T.C.

BABAKANLIK DEVLET AR VLER GENEL MDRL Osmanl Arivi Daire Bakanl Yayn Nu: 37

Dvn- Hmyn Sicilleri Dizisi: V

7 NUMARALI MH MME DEFTER

(975-976 / 15671569) < zet-Transkripsiyon- ndeks >

II

ANKARA1999

Yayna hazrlayanlar Hac Osman YILDIRIM Vahdettin AT K Dr. Murat CEBEC OLU Hasan ALAR Mustafa SER N Osman USLU Numan YEKELER

Baskya hazrlayanlar Murat ENER Salih DUTOLU

ISBN. 975-19-2227-5 (Tk. no.) ISBN. 975-19-2322-0 (II. no.)

ISBN. 975-19-2322-0 (II. cilt)

7 NUMARALI MH MME DEFTER

(975-976 / 15671569) < zet-Transkripsiyon- ndeks >

II

NDEK

LER

Sayfa NDEK LER ...................................................................................................... V KISALTMALAR .................................................................................................VII HKMLER N ZET VE TRANSKR PS YONLARI ............................... 1

VI

KISALTMALAR
Arn. bkz. ey. H. hkm. k. kl. kr. ks. kz. lv. mh. Msr. nh. s. sn. vb. vs. vt. Arnavutluk baknz eyleti hicr hkm karyesi kalas karlatr kasabas kazs livs mahallesi Msr nhiyesi sayfa sanca ve bu vesire vilyeti

VII

HKMLER N ZET VE TRANSKR PS YONLARI

[Yev]m'l-Ahad, F 6 evvl, sene: 975

1192

Zebid vilyetinden Fakih Ahmed el-Hatb el-Har'nin tasarrufundaki gnlk su hakknn drt gne karld; hi kimsenin ad geenin arazilerine ve su hakkna mdahale etmemesi.

Zebd vilyetinn mer, kuzt ve i-shiblerine hkm ki: Drende-i mersm- l Fakh Ahmed el-Hatb el-Har Sdde-i Sadetm'e arz- hl idp; "bunun kendsi, evld ve etbna id olan arzsine kimesne dahlitmemesin ve Saltanat- Aliyye'ye mteallik sudan gn hakk- rbi olup avtf- aliyyemzden hakk- rbine bir gn dah ziyde olunmasn" taleb itmein inm idp buyurdum ki: Bundan sonra mezkrun hakk- rbine kimesne dahl taarruz itmeyp ve mezbr sudaki hakk- rbi dah drt gn ola ve kendsi, evld ve etb tasarrufnda olan arzlerine dah h bir ferd er-i erf ve mersm- erfmze muhlif dahl taaruz itmeye.

Hkm metni Arapa olup melen tercme edilmitir.

1193

Emir bn-i Hicr'nin, Osmanl Devleti'ne gsterdii ballktan dolay himayeye mazhar olduu; bu ekilde devam ettii mddete riayet olunup mkfatlandrlaca.

Emr bn-i Hicr'ye hkm ki: Atebe-i Cellemz'e hlisne ubdiyyet zre olanlara ihsnda bulunacamuza bhe olmaman, sana emn- erfmzi virdm ve buyurdum ki: Bundan sonra sen dah Bb- lmz'e sdk u ihls ve keml-i istikmet ihtiss ve evmir-i cellemze inkyd zre olasn ki, inallh tel eyym- devletimzde dim, korkusuz ve zntszlerden olup Sdde-i Seniyyemz'den env- izz ikrm grp manzr- enzr- husrevnemze ve nyetimze mazhar ve Bb- saltanatmuzda riyet olunasn. nki, bizm murd- erfmz eyym- Devlet-i dile ve taht- saltanatmuzda btn ahl-i slmun daim keml-i emn emn ve refhiyyet itmnn iinde istirhat zre olmasdur. yle bilesin; almet-i erfe itimd klasn.

Hkm metni Arapa olup melen tercme edilmitir.

10

1194

Ya teftii ile grevli Dergh- Muall avularndan Hseyin avu'un bu hususla ilgili olarak yakalayp hapsetmi olduu ahslar tahliye ederek teftiden feragat olunmasna sebep olan levent ve suhtelerin yakalanp hapsedilmesi.

Yazld. Rmili avularndan Hseyin'e virildi. Kastamon beine ve kdsna ve Sinob kdsna hkm ki: Sen ki Sinob kdssn, Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "bundan akdem ya tefti in Dergh- Muall avularndan Hseyin avu yedinden* emr-i erf vrid olup mberet olunup nice kvm (?) ya ve semmr krkler ve syir esbb zuhr idp dah grilmek sade[di]nde iken levend shte tyifesi gelp cebren mahbslar hals idp env- fesd idp hh u n-hh teftden fergat olundun" arzeyledn ecilden buyurdum ki: Vusl buldukda, bu fesd idenler her kimler ise hsn-i tedbr tedrk ile elegetrp habsidp arzeyleyesin.

1195
Yazld.

Drssade ile giden Istabl- mire iin gereken ve reyada bulunmad bildirilen otluk ve samann, yenieri ve sipahiden akesiyle alnp muzyaka ektirilmemesi.

Birgos kdsna hkm ki: Nyibn mektb gnderp; "emr-i erf vrid olup; "Dru's-sade ile varan Istabl- mire in yz araba otluk ve yz araba saman ihzr idesin." diy fermn olunup kaz-i mezbrda otluk u saman gayride bulunmayup ancak siph v yenieri tyifesinde bulundun" bildrmein imdi; zahre huss mhimdr. Buyurdum ki: Vusl buldukda, emrm zre Dru's-sadetm ile varan Istabl- mirem in akalaryla siphden ve gayriden otluk u saman alvirp muzyaka ekdrmeyesin. Bu bbda ikdm zre olup ihml mshele itmeyesin.

1196

Kefe'de yaplmakta olan gemiler iin Silistre ve Akkirman'dan gemi yapabilecek stad neccar bulunup Kefe Beyi Kasm Bey'in adamlarna teslim edilmesi.

Yazld. Ksm Be demisi Hseyin'e virildi. Akkirman sanca beine ve kdlarna hkm ki: Hliy Kefe'de bin olunan gemiler in yarar, std on nefer neccr lzim olman buyurdum ki: Bu bbda gerei gibi bi'z-zt mukayyed olup taht- hkmetinzde gemi yapmaa kdir, std neccrlardan on nefer neccr bulup lzim olan lt [] esbblaryla hzr u 11

mheyy idp iftihru'l-meri'l-zm Kefe Sanca Bei Ksm dme ulvvh cnibinden emr-i erfmle varan kimesnelere teslm eyleyesin ki, tehr itmeyp emrm muktezsnca varup hdmetde bulunalar. Yazld. Bu dah. Bir sreti, Silistre sanca beine ve kdlarna.

1197

Radomirden nzl ve celep ihrac hususunda nib olduu srada nzl arabalar kirasndan zimmetine para geirdii, bu parann tahsili iin mahkemeye arldnda ortadan kaybolduu ve reyaya zulmettii bildirilen Kara Mahmud'un niblikten alnd; kendisine bundan sonra bir daha niblik yaptrlmamas.

Yazld. Aada gemidr. avu demisi Mustaf'ya virildi. Radomir kdsna hkm ki: Sbk Radomir Kds olan Mevln Abdurrahmn zde fazlh Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "kaz-i mezbrdan ihrc olunan nzl celeb husslarnda nyib olup Msbel nm karyede skin olan Kara Mahmd nm err nzl arabas kirsndan hlf- emr-i erf aldu akadan zimmetinde bi-hasebi'-er alt bin krk aka zuhr idp mebla- mezbr mrye hkmolunup alnmak sade[di]nde iken mezkr nyib gaybet idp defetle meclis-i era davet olundukda itat itmedinden gayri kaz-i mezbr reys mezkrdan mteekk olduklarn" bildrdi ecilden nyib ref olunup min-bad niybet itmemek emridp buyurdum ki: Mezkr nyibi emrm zre niybetden ref idp min-bad niybet itdrmeyesin ve bu hkm-i hmynum sicill-i mahfza kaydidp muhkem hfzeyleyesin ki, min-bad vk olan kuzt mazmn- hmynyla amel ideler.

1198

Radomir'den nzl ve celep ihrac srasnda zimmetlerinde ml- mir kald tesbit edilen ve bu paray vermek istemedikleri bildirilen Radomir Kads Hayreddin ve baz zam ve erbb- timar ile Nib Kara Mahmud'un buldurularak zimmetlerindeki mir maln tahsili.

Yazld. Bu dah. Dergh- Muall avularndan olup Mfetti olan Hasan avu'a hkm ki: Kaz-i Radomir'den ihrc olunan nzlden bi'l-fil Radomir Kds olan Mevln Hayreddn zimmetinde seksen iki bin yz aka zuhr idp otuz be bin altm alt akas tahsl olunup mads taleb olundukda virmeyp tealll nd idp ve Kara Mahmd nm 12

nyib zerinde dah alt bin krk aka zuhr idp gaybet eyleyp ve baz zam v erbb- tmr zerlerinde dah nzl akas olup virmekde niz itdkleri ilm olunman buyurdum ki: Vusl buldukda, mezkr kdya tenbh idesin ki, zimmetinde olan mebla- mezbr bi't-tamm ed eyleye; tealll nd ider ise azlolunup muteb olur; ana gre tedrk idp bi't-tamm teslm eyleye ve nyib-i mezbr dah bi'l-fil gaybet itmi ise erle buldurmas lzim olanlara buldurup getrdp nyib-i mezbr ve zam v erbb- tmrdan olup zikrolunan nzlden zerlerinde akas olanlar mecl virmeyp zimmetlerinde zhir olan ml bi't-tamm tahsl itmeyince tlk itmeyesin.

1199

Bolu'daki ehl-i fesd suhtelerin yakalanmalar hususunda mtekaid Vezir Mustafa Paa'ya yardm iin sipahi gnderilmesi.

Yazld. Mtekd Vezr Mustaf Paa demisi Pervz'e virildi. F 10 evvl, sene: 975 Bol beine hkm ki: Bundan akdem sancaun siphleriyle Donanma-i Hmyn seferine gelmek in sana hkm-i erfm gnderilp hliy Vezret'den tekud iden Mustaf Paa mektb gnderp; "Liv-i mezbrda ehl-i fesd shte cem olup her hneye otuzar aka salup gnden gne fesdlar ziyde olmdur." diy ilm itmein anun gibi ehl-i fesd elegetrmee mrun-ileyhe muvenet in sancaun siphlerinden yiirmi nefer siph ihrc olunup gnderilmesin emridp buyurdum ki: Varcak, emrm zre zikrolunan akleri elegetrmein liv-i mezbr siphlerinden yiirmi nefer siph ihrc idp muvenet in mrun-ileyhn yanna gnderesin ki, varup vech mnsib grdi zre hdmete mberet idp itmm- maslahat ideler ve gnderdn siphleri isimleri ve tmrlar ile defter idp bir sretin mrun-ileyhe gnderesin ki, varup ed-i hdmet itdkleri malm ola.

1200

Kefe'den gelen ya gemilerinin paralanp yklerinin yama edildiinin duyulmas zerine tefti iin gnderilen avu sular sbit olanlar yakalayarak gndermek zere iken bir baskn yaparak mcrimleri kurtaran suhte tifesinin yakalanarak hapsedilmesi.

Yazld. Rmili avularndan Hseyin'e virildi. F 6 evvl, sene: 975 Vezr Piyle Paa'ya hkm ki: Mektb gnderp; "Karadeniz'den, Kefe'den gelen ya gemileri prelenp iinde olan yalar ve syir metlar baz kdlklarda kup il-eri yam eyledkleri istim olunup ne mikdr gemi prelenp ve kan ya u esbb kimler almlardur; yirl yirinden grilmek in hkm-i erfle avu Rodoscu'a gnderilp mads stanbul zahresiyn alkonlm 13

idi. Hl irsl olunan avu gelp ol kan esbb u ya bulup ketmidenleri erle sbit oldukdan sonra ahzidp Dergh- Muallm'a gndermek zre iken shte tyifesinden otuz neferden ziyde ehl-i fesd cem olup avu- mezbr basup hayl cengolup cebren mcrimleri alup hals idp tlk eylemiler ve mezbr avu ne mikdr ya cem eylemi ise kdlardan arzlar alup Dergh- Sadet-destghum'a irsl olundun" arzitmein buyurdum ki: Vusl buldukda, bu fesd iden eger shte tyifesindendr ve eger gayridr; her ne tarkla mmkin ise hsn-i tedrk ile [ele]getrp habseyleyp arzeyleyesin.

1201

Bolu'da ortaya kan suhte tifesinin yakalanmas iin mtekaid Vezir Mustafa Paa'ya sipahi gndermesi hususunda Bolu beyine emir gnderildii; Paa'nn da gerekirse il-erinden de takviye alarak ehl-i fesd suhteleri yakalamas.

Yazld. demisi Pervz'e virildi. F 10 evvl, sene: 975 Vezret'den tekud iden Mustaf Paa'ya hkm ki: Mektb gnderp; "Bol sancanda ehl-i fesd shte cem olup her hneye otuzar aka salkun salup gnden gne fesdlar ziyde olmdur." diy arzitdn ecilden; "Zikrolunan ehl-i fesd elegetrmein liv-i mezbr siphlerinden yiirmi nefer siph tayn idp gnderesin." diy Bol beine hkm-i erfm irsl olunmdur. Buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda tamm mukayyed olup mezkr siphler ile eger siphler kifyet itmez ise il-erinden kifyet mikdr dem ile zikrolunan ehl-i fesd shteleri hsn-i* tedbr tedrk ile elegetrp rey v berynun zerlerinden fitne v fesdlarn def u ref itmek bbnda env- say ikdmun vcda getresin.

1202

Teke'de baz serbest kylerde hrszlk ve harmilik edenleri himaye edip ele vermeyen bey, suba ve avularn dirliklerinin alnaca.

Yazld. demisi Mehmed'e virildi. F 6 evvl, sene: 975 Tekeili sanca beine hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Teke sancanda baz serbest kyler olup kimi avu tmr[] ve kimi haymne emninn kyleri ve kimi eriba v msellem kyleri [olup] ilerinde kanlar olup ve nice defa hrsuzluklar iden harm-zdeler yola inp kz u avret olan eken harm-zdeleri gayri nice vcib'l-katl olanlar elevirmeyp bir mikdr akalarn alup tlk idp salbe mstehkk olan ehl-i rfe virmeyp bu slb zre ilerinde det olup iki- bin aka ile kan bitrp alt yz aka ile defetle hrsuzluk [iden] ve yola inp kz u avret olan ekenn cermesi bitp nice kanlar ve fesd olup fi'l-vk bu slb zre kalup harm-zdelern haklarndan gelinmeyecek olursa vilyet harb olmas mukarrerdr." diy bildrdn ecilden buyurdum ki: 14

Vusl buldukda, eger bi ve eger sba ve eger avulardur; ol asl fesd oldukda hrsuz elevirmeyeler, yle ki; teksl ideler, dirlikleri gider; bilmi olalar.

1203
Yazld. Bu dah.

Antalya'da mahbus olan Kzlba Veli adl harminin hisar-erlerine koulup sicil sretleriyle Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Teke beine ve Antliyye kdsna hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Antliyye kazsndan Karata nm karyeden Kzlba Vel dimekle marf bir harm-zde yola inp dem basup ve ev ihrk idp bi-hasebi'-er'-erf sicill olunup ve sicil sretleri ihrc olunup bi'l-fil mahbsdur. Amm; zam ol olup Nahvan Seferi'nden ber mtekd olup sefere gitmeyp vcib'l-katl oldu zhir oldun*" sret-i sicilleri ile arzeylemisin. Buyurdum ki: Vusl buldukda, ol kimesneyi sicil sretleri ile hsr-erlerine koup kayd [] bend ile Dergh- Muallm'a gnderesin.

