BAHAN-BAHAN

KEJURUTERAAN

Disediakan oleh:
ABDUL RAZIF BIN HJ. ABDUL
RAHMAN
JABATAN KEMAHIRAN HIDUP
UNIT TEKNIKAL
 Bahan logam

3 jenis bahan logam:

Logam Aloi
ferus
Logam
bukan
ferus
 FAktor bahan logam ini
menjadi pilihan
dalam pembuatan.

Sifat ketahanan Logam ekonomik

yang tinggi. dan boleh dibentuk
mengikut kesesuaian

Dapat merintangi
lelasan dan kakisan
 Bahan Logam

Logam Bukan
Ferus Aloi
Logam Ferus •Timah •Loyang
•Aluminium •Gangsa
•kuprum
Besi Tuang
•Besi Kelabu
•Besi Putih
Keluli
•Besi Aloi
Berkarbon
•Rendah
•Sederhana
Besi Tempawan
•Tinggi
Aloi
•Kromium
•Vanadium
•Krom-nikel
•Molibdenum
•Keluli Tahan Lasak
 Logam Ferus
• Bahan yang mengandungi unsur-unsur besi.
• Keluli dan besi tuang merupakan logam ferus yang
utama.Ianya juga merupakan asas kepada logam
besi.
• Biasa digunakan dalam bidang mekanikal.Ia melalui
salah satu pengubahsuaian bagi menjadikannya
kuat dan keras utk kegunaan kejuruteraan.
 Keluli
• Dihasilkan daripada campuran besi dan
karbon.
• Penggunaannya bergantung kepada peratus
kandungan karbon iaitu diantara 0.15% hingga
1.5%.
• Dikelaskan kepada 2 jenis:
i. Keluli berkarbon
ii. Keluli aloi
 i. Keluli berkarbon
• Keluli berkarbon
rendah
- Mengandungi karbon
sebanyak 0.15% hingga
0.30%.
- Boleh dibentuk dan
dikimpal tetapi kurang
sifat kebolehkerasan
- Antara produk yang
dihasilkan
Struktur Mikro : Ferit
i. Rod
ii. Kepingan keluli
iii. Rivet
CONTOH KELULI BERKARBON
RENDAH

Dawai diperbuat
daripada keluli
berkarbon rendah.
• Keluli berkarbon
sederhana
- Mengandungi karbon
sebanyak 0.30% hingga
0.80%.
- Jika dibandingkan dengan
keluli berkarbon rendah,
keluli ini mempunyai
kekuatan yang lebih tinggi
dan sifat mekaniknya boleh
dipertingkatkan
- Antara produk yang Struktur Mikro : Perlit
dihasilkan:
i. Blok acuan
ii. Tali dawai
iii. Pemutar skru
CONTOH KELULI BERKARBON
SEDERHANA

Rajah di sebelah
menunjukkan rajah pahat
yang diperbuat daripada keluli
berkarbon sederhana.
• Keluli berkarbon
tinggi
- Mengandungi karbon
sebanyak 0.80% hingga 1.5%.
- Mempunyai gabungan sifat
mekanik seperti kekerasan
dan keteguhan.
- Antara kegunaannya ialah
membuat alat pemotongan.

Struktur Mikro : Simentit

 CONTOH

Rajah disebelah
menunjukkan kapak
yang diperbuat
daripada keluli
berkarbon tinggi.
 ii.Keluli Aloi
• Merupakan gabungan keluli dengan logam lain.
• Mempunyai sifat mekanik seperti kekuatan dan
kemuluran.
• Sesuai bagi produk yang direkabentuk untuk
menerima bebanan, hentaman dan tegasan
yang tinggi.
• Contoh keluli aloi:
i. Keluli nikel
ii. Keluli kromium
iii. Keluli krom-nikel
 Besi Tuang
• Merupakan leburan
logam cair yang dituang
ke dalam satu bentuk
acuan yang disediakan.
• Tidak semulur keluli dan
sifat kebolehmesinannya
amat baik
• Antara besi tuang yang
digunakan dalam bidang
kejuruteraan makanikal:
i. Besi tuang kelabu
ii. Besi tuang putih
iii. Besi tuang aloi Struktur Mikro : Perlit
CONTOH
• Roda kereta api yang
diperbuat daripada
besi tuang putih.

• Batang paip yang

diperbuat daripada
besi tuang kelabu.
 Besi Tempawan
• Merupakan besi tulen
• Sifat mekaniknya ialah kemuluran
• Antara kegunaannya dalam bidang kejuruteraan
ialah:
i. Membuat takal
ii. Membuat andas
iii. Membuat penyankuk kren
 CONTOH

Contoh – contoh bahan

yang diperbuat
Takal daripada besi
tempawan.

Kepala Rivet
 Logam Bukan Ferus
• Merupakan sejenis logam yang tidak mengandungi besi dan
mempunyai sifat fizikal yang tersendiri seperti:
- Mengalirkan haba
- Tahan karat
• Diantara jenis logam bukan ferus ialah
- Aluminium
- Kuprum
- Timah
 Aluminium
• Merupakan antara bahan pengalir
yang baik dan mudah dibentuk
kerana lembut.
• Diperbuat daripada bijih bauksit
dan berwarna putih perak.
• Sifat mekaniknya ialah kemuluran
dan ketempaan.
• Digunakan dalam:
- Industri pembinaan kapal terbang
- Membuat peralatan memasak
- Bekas makanan
 CONTOH

• Sinki merupakan
bahan yang diperbuat
daripada aluminium

SINKI
 Kuprum

• Mempunyai sifat fizikal iaitu keberaliran elektrik

dan haba yang tinggi
• Sifat mekaniknya pula ialah kemuluran yang
tinggi dan mampu merintangi kakisan
• Digunakan meluas dalam:
- Industri elektrik
 CONTOH

• Timah digunakan bagi

penghasilan wayar
elektrik kerana
sifatnya yang dapt
mengalirkan arus.

