Faik Mustafa

BURRAT
e

DHEUT
Tregime dhe skica satirike-humoristike

Tetov, 2012

Botues
Arbria Design Redaktor Sulejman Aliu Recensent Salajdin Salihu Lektor Artan Arsllani Ballina Jeton Mikullovci (Jemi) Shtypi Arbria Design

Botimin e librit e ndihmon KK i Tetovs dhe vllai, Sherif Osmani-Daci

RRFIME JO THJESHT HUMORISTIKE

Faik Mustafa sht i dnuar q t mbetet prher i ri. I fism, me humor t kndshm, ai refuzon q ta shoh botn sipas skemave t ngurta. E ka prjetuar galern, sepse e ka dashur pafundsisht lirin, e cila na mundson q t jemi t dinjitetshm. Megjithat, nuk bn pjes n grupin e t prvuajturve q m pas i bjn t tjert t vuajn. Ai sht dshmuar edhe n planin artistik, si krijues, nprmjet epigrameve, tregimeve dhe skicave humoristike satirike, t botuara n gazeta, revista ose n form librash. Ai i shfaqet tani lexuesit me librin Burrat e dheut nj prmbledhje rrfimesh jo thjesht humoristike, sepse krijimet e ktij libri t shtyjn t mendosh m thell pr gjithka ndodh me ne dhe prreth nesh. Nprmjet nj diskursi t kndshm artistik, Faik Mustafa i v njeriut prpara nj pasqyr hamletiane, pr t par aty t zit e zemrs. Ai thumbon fenomenet e dmshme pr njeriun dhe shoqrin. Ai huazon nga prditshmria at q i nevojitet pr t krijuar rrfimet e tij sfiduese. I kundrvihet estetikisht pandershmris dhe vshtirsis pr t qen i ndershm n nj ambient t ngulfatur nga uniformiteti, efemerizmi, brja sikur, servilizmi, mashtrimi, gnjeshtra, shumfytyrsia, vjedhja, makutria, spiunimi, thashethemnaja, abuzimi n emr t idealeve t mdha, abuzimi me vlerat e larta estetike pr shkak t prfitimit t astit, oportunizmi apo heshtja qyqare pr prfitime personale, abuzimi me pronn 3

publike, mungesa e ndjenjs pr jet t prbashkt, guximi i rrejshm. Ai i kundrvihet, nprmjet artit t tij, kaosit brenda dhe jasht njeriut. I kundrvihet rrnimit t sistemit t vlerave q po bhet me kazmat e padukshme t atyre q kan mandatin pr ta ruajtur paqen e prhershme ndrmjet njeriut dhe shoqris. Faik Mustafa sht njohs i gurrs popullore, veanrisht formave t shkurtra: proverbave, prrallave, bekimeve, mallkimeve etj., q i ndrfut natyrshm n krijimet e tij artistike, n funksion t asaj q rrfen. Autori frymzohet nga prditshmria, nga rrfimet e zakonshme t njerzve dhe i mvesh me petkun artistik. Rrfimi i narratori apo i personazheve sht i rrjedhshm dhe t mban n pritje, kurse kthesat, zakonisht, ndodhin n fund t tregimeve apo skicave t tij. Jan kthesat q krijojn komiken, apo, sikurse thot Kanti, t pritshmen e kthyer n asgj. Ky rrfim her sht i distancuar e her jo. Narratori her i gjithdijshm, her tjetr flet n vetn e par... Faik Mustafa ka syrin e mpreht dhe vrojtues pr t kapur detajet dhe nprmjet tyre rrfen me mas duke na mundsuar t qeshim, por edhe t mendojm. N kt koh kur po bhemi gjithnj e m serioz, kemi shum nevoj pr humorin, sepse i tensionon raportet e acaruara n jet e shoqri. Personalisht i kam lexuar me knaqsi krijimet e prfshir n kt libr dhe besoj q edhe lexuesit tjer do t ken kt prjetim estetik. Salajdin SALIHU

KUDR-a

Shkak partit politike. Plasi sherri midis dy shokve t ngusht, q si ndante dita as nata. Kjo i habiti t gjith ata q i njihnin. Goni, ndonse si prkiste asnjrs, mbante ann partis m t vjetr, t ciln e konsideronte si pishtare t demokracis n nj koh prvluese. Ndrsa Loni,q kishte kaluar gati npr t gjitha partit ekzistuese, fliste n superlativ pr m t ren, me emr shum t uditshm KUDR-a. ZNKA filloi krejt rastsisht. - KUDR-a, i kishte thn Loni Gonit, sht parti q dallon nga t tjerat. Ajo nuk mbiu si krpurdhat pas shiut. N sken u paraqit me vones, ama, n t u inkuadruan burra, q paraprakisht, kishin kaluar shum sita. N nj shtet n zemr t Evrops, erdhn si t paprishur e t prvuajtur. Por, si ndodh nganjher, u buzqeshi fati. Ndeshn njerz zemrbardh, t cilt ua zgjatn dorn e ndihms. U kujdesn pr nxjerrjen e tyre n drit. I ushqyen, i veshn e i mbathn, duke i kaluar edhe npr disa laboratore, me qllim q, si arsyetoheshin, ti paraprgatitnin sa m mir pr jet. Kur i lshuan n terren, ishin t prgatitur t veprojn si patriot. - Po,a? - Provoi t ndrhyj Goni. Kot. Loni aq shum ishte thelluar n historikun e partis s re dhe t liderve t saj, sa as ia kapn vesht fjalt e Gonit. Rreth tyre filluan t tubohen si zgjue bletsh bashkatdhetart. Nga goja e liderve rridhte mjalt e 5

qumsht. U bn melhem pr varr. Vetm ti prkujtojm demonstratat e organizuara npr shtetet e Evrops n mbrojtje t atdheut dhe krkesave t popullit. E, q thoni ju, nuk ishin fare karrierist. I organizonin tollovit dhe njerzit pas tyre shkonin si Mua pas daive, e vet kurr nuk dukeshin n ball. Njerz vigjilent, ore. E arrinin qllimin dhe mjeshtrisht i iknin mbikqyrjes nga hienat e lshuara nga ish-Jugosllavia sllavo-komuniste. Bile, t shumtn e rasteve bheshin tebdil,me demek,visheshin edhe me rroba grash. -Eu, patriot trima se jo mahi! - thumboi Goni. Loni,si kokmushk q sht,mori flak. - Pse pak pun t duket kjo ty dhe tarafit tnd, a? do gj e kan dshmuar me pun. Ashtu si ditn ti prfitojn zemrat e bashkatdhetarve, me sukses deprtuan edhe n xhepat e tyre. Formuan Fondin pr grumbullimin e mjeteve pr lirimin e vatanit. Vshtir gjendej njeri ti kundrshtonte. E kishin planifikuar mir. donjri q do t merrte guximin ta kundrshtonte, sa el e mshel syt, e hante tartakuti, e anatemonin dhe saora ia ngjitnin etiketn e tradhtarit t kombit. Prandaj, fondi u fry spic. - Aaaaa, ktu t besoj. Nga t mjer shtatskelet, u shndrruan n kaca pr turshi. - Pse, mos deshe ti, zotrote, e shum gojkqinj t tjer ta shihni ajkn e kombit duke ngrn buk me gjiz e qep,a? Mos desht ti shihni rrugs bythcullak, a? Apo, mos duhet, kujt ti teket, t krkojn llogari prej tyre? Ju jeni mosmirnjohs ndaj gatishmris dhe aftsive t tyre. Vetm ata jan t aft t deprtojn atje ku nuk mundet as turjela, pr t bler e prvetsuar trurin autoritar evropian, pr ta mbajtur gjall shtjen shqiptare, pr ti mbrojtur t drejtat e tyre q t rrijn t nprkmbur. E, mendoni ju? Bhen kto pa para, a pr syt e bukur t tyre? 6

Goni,si gazetar me prvoj q ishte, me informata nga m shum burime, dgjonte dhe nuk besonte se far drdlliste shoku i tij. E kuptonte interesin e tij politik, ama, t kapesh aq fort si i dehuri pr gardhi pr t mbrojtur t pambrojturn, sia kapte fare radakja. E, Loni, n stilin e vargjeve t Nolit dhe Feridi faqe ndrron,dje shan sot lvdon, hyri edhe m thell npr srnishta. H, kush e organizoi dhe e nisi luftn? Pas kujt shkoi populli? Prej gjirit t cils parti doln gjeneral? Kush? Ksaj here su durua Goni. Si i artur, duke ia ndrprer pyetjet n vazhdim, briti: -Ti q luan bisht e q t tregojn me gisht, partia jote me emrin KUDR-a, e mort flamurin n luftn e famshme dy-tre mujore, mbrojtt fshatrat e vllezrve, duke ua faruar pula, gjela, qengja, via e mzetr. Shkuat asht e lkur, u kthyet all t kuq nga vuajtjet. Ju nga gjiri juaj nxort gjeneral me nj erek shekulli prvoj n shrbim t KOS-t, por jo kosit t dhenve, q me lezet e kollofitnit, por n hyzmetet e Shrbimit Sekret Ushtarak n kohn e Perandoris s kuqe. sht gjenerali, q sipas atyre q e njohin, nuk e shkrepi kurr nj fishek. - Ti, kur ta prmendsh emrin e gjeneralit, duhet t marrsh abdes. Strategjia dhe taktika e tij e detyroi Evropn dhe Amerikn t intervenojn, q t mos ndodhte hataja n rajon.Gjenerali mbase ska krisur asnj plumb, por a e di ti sa t rinj i shtyu para plumbave? Deri dje, kta t rinj, ishin krkushi, sot jan heronj. U jan ngritur varre madhshtore, lapidar, prkujtohen do vjet me kurora lulesh. Ja, kshtu krijohet historia. Gjakrat mes shokve kishin arritur pikn e vlimit.T dy gufonin si vullkan prbrenda. Heshtjen e prishi Goni. 7

Ju lumt, ore! Pr meritat n luft u shprblyet. Kthyet gzofin nga fryn era. Prej nj partie, emrin e s cils prpiqesh ta deshifrosh si Kshilli i Unitetit Demokratik Revolucionar, shkurt KUDR-a, u shndrruat n integrist t flakt. Me kapitalin e lufts, ni thnin asaj luft, mashtruat edhe njher popullin. Fillimisht, prfituat zemrat, pastaj xhepin dhe, ja tash, edhe votat. Loni e pa veten t zn ngusht, por, nuk u dorzua. Kush sht i zoti, mos i shkoft zi moti. Fjalt e fundit sa nuk e nxorn taktit Gonin. Kafshoi buzt fort pr ta mundur trbimin dhe foli: Dhe tash sa gjat e gjer, pa kurfar kushtesh, keni rehatuar prapanicat n prehr t atyre kundr t cilve e zhvilluat luftn, rrini urt dhe keni rn n ekstaz nga knaqsia e vetorgazms q e prjetoni, duke e rnduar edhe m tepr pozitn e popullit q ju besoi. Ani,vazhdoni! Mos u ndalni! Ky milet ju meriton. M kot pleqt nuk thon: Si jemi, punt i kemi. Pas shqiptimit t fjalve t fundit, Goni ndjeu t jet liruar nga nj barr e madhe. Nuk i mundsoi Lonit tia kthej. Me hapa t shpejtuar, q i ngjanin m shum vrapit, humbi n lakun e par t rrugs. Ata,q e dgjuan dialogun,kishin mbetur si t nemitur. Mbase sdo t ken qetsi edhe kur t shkojn n shtpi, duke vrar mendjen se cili prej shokve kishte t drejt.

FLIJA N FYT

Zizi, si e kreu punn praktike t mjekut, fitoi besimin se dallon nga shum koleg t tjer dhe e drguan n pun n nj poliklinik m n z t qytetit. Ajo, funksiononte n kuadr t kombinatit me renome. Kushtet e puns t mrekullueshme, besa edhe t ardhurat dallonin. Si i ri, prplot energji, mbase edhe me ideale q t jet n shrbim t qytetarit, t puntorit, gjithher ishte i buzqeshur, gojmbl. Shpejt i doli nami pr t mir. Lehtsi t madhe e kishte se vinte nga nj qytet tjetr dhe t gjith pacientt ishin njsoj pr t. Ndjente knaqsi q i buzqeshi fati kur e dinte se shum t tjer heqin t zit e ullirit duke shkuar npr fshatra. Nj dit, n ordinancn e tij, u duk nj burr musteqosh aty t 50-tave. Si u prshndet, ia tregoi hallin, but e mbl: Doktor, ti nuk e di sa shum t duan njerzit. Mjek m t mir ende skemi hasur! Faleminderit, faleminderit! Ju, skeni asgj serioze. Keni marr nj ftohje t vogl. Me ilaet, q ti kam prshkruar, shrohesh! - i tha. T lumt, ore! Ama, t lutem, para se t dal, e kam nj lutje, besa edhe amanet nga im at. Rixha t bn, t na urdhrosh nj dit andej nga ne n muhabet. Faleminderit, po ska nevoj.

Aaaa, llaf sht kjo! Ne t marrim me makin dhe ne t kthejm, kur t ta doj zogu i qejfit. O pr ty, o pr ask tjetr Pas shum lutjesh, Zizi, si hatrxhi q ishte, pranoi propozimin. N ditn e caktuar pushimi, shkoi. Boboooo, befasi! Si t kishte ardhur n dasm. Muhabet deri n fyt. I rrinin gati n kmb gra e burra. Sa i vinte mir pr nderin q ia bnin, shpesh e kaplonte nj nebuloz truri, duke krkuar pse-hun e gjith asaj q ndodhte rreth tij. Un jam i ri e skam br asgj t jashtzakonshme thoshte me vete! Plaku, babai i pacientit, t cilit as emrin nuk ia kishte msuar, q pufiste pandrprer cigare n nj ibuk t gjat e t thurrur me srm, i tregoi shum vakira nga e kaluara, pr trimri e bujari t familjes. Dhe fjala fjal, si e morn edhe e kthyen. Bile, kur arritn te banesa, ku banonte me qira, nga bagazhi i makins nxorn edhe nj shport goxha t madhe. Urdhro, doktor, edhe pr shoqen ca gjra. Ju lutem, ssht nevoja, un Doktor, mos e prish. E mira shkon deri n fund. Nuk bn t anashkalohet as fisnikja. Ia lan shportn n dor dhe saora avulluan. Domosdo se skishte are pa i drguar n banes. t shihte! Brenda, t gjitha t mirat. Fli, zogza pule t pjekura, vez pa galofak, djath t pamazitur Gruaja e ndjeu veten tepr t lumtur, jo aq pr shportn plot, sa pr autoritetin e t shoqit q kishte arritur aq shpejt n pun. Zizi qndronte si i nemitur. Parandjente se dardha e ka bishtin pas. Nuk guxoi t thot para t shoqes se ajo mund ta fshinte prpara me at gjuhn e saj akall. Nuk kaloi shum koh, n ambulanc, ja, erdhi miku i tij i shtrenjt. E priti si sht m s miri. Si e pyeti pr t gjith t shtpis foli: H, e mir t solli? Prsri i ftohur? 10

Jo, doktor, si molla jam. Por, t mbetet mes nesh! sht koha e kositjes s livadheve. M duhet nj jav pushim mjeksor. Zizi u rrnqeth i tr. U mat, si tip naks q sht, ta qortoj se si nuk i vinte turp, ama, nj forc nga brenda e ndali. Ia mori librezn dhe ia plotsoi krkesn. Nga brenda ziente si gshtenjat n tenxhere. Nuk e bri t madhe dhe e harroi. Vazhdonte punn me zell e pa hile. Nuk lejonte pacient t prisnin. Kjo, shpesh i nxirrte telashe me kolegt e tjer, duke ia ngjitur nj varg bishtash. I fuste vesht n lesh dhe, pash spash, vazhdonte me t veten. Dika shum e trishtonte. Mos ti prgatisnin nga xhelozia ndonj kurth. Ishte i vetdijshm se nuk mjafton t jesh profesionist i mir. Duhet edhe ti prshtatesh kohs. Pra, ata lart, t cilt vendosin pr karriern tnde, duhet ti lavdosh e ti osh n qiell, paka se kjo ssht e vrtet. T gjith e din se prparimi yt gatuhet n kabinet. Servilizmin e kishte zt, po, t bnte. Mos t pikshin n qaf. T momit kot skan thn: nj i lig e nj i smur, nj t shndosh e bjn ur. Dhe i delte parasysh nj profesor i tij, ndr mjekt m t shquar n qytet, q pr llapn e tij pa qime, e hngr. Ia ngjitn nj varg izmash, sa e detyruan t emigroj. Atij, n vend q ta kafshojn, e prqafuan, si i thon nj fjale, ka br emr n Perndim dhe jeton si veshka n dhjam. Ama, ktu, duhet hapur syt se shkon si qeni nrrush. Sa m shum q kalonte koha, doktori i ri idealist, sikur hetonte se gjrat nuk jan ashtu si duken. Bujaria e buzqeshjet jan me hile. Kjo erdhi n shprehje nj dit t premteje kur n ambulanc hyn pa trokitur musteqoshi 50-vjear i shtpis s madhe, bashk me kushririn e tij. - Doktor, ngutemi t shkojm ta falim xhuman, t lutem, pr mua dhe kushririn tim, ashtu si din ti, t na i shkruash disa dit pushim. I kemi t korrat e kombajnat 11

duhet ti shfrytzojm se sbn ndryshe. Kemi ne, ke dhe ti, st lm keq. Jemi, a sjemi tant? Zizit iu b se tr ambulanca iu soll. Ndjeu sikur mbi shpatulla i ra qielli. Nga shqetsimi, gati iu zu fryma. Pr nj ast, iu terrua do gj. - Doktor, je mir, doktor?! - dgjoi ca zra. Kjo e kndelli. Prpara veti pa dy silueta. Nuk kuptonte. Kishte t bnte me njerz apo hijena q donin ta shqyenin. Si tundi ca kokn dhe frkoi syt, u afrua te lavamani dhe, i drejtuar nga pacientt. Me z t uditshm, shprtheu, duke i futur dy gishtat e dors s djatht n goj: - A do t largoheni nga ambulanca, apo me kto dy gishtat n fyt kam pr ti vjellur pulat, flin, djathin, mazn, vezt, se t gjitha i paski me sherr! Kur hetuan se syt e doktorit t mir shklqenin si gaca t gjalla, t gatshme edhe pr m t keqen, me bisht nn shal, doln pa br gk as mk. Ani se prhapn nj mori prfoljesh, Zizi u qetsua dhe vazhdoi punn me t tijn.

12

BURRAT E DHEUT

Turidhelpra, si e thirrin shokt Micin, e kishte matur mir punn dhe i kishte vn n prdorim hundt pr t nuhatur rezultatet q mund t dilnin nga ndeja, q duhej do ast t ndodhte. Po, po. Kishte br ka kishte br, e kishte bindur liderin e partis m t fuqishme n pozit, q, ta nderonte me nj vizit n shtpi. E kishte t njohur t mom. Prandaj, Besharetja (kshtu quhej e shoqja), kishte br prgatitje asisoji, si njihej e shkatht, sa ishte e bindur se do ta mahniste mysafirin. Mandej, ajo nuk ishte si grat e tjera. sht kush sht, nuk ka pehris fare. Ia plas n fytyr t mirn e t keqen gjithkuj. Ama, ksaj here, ishte zotuar para Micit se do jet e kujdesshme, do t jet m e kulturuar. Mici i shkret, bnte si pordha npr brek, duke u endur npr sallon. Si i afrohet pasqyrs, rregullon kravatn, mbledh buzt pr t par dhmbt a i shklqejn. I duket vetja goxha mashkull. Ah, po! Ujk i vjetr kam qen dhe jam nisi t fliste me Micin n pasqyr. Gjithmon e kam pasur nuhatjen e mir. Q n nism ua ndiej ern ndryshimeve politike. Kjo m ka ndihmuar gjithmon t jem, mos i pari, pran t parit. Paka se ndryshojn sistemet, ndryshojn partit. Un, n qofsha burr, nuk jam mur. Mbase do ta vazhdonte bisedn me veten edhe gjat, sikur mos t ishte dgjuar cingrima e ziles. I tri i shqetsuar, n vend se t niset nga dera e hyrjes, hap at

13

t banjos, hutin e t cilit e prmirsoi e shoqja, duke e trhequr pr krahu. Hajt, hajt, se nuk na vjen mbreti! m je br si limoni! Bashkrisht e hapn dern. t shihnin? Para tyre, skopani Dan. N t dyja ant e ports heshtje varri. Tri mumje t gjalla shikonin njri-tjetrin pa e hapur gojn. More, e kam gabuar adresn apo ka rast vdekjeje? sht kjo huti? Ku sht buzqeshja, q i falet mysafirit, ku sht mirseardhja?! Bah, urdhro! Mir se na erdhe! - u dgjua zri valval i Micit. - Ama, q thua ti, dua t them ashtu pra Dani si Dani, pa ua vn veshin shllajfitjeve t fjalve, q dilnin nga goja e Micit, zuri vend n fotele. Bile, nisi edhe ai si zagar t nuhas. Kur mendonin se ai e ngacmonte t zotin e shtpis, foli: Aiiiii, bre, er e kndshme! Ia ndiej ern parfumit, ama edhe m tepr mishit n kuzhin. Jo, ore jo, vie nga zgara e qebaptores posht baness, u ngut t prgjigjet Besharetja. N der, prsri u dgjua cingrrima. Bur e grua u shikuan mes veti. Mbetn si t shtangur, sdinin si t reagonin. Hapeni, ore, a shurdh jeni? urdhroi Dani. Nuk kishin nga tia mbajn. Hapn dern. Oooooo, kush na erdhi! Na u zbukurua shtpia! Dielli vet! Dani, dgjonte e nuk besonte. Kujt iu drejtohen gjith kto fjal t bukura. Mbase dikush nga larg. Mendimet ia zhdaraviti hyrja e mysafirit t ri. T zott e shtpis n ethe. Mysafirt, me sy t akrdisur donin ta prpinin njri tjetrin t gjall. Ti?! foli Dani. Un, po, po ti? shkrepi tjetri. 14

Mos t ishte Besharetja me autoritetin e saj ta kthente qetsin, mbase mund t ndodhte trmet. N kt shtpi kollitem un! Secili keni vendin e merituar. Jasht ktij ambienti, n parlament, vazhdoni t bni si gjela! Mysafirt u shikuan vngr deri sa nuk u shtrua tavolina prplot t mira. Si filloi cakrimi i gotave, fillimisht me nervoz e, pas ngritjes me fund t disave, u krijua atmosfer krejt tjetr. Ha, pi e fol. Nuk mungonte besa as muzika e zgjedhur n ekran. Kt e ndihmonte edhe Besharetja nganjher duke knduar lajf. ka krkon Dani ktu? - ngacmoi lideri i pozits. N vend t Micit, reagoi Dani. Pse, kush mendon se je ti?! Mos je m i mir? Jam pushtet, n t cilin kam ardhur me pushk, kam luftuar... Hahahahaaa - ia plasi gazit Dani. - Ke luftuar?! Besa mir e ke. Pr disa muaj, q humbe si shurra e puls, duke u fshehur maleve, nuk le ti e soji e sorollopi yt, pul, qengj e as vi n fshatra. I kollofitt t gjitha. Ikt xhenaze, u kthyet kuq si bostani. Shihe, njher, shihe kush po flet. Njeriu q shrbeu tr jetn n ish sistemin kuqalosh, ka guxim ti nprkmb vlerat e lufts! Pshtyn n gjakun e bijve t rn pr liri Hajde, hajde e mos llap shum! T vdekurve, q erdhn pas teje, u qoft toka e leht, po flas pr t gjallt. Para lufts s paqen, skishin lesh n byth, tash kan shtpi, banesa, vetura, shtitje pas shtitjes N mes provoi t hynte Mici, ti qetsonte. Ua mbushte gotat ti onin n fund. Ua mbushte pjatat me mish. Ata zhvatnin, si luani pren dhe merrnin edhe m tepr energji pr sulm. Bile, i pikn n qaf njri dhe tjetri zotit t shtpis. 15

Ah, ti! Kush je ti? Paradite me mua, pas dite me t! tha Dani. Edhe n ish sistemin, kur ishim antar t partis, i till ishte. Prher kalonte pa therr n kmb. Besharetja i dgjonte bisedat nga kuzhina. ndrrat e t shoqit se organizimi i ndejs s sotme do t shpaguhej me punsimin e ndonjrit prej djemve, po binte n uj. Dinsz njri, imansz tjetri, i cilsoi mysafirt. Lavdet e tyre se kush sht m trim, ia solln shpirtin te hunda. Pa nj e pa dy, nxorri nj revole lodr, pr nga pamja origjinale, ashtu edhe nga krisma dhe me turr u fut n sallon. sht kjo zhurm ktu? Me ngrn e pi keni sa t doni, muzik po, ather, kujt ia shitni trimrin?! Mori guximin t flet Mici, pr t treguar kush sht zot shtpie dhe sa u ua n kmb, nga brezi Besharetja nxorri revolen dhe krisi. Mici, si lis i prer, ra n tok dhe u fut nn tavolin. Pas tij, edhe Dani dhe lideri i pozits. Kur dgjuan krismn e dyt, ndodhi mrekullia. More lider, ty po t shkojn pordht, hej! foli Mici. Mua, po, por dhe jarani yt i ka mbushur pantallonat! Qelbson i tri. Dilni, dilni nga nntavolina o ju burrat e dheut, dilni dhe shporruni se nevojtore ma bt shtpin! Merreni edhe kt teveqelin tim! urdhroi rrept Besharetja. N at ast arritn n shtpi edhe dy djemt e vajza t cilt, kur pan kt sken, nisn ta mbajn barkun nga gazi.