1204

anad'da bulunan gherile madenlerinin ilenmesi amacyla ad yazl kylerin dier hizmetlerden muaf tutularak gherile hizmetine tayin olunmas.

Yazld. Kapukethuds Mustaf'ya virildi. F 12 evvl, sene: 975 anad beine hkm ki: Tmvar belerbeisi mektb gnderp; " "Vilyet-i mezbrede gherile ilenmee kbil yirler var mdur; tecesss idesin." diy hkm-i erfm vrid olman hliy anad sancanda Belova (?) ve Mik nm karyelerden kll gherile madeni bulunup zikrolunan gherile hdmetinde belerbei hslarndan Virens (?) diyen ve alaybei tmrndan Zonbor ve siph tmrndan Turud (?) ve Dooslie (?) ve hsr-eri tmrndan Kristor (?) ve havss- hmyndan Oroslanos ve Monoiyor (?) ve Senne (?) ve Egre (?) ve havss- hmyn- ceddden Belid ve Cemen nm karyeler reys tayn olunup syir hdemtdan muf klnmak lzim idin" ilm itmein buyurdum ki: Varcak, bu bbda tamm mukayyed olup zikrolunan karyeleri vk olan hdemtdan muf olup kimesneye hdmet teklf itdrmeyp zikrolunan gherilenn tevfr teksri bbnda env- say ihtimmun zuhra getresin. Huss- mezbr mhimmt- umrdandur; ana gre say ikdm zre olasn.

1205

am sipahilerinden bazlarnn am muhafazasnda bulunan Karaman Beylerbeyi Murad Paa'nn yannda istihdam edilmek zere am'da alkonulmas ve timarlarna dahlolunmamak iin deftere iaret olunmas.
15

Yazld. Mustaf Kethud'ya virildi. F 5 evvl, sene: 975 Vezr Mustaf Paa'ya hkm ki: Hliy Karaman Belerbeisi olup m muhfazasnda olan Murd dme ikblh Sdde-i Sadetm'e mhrl tezkire gnderp; "m siphlerinden baz kimesneyi istihdm in m'da alkonlmasn" ilm eylemein buyurdum ki: Vusl buldukda, anun gibi m siphlerinden mrun-ileyh yannda istihdma alkomak lzim olursa murd eyledn kimesneleri mstekl defter eyleyp mrun-ileyhe viresin ki, istihdm eyleyp deftere dah iret eyleye ki, tmrlarna dah dahlolunmaya.

1206

Ahaliye zulmettiine dair hakknda vuk bulan ikyetler zerine daha nce Sdde-i Sadet'e gnderilmesi istenen Karaman Beylerbeyi Murad Paa'nn sbk Kethdas Hdverdi'nin ahvlinin mahallinde tefti olunup zerine sbit olan haklar sahiplerine alverildikten sonra neticenin ayrntl bir ekilde arzedilmesi.

Yazld. Bu dah. Konya kdsna hkm ki: Bundan akdem Karaman Belerbeisi Murd dme ikblhnun Kethuds olan Hudvirdi in; "fukarya zulm teaddsi oldun" Seferhsr ve Yapalu kdlar ilm eylemein teft olman Sdde-i Sadetm'e gnderilmek in hkm-i erfm irsl olunm idi. Hliy mezkrun ahvli erle yirinde grilmesin emridp buyurdum ki: Vardukda, mezkrdan dav-y hakk ider kimesne var ise husamy berber idp bir defa erle sorlup faslolm olmayan davlarn ber-mceb-i er- erf onat vechile hakk zre teft eyleyp gresin; kazyye arzolundu gibi olup zerine sbt bulan hukk ashbna erle b-kusr alvirdkden sonra ne makle mevdd sbit olup ve ne asl hukk alvirildin ve syir zulm teaddsi her ne ise mufassal merh yazup sret-i sicilleriyle yazup bildresin.

1207

Erkulu, Abdi, brahim ve Hseyin'in evlerini basp altn, esbb ve klelerini gasbettikleri bildirilen Yapal kazasndan Mansur ve Celal'in yakalanp tefti olunarak zerlerine sbit olan haklar alnp sahiplerine verildikten sonra hapsolunmalar ve neticenin ayrntl olarak arzedilmesi.

Yazld. Erci gnlllerinden Erkul'ya virildi. F 7 evvl Anatol belerbeisine ve Seferhsr ve Yapalu kdlarna hkm ki: Erkul ve Abd ve brhm ve Hseyin nm kimesneler gelp; "Yapalu kazsndan 16

Mansr ve Cell nm kimesneler baz hdmetkrlaryla bunlarun evlerin basup esbblarn ve mllarn gret idp ve mezbr brhm'n cebr ile hlf- er yiirmi altunn ve bir Arab kuln alup; "Dyim fesd enatden hl olmazlar; ehl-i fesd kimesnelerdr." " diy tezallm ekv eylemein buyurdum ki: Vusl buldukda, mezkrlar hsn-i tedbr ile elegetrp husamsyla berber idp bir defa erle faslolm olmayup on be yl mrr eylemeyen kazyyelerin erle teft idp bi-hasebi'-er sbit zhir olan hukk alvirdkden sonra mezkrlar habsidp dah sbt zuhr bulan mevdd vuk zre tescl idp dah mufassal merh yazup sicilleriyle Sdde-i Sadetm'e arzeyleyesiz.

1208
Yazld.

Sakz'da, Yenieri Mahmud'a sakz satt bildirilen Yani veled-i Yorgi adl zimmnin kree gnderilmesi.

Sakz sanca beine ve kdsna hkm ki: Hliy sen ki kdsn, Sakz'da Muktat Nzr Ramazn ile mektb gnderp; "cezre-i Sakz'da vk olan sakzun hfz u hrseti asr olman kadmden mslimn ve eger kefere yedinde sirka olunm sakz bulundukda muhkem siyset olunmala zabtolunup hliy Yenieri Mahmd nm kimesnenn elinde be-alt vukyyeden ziyde sakz bulunup sl olundukda; "Jani veled-i Yorgi nm kimesneden gice ile satun aldum." diy itirf eyledi sicill olundun" ilm itdn ecilden mezbr zimm kree konlmasn emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, arzolundu gibi ise mezkr zimm[yi] emrm zre kree gnderesin.

1209

Boca Hslar Muktaas Mltezimi iken ortadan kaybolan Abdlhay'n ahali zimmetindeki bakyasn tahsile memur Hasan avu'a skenderiye Beyi Hasan mni olduundan, avuun Sdde-i Sadet'e gnderilip szkonusu bakyann Tmvar defterdar tarafndan tahsil edilmesi.

Yazld. Facet Odabas Seyd Ahmed'e virildi. Tmvar Defterdr Muharrem eleb'ye hkm ki: Hliy Tmvar kds Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "bundan akdem Boca Hslar Muktaas'na Mltezim iken gaybet iden Abdlhayy nm emnn rey zimmetinde olan bakys tahslinde olan Dergh- Muall avularndan Hasan avu zde kadruhya sbk Tmvar Belerbeisi olup bi'l-fil skenderiyye Bei olan Hasan dme zzh mni olup ve mrye yid olan emvlden mrun--ileyh reydan hayl ml cem idp aldun" bildrmein mezkr avu Sdde-i Sadetm'e gelmesin emridp buyurdum ki: 17

Vusl buldukda, mezbr avuuma tenbh eyleyesin ki, Sdde-i Sadetm'e gelp ve sen zikrolunan bakyy eger rey zimmetinde ve eger gayridedr; bi'l-cmle emvl-i mrden her kimn zimmetinde ne mikdr ml sbt zuhr bulursa b-kusr cem u tahsl eyleyp kimesnenn zimmetinde bir aka ve bir habbe bk komayup cem u tahsli bbnda env- ikdm u ihtimm eyleyesin ve ne mikdr baky cem u tahsl eyledn yazup Sdde-i Sadetm'e bildresin.

1210

Reyann harman zamannda mahsullerini gasbedip ekinlerini gk iken hayvanlarna yedirdikleri ve daha bir ok zulmler yaptklar, dolaysyla avrz tahsilini imknsz kldklar bildirilen Trkmen tifesinin ne ekilde zabt u rabt altna alnabileceinin iyice dnlp aratrlarak Dergh- Muall'ya bildirilmesi.

Muhb avu'a virildi. F 14 evvl, sene: 975 Haleb belerbeisine hkm ki: Hliy emru'l-meri'l-kirm Zlkadir Belerbeisi Hasan dme ikblh mektb gnderp; "Avrz tahsli in Hzne-i Haleb istihdmnda olan Dergh- l avularndan Emrz avu zde kadruh gnderilp; " ki bin altun mikdr avrz akas* cem u tahsl olunup mads tahsl olunmaa mmkin deildr." diy cevb virp amm; tyife-i Trkmen'n Badd huddndan serhadd-i Rm'a varnca ahl-i vilyete teaddleri bir mertebedr ki, tabri mmkin deildr. Harmen zamnnda mrr eyledkleri yirlerden ahl-i vilyetn harmenlerinden mft meccnen develerine gll tahml idp bir aka ve bir habbe virmeyp ve zirat zamnnda bulduklar yirden reynun cebren ve kahran tohumlarn ekp alup ve gk iken tavarlarna yidrp bir vechile zarar u ziynlar ve zulm [] teaddleri vardur ki, binde biri ayn u beyn olunmak ihtimli yokdur." diy arzeylemein imdi; tyife-i mezkrenn fesd enatlerinn def u ref her vechile ehemm-i mhimmtdan olman buyurdum ki: Vardukda, bu bbda gerei gibi mukayyed olup gresin; fi'l-vk zikrolunan tyifenn hfz u hrseti ve fesd enatlerinn def u ref ne vechile mmkindr, ilerine bir yarar kimesne mi konlmak lzimdr, nicedr; onat vechile tedrk idp vuk zre yazup Dergh- Muallm'a arzeyleyesin.

1211

Memlik-i Mahrse'de ky tahrip edip mal, mlk ve hayvan yamaladklar ve reyaya eitli zulmlerde bulunduklar bildirilen Grc Varaza ve Keyhsrev aznavurlarnn yakalanarak tefti olunmalar ve zerlerine sbit olan haklar alnp sahiplerine verildikten sonra sipahi olanlarn hapsedilip arzolunmalar, olmayanlarn ise gerektii ekilde cezalandrlmalar; neticenin ayrntl olarak arzedilmesi.

18

Yazld. Al Kethud'ya virildi. F 2 Zi'l-kade Erzurum belerbeisine, kdsna hkm ki: Hliy Grci tyifesinden Varaza ve Keyhusrev aznavurlarnun Memlik-i Mahrse reysndan nicesinn ml menlin ve nicesinn tavarlarn gret idp ve nice kur tahrb eyleyp rey v beryya env- zulm teadd ve hayf [u] teezzleri (?) olman Ardahan kds ile Bereket Kalas dizdr vk olan zulm hayflarn mufassalen defter eyleyp mhrleyp Sdde-i Sadetm'e irsl eyledkleri ecilden mezkr deftern bir sreti ayn ile ihrc olunup mahallinde teft olunmak in size gnderildi. Eyle olsa; buyurdum ki: Hkm-i erfm ile vardukda, mezkr deftere nazar idp bu bbda ihzr lzim olanlar getrp husamsyla berber eyleyp gaybet eyleyenleri erle buldurmas lzim olanlara buldurup bir defa erle sorlup faslolm olmayup ve emr ile tehr olunm olmayan davlarn toprak kds marifetiyle ber-mceb-i er- kavm onat vechile hakk zre teft idp gresiz; fi'l-vk arzolundu gibi ise ki, bi-hasebi'-er'-erf sbit zhir ola ashb- hukka erle mteveccih olan haklarn hkmidp b-kusr alvirdkden sonra bu fesd idenler siph olup muhtc- arz ise yazup bildresiz; deil ise ol bbda ol ki, muktez-y er- erfdr, mcebi ile amel eyleyp erle lzim geleni yirine koyup hlf- er- erf kimesneye i itdrmeyesiz ve tezvr telbsden ve hd- zrdan hazer idp kazyyede medhali olmayan dahlitdrmeyp tamm hakk zre olasz ve teft tamm oldukda ne mikdr kimesnenn hukk alv[iri]ldin ve ahvl neye mncerr oldun vuk zre yazup bildresiz.

[Yev]m's-Sls, f 7 evvl, sene: 975

1212

Kesriye'de mslman bir kadna tecavz ettii ve Kostantin adl zimmnin evini bast iin Sultan Sleyman zamannda kree mahkm edilen Dimitri Yorgi'nin kree konulmad bildirildiinden, ad geenin yakalanarak kree gnderilmesi.

Yazld. Kethuds Husrev'e virildi. Ohri sanca beine, Kesriye* kdsna hkm ki: Sbk Selanik sanca bei Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Kasaba-i Kesriye'ye gelindkde keferesinn cmlesi gelp Dimitri Yorgi nm zimm in; "Fesd enatden hl deildr; hakkndan gelinmez ise perkende olmamuz mukarrerdr." diy ekv itdklerinden mad bir mslimn avretine fil-i en itdi ve Kostantn [nm] zimmnn let-i harble evin basup sanduklarn nacakla preleyp zulmitdi sbit olup sret-i siciller ibrz itdiler." diy arzitmein; "Sret-i sicilleriyle kree gnderesin." diy merhm ve mafrun-leh babam Sultn Sleymn Hn tbe serh hkm-i erf virp 19

hliy kasaba-i mezbre halk Sdde-i Sadetm'e dem gnderp; "Mezbr zimm ol emr-i erf mcebince gnderilmedi." diy ol hkm tecdd olunmasn taleb itdkleri ecilden buyurdum ki: Vusl buldukda, mezbr her kande ise elegetrp erle sbit zhir olm fesdlarnun sret-i sicilleriyle yarar demlere koup emr-i erf-i sbk mcebince kree gnderesin. Amm; gnderdn demlere tenbh eyleyesin ki, yolda ve izde gaybet itdrilmekden hazer eyleyesin.

1213

Ohri'de, Mesen (?) nahiyesinde ihdas edilen iftlie yerleerek ahalinin davarlarn alp yolcularn mallarn gasbettikleri bildirilen ekya ve ehl-i fesdn eran gerektii ekilde cezalandrlmalar ve bunlara yardmc olup ele vermeyen sipahiye de ehl-i fasda yardmc olmamas, aksi takdirde ayn cezaya arptrlp dirliinin bakasna verilecei eklinde tehbihte bulunulmas.

Yazld. Bu dah. Ohri beine ve liv-i mezbr kdlarna hkm ki: Sen ki sancakbeisin, mektb gnderp; "Liv-i mezbrda serkelik ile mteref olan Mesen (?) nhyesinde Labe nm karye snurnda Ksm Voyvoda ve Kalh (?) nm karye dhlinde Hseyin Emn ve Emn Deli Al nm kimesneler birer iftlik ihds idp nhye-i mezbrda ve syir etrfda olan eky v ehl-i fesd zikrolunan iftliklere cem olup skin olmlardur. Harcclar gelp harclarn taleb itdkde asl cevb virmeyp iftlik shblerin mesned idinp etrfda kiminn tavarlarn ve kiminn esbblarn sirka idp ve yollara inp yende v revendenn esbb u emvllerin gasbidp hn-i talebde iftlik shbleri elevirmeyp mun zahr olman itdkleri fesdt yanlarna kalmala yevmen fe-yevmen fesd enatleri mtezyid olup ve mezbr Ksm Voyvoda'nun iftliinde skin Ferhd Raka nm ehl-i fesd elegetrilp bade't-tescl hakkndan gelinp bi'l-cmle mezbr iftliklerde cem olan eky v ehl-i fesd ihtill-i vilyete bs-i kll olup iftliklern min-klli'l-vch reflar lzimdr." diy arzeyledn ecilden memleket vilyete zarar olan ehl-i fesd enatn fesd enati sbit zhir olursa bade't-tescl erle lzim geleni icr olunmasn emridp buyurdum ki: Hkm-i erfm vusl buldukda, gresiz; kazyye arzolundu gibi ise anun gibi memleket vilyete zarar olan ehl-i fesd enatn erle cezlarn virp ol siphye dah muhkem tenbh tekd eyleyesiz ki, erbb- fesd enate zahr olmaya; bade't-tenbh eslemeyp gir ehl-i fesd enate mun zahr olursa tafsli zre yazup arzeyleyesiz ki, ehl-i fesda olacak tb kb ana olup ve dirlii dah hara virile; yle bilesiz.

