\
|
hour
kg
|
.
|
\
|
hour
kg
Searah
59 45 29 33 50 200
61 53 29 34 120 200
Berlawanan
61 46 32 31 50 200
61 53 32 30 120 200
Muhkzihajj Sembiring (10 01 037) | Pr. Operasi Teknik Kimia
Alat Penukar Panas (Heat Exchanger)
BAB V
HASIL KERJA PRAKTEK
A. PEMBAHASAN
Perhitungan dibuat untuk satu data sebagai contoh dan data lain
merupakan hasil yang didapat dari perhitungan dengan cara yang sama.
1) Menghitung suhu rata rata
a. Untuk arus searah
2
2 1
T T +
-
2
2 1
T T +
C =
+
=
52
2
45 59
- C 57
b. Untuk arus berlawanan arah
2
2 1
t t +
- C 5 , 53
- C 57
2) Menghitung tm A
2
1
2 1
ln
t
t
t t
tm
A
A
A A
= A
a. Untuk arus searah
-
2
1
2 1
ln
t
t
t t
tm
A
A
A A
= A
Muhkzihajj Sembiring (10 01 037) | Pr. Operasi Teknik Kimia
Alat Penukar Panas (Heat Exchanger)
C
tm
=
=
= A
6442 , 19
9163 , 0
18
12
30
ln
12 30
- C tm = A 9377 , 24
b. Untuk arus berlawanan arah
- C tm = A 6419 , 21
- C tm = A 6739 , 25
3) Untuk menghitung nilai QW
T Cp W QW A =
a. Untuk arus searah
- T Cp W QW A =
jam
kkal
C
kg
kkal
jam
kg
QW
700
14 1 50
=
=
-
jam
kkal
QW 960 =
b. Untuk arus berlawanan arah
-
jam
kkal
QW 750 =
-
jam
kkal
QW 960 =
4) Menghitung nilai qw
t cp w qw A =
a. Untuk arus searah
- t cp w qw A =
jam
kkal
C
kg
kkal
jam
kg
qw
800
4 1 20
=
=
-
jam
kkal
qw 1000 =
Muhkzihajj Sembiring (10 01 037) | Pr. Operasi Teknik Kimia
Alat Penukar Panas (Heat Exchanger)
b. Untuk arus berlawanan arah
-
jam
kkal
qw 200 =
-
jam
kkal
qw 400 =
5) Menghitung nilai q
a. Untuk arus searah
% 100
1 1
2 1
=
t T
T T
q
- % 100
2 1
2 1
=
t T
T T
q
% 67 , 46
% 100
29 59
45 59
=
= q
- = q 25%
b. Untuk arus berlawanan arah
% 100
2 1
2 1
=
t T
T T
q
- = q 50%
- = q 25,81%
6) Menghitung nilai q
2
qw QW
= q
a. Untuk arus searah
-
2
qw QW
= q
hour
kkal
750
2
800 700
=
+
= q
Muhkzihajj Sembiring (10 01 037) | Pr. Operasi Teknik Kimia
Alat Penukar Panas (Heat Exchanger)
- = q
jam
kkal
980
b. Untuk arus berlawanan arah
- = q
jam
kkal
475
- = q
jam
kkal
680
7) Menghitung nilai Vh
a. Untuk arus searah
Dari interpolasi didapat suhu C 50 ,
dtk
m
Vh
2
4
10 005028 , 0
=
b. Untuk arus berlawanan arah
Dari interpolasi didapat suhu C 57 ,
dtk
m
Vh
2
4
10 005028 , 0
=
8) Menghitung nilai Vl
a. Untuk arus searah
Dari interpolasi didapat suhu C 5 , 31 ,
dtk
m
Vh
2
4
10 007744 , 0
=
b. Untuk arus berlawanan arah
Dari interpolasi didapat suhu C 31 ,
dtk
m
Vh
2
4
10 007816 , 0
=
9) Menghitung Bilangan Reynold
a. Untuk air panas
Vh
W
w
5
10 080 , 2 Re
=
- Untuk arus searah
Vh
W
w
5
10 080 , 2 Re
=
( )
2048 , 4964
10 0048 , 49642
10 3485 , 23866 10 080 , 2
10 005028 , 0
120
10 080 , 2 Re
1
4 5
4
5
=
=
=
=
w
- Untuk arus berlawanan arah
20048 , 4964 Re = w
Muhkzihajj Sembiring (10 01 037) | Pr. Operasi Teknik Kimia
Alat Penukar Panas (Heat Exchanger)
b. Untuk air dingin
Vl
w
w
6
10 584 , 7 Re
=
- Untuk arus searah
Vl
w
rew
6
10 584 , 7
=
( )
677686 , 1958
10 7686 , 195867
10 44628 , 25826 10 584 , 7
10 007744 , 0
200
10 584 , 7
2
4 6
4
6
=
=
=
=
rew
- Untuk arus berlawanan arah
634596 , 1940 = rew
10) Menghitung nilai
tm A
q
A
=
l
do di
A
2
14 , 3
=
2 3
2
3
3 6
10 14 , 3
2
10 2
14 , 3
1
2
) 10 17 10 19 (
14 , 3
m
m
m
m
A
=
|
|
.
