Teknikat e mesimdhenjes

1.TEKNIKA BRAINSTORMING (stuhi mendimesh)Kjo teknik nnkupton bisedn n form pyetje-prgjigjje me nxns. Gjegjsisht , dhnjen n mnyr t lir t prgjigjjeve nga nxnsit pr nj problem t shtruar .Dhnja e mendimeve t tilla mund t jet individuale,m pas bashkim i ideve n ifte e n grup. Por prgjegjjet mund t merren edhe n formn frontale (kur problemi paraqitet para gjith klass). aplikimit I tekniks sht e thjesht:Bhet nj pyetje ,pyetje kjo e cila u mundso nxnsve t japin prgjigjje t ndryshme.Pyetja duhet t shtrohet n formn q nxnsit t mos kufizohen n prgjegjje. Pyetja mund t shtrohet kshtu:far mendoni se dini pr.? Kjo teknik mund t aplikohet n fazn e evokimit,pr t hyr n tem,por,mund t prdoret edhe n fazn e reflektimit pr t nxjerr konstatime e ide pr njsin e msuar. 2. I N S R T-SISTEMI NDERVEPRUES I SHENJIMIT PER TE MENDUARIR DHE LEXIMIN EFEKTIV Emri i ksaj teknike vjen nga anglishtja (Interactive Noting System for Effective Reading & Thinking),q do t thot:Sist emi ndrveprues i shnjimit pr t menduarit dhe leximin efektiv.Aplikimi i saj prfshin tri etapat e ores msimore.Ecuria e aplkikimit t ksaj teknike sht: EVOKIM: Para dhnjes s tekstit pr lexim pjesmarrsit udhzohen q gjat leximit,n fund t fjalis apo paragrafit n t cilin tregohet di duhet t vhen shenja . Shenjat duhet ta ken kt kuptim: ,, vendoset n fund t informacionit q pr ju ka qen I njohur ,, - vendoset n fund t informacionit i cili sht ndryshe me at q e dini ju ,, + informacioni q pr ju sht i ri, keni msuar di t re ,, ? informacion q pr ju sht i pa kjart,ose doni t dini di m shum . REALIZIM KUPTIMI: 1 Ipet pr lexim teksti ,, fq REFLEKTIM: 2 Pas leximit pjesmarrsit n ifte diskutojn far lexuan ,bisedojn pr informacionet e reja,krahasojn shenjat, etj. 3 N mnyr individuale radhit et informacioni n baz t shenjave,kshtu bhet ,,tabela e insertit.Nse reflektimi mbulohet me diskutim rreth tems,tabela e insertit mund t ipet si detyr shtpie. + ? Nen sejcilen shenje vendosen informacionet adekuate per shenjen. www.edukimi.webs.com 3.DISKUTIMI N IFTE DHE N GRUP Kjo teknik esht e prshtatshme pr fazn e reflektimit Nxnsit s pari n ifte m pas

n grup diskutohet pjesa e lexuar shikohet nse ka mosprputhje n informacione, nxirren konkluzione krahasohen shenjat dhe diskutohen mosprputhjet. Gjithsesi pas ktij bashkbisedimi msimdhnsi do angazhoi antar nga grupet pr t dhn shpjegimin dhe prfundimet e nxjera gjat bashkbisedimit. Nj gj e till mund t bhet duke prezentuaar grupin udhheqsi i grupit,por ,angazhimi mund t bhet edhe prmes tekniks ,,stilolapsat n mes.ku nxnsit vn lapsat mbi bank dhe grupin e prfaqso ai nxns ,lapsin e t cilit e przgjedh msuesi. 4.SHQYRTIM KATEGORIZUES Kt teknik zakonisht e aplikojm n fazn e Reflektimit. Qllimi i ksaj teknike sht kategorizimi i nj prmbajtje npr kategori.Numri i kategorive mund t jet dy e m shum. Nse marrim shembullin e prmbajtjes Bleta,Kategorit mund t jen:Sjellja,vetit fizike, Dobia, Banimi etj. Nj kategorizim i till mund t bhet n lend t ndryshme :Gjuh shqipe shembull nj prmbajtje leximi apo nj fjali mund t kategorizohet n njsi gramatikore:emra , mbiemra ,folje ,premra, ndajfolje ,lidhza etj(shih tabelen m posht.) . Kategorizimi bhet perms tabels e cila mund tu ipet nxnsve e gatshme dhe m pas nxnsit bjn plotsimin e saj. Por ,kategorizimin mund ta bjn vet nxnsit ashtu si ata mund ti ndajn problemet nepr kategori. M posht shih nj shembull t nj tabele pr kategorizim n gjuh shqipe e letrsi. Prmbajtjet pr kategorizim marren zakonisht nga braistormingu me nxns ose nga informacionet e grumbulluara gjat prpunimit t nj teksti. -Kategorizimi mund t fillohet n mnyr individuale. -M pas bhet rishikimi n ifte dhe n grup. -Dhe n fund prmbledhja e ktyre kategorizimeve prezentohet para klass n fleta t mdha apo n drras t zez. Emra Mbiemra Premra folje ndajfolje Lidhza 5.DRTA - ( lexim dhe mendim i drejtuar ) dhe Etapat e aplikimit ipen me pika n kryerresht: Fillojm duke prezentuar autorin e tekstit dhe duke dhn udhzime se leximi bhet individual dhe se patjetr duhet respektuar ndalesat n tekst.Pra leximi bhet me ndalesa..Nse fillohet kshtu kjo pjes paraqet EVOKIMIN. Kjo teknik mbulon tri fazat e ores msimore.Mirpo thelbi tekniks mbulon fazn e REALIZIMIT T KUPTIMIT . Lexohet paragrafi I pare.Kur nxnsit ta prfundoin leximin e ktij paragrafi mbyllin tekstin Pas ktij leximi nxnsve u shtrohen pyetjet varsisht nga natyra e prmbajtjes:Si u ndiet gjat leximit?,far kuptuat nga kjo pjes q lexuat?Si do t vazhdoi tregimi apo ngjarja?Prse mendoni kshtu?. N mes t pyetjeve nxnsve u lihet hapsir t mendojn.Dhe prgjigjjet e tyre duhet pranuar . Hapa t njjt merren edhe tek leximi I pjess 2,3 etj. Para leximit t fundit shtohet edhe pyeteta : Si do t prfundoi ngjarja? Pas leximit t fundit pyesim: A prfundoi ngjarja si e menduat?,Cila sht shtja q trajtohet? ,far mendoni se sht mesazhi I tekstit?. Gjat prgjigjjeve t nxnsve

msuesi duhet t jap mundsi q ata t flasin me njri tjetrin e jo perms msuesit.Kt msuesi e arrin duke dhn pyetjet dhe duke miratuar prgjigjjet me lvizje t koks. REFLEKTIM Msuesi nxjerr n drras t zez mesazhet e tekstit me thnje t kuptuera si: ,,E keqja m e madhe sht ti japsh vet t keqs rendsi t madhe ose ,,Durimi sht m e madhja trimri Reflektimi prfundo duke diskutuar pr mesazhin e ktyre thnjeve. ________________________________________________________________________ 6. DLTA (Dgjim dhe mendim I drejtuar)Dallon nga DRTA n t vetmin segment se tek DRTA leximi bhet n mnyr individuale,ndrsa tek DLTA,lexon nj me z (Arsimtari apo nj nxns), tjert ndgjojn .Fazat tjera jan t njjta.Kjo teknik ka prparsi nga DRTA n rastet kur kemi munges tekstesh,ose kur nxnsit nuk i respektojn ndalesat gjat leximit.

7.PESVARGSHIKjo teknik mund t prdoret n dy faza t ores msimore evokim dhe reflektim. Ecuria e aplikimit sht kjo: 1 shkruhet emir i tems,apo nj emr q ka t bj me temn si: Stina, Qeveria, Naimi ,Qeni etj. 2 Nn emr, nxnsit individualisht gjejn 2 mbiemra,3 folje ,1 fjali dhe sinonimin e emrit.(shih shembujt m posht): Emri 2 mbiemra 3 folje 1 fjali sinonimi Qeni i urt ,i shpejt ulurin, kafshon .vrapon Qeni i uritur ulurin natn Besnik -msuesi - i dijshm,bashkohor -arsimo,meson,edukon -Msuesi bashkohor jep dije - I popullit

3.Tek klasa e pare dhe e dyt ,emrat dhe foljet mund t nxirren duke u shtruar nxnsve pyetjet:Si duket?, far pamje ka?,fare sht?..etj. pr t gjet mbiemrat dhe Pyetjet:far bn?...pr t gjet foljet

8.KUBIMI Qllimi ksaj teknike sht q t nzirren sa m shum ide pr temn,. Kjo teknik prdoret n fazn e evokimit kur prmbajtja sht e njohur pr nxnsit dhe prdoret n reflektim pasi ata t ken zotruar njohuri pr temn.Varsisht nga natyra e tems mund t prdoret edhe n fazn e realizimit t kuptimit. 1 Prezentohet tema (aparati i radios,pema e molls etj) 2 Krkohet q t bhet nj prfytyrim pr temn 3 Zbulohen 6 fazat npr t cilat do t punohet (shkruhet n mnyre individuale,(n sejciln faze ipen udhzimet se far duhet t shkruhet ,dhe n mes t fazave ipet hapsir q nxnsit t shkruajn, :

4 PRSHKRUAJE - dukjen,formn ,ngjyren ,madhsin e objektit q e kemi tem 5 KRAHASOJE, me di tjetr ,n qka sht e ngjajshme ose dallo. 6 SHOQROJE,tregoni far u kujton,i`u lidh ndonj ngjarje nga jeta me t. 7 ANALIZOJE,si sht ndrtuar prej cilave pjes ,faza prbhet ajo? 8 ZBATOJE,`na duhet ,prse e prdorim? 9 ARSYETOJE,sht e mire apo e keqe,prse? N klas t ulta mund t punohet me m pak se 6 faqet e kubit. sht teknik e prshtatshme edhe pr or t prstitjeve, pr t br prseritjen n form t lojs.N sejciln nga 6 faqet e kubit shkruhet nga nj pyetje ,problem i msimit,detyr etj. Pastaj hudhet kubi dhe cila faqe t bije ,trajtohet ajo pjes apo ai problem. 9.MENDO,PUNO N DYSHE,THUAJA GRUPIT Kjo teknik mund t prdoret n evokim dhe reflektim. Nga pjesmarrsit krkohet t bashkohen n dyshe .Dhe m pas veprohet sipas ktyre hapave: 1 Njri nga antart n qift ka pr detyr t shkruaj pr 5 min. n nj tem (shembull:Prshkruani nj rast nga prvoja juaj kur keni pas nj prvoj jo t mire me nj burokrat),ndrsa antari tjetr nga iftet shkruan pr nj rast q ka qen n pozit t kundrt nga antari i par i qifti, (shembulli konkret: shkruan kur ka kryer ndonj pun dhe ka pas nj prvoj jo t mire me nj klient.). 2 Pasi t ken prfunduar t shkruarit,dyshet shkmbejn prvojat. 3 N fund brenda secilit grup ,nj apo dy dyshe tregojn prvojat pr t cilat kan shkruar. 10.DITARI DYPJESSH 1 N hapin e pare pjesmarrsit informohen pr at q do t lexojn ,(n rastin konkret lexohet nj poem)dhe q gjat leximit do t merren shnime . 2 M pas u tregohet q fleta t ndahet n mes me nj vij vertikale. Ku m pas gjat leximit , n t majt t faes shkruajn ndonj imazh apo citat nga teksti ,(pjes q u bn prshtypje) ,ndrsa n ann e djatht duhet t shkruhen komentet : Pse jemi prcaktuar pr at citat? far iu bri t mendoni ? far pyetjesh keni?,(komenti prse u bri prshtypje) etj 3 Poema lexohet duke u ndalur ,pr t shkruajtur s paku katr here deri n fund .Koha e leximit deri n fund sht 20 minuta. 4 T njjtin lexim e bn edhe vet msuesi 5 N fund t leximit krkohen vullnetar (2,3 veta) q t japin komentet e tyre .Pas leximit t pjess q u ka br prshtypje ,vullnetart pyeten: Pse u trhoqi vmendjen kjo pjes?,far u bri t mendoni?. 6 Pyetet nse ka ndonj tjetr q e ka zgjedh t njjtn pjes ,Pyetet: A ka ndonj arsyre tjetr q e ka zgjedh at pjes?