20

[Yev]m'l-Erbi, f 9 evvli'l-muazzam, sene: 975, der-Edirne

1214
Yazld.

Yemen mhimmi iin Vezir Mustafa Paa'nn istedii darbzenler ve hevy top ile hevyi top kullanmay bilen stad bir topcu temin edilerek Msr'a gidecek gemilerle gnderilmek zere Piyale Paa'ya teslim edilmesi.

Topcbana hkm ki: Vezr Mustaf Paa mektb gnderp; "Yemen mhimmi in tli yedi kar her [k]tas birer kntr elli dirhem fnduk atar ikisi bir brgre yklenmee kbil otuz kta darbzen ve bir hevy top ve kullanmaa mlik bir std topc" taleb itmein buyurdum ki: Varcak, bu bbda tamm mukayyed olup gresin; eger arzolundu zre Top-hne'de ol makle darbzenler var ise ihzr idp yosa muaccelen taleb olundu zre otuz kta darbzen ve bir hevy top tedrk ihzr eyleyp ve hevy top kullanmaa kdir bir std topc tayn idp Vezrm Piyle Paa'ya teslm idesin ki, Msr'a giden gemilere tahml eyleyp mahalline irsl eyleyesin.

1215
Yazld.

Vezir Mustafa Paa'nn talebi zerine Yemen mhimmi iin Topuba tarafndan tedarik edilecek olan darbzenler ve hevy top ile stad topunun Msr'a gidecek gemilerle gnderilmesi.

Piyle Paa'ya hkm ki: Elli dirhem fnduk atar otuz kta darbzen ki, ikisi bir brgre yklenmee kbil olup her ktas bir kntr gelp tli yedier kar ola ve bir kta ey hevy topla yarar ehil topc tedrk ihzr olunup Yemen mhi[mmiy]n Msr'a giden gemilere tahml olunup muaccelen gnderilmesi lzim olman bu bbda topcbana dah hkm-i erfm gnderilmidr ki; "Mevcd var ise virilp yosa ale't-tacl tedrk oluna." diy emrm olmdur. Buyurdum ki: Zikrolundu zre otuz kta darbzen ve bir hevy topla kullanmaa kdir std yarar topc bile koup emrm zre muaccelen mahrse-i Msr'a giden gemilere tahml eyleyp irsl eyleyesin ki, varup mahall-i memra vsl ola. Huss- mezbr mhimdr; bb- ikdm u ihtimmda mes-i cem[]lenz zuhra getresiz ve gnderilen hevy topun kifyet mikdr yuvalan dah tedrk idp maan gnderesiz.

1216

Makarska skelesi'nde yaplacak kalenin mimarlna Mostar Kprs'nn Mimar Hayreddin'in tayin edilip gnderilmesi.

21

Yazld. Hersek Bei Hseyin Paa'nun Kapukethuds Dvd'a virildi. Mimrbana hkm ki: Hersek Bei Hseyin dme zzh Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Makarska skelesi'nde bin olunmak fermn olunan kala binsyn mimr lzim olup ve bundan akdem Mostar Kprisi'n bin iden Hayreddn in bin lminde mehreti olup kala-i mezbre binsna mimr tayn olunup gnderilmesin" arzeylemein buyurdum ki: Vusl buldukda, mezkr Hayreddn'i kala-i mezbre binsyn mimr tayn eyleyp muaccelen gnderesin ki, varup mrun-ileyh vech mnsib grdi zre kala binsna mberet idp itmm- maslahat eyleye.

1217
Yazld. Bu dah.

Hersek'te ilenecek barut iin tayin olunan katunarlar yetersiz kaldndan, sancakbeyi tarafndan talepte bulunulmas halinde reyadan yeteri kadar adam verilmesi.

Hersek sanca kdlarna hkm ki: Hersek Sanca Bei Hseyin dme zzh Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "ilenmesi fermn olunan barut- siyh mhimmine tayn olunan katunarlar kifyet itmeyp muvenet in reydan dah kifyet mikdr dem ihrc olunup gnderilmek lzim idin" bildrmein buyurdum ki: Vusl buldukda, anun gibi barut- siyh mhimmine tayn olunan katunarlar kifyet eylemeyp muvenet in reydan dem lzim olup mrun-ileyh dem gnderp sizden taleb eyledkde reydan her birinz kifyet mikdr dem ihrc eyleyp irsl eyleyesiz ki, istihdm eyleye.

1218

Makarska skelesi'nde yaplacak olan kale iin yeteri kadar benna gnderilmesi.

Yazld. Hersek Bei Hseyin Paa'nun Kapukethud[s] Dvd'a virildi. F 10 evvl Dubravenik belerine* hkm ki: Hersek Bei Hseyin dme ulvvh Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Makarska skelesi'nde bin olunmak fermn olunan kala mhimmi in mimr lzim oldun" arzeylemein buyurdum ki: Vusl buldukda, anun gibi mrun-ileyh kala-i mezbre binsna mberet idp sizden benn taleb eyledkde kadmden sitn- Muhalled'l-bnynmuz'a olan ubdiyyet ihls ve rkkyyet ihtissnuz mstedsnca lt esbblaryla kifyet mikdr benn tedrk ihrc eyleyp mrun-ileyhe gnderesiz ki, kala-i mezbre binsna istihdm eyleye. 22

1219

Ankara'dan Ali isimli ahsla olan davalar grlmek zere arldklar mahkemeye gelmeyip aksine grevlilerle kavga etmeye kalkan Bozkrl kynden Erdodu ve arkadalarnn yakalanarak muhakemelerinin yaplmas.

Yazld. Hsr-eri Hzr'a virildi. F 12 evvl, sene: 975 Ankara beine, kdsna hkm ki: Hliy mektb gnderp; "Ankara kazsndan Al nm kimesnenn Bozkrlu nm karyeden Ertod ve Mustaf ve Hasan ve Alh nm kimesneler ile olan nizlar grilmek in emr-i erf vrid olup mezkrlar er- erfe davet olunduklarnda itat eylemeyp; "Gavgya mberet eylediler." diy b-garaz mslimnlar haber virdklerin" ilm itdnz ecilden buyurdum ki: Vusl buldukda, mezkrlar erle buldurlmas lzim olanlara buldurup getrdp meclis-i era ihzr idp husams muvcehesinde emr-i sbk mcebince ahvllerin teft idp fasl- husmet klup kimesneye hlf- er i itdrmeyesiz.

1220

Kl Bey olu Mehmed'in zevcesi ve Haydar Paa'nn hemiresi kz olan hanmn, Bitlis alaybeyine koularak Bitlis'ten Amid'e gnderilmesi.

Yazld. Arz- hl getren nigre virildi. F 9 evvl Van belerbeisine hkm ki: Haydar Paa'nun hemresi Dergh- Muallm'a dem gnderp kz olup Kl Be ol Mehmed dme zzhnun zevcesi Bitlis'de kalup hl Bitlis'de alaybeisine koup mahrse-i mid'e gnderilmesin emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, mrun-ileyhi emrm zre mezkra koup mahmiyye-i mezbreye gnderesin.

1221

Karahisr- ark sancann tahriri srasnda baland bildirilen tevzi iinin durdurulmas ve tahrirde ne kadar ifraz ortaya kt ve bunun ne kadarnn havss- hmyuna ayrld arzolunup kabul edilmeden de tevzie balanmamas.

Yazld. Erzurum Belerbeisi Kethuds Al Kethud'ya virildi. F 8 Zi'l-kade Batum Sanca Bei olup vilyet-i Erzurum' tahrr iden mer Be'e hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Karahsr- ark sancanun tahrri tamm olup tevza mberet eyledn" ilm itmisin. mdi; bundan akdem bir-iki defa ahkm- erfe gnderilp; "Tahrr tamm oldukda arzeyleyp size tevz olunmak 23

emrolunursa ana gre amel eyleyesiz." diy buyurlmd. Ol ahkm- erfe muhlif tevza emr-i erfm virilmedin tevz eylemee bs ne olmdur; malm olmak lzim olman buyurdum ki: Vusl buldukda, tahrri tamm olunan sancaun ne mikdr ifrz zuhr idp ve havss- hmynuma ne mikdr olmdur, nice olmdur; arzolunup makbl olmadn tevza mberet eylemeyesiz.

1222

Makarska skelesi'nde yaplacak kale iin Hersek sanca kazalarndan yeterli miktarda cerahor gnderilmesi.

Yazld. Hersek Bei Hseyin Paa'nun Kapukethuds Dvd'a virildi. Hersek kdlarna hkm ki: Hersek Bei Hseyin dme zzh Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Makarska skelesi'nde bin olunmak fermn olunan kala mhimmi in kifyet mikdr cerahor ihrc olunup gnderilmesi lzim oldun" bildrmein buyurdum ki: Vusl buldukda, anun gibi mrun-ileyh kala-i mezbre binsna mberet idp dem gnderp sizden cerahor taleb eyledkde her birinz taht- kaznuzdan kifyet mikdr cerahor ihrc eyleyp mrun-ileyhn demlerine teslm eyleyesin ki, varup kalada istihdm olunalar.

1223

Kastamonu'da baz sarp da eteklerinde yaplan medreselerde klayarak baharla birlikte etrafa dalp halka zulmettikleri ve yerli ibirlikileri ve kendilerini himaye eden mderris ve kadlardan dolay yakalanmalarnn bir trl mmkn olmad bildirilen silhl suhtelerin ele geirilerek tefti edilip haklarndan gelinmesi ve kefilsiz suhte tutan mderrislerin bildirilmesi.

Yazld. Kethuds Dvd'a virildi. F 9 evvl, sene: 975 Kastamon sanca beine hkm ki: Hliy Dergh- Muallm'a dem gnderp; "Liv-i Kastamon'da sab talar eteklerinde medrese nmna baz evler ihds olup eyym- itda her medresede yiirmi-otuz nefer levend shteler gelp klayup evvel-bahr oldukda her biri let-i harbile il zerine kup mslimnlara env- zulm teadd idp ol makle levend shteleri yataklandurup elegetrilmeleri in hufyeten demler gnderldkde baz kimesneler haber virmein elegirmeyp sonra bir tarkla elegetrildkde her biri istihkkna gre hakret olunmalu oldukda baz kuzt hmyet idp vk olan enatlerin sicill itmeyp ve zikrolunan medreseler mderrisleri yanna gelp let-i harble ve tfenkle iki- gice yatup mun zahr olurlar ve mderrisler keflsz* shte tutarlar." diy bildrdi. Buyurdum ki: Vusl buldukda, ol makle shteleri elegetrp gaybet iderler ise yataklarna ve 24

turaklarna ve erle buldurmas lzim olanlara buldurup getrdp onat vechile hakk zre teft idp gresin; kazyye arzolundu gibi ise erle sbit zhir oldukdan sonra muhkem haklarndan gelp ve mderrisler mun zahr olup keflsz shteler tutmayalar; keflsz ve tfenkli shteler tutarlar ise yazup Sdde-i Sadetm'e arzidesin.

1224
Yazld.

Padiahn Edirne'den stanbul'a dn esnasnda istihdam edilmek zere eitli mesleklerden toplam otuz bir nefer orducu ihra olunmas.

Edirne kdsna hkm ki: Hl sadet icll ile mahrse-i stanbul'a tevecch-i hmynum olup orduc lzim olman Dergh- Muallm kapuclarndan Byezd orducba tayn olunup ve taht- kazndan iki nefer kassb ve drt nefer etmekci ve drt nefer arpac ve drt nefer dah ac ve iki nefer semerci ve iki nefer dah eskici ki, cmle otuz bir nefer olur yazlup ihrc olunmasn emridp buyurdum ki: Tehr u terh itmeyp zikrolunan erbb- hrefn yararlarndan ve kdirlerinden emrolunan orduclar yazup tayn eyleyp her birinn sanatlarna lzim mhimm olan havyicleriyle hzr u mheyy eyleyesin ki, kldukda cmlesi bile kup Ordu-y Hmynum'da bile olalar. Emrm zre zikrolunan orduclar yazup defter itdkden sonra bir sretin mezbr orducbana imzlayup viresin ki, vakt-i hcetde anunla amel oluna. Bu huss ziyde mhimdr; ana gre mukayyed olasn.

1225

Kefe'de yaplan gemiler iin Sefer avu'a koulup gnderilen neccarlar Akkirman skelesi'ne vardklarnda cilen kaykla Uraz'na ulatrlmalar.

Yazld. Ksm Be demisi Hasan'a virildi. F 9 evvl, sene: 975 Akkirman beine hkm ki: Hliy Kefe'de bin olunmak fermn olunan gemiler mhimmi in Kefe'ye irsl olunan neccrlar Dergh- Muallm avularndan Sefer zde kadruh ile Akkirman skelesi'ne geldklerinde ol cnibde olan kayk ile Uraz'na uladurmasn emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, mezkr avuum emr-i erfm mcebince gemiler mhimmi in fermn olunan neccrlar Akkirman skelesi'ne getrdkde muaccelen kayk ile Uraz'na uladurup ihml eylemeyesin.

25

1226

imdiye dein celep yazlmayan Ferecik ve psala'dan, bu i iin mal durumu msait olanlarn, vilyet yan ve ehl-i vukufun yardmyla adil bir ekilde tesbit edilip celep yazlmas; ancak bu yaplrken zenginlerin himaye olunup zengin olmayanlarn celep yazlmasndan kanlmas ve yazlan her celebin yanna kendisi hakknda ahitlik yapanlarn da kaydedilmesi; ayet tayin olunan celeplerin celeplik iin gerekli artlar tamadklar anlalacak olursa, bunlarn yerine ahitlerin celep kaydolunaca.

Yazld. mer nm demisine virildi. F 10 evvl Timrhsr Kds olup mahyif tefti fermn olunan Mevln Muhyiddn'e hkm ki: Mektb gnderp; " "Tefti fermn olunan yirlerde vk olan celeblern mrdeleri ve mflisleri ihrc olunup yirlerine mldr yarar kimesneler tahrr oluna." diy fermn- erfm olup defter irsl olunman Manastr'dan Gmlcine'ye gelince vk olan celeblern mrdeleri ve mflisleri ve girhteleri ihrc olunup yirlerine yarar u mldr kimesneler yazlup lkin Ferecik ve psala kazlarnda imdiye dein celeb tahrr olunma[ma]la defter-i atkda mukayyed celeb olmayup hliy; "Zikrolunan kdlklardan dah celeb yazlursa bize kll muvenet iderler." diy Siroz ve Gmlcine kazlarnda vk olan celeblern sricileri* ihbr itdklerin" arzeyledn ecilden buyurdum ki: Vusl buldukda, arzitdn zre zikrolunan kdlklarda kul u siph tyifesinden mad celeblik hdmetinn uhdesinden gelmee kdir yarar u mldr u mnm kimesneleri ayn- vilyetden ve ehl-i vukfdan dikkat ihtimm ile teft tefahhus idp tamm celeblie yarar [idine] mutemedn-aleyh kimesneler ehdet iderler ise [celeblik] hdmetine tayn eyleyp deftere kaydeyleyp her biri ne mikdr koyuna mtehammil olup yazlm ise deftere iret eyleyesin ki, ana gre mevsiminde taleb oluna. Amm; erbb- garaz ehdetleriyle hdmete kdir olmayan kimesneleri celeb yazup ve yarar u mnm olanlar synet olunup kimesneye zulm teadd olunmakdan hazer eyleyesin ve yararlklarna ehdet idenlern isimlerin dah mahalline kaydeyleyesin ki, sonra mflis olup celeblik hdmetine kdir olmaduklar zhir olursa ehdet idenler yirine celeb kaydoluna. Bi'l-cmle bu bbda gerei gibi ihtimm idp hakk zre yazasn ve ahz celb olunmakdan be-gyet ihtiyt zre olasn.