16

MJEKRA MIQSORE

Kaloi pran nesh si para kishs, si shprehen t momit, pa na e hedhur syrin e jo m tna prshndes. Nuk na pa, vrtet, apo nuk sht mir, ishte pyetje q lindi instiktivisht. E njihnim mir natyrn e tij. Dinte t krijonte atmosfer edhe n kushte t vshtira. Sa udi, nisi t flas vetmevete. Bnte me dor e me kok. Kjo ishte shenj se dika i ka krisur e koptusur. Si m i afrt i tij, q m nderonte pa hile, ngadal e me takt iu afrova. Tatjeta, miku im i vjetr! Si m mati me sy prej tepes s kres deri te kmbt, nuk m foli, por me dor m dha shenj q t ulem. Meq kamarieri ishte aty, pa m pyetur fare, foli: Nj teke dhe nj dopio raki rrushi! Sia prisha. Nuk folm derisa i pam prpara gotat e rakis. Gzuar! - i them. Gzuar, me t mira! ma ktheu. Hape gur gojn. Luli vet i katrdhjeti. Vetm q nuk shkumonte nga sikleti. Akullin e heshtjes e theva un. Nuk t kam par n kt gjendje kurr. Mos ndoshta Ai, sikur e priti momentin. ka nuk mban toka - shprtheu. Toka Pr at sht krijuar ajo - ia ktheva. Po, a? Pr t bartur edhe halldup, matrapaz, gnjeshtar, hajdut, servil, hafije 17

Ani de, kjo e bn jetn m interesante. Mos t ishte e keqja, sdo ia dinim vlern t mirs, mos t ishte e tharta ose e hidhura, sdo dinim ta shijonim t mbln Mua m gjete t m mbash or filozofie, a? Kur ta psosh, si e psova un, ather do shihje a t shkon mendja pr t filozofuar. Uaaa, me demek, nse m lejohet t konstatoj, ty t paska pjell dika. far t pjelle se! Fundja, jan 99 shkopinj n byth t tjetrit? Pa, h, pa h, t dgjoj! Luli mezi priti. Gjuha e tij nisi t punoj si akall mulliri. Krkoi ti ngrehim gotat me fund, duke porositur edhe nga nj tjetr. Eh, lum vllai. Kot t momit nuk kan thn. I bess jij, bes mos z. Nuk e kemi br shum mall kt. Mandej, nevoja t on mos ta prfillsh. Ama, kur ke fmij detyrohesh ta bsh. Dy vite ua thava zorrn familjarve, q pastaj mundi, sa el e mshel syt, t m avulloj. E oi edhe nj gllnk raki. Ndezi cigaren. Si i lshoi disa tollunga tymi, vazhdoi: - M erdhi n shtpi djali i mikut. E prita me krejt t mirat. Nj q e konsideroja t afrt, por edhe pr aftsit q kishte, dua t them, bn si shkop kaamaku dhe arrin si turiel t deprtoj ku sta merr mendja. Meq djali ka dy vite q ka kryer fakultetin e spo i plas fati pr punsim, krkova ndihmn e tij. T gjitha kursimet ia dorzova, q helbete, ndihmojn pr ta lyer rrotn, e. Eu, ma bri rrafsh. Pun e kryer, m tha. Njoh kt ministr, njoh at deputet, n partin n Qeveri ma kan hatrin e kshtu me radh. Prit nj muaj, prit nj vjet, pushka e mikut spo krset. - A u sos puna? - Pr dikend po, ama jo pr mua. 18

- Dale se ma przive, si i thon, me kos. T kreu pun?! - Kreu, kreu, he e kreft ndrvete! N vend t punsimit t djalit tim, punsoi t vetin. Ma lshoi mjekrn miqsisht. - Eh, vakia e Zotit, i them. T paska gjetur si ajo prralla e mome, kur njri kishte hyr msit nj mikut, tia nxjerr nj nuse. U mundua shum, fundi me sukses. Por, pr kend? U mundova shum, ama, mezi e bra pr vete, kishte thn msiti. Kjo, sikur e qetsoi dhe e relaksoi pak Lulin. Djali i mikut dhe tarafi i tij, na i marrshin t ligat. Hu m hu, hyri t hyn, mbase nj dit ngulen dhe i paguajn mkatet!

19

20

SHKULJA E GJUHS

Rrall ndodh q Sela t oj got rakie koh pa koh. Preferon zakonisht mbrmjeve, dhe at, m shum pr hatr t shoqris. E bekuara, ka qejf shpesh ta thot, ta freskon grmazin e ta kndell trurin, q t ndjehesh vrtet i lir. E pi me karar dhe pa zarar. Aaauuu, do t ndodh kiameti! - i tha Dani shokut t tij t fmijris. - Nuk mbaj dot mend t t kem par t pish n kt koh! Pijn burrat, pijn edhe koh e pa koh. Ishalla pr gzim. Mos drdllis shum e bashkohu ta ngrem nga nj got! Kokn ta thyej, por qejfin sta prishi! - u tall Dani. Ama, t lutem shum, vetm nj got sa pr qarkullimin e gjakut. Do thuash nj got medicinale. H, h, ja qllove, do t thot sa pr mbytjen e mikrrobeve. Mikrrobeve?! Aiii dhe ti! Pr mikrrobe jan zbuluar barna e barna dhe zhduken pa nam e nishan. Ka dika m zi se mikrrobet. Me sa kuptoj, lum vllai, ti paske nj siklet. E kam un, e ke ti, e kan gati t gjith burrat. Si i cakruan gotat, nj ast qndruan pa br z. Sela i br vet i katrdhjeti, nuk dinte bri mir a jo q e

21

eli kt tem, ndrsa Dani, priste ti dgjonte hallet e shokut, i bindur se mund edhe ta ndihmoj. E nisn me nj, arritn te gota e tret. E, tash, n m ke mik, shfryu! Qite at barr prej Brenda! lirohu! - e prishi qetsin Dani. Jo, or, jo. Jan telashe t zakonshme, t prditshme. Her durohen, her t plcasin. Por Nejse, t tilla si jan, rrefehu! Mos ke telashe me pun? Jo, atje do gj vete mbar. Mbase, probleme familjare...? T gjith i kam shndosh e mir si molla. Gruaja, ah, vetm gruaja! E smur?! Pun q sbhet. E fort si mushk. Ather? E smur n kok, n gjuh, n krkesa megalomane. E drgova fisniken te stomatologu se mbrm sbri nj pik gjumi. Deri sa merrej me dhimbjet, ishte e mrekullueshme. Vetm q sm hante me sy nga dashuria. Do ti, vetm sa dolm prej kliniks, harroi do gj. H, ku ta shkeli bishtin? Nisi t m shetiste vitrin pas vitrine. Shtroi krkesa e krkesa. Mi numroi nj varg dasmash e lindjesh q vijn me radh. Jan t gjitha nga t familjes tnde, nuk dua t turprohem e fajin tma ln mua, m tha. U mundova ta qetsoja. Doja ta bind q t gjitha i zgjidh vet. Nderi bhet sipas takatit. Nuk sht mir ta shplosh bythn tnde, pr tia mbuluar tjetrit. Pa, le t jet edhe i afrmi. Kot. Desh m hngri gjall. Pas gjith atyre viteve martes, guxoi e m tha se sjam kurrfar burri. Pastaj? Shprtheva si vullkan. Shava rnd. Kend, at, t familjes?! 22

Jo, ore, jo, por stomatologun. Po, ai, t pati faj? Ka, ka dhe mir bile. Ai ia shkuli dhmbin gruas, e liroi. Jo, vllako jo, duhet t kemi mjek q din t shkulin gjuhn. Ta kishte br kt me gruan time, sdo t kishte fare telashe. Pas ktyre fjalve Sela vrtet sikur u lirua. E hetova nga syt e tij si t pleshtit, prej nga shprthyen ca shkndija gzimi.

23

24

TUTA N PALC

Lai sht djalli vet. ka nuk i pjell truri atij. Po t mori prpara i lave duart, t fshiu tartakuti. T mend t trin. Kshtu ndodhi me Salon mbrm. I shkreti. Nuk ka koh q sht liruar nga Goli Otoku. Atje, si shum t tjer q e kan prjetuar kt kazamat njerzor, vetm tua prmendsh, bijn n ethe. Sipas adetit, ishim mbledhur n mbrmjen e radhs tek shtpia e Lait. Kt e bjm prej kohsh me shokt, q konsiderohemi intim mes veti. sht argtim i vetm pr ne si gjenerat. Shumica jemi msues. Prgatisim sallata t ndryshme, gjiz e djath e, besa, dhe mish. Mbase, jo me bollk, ama, q thoni ju, ngihemi me ern e tij t kndshme. Kshtu, nj her n jav, n kto ndeja relaksojm shpirtin nga punt e dits. Prmes prfoljeve, lavdeve e sharjeve t atye q i konsiderojm fajtor t problemeve q na rrethojn, shfryhemi mir. Sidosmos kur ia nisnim rrfimit t barsoletave, prmes t cilave fshikllejm dobsit e pranishme. Jemi marr vesh q politika t ishte jasht ndejs. Edhe muri ka vesh, thonim. Prse ti qesim ferra vetes n kmb. Hafijet e UDB-s jan t pranishme gjithkah, bile edhe n gjiret tona familjare. Prandaj, sht e pamundur edhe pordhn ta fshehsh. Pr dreq, n pikn e gzimit, kur ishim br all n faqe nga rakia e rrushit dhe pas kngve, q i knduam me shpirt, fjaln e merr Lai. N vend t barsolets, pr ka sht mjeshtr, i mvrejtur, u ua n kmb e me z ca t ngritur, foli: 25

Hapni vesht e dgjoni mir! Edhe pse bnte zheg vere, si u afrua te dritaret, i mbylli dhe i lshoi perdet e trasha. Nga nj orman aty pran, nxori nj pushk gjuetie, me dy tyta, trashgim nga i ati, gjuetar i njohur. Si e shtrngoi mir, na u drejtua: Shok, sht koha t zgjohemi nga gjumi i rnd. Sa m shum q e durojm zullumin aq m shum ai trashet. Jemi intelektual, sguxojm t durojm deri n pakufi. Patjetr t organizohemi! Pa e ln t vazhdoj mtej u dgjua zri revoltues i Salos: Nuk dgjoj kurgj, nuk jam ktu! T gjithve na u tha pshtyma n fyt. Nuk kuptonim po ngjet. Lai si Lai, si pa t keq, vazhdoi me t veten. Duhet ti ndajm detyrat konkrete, t veprojm...! Salua brofi n kmb dhe me t dyja duart kishte mbuluar vesht edhe m i shqetsuar, shfryu: Nuk jam ktu, nuk dgjoj! Un, - vazhdoi Lai, - shyqyr Zotit, e kam kt ifte dhe jam i gatshm t marr hak. T gjith qndronim si mumie t gjalla, t befasuar n kulm. Kur mezi pritnim rrjedhn e biseds, pam Salon q brofi n kmb, sikur ta kishte pickuar gjarpri. Pa nj, pa dy, hapi dritaren q e kishte pran dhe me krcim akrobati, sa el e mshel syt, u hudh jasht me vrap. Iku pa e kthyer kokn. bre more La kshtu?! i fola me hidhrim. Ai, sikur t mos kishte ndodhur asgj e jashtzakonshme, ia plasi gazit n kup t qiellit. Qeshte aq fort sa na lindi dyshimi mos ka lojtur nga fiqiri. Por, jo. - Heu, ju burrat e dheut, trima patriot, i mbusht brekt, a? Boboooo! 26

Mbetm t shastisur. Ulm kokn. E kuptuam djallzin e radhs t kurdisur nga Lai. Ia punove keq, Salos - i themi si n kor. Jo! - u prgjigj ai. - E kuptoj gjendjen e tij psikike, vuajtjet n Goli Otok, ama sht koha edhe ta ndihmojm, ta lirojm nga kompleksi i teprt i friks s grumbulluar. Do thoni, 99 shkopinj n prapanic t tjetrit, sjan gj. Dakord. Ne duhet t kemi kujdes. Por, komitetlinjt e mortajs s kuqe, kujt ia vn pikn, e fshin prpara kur t duan. T momit kot skan thn Nj i lig e nj i smur, nj t shndosh e bjn ur. E dinim se djallzit e Lait ishin qorr fishek, pa zarar. E vazhduam ndejn deri n t gdhir t mngjesit. Vetm n t ndar, u besatuam, q e gjith ka ndodhi, t heshtet, t futet n dhe, t vetdijshm se po doli pr mejdani, bhemi gaz i bots.

27

28

TOPET

Nodhi kjo n vigjilien e shnimit t 500-vjetorit t Sknderbeut. N t gjitha qytetet me popullat shqiptare, zhvillohej gar e papar, kush m mir do ta organizonte manifestimin pr kt qllim. Ishin pes minuta t mueshme pr t dshmuar se kush sht m patriot. Mandej, kishin kaluar shum vite nn sundimin e mortajs s kuqe q slejohej t bsh gk as mk pr t prmendur ndonj figur nga historia kombtare e lre t organizosh program. N qytezn ku jetoja, n krye t Pallatit t Kulturs, kshtu e quanin . ani se ajo pak ndryshonte nga nj kasoll e rndomt, qndronte Culi. Edhe pse i kishte vetm katr klas fillore, pr shkak t biografis s pasur si mbrojts i vatanit, ishte shprblyer me kt post. Si tip ambicioz, i kishte dhn vetes pr detyr ta mbante flamurin e t parit. Prve angazhimit t shoqris kulturo artistike vendse, kishte ftuar edhe kngtar t njohur me qifteli e sharki nga nj qytet m i madh. Po, hallin e kishte te salla e pallatit. Ndonse e kishte zbukuruar si kishte ditur e mundur, nuk ishte i knaqur. Donte t bnte dika t papar. Prandaj, kishte marr n telefon mikun e tij nga nj qytet m i madh, ku funksiononte edhe teatri. Njihenin me koh. Alo, tatjeta e mira! Tatjeta, dhe ty, burazer. H, do m ndihmosh a jo? O pr ty, o pr askend. 29

T lumt goja! Pra, si t kam thn, sonte dua ta kalli krejt qytetin. Le t dihet kush sht Cul Kaculi. Prandaj, nisi ata dy topat q ti kam krkuar! Pun e kryer, miko. E thn, e br. Ve sa st kan arritur. Brofi i ngazllyer n kmb, duke i frkuar duart me gojn vesh m vesh. I harroi edhe ca miq q ishin aty. Sa u afrua pran nj pasqyreje t vogl, t vendosur n dern e ormanit q ishte e hapur, duke fishklluar, nisi t marr ca poza t uditshme. I bhej se ka hypur mbi nj at t bardh n krye t kolons me flamurin kuq e zi. Le t binden se nuk jam krejt ashtu si m njohin! pshpriti npr dhmb. Kur u kndell. Hapi syt dhe pa se kishte mbetur kalli vetm. N zyr skishte ngelur njeri. Nuk iu b von. Ishte shndrruar n pritje t mbrmjes q vjen. Papandehur dhe pa trokitur, brenda u fut sekretaresha e tra e zbehur. H, zogz, ke? m je br si xhenaze?! Kan ardhur prjashtanjerz mysafir nga foli me z t ngjizur. As q arriti ta prfundoj fjalin, brenda futen dy veta me sy t akrdisur. Ju jeni Cul Kaculi? Un, dora vet. Urdhroni, uluni! Jo, po ohu ti dhe eja me ne! T nderuar, kam pun e. Edhe ne kemi pun e pr pun t marrim. M shum si lan afat t hap gojn. E mbrthyen pr krahsh e gati si nj coftir e nxorn prej zyre duke e mbrthyer n nj vetur q priste jasht. Hej, po ngjet, ku m oni? Atje ku e ke vendin. Sa el e mshel syt, e pa veten n zyrat e policis. Nuk mund t besonte. sht ndonj gabim, mendonte me vete. M kan przier me ndonj tjetr. Por jo, aty u fut 30

nj burr skopan. Pa e pyetur pr emr e mbiemr, kush sht, ka bn, me nofulla t shtrnguara n shenj krcnimi brtiti: H, do ta kallsh sonte qytetin, a? Ta ka br nna a baba at, a?! Koka i gumzhinte si ti kishte hyr brenda nj bumbar i madh. Nuk e kishte t qart, ishte kjo nj mahi a prnjmend? Po hesht, a? Do t na e hedhsh, a? E keni gabim, e keni shum gabim! Un jam Culi. Un, n kto zyre, kam sjell shum armiq kundr popullit e shtetit dhe ua kemi treguar qejfin. S bashku i kemi drguar atje ku e kan vendin. Po, sht shum e vrtet. Ama, kt e ke br pr ti mbuluar gjurmt, pr t vepruar m shlir. Pr Allah, jo! Pasha tmadhin Tit. Mbylle mos e flliq emrin e tij, mor maskara! N zyr, futet nj polic trupmadh, i gatshm t zbatoj urdhrat q do ia jepnin. Culit nj ehre i shkonte, nj i vinte. Ishte lar i tri n djers. Prpiqej t gjente ndonj fjal dshmie se e gjith kjo ishte vetm keqkuptim, por shikimet shtazarake e nemitnin. Shkulja topet ktij qyrraveci, q krkon ta kall qytetin, nse nuk tregon fije e pr pe planin e organizimit! u dgjua zri i inspektorit. Kur polici u afrua nga Culi, ai, i kishte shtrnguar kmbt sa sbhej nga frika. Kishte ndier nj her si t ftoht, pastaj t ngroht. Nuk e kuptonte sht kjo. Vetm kur u ndie nj er e keqe dhe n dysheme u pa nj curril uji i verdh, u b e qart do gj. Culi dridhej si thupr. O, trego pr topat q i ke krkuar prmes telefonit pr ta kall qytetin, o, i l peng topet tua. Zgjedh! Tek kur dgjoi kto fjal Culi sikur u lirua, u shfry. Iu paraqitn para syve miqt q i kishte n zyr gjat 31

kohs q mikut t tij ia krkonte n shrbim dy topat e drits pr ta ndriuar skenn e salls. Duke tundur kokn e duke buzqeshur, foli: T nderuar, Ju thash, sht nj keqkuptim. Fill e pr pe ua tregoi historin e topave. T tre mbetn t shtangur. Pas pak, t gjith ia plasn gazit. Me siguri m mbl qeshi Culi meq shptoi topet mos ti bien kurban. N kok i ushtonte nj fjal e popullit, t bsh, ta bjn bile me kamat.

32

PROMOVIMI

Ca shok e miq, ashtu si e ndihmuan Colin pr ta botuar librin e fundit, e bn zemrn gur, ta organizojn edhe promovimin e librit t tij. Donin q t mirn e br, ta onin deri n fund. Mandej, ishin t bindur se libri e meritonte nj nderim t ktill. Coli fluturonte nga gzimi. Kishte dhe arsye. Me pensionin q merrte, si mbulonte dot as shpenzimet e tabletave qetsuese. Por, ai ishte tip i uditshm. Kurr nuk dinte t ankohej. Bile, e quanin optimist i smur. Edhe n kasavetin m t madh, gjente forc pr t br humor. Kur e pyesnin se si ia dilte n krye n kt kriz ekonomike dhe morale, q ka kapluar, me buzn n gaz prgjigjej si prej pushke: Yyyyyyyyyy, shklqyeshm! T na rroj, ore, Qeveria. Nuk na l keq. Pr dyzet vite pun n arsim, kultur, art e gjetiu, na shprblen me 80 euro n muaj. Me to, ne arrim t bjm pikn e sefas. Ham, pim, vishemi, shkojm n pushim, bile edhe kursejm dika. T gjith qeshnim. E kuptonim. Edhe libri i tij sht prplot thumba t ksaj natyre. I vinte mir q kishte krijuar mjaft lexues. Kt e dshmonin klikimet q i vinin prmes internetit. Kjo prkrahje sikur ia shtonte, si shprehej, jetn q t angazhohet edhe m tepr. I knaqi lexuesit dhe, m shum veten. E vras kohn dhe nuk e ndjej pleqrin, po, njkohsisht, vendosi nj gur, sado t vogl, n murin q hovshm ngritet nga t rinjt tan n lmin e letrave tona. Por, ti kthehemi promovimit. 33

At dit, salla ishte mbushur prplot dashamir t librit, sa nuk kishte vend t lir. Colit, i lvizte mustaku i holl n shenj gzimi. Njkohsisht, prbrenda ndjente edhe nj trem t pashpjegueshme, me nj doz frike se: a thua, vall, e arsyetoj kt nderim? U kndell vetm ather, kur fjala iu dha recensentit t librit, i cili, e vlersoi lart kontributin e tij. Mjeshtrisht edhe me guxim, tha n vazhdim recensenti, autori i librit, v n bisht t lahuts dukurit e shumta negative q vrshojn n prditshmrin ton. Me vargjet e tija satirike, ai, njkohsisht ziglon dhe thumbon kryekokat, pushtetart, prijsit e verbr e sharllatan, servilt, hajdutt, mjekt e paaft dhe profesort si prodhues t diplomave, mjekt dhe avokatt q me fli t forta jan shndrruar n rrjeps t shklqyeshm t popullit Pr udi t t gjithve, t cilt ishin koncentuar me tr qenien e tyre n fjalt e njeriut profesionist, q prpiqej ta ndrioj vlern e librit, nga fundi i salls u dgjua nj z i vrazhd dhe krcnues. Vafsh n dreq ti dhe autori i librit! Kush hamamin sht ai t tallet me alamet emra, me autoritet e qytetit tone?! N sall, pr nj ast, heshtje varri. Si me teledirigjues, kokat e t pranishmve u drejtuan n drejtim t zrit t akorduar. Kjo, nuk kishte ndodhur gjer m tash n manifestime t ktilla. Coli, ishte br katran n fytyr. Edhe recensenti, ndonse njihet si pa qime n gjuh, iu mbyll e shkreta goj. Jo nga frika, por nga befasia. Hapu tok t hy i gjall! - pshpriti mes dhmbve autori i librit. Nuk i vinte aq keq pr vete sa pr dashamirt dhe prkahsit e tij q i futi n siklet. Kur shikimet u drejtuan nga recensenti, q po prgatitej t vazhdonte fjaln e tij, para mikrofonit t foltores u dukn 34

dy djem t pashm e buzagas. I pari mikrofonit iu afrua flokkaureli: Dikur kisha nder e itibar Dridhej katundi kur rrugs kaloja, Kush guxonte para tm dal Te ika Llaz, duarlidhur e oja. I dyti, nj djalosh i hajthm, por zkthjellt, me syt drejtuar tek kndi i salls prej nga erdhi pak m par reagimi: Zgjebn se do askush, zgjebarakt prdit shtohen Gjithandej zn vend nkabinete plot rehati, Sa m shum kruhen, lart m lart ngjiten Jeta nkurriz tpopullit, ju krijon knaqsi. Salla jehoi nga duartrokitjet. Ndrkoh, recensentit, sikur i erdhi shpirti. Ishte ndihma m e mir q mund tia ofronin dy ish nxnsit e tij, tash student t aktrimit. Ndrkaq, u hetua se nga salla, ngutshm largohej njeriu q e lshoi fjaln si lopa bajgn, bashk me ca shok. Recensenti, foli shkurt: Ata, q e kishin mizn nn kapu, ata q e gjetn veten n vargjet e librit, me bishtin nn shal, tretn,e lshuan salln. N all, saora u kthye disponimi. Prurimi i librit rrodhi edhe m mir se parashihej. Buzqeshte Coli nga gzimi, ndrsa ndjente se tr trupin e kishte t lar n djers.