|
\
|
=
=
a. Untuk arus searah
tm A
q
A
=
Jam C m
kkal
C m
jam
kkal
. .
2554 , 0
94 , 24 10 14 , 3
40
2
2 3
=
=
b. Untuk arus berlawanan arah
Jam C m
kkal
. .
1533 , 12
2
=
Muhkzihajj Sembiring (10 01 037) | Pr. Operasi Teknik Kimia
Alat Penukar Panas (Heat Exchanger)
B. TABULASI DATA
Input Output Flow
rate
Input Output Flow
rate
Kinematic Viscosity of water Temperature
diffrence
Hot Water Cold Water effisienc
y
Coefficient (over all)
A
l
i
r
a
n
T1 T2 W t1 t2 w (T1+T2)/2 Vh(10
-4
) (t1+t2)/2 Vl (10
-4
) t1 t2 tm QW REW qw rew u u q
(C) (C)
|
.
|
\
|
hour
kg
(C) (C)
|
.
|
\
|
hour
kg
(C)
(C)
(C) (C) (C)
hour
kkal
hour
kkal
% %
C m
kkal
2
C m
kkal
2
hour
kkal
A 59 45 50 29 33 200 52 0,005444 31 0,007816 30 12 19,6 700 191,03 800 191,03 46 7,93 750
B 61 53 120 29 34 200 57 0,005028 31,5 0,007744 32 19 24,9 960 4964,2 1000 1958,7 25 0,2554 980
C 61 46 50 32 31 200 53,5 0,005289 31,5 0,007938 30 15 21,6 750 186,07 200 186,07 50 5,09 475
D 61 53 120 32 30 200 57 0,005028 31 0,007816 31 21 25,7 960 4964,2 400 1940,6 25 12,15 680
Muhkzihajj Sembiring (10 01 037) | Pr. Operasi Teknik Kimia
Alat Penukar Panas (Heat Exchanger)
BAB VI
KESIMPULAN
Adapun kesimpulan yang dapat diambil berdasarkan hasil praktikum ini
adalah sebagai berikut:
- Bilangan Reynold pada air panas (REW) lebih besar dibandingkan air
dingin (rew).
- Dari hasil perhitungan didapat Efisiensi () dari alat penukar panas
untuk arus berlawanan arah lebih besar bila dibandingkan dengan arus
searah.
o Arus searah = 46,67%
o Arus berlawanan arah = 50 %
- Nilai dari Koefisien transfer panas (u) pada arus berlawanan arah lebih
besar daripada arus searah.
o Arus searah u = 0,2554 kkal/m
2
.
o Arus berlawanan arah u = 12,1533 kkal/m
2
.
Muhkzihajj Sembiring (10 01 037) | Pr. Operasi Teknik Kimia
Alat Penukar Panas (Heat Exchanger)
DAFTAR PUSTAKA
.Operasi Teknik Kimia 1.Medan:Pendidikan Teknologi Kimia Industri
(PTKI).2011
Paranita, Darni.Penuntun Praktikum Operasi Teknik Kimia I. Medan:
Pendidikan Teknologi Kimia Industri (PTKI).2011
Warren L, Mc Cabe, Julian C. Smith, dan Peter harriot, (1999), Operasi Teknik
Kimia, Jilid 1, Cetakan ke-4, PT. Erlangga
Situs WEB :
- http://digilib.itb.ac.id/gdl.php?mod=browse&op=read&id=itb-s2-tk-2000-
Rudi-alir
- http://id.wikipedia.org/wiki/Penukar_panas
- http://puslit.petra.ac.id/journals/pdf.php/PublishedID=MES00020203
- http://www.batan.go.id/ptrkn/index.php?option=com_content&task=view
&id=11
- http://www.ccitonline.com/mekanikaltiki-view_blog.phpblogId=253
- http://www.metalurgi.lipi.go.id/kegiatan/pengendalian-korosi-dan-
pembentukan-kerak-pada-unit-heat-exchanger/
- http://www.usu.ac.id/id/files/artikel/shell_Tube.pdf