[Yev]m'l-Hams, f 10 evvli'l-mkerrem, sene: 975, der-Edirne

1227

Hasky'den Yusuf adl ahsn tutuklanp Muhib avu'a koularak Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Yazld. Mezbra virildi.

26

Hsky kdsna hkm ki: Hliy taht- kaznda Ysuf nm kimesnenn habs ile gelmesin emridp buyurdum ki: Sdde-i Sadetm avularndan Muhb avu vardukda, mezkr her kande ise elegetrp habs ile varan avuuma koup irsl eyleyesin.

1228

Hersek livasndan yeterli sayda sipahinin Makarska Kalesi inaatnda istihdam edilmesi.

Yazld. Hersek Bei Hseyin Paa'nun demisi Dvd'a virildi. Hersek beine hkm ki: "Liv-i mezbrda bin olunan Makarka nm kalanun bins muvenetine siph tyifesi lzim oldu" arzolunman kala-i mezbreye muvenet in liv-i mezbre siphlerinden kifyet mikdr siph istihdm olunmasn emridp buyurdum ki: Vardukda, zikrolunan siph tyifesinden emrm zre kala binsna kifyet mikdr siph istihdm eyleyesin.

1229

Radomir'den ihra olunan nzl akesinden Kad Hayreddin zimmetinde bki kalanla nibi olup ortadan kaybolan Kara Mahmud zerine sbut bulan meblan tahsili; ad geen nibe bir daha niybet grevi verilmemesi; bu olayla ilgili dier ahslarn da tefti olunarak mir alacan tahsilinden sonra, hapsi gerekenlerin hapsedilip sonucun bildirilmesi.

Yazld. avu demisi Mustaf'ya virildi. Radomir Kds Hayreddn'e hkm ki: Dergh- Muallm avularndan Hasan avu mektb gnderp; "Radomir kazsndan ihrc olunan nzl akasndan zimmetnde seksen iki bin yz aka zuhr idp otuz be bin altm alt akas alnup madsn virmekde tealll eyledn" bildrp ve; "Kara Mahmd nm nyibn zimmetinde dah alt bin krk aka zuhr idp gaybet eyledin" arzeylemein buyurdum ki: Zimmetnde zhir olan ml b-kusr virp ve nyibn kande ise bulup ihzr eyleyesin ki, zimmetinde zhir olan ml tahsl oluna. yle ki; nd idp nyibn bulvirmeyesin, azlle konlmayup ana olacak tb her vechile sana olunmak mukarrerdr; ana gre mukayyed olasn ve nyib-i mezbr niybetden ref idp min-bad niybet itdrmeyesin ve sen ki avusn, eger nyibdr ve eger gayri mbirndr; ihzr lzim olanlar ihzr idp mfetti kdsyla zimmetlerinde bi-hasebi'-er sbt olan ml tahsl idp nyibden ve gayriden habs cb ideni habsidp muhtc- arz olan yazup bildresin.

27

1230

Salaml ve mevki itibariyle gerekli olup olmadna dair hakknda elikili bilgiler sunulan Kocack Kalesi'yle ilgili ayrntl bir aratrma yaplarak sonucunun bildirilmesi.

Yazld. Kala-i mezbre mm Muslihuddn'e virildi. Ohri beine, Debri kdsna hkm ki: Kala-i Kocack mstahfzlar Sdde-i Sadetm'e gelp; "Sbkda mezbr kala in; "Zelzeleden harb olup ve hem yirinde deildr." diy bundan evvel arzolunm iken lkin mezbr kalaya zelzeleden gezend irimemidr. Nihyet baz termme muhtc olup vilyete nfi, yirinde kaladur. inde cmi- erf olup yiirmi neferden gayri nice Mslimnl'a lzim olur kaladur." diy ilm eylediler. mdi; mezbr kala ne makle kaladur; malm olmak lzim olman buyurdum ki: Vardukda, gresiz; zikrolunan kala gerekl midr, nicedr; ahvlin malm idinp dah mufassal merh yazup arzeyleyesiz.

1231

Memleketine dnen ran elisinin stanbul'a ulatnda bir gn kalp ertesi gn gemilerle karya geirilmesi.

Yazld. Yenieri aasna yazld. Sleymn avu'a virild[i]. Vezr Piyle Paa'ya hkm ki: Yukaru Cnib'den gelen iliye iczet-i hmynum ile ol cnibe mteveccih olmdur. Buyurdum ki: Va[r]up mahrse-i stanbul'a vsl oldukda, bir gn oturak olup irtesi gemiler ile te yakaya geresin. Yazld. Bir sreti, yenieri aasna.

1232

Nevbetilik hizmeti iin Budun'da bulunan ve kendilerine ihtiya duyulmad bildirilen Dergh- Muall yenierilerinin Asitne-i Sadet'e gnderilmesi.

Yazld. Kethudsna virildi. Budun belerbeisine hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp Budun'da nevbetcilik hdmetinde olan Dergh- Muallm yenierileri in; "Nevbetci lzim deildr." diy ilm eylemisin. Buyurdum ki: Vusl buldukda, fi'l-vk arzitdn zre nevbetci lzim deil ise mezkrlara iczet viresin ki, sitne-i Sadetm'e gelp gideler. 28

1233

stanbul'dan Erzurum'a kadar yol stndeki kaza kadlarnn memleketine dnen ran elisi ve maiyyeti iin idareleri altndaki blgelerden zahire tedarik etmeleri.

Yazld. Sleymn avu'a virildi. Mahrse-i stanbul'dan Erzurum'a varnca yolun zerinde ve sa u solnda vk olan kdlara hkm ki: Hliy h tarafndan Sdde-i Sadetm'e gelen ili hsn-i iczet-i hmynum ile gir ol cnibe irsl olunmdur. Buyurdum ki: Varcak, her kanknuzun taht- kazsna ve kurbine dhl olursa birbirinze muvenet idp kendlere ve tavarlarna vfir mstevf zahre tedrk ihzr eyleyp muzyaka ekdrmeyesiz. Huss- mezbr mhimmt- umrdandur; ihml msheleden hazer idesiz.

1234

Sofya, Filibe ve Tatarpazar yaylalarnda retilen ya, bal ve peynirin Selanik Yahudileri veya bir bakasna deil, Edirne zahiresi iin gelen bakkallara satlmas.

Yazld. Haber getrene virildi. Sofya ve Filibe ve Tatarbzr kdlarna hkm ki: Mahrse-i Edirne bakkllar Sdde-i Sadetm'e gelp; "taht- kaznuzda vk olan yaylalarun bal u yan ve penrini kadmden bunlar varup mahrse-i mezbre zahresiyn alagelmiler iken h[]l Selanik ve gayri yirlerden baz Yehd tyifesi gelp almala kll muzyaka virdklerin" bildrp ol bbda emr-i hmynum taleb itdkleri ecilden buyurdum ki: Gresiz; vk ise her birinz taht- kaznuzda ol yaylalarda olanlara muhkem tenbh tekd idesiz [ki], bal u ya u penrlerin olgeldi zre mahrse-i mezbre zahresiyn bunlara virp Selanik'e ve gayri yirlere virmeyeler. Bade't-tenbh eslemeyeni yazup bildresiz.

1235

Cezyir seferine tayin olunan Krkil Beyi Ahmed Bey'in Slolu Aireti'nden piyade ve kemandar ihrac iin gnderdii adamlar airet kethdalar Kasm, Musa ve Bekir'le anlap halk tahrik ederek ddrdkleri, asker verdirmedikleri ve Ahmed Bey'in kynn yamalanp kiinin ldrlmesine sebep olduklar bildirilen Ahmed Bey'in amcas olu Hac Mehmed ile ad geen dier ahslarn yakalanp ktillikleri ve dier sular sbit olursa haklarndan gelinmesi.

Yazld. 29

Kapukethudsna virildi. Diyrbekir belerbeisine hkm ki: Hliy Badd ve eh[ri]zol belerbeileri ve Sultn Hasan Be dme ikblhm mektb gnderp; "Krkil Sanca Bei Mr Ahmed dme zzh emr-i erf ile Cezyir Seferi'ne tayn olunup sancana mteallik Slol Areti'nden piyde v kemndr ihrcna dem gnderdkde ammusi ol Hc Mehmed nm kimesne tyife-i mezbre yanna girp Kethudlar Ksm ve Ms ve Bekir ve baz demleri ile ittifk idp halk ifsd idp piyde v kemndr virdrmedklerinden gayri demlerin dp ve pre karyesin ihrk ve iki pre karyesin yam eyleyp ve reysndan nefer kimesneyi katlitdklerin" bildrdkleri ecilden buyurdum ki: Varcak, mezbrlar hsn-i tedbr ile elegetrp gresin; ktil olup vech-i merh zre emr-i erfe muhlefet nd eyledkleri sbit zhir olursa cezlar virile ki, syir ehl-i fesd enate mcib-i bret ola. Amm; bu bahne ile b-gnh olanlara dahlolunmayup ktil olup ehl-i fesd olduklar erle sbit oldukdan sonra hmyet itmeyp haklarndan gelinp muhtc- arz ise yazup arzeyleyesin; dah emr-i erfm mcebince haklarndan gelesin ve emrm yirine varup ne vechile haklarndan gelindin yazup bildresin.

1236

Edirne'den stanbul'a dnecek olan Padiah'n ve Drssade halknn yollar zerindeki bozuk kprlerin tamiri ve gereken yerlere kpr yaplmas iin tayin olunan Silhdarlar Kethdas Mahmud'a ve Kethdayeri Yusuf'a gereken yardmn yaplmas.

Yazld. Mezbr kethudya virildi. Edirne'den mahrse-i stanbul'a varnca yol zerinde olan kdlara hkm ki: Hliy sadet icll ile stanbul'a tevecch-i hmynum mukarrer olup ina'llh an-karb klmak zredr. Eyle olursa; yol zerinde olan k[]prler meremmet* olup ve almetler vaz olunmak lzim olman Atebe-i Ulym'da Silahdrlarum Kethuds kdvet'l-emcid ve'l-ekrim Mahmd dme mecdh tayn olunup buyurdum ki: Vusl buldukda, her birinz bi'z-zt mukayyed olup taht- kaznuzdan mrun-ileyhe kifyet mikdr dem tedrk idp ihrc eyleyp ve evvelden kpr olup bozlup meremmete muhtc olanlarn ve kadm kprisi olmayup yatak olup kpri lzim olan mahallere kpri bin itdrp mrun-ileyhe gerei gibi muvenet muzheret eyleyesiz ki, sadet ikbl ile giderken ubrnda muzyaka lzim gelmeye. Huss- mezbr ehemm-i mhimmtdandur; ihml msheleden hazer idesiz. yle ki; mrun-ileyh kethud ihml* mshelenz bildre, zrinz makbl olmayup muteb olmanuz mukarrerdr; ana gre ikdm u ihtimm zre olasz. Yazld. Bu dah. Bir sreti, Kethudyiri Ysuf'a virildi; Dru's-sade mrr idecek tarkun tamri 30

in.

1237

Mehmed Rza adl ahsa ait olduu Diyarbakr defterdarnca bilinen ve ad geen tarafndan Mteveffa Han Abdal'a rehin olarak braklan fakat Han Abdal'n da, kendisine ait olduunu iddia ederek sahiplendii bildirilen bozdoann, ayet durum bu ekilde ise, eran gereken bahasnn Han Abdal'n metrktndan alnp Mehmed Rza'ya denmesi.

Yazld. Mezbr Mehmed'e virildi. Diyrbekir belerbeisine ve mid kdsna ve defterdrna hkm ki: Mehmed Rz nm kimesne gelp; "bir mcevher bozdoan olup maktl Hn Abdl'a iki yz altuna rehn tarkyla virp sen ki Diyrbekir defterdr[]sn, mezbr bozdoan bundan satun almak isteyp bunun mlk-i mahz oldu malmun oldun" bildrp ve mteveff-i mezbr; "Mezkr bozdoan Tebrz'de pke in iletdm; mlkmdr." dimein buyurdum ki: Gresin; kazyye didi gibi olup mezkr bozdoan bunun olduna sen ki defterdrsn, vech-i merh zre malmun olm ise ki, erle buna bahs virilmek lzim gele anda oullarna intikl iden metrktndan mukaddem bahsn erle hkmidp alviresin; muhtc- arz olan yazup bildresin.

1238

Kzlca msellemlerinin bir nevbetlilerinin Koyun Emini Mahmud avu'a koularak koyun hizmetinde istihdam olunmalar.

Yazld. Koyun emnine virildi. Krkkilise beine hkm ki: Hliy Kzlca msellemlerinn bir nevbetlsi ki, iki yz yetmi neferdr Koyun Emni olan Dergh- Muallm avularndan Mahmd avu zde kadruhya kolup koyun hdmetine istihdm olunmalarn emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, Kzlca msellemlerinn bir nevbetlsin det knn zre eribalar ve mukaddimleri ile ihrc eyleyp mrun-ileyh avuuma koup gnderesin ki, koyun hdmetine istihdm eyleyesin. Huss- mezbr mhimdr; ihml msheleden hazer idesin.

1239
Yazld.

Bkz. hkm. 1238.

Kzlca msellemleri oldu yirlern kdlarna hkm ki: Hliy Kzlca msellemlerinn bir nevbetlsin bu defa koyun hdmetine memr 31

olan Dergh- Muallm avularndan Mahmd avu zde kadruh yanna istihdm in tayn olunup ol bbda belere hkm-i erfm yazlup gnderilmidr. Buyurdum ki: Vusl buldukda, anun gibi mrun-ileyhimnun demleri gelp taht- kaznuzda olan Kzlca msellemlerin taleb eyledklerinde asl tehr itdrmeyp det knn zre eribalar ve mukaddimleri ile muaccelen ihrc eyleyp demlerine koup gnderesiz ki, varup koyun hdmetine istihdm olunalar. Huss- mezbr mhimdr; ihmlden hazer eyleyesiz.

1240

Bursa'da iki kiinin yasak yenierilerden Bekir'i yaralayarak lmne sebep olduklar, birinin yakalanp suunu kabul ettii ve siyaset olunacann bildirildii; dier ahsnda yakalanmas ve ktil eriki olduu sbit olursa eran gerektii ekilde cezalandrlmas.

Yazld. Muhzr ktibine virildi. F 21 evvl, sene: 975 Burusa beine hkm ki: Mektb gnderp; "Burusa'da yasakc olan yenierilerden Bekir nm yenieri, iki atlu kimesne bir harfi derken rstgelp def in zerlerine vardukda mezbrlar yenieriye karu gelp yenieriyi bala urup kaduklarnda ardlarnca dem varup bir neferin elegetrp yenieriyi urduklarnda ikrr itmekle habsolunup mezbr yenieri dah ol darbdan iki ay shb-i fir olup veft itdin ve ktil bade'l-d siyset olunur." diy bildrmisin. Buyurdum ki: Vusl buldukda, yolda olup gaybet eyleyen dah kfelsna bi'l-cmle erle buldurmas lzim olanlara buldurup her ne tark ile mmkin olursa elegetrp dah ktil erki oldu erle sbit olursa siph ise habs arz idp deil ise erle lzim geleni icr idp yirine koyasn.

1241

Hoalay kazas halknn, zekt ad altnda ake, koyun, kuzu ve tavuklarn alan, evlerini ve ahrlarn yakp oluk ocuklarn rencide eden suhte leventlerin zerlerine varlp yakalanarak tefti olunmalar ve suu sbit olanlarn haklarndan gelinmesi.