35

36

HAJMALIA

Cuci, ssht rehat. I ka humbur qetsia. Bn si pula pa krye. Nuk z vend kund. Cigaret nga sikleti nuk i pin, por i ha. Flet vetmeveti. Bn me kmb e bn me kok. Askujt nuk i hapet. Prbrenda zien. Askush se di ka e bren. sht natyr e uditshme. Pa nj pa dy, pasi i bri disa minuta ulur, brofi si ta kishte pickuar gjarpri. E hudhi jaknen krahve dhe u nis dikah. Kmbt e uan drejt shtpie t nj lagjeje n skaj t qytetit. Kur arriti, trokiti n der. Pas pak, me nj krcllim, q ia kujtoi djalrin, dera e madhe e oborrit u hap. - Uaaa, shihe, shihe kush m paska ardhur! - Baba hoxh, bre - u dgjua zri i dridhshm i Cucit. - A t kujtohet sa duat prmen i msova? - Yyyy, si bilbili ma kishe zrin. - Mbase disa, baba hoxh, i kam harruar, ama, nja dy jo. - Cilt ashtu? - Duat mos me t kafshua qeni dhe gjarpri. Pr nj ast heshtn. Ia kishin daltuar njri-tjetrit syt dhe secili priste at ta thyej. Baba hoxh, vrtet kam pasur rast t ndeshem me gjarprinj e qen, kam kaluar si m mir. Evlad, m duket se dika t mundon. lirohu, mos e mbaj rnd n shpirt! Besa, ia qllove. Erdha t krkoj derman prej teje. Qoft me hajr e, ishalla kam mundsi. 37

Kur na i msove duat e qenit dhe t gjarprit, e a ekziston duaja kundr kafshimit nga njeriu? Tybistikfa, bir, luaj vendit se ke rn n ograk! Jo, baba hoxh, jo. Ograku mua nuk m z. Ku ke par, i nderuar, njeriu t kafshoj? Yyyy, t kafshon, q ke me t, bile m zi se qeni e gjarpri! Luaj vendit, mos fol qyfyre! Kur t kafshon qeni dhe gjarpri, asgj e jashtzakonshme. T japin serum a ndonj ila tjetr dhe kalon. Kur t kafshon njeriu, dhe at prdit, ska bar q e kalon. Bjer shahadet, evlat, se qenke uar n krah t majt! Jo, baba hoxh, mendjen top e kam. Dal n treg, m kafshon tregtari, mos t them, matrapazi. N komun, pa u kruajtur nuk sos pun. Te mjeku, fjalt mjalt kndej t rrjep. N shkoll, profesort bidatet e tyre, n Pse mi thua t gjitha kto? Paj, baba hoxh, t lutem, gjeje nj dua kundr kafshimit nga njerzit e na shpto se mbaruam krejt. Hoxha u zu ngusht, mbeti si pa goj. Cuci, ofshani njher dhe ndjeu se u lirua nga nj barr e rnd. Iku pa prshnedetje.

38

KRYEKOKA

Demokracia apo sallamadia, si preferojn disa ta quajn, na solli shum gjra t mira, ama edhe t kqija. T mirat jan t shumta. Ja, bie fjala, ke liri pa kufi, bile dhe t vuash. Thuaj ka t duash dhe mos t t haj palla se mund t japsh prgjegjsi. Fjalt m nuk konsiderohen delikte. Ku ka m mir. Kur t duash shfryhesh dhe lirohesh nga sikleti. Sidomos na prgjigjet neve q merremi me gazetari. Prpara, n ish sistem, ishim shndrruar n robot. E kishim t kufizuar fushveprimin ton. Edhe t doje t gabosh, nuk t linin. Punimi yt kalonte npr disa sita. Fundi dihej. Ashtu si e donte interesi i politiks ditore. Pas lirimit t vendit, ndonse n mosh, i hyra zanatit t vjetr. Me knaqsi shkruaja pr shum tema. Erdhi n shprehje ligji i kompensimit. Isha pa qime n gjuh. Problemeve u qasesha ashtu si e shihte diopria ime. Shum lexues nisn t m prshndesin, t m prgzojn pr guximin. Un fryhesha e fryhesha. M dukej vetja nj analist i formuar. Nj dit m polli. Krkova takim pr bised me nj nga kryekokat tona. Mrekulli. M priti si sht m s miri n kabinetin e tij t mobiluar me shije dhe n vazhdimsi kundrmonte nga aroma e kndshme e livantos s shtrenjt. N kok, se m tingllonin vargjet e nj epigrami, kushtuar bashkbiseduesit tim Nga lufta doli krejt skelet, kishte hequr tzit e ullirit, si u ul nfotele, u kndell krejt, pr hatr tvatanit e tflamurit. Duke 39

pritur kafet, mbyllja n ast syt dhe prpara shihja njeriun n dy figura. I pari, pr gjynah, 40 kile me gjith krevat, i zbeht si xhenaze dhe, t dytin, i veshur shik sipas mods, i lar e i lyer, plcet nga shndeti. Doja ta z fillin e biseds, po e kisha vshtir. Syt i hapa kur dgjova zrin e mbl t sekretares, e cila na solli kafet dhe lngjet. Ju bft mir! - na tha dhe doli. Un - i them kryekoks - bisedn do ta nisja nga emri dhe mbiemri juaj, sht me interes. sht dhe ssht. Emri sht emr Tamam. Ama, q thoni ju, deri m tash, Ju keni qen pa emr, nuk ju ka njohur njeri. Pra, prej askush, jeni br dikush. Para lexuesve shprthyet si vullkan. Fjalt e fundit sikur ia nxitn buzqeshjen. U drejtua, mori qndrim prej kryekoke dhe foli: Paj, ju gazetart jeni ca t uditshm. Shpesh krkoni ka sduhet. Ani, ani, nuk mrzitem fare. Ja, vrtet, isha krkushi, por sjam br rastsisht dikushi, mos t them gjithkushi. Un jam ai q plumbave t armikut ua tregova gjoksin, pa m br syri bef. Ani se nga ndonjher, pr qllime strategjike, hynim edhe n bir t minit nga frika. Npr bor, shi e frfllz, pa ngrn e pa pir, t veshur dobt e pa armatim t nevojshm, u bm ball t gjithave. Dhe ja, sot, pa ferr n kmb, m ke prpara. Ju lumt! - i them.- A mund ta trhiqni nj paralele n mes t djeshmes e t sotmes. Si mendoi pak, duke shtitur me sy npr skajet e kabinetit pr t ln prshtypjen e njeriut t urt, sikur ofshani dhe foli: Mua, n kt vend m solli e djeshmja. sht shprblimi m i mueshm. E dini pse? Pse vjen nga populli. M deshi dhe m besoi dje, m do e m beson edhe sot. 40

Shum e vrtet! - ia pohoj fjalt. - Po, Ju, e arrini t jeni mirnjohs, dua t them, a e arsyetoni besimin ndaj tij? Fjal sht kjo,a? Un jam kurban i tyre e ata t mijt. Ja, bie fjala, shum prej atyre q ma besuan votn, si e qysh, kjo ssht puna ime, prpiqem tua kthej. Si, n mnyr? Me punsime. Bile, me autobus i marr npr fshatra, pr ti sjell n kryeqytet. E mira me t mir kthehet. Ktu m erdhi si n shtek ta provokoj ca. I bindur se do ta gjallroja bisedn. Nuk pushojn prfoljet se pjesa drrmuese e t punsuarve jan farefis Juaji, nipa, mbesa, dajallar, xhaxhallar, kunetr Fjalt e hallkut - baltat e sokakut. Bie shiu dhe i lan, bie dielli e i thane - ma kthen ca me nervozizm. Nuk kan kurrfar kualifikimi, thuhet. Bre, bre, sipas prfolsve, ky na qenka kriter kryesor, a? Pse, un e shum shok t mi, erdhm me diploma? Nuk i patm, tash i kemi. Me hapjen e universiteteve private, sa el e mshel syt, jo q u bm me fakultet, por fituam edhe tituj magjistr, doktor e besa smungojn apetitet as pr antar Akademie. Shkollimi, nuk bhet brenda nats. Do koh e hap pas hapi. Shihe ti, shihe! Ke dyshime n titujt tan, a? Po i fut hundr edhe n sekretet tona personale, a? Turp t kesh! Ty dikush t ka drguar, ke ardhur me mision t caktuar! nisi t irret me t madhe. Dale, dale! - desha ta zbus e ti them se m keqkuptoi. Kot. Ai mori edhe m tepr flak. Ta lshosh kabinetin allaminut! Haram t qoft kafeja dhe lngu i portokallit! 41

Nuk m mundsoi m tepr t bj as gk, as mk. Ma tregoi dern. E gjith kjo t vej n dreq. Tagri ishte i rnd. U mbylln dyert e gazetave me t cilat bashkpunoja. Demokraci se jo mahi.

42

GOJA HAM, SHPINA BAM

I shkreti Lan. Sa shum u gzua kur shkndijat e demokracis deprtuan edhe tek ne. N ish sistemin kuqalosh, kishte hequr t zit e ullirit. Shpirti i tij prej rebeli smund t rrinte qet kur prpara syve ndodhnin mutsihane t shumta, si shprehej para shokve. Kishte dgjuar, ngapak edhe lexuar, se pr fjal goje m ska dnim. Sidomos kur se thua t vrtetn. Punn e bnte pun, aty kush nuk ia kalon dot, sht ca si zevzek. Dshiron t przihet si shkop kaamaku. I fut hundt ku duhet e ku sduhet. Nuk e ka me sherr. Qllimet i ka t pastra, por, ja se shpesh keqkuptohet. Kishte dal te parku i qytetit dhe i ulur n kndin e nj bange, pufiste cigare me t madhe. Ishte shenj se dika me t ssht n rregull. - Tatjeta! - e prshndes. - Tatjeta dhe ty! - ma kthen. - Si je, si vete? - Mos pyet, pr lezete. - Ishalla e ke me gjith mend. - Bile me strmend. - Hajde, Lano, hajde - Ke dashnin me kajde. - y, y, edhe po kndon! - Pse, a nuk mbeson? - Paj, si t them, para ca ditsh m bre zeher, nga goja villje vetm helm e vrer. 43

- Dje ishte dje, sot sht dit e re. Sjelljet e uditshme, pr nj ast, ma mbylln gojn. Nuk kuptoja po ngjet. Syt i shklqenin si gaca t gjalla duke i shetitur gjithkah. E ndjeja se ka nj shqetsim dhe doja tia zbusja, ama Mir the - mora guximin t flas - dita e re, nafaka e re. Me siguri t paska shkrepur ndonj gzim. Mbase ka ndodhur ndonj punsim. Punsim i sat me! A hajgare me mua bn?! Dale, ore, dale! Ti m habite fare! I di Meta punt e veta. Yyyy, njeri je! Njher vaj, vaj, tash haj, haj, st kuptoj dot, fole dje drejt apo sot? Hern e fundit q u takuam dhe si shok biseduam, si prher, nuk u prmbajta, shkretova, shava e kritikova dhe shtrenjt e pagova. Uaaa, mos dyshon se un kam lojtur bisht dhe ma bn me gisht?! Tash, vllako, jemi n demokraci, fol shlirshm, ska kufi. Kshtu edhe un kam menduar, keq jam gabuar. Sistemi ka ndryshuar, njerzit pak, interesat i bashkojn than n nj anak, kush ua turbullon ujin, e kpusin dajak. T dgjosh e mos tbesosh. A mund t ndodh edhe sot kjo? Tek tash Lanit ia shoh njrin sy. E ka si t nxir. Vrtet i paska pjell ndonj e papritur. Nuk u durova pa e pyetur. Hiq, asgj. Goja ham, shpina bam. Nuk t kuptoj fare. Aq m mir. Nuk do t sulmoj kush, puna st rrezikohet. Bile, nse lavdron, si bjn shumica, edhe t prparojn. Mbase, nse ke fmij t papunsuar edhe at ta mundsojn. T vrtetn pr Lanin e msova prej t tjerve. Lani si Lani, n nj mbledhje, kishte shkretuar pr ca aktivist 44

partiak, pa e kursyer as liderin besa. Thon se me argumente ua kishte nxjerr shum t palara pr lendin. Nuk e kishin mundsuar t arrij as deri te shtpia, e kishin ln shtrir n tok. T gjitha gazetat nesr shkruan se sulmues t panjohur e kan lnduar rnd puntorin e dalluar Lan. Policia bn mos pr ti zbuluar sulmuesit.

45

46

UJI I TASIT

Ishte ulur uli n skaj t restorantit tek tavolina ku zakonisht rrinin t rinjt. M kuptoni, ata q ende flasin me sy, pra t rinjt q e hapin trasen e jets s re, dashuris. Kjo m habiti shum. Ju ofrova. Ai, as q ktheu kokn. Ishte i tri i humbur. Dhe, e pranoj, mbase bra dhe mkat. Mendja m shkoi gjetk. Thash, burr plak, mbase ka ln ndonj takim e, ajo si ka ardhur. O, uli, tatjeta! As q e ktheu kokn. Syt i kishte gozhduar n nj cep t perdes, ku aik shihej nj njoll e madhe. Sikur e studionte at, apo shprehte keqardhje q nj alamet lokali me fam e lejon kt. Nuk u durova. E kapa pr supi dhe e trnda mir. O, uli, ku n djall ke humbur! Nuk u b nami. Nse nuk t ka ardhur ende, nuk do t thot se u b kiameti! Ooo, tatjeta! Kush ska ardhur, pr k e ke fjaln? Paj, si t them, mendoj Sa pr t menduar, ti vetm mbrapsht di tmendosh. Imagjinata jote prher ka qen mo zot m keq. Je ulur n tavolinn ku Vafsh n dreq! Ti ke lindur vetm pr t shkretuar! Un jam n siklet, kam hall! Ti ke mendjen e axhamiut. Mir de, nj mahi e vogl, Pa h, t ka pjell? E kam nnn e smur. 47

Aiii, pun e madhe. Mjekt pse jan? I kemi, i kemi. Bile i kam sjell edhe n shtpi. E kan kontrolluar si sht m mir. Ilae e ilae m kan dhn. Kot. M shum, nuk foli. Shtrngonte grushtat dhe tundte kokn n shenj nervozizmi. Ore, ti vrtet sikur fsheh dika?! Mos qofsh n lkurn time. Ne, jemi miq, nse ke nevoj pr ndihm, vetm hape gojn. Mandej edhe t njohur kemi me bollk, ku t duash e drgojm nnn tnde. Pse, mendon se e l keq un, a? Po nuk kam ln der pa hapur, analiz pa br Ajo nuk qetsohet se nuk qetsohet. M plasi koka, thot me gjmime t rnda. Si ndejtm ca aste pa ndrruar fjal, uli shprtheu. E di, lum vllai, m ka br vaki? Jo, ma thuaj. Do ta them se kam nevoj dikujt tia qes t keqen q m sht mbledhur brenda n shpirt si shllung leshi. H, de, shkrepe! Ti je si ajo shosha pa fund dhe Do ta mbylli, do ta mbylli t shkretn. uli dallohej ndr shok si fjalpak, q kundrshtonte prher besimet e kota, si shprehej, n bestytnit e trashguara nga t huajt. Ishte i bindur se vetm n shkenc sht shptimi i njerzimit. E di m ka br sot vaki? - foli uli. Me t mbara, shpresoj. T mbara se jo mahi. Me krkes t nns isha n fshatin e saj t lindjes. Ani de, mir ke br. E di pse? Trokita te nj der ku m doli nj grua plak, mbase si nna ime. Sipas porosis, ia tregova edhe 48

dertin. I tregova se ilaet nna i ka pir po koka nuk i pushon se nuk i pushon. Ani? Fisnikja, pa nj pa dy, si ma ofroi nj shkam pr tu ulur, prej nj rafti e mori nj tas nga bakri. Un e prcillja me kujdes. Ajo vrap e te kroni. Si e mbushi me uj, e futi me nj kavanoz dhe mu afrua. I bj nns t fala dhe si ta pij kt uj, ia jep selametit. Po, ti, i the? Hiq. Bishtin nn shal, me kavanozin q m dukej se rndonte nj ton, i br qull nga djerst e sikletit, vrap e n shtpi. Nna as q arriti t m falenderohet, e kollofiti gjysmn e kavanozit me uj. E vshtroja dhe pritja reagimet e saja. Bobooo, nuk kaluan as pes minuta. Nns i shkuan buzt n gaz. Po, po. U ua n kmb dhe m prqafoi. T lumshin kmbt, bir, m shptove! m tha ajo. T lutem, m thuaj m qart, sht historia e ktij uji? M thuaj t t them, i thon ksaj. Uj i rndomt kroni. Ama, prej tasit t bakrt, i shkruar me shkonja arabe, me shkronja t kuranit, si nna ime beson se jan shkronja t Zotit. Uaaa! Uaaaa bra dhe un. Por, q thua ti, u pajtova. Ia pash hajrin. Shptova nga mjekt, nga ilaet. do t tretn dit, e mbushi me uj kavanozin por jo te plaka n fshat, po te kroni i par dhe nna, bilbil n kmb. Nga besimi i fort, ka nuk bn vaki.

49

50

MNGJESI I MAJM

Kohve t fundit, si shpesh m rastis ta takoj xha Malon. Gjithmon buzagaz duke m br temena deri n tok. N fillim, aq m bnte. Por mirsjellja e tij, nisi t kaloj do kufi. Nj dit, kishte trokitur n der dhe kishte ln nj shport ve t katundit bashk me porosin: Pr sokolin e xhaxhit. Nj her tjetr, kishte sjell djath, pem e perime. - Ksaj pune, si vie er e mir - i them nns. - Uuuu, uuu, t keqen nna, thua! Si ta mban fytyra ti biesh shkelm t mirs! - Nn, e mir me bisht m duket - Psttt, mos tna dgjoj njeri se bhemi gaz i bots! Desha sdesha, mbylla t shkretn. Nj pasdite, me t kthyer nga puna, ja, n shtpi e gjeta xha Malon. Nna e kishte ndalur n drek. Yh, sa puthjet e prqafimet q mi fali duke ma rrahur shpinn. Parandjeva se ardhja e tij e ka bishtin prapa. Rrija si n ferra. Vetm pritja kur do t dal kopili pr mejdani. E, m,t past xha Mala! foli, ende pa e glltitur kafshatn e fundit. Po, si ju vejn punt, juve t hyqmit. Paj, her mir, her me telashe. E po, helbete. Njerzit ua kan nevojn. E, hallexhinjt, nganjher, dijn t bhen t mrzitshm si mizat. Ashtu sht, ashtu sht, ju prgjigja but, i knaqur pr konstatimin q dha. 51

Shyqyr q i kemi njerzit tan - vazhdoi pa ar kokn fort q syt m mbylleshin nga lodhja. - Den baba den, n shpirt e kemi pasur ndjenjn pr ta ndihmuar t afrmin. N t mir e n t keq. Besa, as kokn se kemi kursyer. Ah, si ssht gjall i ndjeri yt at, ndjes past, se krejt suratin e tij e ke, t t tregoj me gojn e vet se si njher e nj koh, ishte luft, vlonte, desh u vrava pr t me disa, q si thon nj fjale, hekur hanin me dhmb. Foli e foli, ku hyri e ku doli, duke i pohuar fjalt e veta. Nn shkreta ishte shndrruar n sy e vesh, duke dgjuar pr ndodhit n t kaluarn. Un, zieja prbrenda. Sa mblidhja fuqi pr ti thn h, bjeri trup, o gjuhn ku t dhemb dhmbi!, droja se do lndoja nnn. Vazhdova edhe m tej t duroja. Ti, pllumbi i xhaxhit, e njeh mir Xhelon, t birin e Memo mullisit? Si jo,n nj klas kemi qen. Ashtu, t paa!... Edhe punoni s bashku? Po. Nesr, do tju vizitoj. Do t dalim s bashku n kafjall. Un paguaj. Ti paguan?!... Tu rrit nderi! Gjithmon bujar ke qen! - fjalt e fundit i thash si me romuze - por, sbn! Aaaa, tash ma prishe qejfin! Yyyy, t rrebtit e t shkeptit u kam paguar mngjese, dreka e darka, e jo ty e Xhelos, krenaris s fshatit ton. M shum se zgjati. U ua dhe si rrufeja u zhduk n rrugn pr n fshat. Mua m mbeti ta pres ditn e re, befasin e re. Po. Q n t gdhir, xha Malua, para meje,m priste. I buzqesha me zor. Tok me t e n zyr. E pim edhe kafen e mngjesit, pas s cils m mbuloi me urata. Un, pr t mos humbur koh, e pyeta: H, m thuaj, e mir t solli kaq hert ktu? Hiq Asgj Mendoj, asgj e madhe. Ather, sht ai hall i vogl? 52

Do m ndihmosh?! Vetm urdhro. Po t jet e mundur nuk do t kursehem. Ashtu, m rrofsh!... Jotja sht, tma sjellsh n mngjes djalin e Memo mullisit. Vetm kaq? Paj, si t them kur t flas me t, bn mir tua mbash ann fjalve t mia. Patjetr, patjetr! - ia prita pa e vrar mndjen pr fjalt e tia nga droja se ishte koha kur shefi bnte kontrollin npr zyra. Ora nnt. Un, Xhelua dhe ai, s bashku. Instiktivisht, shkonim pas tij, si dhent pas ogiit. Sa el e mshel syt, u gjendm n nj qebaptore. Ende pa zn vend mir, si ajo prralla sofr shtrohu, tavolina u mbush prplot me pjata me mish vii t pjekur, mli, mushkri, tru, salsie, sallata, kos dhensh e lngje. sht ndrr a zhgjndr? Xha Maloja, frkonte duart i tri shend e ver. Fshehtas, ma luajti syrin. H, ju bft mir! Donim sdonim,me tr qenjen u angazhuam pr t shqyer do gj q na ishte servuar n pjat. Oreksi yn, si duket, e gzonte xha Malon. Mua, kur m shkonte ndrmend biseda e br, sikur m lidhej nyje kafshata n fyt. Le t bhet ka t bhet, i thoja vetes. Eh, ju past xhaxhi! - foli dikur. - Sa shum ju kam gjendur prindrve tuaj. Ama, ja. Sillet e sillet, t kthehet. Aaaa, ska dyshim - e prkraha. Bile nganjher detyrohesh t qesish pushk pr mikun. Sot kjo bhet me nj fjal goje, me nj firm n letr. Ja, kam dgjuar se djali i Memo mullisit, demek Xhelua (syt i mbante nga ai), na qenka kryetar i komisionit pr konkurse, e ti (mu drejtua mua) antar. A ka m mir? Preni e herrni si t doni. E, pr kend? Pr njeriun tuaj. Pr nipen tim, arkaloz djal. 53

Kafshata e fundit Xheluas iu b se e glltiti nj bo gshtenje me ferra. Po, torruan se humbi dot. N stilin e tij t njohur, foli: Pun q sbhet. Dale, dale se ju t rinjt e sotit jeni t ngutshm. Ama, si thon t momit, copn e madhe haje, fjaln e madhe mos e fol! e do se. Xhelua, si Xhelua. Nisi e koptisi: Turp t kesh! Derrin noksan e ke te shtpia, kndej, shtiresh si i ngrat, pr gjynah! Lri, lri fjalt! Ssht nipeja im, as i pari, as i mbrami! Jemi a sjemi tant? u mundua tna bind. Pr ktu, sjemi fare. More, i biri i Memos, thuajm t duash, le t kuptojn t gjith se sa i drejt e parimor je, ama rixhan ta kam, puna t soset. More, dhmbi t t dal, ja, njkaq (duke treguar gishtin e gjat), kjo pun sbhet. Ti lm krkesat e atyre q i plotsojn kushtet e, ta pranojm nipen tnd, jo, jo, hiq...! Xha Malua na i zgurdulloi syt. Donte tna prbinte me shikime. Sidomos mua q, se mbajta premtimin se do tia jepja ann. Dikur, brofi n kmb, sikur ta kish pickuar bleta. Ashtu, a?! Ashtu, a?!.... Shum mir, shum mir!... Ather, as un skam para harram pr t gjuajtur! Si i hngrt, paguani! Avulloi si tmos ishte fare. Un e Xhelua, mbetm si t shtangur. Buzqeshm. E, n bark, zorrt na u przien nga sikleti q duhej t paguanim mngjesin e majm, t paplanifikuar. Ishte fundi i muajit.