Wayar Elektrik
 Timah
• Berwarna putih perak
• Bersifat lembut dan mulur sama seperti emas
dan perak.
• Boleh ditempa dan ditukul menjadi kepingan
yang sangat nipis dan boleh ditarik menjadi
dawai halus
• Digunakan untuk:
- Menyaluti keluli bg membuat beks makanan
- Aloi pemateriaan
- Gangsa piuter
KEGUNAAN TIMAH

• Gambar rajah
menunjukkan terminal
bateri kereta yang
diperbuat daripada
bahan timah.

Bateri Kereta
 Aloi
• Merupakan campuran dua atau lebih
bahan logam bagi menghasilkan logam
baru
• Mempunyai sifat mekanik yang lebih baik
berbanding logam tulen
• Digunakan sebagai perintang elektrik
• Contoh logam aloi:
- Loyang
- Gangsa
 Loyang
• Terhasil daripada campuran kuprum dan zink
• Mempunyai sifat mekanik iaitu sifat kemuluran
yang tinggi
• Digunakan secara meluas bagi membuat:
- Penggalas
- Sesendal
- Komponen pam
- Alat perhiasan
 Gangsa
• Gangsa ialah aloi kuprum
• Unsur utamanya ialah
-kuprum
-zink
-timah
• Mempunyai sifat mekanik iaitu kekerasan dan
sifat fizikal iaitu pengalir elektrik yang baik
• Antara kegunaan ialah:
- Membuat galas bebola
- Gear
Sifat – Sifat
Bahan
• Kemuluran:-
- Keupayaan bahan
untuk berubah
bentuk dibawah
daya
tegangan,tanpa
berlaku keretakan
atau pecah.
• Contoh-
4. Emas Gambar Rajah : Rivet Pop

5. Aluminium
• Ketempaan:-
- Keupayaan
sesuatu logam
untuk dibentuk
setelah dikenakn
daya
mampatan,hentama
n dan gelekan
keatasnya.
• Contoh-
4. Membentuk kepala Struktur Mikro : Kepala Rivet

rivet.
• Kerapuhan;-
- Sifat sesuatu logam yang mudah retak
atau pecah.

• Contoh-
5. Peranti amaran.
• Kekerasan:-
- Keupayaan
sesuatu logam
untuk menahan
perubahan
bentuk,calar dan
haus.
• Contoh-
4. Keluli berkarbon.
5. Keluli aloi. Gambar Rajah : Bebola Besi
• Keanjalan:-
- Keupayaan logam
untuk kembali
kepada bentuk asal
selepas dikenakan
beban atau daya.
• Contoh-
4. Membuat pegas.
Gambar Rajah : Spring
• Kelasakan:-
- Keupayaan logam
untuk menahan
perubahan bentuk
seperti
pembengkokan
tanpa retak.Ia juga
mampu menahan
beban kejut yang
dikenakan keatas Gambar Rajah :Kepaduan
logam tersebut.
• Contoh-
4. Pencangkuk kren.
• Keplastikan;-
- Keupayaan
sesuatu logam
untuk berubah
bentuk secara kekal
tanpa pecah atau
retak.
• Contoh-
4. Diut Syiling.
5. Tin Minuman.
6. Periuk.
Gambar Rajah : Duit Syiling
• kepaduan:
- Dimana bahan mudah lebur.Bahan ini hanya
lebur pada suhu tinggi yang dipanggil bahan
lawan haba.
• Contoh:-
6. Bar pateri lebur pada suhu rendah kerana ia
mempunyai sifat lebur atau regangan yang
tinggi.
7. Batu api hanya akan lebur pada suhu tinggi
dimana ia mempunyai sifat kepaduan dan
melawan haba.
 • Gambar rajah bar
pateri dan batu api.
• Bar pateri lebur pada
suhu rendah kerana
mempunyai suhu
lebur yang rendah.
Bar pateri dan batu
• Bar pateri tidak lebur
api. kerana mempunyai
sifat lkepaduan yang
melawan haba.
• Tahan karat:
- Merupakan kebolehan untuk menahan
hakisan daripada bahan kimia atau
elektrokimia.
• Contoh:
4. Keluli lembut menjadi berkarat bila terdedah
pada atmosfera yang lembab.
5. Keluli seperti aloi/kromium mempunyai
permukaan yang tahan karat pada dedahan
atmosfera yang lembab.
 • Keluli aloi tidak
berkarat apabila
terdedah kepada
atmosfera yang
lembab kerana
mempunyai
Gambar rajah: permukaan yang
Keluli aloi. tahan karat.
 Bibliografi
• Ramli Bin Asun (2003),Buku Teks Kejuruteraan
Mekanikal KBSM
tingkatan 4.Dewan Bahasa dan Pustaka.
• Agus Bin Dollah (2003), Buku Teks Tingkatan
5,Dewan Bahasa dan Pustaka.
• Zakaria Saad(2001),Mekanik Industri,Golden
Book Centre Kuala Lumpur.
• http://www.wikipedia.org
• http://www.searchyahoo.com