7 N fund vet trajnuesi(msusi) jep 2 komente t vetat t nxjerra gjat leximit q ai ka br . 8 Leximi i pjesve mund t bhet duke u ndalur pas do pjese t lexuar pr t` plotsuar ditarin dhe pr t shtruar pyetjet msuesi. 9 Dhe krejt n fund shtrohen tri pyrtje pr pjesen: 1. far pyetjesh kan mbet pa prgjigjje? 2. far do t mbani mend nga ky material? 3. Cili sht mesazhi m i rendsishm? Ktyre pyetjeve u japin nxnsit prgjigjje n form braistormingu.

11.DITARI TRIPJESESH Kjo teknik sht e bazuar n ditarin dypjessh. I vetmi dallim tek ditari tripjessh kemi plotsimin e shtylls s tret t ditarit.Kshtu prderisa tek ditari dypjessh kemi shtylln e majt,(n t ciln shkruhet pyetja, detyra,citati etj.) dhe shtylln e djatht,( n t ciln ipet prgjigjja, bhet zgjidhja e detyrs,ipet komenti etj). Tek ditari tripjessh kemi shtylln e par,shtylln e mesme,( t dyt) dhe shtylln e tret n t ciln bhet arsyetimi i mendimit,prgjigjjes,bhet prova e detyrs, bhet vizatimi ,skema etj. Pyetja Prgjegje Argumenti Detyra Zgjidhja Prova 12.SHKRIM I LIR ( 10 min.) Realizohet zakonisht n reflektim por mund t realizohet edhe n evokim. Nxnsve u ipet nj tem apo,u shtrohet nj pyetje dhe ata jan t lire t shkruajn rreth saj. 1 Shkruhet n mmyr t lire rreth tems 2 Lexohet nga nj shkrim prej sejcilit grup Nj shkrim i lir dhe nj ese dallojn n mes vete n faktin se tek shkrimi I lire nxnsve u ipet titulli i tems apo problemi dhe ata jan t lire t shkruajn rreth atij problemi.Ndrsa eseja sht nj shkrim i orientuar nga msuesi.Orientimi bhet me an t nj pyetjeje dhe krkess pr argumentim ,arsyetim t mendimeve.

13.ESE ( 10 min.) Ipet nj pyetje q pjesmarrsit ti japin prgjigje.Pyetjes gjithher duhet ti shtohet edhe pjesa q krko argumentimin e qshtjes.Pra eseja sht nj shkrim i argumentuar mbi nj problem,qeshtje etj.Pyetja shtrohet prafrsisht kshtu: -Cilat jan ngjarjet sot,q do ti dukeshin t uditshme nj bashkkohsi t MarkoPollos?Arsyetoje pse do ti dukeshin t quditshme: Disa nga kto shkrime lexohen dhe diskutohen www.edukimi.webs.com

14.LEKSIKONI I PRPARUAR ME PARAPERGATITJE TE NXENESVE Kjo teknik n form ciklesh kalon n mnyr t prsritur npr strukturn ERR.Por vendi i saj sht n etapn realizim Kuptimi. 1 Pjesmarrsit bashkohe n dyshe 2 Secila dyshe duhet t bj nj list t t gjitha gjrave q ata i dine pr problemin (kjo bhet pr kt keni 4 minuta koh). 3 pas katr minutash ,msuesi u thot dysheve q tua tregojnedhe t tjerve n grup ato q kan gjetur,idet shkmbehen brenda grupit . 4 Shkruhet n drras t zez nj list me mendimet e nxnsve Para leximit, nxnsit udhzohen q gjat leximit ta prcjellin listen e ideve dhe t shtojn ide t reja n list. 5 fillohet me leximin e pjess s par t leksionit. 6 Mbahet lista prpara kur lexohet . 7 Pas leximit rishikohen listat ,nse ka gjra q jan lexuar dhe i kemi n list dhe cilat jan gjrat e reja q jan msuar radhiten n list. Nse pjest e leximit nuk kan ndonj shkputje logjike, vazhdohet kshtu me lexime dhe me plotsimin e lists s ideve deri n fund t msimit .Por nse kemi problem t ri,shkputje logjike n njsin msimore ,ather rifillo procesi, duke angazhur prap iftet , pr t formuar list t re idesh: 8 Duke punuar n dyshe ,ju lutem rendisni ato q dini rreth ktyre shtjeve. Pr kt keni 3 minuta koh . 9 Pas tre minutash msusi u krkon nxnsve t mos shkruajn m dhe fton disa prej tyre t flasin pr idet q kan shnuar. 10 Pastaj msusi u krkon nxnsve t lexojn me vmendje pjesn tjetr t leksionit,duke pasur para listen e tyre t ideve. 11 Pas leximit krahasohet lista e ideve me ato q u than n lexim. 12 N fund nga grupet krkohen vullnetar pr t dhn disa nga idet e tyre .Kshtu bhet prezentimi i asaj q sht msuar.

15.RUAJE FJALEN E FUNDIT PER MUA Kjo teknik krijo mundsi pr t diskutuar rreth nj teksti t lexuar.Andaj kjo teknik realizohet n fazn e REALIZIM KUPTIMI. 3 Nxnsit udhzohen q gjat leximit t tekstit t prcaktohen pr nj apo m shum pjes q pr ata jan m interesante. 4 Pjest e zgjedhura dhe numri i faqes ku sht marr pjesa shkruhen n nj fletz,ndrsa, n ann tjetr t flets shkruhet nj koment pr citatin(pse e ka zgjedh at pjes, cili sht mesazhi ,rendsia etj.). 5 Njri nga nxnsit e trego faqen ku e ka zgjedh pjesn , e lexon at , ndrsa tjert e prcjellin n libr gjat leximit. 6 Pas leximit tjert diskutojn rreth citatit 7 N fund t diskutimit nxnsi i cili sht prcaktuar pr pjesn , lexon komentin e tij pr at citat.Pas leximit t ktij komenti nxnsit tjer nuk kan t drejt t japin komente

shtes. 8 E njjta ecuri e leximit t citatit,dhe komentimit praktikohet edhe tek nxns t tjer. 16.TABELA E KONCEPTEVE Kjo teknik sht e rendsishme pr prpunimin e prmbajtjeve me tre e m shum kategori gjra t cilat mund t krahasohen.Zakonisht kjo teknik aplikohet n fund t ores msimore (Reflektim) ,por kjo mund t prdoret edhe n fazn e evokimit, n or pr prsritje etj.. 1 Msuesi i udhzo nxnsit si t formohet tabela ,ose tabela u ipet e gatshme. 2 N rreshta t tablels radhiten gjrat q krahasohen: (arsimtari, mjeku ,artisti) ,(Qyteti, qyteza, fshati), etj. 3 Ndrsa n kolona vendosen tiparet q krahasohen: (kualifikimi,niveli pagave,knaqsia n pun),(Zhvillimi,popullsia,prodhimet,shqetsimet etj). 4 Krahasimet bhen duke shkruajtur mendimet tona brenda katrorve t kolonave Ndi shembullin n tablen m posht:

Kualifikimi Niveli i pagave Knaqsia n pun Arsimtari Mjeku Artisti Tabela e koncepteve mund t prdoret kur nga nxnsit diskutohen kategori t cilat mund t krahasohen,N kto raste msuesi vizato nj tabel n drras t zez dhe nga prgjigjjet e nxnsve i radhit idet e tyre simbas kategorive.

17.COPZAT E PRZIERA Kjo teknik mund t bhet n fazn e evokimit .Copzat e prziera nnkupton teknikn ku nxnsve iu ipet nj fjali e ndar n letrza, n copza fjalsh, pr t radhitur ato dhe pr t formuar me to nj fjali. N gjuhn shqipe mund tu ipen fjali anekdota, definime etj. t paradhitura deri n fund n mnyr q ato sipas kuptimit logjik, lidhjes shkak-pasoj t radhiten nga nxnsit. Ndrsa ,n matenatik mund tu ipet nje figure gjeometrike(katror) i prer n figura tjera, kombinimi i t cilave na jep figurn q krkohet(katrorin). Kjo teknik sht e ngjajshme por edhe dallo nga teknika dora e verbr . Dora e verbr ka t bj me radhitje t teksteve m t gjata:vjershave,prrallave,poemave etj. Prmbajtjet e t cilave nuk kan ndrlidhje t domosdoshme.Ndrsa copzat e prziera prbjn nj prmbajtje t ndrlidhur por t pa radhitur. 18. DORA E VERBR sht teknik e cilai takon fazes realizim kuptimi.Ecuria: 1 Ndarja e nxnsve n grupe 2 Msimi (vjersha,prralla, poemaetj.)sht e ndar n copza 3 Sejcilit nxns I ipet nj pjes e msimit.Nse ka m shum pjes msimi se nxns n grup,ndonj nxnsi I bien nga dy pjes msimi

4 do nxns lexo materialin e vet n mnyr q t jet n gjendje q antarve tjer t grupit tu flas pr at pjes. 5 Antart e grupeve punojn n radhitjen e materialit(organizimin e tij),duke e analizuar secili pjesn e vet dhe duke br pyetje pr pjest e tjera 6 Nxnsit diskutojn nse materiali sht radhitur si duhet ,nse ka mundsi ndryshimi n radhitje etj. 7 Sejcili grup n mbshtetje t prmbajtjes s msimit t radhitur nxjerr sipas dshirs nj titull pr msimin 8 Nse msimi nuk sht I gjat(shembull sht vjersh),nga kryesues t grupeve lexohet titulli I vendosur dhe msimi ashtu si sht radhitur ,Dhe m pas msuesi lexo titullin dhe radhitjen origjinale 9 Nse msimi sht I gjat msuesi drejtprdrejt zbulo titullin e msimit ,lexo pjest sipas radhs s pjesve .Ndrsa grupet kontrollojn nse ata kan br radhitje t drejt. 19. ANALIZA E TIPAREVE SEMANTIKE Kjo teknik sht e ngjashme me teknikn Shqyrtim kategorizues por dallon nga ajo ngase krahasimet te kjo teknik bhen duke prdor shenjat: + po, - jo , ? nuk di. Prdoret pr t` krahasuar gjra t cilat mund t kategorizohen..Zakonisht kjo teknik aplikohet n fund t ores msimore (Reflektim) por edhe pr or t prsritjeve etj..M posht nj shembull krahasimi me teknikat e msuera: VENDOS SHENJAT : ( + Pp vendndodhje t sakt, - pr t pasakt, ? nuk di )