54

MEZEJA

Kishim rn n hall me Lamen. N ndejat javore, q i organizonim pr ta lagur fytin me nga nj pik raki, q ishte i vetmi argtim yni, me bashkngjitjen e Lames, na katraleshej pak rendi. Asokohe, skishte kafiteri si sot, q mbijn si krpudhat pas shiut. Mungonin televizort e t mos flasim pr internet, q t ofron do gj q shpirti t do. Pastaj, standardi i athershm dukshm dallonte nga ky sot. Por, t kthehem te Lameja. E afruam. Na dukej goxha djal. Ama, q thoni ju, i paprjetuar. Nuk dinte sht shoqria, sht ndeja e rakia, sht qejfi. Me nj fjal, na e prishte terraqllkun. Do thoni: bnte? Asgj. Nga natyra sht tepr i qet e fjalpak. Ashtu, pa t keq, posa e shtronim sofrn, servirnim mezen, ende pa i cakruar gotat si duhet, Lameja ishte i gatshm ta kollufiste nj dash t pjekur. Pa br gk as mk, na lente me gisht n goj. Dua t them, me disa lvizje, fshinte do gj prpara. Shikoheshim mes veti duke i rrudhur supet, pa guxuar nga turpi t reagojm. Kjo na kushtonte. Detyroheshim t bjm teraqllk me ndonj qep a spec t mbetur. Lameja, si gogsinte nja dy-tre her, mbshtetej pr minderi dhe shpesh niste grhamn. Kur menduam se kjo po teprohet, u mblodhm shokt kok m kok dhe mua m caktuan t bisedoj me Lamen. T gjith e dinin se isha m i afrt me t dhe m dgjonte. Fundja, un e inkuadrova n mesin ton. E thn, e br. T nesrmen, n kohn e pushimit n pun, dolm pr t pir nga nj 55

kafe. U mata e u mata se si tia zia vegzn biseds. Duhej t kisha kujdes se dinte t jet sedrmadh e kur merrte n thua, bhej si i artur. Prandaj, but e me takt i them: Lame, t paa, t kam a st kam shok? Yyyy, mos e diskuto! Ashtu pra. Ta dua e ma do t mirn. N e do nevoja, pushk shkrepi pr ty. Jo, jo. Pr pushk sdo ket nevoj, ama Hajt, hajt, jij m i qart! Le t t shkoj gjuha ku t dhemb dhmbi. E ndjej se ke nj shqetsim. E vrtet, shum e vrtet. Do t them dika, t m dgjosh qet dhe t m mirkuptosh. H, mor, ta lumsha, shkrepe se t dgjoj! Si t duken ndejat javore q i organizojm? Aaaa, pasha at gzim! Shum mir. Ama, a t ka shkuar hiq mendja se sjelljet tua nuk puqen fort me tonat? Ktu, ma hupe si me kos, nuk t kuptoj. Ja, si t them, kur e shtrojm sofrn, serviren mezet, e ato, sipas rendit, duhet t prcillen me raki. Kjo, na disponon, na liron na pushon, na bn qejfli, na Bjeri, bjeri m shkurt! Ti, skemi gj kundr, t bft mir, por pa e krkuar asnj pik raki i kollofit t trat. Mezeja shkon, lum vllai, me raki. Me demek, un ua prishkam rendin, a? E bn pa dashje, pa t keq, ama, sikur na e shkurton muhabetin. Si u mendua pak Lameja, duke e tundur kokn si kali teknefes ditve me vap, me nj ton shum t qet, foli: Pajtohem, ke t drejt. Po, halli? duhet t bj q t prmirsohem? Asgj t jashtzakonshme, i nderuar. T pish dhe ti tri-katr gota raki sa pr muhabet. 56

Lame sht i kuptueshm dhe i fjals. N ndejn e par t radhs, kur u shtrua sofra, u mbush prlot t mira, nuk u ngut si herave t tjera. Priti t mbushen gotat me raki. Mori pjes edhe n cakrim, duke e pir me fund. Na mati t gjithve me sy, por u drejtua nga un. E mori shishen me raki dhe: Nj - pshpriti. Mbushi t dytn, t tretn dhe t katrtn got dhe si t glltiste uj e jo raki, i shterri me fund. H, u bn katr gota, a e mbusha normn? M shum se zgjati. Ashtu i ulur kmbkryq, sulmoi mezet. Duart e tija vallzonin npr pjatat e shtruara deri sa u ngi mir. Kt e dshmonte me gogsim. T gjith qeshm.

57

58

XUXI

Prrallat pr Nasradin Hoxhn edhe sot jan aktuale. S paku pr gjeneratn time, q i kemi kaluar kaher gjysm shekulli jet. Pr t rinjt, kto konsiderohen si higj, humbje kohe, sepse kan mundsi t tjera pr tu zbavitur e pr ta shijuar realitetin e jets. Ksaj here, po ua prkujtoj ngjarjen q i kishte ndodhur Nasradinit me nj bashkfshatar. T gjith e njihnin at si njeri dilinxhi, q i fuste hundt gjithkah e gjithkund, sidomos t fuste n gjynah, kur vinte t t krkonte dika. Askush sia prishte dot. Erdhi radha t ket pun edhe me Nasradinin. I trokiti nj dit n der. Urdhro, i nderuar! - i kishte thn. Nasradin, kam nj hall. Fol, e mira. M nevojitet gomari yt t bie deri n shehr. Gomarin?! Aaaa, t m falsh, se kam ktu. Do ti, gomari si me porosi, lshoi nj ta pallur deri n kup t qiellit. Bashkfshatarit, i luajti buza n gaz q e zu at n rren. Po, kjo e pallur, a nuk erdhi nga shtalla jote, a? Nasradini si Nasradini, aty pr aty ia ktheu. Po, nga shtalla ime vjen, po ti, i beson gomarit a mua? Bashkfshatari e kuptoi meselen e Nasradinit dhe me bishtin nn shal u largua.

59

Ngjashm sht puna edhe me shokun ton, Xuxin. Thiun e ka mangut n shtpi, ama, sillet si sht m keq. Syt i shklqejn si t djallit. Kurr si mban n nj vend. I shetit npr tavolinat e kaferestorantit, ku zakonisht mblidhemi. Pa krkuar leje as falje, fuuup, ulet. Duhanin e pi, cigare nuk blen. Shrbehet me ato q i gjen mbi tavolin. Boboboooo, ku ka t shtruar meze, nuri i qesh. Turbo bn me duar prej pjats n pjat. Han pr lezet. E ka edhe nj t mir. Nuk i l keq as miqt q i ka ansh. sht ky stil i veprimit t tij, pr t mos rn n sy si egoist. Bile, kush nuk e njeh, krijon bindjen se si sht nj bujar e xhentlmen simpatik. t bnim ne? E kishim prdit. do gj tonn e konsideronte edhe t veten. I merr pa pyetur fare. Kohve t fundit na u b i mrzitshm me telefonat celular. Si e shihte mbi tavolin, ta fshinte. Vetm nj minut t lajmerohem n shtpi, thoshte. Minuta e tij na delte dardh me bisht. At e diktonim n fund t muajit. Xuxi, n emr t shtpis, fliste me djemt n shtetet e Perndimit. Nj dit, m erdhi n maje t hunds. Duro e duro, turp sot e turp nesr, si nuk skuqet fare. Bile as nj falenderim nuk t thot. E diktova nga syt se bhej gati ta sulmonte celularin tim mbi tavolin. E mora dhe e futa n xhep. Ai,e hetoi, ama, si e kroi kokn nga sikleti, su durua: T lutem, bn nj minut t shrbehem me celularin tnd? Jo! - i prgjigjem shkurt. Pse? Pse nuk e kam. N at ast cingroi celulari im. H, kjo cingrim, nga vjen? Nga xhepi im. Po ti, i beson cingrims a mua? Xuxi mbet i shtangur. Shoqria ia plasi gazit. Pas pak, ndjeu djersitje kurrizit dhe ballit, q i shklqente, 60

ama, u prmbajt. Qeshi edhe ai duke e prkujtuar vakin e Nasradin Hoxhs dhe gomarit. Jo, nuk e lash me aq. Ia prplasa pr fytyre ca t shara dhe pyetje. Ti, Xux, a je rast social? Jo, top i kam punt. Jetoj si veshka n dhjam. Punojn djemt, punon gruaja, shtpi t mir, vetur Me nj fjal, i ke krejt t mirat. Ather, sht ky pis ves yti, turr pas cigareve t huaja, pas mezes e n fund edhe pas celularve? N vend t pendimit apo edhe reagimit pr tu mbrojtur, duke e shndrruar do gj n humor, foli. E kam huj, de. do gj t huaj e dua m shum se timen. Ne, derisa ziheshim prbrenda, Xuxi avulloi. Iu bashkua ndejs n nj tavolin ku ishte mbushur prplot meze.

61

62

KNGTARI

Gimi sht ndr kngtart me prvoj. Nuk ka ardhur prej rrugs, po ka t kryer shkolln e muziks. Kur u paraqit n sken, ishte befasia m e kndshme e qytetit. Vlerat, vlerat dhe vetm vlerat ishin prcaktim i rrugs s tij prej artisti. Qoft pr muzikn, q e prgatiste vet, qoft pr tekstet e kngve, q i siguronte prej poetve m t dalluar. Kjo do ti mundsoj t shndrrohet n yll duke fituar shum shprblime e mirnjohje. Po, e do. Sheh dardha dardhn dhe piqet. Shum shpejt do t qesin kok plot kngtar t cilt, brenda nats, u bn m t krkuarit. Nuk kishte dasm q bhej pa ta. Do t jen mysafir t krkuar n shtetet e Perndimit. N fillim, kngtari yn i nderuar, do ti pranoj me prbuzje, do bj dhe do shkrime pr oroditjen e vlerave t vrteta t aritit muzikor. Kur kuptoi se e ka t kot, heshti. Kaloi nj koh duke br si pula pa krye nga sikleti. Kur i erdhi shpirti te hunda, jo vetm ndryshoi mnyrn e komponimit, nisi t kndoj kng, sipas shijes s njerzve pareli. Meq kisha biseduar si gazetar me t n hovin e karriers s tij, m erdhi n shteg ta zvilloj edhe kt intervist blic, meq, ai kohn e ka ar dhe smund t shpenzoj n kotsira. Tatjeta, zoti kngtar! Tatjeta dhe ty e mira! Sipas disponimit, ka pasur ver t bereqetshme. Mos pyet, kajmak. 63

Sa n Perndim, sa n det. Ngado sillem, punt sherbet. As n dasma nuk ke munguar. Patjetr, patjetr edhe ato i kam nderuar. Tash, a bn ca t flasim pr reportuar? Pse, ske pun m t menur mor qerrata djal? Paj, si t them, t mbaj n mend si kngtar me vler, t vinim n koncertet tuaja e kishim pr nder. Ajo koh, miko, ka pernduar, do gj ka ndryshuar. Pr t mir e pr t keq? Eu, po qenke gazetar dreq. Shum medalje e mirnjohje ke fituar, mos vall i ke harruar? Ti harroj jo, ama, ato vlera i mori era. Tash e dhat nj vlersim me vend. Si shum t tjer edhe un jam mbushur mend. Njeriu sht kurrizor, aq leht nuk dorzohet. I tilli e pson keq, nj dit pendohet. Kompozimet tua t dikurshme rrall dgjohen. Sjam un fajtor q nuk krkohen. Shkurt e trup, jeni pajtuar me kngt tallava. Pr ty, mbase tallava, pr sojin e sorollopin tim, bakllava. Heshtm t dy. N fytyrn time, hetoi buzqeshjen cinike sidomos kur vrejti tundjen e koks q ishte shenj se edhe puna e tij ishte br hiq. E di ku t dhemb, m dhemb edhe mua. Ku pshtyhet, nuk lpihet, thon t momit. Ja se edhe kjo m ndodhi. N fillim e ke t vshtir, pastaj bhesh lkurtrash e nuk ndjen. T dalin prpara fmijt. Ata nuk krkojn vlera as patriotizm, duan t jetojn. Me rrog t arsimtarit sdo isha n gjendje tua paguaj regjistrimin e vitit n fakultet. Kt nuk mund ta zgjidhi as un e asnjeri tjetr si individ, po institucionet. 64

Asnj fjal m shum se tha. Ngadal, si nj boll e vrar, m la prshendetjen dhe iku. U zura ngusht. Bisedn me kngtarin e prjetova krejt ndryshe. Kurr nuk e botova.

65

66

PRVJETORI I MARTESS

Ka koh q Keli ka humbur si paraja e kuqe. Askund nuk duket. Kjo u ndie shpejt n shoqri. Lindn nj varg dilemash e pyetjesh. Njri thumbit tjetri patkoit. Pr nj ishim t sigurt: asgj e keqe nuk e ka gjetur. Ajo, n qytetin ton menjher dgjohet dhe bile e strmadhruar. Ne pr ujkun, ujku te dera. Me flok t shprishura e i paruar, si lugat qiti kok Keli. Me hapa t rnd e i mvrejtur, sikur ta kishte qiellin mbi supe, na prshndeti me nj t lvizur dore dhe zuri vend n tavolinn m t skajshme t kafiteris. Kamarieri, pa e pyetur, ia oi nj raki. Hern tjetr nj dopio i tha kamarierit. I afrohem dhe ulem prball tij n tavolin. H, mos m ke rnd n shoqri? e ngacmoj. Ai, as q ma kthen. - e mira t ka gjetur, ka koh spo bhesh i gjall fare. Pse, st dukem i gjall, a? Mendoj, ndr burra, aty ku cakrohen gotat. E kam cakruar nj nat, pr ta mbajtur n mend gjat. Ai, si duket, e kishte pritur kt ast provokimi q pastaj t hapet si hashashi, t shfryhet. Ti, e di - m tha. - Para nj jave u mbushn 30 vjet t plota martese. I bfshi 100! - e uroj.

67

Dale, dale! - m ndrpret. - 100 i bfsh edhe ti bashk me mua. Ama, ato duhet t jen cilsore. Mos tishin t tilla, skishin kaluar kaq shpejt tri dekada. I nderuar, kt prvjetor do ta mbaj gjat n mend. Ime shoqe kishte thirr t motrn me burr e nj shoqe tjetr e, hopa, kishte zjgedhur edhe restorantin goxha me renome, pr ta shnuar kt dat. Uroj t keni kaluar mir! Mir?! Auuu, fjal sht kjo? M shum se mir! foli me romuze. Nuk t bie n fije, flet seriozisht, apo po luan bisht. Merre si ta marrsh! Po e prsris: kt nat do ta mbaj mend gjat. Nuk t plqeu shoqria, shrbimi, a? T gjitha ishin n nivel. Ishte mbrmje e mrekullueshme. Rakia m dukej sherbet e mbl. Aq shum mu hapn diznet sa skisha t ngir. Si duket, qenke br xurxull. M mir thuaj tap e kungull. Ama, prej asaj nate jam mbyllur n shtpi sa nj Zot e di kur kam me e pa veten atje prsri. N pse-hun tim, nuk u prgjigj menjher. I daltoi syt n nj plas t murit prball, sa, nj djall mund ta kuptonte nga fluturonte. Vetm kur i arriti gota e dyt, sikur u kndell. Si trndi ca kokn, me gotn para buzve, si m mati mir me sy, ia nisi: Vllako, kot skan thn, sharti i par i burrris sht tia dish hallin vetit. Un i shkreti, at nat, pas dytri gotave, e humba toruan sa nuk di sa zullumin e kam br. M kupton, kemi pir pa karar. Ani de, njher ndodh ajo! - i jap zemr. Leht pr ty. Ama, q thua ti, ne ha e pi, kamarieri shkruaj. N shtpi u kthyem me kokat si buaj. 68

Fundi? Shkuam si erdhm. T nesrmen, kur m doli pija, gjak mu b shtpia. Kur hapa kuletn t marr ndonj lek pr t bler qumsht dhe artikuj t tjer t domosdoshm pr fmijt, ajo krejt bosh. Koka m rndoi sa nj kosh. E tr rroga kishte avulluar n natn e 30-vjetorit t shnuar. E oi me fund gotn dhe, sikur ta kishte pickuar bleta, me hapa t shpejt, humbi n lakun e rrugs. Para largimit, ma lshoi nj shikim t uditshm krcnues e luts, me t ciln krkonte ta heshti kt. Po, fjala q del prej goje, vshtir t fshihet. Edhe un jam njeri q m krijon knaqsi prfolja e rasteve t ktilla, por pa zarar. Historia e Kelit u b gjat hit ndr ndeja, duke i shtuar edhe nj varg bishtash.

69

70

DHMBI POLITIK

Ju lutem shum. Hapni syt dhe veni vesh mir. Kam nderin t'ju tregoj nj histori t uditshme t nj dhmbi. Po, e dini se dhmbt jan t nduarnduarta: dhmbbardh, dhmbbrisk, dhmbakall, dhmbatall, dhmbkal, dhmbkatarosh, dhmbkrimbur, dhmbqelibare e t tjera. Dhmbt e personazhit ton, bjn pjes kudo. Jan t bardh, t fort e t zhdrvjellt. Kt mund ta dshmojn qytetart e qytetit T, t cilt, si njeri i popullit shpesh i ka vizituar. Meq ka qlluar tejet i begenisshm, pa qibr, prmendet gjithmon. Dua t them, ky i nderuar, me organizm prej mercedesi q s'ka hoxh q ia kalon n haje, ka ditur, m besoni, t kollofis, pos sallatave t shumta pa luajtur vendit edhe nj dash t tr. Pa vn pik uji n goj. Vetm pinte ka t qllonte, ver ose bir sa pr ta freskuar grklanin. Euuu, po ta shihnit sa bukur q gogsinte pr t'u liruar nga gazrat. Pastaj, t merrte zjarr. Mbante fjalime t atilla sa tr t pranishmit shndrroheshin n sy e vesh. Nganjher, n besim, fliste edhe pr gjra tepr sekrete. Pra, asish q vetm t hyqymetit duhet t'i din. Prandaj, pas do fjale t tij, q i forconte edhe m tepr me grimasat e fytyrs, qytetart si mirnjohs q ishin, si n kor pshpritin: "t lumt goja se na knaqe". Po, nejse. Qllimisht n vija t shkurtra ju njoftova me t zotin e dhmbit t uditshm, t cilin tek tani do ta veojm nga t tjert, meq, jam thellsisht i 71

bindur, n aste m t vshtira hamletjane, ka ditur ta nxjerr nga situata DD - n tan. Inicialet n fjal, s'jan inicialet e tij. Mos e krkoni as n fjalor shkurtesn e tyre si Pr. - profesor , Mr. - magjistr, Dr. doktor etj. Kjo shkurtes sht biografia e tij. Pra, deri dje, delegat, sot deputet. Thn edhe n tro, gjithher, njeri i popullit. Eheee, sa ka br pr kt milet, q shpesh kur bheshin dinsza e imansza, q do t thot, kokgunksha e t padgjueshm n prfilljen e urdhrave, t'hyqymetit, dilte taktit krejt sa shante me soj e sorollop. Ama, pr t mirn tuaj e kam pasur prher, arsyetohet edhe sot. Megjithat, e lm punn e tij gjat sistemit q perndoi, he na i marrt t ligat, ne do t ndalemi n ditt m t reja. Ky i uruar, si njeri me prvoj, e prvoja thon sht msuesja m e mir n jet, t hidhet n aksion. Ve ta shihnit bre, 'fli t forta q kishte. Goja si pushonte bnte si akall mulliri. Fliste pr demokracin sikur t'ishte ekspert i saj, duke krahasuar shpesh me sistemin e avulluar bolshevik, q ai e quante si t keqen m t madhe t njerzimit. Goja t'bn vezir, goja t'bn rezil, na mson nj fjal e mome. Ky rezil, pardon ky njeri "i prvluar" vite me radh n poste t ndryshme t ish sistemit, delegatt e D-eputet ose shkurt D.D. Ssht gjithkush. Kush sht zoti, mos i shkoft zi moti. Eh, 'z bilbili q ka ore! Q n seancat e para t Parlamentit t ri, si gjmtari m i mir, i numroi t gjitha t zezat q i jan br popullit tij m t vjetr dhe autokton n trojet e veta gjat afro gjysm shekulli. Populli s'e hiqte dot nga goja. - Hm, e shihni, gjith at kok t madhe, s'e ka kot! - Kuukuu, t'ua bri tet me dy! - Daleni, daleni, mos t ngutemi, kundrshtonin ca t tjer. Kali plak, mz nuk bhet. - Dita e mir shihet q n mngjes, e mbronin (sidomos) bashkfshatart. 72

Me rndsi, zoti DD, u b njeriu m aktual n qytetin T.E. ai, ani pse deri dje, si udhheqs komunal i kishte prbuzur (me qllime strategjike) bashkkombsit e tij, duke mos u folur n gjuhn e nns, sot, fal buzqeshjeve t mbla, prkulet para tyre, prshndet me to. Bile, e kan par edhe n xhami. Ditt kalonin n pritje 't re do t'na ofroj demokracia e aq pritur. Filloi edhe ndryshimi i akteve m t larta shtetrore. Syt i bnin katr n televizor qytetart e shkret, ish t diskriminuar. Ani pse n fotelet e buta t salls s parlamentit gjendeshin edhe shum prapanica deputetsh, ja se shumica pritnin, ta dgjojn zrin e DDs. Po 'e do. I gjori yn, njeriu i popullit, nga nervoza e madhe ngase s'mund i duronte gjith ato laper q s'kishin asgj me demokracin e llomotitnin m zi se komunistt, ta kapte dhimbja e dhmbit. Edhe at, q thoni ju, ai i syrit, kshtu shprehnin keqardhje shokt e tij, sa, merreni me mend, gati asnjher s'ka qlluar n mesin e deputetve, pr t'i uar dy gishtat e tij pr t votuar pr shtjet shum t rndsishme. U mblodhn disa stomatolog pr t'i dhn ndihm. Demek, t'ia shrojn dhmbin ose t'ia nxjerrin. - Pun q s'bhet, thoshte DD. - Do ta rregullojm si sht m s miri, ore. - Jo dhe jo, ngulte kmb. Ju, nuk e dini punn e dhmbit tim. Jo bn, jo s'bn, ca m kmbnguls, propozuan besa ta zotrojn me forc pr t'ia hequr at dhmb idiotik q n aste vendimtare mend e kres ia luan DD - s ton. Stomatologt edhe njher u zotuan se do t jen aq t kujdesshm sa ai as q do t ndij fare dhimbjen kur t punoj n gojn e tij. I tr qyteti fliste pr kt ngjarje tejet me rndsi. Pritnin shum q si njeri i lyer gjat n vaj n ish- sistemin, he i humbt fara, pr nj hersh shtonin, ta hap at t shkret orape m, e t'i mbroj 73

krkesat tona t drejta. E thn, e br. Nj dit e zun pisk. - Do t t lirojm nga ai dhmb - i than. - Daleni, ore, daleni, mos u ngutni! Kur pa se disa duar t fuqishme e mbrthyen dhe si lan afat pr t br gk as mk, prvajshm i luti ta dgjojn t'u thot dy-tri fjal. - Ju doni t m ndani nga dhmbi im m i mir. - Dhmbi yt m i mir?! - Po, t nderuar. Dhmb q s'ia gjeni shokun dot. Dhmb q sa her jam zn ngusht m ka shptuar. - O, ka lojtur ky nga fiqiri, o ne! - Dhmbi im sht i rrall, sht dhmb politik. - Heu, t'na e hupi me kos tash! - Historia e tij, s'sht e ditve t'sotme. Edhe n kohn kur t shkonte karriera, pardon, koka, pr dy fjal goje, dua t them, pr mos ngritjen e dy gishtave ndaj qndrimeve nga "lart", shi ky dhmb m shptonte. Aty pr aty, humbisja si paraja e kuqe, derisa vendosej pr shtjet n fjal. Kshtu, mbetesha mir edhe me hyqymet, edhe me milet. Pse, ndryshe si do ta kaloja gjith kt koh pa ferr n kmb? - Bobooo, 'na polli, 'na dgjuan vesht! - u dgjuan zre t prziera. "Ujku qimen ndrron, hujet jo" - shtoi tjetri. - E gzofshim dhmbin politik, uroi m nevriku prej tyre. Edhe m mir na e punoft. Kur u mashtruam nga fjalt e mbla t ktij q ia dinim dhmb e dhmball, 'mund t presim nga t tjert? Historia e dhmbit politik t zotri DD-s nga qyteti T, ktu nuk merr fund, por, deri n grumbullimin e shnimeve m t reja, po e ndrpresim, meq ende ka shpres se s paku n seancat e tjera t parlamentit, thon se ka vendosur q t'i vej n shrbim dhmbt tjer 74

jopolitik respektivisht, do t'i diskriminues pr nnshtetsin.

(1992)

kundrvihet

Ligjit

75

76

KACULI

Me t zbardhur mngjesi, Kaculi bishtin ndr veg e del nga shtpia. T jet n pun, nuk sht. T jet besimtar e shkon n'xhami, jo. Kjo po ndodh me t, sidomos pas vnies n fuqi t ors policore. 'sht m keq, me asknd dy fjal si ndrron. sht br hijernd. Besa caz duket i lodhur e i dobsuar. Shokt u bn merak. Ama, si tip naks q sht, s'guxonte kollaj kush t'ia prek plagn. M i guximshmi doli Quli. Nj dit iu afrua. - Dika me ty s'sht n rregull, i tha. - sht e s'sht, ia priti. - Njerz jemi e njri tjetrit mund t'i ndihmojm. - Pun q s'bhet. - Hape gojn, do para, t japim, do... Ah, ofshani Kaculi dhe syt e kuqur iu mbushn tas me lot. S paku ashtu iu duk Qulit. - Mos t'ka gjetur di e pa pritur? Luft sht kjo. Jemi mbyllur npr shtpia si n guaca e ka s'bn vaki. - Ktu, ktu e kam dhimbjn, shprtheu Kaculi. Te mbyllja n shtpi.
Nuk ia kisha ditur vlern liris. - Liris?! - Liris pra, liris s qarkullimit. - Dale burr se nuk u b kiameti. Kjo s'sht br vetm pr ty. - S'sht br vetm pr mua, ama, q thua ti...Hajt, hajt se po e lm kt pun.

77

- U knaqm me grat, ngacmoi Quli. - U knaqshi t gjith si un, h! foli me nervozizm sa e gllabroi me sy Qulin e pasherr. - Nuk t thash asgj t keqe, u arsyetua ai. - Nuk m the, por mjafton, q m'i kujtove ato aste. - Ktu s'u durua m Kaculi. U zbraz i tri. - Leht e kan ata t malit. Leht e kan forcat policore ushtarake: bam bam e fshehu. Po le t'i mbyllin n shtpi si mua e t'ua lshoj at fisniken e time 80 kilogram. Le q krkon e bn si akalle mulliri, por tr natn s't lshon nga prehri. Dhe prsri e paknaqur se e paknaqur. Foli dhe sa el e mshel syt iku. Vrtet ishte pr keqardhje. Pas ca ditesh vullnetarisht me zor u lidh pr shtpie dhe ja, ve nj shpirt i ka mbetur. I bijn pantallonat t gjorit. Shptimin e krkon n t zbardhurit e dits.