Yazld. Ben demisi Mehmed'e virild[i]. [F] 25 evvl Kastamon beine ve Hoalay [kdsna] hkm ki: Hl kaz-i mezbr halk dem gnderp; "Baz levendler shte nmna on be-yiirmi nefer kimesne pr-yarak olup zerlerine gelp "zekt" diy her birisinden birer mikdr aka v koyun u kuz v tavuk alup bir-iki gice yatup andan kalkup bir kimesnenn zerine dah varup gicede ve gndzde gfil iken birine zarar iridrrsenz sonra anlarun emsli levendler gelp; "Sbk shteli rencde* itmisiz." diy evlerini ve anbrlarn ihrk idp gayri ehl yllerini rencde iderler ve sancakbei dah; "Bu makle levendlere zahre virr imisiz." diy teklf idp bu bahne ile bunlardan ml ahzider." diy bildrdi. 32

Buyurdum ki: Vusl buldukda, zam v siph v il-eri* ile zerlerine varup mezbr shteleri elegetrp onat vechile hakk zre teft idp gresiz; bi-hasebi'-er'-erf fesd enati zhir sbit olanlarun muhkem haklarndan gelp hlf- er- erf kimesneye i itdrmeyesiz; muhtc- arz olan arzeyleyesiz.

1242

Ardahan sancanda timar tasarruf eden ve bir ka yandayla birlikte ran'a tbi Varaza lkesinde kyler basarak hayvan gasbedip yz kadar esir getirdiine dair ran elisi tarafndan hakknda ikyette bulunulan Svar adl sipahinin ve yandalarnn tefti olunarak zerlerine sbit olan haklarn hak sahiplerine alverilmesi; sulular sipahi iseler hapsedilip durumun arzedilmesi; deil iseler eran gerektii ekilde hareket olunmas.

Sleymn avu'a virildi. Erzurum belerbeisine hkm ki: Hliy cenb- emret-meb hkul Sultn dme ulvvh tarafndan Sdde-i Sadetm'e yle arzolund ki: "Ardahan sancanda tmra mutasarrf olan Svr nm siph ile birka nefer siph Yukaru Cnib'e tbi Varaza lkesinde iki- pre karye urup yz mikdr esr getrp birkan gir virp syirin virmeyp teadd iderler imi." Buyurdum ki: Gresin; kazyye arzolundu gibi ise [ki], sbit zhir ola mteveccih olan eger esr ve eger tavardur; b-kusr ashbna hkmidp alviresin ve anun gibi fesd idp siph tyifesinden ise habsidp arzeyleyesin; deil ise er- kavmle mil olup sulh u salha mugyir ve er- kavme muhlif kimesneye i itdrmeyesin. Tekrr ikyet olunmalu olmayup bu bbda gerei gibi mukayyed olasn.

1243
Yazld. Bu dah.

Dadyan Melik'in yannda olduu bildirilen Leonar kardei Grgi zevcesinin, baka biriyle evli deilse, Gazvin'de olan oullarna kavuturulmas amacyla mahremleriyle ahkulu Sultan'a teslim ettirilmesi.

Erzurum belerbeisine hkm ki: Leonar karnda Grgi zevcesinn oullar Gazvn'de olup cenb- emretmeb hkul Sultn dme ulvvh; "bi'l-fil mezbre Dadyan Melik'n yannda oldun" bildrp; "oullarna mlkye olmasn" rec itmein buyurdum ki: Mezkr Dadyan Melik'e dem gnderp bi'l-fil mezbre, kimesnenn taht- nikhnda deil ise mahremleriyle mrun-ileyhe teslm itdresin.

33

1244

ran'a tbi olmasna ramen Berados beyi tarafndan mahsulne mdahale edildii bildirilen Urumi lkesi'nin on dokuz ky gerekten de defter-i cedd-i haknde bu tarafa kaytl deilse szkonusu mdahalenin nne geilmesi ve iki devlet arasndaki sulha aykr i yaptrlmamas.

Yazld. Bu dah. Van belerbeisine hkm ki: Hliy Yukaru Cnib'e tbi Urum lkesi Bei olan [cenb-] emret[-meb] Mansr dme zzh Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Jabad nhyesine tbi on bir pre ve hret-bd nhyesine tbi sekiz pre cmle on tokuz pre karyeler lke-yi* mezbra tbi olup mbeynde sulh u salh vk olaldan ber mezkr lke ile zabtolunugelp kendden mukaddem Be olan Emr Gaybet ve Cafer ve nekul Be dah mutasarrf olup ol bbda mahzar dah gnderp Berados sanca bei cnibi[n]den zikrolunan karyelern mahsline dahlolundun" bildrp ol bbda emr-i hmynum taleb itmein buyurdum ki: Gresin; kazyye didi gibi olup niz olunan karyeler defter-i cedd-i hknde bu tarafa yazlm deil ise Berados sanca bei cnibinden knn u deftere muhlif dahlolunursa men u def idp sulh u salha mugyir ve defter knna muhlif asl dahlitdrmeyesin; muhtc- arz olan yazup bildresin.

1245

engerliy yaknlarnda Yanko adl zimmyi ldrp ortadan kaybolan Dirhem'nin, yakalandnda yaplan sorgulamada, kefili ve yata olarak adn verdii Yavaa kynden Divne Hseyin hakknda tahkikat yaplmas ve iddiann gerek olmas halinde ad geen ahsn Evren avu'a koularak Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Yazld. Mezbr avua virildi. F 12 evvl, sene: 975 Hayrabol kdsna hkm ki: Bundan akdem engerliyi kurbinde Yanko nm zimmyi katleyleyen Dirhem nm kimesne gaybet eyleyp badeh elegirp; "imdiye dek kimde yatup tururdun?" diy teft olundukda; "Yavaca nm karyede Dvne Hseyin nm kimesnenn koyun ile gezdm." diy ikrr eyledin ve mezbr Hseyin mezkr Dirhem'nn nefsine kefl oldu ilm olunman buyurdum ki: Evren avu vusl buldukda, mezbr tetebbu eyleyp gresin; fi'l-vk mezbr Dirhem'nn yata ve tura olup kefl oldu vk ise [ki], bi-hasebi'-er sbit zhir ola mezbr merkm a[vu]uma teslm eyleyesin ki, Sdde-i Sadetm'e getresin.

34

[Yev]m'l-Ahad, f 13 evvli'l-mkerrem, sene: 975, der-Edirne

1246

am Beylerbeyi Vezir Mustafa Paa'nn hemen Yemen'e gitmesi konusunda uyarld, emrine verilen yz sipahiyle ad geenin am'dan ayrlndan sonra, am muhafazasna tayin olunan Karaman beylerbeyinin kalan sipahiler ile am muhafazasnda bulunmas.

Yazld. Muhb avu'a virildi. m muhfazasnda olan Karaman belerbeisine hkm ki: Mektb gnderp; "Ramazn- mbrekn sekizinci gni m'a vsl olup Vezrm Mustaf Paa hac maslihn grmeyince Yemen'e gitmezler." diy bildrmisin; dah her ne dinilmi ise malm- erfm olmdur. mdi; mrun-ileyhe hkm-i erfm gnderilp; "Asl tevakkuf olunmayup muaccelen Yemen cnibine azmet eyleyesin." diy emrm olmdur. Buyurdum ki: Mrun-ileyhle tayn olunan yz nefer siphden madsyla, mm-ileyh Yemen cnibine tevecch itdkden sonra muhfaza hdmetinde olasn.

1247

Avlonya ve Belgrad'da Muhammed adl ahsn tereke toplayp kffara satt yolunda alnan duyumun asl olup olmadnn aratrlp sonucun bildirilmesi.

Yazld. Vize'de mreti olan Ayas Paa'nun kyim-makm- mtevellsine virildi. F 13 evvl, sene: 975 Avlonya beine ve Belgrad kdsna hkm ki: Hliy taht- hkmetinzde Muhammed nm [kimesne] vilyetden tereke cem idp kffra bey itdi istim olunman buyurdum ki: Vusl buldukda, tamm mukayyed olup teft tefahhus eyleyp gresiz; fi'l-vk huss- mezbrun asl var mdur, nicedr; tamm gavrine irip vkf u muttali olduun zre asl ve ha[k]kati zre mufassal merh yazup arzidesiz. Amm; bu bbda tamm hakk zre olup hlf- vk kazyye arzolunmakdan hazer idesiz.

1248

am defterdarnn, am Hazinesi'nin gelirlerinin hac masraflarn ve yenieri mevcibini karlad ve artan gelirin Hazine-i mire'ye gnderileceine dair gnderdii mektubun alnd; defterdarn Hazine gelirlerinin artmas iin gerekli gayreti gstermesi.

35

Yazld. Muhb avu'a virildi. m Haznesi defterdrna hkm ki: Mektb gnderp; "m mahsli hacc- erf ihrctna ve yenieri mevcibine vef eyledinden gayri hazne irsl olunmas mukarrer olup Yemen harcndan kalan fazla* ina'llh Hzne-i mire'ye irsl olunur." diy bildrmisin. mdi; Hzne-i mirem izdiyd bbnda ikdm u ihtimm lzim olman buyurdum ki: Vusl buldukda, Hzne-i mirem izdiydnda gerei gibi mukayyed olup bi-hasebi'l-imkn* teksr tevfri bbnda env- ikdm u ihtimmun vcda getresin.

1249

am Hazinesi'nde Yemen'e giden yenieri ve sipahi iin gereken altn bulunmadndan Haleb Hazinesi'nden yz bin altnn yol gvenlii salanarak Vezir Mustafa Paa'ya ulatrlmak zere am muhafazasndaki Karaman beylerbeyine gnderilmesi.

Yazld. Muhb avu'a virildi. Haleb defterdrna hkm ki: Vezr Mustaf Paa Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "Yemen mhimmi in kolan siph u yenieri tyifesine m Haznesi'nden mevcd olan altun vef itmeyp lzim oldukda Haleb Haznesi'nden kifyet mikdr altun virile." diy bildrmein yz bin altun virilmesin emridp buyurdum ki: Vardukda, Haleb Haznesi'nden yz bin altun tedrk ihzr idp Haleb belerbeisine teslm eyleyesin ki, mrun-ileyh Haleb siphlerinden ve hsr-erenlerinden kifyet mikdr dem koup emn slim m muhfazasnda olan Karaman belerbeisine uladurup ol dah kifyet mikdr demle mrun-ileyh vezrme irsl sl eyleyesin. Huss- mezbr mhimdr; ana gre mukayyed olasn.

1250

Ulfeleri am ve Haleb Hazineleri'nden verilmek zere am, Sayda, Safed, Beyrut, Balbek, Kuds, Trablus ve Cebele'den belirtilen miktarlarda piyade kavvasn cilen tedarik ve ihra edilmesi.

Yazld. Muhb avu'a virildi. m kdsna hkm ki: Vezrm Mustaf Paa mektb gnderp; "Yemen mhimmi in piyde kavvs ihrc olunmas lzim oldun" bildrmein vilyet-i m'dan bin be yz nefer kavvs tedrk ihrc olunup ulfeleri m ve Haleb Hazneleri'nden virilmek emrm olmdur. Buyurdum ki: 36

Vardukda, sen dah taht- kazndan tayn olunan bin be yz nefer kavvsdan tevz oldu denl yarar kavvs ihrc idp bb- ikdm u ihtimmda dakka fevteylemeyesin. Huss- mezbr ehemm-i umrdandur; asl tevakkuf eylemeyp muaccelen emrm zre taht- kazndan tevz olundu denl yarar kavvs ihrc eyleyesin. Yazld. Bu dah. Bir sreti, Sayd kdsna. Yazld. Bu dah. Bir sreti, Safed kdsna. Yazld. Bu dah. Bir sreti, Beyrt [kdsna]. Yazld. Bu dah. Bir sreti, Balbek kdsna. Yazld. Bu dah. Bir sreti, Kuds-i erf kdsna. Yazld. Bu dah. Bir sreti, Trablus kdsna. Yazld. Bu dah. Bir sreti, Cebele kdsna.

1251

Sefere gitmeyip kendi kendine kad atad ve gelip geen tccardan kanuna aykr bac ald iin mstahfz olduu Perespi Kalesi'ni teslim etmesi emrolunduu halde teslim etmedii bildirilen si Mir Zeyneddin'e kaleyi teslim etmesinin tekrar teklif olunmas; teslim etmezse durumun Sdde-i Sadet'e bildirilmesi.

Yazld. Bedir Be kethudsna virildi. Diyrbekir belerbeisine: Cizre kds mektb gnderp; "Bundan akdem emr-i erf vrid olup; "Bedir Be bertnda mukayyed olan Perespi dimekle marf kalanun Mstahfz Mr Zeynddn kend tarafndan kd nasbidp mrr iden tccrdan hlf- er u knn bc alup s olmdur. Kala-i mezkre ammusi Hseyin Be'e teslm olmak" buyurlman emr-i erf 37

mcebince mma-ileyh Bedir Be dem gnderp; "Kala-i mezbre[yi] Hseyin Be'e teslm idesin." diy tenbh itdkde itat itmeyp ve kalay virmeyp ve sefere varmayup dyim yende v revendeyi rencde itmekden hl deildr." diy bildrmein buyurdum ki: Gresin; arzeyledi gibi olup yende v revendeyi rencde idp teadd iderise emr-i erf-i sbk mcebince kala-i mezkreyi taleb idesin. yle ki; virmeyp nd muhlefet ide, yazup arzeyleyesin.

1252

Yemen Seferi'ne katlan Sana beylerbeyine bahas daha sonra talep olunmak zere Msr'dan yeterli miktarda buday ve alik verilmesi.

Paaya gnderildi. Msr belerbeisine hkm ki: San belerbeisi mektb gnderp; "bu defa Yemen Seferi zahresiyn mm-ileyhe buday u alk lzim olup Yemen'e vardukdan sonra bahsn virmek zre mahrse-i Msr'dan kifyet mikdr buday u alk tedrk olunup virilmesin" ilm eylemein buyurdum ki: Arzitdi zre mahrse-i Msr'dan bahsyla kifyet mikdr buday u alk tedrk idp bahsn gir b-kusr alnmak zre virp zamnnda gir bahsn taleb idp b-kusr alasn.

1253

Yemen mhimmi iin Haleb Hazinesi'nden ihra olunacak altnn, yol gvenlii salanarak, Vezir Mustafa Paa'ya ulatrlmak zere am muhafazasndaki Murad Paa'ya gnderilmesi.

Yazld. Muhb avu'a virildi. F 14 evvl, sene: 975 Haleb belerbeisine hkm ki: "Yemen mhimmi in Haleb Haznesi'nden yz bin altun ihrc idp Vezrm Mustaf Paa'ya irsl sl olunmak" in Haleb defterdrna hkm-i erfm gnderilmidr. Buyurdum ki: Vusl buldukda, mrun-ileyh defterdr zikrolunan altun Hazne'den ihrc idp sana teslm eyledkde siph tyifesinden ve hsr-erinden ve gayriden kifyet mikdr dem koup m muhfazasnda olan Karaman Belerbeisi Murd dme ikblhya emn slim irsl eyleyesin ki, ol dah dem tedrk idp mrun-ileyh vezrme sl eyleye ve hazne ile gnderilen kimesnelere bir yara[r]n ba [u] bu tayn eyleyesin ki, yolda ve izde basret zre olup bb- ihtimmda dakka fevteylemeye. Huss- mezbr mhimdr; ana gre mukayyed olasn.

38

1254

Yemen mhimmi iin Haleb Hazinesi'nden gnderilecek yz bin altnn, am muhafazasnda bulunan Karaman Beylerbeyi Murad Paa tarafndan yol gvenlii salanarak Vezir Mustafa Paa'ya ulatrlmas.

Yazld. Muhb avu'a virildi. F 14 evvl, sene: 975 Karaman Belerbeisi olup m muhfazasnda olan Murd Paa'ya hkm ki: "Yemen mhimmi in Haleb Haznesi'nden yz bin altun ihrc olunup Vezrm Mustaf Paa'ya irsl eyleyesin." diy emrm olmdur. Buyurdum ki: Vardukda, zikrolunan altun Haleb'den sana vsl oldukda sip[h] tyifesinden ve hsr-erinden ve gayriden kifyet mikdr dem yazup emn slim mrun-ileyh vezrme irsl sli bbnda mcidd s olasn. Huss- mezbr mhimdr; ana gre mukayyed olup hazne ile yarar demler koup birini ba u bu tayn eyleyp gerei gibi tenbh tekd eyleyesin ki, yolda ve [i]zde basret zre olup bb- ihtimmda dakka fevteylemeyesin.