20.MSIMDHNJA E NDRSJELLT Kjo teknik prdoret n fazn e realizim kuptimit. 1 Formohen grupe nxnsish me po aq antar sa edhe ka pjes msimi(4,5,6) 2 Msuesi u jep udhzime nxnsve se si do t punohet 3 Leximi bhet me ndalesa pas sejcils pjes 4 Lexojn t gjith antart e grupit pjesn e pare 5 Nj antar I grupit luan rolin e msuesit,puna e tij ka tri role: 1). shpjego kuptimin e pjess s lexuar,2).jep prgjegjje,sarime n pyetjet e antarve t grupit , 3)bn nj pyetje pr antart tjer t grupit 6 Msuesi i grupit pr leximin paraprak cakton nj antar tjtr t grupit si msues pr leximin vijues 7 Lexohet pjesa e dyt nga t gjith antart e grupit Vazhdohet njjt si n pjesn e pare Version i shkurtuar i tekniks 1 Nxnsit informohen q do t lexohet i tr msimi n mnyr individuale,por q m pas sejcili do t` ua shpjegoi t tjerve pjesn q do ti caktohet 2 Sejcili nxns lexo msimin 3 Teksti i cili do t msohet n libr ndahet n pjes sipas paragrafeve,trsive logjike . 4 Secili nxns sipas radhs merr pjesn e radhs pr shpjegim. 5 sipas radhs s pjesve , nxnsit shpjegojn pjesn e vet 6 Puna mund t bhet n grupe nse grupet kan antar a sa ka pjes msimi ,por nse

msimi ka shum pjes t shkurtra mund t punohet edhe me gjith klasn. 21.TABELA-T (organizues grafik) faza reflektim,ndonjher edhe n evokim. sht nj grafik pr t mbajtur , mbledhur dhe kategorizuar shnime gjat nj diskutimi,apo msimit t ndonj prmbajtjeje t re, ku prgjigjjet e argumentet jan binare. Tabela ndahet n dy pjes n t majt shkruhen argumentet pro ,prparsit,t mirat e nj dukurie a fenomeni . Ndrsa n t djatht shkruhen argumentet kundr, mangsit. Arg.pro kulturs prndimore n kosov Arg.kundr kulturs prndimore n kosov 22.PARASHIKIM NEPERMJET FJALEVE KYQE Kjo teknik aplikohet n fazn e evokimit dhe sht e prshtatshme pr lidhjen emocionale t nxnsit me njsin e re msimore.Ecuria e prdorimit t ksaj teknike sht: 1 Caktohen katr terma q prdoren shpesh brenda msimit,fjal kyqe t msimit.Nga kto fjal nxnsit(pr 5 minuta) thurin nj ngjarje,apo fjali me kuptim ku prfshihen kto katr terma. 2 M pas nxnsit n dyshe shkmbejn ngjarjet e thurura,apo lexohen disa nga kto krijime t nxnsve para gjith klass. Shembull:Fjalt kyqe t nj msimi n edukat qytetare mund t jen: qytetar, shtet, t drejtat ,kushtetut etj.Nga lidhja e ktyre fjalve nxnsit do t formojn nga nj fjali me kuptim.si: Shtetet q kan kushtetut i ofrojn do qytetari t drejta t barabarta. Ose Kushtetuta e shtetit garanto t drejtat e qytetarve. Me kt teknik n pjesn e realizimit t kuptimit kmbehet leht teknikaTabela e parashikimeve

23.TABELA E PARASHIKIMEVE Aplikohet n fazn e realizim kuptimit, konkretisht pr prpunimin e njsis s re msimore.e prshtatshme pr prpunimin e prrallave,por edhe prmbajtjeve tjera.Ecuria e aplikimit: 1 Tekstin e ndar n pjes e lexon msuesi ose ndonj nxns 2 Nxnsit e vizatojn tabelen e koncepteve ose ajo u ipet e gatshme Ecuria e puns paraqitet m posht: 1 Nxnsit lexojn pjesn e pare t msimit 2 Pastaj plotsojn pjest 1,1 t tables 3 Lexohet pjesa e dyt e leximit 4 Pastaj plotsojn pjest 2,2,2 t tables 5 Lexohet pjesa e tret dyt e leximit 6 Pastaj plotsojn pjest 3,3,3 t tables 7 Pas leximit t fundit plotsohet katrori i fundit 4 Pjesa far mendoni se do t ndodh? far provash keni? far ndodhi n kt pjes t leximit I112 II 2 2 3 III 3 3

4 . 24.DISKUTIM PRMES SHQYRTIMIT T PRBASHKT 1 Aplikohet n fazn e reflektimit.Ka si qllim nxitjen e nxnsve q t diskutojn pr nj prmbajtje t msuar n at or msimore.Ky diskutim bhet nn udhheqjen dhe drejtimin e msuesit,duke prcjell kta hapa: 1. N drras t zez formohet nj skem duke u bazuar n ulset e nxnsve .N kt skem shkurtimish shkruhen prgjigjjet e nxnsve.Qllimi I ksaj skeme sht t paraqitet angazhimi I nxnsve gjat diskutimit,pork y qllim zbulohet tek pas prfundimit t diskutimit. 2. Bhet nj pyetje nga msuesi,ndrsa nxnsit ftohen q pr dy minuta t shkruajn pr prgjigjjen nmnyr vetjake.Pas dy minutash ftohen nxnsit q ti japin idet e veta. 3. Nse ka prgjigjje t kundrta nga dy nxns ather ftohet nj nxns I tret t jap mendimin e tij me ciln prgjigjje pajtohet dhe prse. 4. Nga nxnsit krkohet q prgjigjjet t argumentohen 5. Msuesi nuk jep vet prgjigjje dhe nuk prkrah nj mendim kundrejt tjetrit. 6. Argumentet q dalin nga nxnsit prsriten her pas her nga msuesi. 1 N t njjtn mnyr vazhdohet me pyetje tjera. 25.DI / DUA T DI / MSOJ . sht nj teknik e cila prfshin tri etapat e ores msimore ,por q sht vendosur n fazn realizim kuptimi.[sht e leht dhe e prshtatshme q t aplikohet prgjat structures ERR . 2 N drras t zez vizatohet nj table e ndar n tri pjes: 3 Shtrohet tema q do t prpunohet 4 Plotsohet tabela: 25.DI /DUA T DI/ MSOJ Prfshin fazn e evokimit.Ktu merren dhe shkruhen idet e nxnsve pr at q dine pr problemin,q kan paranjohuri. Nxnsit bjn pyetje pr problemin,pyetjet shkruhen n kt pjes Prfshin fazn e reflektimit.Kjo pjes plotsohet pas leximit t tekstit 1 Ipet t lexohet msimi nga teksti.(leximi I msimit prfshin fazn realizimit t kuptimi) 2 Pas leximit nxnsit pyeten nse kan gjet prgjigjje n pyetjet e bra n pjesn e tables ,,DI .Nse ka prgjigjje, ato shkruhen n pjesn ,,MSOJ 3 N pjesn msoj shkruhen edhe informacionet e reja q nxnsit I kan marr gjat leximit.

26. RRJET I DISKUTIMIT Realizohet n reflektim.Sipas ksaj ecurie :

1 N drras t zez shkruhet nj pyetje me mundsi t prgjigjjes : PO ose JO.(A sht e nevojshme q qeveria t marr masa emergjente pr ta luftuar ndotjen?) 2 iftet bjn ndarjen e flets n dy pjes (si m posht:) PO JO

3 N pjesn ,,Po randiten prgjigjje dhe argumente prse duhen t merren masa emergjente.Ndrsa n pjesn ,,Jo argumentohet prse nuk duhet tmerren masa emergjente . 4 Secili ift bashkpuno me nj ift tjetr ,diskutojn,krahasojn dhe shtojn arsye t reja n list. 5 Gjith nxnsit e klasn lvizin pr t`formuar tri grupi n tri knde t klass:Ata q jan pr ,,Po , ,,Jo dhe ata q jan t pavendosur. 6 Nxnsit n grupet ,,Po dhe ,,Jo pr 5 min.diskutojn pr t prgatitur argumentet e tyre pr ta forcuar pozicionin q e mbajn. 7 Nga nj udhheqs i grupeve pr tre minuta jep argumentet e grupit. 8 Hapet diskutimi n mes antarve t grupeve ,bhet nj debat.N kt debat mund t angazhohen edhe grupi i pavendosur. 9 Nse ka nxns q i kan ndrruar bindjet e tyre mund ta e ndrrojn vendin nga njri n tjetrin grup. 10 N fund pas debatit secili grup cakto nj antar q t`prmbledhj qndrimet e grupit.

27.T LEXUARIT N DYSHE (n bashkpunim) Esht nj teknik e prshtatshme pr prpunimin e prmbajtjeve e materialeve me shum faktografi.Pjes t ndryshme t ksaj teknike prshtaten me faza t ndryshme t struktures ERR.Megjithkt kjo teknik i takon fazes s realizim kuptimit. 1 Nxnsve u krkohet q t zgjedhin nga nj partner pr ift ngase gjith puna do t bhet n bashkpunim t ifteve . 2 Duke i numruar iftet ( 1,2,3,4) secilit ift n klas i caktohet numri 1 deri 4. Kjo bhet ngase msimi sht i ndar n 4 pjes dhe secili ift duhet ta e msoj pjesn me numr prkats. 3 iftet informohen se leximi do t jet i vaant. Atyre u ipen kto udhzime : 1. Dy antart e iftit do ta lexojn n mnyr individuale gjith tekstin q iu sht dhn. Megjithse ,secili ift pjesn e vet t tekstit e ka t ndar n dy pjes . 2. Pas leximit , pjesn e pare t tekstit ka pr detyr ta shpjegoi nxnsi A i iftit , ndrsa nxnsi B i bn pyetje A-s pr t njjtn pjes 3. N pjesn e dyt t tekstit rolet ndrrohen :Nxnsi B sht raportues dhe prgjigjedhns ,ndrsa nxnsi A sht pyets. 4. Nxnsit duhet t sigurohen se e kan msuar mire pjesn, ngase m von n grupe do t jen raportues t pjess s vet. 5. Meq numri I lexuesve dhe raportuesve sht I madhe krkohet q leximi dhe raportimi t jet me z t ult. 4 Fillon puna lexim ,raportim ,pyetje ,prgjigjedhnje , m pas

5 iftet do ta e paraqesin prmbledhjen e pjess s tyre n flet transparente 6 Duke filluar nga pjesa e pare e artikullit ,nga nj ift nga secila pjes,do t dal dhe do ta paraqes prmbledhjjen e pjess s vet para gjith klass.Edhe nse vetntar i qiftit prezenton ,duhet te dalin para te tjereve te dy antaret.m njri a 28.XHIGSOU OSE NDERTHURJA 1 sht nj teknik e cila prfshin tri etapat e ores msimore n cikle. Ecuria: Nxnsit ndahen n grupe me 4 antar,ata brenda grupeve numrohen 1,2,3,4 n mnyr q secili grup t ket antart 1 deri 4. Nxnsit njoftohen pr msimin q do ta msojn ,,Lakuriqt jan t bukur dhe kryejin veprime t mira .Gjithashtu nxnsit informohen se: n fillim artikulli sht i ndar n katr pjes dhe nxnsit q kan nr.1 jan prgjegjs q ta msojn mire pjesn 1,dyshat pr pjesn 2 e kshtu me radh. Mirpo, qllimi prfundimtar do t jet q secili nxns ti msoi katr pjest e prmbajtjes. Tani nxnsit lvizen: 1-shat ulen bashk,2-shat ulen bashk e kshtu me radh.Nse ka m shum se 4, 1-sha,2-sha ,ato grupe prap ndahen . Pra q n grupe t mos ket m shum se katr antar. Nxnsit njoftohen se grupet e formuara tani quhen grupe ekspertsh ,ndrsa grupet fillestare quhen grupe familjare apo t bashkpunimit. Grupet e ekspertve duhet ta e dine q pas msimit t pjess(pas 10 deri 15 minutash) do t kthehen n grupe familjare dhe atje do ua shpjegojn pjesn q e kan msuar ,antarve tjer t grupit familjar. Grupet e ekspertve tani fillojn bashkarisht ta msojn pjesn e tyre , diskutojn pr pjesn dhe shkmbejn pyetje n mes vete pr materialin . Kur grupet e ekspertve mbarojn punn , nxnsit kthehen n grupe familjare dhe vazhdohet: Secili antar i grupit familjar (1deri 4) ,sipas radhs shpjego pr tjert pjesn e vet,kshtu kompletohet shpjegimi i gjith prmbajtjes (4 pjesve t saj). Kur njri antar i grupit shpjegon , tjert mbajn shnime ,i shkruajn pyetjet apo pakjartsit q kan.Kto pyetje ia drejtojn ekspertit t pjess prkats.Dhe nse prap mbesin pakjartsi krkohet ndihm nga eksperti i grupit tjetr. 29.RISHIKIM ME RIGRUPIM Mund t prdoret n:(Reflektim,or t prsritjeve) Secilit grup i ipet nj flet ,n t ciln shtrohet nj msim, detyr,pyetje apo problem.Pastaj, kur grupet ta kryejn punn n fletn e vet, fletat prcillen nga njri grup tek tjetri derisa t gjitha grupet t`i shkruajn mendimet e tyre pr temn apo ti plotsojn mendimet q i kan dhn grupet tjera. www.edukimi.webs.com 30. NDERTHURJA 2 OSE FLETEKSPERTI Ndrthurja 2, dallo nga ndrthurja 1, pasi kjo sht m shum e drejtuar. 1 Shpjegoni se do t msohet nj msim i ri ( Drith apo miser)