(2001)

78

AH, KJO OR POLICORE!

Demograf Culi kohve t fundit nuk sht i qet. Shfleton e shfleton gazeta e libra nga fushveprimtaria e tij, krkon t msoj m tepr nga shtetet e qytetruara pr mnyrn e zhvillimit t regjistrimit t popullats, duke hulumtuar metodat e tyre dhe shpesh, ndien knaqsi t paprshkruar kur gjen dika t kapshme. Shnon dhe vetm shnon. Zoti e di sa materialin q e ka grumbulluar. Sonte u takuam rastsisht dhe pa e pyetur fare, m tha. - Mir q u shty regjistrimi. Kemi koh pr t'u prgatitur. - Edhe un ashtu mendoj, por... - ka por?! - Edhe pak t ishte shtyr, do ishte lok. - Mbase pjesrisht ke t drejt. Vrtet n Organet e Statistiks shqiptart nuk jan t prfaqsuar fare dhe ka vend pr brengosje. Ama, t lutem shum, ksaj here regjistrimi do t mbikqyret nga ndrkombtart. Foli dhe buza i luajti n gaz. Ai kishte hngr veten gjat regjistrimit t kaluar nga q e shihte si shtrembrohet e vrteta, po askush se dgjonte. Dhe zemrplasur, kur mbetej vet, i revoltuar, n kup t qiellit brtiste: "Ju mund t'i zhdukni n letrat e juaja, mund ta mashtroni botn po ata jan gjall, jan ushtar!...Villte pastaj helm e vrer pr partit politike duke i quajtur

79

bytheca q lejojn t nprkmbet numri i popullats t cils i takojn. Un fjaln e kam gjetk, i them ngadal. - Pa, h, pa h?! - Un shtyrjen e krkoj pr di tjetr. - Fol, de! Nga shpallja e ors policore e kndej, kur vullnetarisht me zor duhet t mbyllemi n shtpi, patjetr duhet t'i kryejm ca detyra t harruara t shtpis. - Pr far detyrash e ke fjaln? - pyeti i habitur demografi. - T flesh me gruan e t osh dashuri. - Bobooo, sa axhami q je! A di ti t flassh seriozisht? - Zotri, nse shtyhet edhe pak koha e regjistrimit, s paku t bhen nnt muaj nga shpallja e ors policore, mund t ndryshoj do gj. - ka mund t ndryshoj? - At ka ti e do, t rritet numri i banorve. Dua t them, ather do t'i shohim rezultatet e ors policore.Auuu, po djalli vet je, ku t ka shkuar mendja! Po, ama dhe ke t drejt. Mbare me thn, mbase dhe bhem hor para fmijve q jan rritur, rrshqitm edhe njher si thiu n'akull. - Do t thuash?... ....Se me orn policore do ta fitoj edhe fmijn e pest. Qeshm t dy dhe duke tundur kokn, u ndam t lehtsuar q njri tjetrit i qajm hallin. (2001)

80

PAMPERSAT

I pari i sigurimit t shtetit, e bri zemrn gur dhe vendosi t'i vizitoj disa pika t rndsishme t pulenve t tij, t cilt "heroikisht" luftojn jo vetm kundr armikut, po edhe me hijet, me fluturimin e zogjve, lehjen e qenve, me do gj q guxon t lviz pran tyre. Kjo vlersohet si gatishmri e hatashme ushtarake, meq t luftosh kundr nj armiku t padukshm s'sht dhe pun e vogl. Krismat si ndalnin dot. Sidomos kur terri i lshonte kraht. Fare s'mrziten se e shqetsojn qytetin. Jan t bindur se kryejn pun t shenjt e atdhetare. Pak para se t afrohej kryepolici tek qendra policore, pr udi ju b sikur ndjeu nj er t keqe. Kapi hundt me dor e me z t shterur pyeti truprojn: - 'po ngjet ktu, 'sht kjo er? - sht er gjaku ekselenc, mori prgjigjen. - Er gjaku?! - Po, po, er gjaku, nga plagt e "trimave" tan, foli me romuze ai. - Bobooo, sa udi! I bra gjith kto vite e s'e paskam ditur se gjaku paska ern e pgatsi! - Jan t rinj, e helbete, 'ka s'bn vaki. - Dhe ashtu t "plagosur" s'e lshojn dot frontin?! - Pun q s'bhet. Jan a s'jan t zgjedhurit tu, pardon tant?

81

Kur u gjend krejt pran policis "elite" ju duk se po ngulfatet, i shteret fryma. Nuk e kishte t qart, ndodhej para policve apo mumieve t gjalla. T pa rruar, t zbeht e me sy t akrdisur. Megjithat pr t'ua ruajtur moralin, mori guxim dhe si prej pushke foli: - Ku jeni trima lufttar, eu! T gjith polict morn pozitn gatitu duke e prshndetur eprorin e lart pa br gk as mk. E kuptoi pozitn e tyre t vshtir. Q t'i liroj nga kjo barr e rnd ai e theu heshtjen prsri. - lirohuni e mos u mrzitni! Ju jeni t rinj. Edhe kto lloj "plag" nganjher jan normale. Lufta kshtu e ka. Pr t ikur sa m par nga ajo duhm e padurueshme q vinte nga "lufttart trima", thirri njrin nga prgjegjsit e ekipit dhe i tha. - Urgjentisht pr donjrin t blihen nga disa pampersa numra m t mdha, pr t'i mbrojtur sokolat nga m e keqja. Patjetr atyre t'u ofrohen kushte elementare luftarake. Me pampersa do t mbrohet shndeti i tyre dhe ambienti. M shum nuk e zgjati. Sa el e mshel syt avulloi. Por, s'ndihej dot i qet. Sa i thoshte mendja se bri pun t menur me pampersat, i hyri droja se me to mund t rahatohen polict e t'i merr gjumi. - Jo, jo ishalla!, u largua duke belbzuar n heshtje.
(2001)

82

PETICIONI

Do ti, plasi lufta n qytetin T., me demek atje lart n male. Shum burra me nder me thn, me mustaqe vesh e m'vesh, me shprthimin e granatave t para, i mbushn brekt. Mblodhn tesh e kotesh e bishtin ndr veg, nga syt kmbt. Sidomos do rrafagjoksa patriot e do pisnismen, pardon biznesmen ikn, n Shqipri, Kosov, Turqi, Evrop e qebesa kishte azgana q fluturuan edhe pr Amerik. Ama, kishte edhe t till q syri vrt s'u bri. Pr meshkujt u b kiameti kur filloi ora policore. U bn vet t katrdhjetit. Pr udi, kjo disa tepr i gzoi. Po, po shum gra duke br fsh fsh prej veshi n vesh, sikur u ringjalln. Pa nj pa dy vendosn t shkruajn nj peticion. Dhe e shkruan. Sa el e mshel syt, lista e t nnshkruarave s'kishte fund. Ia drejtonin Qeveris. E dini 'krkonin? T zgjatet afati i ors policore. Bile, me propozim deri n pakufi. Kjo shtje u b tem e nxeht. - Motr, u shkrina nga lezeti krejt, i thot njra s shoqes. Pas sa vitesh u ngina me ern e burrit. - Qe besa, topi s'e luan. Mblidhet grusht n nj qosh ai i imi, m shikon me syt xixllues dhe zgrdhihet n ethe nga tuta kur i afrohem. E kam ter t gjorin. Njra thumbit tjetra patkonit ama, ndonse s'ishte krejt ashtu si flisnin, knaqsia m e madhe e tyre ishte q edhe burrat ta shohin ka do t thot burgu shtpiak. Kishte edhe muhabete t ktilla.

83

- Rezultatet e ors policore motra, tek do t'i shohim. Po, po edhe at pas nnt muajsh. Nuk punojn as barnatoret e q thoni ju, s'ka asi sende, m kuptoni, kapua de pr mbrojtje... - Bobooo, kuku pr ne?! Ofshani njra. - pate? - e pyetn si n kor. - Telashe, gjithandej telashe. - Pr 'telashe e ke fjaln? - Pr at 9-muajshin tnd. Kta, tant, shyqyr zotin, jan si mzetr. Ama, nse sht n fuqi ligji q s'lejon m shum se tre fmij na mori djalli. - Uuuu, motra mir e ka, kjo sht pun me telashe?! - Mos u frikoni fare, krceu nj tjetr si juriste q ishte. Ai ligj m nuk vlen. - Uraaaa, brohoritn t gzuara grupi i grave t mbledhura. Peticioni pret prgjigjen e Qeveris.
(2001)

84

S'KA M BYTH VII

Kryetari i Mak banane Republiks sht duke u mendur. sht br vet i katrdhjeti. S'ka gjum as ditn as natn. E shqetson do gj. Si krpudhat pas shiut kan qitur krye shum dinsza e imansza. Nga qengja t but, t shklqyeshm, menjher u bn naks. Kryekcyer q 'ke me t, provoi me ledhatime e me premtime si kishin vepruar paraardhsit e tij, kot. More jo vetm q ua lyente buzt me mjalt q t mblsohen, por u mundsoi t han koshere t tra ama prsri kot. 'sht m keq, u tranuan mu ato q deri dje ishin dora e djatht e tij. Po, po. Vetm ti dgjosh. Jan shndrruar n patriot t mdhenj. Vrasin e presin, shajn e kritikojn do knd q guxon t merr ndonj hap antikombtar. Mendoi e mendoi kryetari q pr udi e quanin Shaban dhe tha: - Kur ke mashn mos i digj duart. - Thirri kasapin personal furaxhiun e mhalls q po ashtu e kishte antar t kabinetit dhe disa xhelat q i mbante mir si pllumba dhe i urdhroi: - O keni me e br zap kt pis milet q guxon shkelma t qet, o do veni tok me to n djall. - Lepe e peqe ishin prgjigjur. At dhe e kishin pritur. Ka koh q s'kishin ndier er gjaku, sidomos t fmijve. Eu ta bn, sa el e mshel syt, pordh e piskam. Flak n katr ant. Rrnime djegie, shkatrrime. 85

- Kryetari shikonte me dylbi dhe zemra i bhej mal. - E more pis milet, more pis milet, kujtove se do ndahesh aq leht, a? - 'e do, kur priste lajme t mira nga terreni, erdhn e i than. - Bm e ka s'bm por keq u ndam. Rebelet, i madhi kryetar, po vjellin zjarr, jan br kuedra q s'din pr tut, ushtart tan trima gati t gjith jan prmutur. - Si i artur, briti n kup t qiellit: jasht, jasht t gjith! - N vetmi nisi t krkoj shptim nga kjo mutzihane, si shprehej kur ishte filikat vet. Mendoi e mendoi dhe prsri iu duke menuri ta thrriste at plakun e urt t "pis miletit t rebeluar". I bri muhabet, kur erdhi ai, si t'ishte zoti vet. U mundua ta bind q t bhet krahu i tij i djatht, duke i premtuar fusha e male, vetm ta prdor autoritetin pr ta qetsuar at pjell t mbrapsht, po kt s'guxoi ta shpreh. - Kur e dgjoi mir e mir urtaku kryetarin, si e frkoi mjekrn e zbardhur, pa e zgjatur foli shkurt. - S'ka m byth vii kryetar. - Ishte fjala e fundit q shprtheu nga goja e tij. Kryetari mbet si i nemitur. Pa br gk as mk u ndan. Thon se jan angazhuar institucione t ndryshme pr ta analizuar thnien e plakut t urt q vazhdimisht e mbajn nn thjerrz.
(1998)

86

MINISTRI YN LESHKO

Nse nj shtet do t jet i suksesshm, puna e par q duhet br sht t ket kujdes se knd do ta emroj n postet m t ndjeshme. Ja, bie fjala, ta marrim ministrin e punve t jashtme. Hm, 'thoni? Mendoni se duhet vetm shkolla pr kt? Jo, jo. Duhet t krijohen ca kritere plotsuese, bile t domosdoshme. Prej njeriut mumie ka kush vall hajr? Do thoni, sht i menur. Pun e madhe. Duhet t kihet parasysh edhe dukja e jashtme. Nuk e them kt rastsisht. N shtetin tim, pr nj koh t shkurtr u ndrruan disa. Pati dhe nj femr. Dhe mir q i patm, erdhn e shkuan dhe msuam se si duhet t jet ai i ardhshmi. Nuk gabuam. Vrtet ky i fundit doli si prej naftalina, ama, ahaaa, ka fli t forta. Merreni me mend, ka qen udhheqs n disa ndrmarrje punuese. Shum, shum i suksesshm. Askund s'ndalej m tepr se 4-5 muaj. N shpejtsi i grahte jarani i pites. Premtime gjithandej premtime bashkpuntorve. Q thoni ju, sa el e mshel syt avullonte. Por tash, jo m koc e lkur, po si nj dem pr gulak. Dhe jo vetm kaq. Edhe me do qindra mijra (ather) marka gjermane. E shanin, shkruanin gazetat pr "aftsit" e tij ekonomike, ai nuk ndalej. Tash, si i thon, n sistemin e ri sallamadi, pardon demokraci, sht br si top llastiku. Eh, ta din si krcen. Sa n kt parti, fop n tjetrn. Ju pagua. ndrrn e bri zhgjndrr. U b ministr i punve t jashtme. Prej asti q ai erdhi, shteti ia dha bregut. Arushan mashkull, bre. Me fytyr 87

krejt leshko, dua t them me mjekr, ta fut tutn n palc, lviz si drugza. Tr jetn po e on npr avione. Dhe jo n fardo. S'sht i marr ta prbuz autoritetin e tij e sidomos t vendit. N diplomaci vlersohen lart dhe kto detaje. Ama, kushton. Kushton de. 'kujtoni ju, ashtu hajt leht mbrohen dhe afirmohen krkesat dhe t arriturat "demokratike" t shtetit? Mandej, ai nuk sht msuar t qndroj gjat n nj post. Duhet shfrytzuar energjin e tij t pashtershme. Ai sht br mjeshtr i politiks, jep e merr. Mos marrt pr shtetin, qe besa pr vete sa t'i doj zogu i qejfit. sht talent i rrall. sht leht?! Do thoni: Keq gaboheni, i pafytyr, duhet t bhesh tepr i pafytyr. Me demek, aty pr aty e trillon rrenn, e akuzon tjetrin, buzqesh kur duhet qar qan kur duhet buzqeshur. T gjith kto duhet br pa u skuqur fare, duke i shikuar kundrshtart n sy, sa ethet t'ua shtish. Arushani yn, ministri i punve t jashtme t shtetit ton me nam, edhe n Kombet e Bashkuara arrin t bj harakiri me pafytyrsin e tij. N moment i besojn, kthehet si triumfues. Pastaj nisn mban ders, bile sht dorshlir edhe n krcnime, pr do dinsza e imansza e krkojn t bhen t barabart me to. Ai sht i prgatitur q me kryeluanin, i aft pr t shqyer t padgjueshmit. Ka dhn prova t forta pr kt. Me nj fjal, ministri yn leshko ka aftsi gnjeshtrn ta shes pr t vrtet. Ama, do thoni se nj dit ajo do t zbulohet. Puna e madhe. Ai m s'do t jet n at post.
(2000)

88

QENRISHT

Ishte br burri i bots vet i katrdhjeti. Turfullonte si kali gjat vaps n ver. Syt i kishte daltuar n nj oborr fqiu dhe krcllonte dhmbt, hove-hove duke kafshuar buzn. Atje tej, nj qen, tok me ca fmij bnte ca krcime atraktive. - Hej, hej 'je humbur ashtu e je br si i artur? - i them mikut tim. - Pr nj qen ma kthen. - Pr nj qen?! - Shi pr at q krcen si dreq atje. - T vesh n djall ti dhe ai, e qortoj. - Qen bukprmbyss. Fmijt e solln koc e lkur, mezi e mbanin kmbt. Me gjith fukarallkun tim, sa her q pr drek kishim mish, ashtin qllimisht se gryeja dhe lpija mir, pr t'i ln atij. E, ai, ft e ft te fqinji, q e pranoj, e ka jetn m t mir. Po, a kthehet shpina aq e leht? - Boboo, pr 'gjra t kota bhesh nervoz! - Bile edhe t plcas, pak sht. Njditza, kur iu afrova dhe desha ta kthej n shtpi, 'mi krclliti dhmbt sa ishte i gatshm edhe t m sulmoj. - Po, qeni, qen, i nderuar. Kafsh m. Ke qen t mir e besnik, qen stani e gjuetie, ama ke dhe qen rruge. Pun e madhe. 't bsh me nj soj tjetr q qen s'sht e, punon qene, sillet qene. Ky fare qenisti, mashtrohet me nj 89

asht, ky imi, ia jep gishtin, ta ha dorn, ia jep dorn, t prpin t trin. - More, do t m ngushllosh, apo e ke me gjith mend? - Bile me strmend. - Pa h, pa h! - 't themi pr njerzit tan q njerz jan, po qenrisht jetojn. T kujtohet sa e sa punuam ti sjellim nga fshati, duke iu dhn bursa ose kredi pr t'u shkolluar. Pa i punsuam. Pa u martuan. Pa u bn me banesa e shtpia - U motorizuan. - Shyqyr, ore! - Shyqyr bfsh, po haram i kan. Qeni q sht qen, qeni i bariut, sht n gjendje t kacafytet me ujkun e arushn pr ta mbrojtur kopen e dhenve, ky yni, posa e sheh ngusht, harron kush sht. Pr nj fotele t but, pr nj nam t rrejshm, pr nj grusht para, shkon e tjetrsohet. - Mos po e tepron ca? - Ku sht ajo e mir, po, disa nga kta babaxhan "t ndershm" na i ndrsejn edhe m keq se qent dhe shyqyr zotin q kan mbetur pak se na kishin shkyer m zi se ai qeni yt. Kshtu e ka kur dikush vendos t jetoj qenrisht.
(1994)

90

OGRAKU

Kishin kaluar dy or e m tepr q e kishin futur n zyr. E kishin ulur n skaj t zyrs n nj karrige t fort dhe i kishin thn t priste. Koh pas kohe, defilonin ca fytyra t panjohura duke i falur buzqeshje t uditshme ose edhe i krcitnin dhmbt. Kjo s'i plqente. - Do t m ken prngjar me dik, mendoi. Un, me kaikun tim, jam shkrir i tri pr t'i kryer me prpikri t gjitha detyrat e besuara. Nuk besoj t'mi ken harruar. Kam kryer edhe detyra krye n vete. Yh, 'm sht thar fyti! S'bj keq ta prdor telefonin e t krkoj nj kafe me uj t gazuar. Sa e kapi receptorin e telefonit u hap dera. Brenda u futn tre burra. - Hm e zum me pel pr dore! - Ka dashur ta informoj shtabin e vet. Nuk iu besonte veshve. Pshtyma iu tha n fyt. Por, mblodh forc pr t buzqeshur. - Qyre, qyre, edhe po zgrdhihet trimi! - Tash ia tregojm! Ia qesim tamlin e nns! - Hajgaret me nj an, foli. Fyti m sht thar pr nj kafe e ju... - Pale, pale, i qenka thar fyti pr kafe. - Bile edhe me uj t thart. - far e pini Ju lutem? - Sade. - Lepe, menjher.

91

Sa el e mshel syt, brenda u futn dy njerz n uniform e me shkopinj gome n duar. - Njeriu u shkrumbua pr nj kafe, ku jeni ju?! Pa nj, pa dy, burrat e bots u kapn pr shkopinj. - Hej, 'bni ore! Mos m merrni n qaf! Me keni ndrrua me ndonj tjetr. Un...un, jam...Tybe treqind tybe, n'm kujtohet tash kush jam...Rixha ju kam, thirreni Gjokn, ai e di m mir kush jam. - H, 'thua koleg, e dgjon? - Do t fitoj n koh, kopuku! - Jemi t gatshm pr kafe, foln njerzit n uniform dhe menjher pas saj, edhe pr kov me uj t ftoht. - H, mor ju paa, po kafet e ktilla dhe uji jan pr armiq! Bile, q thoni ju, jan pak. Duhet q t'i lidhim, t'i deshim cullak dhe si dikur, me Gjokn, i shuanim cigaret n trupin e tyre. Pr m t qndrueshmit, kishte ila tjetr. Nprmjet gishtave u venim fishek. Mandej, i shtrngonim, i shtrngonim sa nisnin e kndonin si bilbila. Eh, heee, sa kan kaluar npr duart e mia! - Jo, ne kemi metoda m t prsosura. Metoda q mund t t'i prishin t gjitha organet vitale, pa t ln asnj shenj. - Hallall, ju qoft! Sojsuzt edhe e meritojn kt! - Ky, drdllitka si tepr. Fillojm me provat e metodat e reja, h 'thua? - Ju lutem, pr t parn her foli i treti. Duhet t'i mundsojm njeriut q t zgjedh. Mbase do t flas. - Po si nuk flas, ore! Do kndoj nse duhet. - Ather, fillo. Kush je, ka je, 'ke punuar, pr knd ke punuar? - Un, jam ky q m shihni, prej thembrave deri n'tepe t'kres, Tosun. Po, po, tosun ma thon emrin. Shkolla s'm ka shkuar e hert nisa punn, fillimisht mallterbrs e m von edhe murator. E kisha t vshtir, 92

e pranoj. Ama, q kur, si prej qiellit zoti ma qiti Gjokn, ia dhash bregut. U bra, njeriu i par me revole n fshat. Mandej, q thua ti, Gjoka m ndihmoj ta kryej edhe shkolln fillore. M msoj t'i fusja hundt kudo npr mbledhje, n shkoll, bashksi lokale, komun dhe flisja si papagall. Eh, sikur t'ishte Gjoka ktu e t'ju tregoj sa me nder e kam kryer detyrn time. Sa arsimtarin, un sebep e, diferencimi fop e fop, i pastroi. Mandej, edhe si delegat n komun, krejt porosit e Gjoks i kam uar n vend, ju betohem. Ku sht ai Gjoka q s'paraqitet mu tash? - Mir. Ja, po t besojm. Edhe t m besoni, se... - Kur un flas, s'dua t m ndrhyj kush se... - Aaaa, t m falsh, jam ca koktrash e, si t them, bj bj nganjher, si akall mulliri. - Qe sa koh, kontributi yt sht zero. Asnj lajm prej teje. - Posi, t paa, ke plotsisht t drejt. Por, t m besoni, s'jam aspak fajtor. Qafirt, kudo q shkoj, ngado q hyj, e mbyllin gojn si me dry. Bile, kuku t'i dgjoni sa fjal t rnda q m'i lshojn. Por, un, i duroj t gjitha. - Demek? - pyeti i pari. - Hiq, pa demek, njeriut i paska dal boja. - Bash, vallahi. - Ather, s'na vyen gj prej gjje. - 't bjm? - T bjm? - T diferencohemi. - Siiii, un...e dini... - Por, do t jemi t but. Nuk e mbysim krejt. Duhet t'ia pastrojm ca trurin, mos t dij kush sht, nga sht e ka sht... M tepr, s'u dgjua asnj fjal. Si cung i prer mali u shtri sa gjer e gjat. Pas daljes nga spitali, shihet 93

rrugve t qytetit duke folur vetmevete dhe duke rrahur gjoks, un jam zotri diferencimi. N qytet pshpritet me t madhe se ka rn n grack t rnd.
(1986)

94

MIKROBORGJEZI I ZYRS SON

T momit thon: "Mos t'hyft vetja n'qejf", se vaj halli. Nis e i shpeshton takimet me pasqyrn. Merr poza t ndryshme, zgrdhihesh. Bhesh serioz. T duket se s'ka m t bukur se ti, se s'ka m t menur se ti. T afrmit, shokt, miqt i sheh me sy tjetr. Ca t duken matuf, ca primitiv, ca t pakulturuar. Ndrron rrethin shoqror. Bn si bn, veten e sheh n mes t njerzve q kan br emr, kan tituj. Nis e i imiton. Ndryshon edhe stilin e t folurit. Fjalorin e pasuron me citate t njerzve me emr. Pa hetuar, tjetrsohesh. I till, kohve t fundit u b edhe shoku i zyrs son, Banushi. Ndryshe, si t'i shpjegoj sjelljet e tij? sht br fjalpak. Gjithmon me do libra prpara. Lexon dhe vetm tund kokn duke br grimasa t llojllojshme. Nejse, e drejt e tij sht t sillet si t doj, ama pa e tepruar! Sot, hyri n zyr, as q na prshndeti. - More, 'ka ky njeri? - m pyeti kolegia. Mos sht i smur a i ka ngjar gj? - Jo, jo, - iu prgjigja. Tr kohn buzn e ka n gaz. - Megjithat, me t dika nuk sht n rregull. - Mos e pyet, se t'kallzon vet, i them. Dhe vrtet, nuk shkoi shum. Banushi erdhi n vete. Njher na mbuloi me shikime e pastaj i buzqeshur, foli: - Ah, po njeri i madh sht ai! - Kush? - Pr k e ke fjaln?