1255

Yemen seferine tayin olunan Vezir Mustafa Paa'ya asker, zahire, gemi ve mhimmt hususunda muzyaka ekdirilmemesi ve tereke anbarlarnn tamamen bo braklmayp tohumluk tereke ayrlmas; ayrca gemiler gittikten sonra da gemi yapm iin kereste tedarik edilmesi. .

Yazld. Paaya. Msr belerbeisine hkm ki: Mektb gnderp; "ol vilyetn ahvli ve mevcd olan hazne v glle mteallik husslar, Yemen mhimmi in lzim olan mhimmt tedrk eylemek bbnda mcidd s olduun" bildrmisin; dah her ne dimi isen mufassalen Pye-i Serrm'e arzolunup lm-i erf-i lem-ml-i husrevnem muht u mil olmdur ve Hasan avu dah; "imdiye dein iki yz bin filori tahsl eyledn" haber virmidr. mdi; Yemen mhimmi in lzim olan eger gemilerdr ve eger peksimat ve syir husslardur; muaccelen tedrk olunmas ehemm-i mhimmtdandur. Huss- mezbra serdr tayn olunan Vezrm Mustaf Paa'ya hkm-i erfm gnderilp; "Asl tevakkuf olunmayup muaccelen varup iriesin." diy emrm olmdur. Buyurdum ki: Vusl buldukda, Yemen mhimmi in lzim olan husslarda gerei gibi ikdm u ihtimm zre olup mrun-ileyh Msr'a varup mlk olunca asl bir hussda tevakkuf olunmak lzim gelmeyp eger gemilerdr ve eger gayridr; cmlesi hzr u mheyy olup mevsimiyle mahall-i memra mteveccih oluna. Bi-nyeti'llh ftht- cemle myesser olm ola. Bi'l-cmle h bir hussda; "Arza muhtcdur." diy avk u tehr olunmayup vech mnsib grildi zre itmm- maslahat itmek bbnda env- mes-i cemle zuhra getresin. Lzim'l-arz olur kazy vk olursa badeh arzeyleyesin. Bu bbda 39

mrun-ileyh Vezrm Mustaf Paa mektb gnderp; "vk olan hdemt- hmynda gerei gibi mcidd mukdim olduun" arzeylemidr. Gerekdr ki; huss- mezbrda keml-i ikdm u ihtimm ile yek-dil yek-cihet olup eger aka ile tereke almak hussdur ve eger gayridr; muaccelen itmma iridrmek bbnda umlandan ziyde sayler eyleyesin ve anbrda olan terekeden tohm in bir mikdr tereke alk[oy]up anbr kat hl komayasn. Rmili cnibi[n]den dah baz gemilerne tereke tahml olunup mevsimiyle gnderilr. imdilik bulunan yirlerden alup askere mteallik olan zahre bbnda muzyaka ekdrmeyesin ve Vezrm Mustaf Paa askir-i mansre ile Yemen'e tevecch itdkden sonra gemiler mhimmtyn kereste ihzrna dah mukayyed olup tedrk eyleyesin ki, lzim oldukda hzr buluna.

1256

Kavvas ihrac iin am ve Haleb kadlarna; gemi, tereke, peksimet tedariki vs. konularda da Msr beylerbeyine hkmler yazld; yenieri mevcibleri ve kavvaslarn ulfesiyle sipahilerin timarlar yazlarnn Haleb Hazinesi'nden gnderilecek yz bin altndan denip sipahilere denecek para bunlarn timarlarndan tahsil olunacandan kime ne kadar dendiinin bir deftere kaydedilmesi; ayrca atl askerin zahiresinin teminindeki zorluk dolaysyla, gtrlen askerin ounun piyade olmasna gayret edilmesi.

Yazld. Muhb avu'a virildi. F 14 L., sene: 975 Vezrm Mustaf Paa'ya hkm ki: Mektb gnderp; "Yemen mhimmi in beer aka ulfe ile bin nefer kavvs lzim olup ve m'dan giden siph tyifesinn tmrlar yazus ile yenieri tyifesinn mevcibleri virilmesi" hussn bildrmisin; dah her ne dinilmi ise mufassalen Pye-i Serr-i Alm'a arzolunup lm-i erf-i lem-ml-i husrevnem muht u mil olmdur. mdi; huss- mezbr in bin be yz nefer kavvs yazlup ulfeleri m ve Haleb Haznesi'nden virilmek emrm olup vilyet-i m kdlarna; "Bin be yz nefer kavvs muaccelen ihrc eyleyesiz." diy ( ) defterdrna emrm olmdur. Buyurdum ki: Vardukda, emrm zre bin be yz nefer kavvs yazup ve siph tyifesinden lzim oldukda Haleb Haznesi'nden tayn olunan yz bin filoriden karz tarkyla olgelen det knn zre tmrlarna gre tevz idp esmsiyle tmr nhyesin ve karyesin ve yazusn defter idp zerlerine ne mikdr altun virildin kaydeyleyesin ki, kendleri mevcd olmadu zamnda karz virilen altun tmrlarndan tahsl oluna ve yenierilern dah lzim olan mevcibleri ol altundan virile. Msr belerbeisine dah hkm-i erfm gnderilp; "Cem lzim olan husslar; "Lzim'l-arzdur." dimeyp vech mnsib grildi zre tedrk olunup nihyet sonra arzeyleyesin." diy emrm olup; "Eger gemiler hussdur ve eger tereke satun alup mstevf peksimat ihzrdur ve gayridr; hzr u mheyy eyleyesi[n] ki, askir-i mansre [ile] varldukda asl bir hussda tevakkuf u tehr olmak lzim gelmeyp mevsimiyle Yemen cnibine azmet olunup bi-nyeti'llhi tel env- fethlar ve yz aklklar myesser ola." dinilmidr. Hemn cibilletinzde merkz olan asnf- ecatn ve firsetinz muktezsnca muaccelen kup mevsimiyle irip adnun def u 40

ref[] bbnda mes-i cemlenz zuhra getresiz ve sayeyleyp bile alup gitdnz askern ekserini piyde alup gidesiz ki, atlu askern zahresi bbnda usret ekilmek mukarrerdr. Bi'l-cmle mahall iktiz eyledi zre tedrk idp vech mnsib grildi zre itmm- maslahat bbnda mcidd s olasz.

1257
Yazld.

Oullar ah Tahmasb'n yannda bulunan ve kendisi Dadyan lkesinde olmasna ramen orayla bir alkas olmad bildirilen kadn hakknda aratrma yaplarak sonucun bildirilmesi.

Erzurum belerbeisine hkm ki: Hliy Dadyan lkesinde bir htn olup ol diyrda zevci ve alkas olmayup oullar Tahmasb h yannda oldu ilm olunup mezkre htn ne makle htn oldu Sdde-i Sadetm'de malm olmak lzim olman buyurdum ki: Vusl buldukda, mezkre htn ne makle htndur, bu diyrda zevci ve alkas var mdur, nicedr; ahvlin malm idinp mufassal merh yazup arzeyleyesin.

1258

Hssa bahelere acemi olan lzm olduu, ancak buralardaki ilere Trk zerindeki olanlarn dayanamayp katklar bildirildiinden, Avlonya'dan yeni toplanan olanlardan altm tanesinin bahe hizmetine tayin olunmas.

Yazld. Muhzra virildi. Yenieri aasna hkm ki: Kdvet'l-emcid ve'l-ekrim Bostnclarum Ba Dvd dme mecdh Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Hssa belerm hdmetiyn acem-olan lzim olup bi'l-fil Trk zerinde hdmet iden olanlardan virilrse nicesi kend hevsnda gezmee mutd olmala be hdmetine tahamml idemeyp kaar." diy; "hliy Avlonya sancandan cem olunan olanlardan virilmesin" rec itmein zikrolunan olanlardan altm nefer olan virilmek emridp buyurdum ki: Emrm zre bi'l-fil Avlonya'dan cem olunan acem-olanlardan Be-i mirem hdmetiyn det-i kadme zre altm nefer yarar olan yazup mrun-ileyhe teslm eyleyesin.

1259

Karadeniz'de paralanan gemilerden kan ya tulumlarn yamaladklar yaplan tefti neticesinde sbit olup hlen firarda olanlarla, yalarn toplanmas srasnda baskn yapp adam ldren ve yrtlen teftiin yarda kesilmesine sebep olan suhtelerin yakalanp durumun bildirilmesi.

41

Yazld. Mektb getren Rmili avularndan Hseyin avu'a virildi. F 15 evvl Kastamon beine ve Sinob kdsna hkm ki: Sen ki kdsn, Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Deryda helk olan gemilerden kan ya tulumlar emr-i erf zre Hseyin avu mberetiyle teft olundukda kaz-i Bafra'dan Dede Fermnl (?) nm miller ve Dvne Hzr ve Del Bayram yam idp arabalar ile yirlerine gnderdkleri sbit olup yiirmi yedi kntr altm lodra ya tahsl olunup der-mahzen olund ve mezbr Hzr elegelp Dede stanbul'a gitmi bulunup bk ya tahsl olunurken otuz nefer levend shte gelp basup nefer demleri katl ve nicesin mecrh idp otuz nefer shte dah gelmek mukarrer olman teftden fergat olund." diy bildrmisin. mdi; [eger] mezkrlardan ya yam idenlerdr, eger ehl-i fesd shtelerdr; her kande ise elegetrilmesin emridp buyurdum ki: Varldukda, emrm zre mezbrn ehl-i fesd shteleri ve anun gibi mslimnlarun yalarn gret idenleri eger buldurmas lzim olanlar iledr ve eger siphler ile zerlerine varlmaladur ve eger gayri tarkladur; bi'l-cmle her ne vechile mmkin olursa elegetrp dah gerei gibi habsidp ahvllerin yazup Sdde-i Sadetm'e arzeyleyesiz. Sonra emrm ne vechile olursa mcebi ile amel oluna.

1260

Trbe hizmetindeki acemi olanlarn eski ve yararlarndan iki yz neferinin kapya karlmas.

Yazld. Muhzra virildi. F 14 evvl, sene: 975 Yenieri aasna hkm ki: Hliy trbede olan acem-olanlarun eskilerinden ve yararlarndan iki yz nefer olan kapuya ka[r]lmasn emridp buyurdum ki: Emrm zre trbe hdmetinde yarar u eski olup mstehkk olanlardan iki yz nefer olan kapuya karasn.

1261

Dubrovnik beyleri tarafndan gnderilen haberlerin ulat; bundan sonra da bilgi gnderilmeye devam edilmesi.

Yazld. Karata nm zimmye virildi. Dubravenik belerine: Hliy sitne-i Sadet'e mektb gnderp baz haberler bildrmisiz; malm old. Buyurdum ki: Min-bad dah vkf olduun ahvli ilmdan hl olmayasz.

42

1262

Sana Beylerbeyi Osman'n ihtiya duyduu cebehnenin, bedeli Yemen'den denmek artyla mteveffa Mahmud Bey'in cebelerinin mzayede yaplp deer bahasna kendisine verilmek sretiyle karlanmas; Yemen parasnn zdemir Paa zamanndaki gibi kesilmesi ve bu ii iin emal adl Yahudi'nin istihdam; gm sknts ekilmesi halinde iki kntar gm tedarik edilmesi.

Yazld. avubas Husrev'e virildi. F Msr belerbeisine hkm ki: San Belerbeisi Osmn mektb gnderp; "cebe-hne bbnda muzyakas olup mteveff Mahmd Be'n deer bahsyla cebelerin alup bahsn Yemen'den ed eylemek" bbnda istid-y nyet idp ve; "Yemen'de olan pre mzeyyef olup Msr'da kesildi gibi kesilp ve emal nm Yehd'yi ol hdmete istihdm eylemek" in taleb itmein buyurdum ki: Vardukda, mteveff-i mezbrun cebe-hnesin det knn zre gn mezd idp murd idinen kimesneler arturup tamm karrn buldukda mrun-ileyhe deer bahsyla bahlarn Yemen'den ed eylemek zre viresin ve ne mikdr virildin cinsli cinsiyle defter idp ve bahlar ile bir sretin imzsyla alkoyup bahsn mahallinde ana gre taleb eyleyesin ve Yemen presi Msr'da gibi kesilmek mnsib deildr. "ztimr zamnndan ber kesildi zre kesile." diy emrm olmdur. Gm bbnda muzyaka ekilrse iki kntr mikdr gm tedrk idivirp ve mezbr Yehd'yi bile gnderesin.

[Yev]m's-Sls, f 14 evvl, sene: 975, der-Edirne

1263

Msr Beylerbeyi iken vefat eden Mahmud Paa'nn muhalleftndan, baz yerlere vasyet ettii te birinin ilgili yerlere sarfolunup kalan te ikisinin ise Hazine-i mire iin zaptolunmas ve satlmas gerekenlerin deerinde satlmas; ayrca ad geenin hanm tarafndan dar karld rivayet olunan iki yz sandkta olan eya hakknda da bilgi verilmesi; ayet bunlarn iinde Hazine iin zaptolunmas gerekli eya varsa bunlara da el konulmas; ancak bu bahane ile hanmna ait eyaya tecavz edilmemesi.

Yazld. avular kethudsna virildi. Msr belerbeisine ve kdsna ve defterdrna hkm ki: Mukaddem Msr Belerbeisi olup veft iden Mahmd Paa sls-i mln baz eczya vasyyet idp mads Hzne-i mire in zabtolunmas lzim olman buyurdum ki: Vardukda, sls-i* mln vasyyeti muktezsnca niyyet eyledi [e]czya sarfidp madsn Hzne-i mirem in zabteyleyesin ve frht olmak lzim gelen metrktn 43

tamm mukayyed olup deer bahsyla frht eyleyesin. Mteveff-i mezbrun htn tara kdukda iki yz aded sanduk ihrc eylemi. Ol sanduklar iinde ne makle nesne vardur, muhalleft yazldukda cmlesi grilmi midr, nicedr; malmun oldu zre yazup bildresin. Amm; bu bahne ile htnnun mlk-i mahzna dahl tecvz olunmaya. Amm; Hzne-i mirem'e rci olan esbbn dah zyi olmak cyiz deildr; ana gre mukayyed olasn.

1264

Akrabasndan yirmi be kiiyi ldrd ve reyaya zulmettii bildirilen Garbiyye ve Menfiyye vilyeti eyh-i Arab Badadolu Atyye bin Abdullah'n hapsedilip gemi senelerden zimmetinde kalan bakyann tahsil olunmas ve eyhliin de kendisinden alnp Allm bin Badad'a verilerek durumun bildirilmesi.

Yazld. Muhb avu'a virildi. F 14 evvl, sene: 975 Msr belerbeisine hkm ki: Mektb gnderp; "Hliy Garbiyye ve Menfiyye vilyetinn eyh- Arab olan Baddol Atyye bin Abdullh nm kimesnenn zimmetinde geen seneleden kalan bakydan toksan bir bin yz yiirmi sikke altun ml- mr olup bu zamna dein tahsli mmkin olmayup ak olman Mahmd Paa fevtoldundan sonra kend akribsndan yiirmi be nefer kimesneyi n-hak yire katl ve er- erfe itati olmaman vilyet-i mezbre kds*, havfndan kaup gelp Msr'da skin olup zulm teaddsi ziydedr; habsolmaynca zikrolunan bakydan bir aka tahsl olunmak muhldr ve yiri bir yarar kimesneye virilmezse bu senenn ml dah zyi olur." diy; "Allm bin Badd'a virilmesin" arzitdn ecilden buyurdum ki: Vardukda, mezbr Atyye'yi habsidp dah zimmetinde olan ml b-kusr tahsl idp ve ml tahsl oldukdan sonra yine habsden tlk itmeyp arzeyleyesin ki, sonra emrm ne vechile olursa mcebi ile amel oluna ve vilyet-i mezbre eyhln dah arzitdn zre mezbr Allm'a virp ml- mr[]mn cem u tahslinde gerei gibi ikdm u ihtimmun zuhra getresin.