dhe q ky i msuar do t jet n bashkpunim ,ku sejcili do t jet ekspert i nj pjese t atij teksti dhe at pjes do t` ua msoj t tjerve n grup, n fund sejcili do t jet prgjegjs pr msimin e gjith tekstit. Formohen grupet me 4-5 antar(grupet fillestare 1 Shprndahet fletat me pyetje (FLETEKSPERTAT), zakonisht me 4 pyetje.Sipas rregullit secili antar n grup t ket fletekspert t ndryshm nga t tjert me numr rendor 1,2,3 ose 4.Kshtu fleteksperti ia cakto secilit antar pjesn e msimit ku ai do t jet m i angazhuar gjat leximit(do t jet ekspert i asaj pjese).Pyetjet t jen t radhitura sipas niveleve t Blumit . 2 Shprndahet msimi pr lexim. Sejcili pr koh t caktuar(sipas gjrsis s msimit) e lexo gjith msimin ,por vmendje i kushto pjess ku gjenden prgjigjjet nga fleteksperti i tij. HAPI I DYT 3 Formohen grupet e ekspertve.Antart me numra t njjt t fletekspertave bashkohen sipas numrave. 4 Grupet ekspert pr koh t caktuar do tu japin prgjigjje pyetjeve nga fleteksperti,do t diskutojn dhe do t mbajn shnjme pr prgjigjjet. 5 Msuesi e prcjell punn e grupeve ndihmo ata me sarime t nevojshme. 6 Ekspertt kthehen n grupe fillestare ,ku sejcili sipas radhs s numrave t fletekspertve , pr 5 minuta jep prgjigjje n pyetjet e flets s tij. Ecuria e till kompleto kuptimin e t gjitha pjesve t msimit. 7 T tjert t cilt e kan lexuar gjith tekstin mund t pyesin apo t krkojn hollsi pr ndonj pakjartsi.

31.TRYEZA E RRUMBULLAKT Kjo mund t bhet n fazn e reflektimit. Esht nj teknik bashkpunuese ,me t ciln merren ide nga antart e grupeve pr nj shtje.Letra e cila mban t shkruar(n fund t flets) nj qshtje,emr etj. prcillet me radh ,nga e majta tek antart e grupit t cilt shtojn idet pr problemin.Sejcili antar pasi shkruan idet e tij pr problemin e palon pjesn ku ka shkruar (q t tjert most a lexojn),dhe e prcjell fletn tek partneri n t majt.sht mire q mos t shkruhet me nj ngjyr lapsi ,por secili antar I grupit t ket lapsin me ngjyr q e dallon. N grupe t ndryshme mund t trajtohen temat e njjta.Ndrsa brenda nj grupi mung t trajtohen nj apo m shum tema.Grupit mund ti ipet nj flet n t cilin sht shtruar nj problem ,apo secilit antar t grupit I ipet nga nj flet me problem t vaant dhe kshtu fletat prcillen. Ve n grupe kjo teknik mund t realizohet edhe me gjith klasn n nj rreth tryez. 32. GUSHKUQI RRETHOR sht variant i tekniks tryeza e rrumbullakt,por dallon nga kjo teknik ngase tek gushkuqi rrethor nuk kemi t bjm me t shkruar por me nj diskutim rreth nj problemi, duke e respektuar mnyrn e angazhimit sikurse tek tryeza e rrumbullakt.Qdo antar I grupit n mnyr rrethore I ndihmon n mnyr gojore nj ideje t ngritur.

33.DIAGRAMI I VENIT sht nj teknik me t cilm mund t bhen krahasime,t nxirren t prbashktat dhe dallimet e dy apo m shum dukurive.Kjo teknik u takon lendve t shkencave natyrore,por leht mund t gjej prdorim edhe n lendt shoqrore.Si teknik aplikohet n fazn e reflektimit , por n or t caktuara mund ta gjej vendin edhe n evokim.Ecuria: 1 Vizatohen n drras t zez dy rrath t mdhenj t ngjitur n mes veti 2 T njjtn e vizatojn edhe nxnsit n fletoret e tyre 3 Nxnsit udhzohen q n rrethin e majt do t shkruajn pr temen 1(Kosova),,ndrsa n rrethin n t djatht pr temen 2 (shqipria).Ndrsa ,n lidhjen n mes dy rrathve shkruhen t prbashktat e dy temave. 4 Preferohet q s pari t shkruhet pr ato ka I dallojn kto dy tema e m pas plotsohet pjesa ku specifikohen tiparet e prbashkta. 5 Puna bhet individuale,pastaj n qifte dhe m pas I gjith grupi formo nj diagram t prbashkt. 6 Prezentimi mund t bhet nga udhheqsit e grupeve apo msuesi vizato nj diagram n drras t zez duke I shkruar idet nga diagramet q kan formuar grupet. T prbashkta Kosova Shqipria Mund t ket diagrame edhe me m shum se dy qshtje krahasuese: B A C 34.GJETJE E TITULLIT (EMRIT,NUMRIT) SHENJ Nxnsve i`u shtrohen probleme apo pyetje , t cilat do t mundsojn eliminimin e disa problemeve,emrave titujve etj. dhe veimin e nj titulli ,emir a problemi nga t tjert.Kshtu vijm deri te nj titull a prmbajtje e re (shenj ) e cila do t msohet.Shembull: 1 Para nxnsve prezentohen emrat e shkrimtarve: Naim Frashri,Gjergj Fishta,Ismail Kadare,Sami Frashri etj 2 M pas u shtrohen pyetjet: -Autori I cili do t msohet nuk sht bashkohor -Autori I cili do t msohet nuk e ka shkruajtur ,,Lahuten e Malsis`` Autori I cili do t msohet ka shkruajtur ,,Bagti e bujqsi 3 Kshtu me disa pyetje indirekte vijum deri tek shkrimtari pr t cilin do t msohet. 35.TURI I GALERIS 1.Nxnsit n grupe 3-4 veta punojn n nj tem t caktuar( vizatim, komentim,detyra etj.) 2.Pasi t prfundohet ,punimet vendosen n muret e klass

3.Me shenj t msuesit nxnsit lvizin rreth klass,shikojn punimet, diskutojn pr ato,shkruajn komente etj. 4.N fund grupet marrin punimet e veta ,rishikojn,krahasojn me punimet e t tjerve,lexojn komentet e mara nga t tjert etj. 36.KNDET Faza: (Realizim kuptimi) sht e afrt me teknikn rrjeti i diskutimit .Dallimi n mes tyre sht vetm ndryshimi i fazes kur prdoret. Rrjeti i diskutimit prdoret n reflektim, ndrsa nse at ecuri e prdorim n nj or t prsritjesn fazn e realizimit t kuptimit ,me q rast e shqyrtojm nj tem n mnyr m t gjr. Apo , nse kemi mundsi q t njjtn ecuri ta e prdorim n or zhvillimi ,prap kemi t bjm me teknikn Kndet. 37.VIJA E VLERAVE Fazat :(Reflektim), or t prsritjeve mund t shfrytzohet n r.kuptimi. Nxnsve u shtrohet nj tem pr diskutim,(Barazia gjinore,demokracia n Kosov,ndotja e ambientit etj) pr t ciln ata duhet t shkruajn pr disa minuta. M pas n drres t zez shkruhet vija e vlerave : 0 12345

M pas nxnsit dalin dhe duke shkruajtur inicialet e emrit dhe mbiemrit e vlersojn se n ` mas sht e zhvilluar dukuria n fjal. Por ,edhe tek shkrimi i inicialeve ka nj rregull.Nxnsit m heret duhet ta e dine q ata q i shkruajn inicialet mbi vijn e vlerave e sigurojn t drejtn q t marrin pjes n diskutim. ndrsa ata q i shkruajn inicialet nn vijn e vlerave e humbin t drejtn q t marrin pjes n diskutim rreth problemit. Pra ata vendosin vet paraprakisht nse do t marrin pjes n diskutimin vijues ku do t argumentohet mendimi pse dukuria n fjal sht e zhvilluar n nj shkall t caktuar. 38.TEKNIKA ,, R A F T 1 Pjesmarrsve u caktohet nj tem pr t ciln do t shkruajn , e cila duhet t jet aktuale (ndotja e ambientit,puna n arsim,pozita e invalidve t lufts etj.) 2 Nga nxnsit krkohet q t mendojn pr rolet e mundshme nga t cilat mund t shkruhet (gazetar,nxns,qytetar,qeveritar ,mjek etj.) 3 Rolet e mundshme shkruhen n drras t zez.Rolet mund ti prgatit vet udhheqsi dhe ti prezentoi t gatshme pr pjesmarrsit. 4 Formohen grupe me 4-6 antar ,dhe u caktohen rolet apo pozitat nga e cila ata do t shkruajn pr problemin 5 Tani sejcili nxns duhet t mendoj pr formn q duhet t marr shkrimi i tij 6 Pr koh t caktuar 10-15 min. shkruhet n mnyr individuale 7 Grupet shkmbejn idet dhe formojn nj shkrim t prbashkt 8 Lexohet nga nj shkrim nga grupet me role t ndryshme.

39.TEKNIKA ,,PYETJE AUTORIT Aplikohet n fazn e realizimit t kuptimit.ecuria e aplikimit sht si m posht: 1 Tregohet titulli i msimit ,autori ,shpjegime tjera t rendsishme si dhe gjejm disa karakteristika t personazhit(tems), shembull msimi: [ Prpunim i nj teksti t ri i cili titullohet ``dragonjt gjethor t detit`` ,i autorit ( paul groves)Karakteristika t ksaj gjallese jan : mjeshtria e fshehjes sulmues agresiv mashkulli mbetet shtatznetj ].M pas vazhdohet puna: 1 Pjesmarrsve(nxnsve) u ipen 3 minuta qe ne ifte te japin mendimet e tyre dhe te diskutojn per paranjohurit e tyre pr problemin( pamjen ,vendbanimin , ushqimin e karakteristika t tjera t mundshme t ktyre gjallesave). 2 Pas bisedes pyeten:a ka dikush pyetje qe kane te beje me problemet per te cilat biseduat (pyetjet shkruhen n drras t zez.) 3 shperndahet teksti,, dhe pjesmarrsit kshillohen q ti respektojn ndalesat n tekst. 4 PARA LEXIMIT,PJESMARRSIT INFORMOHEN : Pr pjest e teksteve q ne si kuptojm,q s` jan saruar sa duhet nga autori, pas do ndalese gjat leximit,do t shtrojm pyetje pr autorin,ngase as autort e teksteve nuk jan t prkryer,edhe ata bjn lshime.Por, n munges t autorit t tekstit,ne vet do t japim prgjigjje n kto pyetje pasi t` kemi l;exuar pjesn vijuese t tekstit. 1. Lexohet ne menyre individuale teksti deri te ndalesa ,1 2. A kemi pergjigjeje ne pyetjet bere autorit -1-nse jan br pyetje 3. far ka thene autori n kete pjese 4. far pyetje keni deri tani pr autorin Lex. Deri te ndalesa 2 1. A zbuloi leximi i tekstit ndonj nga pyetjet e m parshme (pyetjet q kan marr prgjigjje shnjohen me nj shenj prpara) 2. Kishte di tjeter n tekst e qe s` sht thn 3. A ka n kte pjes pyetje pr autorin Lex.deri te ndalesa 3 1. Prgjigjje n pyetjet paraprake 2. A ka pyetje per autorin Leximi i fundit 1. A kemi prgjigjje n pyetjet drejtuar autorit 2. Qfar pyetjesh kemi pr autorin 3. Si perfundoi tregimi n tekst 40.TEKNIKA ,, KARRIGA E AUTORIT Realizohet n fazn e evokimit, me qllim nxjerrjes s paranjohurive t nxnsve pr nj problem 1 Para nxnsve shtrohet problemi pr t cilin ata do t shkruajn(Ambienti, mjedisi yn ku jetojm) 2 Formohen grupet me antar ift,4 apo 6 antar.ose punohet n ifte