95

- Pr akademik profesor doktor Manush Bjeshkn, pendn m t mpreht t mbar historis s letrsis son, para figurs s t cilit dridhen si t kishin shtat pal ethe shum poetuc e shkarravits t tjer t letrsis. - Aaaa, kt, as topi s'e luan ! Fshati q shihet, kallauz nuk do. Pr kt flasin veprat - pohova. - Merreni me mend, nisi ai bisedn - u takuam sot e ma qiti nj kafe. Bile, m lavdroi pr nj punim t botuar disa dit m par. - Ashtu, a? - pyeti kolegia. - Kjo s'sht pun e vogl-ndrhyra. - A pr kt harrove t na prshndessh sot? ngacmoi prsri ajo. - E po, e dini, na u prgjigj pa u skuqur fare, s'desha t'ia prish lezetin atij takimi pr nj koh. N zyr, plasi gazi sa ky gaz solli edhe shum shok t tjer. T gjith donin t msonin 'kishim. Fundja, kaher t keqen dhe gzimin e ndajm s bashku. Kjo, Banushin, q kishte pir kafe me njeriun m t njohur t qytetit ton, e nxori nga takti. - 'ka ktu pr t'u qeshur?! Kolegia, pa nj pa dy, si njeri pa qime n goj ia priti: - Kjo puna jote ma prkujton nj anekdot. - Na trego, t lutem, na trego? - u dgjuan disa zra. Meq n administrat pjes prbrse e puns sht edhe prfolja, rrfimi i tregimeve apo anekdotave nga mungesa e punve, kolegia as q priti m shum lutje. - N kohn e sundimit turk n nj fshat tonin, i kishte rn rruga t kalonte nj alamet begu. E takon nj fshatar dhe n mnyr urdhruese dhe prbuzse e urdhron t'ia mbaj kalin duke e quajtur gomar. I shkreti fshatar, ishte shkrir nga lezeti dhe nj jav s'kishte br as gk, as mk me njeri. Kur dikur e kishin pyetur se 'ka, 96

ai ishte prgjigjur shkurt: "S'dua t'ia prish lezetin biseds me begun". Nuk mbrrim m pr t qeshur. E tr zyra ushtoi nga zri i artur: "e nj varg epitete t tjera. Prej, ather, shokun Banush e quajm MIKROBORGJEZI I ZYRS SON.
(1986)

97

98

SHYQYR Q ISHA NDRR

Bobooo, 'kiamet! Nj jav i shtrir n shtrat. 't shtrir se. As m hahej, as m pihej. Pale, pale t m shihnit si u zbeha. Njher m vinte mysafire teze zjarrmia. T'ia fillonte nga majat e gishtrinjve, hopa hopa, t'm prfshinte t trin. Kur ngjitej n kok, kuku pr mua! M kaplonin ndjenja t uditshme. Buzt m rndonin si petulla t pagoditura. Nga syt m bhej se do shprthejn lumenj metali t shkrir. Dhe, merreni me mend, n pik t dits, syhapur, shihja ndrra gjithfarsh. Ama, dy si harroj dot. U gjenda n nj vend t uditshm! 'bukuri. Gjithandej gjelbrim. Lule, gurgullim lumenjsh, cicrim bilbilash, liqene, pallate...Po, mbi t gjithat, i rrethuar me vasha t bukura. Ah, sa dshirova at ast t jem mjeshtr i fjals s bukur! M morn. Sidomos njra q konsiderohej si kryezana. Nga nuk m drgoi. ka nuk pash. M duhet t pranoj harrova do gj, gruan, fmijt, shtpin e vendlindjen. Sa zgjaste kjo, s'e di, ama dikush nga t shtpis m zgjonte nga halucinacionet dhe kur hapja syt, 'zhgnjim. Shihja veten n dhomn time t vjetr. Shihja dritaret e plcitura e t ngjitura me aeroselotejp. Ja dhe ime grua e vyshkur prpara. Pa fmijt. Aty pr aty, s'doja t shoh asgj. Prsri mbyllja syt. Dshiroja t'ia kap fijen edhe njher ndrrs. Dhe q thoni ju, me teze zjarrmin, ja edhe teto ethet. M mbulojn me jorgana, plafa e ka gjejn. Vetm dhmbt q s'm bien pr tok nga 99

dridhmat. 'sht edhe m keq prsri nj figur femre m del prpara. Tmerr Flokshprishur, hundkrrabe, sygjar por q m afrohet, m gishtrinjt e that e thonjgjat. Me duar t zgjatura, duke u zgrdhir, ia shosh dhmbt e prishur e t dal jasht. Me z Oh, forc ku je? - them. S'm punon asnj gjymtyr e trupit. Ndihem si n pranga. - Ti! - Po, un - Flliqan! - Jo... - Flliqan! I pamoral!!...Ku ishe m par?! Fluturoje, a?..T plqente t fluturosh n kraht e tjetrs?!..T plqenin gjelbrimi, uji i burimeve, pallatet.. - Dale...prit... -Hesht!...Harrove gruan, fmijt, shtpin...Edhe at vetm pr knaqsin tnde personale..Dhe ti i thua vetes burr, a? Jo, burrat si ti s'e kan t gjat! - Aman, nj fjal! - Fjaln s'e the ku dhe kur duhet lir u shite. - Po, arja? - Dnohesh me shfarosje! - T shfaroset fara e keqe, t shfaroset me rrnj! dgjoja si n kor shum zra. Dhash e mora, kot. I tri isha lar n djers. U dorzova. U pajtova me do gj. Si duket, pr nj ast kisha harruar edhe frym t marr. Kjo kishte br q n shtpi t dgjohet kukama. Mbushet shtpia prplot me fqinj. Dhe ashtu, as t gjall as t vdekur m drgojn n spital. Si shihni edhe njher ia dhash bregut shptova. Shyqyr q isha nndrr.
(1988)

100

NOKAUTI

Q thoni ju, pas dy-tre muaj pa udhheqs, dua t them pa drejtor, ani pse mungesa e tij s'u ndie fare, dhe punt venin edhe m mbar, kolektivi yn fitoi t zotin e shtpis. E, sa her q ndrrohen eprort rreth tij, si zgjua bletsh bjn nj kategori punonjsish. Yyy sa buzqeshje, sa komplimente. Gj normale, n kt valle m duhej t inkuadrohem edhe un. Vrava e vrava mendjen, prpilova disa plane, ncuk. Asnjra s'm garonte prfitimin e simpatis s drejtorit t ri. Jo pse s'kam rroba t reja, po jam ca tutkun nga goja e, mund t pengohem n rrug t drejt. Provova t shkruaj edhe nj letr me ca informacione interesante, por jo. Ndrrova mendjen. E kam shkrimin si kmb laraskash e...Po halli!!! - pyesja veten. Dikur, ja, m lindi ideja e re. Telefoni. Po, po. Vendosa ta thrrisja drejtorin n telefon. Do t'i thosha se e kam nj selam nga djali i motrs q jetonte n nj qytez e t cilin e njoha rastsisht n nj dasm. E dini sa t'ia kap fijen. Tutje, vete si tlyen. Menjher do t'i tregoja se jam Lameja i urt e i dgjueshm. Se jam i gatshm pr t'u sakrifikuar pr drejtorin nse duhet edhe jasht orarit t puns. Mandej, do t'ia afroja nj cigare Dunhill pa kursyer as fjalt lavdruese pr t. N fillim, do gj shkoi sipas planit. Bile, m ftoi edhe n kafe. Isha i bindur se ia dhash bregut. Mezi e prita at ast t dshiruar. 101

Minuta m bhej e gjat. Sidomos ather kur u gjenda te sekretaresha e tij. I veshur e rregulluar si kikirik. I lyer me livand franceze. Me ant speciale si t diplomatit. I armatosur me fjalt m t bukura q dhe shkmbin e prvetsojn. Shkurt, i gatshm t'i ngjitem si rriqr. Fundja, n kt drejtim kam prvoj nga e kaluara. - Ju shok, 'pritni? - dgjova zrin e but t sekretareshs. - Un?!.. O, po...M falni...Pr te drejtori. Fisnikja, sipas adetit hyri te drejtori t m paraqiste. Mua filloi t m dridhej zemra si zogu n grusht. Her bhesha vet i dyzeti, her m luante buza n gaz. Prit e prit, ajo kurrqysh nuk dilte. Pranoj, mendja m shkoi gjetk. Bukuria ua zhdaravite mendt goxha burrave. Por, jo, jo, qortova veten s'bn t mendoj kshtu. Ama h de, shko e rri i qet? Di si magnet m trhiqte vrima e elsit n der. Helbete, thash, t shoh 'ngjet brenda. Ende pa u afruar mir, kuku pr mua! M polli. Sa el e mshel syt, turinjve ndjeva nj direk t fort. N pik t dits numroja yjet n qiell! Hunda all e kuqe m'u rndua. Po, toruan, ende s'e kisha humbur. Gjendesha vetm n nokdaun. - Hyn! - dgjova zrin e but. Ashtu, instinktivisht, lejova q kmbt t m shpie nga zyra e drejtorit. Qndroja para tij si hu gardhi, pa br gk as mk. - H, 'do, kush ishe ti? - Jam...Un jam. Kush dreqin jam?!...Dorn s'e largoja dot nga hunda q m bhej se sht br si nj balon q do ast do m binte pr tok. Mblodha forc pr t'u kndellur. - Un jam. Un jam..ai i telefonit. Telefonit?! - Dua t them, jam Lameja. - More, nj Lame e njoh pak m par ishte ktu, po. 102

- Jam, Lame Kaculi...Si t them, i urt, i dgjueshm. Jam, jam...e dini!... - Uaaaa, tash e di! Ti je gjithkund e gjithka, pos puntor sa duhet. T gjitha m'i kan thn. Fjalt e fundit mu nguln si turjel n zemr. "T gjitha m'i kan thn". Sigurisht. Un bj plane, t tjert. Uh! U humba i tri. Pas nokdaunit, ja edhe nokauti i prjetuar. Yh, yh sa rnd qenka! Ku ta dish. Mbase nga ky psim marr msim.
(1986)

103

104

PUSHIMI N MNYR VETQEVERISSE

Si ia filloi t nxehtit, mori hov edhe biseda npr zyra. Tem qendrore, dihet, ku dhe si do t'i kalojm pushimet verore. Disa vrtet e kan me gjith mend, meq punt i kan n terezi. Ama ka edhe asish, q pr pushimet flasin me afsh ama pr e shtetet e huaja, detin, liqenin e shohin vetm npr librat turistike. Kjo, deri von, ishte dukuri e femrave. Kohve t fundit qe besa, as meshkujt s'mbesin prapa. Ja, edhe mua, posa e piva kafen e mngjesit, n restorantin e pensionistve pa nj pa dy m pyeti nj ish shok imi: H, nga do t shkoni kismet pr pushime? Ende s'kemi vendosur. Ju, ende s'jeni marr vesh n kolektiv kur do t shkoni? - Jo. Te ne n pushim shkon secili kur t'i teket. Bile, mund t shfrytzohet edhe n disa pjes. Por, n shtpi s'jemi prcaktuar ende. - Yyyy, 'dgjova! Je a s'je ti zoti i shtpis? - Topi s'e luan. Ama, ne jemi familje prparimtare. Kaher i kemi tejkaluar ca sjellje t vjetra e primitive kur njri vendos pr gjithka. - Demek? - N shtpin ton, pushimin e organizojm n mnyr demokratike dhe vetqeverisse. - Dakord, dakord, 'jan pra rezultatet? - Kurrfare. - Uaaa! Si ore ashtu? 105

- Gruaja, propozon q pushimet t'i kalojm n Turqi. Atje, pos q lahemi, shihemi me akraba, mbase bjm dhe ca tregti. Vajza, krkon t shkojm n bregdetin ton. Djali ka lidhur qyk t shkojm n liqe se n liqe. - E ti? - Un, propozoj t shkojm n fshat! Ish shoku im ishte shndrruar n sy e vesh. Priste t vazhdoj bisedn, kur hetoi se kt s'do ta bja s'u durua. - Ti, nuk m the se 'do t bni me pushimet? - Pa harmonizimin e mendimeve pushim s'ka. - Megjithat, fjaln e fundit duhet ta thuash ti. - Pun q s'bhet! T prishem me gruan s'ma qet. As fmijt s'dua t m keqkuptojn. Mandej, vllako, kjo mua m shkon pr shtat. T gjith mendojn vetm ku dhe si t'i kalojn pushimet! E, mua m duhet t mendoj ku e sa para t gjej nse shkojm n pushim dhe si t'i kthej ato. U ndam me ish shokun duke i falur njri-tjetrit nga nj buzqeshje. E, ka fshihej n buzqeshje as vet s'dinim ta shpjegojm. (1986)

106

PUTHADORI

Kishim dal pr t thithur ca ajr t pastr gjat pushimit t mngjesit. Flisnim edhe pr hallet q e preokupojn kolektivin ton. Sidomos s'na linte t qet rnia e standardit. Kjo kishte br q bonat pr shujt t ngroht t'i shfrytzonim pr idare t shtpis. Kshtu, shpesh n vend se n menz t puntorve, knaqeshim duke zn vend nn hije t blirit. Sot, pr udi, kisha sharruar n heshtje. N fjalt e shokve, vetm pohoja me lvizje koke. Por, Banushi si Banushi, kur do t t tregoj di interesante, do t'ia ngulsh syt drejt n goj. Andaj, kur hetoi se s'isha me mend atypari, m shkundi fort pr krahu: - A e sheh? - Cilin? - At atje - Selimin a? - Po, Puthadorin - T lutem, mos m torturo? Bjerri trup ku e ke fjaln? Njher heshti. E thithi nj tym duhani. Dhe si e shkeli duin e cigares, si akalle mulliri nisi e koptisi pa pik e presje kund. - Vllako, sa ishte Selimi, ishte ndr puntort tan m t mir. Ia kishin zilin. Sa mirnjohje e dhurata! Ama, shpejt u b kungull e u var n gardh. Dua t them, si m t mir, e propozuan 107

npr organizatat e ndryshme shoqrore-politike dhe vetqeverisse. N fillim, qengj i but. Pinte kafe e lngje dhe heshte. Njher, dy tre... Nisi ti hapet goja. T'iu forcuan nofullat. S'kishte mbledhje ku s'e merrte fjaln. do fjalim e fillonte me DUHET...dhe numronte nj varg shtjesh. - T t forcohen nofullat, ktu nuk shoh asgj t keqe - ndrhyra papandehur. - Atij, lum vllai, iu forcuan nofullat ama, e lshoi takati n pun. U b alergjik ndaj puns. S'e duronte dot zhurmn e makins, ern e vajrave t derdhur. Pluhuri i hekurit ia onte kolln. - Dhe? - Ndrroi profesionin. - Prej axhustator me kualifikim t lart u b... - Puthador. U b orator me nam. Por, jo m, duhet kjo e kjo. Si tha shoku drejtor...Si tha shoku shef...Si tha shoku nga kuvendi i komuns.. Kshtu ia dha bregut. Lamtumir makina, hekura, pluhur e zhurm. Prapanica e tij u struk n fotele t but dhe s'ka forc q e ndan nga to. Kur hetova se ai sa m shum q fliste bhej all n fytyr nga nj nervoz e pakuptueshme sa kishte harruar se duhej t jemi pran makinave, i fola me t but: - Ksaj i thon t hash bukn tnde, t mbash gajlen e tjetrit. Ne duhet t punojm, t tjert t na vlersojn. - Mbase ke t drejt. Po, s'm duket e drejt q nga puntort e mir t krijojm puthador. T fjals edhe ashtu kemi me tepric, ama s'bn aty t zm vend ne q jemi kalitur n pun! (1980)

108

NJ LIGJERAT E UDITSHME

Kohve t fundit, n kolektivin ton punt s'vejn mbar. Hallakam q 'ke me t. Mbledhje pas mbledhje, takim pas takimi. Njri thumbit, tjetri patkoit. Shkopi magjik s'u gjet. Dikush propozoi q t ftohet ndonj njeri i pends e i fjals nga jasht e t mbaj nj ligjrat. Askush s'e kundrshtoi. T gjith shpresonim n efektet e mundshme. Prandaj, at dit e pritm me padurim. Salla u mbush ding. N krye t vendit pran foltores, kishin zn vend ajka e kolektivit e n mesin e tyre nj apaull, mustaqeholl. Nga buzqeshjet q i falte tr kohn, sa n t majt e sa n t djatht s'na e mbushte dot syrin t jet njeriu, fjalt e t cilit mund t ndikojn n ndryshimin e situats n kolektiv. Ama, durimin s'e humbm. Kryesuesi ende pa e prezantuar mysafirin, trhoqi vrejtjen q t mbanin vesh e t'i hapnim syt mir. Se, vazhdoi ai, si i thon nj fjale, njher vjen vera nga dera. Ligjrat t ktill zor t keni dgjuar. Nga kto fjal, mysafiri apaul, u kollit caz duke nxjerr dhembt e mdhenj e t rrall dhe si kacagjel, zuri vend para foltores. Pasi na mati me sy pr nj koh t gjithve pa nj pa dy, nisi: - Shoqe dhe shok, punonjs t nderuar e vetmohues q dini djersn ta derdhni dit e nat, pa pushuar pr t'i prmbushur t gjitha detyrat e parashtruara pr t kontribuar sa m tepr. M njoftuan se, keni vshtirsi t shumta objektive dhe subjektive. Por, 109

morali i puntorit, duhet t jet i fort. Nuk bn edhe aq t brengoseni. Nuk jeni as t part, as t fundit. Bile, kjo sht br mod. E dihet, modn duhet ndjek. N sall jehuan duartrokitje. U dgjuan edhe do pshpritje. "Eu 'na dha zemr!" Ligjruesi kt e shfrytzoi pr t pir nj gllnk uj e pr t marr poz edhe m serioze. - Fajtor pr t gjitha t kqijat, e dini kush sht? pyeti - Joooo - u prgjigj si n kor tr salla. - Ja, ku po ju them koka. Koka me K t madhe. Prandaj sot do t ndalem, shi n kt tem pr ta shkoqitur n hollsi. Kjo m besoni, do t'ju ndihmoj t'i zgjidhni shum dilema. - Koka, 'sht koka? Ja, duke e konkretizuar me duar, sht pjes e siprme e trupit q nga qafa e lart, selia e truve apo centrali i njeriut dhe i shumics s shqisave. Ashtu. E shoh se m prcillni dhe m kuptoni. sht pra, kafka e mbuluar me flok...Por, si hetoi tullacen e djersitur t drejtorit pran, shtoi - Mund t jet edhe pa flok. Kjo s'ka shum rndsi. Kokat, n t par, jan t njjta. Ashtu edhe sht. Ani se do jan m t mdha, e do m t vogla. E, 'i bn t dallojn prej njri-tjetrit? Ta sqarojm s bashku. N popull ju ka rn t dgjoni. Kokfort, koktrash, kokkrcyell, kokderr, kokmushk e shum lloje kokash t tjera. 'fshihet n domethnien e tyre? Ja disa shpjegime. Koktul, thuhet pr njeriun q sht i trash nga mendja. Ksaj i prshtaten edhe kokkungull, kokmish etj. Kokderr, thuhet pr njeriun kokfort, q s'do t'ja dij kujt, njsoj si kokshkmb q punon me krye t vet. - More, ku po e qet ky? Drdllis e drdllis e pr punn ton asnj fjal! - u dgjua nj nga fundi i salls. - Neve sht duke na plasur kaptina prej halleve t grumbulluara e ky, koka pa koka! - foli nj tjetr. 110

- Jarani i pites na flet pr kokat e harron se n mesin ton ka edhe asish q s'e kan fare! - thumboi nj i tret. E t'plasi zhurma n sall. Filluan bisedat vesh m vesh! apauli priste t kthehet qetsia. Vazhdonte me buzqeshje. Kot, intervenoi edhe kryesuesi. S'bri pun. Ather, ligjruesi lshoi nj z t uditshm sa n sall n moment heshtn t gjith. - Ja, a po bindeni? - foli ai. - koka, koka sht ajo q e ka sjell kolektivin tuaj n kt gjendje t mjerueshme. Nuk mjaftohet vetm t punohet. Puna q bhet pa kok sht pa fryt. Duhet t tuboheni kok m kok dhe t'i shtroni t gjitha problemet e grumbulluara si duhet. Ktu sa koka ka aq edhe mendime. Kur t'i shtohet edhe thnia e nj shokut nga salla se n mesin tuaj paska edhe asish q s'kan fare kok, ather, ligjrata ime, e as e krkujt tjetr s'mund ta nxjerr kolektivin nga balta ku jeni zhytur. Fjalt e fundit i tha si me nervozizm por, vazhdimisht buzagaz dhe pasi i mblodhi letrat prpara sa el e mshel syt avulloi. Mbetm me gishta n goj duke shikuar njri-tjetrin. - More, na u duk se e nisi dallash, ama, mir e pati. - Gjithmon e lshojm fjaln pa e vn gishtin n kok. U shkaprderdhm, n heshtje. Ndonse ligjrata nuk mbaroi, intimisht s'e di pse m mban shpresa se edhe e till si ishte, do t jet e efektshme.
(1986)

111

112

AH, M DOGJE!

Sa njerz, aq huje. T mir e t kqij. Dhe, kjo sht shum mir. Edhe njra, edhe tjetra, t bhet bajat kur zgjasin shum. Ja, deri para pak kohe, drejtor patm nj njeri n mosh. Te ne e pati kolltukun e fundit t karriers prej udhheqsi. Shkoi n pension, i qoft udha e mbar. Asgj t re nuk solli. Ama, as nuk turbulloi. N reparte, punt s'ishin kurrfar. Pr t'u punuar, punohej, por, nuk dinte kush han, kush paguan. M t mir, gjithmon, ata me llaka t gjata. N do mbledhje, si biber. Duhet, shok, t bjm kt e kt! Shok, duhet t'i prveshim kraht! Pr prodhim m t madh cilsor! E, drejtori, ai q shkoi n pension, vetm tundte kokn n shenj pohimi mu si kali kur e rrok vapa vers. M falni q u shpreha kshtu, pasi, si thon t momit, pr t vdekurin vetm fjal t mira. Dua t them, pr at q s'sht ktu, s'bn t gjuhet gur. Ai mos qoft prezent, pas vete ka ln rrnj. Bile, rrnj t forta. Ja, ta marrim Rrapon. Po, po, bash Rrapon q ore ast rrinte n zyrn e drejtorit. I raportonte pr gjithka. Kush si sillet, sa punon. Kush me knd sht i hidhruar. Kush ka dhe pr knd flet. Dhe q thoni ju, me fjal t Rrapos e psoi Syla. Ia ndrroi vendin e puns. E, prse? Vetm se gjoja, ky Rrapua, e paska zn Syln duke folur goj m goj me sekretareshn e drejtorit. Nejse, Syla, edhe atje u b puntor i dalluar. Rrapua si Rrapua. Avazin e vjetr. Me t ardhur drejtori i ri, pip e n zyr t tij. I buzqeshur. I lyer e pispillosur. I rrinte gati 113

taketukes s tij, sa her q e shkundte cigaren. Tybe n mund ta gjeje nj kamerier ose nuse m t mir se ai. Nj dit, dy, tre...Nj jav...Gati s'dihej m, kush sht drejtor, Rrapua, apo ky i riu. Nj dit, e kishte marr sistematizimin (prshkrimin) e vendeve t puns. Lexonte udhheqsi i ri dhe di fliste vet me vete. Bnte ca lvizje edhe me gishta. Rrapua, syt filxhan. Priste t jap kontributin e vet, dua t them t ndihmoj. - Pa, pa, paaa, po ky sistematizim qenka aq i vjetr sa s'bn t shikohet! - kishte folur ngadal drejtori i ri. - I vjetr, i vjetr, yyy, q 'ke me t! - ishte przier edhe Rrapua, kur shtpia kishte t zot sa pr sy e faqe. Ai, fare s'ante kokn pr asgj. Vinte, pinte nj kafe, lexonte gazetn, her pas here, shikohej n pasqyr pa i ardhur fare turp pr moshn q kishte dhe avullonte. - Po, ku n dreq shkonte prdit! - Ku ta dija un, i dashuri drejtor. Pale, pale, as nj hap s'e bnte pa vetur se! Yyyy, po me ardhjen tuaj shptuam! - Do gjrave, duhet t'ua presim hovin. - Edhe t'ua pressh, po, poooo! - Pa disiplin, s'ka bereqet! - Ashtu, ashtu he ta lumsha! Disiplin, disiplin dhe vetm disiplin! T gjithve q e meritojn, t'ua shtypsh kokn! Mjaft e hngrn sallamadi! Krahas prshkrimit t vendeve t puns, kishte marr edhe listn e emrave t t punsuarve. Me kujdes krahasonte moshn, kualifikimin dhe vendin e donjrit. Thithte her pas here cigaren dhe me kujdes merrte ca shnime. Rrapua si shkoqej se si shkoqej. - Duhet br ca ndrrime, kishte pshpritur drejtori. - Me vend. Pun me vend, aty pr aty kishte pohuar Rrapua. 114

- Po, ti, 'ke t kryer dhe ka punon? - I ishte drejtuar papandehur me pyetje Rrapos. Rrapo zezs sikur t'i kishte rn toka e qielli mbi supe. E humbi krejt toruan. Balli i shndriti nga do djers t ftoht. Syt i shklqyen si zhiv nga ca bulza loti. Me z t dridhur si t ishte n ethe, nisi t belbzoj: - Un...Un...Asish...Si t them...Axhys...axhys-ta-tor jam...me kualifikim t lart. - Nuk ma oke mallin e axhustatorit fare! - Po, e dini...Jam ca hall lig...Kndej pari sillem me pun... - Aha. Sillesh, a! Sillesh e s'di 'punon a! - Gjithka punoj...Jam i urt e i dgjueshm...Kurr, askujt nuk ia turbulloj ujin. Po, po, m besoni. Drejtori i ri, fjalvet fundit, as q ua vuri veshin si duket. Vazhdonte t bnte ca vizatime e plane. Rrapua, kishte filluar t bluaj edhe m, ama, kur pa se e ka kot, gojs i vuri kapak. Rrinte si n ethe. Parandiente nj furtun t madhe q do ta fshinte prpara dhe si nj anije t pafuqishme do ta prplaste pr shkmbinj t rrpinjt. N duar ndiente t ftohtin e metalit, aparatin saldues, syzet mbrojtse. Ishte humbur i gjori i tri. - Ti, ishe? - si n kllapi kishte dgjuar zrin e drejtorit t ri. - Po, un, un jam, Rrapua i urt e i dgjueshm. - Un, m shum dua nj Rrapo puntor se t dgjueshm. Kush punon, s'ka koh t merret me pun t hallkut. Vetm puna e nderon njeriun. - Posi, more drejtor, topi se luan, por,,, - Prandaj, prej nesr, ti n prodhim! U kuptuam? - Poo... - U kuptuam, apo... - Si urdhroni si urdhroni, shok drejtor!