1265

Beylerbeyinin salynesinin artrld; mteveffa Mahmud Paa kullarnn klca yarayanlarnn yazlp yaramayanlarnn satlmas; kul ihtiyac bu ekilde karlanamyorsa Sdde-i Sadet'den yazlp gnderilecei; Msr, Kbe ve Medine'deki kul, mteferrika ve avularn saylar, ulfeleri, aliklar vs. hakknda bilgi verilmesi; tekad olmak isteyen ar ulfelilerin tekadlerinde temllere uyulmas.

44

Yazld. avular kethudsna virildi. Paa. Msr belerbeisine hkm ki: Senn hakkunda avtf- aliyye-i pdihnem zuhra getrp kadm belerbeiler tasarruf idegeldkleri galle yiirmi kerre yz bin aka slyne tayn olunman buyurdum ki: Eger slynedr ve eger galledr; olgeldi zre mutasarrf olasn. Kezlik defterdrlara dah virilgelen gallelerini hl defterdr olana dah b-kusr tasarruf itdresin ve kul yazlmak hussn bildrmisin. Mteveff Mahmd Paa'nun klca yarayan* kullarn yazup hurdelerini deer bahsyla frht eyleyesin. Dah kul yazlmak lzim gelrse arzeyleyesin ki, Sdde-i Sadetm'den kul-ol ve kul-karnda yazlup gnderile ve bi'l-fil mahrse-i Msr'da ve Kabe-i Mkerreme'de ve Medne-i Mnevvere'de errafeha'llh tel ne mikdr kul olup ve mteferrika v avular dah ka nefer olup ve alklar ve ulfeleri ne denl oldu malmum olmak lzim olman eger mteferrikadur ve avulardur ve eger gnll ve gayridr; isimleriyle ve yevmiyyeleriyle ve alklaryla ale'l-esm defter idp mhrleyp gnderesin ve anun gibi ar ulfesi olup pr olmala tekud ihtiyr idenlerden yiirmi akas olana drt aka virilp yarar ol var ise tokuz akas olna virilp mads Hazne'de kalmak knn- mukarrer olup sen dah knn muktezsnca amel eyleyesin ve on be akas olana aka ve on akas olana iki aka ve be aka ulfesi olana bir aka tekud ulfesi virilgelmidr. Ana gre pr olanlara tekud ulfesin tayn idp mads Hzne-i mire'de kala.

1266

Payas'da bol miktarda gemi aac kesilip sahile indirilerek Msr'dan gelecek gemilerle Msr'a gnderilmesi ve u ana kadar kesilip gnderilmi olan aa miktar hakknda bilgi verilmesi.

Yazld. Muhb avu'a virildi. Haleb belerbeisine hkm ki: Bundan akdem hkm-i erfm gnderilp; "Uzeyr sancanda Payas nm mahalde gemi aac kesilp yalya indrp Msr'dan gemiler geldkde tahml olunup Msr'a irsl olunmak" fermn olunmd. Ol emr-i erfm kem-kn mukarrerdr. Buyurdum ki: Varcak, bu bbda tamm mukayyed olup huss- mezbrun itmmna say ikdm eyleyp vfir mstevf gemi aac kesdrp Msr'dan gemiler geldkde tahml itdrp mahrse-i mezbreye irsl sl eyleyesin. Zikrolunan huss mhimmt- umrdandur; ihml mshele olunmayup vfir mstevf gemi aac kesdrp yalya indrdesin ve imdiye dein ne mikdr aa kesilp irsl olunmdur; yazup bildresin.

45

1267

nceleri kendilerinden resm-i bevvbn ve avun alnmayan erbb- timar, hisar-erenleri ve am yenierilerinin iltizama rabet etmeleriyle muktaalarn gelirlerinde art kaydedildii, ancak tahsilata memur kapcnn binde alt ake talep etmesi ve daha sonra gelen binde bir buuk alnmasna dair emri uygulamayp mltezimleri hapsetmesi dolaysyla, muktaalara rabetin azalarak Hazine'ye zarar mucip olduu bildirildiinden, resmin binde bir buuk orannda aldrlmas.

Yazld. Bl avu'a virildi. F 14 evvl, sene: 975 Haleb belerbeisine ve defterdrna hkm ki: Sen ki defterdrsn, mektb gnderp; "Bundan akdem resm-i bevvbn u avun hussnda emr-i erf vrid olup; "erbb- tmrdan ve hsr-erenleri ve m yenierilerinn mltezimlerinden rsm- mezbre alnmamas" fermn olunman zam v erbb- tmr iltizma rabet idp bu sebeble muktat izdiydda olup hl gelen kapucya virilen hkm-i erfde; "Kapum kullarndan madsndan aldurasn." diy fermn olunman mezbr kapuc zam v erbb- tmrdan olan men [v] m[l]tezimni dutup binde alt aka taleb idp ve nevrz zamn olup her birin habsidp bundan akdem huss- mezbr arzolundukda; "binde bir buuk aka alnmak" emrolup men mezbr kapuc teaddsinden hals in bir buuk akay virmee rzlar iken her biri muktaadan bzr olup kll ihtille bs olmdur. yle ki; emr-i sbk zre binde bir buuk alnmak in emr-i erf nyet buyurlmaya, asl iltizma rabet olmayup ml- mrye kll zarar olur." diy bildrdn ecilden buyurdum ki: Emr-i erf-i sbk muktezsnca amel eyleyp emr-i erf[e] muhlif bir aka ziyde aldurmayup zulm teadd itdrmeyesiz ve menle memn olmayup muhtc- arz olan yazup bildresiz.

1268

Vezir Mustafa Paa'nn Msr'a varr varmaz gemilere binip bir an nce Yemen'e hareket etmesi; yola karlan yedi-sekiz yz kul karndandan baka kendisinin talebi zerine bin asker daha yazlp gnderilmesi iin yenieri aasna emir verildii; kendisinin de Yemen'deki karklk giderildikten sonra, hizmette bulunanlarn istihkaklarna gre sancak, terakk ve dirliklerle riayet olunaca yolunda askere istimlet vermesi ve Murad Paa Kethdas Ali'deki alt adet sancak ban almas.

Yazld. Muhb avu'a virildi. Vezr Mustaf Paa'ya hkm ki: "Vilyet-i Yemen slhyn asl tehr u tevakkuf olunmayup [adnun] def u ref hussnda ve ol vilyetn nizm u intizm bbnda mcidd olup mmkin oldu kadar 46

ihtimm idp srat zre azmet idesin." diy emrm olup ol bbda m cnibinden ulala mufassalen hkm-i erfm gnderilmidr. Askir-i mansre ile varup Msr'a vsl olduunda dah asl tehr u terh olunmayup adya gz adurmayup irimek zre olmak lzim olman buyurdum ki: Vardukda, emrm muktezsnca iki gn bir yirde rm itmeyp mahrse-i Msr'dan isticl zre gemilere girp dah mahall-i memra irimek ardnca olasn. "Cem levzim mhimmt ne ise tedrk oluna ki, asker vardukda bir hussda tevakkuf lzim gelmeye." diy Msr belerbeisine mekked ahkm- erfe gnderilmidr. Hemn mcidd merdne olup cibilletnde merkz olan vfr- ecat merdnelin muktezsnca bile kolan askere istimlet virp itmm- maslahat itmek bbnda env- mes-i cemle zuhra getresin. Inyet-i Hakk ile yz aklklar tahsl idp env- ftht ile avdet myesser olm ola ve; "Yemen mhimmi in be yz nefer acem-olan yazlup gnderilmek" hussn bildrmisin. Ol huss in yenieri aasna bin nefer kul-karnda yazlmak emrolup yedi-sekiz yz nefer yazlup gnderilp; "bin nefer dem dah yazlmak" fermn olunmdur. Ana gre mukayyed olup muaccelen ihrc idp varup ed-i hdmet idp badeh herkes yirine avdet eyleye ve Yemen hdmetinde bile olup hdmetde buluna[n]lara eger beler ve mteferrika v alaybei v zam v erbb- tmrdur ve gayridr; cmlesine istimlet viresin ki, uur- hmynumda cn u bala hdmetde bulunanlar hakknda avtf- aliyye-i hnem mebzl olup hdmetlerine ve yoldalklarna gre sancaklar ve terakkler ve dirlikler virilp cmlesi muhassl'l-ml olmak mukarrerdr. Cmlesi ana gre hdmetlerde bulunup mcidd merdne olalar ve Murd Paa Kethuds Al'de alt kta sancak ba vardur; buldurup ol sancak balarn kabzeyleyesin.

1269

Yemen mhimmi iin belirtilen miktarlarda top ve darbzen yuvalayla tfek ve tfek fndklarnn tedarik olunup gemilere yklenip Msr'a gnderilmesi.

Yazld. Muhb avu'a virildi. Piyle Paa'ya hkm ki: Mektb defter gnderp; "Yemen mhimmi in Msr'a gnderilen yat u yara" ilm eylemisin; dah her ne dinilmi* ise malmum olmdur. Eyle olsa; imdiye dein gnderilen iki bin be yz tfenkden mad iki bin be yz tfenk dah gnderilp ve top u darbzen yuvalaklaryla er bin gnderilmidr. Yedier bin dah tedrk olunup irsl olunmak zre olan otuz darbzen dah iridrp gemiler ile tahml idp gnderilmek lzim olman buyurdum ki: Vardukda, bu bbda mukayyed olup hsr decek toplarun yuvalaklarnun anda plar var ise topcban getrdp sl idp dah emrolundu zre noksnn tekml eyleyp p malm deil ise; "Msr'dan gnderile." diy fermn olunmdur. Taleb idp getrdp eger darbzen yuvaladur ve top yuvaladur; gnderilen er binden mad yedier bin dah tedrk ihzr idp iki bin vezne tfenkle gemilere tahml irsl eyleyesin 47

ve imdiye dek gnderilen tfenk fndu kfdr; isrf olunmayup mahallinde sarfideler. Bi'l-cmle Yemen mhimmi in lzim olan her ne ise ber-vech-i isticl irsl sl olunmas bbnda env- [mes-i] cemle zuhra getresin. Bi'l-fil mevcd on be darbzenle -drt bin yuvalak bulunursa irsl olunup anun gibi dah lzim olursa nihyet badeh tedrk eyleyesin.

1270

Giyim kuamla ilgili olarak daha nce gnderilen emre uymadklar bildirilen Edirne'deki gayrimslimlerin bu konuda uyarlmalar; ayrca, ayakkabc esnafna da, muhtesibe verilen kanunda kalitesine gre belirlenen fiyattan fazla fiyata ayakkab sattrlmamas.

Yazld. avubana gnderildi. F 25 evvl Edirne kdsna hkm ki: Bundan akdem hkm-i erfm gnderilp; "Mahmiyye-i mezbrede olan Yehd v kefere tyifesi harr kaftn ve skarlat uka ve sahtiyn ayakkab giyp ve ince dlbend sarnup ve hafff tyifesi ayakkabn ziyde bahya satmayalar." diy emrm olmd. Hlen ol emr-i erfme muhlif Yehd v kefere tyifesi yine harr kaftn ve ey uka ve sahtiyn ayakkab giyp ve ince dlbend sarnup ve haffflar dah a[ya]kkabn ziyde bahya satduklar istim olund. mdi; bu bbda bi'z-zt mukayyed olman emridp buyurdum ki: Vardukda, mahrse-i mezbrede olan Yehd tyifesin getrdp bu bbda gerei gibi tenbh tekd eyleyesin ki, min-bad emr-i erfme muhlif ey libs giymeyp bogas ka[f]tn ve Selanik ukas ve kara pp giyp ve ince dlbend sarnmayalar ve hafff tyifesi dah ayakkabn muhtesibde olan knn-nme-i hmynda al v evsat u ednsndan tayn olunan bah zre satup ziyde bahya satmayalar; bu huss sonradan tecesss olunur. yle ki; bu defa dah emr-i hmynuma mugyir Yehd v kefere tyifesi ey libs giyp ve ince dlbend sarnup ve hafff tyifesi ayakkabnun al v evsat u ednsndan muhtesibde virilen knnda tayn olunan bahdan ziyde satalar, bir ferdn zri makbl olmayup muteb olmak mukarrerdr. Ana gre tenbh idp bu emr-i erfmn icrsnda dakka fevteylemeyesin ve bu hkm-i erfm sretin sicill-i mahfza kaydeyleyesin ki, min-bad dah mazmn- hmynyla amel olunup ana muhlif vaz olunmaya.

48

1271

Msr'a gnderilcek ve oradan tedarik olunacak silh ve mhimmtn noksannn giderilerek Vezir Mustafa Paa varr varmaz tayin olunan askerle gemilere yklenip Yemen'e irsli; istenmesi halinde, kale dvmeye mahsus toplarn yuvalak aplarnn gnderilmesi; Msr anbarlarndan gemilerle askere zahire gnderilip eksilen zahirenin vakit geirilmeden ikmali; henz gnderilen top yuvala, hevay top ve darbzenlerin arabalar tedarik olunup mevcut askerlerle, bundan sonra gelecek olanlarnsa gemilerle nakli; Payas skelesi'nde ihzar emrolunan gemi aalarnn skenderiye'den mir veya renber gemileriyle getirtilmesi.

Yazld. avubasna virildi. Msr belerbeisine hkm ki: Mektb gnderp; " "Yemen mhimmi in ol cnibde olan top ve syir levzimt tedrk idesin." diy hkm-i erf vrid olup ber-mceb-i emr-i erf mevcd ne mikdr top oldu tefahhus olundukda tokuz top mevcd bulund." diy bildrmisin. Eyle olsa; "bi'l-fil ol cnibde yetmi be kta darbzen ve elli tokuz batluka ve krk ayka ve on be kolomborna ve bir hevy top ve iki bin hen batluka yuvala ve be bin darbzen yuvala ve sar u kebr iki bin mikdr yuvalak dah mevcd oldun" Sveys kapudn defter gnderp ilm eyleyp ve; "Top-hne-i mire'den dah bir hevy [ ] toplar yarar, ehil topc ve kifyet mikdr yuvalak, iki bin be yz tfenk irsl olunup ve ellier dirhem atar otuz darbzen ile top yuvalaklarndan er bin yuvalak ile mstevf tfenk fndu ve gemi mhimmt in lt- lenger ve gayri her ne lzim ise irsl olunup iki bin tfenk ile yedier bin yuvalak ki, eger top ve eger darbzendr; yuvalaklar onar bin ola." diy Kapudnum ve Vezrm Piyle Paa'ya hkm-i erfm gnderilp ale'l-istimrr ol cnibe mteallik olan mhimmt levzim ne ise ihzr u irsl olunmakdan hl olunmaz. Buyurdum ki: Vardukda, sen dah bu bbda mukayyed olup zikrolunan yat u yaraun vk olan noksnn tedrk tekml idp her vechile mcidd olasn ki, Serdr olan Vezrm Mustaf Paa vardukda, Yemen mhimmi in tayn olunan kullarumla mretteb mkemmel hzr u mde olup h bir hussda tehr u tevakkuf lzim gelmemee sayoluna ki, mrun-ileyhle tayn olunan askir-i mansre huzr- blle adnun def u ref bbnda srat zre azmet ideler ve; "Hsr dilecek toplarun p bu cnibde malm ise mstevf yuvalak tedrk olunup irsl oluna." diy fermn olunmdur. Eger p malm olmayup ol tarafdan gnderilmek taleb olunursa muaccelen plarn gnderesin ki, ana gre ihzr olunup irsl oluna. Anda mevcd olanla bu cnibden gnderilen lt yarakla bi-nyeti'llh itmm- maslahat myesser olmak cyizdr. endn itlf u isrf olunmayup ve lzim olan mhimmtda dah ihml mshele eylemeyp bb- dikkat ihtimmda env- mes-i cemle vcda getresin ve bu cnibden gemiler ile tereke dah gnderilmek bbnda sayolunur; ol cnibde dah bulunan yirlerden alup anbr dah hl komayasn ve irsl olunan top yuvala ve bir hevy top u darbzen in kifyet mikdr 49

araba ihzr idp ve bundan mukaddem gnderilen yarak hl giden asker ile gnderilp imden sonra giden yat u yara gemiler ile akablerince gnderesin ki, varnca tevakkuf lzim gelmeye ve ol cnibde bulunan gemi aalarn dah Sveys'e gnderp gemiler iletmek zre olasn. Zr hzr olan gemiler gitmek ile Ters-hne hl kalmak lzim gelr. Ana gre gemi iletmek bbnda say ikdm idp eger anda kereste bulunmazsa arzidesin ki, bu cnibden gnderile ve Uzeyr sancanda Payas nm mahalde gemi aac kesdrp ihzr eylemek in Haleb belerbeisine hkm-i erfm gnderilp imdiye dein vfir mstevf kereste tedrk eylemidr; skenderiyye gemilerine tenbh idesin ki, varup zikrolunan keresteyi getreler ve rencber gemilerini dah navlun ile gnderp gemi aalarn getrdesin. Huss- mezbr mhimmtdandur; ana gre mukayyed olup ne vechile tedrk itdn yazup bildresin.