3 Pr koh t caktuar 10-15 min.ata shkruajn n mnyr t lire pr at far dine pr problemin,duke shkruajtur nj rresht dhe ln tjetrin rresht t flets t zbrazt 4 Pasi t`prfundojn t shkruajturit iftet shkmbejn fletoret n mes veti dhe plotsojn njri tjetrin me ide e informacione t reja 5 Rikthehen fletoret,shikohet ajo q sht shtuar nga shoku,shoqja,rregullohet apo shtohet di nse sht e nevojshme 6 M pas me radh nga nj nxns nga secili grup, ulet n karrige para nxnsve tjer dhe e lexon at far ka shkruajtur 7 M pas nxnsit tjer ,bjn pyetje apo paraqesin probleme tjera t cilat jan me rendsi, por q nuk jan paraqit gjat leximit.Nxnsit q kan lexuar i shtojn (shkruan) idet e t tjerve n fletoren e tij 41. TEKNIKA ,, .IMAGJINAT E DREJTUAR 1 Vendoset jashta ders shenja ,,Mos na shqetsoni 2 Krkohet q pjsmarrsit q t i`u prmbahen me prpikmni udhzimeve t drejtuesit 3 Krkohet q pjsmarrsit ti ulin kokat mbi tryez dhe ti mbyllin syt 4 Krkohet q t marrin frym tri here ,ngadal e thell ,pr tu qetsuar 5 Aktiviteti prcillet me muzik 6 Drejtuesi lexon mesazhet, kshillat jo shum t qarta, me t cilat e drejton imagjinatn e tyre 7 Lihen pushime midis kshillave,mesazheve 8 Pas prfundimit t ushtrimit nxnsve u lihet koh t shkruajn pr prfytyrimet e tyre,pr ta vazhduar prftyrimin nga aty ku sht ndrprer 9 Pas prfundimit t shkrimeve,ato mblidhen przihen dhe lexohen disa prej tyre n mnyr anonime 42. TEKNIKA ,, KLLIPING (KOLLAZH), Nj or para prpunimit t nj teme ,nxnsit angazhohen q n shtpi,(libra ,gazeta internet etj.) t krkojn material prmbajtsor rreth asaj teme. Materiali sillet n klas,vendoset mbi nj bang dhe ecuria e puns bhet sipas Seminarit t lexuesve AKTIVITETI:SEMINAR I LEXUESVE- Prfshin n vete teknikat :Minileksion procedural e prmbajtsor,msim n miniature,lexim ,prgjigjje dhe bashkbisedim. Pas leximit, pr pes minuta iftet komentojn at q kan lexuar

43.TEKNIKA ,, MINILEKSION PROCEDURAL Kjo teknik nnkupton udhzimet t cilat ua jep msuesi nxnsve rreth procedures si do t bhet nj aktivitet,brenda nj ore msimi,i cili aktivitet prfshin disa veprimtari ,t cilat veprimtari sipas radhs q kan ,duhet t prfillen nga nxnsit.

44.TEKNIKA ,, MINILEKSION PRMBAJTSOR Kjo teknik nnkupton udhzimet apo sqarimet t cilat ua jep msuesi nxnsve n fillim apo fund t ores ,rreth nj prmbajtjeje t ciln ata nuk mund ta kuptojn,apo nse sht e nevojshme t nxirret nj prfundimi. www.edukimi.webs.com 45.TEKNIKA ,, MSIM N MINIATUR Msuesi jep udhzime pr ecurin e gjith procesit Vendosen libra n nj pjes t klass mbi tryez Sejcili nxns del e zgjedh dhe e merr nj nga ato libra 46.TEKNIKA ,, 47.LEXIM Pr 15 min. nxnsit e lexojn titullin,shikojn pr autorin dhe lexojn ndonj pjes sipas dshirs pr t ciln duhet t mbajn shnime

47.PRGJIGJJE Vullnetar lexojn apo komentojn pjesn n t ciln jan angazhuar T tjert I bjn pyetje lexuesit apo dhn komentet e tyre Msuesi nxit lexuesin me pyetjet:A t`plqeu stili I t shkruajturit nga autori, A do ti kishe shtuar apo hjekur di asaj pjese etj. Lexojn dhe t tjer ,ecuria prsritet sit e lexuesi 1.

II. PJESA TEORIKE 1.MENDIMI KRITIK Zakonisht ne pyetjen se far prfshin mendimi kritik ? ,marrim kto prgjegje se mendimi kritik sht: Studim , msim autodidakt, zgjedhje e problemeve n mnyr t pavarur Shprehje e lire e mendimeve rreth nj problemi, Argumentim i ideve tona por edhe ideve t t tjerve, Sfidim i mendimeve t pa arsyeshme T menduar t nivelit t lart Mundso fitim t shprehive sociale , respektim i mendimit dhe fjals s t tjerve, krijojm i bindjev e botkuptimev t reja t mbshtetura n argumente far nuk sht mendimi kritik? 1 Memorizim,reprodukim I materialeve 2 Sjellja intuitive, ekzekutimi me instrumente muzikore ,loja n futboll Mendimi kritik mund t arrihet edhe n shtpi, nse familja u ofro mundsi fmijve t

shtrojn pyetje,t shprehin mendimet e tyre ,por mendimi kritik sht I ndrlidhur e arrihet prmes msimit apo t nxnit ndrveprues . Msimi ndrveprues sht puna me nxns n klas ,ku nxnsit kan mundsi t bashkpunojn dhe t japin ide t ndryshme rreth problemeve q trajtohen.Pra ,mundsia m e mire pr ngritjen e t menduarit t fmijve n nivel kritik sht puna n shkoll. E kjo m s shumti varet nga ne msuesit. . N shkollat tona tradicionale sht vlersuar nxnsi n baz t asaj sa ata kan msuar nga teksti apo ajo q ne u kemi prezentuar,N baz t asaj sa ata kan pas aftsi t msojn dhe reprodukojn at q i`u sht ofruar. Do t thot se n msimin tradicional nxnsi sht angazhuar kryesisht n t msuar mekanik (n msim t memorizuar), ka qen reprodukues e fare pak I sht dhn mundsia t jap mendime t pavarura. Ky fenomen sht I pranishm edhe sot.Testet q I hartojn msuesit pr vlersimin e nxnsve ,kryesisht krkojn reprodukimin e asaj q thon msuesit dhe tekstet. .A mjafton sot q nxnsit ta prvetsojn vtm ata q ne ua ofrojm n klas? Zhvillimi i shkences teknologjis sht aq I madh sa nxnsit duhet t aftsohen pr pun t pavarur q t shkojn n hap me kohn.Do t thot aftsimi I nxnsve pr pun t pavarur ,pr t menduar kritik e mundson ecjen e gjeneratave t reja n hap me kohn.Ndrsa sa I prket memorizimit Kjo asesi s`do t thot se memorizimi ,(reprodukimi) nuk ka vend n shkollat tona.Duhet ta dime se memorizimi I paraprin mendimit kritik,por nuk sht t menduar kritik. Andaj , n baz t ksaj reforma s` qenka e vshtir,su dashka t rrnohet asgj ,u dashka vetm t ndrtohet nj pullaz I ri. Nj proverb thot: M jep nj peshk q t ha sot m mso t peshkoj, q t ha gjith jetn. N mnyr simbolike kjo do t thot q nxnsit duhet ti msojm si t msojn e si t zgjedhin probleme , e jo t`ua ofrojm problemet e gatshme.Sipas ksaj: memorizimi mund ta ushqej nxnsin me njohuri pr nj koh t shkurt ndrsa , zhvillimi i t menduarit kritik na mundson m shum gjra, q t jemi: Studjues, nxns autodidakt,zgjedhs t problemeve n mnyr t pavarur,shprehs t mendimeve,argumentues t ideve tona por edhe ideve t t tjerve,sfidues t mendimeve ,q t fitojm shprehi sociale ,ta respektojm mendimin dhe fjaln e t tjerve,T krijojm bindje e botkuptime t reja t mbshtetura n argumente . Pr t` formuar nxns mendimtar kritik duhet ditur pr t shtruar pyetje t cilat krkojn prgjigjje logjike t nxnsve,t cilat krkojn q vet nxnsit t gjykojn pr probleme e prmbajtje t caktuar.N taksonomin e blumit gjejm kto 6 nivele t pyetjeve.Mirpo vetm 3 nivelet e fundit I takojn mendimit kritik(nivelit t lart).(Shih pyetjet sipas taksonomis s Blumit. Prse themi mendimi kritik sht mendim social? Ngase gjat aktivitetev t prbashkta mundsohet formimi I shprehive sociale. Pastaj zgjedhja e problemeve q krkojn zgjidhje,detyrave ,ka edhe rendsin shoqrore. Struktura e ores msimore pr zhvillimin e mendimit kritik ka 3 faza :

EVOKIM,REALIZIM KUPTIMI dhe REFLEKTIM, shkurt shkruhen ERR. Mendimi kritik ndrtohet mbi bazn e njohurive q kan nxnsit.Andaj, hapi i par q duhet t bjm brenda ores msimore sht rikujtimi i asaj q nxnsit dine ose mendojn se dine pr nj tem t caktuar E R R .Rikujtimi I paranjohurive pr temn ,orientimi I nxnsve pr temn ,vendosja e interesit pr temn mbulon pjesn EVOKIM. N fazn e Realizimit t kuptimit nxnsit vine n kontakt me informacione t reja pr temn q m hert sht rikujtuar . N fazn e reflektimit nxnsit prforcojn t nxnit e rid he krijojn shprehi pr prezentim Po prfundojm me nj konstatim se: Mendimi kritik nuk sht zgjidhje e problemit sht vetm fillimi i tij. Andaj ,edhe njohjet ktu pr mendimin kritik , sigurisht q jan fillim i nj pune t madhe q duhet ta bjm n t ardhmn pr nxnsit tan , pr veten tone, dhe pr shoqrin. 2..MATRIC APO PLAN TESTI 1 Bhet nj table si m psht ,me aq kolona sa kemi zhvilluar njsi msimore 2 Caktohet numri i pyetjeve q ne duam ti ket testi (20) 3 Pyetje t nivelit t ult duhet t jen rreth 60 % ndrsa t nivelit t lart rreth 40% 4 Nse ndonj njsi sht m e rendsishme ,nga ajo pjes duhet t ket m shum pyetje(5+3) 5 caktohet numri i pyetjeve n njsit tjera 6 Mbledhet numri i pyetjeve t dy niveleve dhe plotsohet kolona me numr t pyetjeve. Njsit msimore Pyetje nga niveli i ult Pyetje nga niveli i lart Nr.i pyetjeve 1 5 3 6 2 3 4 66% 13 33% 7 20 Pas prfundimit t tabels shkruhen pyetjet e testit (tabela m posht) 1 Pyetjet shkruhen n test sipas radhs s njsive 2 Pyetjet duhet t jen t tipeve t ndryshme (t hapur ,t mbyllur, t kombinuar ..) 3 Numri i poenave pr pyetje caktohet nga niveli pyetjeve(pyetjet e nivelit t lart t ken m shum poena se ato t nivelit t ult) 4 N fund caktohet kritei pr vlersim mbi baz t numrit t poenave ,mbi 40% kaluese Njsia msimore Nr. Pyetjet Poena 1. 2. 3. 4. + 1. 2. Tessti mund t ket : 1 Pyetje t tipit t hapur 2 Pyetje t tipit t mbyllur 3 Pyetje t tipit alternativ 4 Detyra, 5 Tabela pr plotsim 6 Diagrame kur sht fjala tek pyetjet ato duhet t jen: 1 T shkurta dhe t kjarta

2 Mos t ket pyetje me m shum se nj prgjegjje t sakt 3 Mos ti kufizojn prgjigjjet e dhna etj. -N fund bhet kriteri per vlersim.Kriterin per vlersim duhet ta ket testi n fund .t faes. Problemet e fundit q na dalin jan qshtjet nse duhet prdor t njjtin kriter vlersimi n paralele t ndryshme, apo t` ndryshhet ky kriter sipas nivelit prgatitor t nxnsve npr paralele. Nse kriteri mbetet i njjti pr t gjitha paralelet do t ket klas me shum nxns me t dobta. Ndrsa, po ulm kriterin n kto klas ,n nj vlersim t jashtm ,kta nxns nuk do t tregojn sukses.Pra nota jon do t zhvlersohet.Mendoj se dhe nse vie deri te nevoja q ky kriter t ulet ,kjo t bhet n prazenc t nxnsve ,atyre t`iu bhet e ditur q n klas t caktuara sht vlersuar me kt kriter ,por tek ju do t bhet nj ndryshim.Gjithsesi duke u prpjek pr ti vetdijsuar nxnsit se kjo q bhet mund t `iu paraqes atyre vshtirsi e pasoja.