115

Si boll e vrar Rrapua u largua duke thn vet me vete, ah 'm dogje more, more...(deshi edhe di t shkretoj po u prmbajt) shok drejtor! (1986)

116

SHKOJ N PUN POR...

H, si jan ca njerz. Ti flet seriozisht, ata gajasen s qeshuri me ty. Po, po, Madje, far t gajasurit se. Thuajse u b nami. Ja, m takoi Lulushi n rrug pr n pun. Ashtu, rafal, m pyeti: - Si je, ku je, a pushove, a u lodhe? - Un jam njeri i ngadalshm. T till m ka krijuar nna natyr. E shikova mikun tim t vjetr, i zn pisk, pa ia thn as m t vogln fjal. - Me ty e pata, vllako! - m tha. - Po, po, t kuptova. Mir, mir, mir sht...jemi, mir do bhet...vetvetiu doln fjalt nga goja, i bindur se me kaq i dhash fund biseds. Po, jo. Ndonse mngjes hert sa as syt nuk m jan kthjellur si duhet, ai prsri me t veten: - A po punon, a lodhesh? - N pun shkoj e, sa pr t punuar...ktu m'u desh ta lija t cunguar fjalin, mir, mir sht. S'lodhem fare. Ai, ia plasi gazit. Kndej qeshej, kndej m mshonte sa mundte shpatullave me at dorn si shput arushe. - Si ore, n pun shkon e asgj s'bn?! Hahaha, po hokatar i madh qenke! Dhe, q thoni ju, s'u durova. Tash isha kthjellur mir. Koh kisha sa t duash. Fillova rrfimin tim pr punn. Ka sa vite q, vrtet, vetm shkojm n pun. Asgj prej gjje s'bjm. Blejm gazetat. Madje nga disa. 117

Lexojm e lexojm. Prej a-s deri n zh. Sa el e mbyll syt, vjen koha e mngjesit. Lm gazetat hapekrah dhe ngutemi para kohe t zm vend n ndonj qebaptore pr ta mbushur stomakun me qofte, mish t pjekur, mushkri a di tjetr. Nuk guxojm t vonohemi as nj minut. Pa edhe sikur t mos kemi or. Kt na e diktojn zorrt q fillojn ta ekzekutojn Bramsin. Shkojm edhe n ajtore. Pim, aj, kafe ose ndonj limonad. S'sht me rndsi sa vonohemi. Pr kt, s'na pyet kush kurr. Kthehemi n zyr, prsri i lexojm gazetat. Jemi br t gjithanshm. Dim gjithka. Sidomos politikn n gishta e njohim. Disa nga punonjsit tan jan br orator t dalluar dhe kan deprtuar lart. Dhe nuk e teproj nse them, jemi br gurr e vrtet e disa kuadrove deficitare q profesion e kan oratorin. Por, t mos largohem nga tema. Posa t lexojm e t lexojm, fillojm, komentimin e disa temave interesante. Sidomos nga futbolli. Tybe treqind tybe prmendsh i dim biografit e futbollistve. Prej nga jan, t kujt jan, 'kan qen, me ciln vajz kalojn, sa jan t gjat, sa t rnd, ka veshin, ka han...Fundja, kjo sht gj normale. I gjith qyteti yn jeton pr futbollin. E mbushim stadiumin ding. irremi n kup t qiellit. Shajm sa mundemi. Shkurt, shfryhemi. N shtpi kthehemi t qet e t urt, si pula. Po, fjaln e kishim te puna. Kur s'kemi m 't lexojm a t komentojm, nisim e prfolim. Ehe, ku ia nisim e ku dalim. N vargun e prgojimeve kush nuk z vend. Kryetari i komuns me ekspeditn e vet, drejtort, mjekt, tregtart, pastruesit...Yh, yyyhhh, kur hym n bised pr femrat. Aty ke se 'dgjon. far prshkrimesh. Ajo filanja, me flok t gjat ngjyr mjalti e shtatin si bajrak, shitet pr goxha serioze, ama, luan, luan bishtin me filan fistekun, q, 'thoni ju, shkon n shtpi t saj si mik, e kndej...Pa, paaa, ajo trashallukja e atij drejtorit t rrept n pun e lepur n shtpi, e ka prar dhe e ka br pik e pes 118

kolektivin. Madje, me ca dredhime e buzqeshje t lezetshme...Sidomos ky avaz ka marr hov me ardhjen e eprorit t ri. Babaxhan mashkull ky. Yyyy, as q i shkon mendja ta thrras dik e t'i thot ti ta punosh kt e kt, tjetri at e at. Jo, jo. Madje, mua mu desh t trokitja n zyrn e tij pr ta pyetur pr prgatitjen e numrit t ri t gazets s kolektivit, kurse ai mezi e oi kokn. - Gazetn?! 'gazet, ore?! Kemi gazeta e gazeta sa pr t ngrn lopt! - Gazetn ton interne. - Flasim njher tjetr, - ma preu, - M l t qet se isha duke menduar pr dika shum t rndsishme. Dola. Ksaj, kush ka vesh, i thon prznie. U bra helm e vrer. Lidha inat t mos ia shkeli pragun e zyrs pa m ftuar. Kot. Ai as q u b merak pr kt. Vetm n mbarim t vitit, kur shqyrtonim llogarin prfundimtare, u takuam n mbledhje. Pr udi t shrbimit ton, ai na lavdroi e na lavdroi se si me pun e organizim t mir kishim kursyer shum mjete dhe kjo sht fitore e madhe n kt kriz ekonomike, duke apeluar q t tjert t shkojn gjurmve tona. Hej, bela, thash me vete. Po, s'ia prisha. Bre zot mir! - Pshprita n heshtje, edhe pse jam komunist e zotit s'i besoj. Do t thoni, ju a gjithnj kshtu? Jo. Para ktij ishte nj hundlesh. Aaa, ai e dinte punn pun, pushimin pushim, shprblimin shprblim. Ishte i ri e sygozhd. do gj hetonte, i mbante dizginat n dor. Po, koha na kalonte sa el e mbyll syt. 'e do. Shpejt ia pam shpinn. Pse-hun se msuam kurr. Nejse, edhe me kt u msuam. Por, hall sht se ja, po i skadon mandati. A thua kush na vjen se? Eh, po n hall pr t rn ai me ne e ne me t. I pari na e nxori shpirtin me pun, i dyti me ndenj, i treti, pale. 119

- Uaaa, sa paska vajtur ora?! Mua m'u avullua mditja! - dgjova zrin e mikut tim t vjetr, i cili mori vrapin si i artur pr n pun. Instinktivisht m kaploi nj gaz mendurak. Ngadal, ngadal pa ma turbulluar kush ujin, arrita n zyr me nj deng gazeta nn sqetull. (1982)

120

UNE, KOPILI

- Kros, more kros, si tu nis, ashtu tu sos, ose, si thon nj fjale "as me shehr, as me Barilev", kshtu e nisi bisedn, shoku im i mir, posa u uln n vendtakimin e prhershm. - Auuuu, edhe ti, 'ma nxive jetn me kukama! As u pyetn si jemi, ku jemi, ti, drdrdr si akalle mulliri! Taman sikur t t ket rn bota mbi supe, e qortoj. Edhe m ka rn, n da ta dish! - Pa h, pa h, 't keqe ke, shprehu t t dgjoj! Mos ke ndonjrin t smur? - Jo. - T ka vdekur njeri? - Nuk. - Mos ke mbetur pa buk, pa idare? - Jo, jo dhe joooo! - Mbylle pra at orape se s't ka hije! - Fjalt e fundit, hetova se ia lnduan sedrn. S'm tha gj, po n fytyr u b prush. Duart q i dridheshin, i futi n xhepa dhe pas pak, mbi tavolin prplasi nj deng letrash. - Nuk i kam syzat me vete dhe s'kam koh t'i lexoj t trat. M thuaj, 'jan e 't mundon?! - Un, jam kopil. Yt shok, sht kopil. Ja, kt hall kam. - Ti ke nnn dhe baban, ke vllezr dhe motra, ke vendin e lindjes. 121

- T gjitha i kam, asgj nuk kam. Un, jam vetm nj kopil. - Bobooo, sa me siklet e paske marr! - More edhe si kokrr kripe t plasi, pak sht. - Ather, t flasim shtruar, le t shkoj gjuha ku dhemb dhmbi dhe mjaft m torturove veten dhe mua! Si i hoqi me zhurm nja dy grama aji dhe krclloi gishtat e duarve, sipas adetit m'i daltoi syt dhe shkrepi: - Lum vllai, faj s'm ke ti e as krkush. Faj s'kam as un. Fajin e ka nj i treti. Por, kur s'ke 'ti bsh atij, bjeri samarit, t merr vesh gomari. 'e do. Ja, se ky gomar, ka qlluar lkurtrash dhe i shurdhr! Vrapon e vrapon pas dokumenteve. N kt skam, jep e jep para, punt n vend. Q thua ti, vdiq dhe Jugosllavia e dyt, ndjes past se shum sherrin pas veti e la, u przien keq leshrat sa qeni t'zon se njeh dhe vaj halli pr at q e keqja e merr prpara. Ky nafakprer jam edhe un. Mbeta kopil. N vendlindje q ia kam kthyer shpinn prej zori afro nj erek shekulli, m thon s'je m i yni. Ktu, ku kam shoqen e fmijt, s'm pranojn pr t vetin. Krkojn dokumente e dokumente. Vrapo andej vrapo kndej. Sa e nxjerrsh njrn i skadon afati tjetrs dhe uraaa e prej fillimit. Kmbt m ran. - Me sa kuptoj, problemi yt qenka... - Sjam nnshtetas i askujt. Nuk m jep kush pasaport, letrnjoftimit i kalon afati. 't bj? Q thua ti, mu mbush mendja dhe vendosa t krkoj nnshtetsin e dyfisht n vendin am. Thash, prdit dikush qarkullon andej e ma kryejn kt pun. Helm e vrer u bra edhe m keq. Krkojn dshmi se jam shqiptar, krkojn dshmi nga gjykata q jetn ma ka nxir, se nuk jam nn hetime dhe i dnuar. Desh u menda nga sikleti. Shyqyr q s'm pa njeri se do bhesha prrall, letrn me udhzimet e 122

nevojshme pr nnshtetsi t dyfisht, pa vetdije, e kisha ngrn. Shyqyr q s'm bri dm. - Futja n pordh, lum shoku, e ngushllova ca banalisht. Jepi fund ksaj pune e t'pim aj rahat. Zullumi kputet prej s'trashi e... - 'do me kt t thuash? - Dua t them se ktu nuk sht fundi i bots. T mirat vijn ngadal. Nuk shkon gjat e ishalla nis e funksionon Republika e jon dhe t gjitha harrohen. Nuk sht krejt zi si t duket! Buzqeshi. Edhe pse si besoi, i erdhi mir. E mundi zemrimin. (1992)

123

124

INTERVISTA

M krkoi redaktori. Kur mora t ngjitem shkallve pr n zyrn e tij, filloi t m rrah zemra si e zogut n grusht. Nga sm shkonin mendt. Mbase ssht i knaqur me punimet e mia. Mbase, helbete, n kt koh t uditshme mishmash, m ka pjell ndonj e papritur. Hej, taksirat, he taksirat! Dikur e bra zemrn gur. Le t bhet t bhet. Prej ksaj lkure sdilet. Do t m duhet t pajtohem me zor, se gazetarin e dua, ama, ja sm vete dot. N ato prplitje, ende pa e zgjatur dorn nga doreza e ports, dgjova fjalt: H, m, pret, futu brenda! Skemi koh pr t humbasur! Duhet t nisesh menjher! Ishte zri i redaktorit, i cili mbiu si prej toke. S bashku u gjendm n zyrn e tij. Ngado q t shkonin syt, letra, letra, letra, gjithandej letra, gazeta, libra. T shkaprderdhura q ke me t. Ndonse do bulza djerse ende i ndija t m rrshqisnin ballit teposht, sikur u lirova nga nj barr e rnd. Ama, rrija gatitu dhe pritja t dgjoja fjaln e tij. - Dgjo, uni!- ia nisi shkurt e trup pa zbukurime. Gazetaria sht pun dinamike. Gjithmon je n vrap pr t zn dika. Dhe, shpesh t duket ia arrite qllimit, kthehesh me gjah t plot, sheh se ske br asgj. Ia nis nga fillimi. Kshtu prdit. Tr jetn. Por, ti lm filozofimet. Ti je i ri e do t bindesh. Duhet ta realizosh nj 125

tem. Ta intervistosh nj puntor nga prodhimi i drejtprdrejt. Ta lejosh t flas pa pik, pa pres e thonjza, pr t gjitha shtjet q e preokupojn. U kuptuam? - Si urdhron! - Ather, udha e mbar! Pr nesr, dua t jet gati. Hyra te redaktori prplot kokn me nj ngarkes psikike, dola i leht, fluturoja. Tema mu duk e realizueshme. Bllokun nn sqetull e n rrug. Nuk e vrava shum mendjen. Pran redaksis gjendet nj kantier ndrtimtarie. O, aty, e gjej personazhin e tems sime, o ska. Ecja dhe vetmevete i prpiloja nj varg pyetjesh. Biseda t jet sa m spontane m tingllonte zri i redaktorit. Buza m luajti n gaz. E shihja se sht asti m i volitshm pr ti hyr n huj njeriut q ua kishte futur shtat pal ethe shum gazetarve. Disa ishin detyruar ta lshojn edhe punn. Kur erdha n vete, hetova se gjendesha n mesin e punonjsve. Meq m treguan kush sht brigadier, krkova nga ai t ma zgjedh nj puntor t vyeshm e t zellshm. Ju jeni? Lame Kaculi, - ma priti shkurt. Jeni puntor i vjetr, apo jo? Po. Qe 25 vjet ndrtoj e ndrtoj godina t reja. Jeni i knaqur? Yyyyyyyy Me t ardhurat? Aaaaaaaa! Demek, t majme. Milioner, ore, milioner. A bn t na thoni, nse ssht fshehtsi, sa fitoni n muaj? Nj thes sheqer. kaaa?! Nj- th-e-s sh-e-q-e-r. 126

Dhe me gjasht antar t familjes ia del n krye?! Dhe pr kt m thua yyyy, aaaa, uuuu?! Pse habitesh? Kaloj shum m mir se ti e shum shok tu. I shtrij kmbt sa e kam jorganin. Me t hollat q i marr blejm 5 kgr., sheqer, 3-4 litra vaj, krip, buk popullore e nga ndonj sapun dhe ... Dhe?! Dhe bjm pikn e sefas. Tmu lidh gjuha nyj. E humba toruan. I kisha zgurdulluar syt mbi bllokun me shkarravina pa pasur guxim ta shihja bashkbiseduesin n sy. Bile, edhe stilografin e kishte lshuar shpirti nga nj shtypje e pakontrolluar. Ndrsa, n vesh m jehonin fjalt: do e keqe e ka t mirn e vet. Vend pr auuuu, nuk ka. Nuk smuremi nga sheqeri, nga majmria as nga smundjet e zemrs, meq mblsira e mish ham vetm pr ndonj fest... Edhe rrugs m shoqronin fjalt e tij. Ecja si pula pa krye, pa ditur ku dhe nga. Gjithmon je n vrap. Kujton se kthehesh me gjah t plot, e kthehesh ... duarzbrazt m ushtonte koka nga zri i redaktorit. Si boll e vrar u nisa nga redaksia pa ditur si do tia lidh kryet ksaj bisede. (1988)

127

128

MJALTI

Lame Kaculi i pari arriti n rend pr buk popullore. E mbushi cigerin plot dhe turr e vrap n shtpi. Si hngr ca kafshata n kmb t prcjell me nj spec krc, krkoi nga e shoqja tia jepte librezat shndetsore t fmijve. Me nj t puqur t shikimeve, u kuptuan mir se nga do tia mbaj. Ecte Lameja rrugs, duke folur vetmevete. Me sy n rrug, me mendje vetm ai dinte nga ishte. Dhe sa el e mshel syt, u gjet n Shtpin e Shndetit. Tek ather u shkund dhe u step n vend. Nisi ta vras mendjen pse kishte ardhur. Jo, ai e dinte mir krkonte, ama, sdinte si quheshin t shkretat ilae. Mandej, a thua me far mjeku do t kishte pun. Qllon ngandonj q ka durim e t dgjon deri n fund, por, ka do q i bien shkurt e trup: Hajde, ke, do, skam koh tepr pr t humbasur! Ksaj ia kishte dron shum. Do ti lidhej gjuha n fyt o do t bhej lole n sy t bots. U ul n bankn e vendosur n hyrje. Priste mos ndonj sebep i del prpara. Nuk u mashtrua. Sot, m ka nisur mbar, pshpriti dhe i qeshi nuri. Prball, pa t afrohej nj tezak i largt, mjek. - H, mor Lame, e mir t solli ktu? - Paj, hallet, hallet tezak. - Ktu, shtpi hallexhinjsh sht. Por, nejse, hajde hym brenda e shohim e bjm. Sa u gzua Lame ziu, aq edhe u ngushtua. Npr kurriz ndjeu ti rrshqasin ca djers t ftohta. Zihej e 129

przihej i shkreti si tia fillonte. As q kishte hetuar se gjendej n ordinanc t mjekut. - Lame, Lame ore, nga i lshove t shkretat t t kullosin? dgjoi zrin e but t tezakut. - Ah, jo... po, si t them... Tash, m thuaj, k e ke t smur?! T smur?!... Bah, edhe kjo m mungon!- foli n heshtje. T smur, that?... Paj, tezak, shyqyr, shndosh si molla t gjith i kam. - Ather, pse ke ardhur? T m shkruash do reeta. - Mir. Do pr zjarrmi? - Ncuk. - Pr bark? - Jo. - Di pr lkur? - Jo, jo, jo. Dua, dua, sdi as dreqin dua! Mi tregoi fqinji emrat, po kujt? M jan rralluar t shkretat. Me shishe jan. - Sirup pr koll? - Lloj sirupi sht, ama, jo pr koll, po... si t them... Nisi me dor t tregoj di si pr t lyer. Dikur, nga sikleti, i erdhi te hunda dhe tha: - Mjalt, dua mjalt pr ta lyer fmijt bukn. - Mjalt?!... Hahahahaaa, ma qite gazin. Po, ti ke ardhur te mjeku a te bletari? Gazi i mjekut sikur e shtrngoi keq pr fyti e bhej se po ngufatej. Syt picrrake, i daltoi te nj e thyer xhami n dritare dhe ndjeu se po e lshonin kmbt. Po, nuk u dorzua. - Mbase sdita ta sqaroj mir. Ama, q thua ti, bukn popullore po e siguroj diqysh, por pr ta prcjell sarrij dot tu sjell fmijve asgj. Nj fqinj, hajr bft, m tregoi pr kt lloj ilai q e paska shijen e mjaltit. Andaj, erdha dhe ja fati, t takova ty, e mbase m ndihmon. 130

Mjeku u zu ngusht. E kuptoi krkon Lame Kaculi. Mori librezat e fmijve dhe pr secilin shkoi nga dy shishe Vidalin dhe Multi Sanostol. E prcolli Lamn me nj buzqeshje t vrar, i cili shend e ver vrapoi nga barnatorja e par e qytetit.
(1988)

131

132

KUADRI DEFICITAR

Lexo e mos beso. Dikur kishte pr t ngrn lopt, sot deficitar. Sa lufta bhej, duke ia qitur njri-tjetrit syt pr ta zn kolltukun e but- nisi t drdlliste q n mngjes Memish Shuli, duke e shfletuar shtypin e dits. Disa her hoqi syzat pr ti fshir dhe kur lexonte prsri tundte kokn n shenj habie pa e bindur veten se e gjith kjo sht e sakt. Nuk mu durua: H, Memish, prsri po kacafytesh me ndonj t padrejt,- e ngacmova. - Po kacafytem me nj t pabesueshme. N disa qytete t vendit, po prsriten konkurset, t interesuar ska. - Eeee, eee, t m falsh, - ia prita. Sigurisht jan kuadr deficitar, prandaj, vshtir t sigurohen. - Jo, vllako jo. Fjala sht pr drejtor. Ky post, deri von i shenjt, strheq m. - Ani, ka ktu t paqart? - N t par, hiq. Ama, kur e di sa t rinj me prgatitje superiore krkojn pun... - Stop, stop, se ke mir! Mos deshe pa pik prvoje, hopa e drejt mbi kal, a? - Aiii, edhe ti, po shpirtin n fyt e ke! T rinjt si prmenda pr ti ngjitur mbi altar, jo. Por, me gjith at ushtri kuadrosh t reja do drejtor e ka m leht ti dshmoj aftsit e veta si organizator. Pra, trimi i mir, me shok shum. 133

- Nuk pajtohem! Pak ke drejtor q duan shum shok. Prandaj, edhe ato q i patm, sa el e mbyll syt avulluan. - Ku n dreq shkuan! Ishalla, toka si prbiu. - Jo toka, po sefaja. M kuptove? Heshta. Prita q Memishi ta vazhdonte bisedn. T m thoshte ku e ka fjaln. Ai, i daltoi syt diku dhe nj koh qndroi si mumje. E dija se pa e pickuar me fjal skishte forc t vinte n vete. Dinte edhe me or t tra t qndronte n at pozit. Mish, o Mish, mbase nga xhelozia flet kshtu, - fola. Si ta kishte kafshuar gjarpri, brofi n kmb. - Dgjo ktu, ma ktheu duke ma treguar gishtin tregues, - un as kam qen, as kam pretendime pr tu br drejtor e kurrfar udhheqsi! Ky q jam, do t mbetem sot e mot. E kuadri deficitar, t nderuarit drejtor, t gjith, kt se bjn nga modestia, por ... - Pa h, pa h, t dgjoj! - E bjn se skan ka t grryejn m. Erdhn burrat e bots asht e lkur, u bn si dema. Prej atit n at. Morn banesa, ndrtuan shtpi, blen vetura luksoze, ca ndrtuan dhe vila t vogla n bjeshk e bregdet, shtitn sa mundn brenda e jasht vendit, shkretuan nj varg organizatash dhe... - Dhe? Dhe shkuan n pushim t merituar. Ca u pensionuan, ca udhheqin do BVI e disa, qe besa, ende mbajn ders npr organizatat politiko-shoqrore t komuns. - do t thuash me kt? T vrtetn e hidhur. T vjetrit t rinjve u lan vetm halle. Andaj, kush sht ai i marr q do ti fut vetes therr n kmb? Rrudha supet. Buzqesha. Buzqeshi edhe ai. Ishte shenj e puqjes s mendimeve. (1989)

134

UN, GOJMBLI

Thon: t jesh trim, sht pun e madhe, pr t diturin, rrugt jan t hapura. E vrteta sht e ngadalshme, por e arritshme. Dakord. Mbase t gjitha jan ashtu. M duhet t pranoj se nuk jam as trim, as shum i ditur, besa, as kt t tretn se kam provuar. Do t m pyesni si eca prpara. Kam, jahu, edhe un armn time. Dgjueshmrin, gojmblsin. Ktyre ua pash hajrin. Ju kujtohem, punn e nisa si daktilograf. Dhe, q thoni ju, edhe at t shkret e kreva, fal qengjave t pjekur, djathit, mazs e ca cikrrimave t tjera. I hapa vesht si buf, q ditn e par kur m thirri drejtori. - Jotja sht, m kshilloi, t jesh i mir, i dgjueshm, pa vesh, pa sy, pa goj, pa ... Un, koktuli, fjalt i mora kallp. U bra all n fytyr nga sikleti. A mund t hiqja dor nga syt, vesht, goja? Ama, ai, njeri me prvoj e kopil, e kuptoi hutin time. Ma hodhi dorn mbi supe, e si t ishim miq t vjetr, m foli: - Qengji i but, thith dy nna. Flitet e flitet, sheh sheh, dgjon dgjon, mbeten ktu. Sekreti i kolektivit sbn t dal jasht. Vesht i bra si t lepurit e prpiqesha tia shpjegoja vetes dreq fjal m qe sekret. Nuk lejova t kuptohem se sa i trash jam. Vura buzn n gaz e si kali kur e z vapa vers, tundja kokn n shenj pohimi. Si duket, t dy u ndam t knaqur nga ky takim.

135

Pranoj, t vshtira i pata ditt e para n pun. Shkronjat n makin, si i thon nj fjale, duhej ti gjeja me polic. Bubuuu, sa gabime q bja! Ama, me prkulje, me buzqeshje, me lepe e peqe, i glltita t gjitha qortimet. Mandej, se harrova as zanatin e vjetr. Nga fshati solla ca her edhe fli t mazitur me ndonj kalanic kos dhensh. Eh, t shihni se si u forcuan urat e miqsis. Do ti, s shpejti, nisn pshpritjet. Eu, po arkaloz djal q sht. I dgjueshm, i papritueshm, gojmbl. Kur i dgjoja, njher skuqesha. Por, s shpejti, disi kjo m dukej joshse dhe nisa t besoja se isha i till. Ndrrova mnyrn e sjelljeve. Lyhesha, kruhesha e krekosesha si bibani. Kurr pa livando sdilja kund. Ndalesha shpesh edhe para pasqyrs kur shkoja n toalet dhe para saj bja lvizje e grimasa t shumta. Nxirrja dhmbt, t cilat, e pranoj q sapo hyra n pun, nisa ti pastroja, krihja flokt. Shkurt, prdit e m shum, m hynte vetja n huj. Ambiciet pr tu br dikush e dika, sa vinin e shtoheshin. Tashti, t gjith atyre q e kishin pushtetin n dor, ua njihja dhmb e dhmball. Andej, vazhdoja t luaja sipas muziks q bnin. Rrugt i kisha t hapura. Hajt e hajt, nisn t m lironin nga detyra e daktilografit. Ja dhe rasti i par t ngjitem pr nj shkall m lart. Dua t them, m caktuan njfar referenti. far referenti do m pyesni. E, ku ta di un. Kryeja do pun q ma caktonte drejtori. U bra krahu i tij i djatht. Besa edhe sekretarit ia merrja temenan. Helbete. Sa m shum t lshosh rrnj, m i fort je. Mandej, prpiqesha t isha sa m xhentil me t gjitha palt q vinin te drejtori. Pun me leverdi, m besoni. Lidhje pas lidhjeje, privatisht arrita ta fusja n xhep edhe shkolln e mesme. Vrtet, kjo m kushtoi ca, nj dash, n frlik, bakrdar me tlyen has, ama, ska dert. Ku ke par ti dasm pa mish. Kryesorja, autoriteti im rritej e rritej. Por edhe fati m printe. Drejtorit mandatet i 136

prsriteshin. Un shpinn fort e m fort. U bm si njerz t nj shtpie, ore. Sa m shum q kalonte koha, un sikur nuk isha i qet. M dukej se ngadal po ecja prpara. Lakmoja t bja edhe ndonj hap m shpejt. Ndonse ia dija hallin vetes, m tepr u besoja fjalve q vinin anash mkat q se ka fakultetin. Kjo dshir m linte pa gjum. Sa i mbyllja syt, shihja veten si akademik. Ulur n kolltuk t but e t veshur me kadife t kuqe. Sekretareshn belholl q m sillej me tabaka n dor, e gatshme pr t gjitha shrbimet e mundshme. E, mua, nga knaqsia, m lviznin mustaqet spic. Mustaqet? Uaa, un as q i kam. Por, patjetr se do ti lshoj. Prvesha kraht. As pr t punuar as pr t msuar, por pr t krkuar mundsi t reja prparimi. U regjistrova n fakultet. Ama, q thoni ju, koka ime ishte e vogl pr ti nxn gjith ato msime e gjith ato libra. Prandaj, nisa aksionin e ri. Nj profesorit ia drgova nj piktur t bukur. Tjetrit ia rregullova t shfrytzonte nj kredi t majme me kamat t ult. Nj t tretit i mundsova t blinte vetur me mim t vjetr e kshtu me radh. T gjitha bheshin rastsisht e kndej dardh me bisht. ti bsh. Kshtu e donte puna. N pun slejoja t m ikte asnj ngjarje pa e ditur un. Kudo qlloja. Si biber m. Aha, u msova edhe t diskutoja. M doli gjuha, po. Sa her flisnin ata t kreut t organizats e ndonj mysafir nga lart, aty isha edhe un. Jo vetm q i prkrahja me zemr, po dhe i zbukuroja edhe m tepr duke i lavdruar e falnderuar pr kontributin e tyre. Hop e hop, hop e hop, do ti e tmu hapn rrugt pr t deprtuar n t gjitha organizatat politiko-shoqrore. Njher n kolektiv e m von edhe n komun e m lart. Ndrrova edhe shoqrin. Skisha koh t humbisja me djerrakohsit. Fundja, aq isha zhytur npr aktivitete, sa sm binin ndrmend as t mit n fshat. Madje, fshati nisi t m bhej i huaj. M duhej t ikja t mos takohesha 137

fort me ta. Si dgjoja dot bisedat e tyre t zbrazta. Ta lodhin kryet. Mandej, bre vlla, vetm nj teli din ti bien. E, ju paa juve q m kuptoni, autoriteti sht vshtir t fitohet. Por edhe m vshtir t ruhet. Apo, se kam mir?
(1989)

138

NDRGJEGJA

Cuci ssht mir. Ka koh q i ka humbur qetsia. Rri vetm. Flet me vete. Qndron para pasqyrs. Merr poza gjithfar. Ngre grushtin prpjet. Dikujt i krcnohet. Dikend e qorton. Dhe plandoset mbi kolltuk i lodhur e i rraskapitur. Nga si shkon mendja. I del prpara Tali. Eh, Tali, Tali! Katr vjet i kaluan bashk n nj bank. Po, ku sht se. Avulloi. Dhe at, si thon, pa br uh as oh. far kallushani q ishte. - Phu, mendja e dreqit, nga sm on! e shau veten. Un, Tali sjam. Nj fije dhjam se gjen n trupin tim. Megjithat, di n frymmarrjen time ssht n rregull. Sngihem dot frym. Ndihem si boll e vrar. ohet n kmb. Sillet npr zyr si pula pa krye. Krcllon dhmbt. Bn lvizje t uditshme me duar, kmb e kok. - Ehhh! kot sthon t vjetrit, flet zshm. ka i bn vetes, st bn ngjeti. Atyre q ua zgjata dikur gishtin, sot po ma han dorn. Dorn?! far dore more! Kokn, kokn dhe skan t ngir. Dhe kush? M t afrmit. Shihe si m kan br e m kan katandisur sa as gjumin gjum se bj. Edhe ata atje lart, si mushka kan ngulur kmb, prgjegjsi pa prgjegjsi. Vite me radh ua lava kryet me akull diqysh. Ama, kupa u mbush. Po, nga tia filloj se. Pale m thot krahu i djatht, i madhrishmi zvendsi im. Tia nisim, ore, tia nisim nga pastrimi! Si mi prngjet dhe kjo pun asaj anekdote kur mbreti kish krkuar nga 139

qytetart q nga mesi i tyre ta litnin t keqin. E, q thoni ju, i keqi on gishtat e pajtohet me kt propozim. I gjori. Veten e harron fare. Shko e thuaj t varet pr qerpik t syve. Yh, sa hoqa derisa e pranova! E kam djal motre t shkretin. Edhe motra pa dit t bardha. Ama, i pangiri i pangir. Sdi ku sht kufiri. sht n gjendje t kollufis tr ndrmarrjen. N shnjestr sht edhe arktari. Thon, sht kasap i vrtet. Aq bukur di ti rrjep puntort dhe sht njeriu m i respektuar. Edhe ky ia nxori bishtin. Paska br edhe marifetllqe me ca eqe. Eu, eu! N to firmosja ime. Do ti edhe kt e kam sebep. E kam bash djalin e halls. Erdhi, na, koc e lkur. t shohsh. sht br si kac. Dera nuk e z. De, deee, po sekretarin e kam! sht vllai i burrit t tezes. T gjith elsat pr shtje juridike, besa edhe t kuadrove, n duar t tij. Mbjell e korr npr ndrmarrje. Ligji thot kshtu dhe pik. Madje, shpesh harron kush jam e nis e m mban ligjrata...! ja, yhhh! nisi t m zihet fryma. Patjetr t dal n dritare pr ajr t pastr. Di sikur m sht lidhur n fyt. M ngulfat. Kshtu i lau duart sa el e mshel syt Tushi, he, ndjes past! Sngihej dot frym. E uan n spital. I than, ke ndezje n mushkri. Mandej, jo, shihet nj hije aty. Dhe si priti rezultatet prfundimtare. Treti sikur t mos ishte fare. Po, po. Edhe n djers ishte lar si un. Sa fort m rrah zemra. m sillen prpara Tali e Tushi? Ata kan vdekur. I takojn nj bote tjetr. Un kam pun me t gjallt. Me t gjallt?! Madje, m tepr se duhet t jen. Ah, si po mendem nga mendime t errta! Pse nuk e thrras sekretareshn? Pse nuk krkoj t ma sjell nj kafe me nj lng limoni, mbase do t qetsohem? Jo, jo. Nuk bn. Edhe ajo dash me brir m doli. Derisa se mori vendimin, mjalt nxirrte nga goja. Urdhroni, shoku drejtor. M krkuat, shoku drejtor. Doni kafe, shoku drejtor. Eh, bukprmbysja! Tashti sm prfill fare. Prej zyre n zyr. Do ti, si e ndien 140

mungesn time, e mbush zyrn me do horongopa. E, bujrum n sofr t mixhs, ha e pi me tefter t reprezentacionit tim. Meq sht ika e balldusks, nj dit vendosa q prmes gruas tia trheq vrejtjen. Fjala m mbeti n fyt, pa e kryer fjalin. Mi zgurdulloi syt fisnikja: Jooo! ka mendove ti! Ajo sht e re! Mos deshe t bhet rob si un e ime motr?!. Mandej, pse, mos po ti shpenzon parat e xhepit tnd?! Hajt se thesi i organizats sht pa fund. Harxhimet e saj sjan as sa nj pik uji n det. U pendova si qeni q e przjeva... pr ti ardhur era. Desha sdesha, i futa vesht n lesh. M nuk di me knd ta hapi zemrn. Sidomos tash, kur nga lart krkohet prgjegjsi. Pse m largohen njerzit? U bm a su bm si nj familje? T mirn e t keqen?!... T keqen?! Pun q sbhet. T mirat i ndanim bashk, madje pa hoxh, merrnin edhe m tepr. Ama, sa pr t kqijat, ja shihe. Ua pafsh hajrin! Pos Tushit e Talit, asnjri sm sillet prpara syve. Eh, ksaj i thon, e mira me bisht. E mira atyre, bishti mua. Ja, cingron telefoni. Ata jan. Un skam br asnj hap prpara. Nuk do ta oj, jo. Nuk kam forc pr kt. Mua m shtrngon dika n gjoks. Ajr? Dua ajr! Ajr t pastr!... Sa sht ndotur ambienti. As me ajr sngihem dot. Ja, po m lshon fuqia. Po m bie t fikt... Oh! Cuci i shkret. As vet se dinte sa kishte qndruar n at gjendje. Kur i hapi syt, si n mjegull, pa t jet i rrethuar. Sa fytyra t uditshme. I bhej se t gjith zgrdhiheshin me t. Shikimet e tyre e thernin si shigjeta helmuese. Si shikonte dot. uditrisht shtrngonte trupin sikur at ast do ti vrsuleshin ta gllabrinin. E, n kok sikur i ushtonin fjalt: Ah do t vdessh! Do tna i lsh kmbt e arushs n dor! Jo, jo! Edhe i vdekur do t japsh prgjegjsi! Mjaft e kullote livadhin e huaj! Sa 141

dshiroi at ast q t ishte i vdekur. Madje, kjo ndjenj e kishte kapluar t trin. As provoi m ti ilte syt. N gjendje as i gjall as i vdekur e drguan n spital. M kot i flisnin mjekt. M kot qante e shoqja mbi kok. Cuci luftonte n heshtje me ndrgjegjen e uar pesh.
(1988)

142

FABRIKA E RE

Thon, njher t vjen vera te dera. Prandaj, po qe se di ta shfrytzosh, bhesh irak. E, po ndodhi e t iku, tr jetn do t vuash duke mallkuar veten e do gj. Me kto fjal e hapi mbledhjen Baluci, kryetari i Kshillit ton Puntor. Zogun e kemi n grusht. Ka arritur propozimi q me nj firm simotr nga vendi ti bashkojm mjetet dhe punn, ti zgjerojm kapacitetet prodhuese me produkte t reja q tregu i ha si hallv. Por, pr kt duhet t diskutojm shtruar t gjith. T mirat e t kqijat, duhet ti shoshitim. - Yh, spaska bereqet nga kjo pun, - dgjua nj z. - Pse, ore? - Pse t kqijat te ne ua marrin ann t mirave. - Dale, dale, punn sduhet kuptuar ashtu kallp. Un, fola ashtu si e do rendi i kryesuesit t mbledhjes. Ama, e dini, fjalt jan fjal, e, punt vejn ndryshe. - Bjeri m trup, duhet t bjm ne? pyeti nj tjetr. - Asgj t jashtzakonshme. Ta shfrytzojm rastin q na sht ofruar. T mos lejojm q zogu t na ik nga dora. Shkurt, mjetet t ngelin ktu. - Demek, t luftojm pr mjetet, pa marr parasysh se ka a ska arsye pr kt. - T luftojm, jaran, pr t ndrtuar objekt t ri ekonomik q pos zbutjes s papunsis, do t ndikonte

143

drejtprdrejt n zhvillimin e gjithmbarshm t qytezs son. - ka do t prodhonte? - Pr ka t merremi vesh. - Ne ktu, apo disa atje npr zyra? Kjo pyetje ia ngriti nervat Balucit. Por, meq nga rreshti i par mori sinjal t mos e bnte kt t madhe, duke u kollitur, foli but. - Shok, pr thumba skemi nevoj. Ja ku jemi. Secili le t propozoj di pr ka ia merr mendja dhe mandej, shohim e bjm. N sall heshtje. Filluan pazarllqet vesh m vesh. Si lumenjt n vjesht vrshuan propozimet. Prej fabriks s gjilprave e deri te ai pr makina m t komplikuara. Madje, gati do propozues, kur e arsyetonte propozimin e vet, sikur mbyllte syt. Fytyra i qeshej. At ast, si n shirit filmi, shihte objektin e ri ashtu sipas imagjinats s tij. Procesverbalisti i shkret ishte br qull nga djerst dhe vetm turfullonte. Mbase dhe shante. Se merrte dot me mend se si mund ti duronte qyteza e tyre gjith ato objekte t propozuara. Kndej, nj q e kishim, pareshtur prodhonte humbje. Shkruaj e shkruaj, dikur u b vet i dyzeti. E gjuajti lapsin me rrmbim. T gjith drejtuan syt nga ai. - u b? - e gjeti? Nj varg pyetjesh u drejtuan nga ai. Ai vetm buzqeshi duke fshir djerst e ballit. Si i mati mir t gjith me sy, foli: - Edhe un, si puntor i ktij kolektivi, kam t drejt t bj nj propozim. - Si jo, si jo, ia ktheu Baluci prgjigjen. Madje, sa m shum propozime, aq m mir. T kemi ka t zgjedhim. - Propozimi im sht, e dini, si t them... - H more, hape t shkretn! 144

- Jo, jo, se them dot. Druaj se nuk ia qlloj e mbase dhe m keqkuptoni. T gjith e kishin ngulur shikimin te procersverbalisti. Ai rrall ose kurr se merrte fjaln. Andaj, paraqitja e tij ishte befasi. Kur pa se skishte nga tia mbante shkrepi: - Shok, un jam i mendimit q ta ndrtojm nj fabrik t re. - Shum mir, ndrhyri kryesuesi i mbledhjes. ka do t prodhonte? - Hi, asgj. - Hi, asgj?! si n kor u dgjua pyetja. - Dika po, - foli gjakftoht. N kt fabrik do ti tubonim t gjith ata q m qejf kan t marrin pjes npr mbledhje e ndenja pr t t diskutuar, t gjith gjumasht, demagogt, poltront. Tro papuntort. Madje, do ta prgatisnim edhe banakun pr pije, do tu siguronim shah, tavlla, letra e di tjetr pr tu argtuar. Ndrsa, n fabrikn q e kemi, do tu mundsonim t vinin ata q puns si bjn lak. Ata mund t punojn e t fitojn pr vete dhe pr ne. Pr udi t t gjithve, askush spati guxim m tepr t bnte gk as mk. Kokulur, me bishtin ndr veg, boshatisn salln.

145

146

AUTOBIOGRAFIA

Kam lindur n shekullin e kaluar n Tetov. Sipas dokumenteve zyrtare m 19 maj 1945. Sipas mbamendjes s nns sime t ndjer, e cila plot nnt muaj m ka mbajtur n bark n kohn e manave e t shirave, 3-4 muaj pa u prishur Shipria e pa ardhur partizant. Nuk ia bj kurr hallall kt nns q aq shum e desha. Ka mundur t m lindte n fshatrat e Krovs, a t Drenics, mbase do t bhesha edhe n un trim me flet si Alameti me shok dhe pa e shkrepur asnj plumb t merrja flamurin e t parit t fisit, dua t them t shqiptarve t rajonit q bashk me pobratimat e shpirtit, tua thitja gjakun si ushujz. Nejse. shkolln fillore dhe at t mesmen i mbarova n vendlindje. Pra, qeveritart e mortajs s kuqe, nuk m lan analfabet si prindrit. Ani se nuk m ndan as burs e as kredi, nuk m penguan t shkoj n studime n qytetin m t madh t Perandoris s kuqe n Beograd, ku regjistrova Albanologjin pran Fakultetit Filologjik. Nuk bn t ankohem, mir kalova. Me hamallk e shkarkim t vagonave me qymyr n stacionin e trenave, arrita ti kryej dy vitet e para. Fatbardhsia m e madhe ishte se n bibliotekn e pasur t fakultetit ( m e pasura me libra n gjuhn shqipe pas asaj n Tiran), arrita prmes leximit ta njoh veten kush 147

jam e nga e kam prejardhjen. Kjo, do tm ndihmoj q t ohem nga gjumi i rnd e t nisi me zevzkllqet e mia. Kshtu, do t marr pjes n t gjitha demonstratat q rinia e kohs i organizonte, pr tu paraprgatitur q at ndjenj ta barti (me shok) edhe n trojet e populluara me shqiptar. Kshtu, m 1968, mu dha detyr q n vendlindjen time t organizojm demonstratat e para masovike pas t ashtuquajturs Lufts s Dyt lirimtare pr t tjert e jo pr ne. Pr kt, pr trimni, nga Gjykata e Qarkut n Shkup u dekorova me Medale t art - pes vjet e gjysm heqje lirie. Kjo m bri mir. U poqa e u strpoqa me prvoj t hatashme jetsore. Pas afro tri vjet t kaluara n Idrizov, ia pash sherrin Prishtins. Aty mu dha e gjith prkrahja e mundshme pr t vazhduar studimet (vitin e III-IV) n Fakultetin Filozofik Grupi Gjuh dhe letrsi shqipatare, t cilat i kreva gati me koh. Sheri m i madh, por i mbl, plasi kur njoha nj vajz tepr serioze nga Peja, q m von do bhet diploma ime jetsore. Meq, po q m fali n seri dy djem dhe nj vajz si drita edhe pas dyzet vitesh martese, vazhdojm t duam njritjetrin si n fillim. Pun e madhe nse dikujt i duket e pabesueshme. Kam copa-copa edhe prvoj pune. Kam punuar nga nj vit msues n fshatin Grupin, Shipkovic t Tetovs, ndrsa n fshatin Sellc m lan vetm tre muaj, ku nuk m mbetet zemra djeg, e vendosa flamurin kombtar e prej atje n kazamate. Pastaj, kam dhn gjuhn shqipe n Gjimnazin e Vitis, ku Letra e Titos, sm dha afat as t prfundoja vitin. Prfundimisht, do t prcaktohem t merrem me gazetari. Do t filloj me Botn e Re, pastaj n Rilindje (pas testit provues), t ciln, u detyrova ta lshoj, apo m mir t them, nuk munda ta prmbush krkesn e njfar sekretari Manxhuka, pr tia paraqitur vrtetimin se jam mik i shtetit, se nuk jam nn hetime e as i dnuar. Fal vllezrve nga Kosova, gjithmon gjendeshin zgjidhje 148

rezerv pr t ardhurit nga rajonet e tjera t Perandoris s kuqe. Do t punoj m shum se katr vite si redaktor n gazetn Kosova t KXEMK n Obiliq, pr t kaluar n gazetn lokale t delegatve n KK t Prishtins, plot 12 vjet. Me tu przier leshrat n ish Jugosllavi, ndr t part do t m kap paragrafi i pushimit nga puna. Gjat viteve t demokracis, 4 vite do t shrbej si korrespondent i Zrit t Ameriks nga vendlindja, 4 vjet, pastaj, kryeredaktor i t prditshmes Flaka e Vllazrimit ku e lash nj nam t vogl: ia shkurtova bishtin ideologjik dhe e pagzova vetm Flaka, t cilin emr e ruajti deri n vdekje e saj. Me shkrime kam filluar t merrem qysh si nxns i gjimnazit, i nxitur nga prof. Murat Isaku. Kam bashkpunuar tr jetn gati me t gjitha gazetat dhe revistat serioze dhe joserioze t kohs. Ndrsa, pr botimin e veprave jam zgjuar n pleqri q ta bj. Jo pr tu br shkrimtar, por pr ta mundur pleqrin dhe mbase edhe ti gzoj nipat e mbesat. Ky sht libri i dyt me tregime humoristike-satirike pas Bacaloku (1986), pa i harruar as librat me epigrame e vargje satirike Vargje t serta,Britmat e buta(2011), Pshprima t mbla, 100 (2012). Pr udi, duke u ikur detyrave t shtpis po m shtohet vullneti q t rri vetm, pr t shkruar. Kshtu e arsyetoj dezertimin. Gati t gjitha librat e viteve t fundit i botoj me pensionin prej 80 euro t Kosovs me t cilat ha, pi dhe bile m mbesin t shkoj n pushime e t kursej pr dit t zeza.

149

150

PRMBAJTJA

RRFIME JO THJESHT HUMORISTIKE .................................. 3 KUDR-A ................................................................................................ 5 FLIJA N FYT ..................................................................................... 9 BURRAT E DHEUT ........................................................................13 MJEKRA MIQSORE .....................................................................17 SHKULJA E GJUHS.......................................................................21 TUTA N PALC .............................................................................25 TOPET .................................................................................................29 PROMOVIMI .....................................................................................33 HAJMALIA .........................................................................................37 KRYEKOKA .......................................................................................39 GOJA HAM, SHPINA BAM ...........................................................43 UJI I TASIT.........................................................................................47 MNGJESI I MAJM.......................................................................51 MEZEJA ...............................................................................................55 XUXI .....................................................................................................59 KNGTARI ......................................................................................63 PRVJETORI I MARTESS .........................................................67 DHMBI POLITIK ..........................................................................71 KACULI ...............................................................................................77 AH, KJO OR POLICORE! ............................................................79 PAMPERSAT.....................................................................................81
151

PETICIONI .........................................................................................83 S'KA M BYTH VII ......................................................................85 MINISTRI YN LESHKO ..............................................................87 QENRISHT ......................................................................................89 OGRAKU .............................................................................................91 MIKROBORGJEZI I ZYRS SON.............................................95 SHYQYR Q ISHA NDRR .......................................................99 NOKAUTI ........................................................................................101 PUSHIMI N MNYR VETQEVERISSE......................105 PUTHADORI .................................................................................. 107 NJ LIGJERAT E UDITSHME ............................................109 AH, M DOGJE! .............................................................................113 SHKOJ N PUN POR... .............................................................117 UNE, KOPILI .................................................................................. 121 INTERVISTA .................................................................................. 125 MJALTI ............................................................................................. 129 KUADRI DEFICITAR ..................................................................133 UN, GOJMBLI ........................................................................135 NDRGJEGJA .................................................................................139 FABRIKA E RE ..............................................................................143 AUTOBIOGRAFIA........................................................................ 147

152