3.OBJEKTIVAT MSIMORE N punn tone me nxns n mnyr t vazhduar kemi bre planifikim t puns.Planifikim ky q ka t bj me planet vjetore ,mujor si dhe planet e ores msimore. N aspektin teorik puna pa planifikim dhe suksesi n kt pun as q mund t mendohet.Me kt dua t them se ne t gjith kemi br e bjm planifikime .Planet vjetore e mujore q bjn msuesit i arkivo thuajse do drejtor shkolle.Planet e ores (plankonspektet),s mund t themi sae punohet krejt pa to,sejcili nga ne nse s bn plankonspekt far mesimdhnsit e mhershm kan br dhe do dit i kan dorzuar te drejtori , s paku nj prgatitje me shkrim apo nj skic rreth njsis msimore q e planifikojm ta prpunojm e bjm. Tham se t gjith ne kemi bre e bjm planifikime.Po kujtojm nj thnje t M. Fullan: ,, Po q se dshton n planifikim,ju keni planifikuar dshtimin. Paramendoni, nse dshtohet kur bhet nj planifikim i keq , sa ka mundsi t arihet sukses nse shkohet n klas fare pa plan,, sa esht i mundur tu japim nxnsve. Pjes e planifikimit ku msimdhnsi duhet ta bj modelin e msimdhnjes gjat nj ore msimi, jan edhe objektivat msimore. N punn tradicionale sht shkruar pr qllimin e ores msimore, Madje ora ka pas tri qllime:-qllimin arsimor ,-qllimin edukativ , qllimin praktik .Shtrohet pyetja: Kto qllime a dallojn e sa dallojn nga objektivat msimore?.Eshte m mire t shkruhet objektiva t ores apo qllime t ores msimore?. SYNIMET -jan m tepr dshira,ato orientojn drejtimin ton QLLIMET -prcaktojn se far do t msohet, ato nxisin dhe motivojn OBJEKTIVAT -jan m t arritshme dhe m t matshme, jan krkesa q duhet t arrihen n kushte e koh t caktuar Problemi me t cilin do t merremi n vazhdim sht njohja e OBJEKTIVAVE dhe mnyra si ti shkruajm ato drejt n planet tona ditore.Tham se objektivat jan krkesa afatshkurtra dhe konkrete, t cilat msimdhnsit duhet ti arrijn brenda ores msimore. Objektivat duhet t jen: Specifike -t lidhura me njsin msimore T matshme-t vlersohet shkalla e arritjes s tyre

Realiste - krkes e mbshtetur n paranjohuri, q nxnsit mund ta arrijn T vzhguera-sjellje e cila mund t prcillet Shembuj Objektivash:Nxnsit deri n fund t ores msimore do t jen n gjendje: -t prdorin vizoren dhe kompasin pr konstruktimin e sakt t katrorit ,n varshmri t brinjs s dhn -- t tregoj kur Skenderbeu u kthyer n shqipri dhe pas sa vite qndrimi n turqi.ETJ. Objektivat duhet t shtrohen n varsi t prmbajtjes msimore(konstruktimi I I katrorit) ,mjeteve msimore(vizoren dhe trekndshin) dhe mnyrs s vlersimit(konstruktimin e sakt). Objektivat formohen duke prdor folje vepruese.Prdoren ato folje t cilat na japin mundsi ta vzhgojm dhe ta masim procesin. Prjashtohet folja ,,t kuptoj,ngaseajo nuk mund t vzhgohet dhe t matet, kjo folje i tako procesit t t nxnit. Zakonisht objektivat kan tri krkesa: -Sjellja (t prdor vizoren dhe trekndshin),nnkupto veprimin q duhet br nxnsit -Kushti (prdorimi i vizores dhe kompasitpr konstruktimin e trekndshit),sht ajo far duhet t bhet -kriteri ( saktsia ) trego se n far shkalle krkohet sjellja Blum dhe bashkpuntort radhitn objektivat msimore n 3 fusha: Objektivat e fushes s njohjes (q kan t bjn me t menduarit) Objektivat e fushes emocionale (q kan t bjn me ndjenjat) Objektivat e fushes psikomotorike (q kan t bjn me veprimtarite fizike) Pr ne jan t rendsishme objektivat e fushes s njohjes,ngase kto kan t bjn me fitimin e njohurive.Duke marr parasysh se msimdhnia dhe t menduaritfillon nga niveli I ult ,tek ato m t larta,Blum me bashkpuntor objektivat e njohjes I radhitn n 6 shkall: 6 nivele,duke prfshir n kto nivele edhe pyetjet q duhet shtruar nxnsve .Kto nivele apo shkall jan: - NJOHJE - T KUPTUAR - ZBATIM - ANALIZ - SINTEZ - VLERSIM Kjo radhitje e objektivave msimore dhe e pytjeve, q mund t`i shtrojn msuesit pr nxnsit e tyre , sipas ktyre gjasht niveleve u emrtua TAKSONOMIA E BLUMIT. TAKSONOMIA E BLUMIT ka qen dhe mbetet projekti m i rendsishm pr hartimin e plan programeve msimore dhe pr botimin e teksteve shkollore n vendet m t zhvilluara t bts. Sipas ktyre niveleve shtrohen objektivat msimore me t cilat do t merremi n seminare, n n rastet kur do t bjm planifikime , por me to do t merremi edhe n planifikimet q ju do t bni pr ort e juaja msimore. Andaj , do t jet e rendsishme q t kuptohen objektivat dhe mnyra si ato ti paraqesim drejt dhe sipas niveleve t taksonomis. Si t formulojm objektiva t ores msimore? Kushti i pare pr formulimin e objektivave t ores sht njohja e materjes msimore me t ciln do t merremi brenda ores msimore. Gjat planifikimit t ors msimore duhet t shtrojm t paktn tri objektiva t cilat duam ti arrijm n fund t ores msimore Objektivat duhet t jen t niveleve t ndryshme (1-2-4, 1-3-5, 1-2-6 etj.)

Objektivat u takojn fazave:realizim kuptimi dhe reflektim Objektivat fillojn t shkruhen si arritje t nxnsve.Shembull(Nxnsit do t) N formulimin e objektivave mund t na ndihmojn foljet

Teknika dhe metoda n msimdhnien gjithprfshirse

Metodat dhe teknikat e t msuarit prfaqsojn procedura standarte didaktike,t cilat prdoren nga ana e msuesve n bashkpunim me nxnsit pr prezantimin dhe zhvillimin e materialeve dhe aktiviteteve msimore,me qllim arritjen e objektivave pedagogjike. Metodat e t msuarit ,q prcaktojn drejptprdrejt veprimtarin e msuesit dhe t nxnsit n procesin e msimdhnies ,ndahen n dy grupe t mdha: Metoda,q kan n qendr veprimtarin e msuesit. Metoda,q kan n qendr veprimtarin e nxnsit. 11 Grupi i par i metodave,q njihen ndryshe si metoda tradicionale t msimdhnies,ose si metoda,q kan n qendr msuesin,kan si synim kryesor dhnien e informacionit dhe paisjen e nxnsve me njohuri t nevojshme,q sigurojn bazn e zhvillimit t t menduarit t mtejshm. Grupi i dyt prfshin teknikat dhe metodat,q kan n qendr veprimtarin e nxnsit,parimi baz i t cilave sht:Nxnsi nx m mir duke vetvepruar.Ky grup i metodave ndahet n tre nngrupe: I Teknikat dhe metodat e puns n grup.

Kontrolli frontal Biseda Shpjegimi Vrojtimi

Demonstrimi

T pyeturit individual Puna individuale Ligjrata

Metoda me n qendr msuesin 12 Kta u japin mundsin nxnsve t realizojn qllimet msimore duke bashkvepruar me t tjert dhe sigurojn kushte,q nxnsit t paraqesin idet,pikpamjet e veta dhe informacionin,q ata zotrojn. Kto teknika klasifikohen: a-Diskutimi. Prbn nj nga metodat m t thjeshta,e cila mundson procesin e pjesmarrjes s gjer t nxnsve n msim,si edhe ndrveprimin e gjith mass s

nxnsve n klas,ose brenda grupeve t nxnsve. b-Puna n grupe t vogla. Me qllim,q t gjith nxnsit t marrin pjes aktive n msim,por,q edhe t shptojm nga kaosi,klasa duhet organizuar n grupe t vogla nxnsish,t cilt mund t punojn n harmoni s bashku,t zgjerojn mnyrat e tyre t t nxnit,dhe t punojn n nj atmosfer,q karakterizohet nga shkmbimi I informacionit. c-Grupet e ekspertve. Ktu bjn pjes nj grup teknikash,q prfshijn prdorimin e panelit,debatit,simpoziumit,tavolins s rrumbullakt,forumit dhe juris gjyqsore.Kto teknika I sigurojn kushte dhe mundsi nxnsve t preznatojn idet,opinionet,informacionet dhe t shprehin pikpamjet etyre nga knvshtrime t ndryshme. d-Meno/Puno n dyshe/shkmbe me t tjert. N kt teknik grshetohen t menduatit,t folurit dhe t shkruarit. Realizimi I saj kalon n tre faza: 1-n fazn e par nxnsit dgjojn pyetjen,detyrn,apo problemn,q jep msuesi dhe mendohen rreth saj. 2-N fazn e dyt shkruajn prgjigjet e tyre n flet dhe I diskutojn me shokun e banks. 3-N fazn e tret nga diskutime n ift,kalohet n diskutim n grupe t vogla ose t mdha dhe mn fund dilet me nj prgjigje t vetme. e-Loja n role dhe simulimi. Kjo teknik nnkupton marrjen e nj roli nga ana e nxnsit dhe interpretimi n mnyrn m t mir t mundshme,n nj situat t veant,e ngjashme me nj minidram. II Teknikat dhe metodat e hulumtimit. 13 Metodat dhe teknikat e ktij grupi u japin nxnsve mundsin t nxn,t praktikojn aftsit e tyre intelektuale,t nxjerrin prfundime dhe prgjithsime dhe ti zbatojn ato n situata t reja. N kt grup bjn pjes: a-Studimi i rastit. Prfaqson nj form t veant t zgjidhjes s problemit,e cila konsiston n studimin e hollsishm t nj rasti,apo situate t veant,t nj institucioni,vendimi ,apo shtjeje pr t ciln nxnsit bjn prgjithsime. b-Puna me projekte. Kjo teknik prfaqson nj lloj veprimtarie individuale ose n grup,q krkon investigimin dhe zgjidhjen e problemeve,e cila sht planifikuar dhe do t mbyllet me nj konkluzion t nxjerr nga vet nxnsit ose nn drejtimin e msuesit. c-Ekskursioni. Prezanton nj teknik ,e cila ka pr qllim njohjen nga nxnsit t objekteve,dukurive,dhe proceseve,q ndodhin drejtprdrejt n natyr. d-Vrojtimi. sht nj metod,e cila krkon ,q nxnsi t vrojtoj , t mbaj shnim,t fotografoj,t prpunoj dhe t publikoj prfundimet e nj procesi fizik,kimik,apo biologjik. e-Msimi zbulues. Kjo teknik n thelbin e saj krkon nga nxnsit,q t nxjerrin prfundimet duke

prdorur si baz t dhnat e ofruara nga msuesi,apo nga vet ata.Kjo teknik bazohet n parimin didaktik:T msuarit e nxnsit n shkoll duhet t imitoj t menduarit e shkenctarit ,apo hulumtuesit t ardhshm. f-Zgjidhja e problemit. Kjo teknik,e cila sht shum e njohur krkon nga nxnsit,q s pari t shqyrtojn me hollsi t gjitha detajet dhe t dhnat e nj problemi,apo shtjeje,dhe m pas t ofrojn zgjidhjet e mundshme. III Teknika dhe metoda pr zhvillimin e t menduarit krijues dhe kritik. Kto metoda mund t trajtohen t renditura n tre grupe. A- Metoda t zhvillimit t aftsive folse(shprehse). 1-Brainstorming. N kt teknik nxnsve u krkohet t tregojn ose t shkruajn gjithka far ata din rreth nj shtjeje,pa u shqetsuar nse idet ,q ata do t shprehin jan t sakta ,apo t gabuara. 14 2-Parashikim me terma paraprake. Ktu msuesi ju ofron nxnsve 4-5 fjal ,ose edhe figura ,t shkputura nga tema e msimit dhe ju krkon,q me an t tyre ata t krijojn nj tregim,nj ngjarje,etj. 3-Rrjeti i diskutimit. N baz t ksaj teknike ju krkohet nxnsve t shkruajn argumente pro dhe kundr rreth nj pyetje,apo shtjeje,q do t diskutohet. 4-Dora e fsheht. N kt teknik numri i antarve t nj grupi nxnsish prputhet me copzat e nj teksti t ndar nga ana e msuesit.Secili nxns prgjigjet pr prmbajtjen e pjess s tij dhe n fund bhet renditja e copzave,e shoqruar me pyetje dhe diskutime. 5-Gushkuqi rrethor(Keign 1990). Prfaqson nj model gojor t tryezs s rrumbullakt,ku do antar I grupit jep mendime rreth nj shtjeje,pr t ciln diskuton grupi. 6-DLTA(Directed Listening snd Thinking Activity). sht veprimtaria e t menduarit dhe t dgjuarit t drejtuar gjat zbatimit t s cils materiali lexohet nga msuesi,ndrsa nxnsit vihen n rolin e dgjuesit. 7-Mendo/Puno n dyshe/Shkmbe me t tjert. Prfaqson teknikn e ndrthurjes t t menduarit,t folurit dhe t shkruarit. B-Metoda t zhvillimit t aftsive lexuese. 1-INSERT(Interactive Notice System for Effective Reading and Thinking). Gjat leximit t materialit,nxnsit vendosin shenjn (tick) kur informacioni sht i njohur;nj + kur informacioni sht i ri;nj kur informacioni sht i kndrt me at ,q di ;nj ? kur informacioni sht i paqart dhe nxnsi krkon t dhna shtes. 2-Tabela e koncepteve. Prfaqson njj tabel,n kolonat e s cils vendosen tiparet,cilsit,ose e thn ndryshe emrat e fushave,ndrsa n rekordet vendosen konceptet,personazhet,vetit,njerzit,objektet etj. 15 3-DRTA(Directed Reading and Thinking Activity) Veprimtaria e t menduarit dhe t lexuarit t drejtuar. Teknika bazohet n ndarjen e pjess,ngjarjes,eksperimentit,ushtrimit apo

problems n disa pjes dhe pas do pjese pasi rikujtohet far ka ndodhur nxnsit parashikojn si do t jet vijueshmria ,duke u mbshtetur n argumente. C Metoda t zhvillimit t aftsive shkruese. 1-Ditari dypjessh. N kt metod nxnsit reflektojn ndaj asaj,q lexojn dhe m pas duke zgjedhur nj fragment nxnsit shprehen pro ose kundr fragmentit,shtojn dika nga prvoja e tyre,ose formulojn pyetje. 2-Kubimi. Nnkupton shqyrtimin e nj teme nga kndvshtrime t ndryshme.Nxnsit prshkruajn,shoqrojn,analizojn,zbatojn dhe argumentojn,krkesa t cilat jan n prputhje me nivelet e taksonomis s Blumit. 3-Diagrami i Venit. Grafikisht paraqitet me ndrprerjen e dy apo m shum rrathve,i cili ka pr qllim t prcaktoj dallimet dhe t prbashktat ndrmjet dy koncepteve,shtjeve,dukurive,personazheve,apo pjesve. 4-Tryeza e rrumbullakt(Gushkuqi rrethor). Nj letr e palosur si fizarmonik,e cila plotsohet duke kaluar nga nj nxns tek tjetri,sipas nj kahu lvizjeje t caktuar dhe asnj nxns nuk e di se far ka shkruar paraardhsi. 5-Kllasteri. Gjat ksaj teknike ndrthuret t lexuarit me t shkruarit.Nxnsve u krkohet t shkruajn rreth nj teme,idet e t cilve shpalosen,duke krijuar m pas lidhje t njohurive me njra tjetrn. 6-Pesvargshi. Nga vet emrtimi prbhet nga 5 vargje,n t cilat shkruhen respektivisht nj,dy,tre ,katr dhe n rreshtin e fundit nj fjal sinonime,q riprcakton thelbin e tems. 7-Eset dhe shkrimet e lira. Prfaqson nj teknik,gjat s cils nxnsit shprehin me shkrim mendimet e tyre individuale rreth nj teme t caktuar.

www.edukimi.webs.com

standarde per mesimdhenes

Standarde per mesimdhenes kritere te percaktuar nga MASHT 1. Hyrje
Ky dokument mund t shrbej si udhzues pr aktivitetet q prfshijn prgatitjn e msimdhnsve, msimdhnjs, dhe ngritjes profesionale t msimdhnsve dhe vlersimit t tyre. Korniza sht dezajnuar si mjet pr t definuar kualitetin e msimdhnjs dhe llojet e njohurive, shkathtsive dhe pikpamjeve q kan t bjn me kompetencat kye (themelore) pr prgatitjen e programeve pr msimdhnsit t cilt do t diplomojn, dhe poashtu do t shrbej dhe si studim baz pr aftsimin profesional t msmdhnsve fillestar. Korniza mund t ngris vetdijn e publikut rreth krkesave dhe prgjegjsive t cilat msimdhnsit duhet ti prmbushin dhe tiu ndihmojm n ngritjen e tretmanit t puns s

msimdhnsve n shoqri. Korniza mbi Standardt e Praktiks Profesionale fokusohet :Ministria e Arsimit, Shkencs dhe Teknologjis do t bj akreditimin e programeve pr prgatitjn e msimdhnsve dhe certifikimin e tyre. Fakultetet e Edukimit t prgatisin, ndryshojn dhe t shprdajn programet pr prgatitjen e msimdhnsve. T pgatiten studentet pr tu br msimdhns. Q msimdhnsit t cilt krkojn ndihm t iu ofrohet ndihma pr aftsimin e mtutjeshm profesional. Mbikqyrsit,administratort,vlersuesit dhe mentort t cilt kan nevoj pr kritert e prgjithshme pr t definuar krkesat dhe prformancn

2. Standardet e Praktiks Profesionale

far aftsish duhet t ket msimdhnsi Kosovar? far pikpamjesh morale dhe profesionale duhet t ken msimdhnsit e shekullit 21 drejt t nxnit dhe nxnsit? Si definohet msimdhnia kualitative? Kriteret e dhna n vijim paraqesin nj pasqyr t msimdhnis, shkathtsive kualitative, njohurive dhe pikpamjeve q i nevojitn nj msimdhnsi. Msimdhnsi duhet t jet nj person i prgatitur n aspektin akademik dhe profesional1 : 1. T jet i vetdijshm se kontestet e ndryshme ndikojn n msimdhnie dhe nxnie. 2. T prcjell dhe implementoj kurikuln zyrtare. 3. T njeh mir lndn e vet. 4. T krijoj nj repertoar t gjer t shkathtesive profesionale dhe nj stil personal. 5. T planifikoj dhe prgatis mir orn e msimit. 6. T menaxhoj klasn mir. 7. T krijon nj ambient pozitiv t nxnjs ( t t msuarit) n klas. 8. T njeh dhe aplikoj parimet e muarjs dhe vlersimit t nxnsve. 9. Ta konsideroi vetn si nj aktor t ndryshimeve 10. T prkrah parimet demokratike dhe t drejtat e njeriut. 11. T besoj se aftsimi prmanent ngrit aftsit (shkathtsit) personale. 12. Ti njeh dhe ti kuptoj bazat ligjore dhe morale t profesionit t vet.
1 Akademik

nnkupton njohjen e lndes t ciln ai/ajo studjon, profesional nnkupton aspektin e njohurive pedagogjike, didaktike, psikologjia e msimdhnjs, arti i msimdhnjs.

3. Sqarime: Prshkrimi i njohuris, shkathtsive, dhe pikpamjeve q krkohen pr t prmbush Standardt e Praktiks Profesionale T dymbdhjet krkesat e dhna m lart jan si rezultat i nj diskutimi t gjer. Ato do t ken vler vetm nse prshkohen me shembuj konkret dhe aplikohen n fusha konkrete. Ne jemi munduar t spjegojm secilin nga standardet m gjersisht. M kte rast, jemi munduar q t mos prdorim zhargone profesionale n mnyr q mendimet e prezentuara t jen sa m t qarta, t kuptueshme dhe transparente. Sqarimet (spjegimet) poashtu mund t ndihmojn t qartsojn se t gjitha standardet jan t ndrlidhura; prseritjet n paragrafe jan ber me qellim. 1. T jet i vetdijshm se kontestet e ndryshme ndikojn n msimdhnie dhe nxnie T jet i vetdijshm pr strukturn e ndryshme t nxnsve dhe efektet e tyre: si mosha; gjinia; gjendja familjare; pjekuria; aftsit dhe problemet e nxnjs ; njohurit paraprake; gjendja sociale; marrdhnjet n mes t nxnsve; prejardhja etnike, kulturore dhe gjuhsore; gjendja dhe kushtet mentale. T ket parasysh ndryshueshmrin e shkolls: gjendjen e shkolls, numrin e stafit, madhsin dhe konstrukcionin e klass, mbshtetjn nga kolegt dhe administrata, dhomat dhe objektet ndihmse.

T ket parasysh ndryshueshmerit e veta dhe efektet: prvojn n msimdhnje, gjendjen e vet fizike dhe psiqike. T jet i informuar rreth ligjeve dhe rregulloreve; rreth kornizs s kurikuls ...... T jet i vetdijshm rreth ndryshushmris sa iu prket prindrve dhe kumunitetit si dhe efekteve t tyre: involvimi i prindrve dhe ndihma e tyre pr nxnjn e fmijve, mjedisi i tyre shoqroro-ekonomik, multikulturalizmi, kooperimi i tyre me shkolln dhe me instituciont tjera, ndikimet regjionale dhe ato jasht regjionale. 2. T prcjell kurrikuln zyrtare

T njeh kurrikuln dhe lndn e vet dhe t jet i vetdijshm rreth ndrlidhjs s me lndet tjera si dhe rreth shtjeve ndrkurikulare si jan vlerat demokratike, shkathtsit edukative nga jeta, dhe edikimi rreth ambientin; Q planet e veta vjetore / mujore / javore dhe ditore ti bazoj n kurikul; T shfrytzoj njohurit e veta akademike dhe profesionale pr t identifikuar prfshirjen e koncepteve kye ( thelbsore) n fushn kurikulare dhe t jet i sigurt se ato q jan esenciale jan prfshir n msimdhnin e tij / saj; T aplikoj njohurit e veta akademike dhe profesionale q t ndrtoj njsin msimore sipas nevojs dhe aftsive t nxnsve; T vendos rreth renditjs s temave dhe se sa do t zgjerohet apo do t thellohet n fushn lndore t ciln e punon duke u bazuar n nevojat dhe aftsit e nxnsve.
3. Ta njeh lndn (lndet) e vet mir

T ket njohuri akademike t mjaftueshme rreth lndes (lndve) s vet. T dij se ku t gjej dhe si t krkoj njohuri m t hollsishme rreth lndes s vet, nse
sht nevoja. T jet i informuar rreth zhvillimeve dhe ndryshimeve t lndes s vet.

T dij se si t reduktoj konceptet m komplekse sipas nivelit q krkon grupi i

nxnsve (klasa). T njeh ndrlidhjen e lnds s vet me lndt tjera dhe ndrlidhjen e jets s prditshme n aplikimin e lnds. T njeh mnyrat e thjeshta (t zakonshme) t interpretimit t lnds dhe se si ajo t msohet nga nxnsit ( p.sh. t shfrytzoj eksperimente n lndt natyrore-shkencore, t ndrlidh prvojat nga jeta e prditshme). 4. T krijon nj repertoar t gjer t shkathtesive profesionale dhe nj stil personal T pranoj se ka nj numr metodash t msimdhnis dhe nxnis si dhe nj numr metodash t ndrtimit t ors msimore. T njeh dhe shfrytzoj nj sr (repertuar t gjer) metodash dhe teknikash t planifikimit t msimdhnis, menaxhimit t klass dhe vlersimit. T shfrytzoj aftsit e vrojtimit, analizimit dhe interpretimit pr t adaptuar planin dhe msimdhnin sipas nevojave t grupit t nxnsve ( klass ) dhe sipas situats. T shfrytzoj me mjeshtri teknikat komunikuese n mnyr q t zgjeroj t kuptuarit e dyanshm, zgjedhjen e konflikteve dhe marrjen e vendimeve n mnyr demokratike. T krahasoj stilet e msimdhnjs duke vizituar koleg t ndryshm dhe t reflektoj stilt e tyre. Ti kombinoj ato me prvojn e vet profesionale n mnyr q t prmirsoj msimdhnjn. T jet i vetdijshm se t folurit dhe lvizja mund t krijojn atmosfer pozitive dhe

negative n klas, dhe t dij se si ti shfrytzoj ato ( p.sh. britma, t mrrolurit, prplasja e ders). T shfrytzoj aftsit joverbale pr t prmirsuar mjedisin e t msuarit. Msimdhnin ta mbshtes n parimet demokratike dhe t drejtave t njeriut.

T ket mirkuptim dhe njohuri se si t iu qaset nxnsve me nevoja t posame.

5. T planifikoj punn e tij / saj profesionale me kujdes Ta njoh mir kurikuln e lnds s vet, relacionet me lndt tjera dhe shtjet ndrkurikulare. T jet n gjendje t definoj qart objektivat ( ato akademike dhe profesionale) t cilat dshiron q nxnsit ti arrijn dhe t inicoj aktivitete me qellim t nxnjs m t mir sipas objektivave. Plani t jet i bazuar n njohurit e veta si dhe n njohurit paraprake t nxnsve.

T monitoroj nxnsit prher n mnyr q t prcjell nevojat, prparsit, dobsit,

intereset dhe prparimin individual t nxnsve. T ket njohuri t mjaftueshme rreth metodave t ndryshme t msimdhnjs dhe mnyrave t ndrtimit t ors msimore. T dij se si t aplikoj njohurin e vet n klas n mnyrn m t prshtatshme pr t prmbushur nevojat dhe aftsit e nxnsve si dhe standardt e krkuara sipas kurikuls. 6. T menaxhon klasn mir T menaxhoj sjelljet n klas pr t prforcuar t nxnit.

Ti trajtoj nxnsit n pajtim me ligjet relevante. T jet i vetdijshm pr modelet e ndryshme t rolit t msimdhnsit dhe t reflektoj
n mnyr kritike n kto modele. T njoh nevojat dhe aftsit e grupit specifik ( klass) t nxnsve me t cilt ai / ajo punon. T reflektoj n mnyr kritike n pikpamjet e veta ndaj nxnsve dhe monitorimit t msimdhnjs s vet. T njoh modele dhe strategji t ndyshme t sjelljeve n grupe si the ti ndrtoj dhe ti prmirsoj ato. Ta njoh psikologjin e fmijve dhe teorin e t msuarit.

T jet n gjendje t ndryshoj planin e ors msimore duke u mbshtetur n vet

obzervimin e vazhdueshm t nxnsve pr t prmbushur objektivat e ors msimore ne nj mnyr tjetr. T ofroj aktivitete t ndryshme t t nxnit pr ti prmbushur nevojat e t gjith nxnsve duke prfshir edhe nxnsit m nevoja t posame. 7. T krijon nj ambient pozitiv t nxnjs n klas T shfrytzoj metoda t ndryshme pr ti angazhuar nxnsit n msimdhnje dhe bashkpunim. T krijoj nj ambient stimulues n klas duke ekspozuar punimet e nxnsve, modele, fotografi, etj, T prkrah nxnsit pr vetvlersim dhe t iu shmangt hutimit (ngatrrimit) dhe t friguarit e nxnsve. T punoj n ndrtimin e marrdhnjeve t besimit dhe kooperimit me student. ???

T pranoj idet dhe kritikat nga nxnsit.

T prfshij nxnsit n procesin e marrjs s vendimeve dhe t jet konsekuent n

sjelljet dhe krkesat e tij / saj. T jet transparent ndaj nxnsve rreth krkesave (nevojave) pr t msuar dhe kriterve t vlersimit . T ket parasysh rrethanat (kontekstet) prsonale t nxnsve dhe situatn e t msuarit, ti ndihmoj nxnsit n zgjedhjen e problemeve t tyre personale brenda kufijve t aftsive t veta profesionale. 8. T njoh dhe aplikoj parimet e muarjs dhe vlersimit t nxnsve Ti kuptoj parimet e vlersimit dhe monitorimit si dhe llojet e ndryshme t vlersimit t cilat mund t shfrytzohen. T jet n gjendje t bj monitorimin, vlersimin, t mbaj shenime dhe t raportoj mbi aftsit, nevojat dhe prparimin e nxnsve n mnyr individuale. T jet n gjendje q rezultatet e vlersimit ti shfrytzoj pr t vlersuar dhe prmirsuar msimdhnjn si dhe pr t prmirsuar standardet n prmbushjen e rezultateve. T ket njohuri t mjaftueshme rreth teknikave t ndryshme t monitorimit dhe vlersimit pr t par nse sht msuar materia dhe se sa sht msuar Q krkesat pr t msuar dhe kriteret e vlersimit ti bj transparente pr nxnsit.

Q vlersimi t mos bhet vetm neprmes testeve gojore dhe me shkrim por vlersimi
t bhet edhe neprmes mes monitorimit t puns n grupe, vlersimi i projekteve t ndryshme, puna n ekipe; t vlersohet aktiviteti i gjithmbarshm i nxnsve. T vlersoj jo vetem rezultatin e puns por edhe procesin e saj. Rezultatet e vlersimit t nxnsve tiu komunikohen prindrve rregullisht. 9. Ta shoh veten si nj aktor t ndryshimeve N nivel klase: t inicoj inovacione dhe ti prkrah ndryshimet bazuar n gjykimin (mendimin) dhe njohurit e veta profesionale. T prkushtoj (shoh vetn) prgjegjsin e vet pr zhvillimin dhe mirqenjn e nxnsve t vet. N nivel shkolle: t prfshij kolegt, nxnsit, prindrit dhe komunitetin n diskutimin e shtjeve dhe n aktivitetet t cilat kan pr qellim prmirsimin e jets dhe ambientit n shkoll. N nivel t prgjithshm: T mbshtes prmirsimin e arsimit dhe msimdhnjs n nivel lokal, regjional, kombtar dhe ndrkombtar. T mbshtes rrjetin e zhvillimit t msimdhnsve n t gjitha nivelet.

T prcjell zhvillimet regjionale, ndrkombtare dhe diskutimet rreth shtjeve t arsimit,

msimdhnis dhe t msuarit. 10. T prkrah parimet Demokratike dhe Drejtat Njerzore T prkrah dhe t veproj mbi parimet e tolerancs dhe barazis n klas, n shkoll si dhe n ambientin rreth shkolls. T siguroj t drejta dhe mundsi t barabarta pr t gjith nxnsit pa marr parasysh gjinin e tyre, prkatsin etnike dhe religjioze.

T siguroj se nxnsit me nevoja t posame kan t njejtat t drejta pr

arsimim si t gjith t tjert. Kjo ka t bj edhe me nxnsit q kan vshtirsi n t msuar por edhe nxnsit me t meta q kan talent dhe aftsi t posame.

11. T besoj se aftsimi prmanent ngrit aftsit (shkathtsit) personale. T besoj n konceptin e t msuarit t prjetshm. Askush nuk sht asnjher i prsosur por gjithmon donjri mundt dhe duhet t prmirsohet vazhdimisht. T mendoj ne mnyr kritike rreth msimdhnis s vet dhe sjelljeve shoqrore t veta, t monitoroj dhe t krkoj q gjithnj ta prmirsoj msimdhnin e vet duke u bazuar n Standardt e Praktiks Profesionale. Ti ngris vazhdimisht njohurit e veta akademike dhe profsionale; p.sh. duke marr pjes n seminare, duke lexuar literatur prkatse apo duke prcjellur konferenca t ndryshme. T mundohet t implementoj teknologjin e re me t ciln disponon shkolla dhe t jet i informuar rreth zhvillimeve teknologjike dhe t mjeteve msimore. T konsultoht dhe t kmbej prvoja me kolegt, t marr pjes n aktivitete t ndryshme q kan karakter t zhvillimit profesional, n nivel shkolle dhe n nivel regjional. T kujdest pr zhvillimin profesional dhe prsonal t nxnsve dhe kolegve, t iu jap dhe t pranoj kshilla dhe rezultate kthyese ( feedback). 12. Ta njoh dhe ta kuptoj bazn ligjore dhe morale t profesionit t vet Ti njoh dhe ti kuptoj ligjet dhe rregullort prkatse t profesionit t vet.

T prcjell ndryshimet n ligjet dhe rregullort e shkolls. T njoh dhe t prcjell Kodin Etik formal dhe joformal t profesionit t vet. Ti dij prgjegjsit dhe detyrat e veta si msimdhns i cili gjithnj do t merret si model
pr nxnsit dhe komunitetin. T prcjell dhe prkrah rregullat e shkolls dhe t angazhohet n prmirsimin e tyre po q se sht nevoja.

Korniza e Re e Kurikulit t Kosovs

Korniza e kurrikulit dhe filozofia e saj rreth msimdhnjs dhe t msuarit parasheh nj numr krkesash q nj msimdhns duhet ti prmbush n baz t standardeve dhe objektivave q paraqet ajo.Elementt kye jan paraqitur n vijim.Ato korrespondojn ngusht me parashikimet e ktij drafti pr msimdhnsin e ardhshm t Kosovs t paraqitura m lart. Sipas Kornizs s Re t Kurrikulit t Kosovs1, , msimdhnsit duhet :

Ta kuptojn lndn t ciln e japin. T veprojn si moderator t nxnjs. T balansojn metodat e reja dhe ato tradicionale n msimdhnje dhe vlersim. T aplikojn asje konstruktive ndaj msimdhnjs dhe nxnjs. T zhvillojn shkathtsi t nivelit t lart. T prdorin metoda pedagogjike t bashkpunimit me nxnsin n qendr. T ken kujdes n identifikimin dhe zhvillimin e potencialit individual pr secilin nxns. T iu ndihmoj nxnsve t zhvillojn vetbesimin, prgjegjsin dhe shkathtsit
shoqrore. T krijojn dhe mirmbajn nj mjedis pozitiv dhe t ngroht ku nxnsit do t ndihn t sigurt dhe t rehatshm. T forcojn zhvillimin e zemrgjersis dhe tolerancs.

T shfytzojn udhzimet e planifikimit pr zhvillimin dhe implementimin e kurikulit. T krijojn prvoj kuptimplote t t msuarit per nxnsit. T sigurojn se nxnsit me nevoja t posame kan t drejt arsimimi njsoj si t
tjert. T bjn prpjekje rreth t msuarit t prjetshem. T krkojn kooperim me msimdhnsit tjer, me familjn dhe komunitetin e gjer.
<!--PICOSEARCH_SKIPALLEND-->