1272

Gemi basp ortadan kaybolan mir hapsolunarak durumun bildirilmesi.

kfirlerin

yakalanp

Yazld. Tezkireci Mahmd eleb Efendi'ye virildi. Gelibol kdsna hkm ki: Hliy mr kfirler gemi basup gaybet itdkleri istim olunman buyurdum ki: Varcak, bu bbda tamm mukayyed olup anun gibi gaybet iden kfirlerden taht- kazna varanlar hsn-i tedbr ile elegetrp muhkem habsidp vk olan ahvli yazup bildresin. Yazld. Bu dah. Bir sreti, Kean kdsna. Yazld. Bu dah. Bir sreti, Rodos kdsna. Yazld. Bu dah. Bir sreti, psala kdsna.

1273

Samsad Sancakbeyi Behll'n ylda drt bin altuna iltizam ettii Tariki, akallu ve Rivan Cemaatleri'nin de dier Ekrd tifesi gibi tahrir olunup deftere kaydedilmesi.

Yazld. Bl avu'a virildi. Vilyet tahrrinde olan Mustaf'ya hkm ki: Mektb gnderp; "Tahrri fermn olunup defter-i mufassalde mastr olan Ekrd 50

tyifesinden Trik ve akallu ve Rivn nm cematleri Samsd Sanca Bei olan Behll dme zzh Haleb Haznesi'ne ylda drt bin altun teslm itmek zre iltizm eyleyp hliy kabyil-i mezbre syir Ekrd gibi tahrr olur m, yohsa hli zre deftere naklolunur m?" diy arzitdn ecilden zikrolunan cematlern tahrr olunmasn emridp buyurdum ki: Emrm zre mezkr kabyili dah syir Ekrd gibi tahrr eyleyp kayd- defter eyleyesin.

1274

Bolu'da, ehl-i fesd suhtelerin yakalanmalar amacyla Donanma hizmetinden alkonulan sipahilerden anlan hizmete varanlarn timarlarna dahlolunmamas iin isimlerinin defter olunup gnderilmesi.

Yazld. Arz getren demisine virildi. Mtekd Vezr Mustaf Paa'ya hkm ki: Mektb gnderp; "Bol'da vk olan shte tyifesinn iki- yirde cemyyeti olup fesdlar ziyde olman Bol siphlerinden iki yz nefer siph Do[na]nma'dan alkonlup ehl-i fesdun zerine varlmak in anlara tfenk virilp gitmek zre olduun ve zikrolunan iki yz nefer siphnn baz sennle hdmet-i mezbreye varup baz varmadun" ilm idp lkin bile giden siphlern isimleri defter olunup gnderilmemein buyurdum ki: Vusl buldukda, ehl-i fesd shtenn haklarndan gelinmek in Do[na]nma'dan alkonlup hdmet-i mezbra sennle bile giden siphlern isimlerin ve tmrlarn ba karyeleriyle det zre defter eyleyp Sdde-i Sadetm'e gnderesin ki muhfaza hdmetine tayn olunup; "Dery seferine varmadlar.*" diy tmrlarna dahlolunmaya ve emr-i sbk mcebince ehl-i fesd shtenn haklarndan gelinmek bbnda mes-i cemle vcda getresin.

1275

Ergene'de ehl-i fesd olduklar bildirilen isimleri yazl ahslarn yakalanp tefti olunmalar ve eran gerektii ekilde cezalandrlmalar.

Yazld. Evren avu'a virildi. Ergene kdsna hkm ki: Mektb gnde[r]p; "nefs-i Ergene'de Zam Al ve reydan Al ve Turak ve akr Al nm kimesneler meclis-i era gelp; "Tamlarmuzdan ve mermuzdan dyim tavarlarmuz sirka olunup Bigiftlii nm karye ahlsinden Mio ve Eynas ve Kiga nm zimmler baz koyun basup mezbr Mio preleyp ve sbk Dimo veled-i Kni nm zimmnn evinde uurluk hayvn bulunup ve Hseyin Hce nm immun evin basup nefer oullaryla katliden harmlerden karye-i mezbrede Duka ve Anderye ve La nm nefer zimmler olup mezbr Duka'nun erkleri tut[l]up* siyset olundukda gaybet eyleyp 51

hals olup ve bi'l-cmle karye-i mezbre ahlsi; "Ey kimesne deiller." diy; "mme-i mslimne zararlar vardur." diy ekv itdklerinde karye-i mezbre Kethuds Niko nm zimm davet olunup ahl-i fesdun meclis-i era ihzr teklf olundukda emr-i era itat itmedklerin" bildrmisin. mdi; mezbrlarun ihzr olunmalarn emridp buyurdum ki: Vardukda, her ne tarkla mmkin olursa mezbrlar meclis-i era ihzr eyleyp gaybet iderse erle buldurmas lzim olanlara buldurup getrdp gresin; kazyye arzolundu gibi olup sbit olursa emr-i er- kavm ne ise icr idp muhtc- arz olan yazup arzeyleyesin.

1276

Zara Yenicesi kadsnn, hrsz ve harmiyi korumaktan vazgeip daha nce suu sbit olmu ve sicile geirilmi ehl-i fesdn sicil sretlerini karp, teftie memur Muharrem'e vermesi ve kendisine yardmc olmas; aksi takdirde azlolunup cezalandrlaca.

Yazld. Ktib Kartal-zde['ye] virildi. Zara Yenicesi kdsna hkm ki: Zemetle Dergh- Muall mteferrikalarndan hrsuz u harm teftinde olan Muharrem'e hkm ki: Mektb gnderp; "Emr-i erf mcebince baz harm-zde teft tefahhus olunup kiminn hakkndan gelinp ve kimi gemiye gnderilmiken Zara Yenicesi Kdl'nun harm-zdesin grmee r olundukda zikrolunan kd virmeyp haklarndan gelinmesine mni olup bundan akdem kd-i mezbrun harm-zdeye muvenet itdi arzolunmd. Bu diyra drt defa kd olup on yldan ziydedr baz eirr ile bir olup harm-zdeyi elevirmez. Mdm ki bu vilyetde kddur, asl bir harm-zdenn hakkndan gelinmez." diy arzitmein zhir olan ehl-i fesdun husslar erle grilmek babnda mni olmaman emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, kazyye arzolundu gibi ise anun gibi zhir olan ehl-i fesdun husslar erle grilmek bbnda mni u dfi olmayup taht- kazna mteallik olan ehl-i fesd enatn bundan akdem fesd enati sbit zhir olup erle sicill olanlarun sicill-i mahfzdan sretlerin ihrc idp mfetti-i mezbra teslm eyleyesin ki, mfettiler dah ol sicil sreti muktezsnca erle teft idp bi-hasebi'-er'l-kavm lzim gelen icr oluna. yle ki; emr-i erfme muhlif taht- kaznda zhir olan ehl-i fesdun husslar erle grilmesine mni olup ve sret-i sicilli olan ekynun sicilleri sretlerin sicill-i mahfzdan ihrc itmeyp virmeyesin, azlle konlmayup muteb mukab olursn; ana gre mukayyed olup ehl-i fesd enate mun zahr olmayasn.

52

1277

Kastamonu ve Boyabat'ta yol kesip adam ldren, ev yakp yama yapan suhte levent tifesinden Sylemez, Kara Hseyin, Demirciolu ve dier tm etelerin sipahi ve il-eriyle zerlerine varlp yakalanarak yarglanmalar; suu sbit grlenlerin sicil sretlerinin gnderilmesi ve gelecek emir dorultusunda hareket edilmesi.

Kastamon beine ve Boybd kdsna hkm ki: Hliy sen ki [Kastamonu beisin], Kre kds Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Shte levendlerden Demrci-ol ve Parmaksuz ve Kara Keml nm mfsidler hakknda emr-i erf vrid olup ve bunlardan gayri Boybd kazsndan Sylemez ve Kara Hseyin nm mfsidler zuhr idp her blk gh krk-elli ve gh yiirmi ve yiirmi be ve otuz olup hliy bir blk dah Arac kazsna gelp Demrci-ol bli ile Sylemez bli evler basup demler katlidp ve evler ihrk idp mr-liv kend demleri ile dyim ardlarnca olup vilyet sarp olmala elegelmedinden gayri synlar ziyde idp mllar gret idp ve yollar basup hatt Sinob kdsnun birka yolna gelp bir demin katl ve birkan yaralayup mfsidlerden biri maktl olmala talup; "Eyym- itda bunlar byle olcak eyym- sayfda bu tyife ba u sancak kaldurup vilyet harb olur." diy reynun mtemevvil olanlar ve ehl [] yl[i] olanlarun bazlar har vilyete gitmek ve baz kalalara girmek zre iken sancakbei v siphler sefer-i hmynuma gitdklerinde hsrsuz yirlerde karr eylemek ve tccr ticret itmek ve men tyifesi muktatdan ml tahsl itmek myesser olmayup Kre-i Mamre bi'l-klliyye muattal kalmak mukarrerdr." diy arzeyledi ecilden mezbr[lar]un elegetrilmesini emridp buyurdum ki: Mezbrlar her ne tarkla mmkin ise elegetrp gaybet iderlerse akvm u akribsna ve kefllerine bi'l-cmle erle buldurmas lzim olanlara buldurup lzim gelrse kifyet mikdr siph v il-eriyle zerlerine varup ahsen vechile [elegetrp] kazyye arzolundu gibi olup sbit zhir olursa habsidp mufassal merh yazup sret-i sicilleriyle arzeyleyesiz; sonra emrm ne vechile sudr iderse amel idesiz.

1278

am'dan ihrac ferman olunan mevciblerinin reyadan toplanmas.

kavvaslarn

birer

aylk

Yazld. Muhb avu'a virildi. F 16 evvl m kdsna ve defterdrna hkm ki: Hliy m Belerbeilii'nden ihrc fermn olunan kavvs tyifesine mevcib virilmek lzim olman birer aylk mevcibleri reydan cem olunmasn emridp buyurdum ki: Varcak, bu bbda tamm mukayyed olup vilyet-i m'dan ne mikdr kavvs ihrc olunursa birer aylk mevciblerin hsb idp ne mikdr nesne lzim olursa kd[lk]larda olan reyya tamm adletle tevz idp tahsl eylemek bbnda env- say ikdmnuz vcda getresiz. yle ki; bu bahne ile mbirnden ve gayriden reydan ziyde aka 53

alalar, netcesi size yid olup muteb olmanuz mukarrerdr. Ana gre mukayyed olup kavvs yazlmak emrolunan kdlklardan keml-i adlet ile emrolundu zre birer aylk mevciblerin muaccelen ihrc eyleyesiz. Bu bbda toprak kdlar dah muvin olup aniy hmyet olunup fukarya teadd olmadan ziyde ihtiyt idp mikdrlarna gre nihyet adletle itmm-* maslahat itmek bbnda mcidd olasz.

[Yev]m'l-Erbi, f 16 evvl, sene: 975, der-Edirne

1279
Yazld.

Bolu'da ziyade tasarruf olunan iftliklerin gnderilen mhrl urganla llerek ala yerden seksen, evsat yerden yz ve edna yerden yz otuz ve yz elli dnmn bir iftlik olarak belirlenip deftere kaydedilmesi.

Bol sancan mcedde[de]n tahrr eyleyen emn ve ktibe hkm ki: Dergh- Muallm'a dem gnderp; "liv-i mezbrda mceddeden tahrr olunan yirlerde baz iftlik tasarruf idenlern iftlikleri ziyde olup lilp knn zre iftlikleri tayn olmas bbnda mhrl urgan [virilmesin" bildrdn ecilden] ihrc olup demne teslm olunup irsl olund. Buyurdum ki: Liv-i mezbrda mceddeden tahrr olunan yirlerde anun gibi ziyde iftlik tasarruf eyleyp mhrl urgan ile meshat olunup knn- kadm muktezsnca al yirden seksen dnm ve evsat yirden yz dnm ve edn yirlerden yz otuz ve yz elli dnm birer iftlikdr; ana gre tayn idp defter-i cedd-i hknye kaydidesiz. Amm; bu bahne ile kimesneye hmyet olunmayup zulm hayf olmakdan hazer idesiz.

1280

Yanko ve kardei Nikola'y ldrdklerini ikrar eden Abdi ve Dirhemn'in siyaset olunmas.

Hayrabol kdsna hkm ki: Sret-i sicil gnderp; "mukaddem hkm-i erf gnderilp; "Yanko ve karnda Nikola nm zimmleri katliden Abd ve Dirhemn nm kimesnelern tefti" fermn olunup mezkrlar elegetrilp teft olundukda mezbrn zimmler[i] katlitdklerin tavan ikrr eyledklerin" bildrmisin. mdi; mezkrlar ikrrlar muktezsnca siyset olunmasn emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, tehr u terh eylemeyp emrm mcebince siyset eyleyp dah emrm yirine vardun yazup bildresin.

1281

Yemen'in slah iin serdar tayin olunan Vezir Mustafa Paa mevcut zahire ve mhimmt alp gittikten sonra lzm olan dier mhimmtn da hazrlanp mteakiben gnderilmesi.

54

Yazld. Mustaf Kethud'ya virildi. F 13 Zi'l-kade m muhfazasnda olan Murd Paa'ya hkm ki: Yemen slhyn Serdr tayn olunan Vezrm Mustaf Paa edma'llh tel maliyeh ile Yemen'e giden askir-i mansre mhimmi in eger zd zevde hussdur ve eger yat u yaraklar umrdur; her vechile muvenet itmek lzim olman buyurdum ki: Vardukda, bu bbda gerei gibi mukayyed olup hzr u mheyy olan zd zehyir ve yat u yarala mrun-ileyh vezrm muaccelen Yemen cnibine azmet idp badeh lzim olan mhimmt her ne ise tedrk olunup ale't-tekub irsl sl eylemek ardnca olasn. Huss- mezbr ehemm-i umrdandur; avk u tehr olunmayup emrm mcebince akablerince gnderilmek lzim olan mhimmt ale'l-ittisl irsl eylemekden hl olmayasn.

1282

Semum (?) adl zimm tcirin, kendilerine, kardeini ldrp drt katr yk skarlat ukasn ve otuz bin akesini aldklar eklinde iftira edip hapsettirdiini bildirip ikyette bulunan Pnarhisar'n Bedir kynden Seydi ve dier iki kiinin iddialarnn incelenip adilne muhakemelerinin yaplarak suun sbit olmas halinde sulularn hapsolunup sicil sretlerinin gnderilmesi.

Yazld. Vize ve Hayrabol ve Bnarhsr ve Rodoscuk kdlarna hkm ki: Bnarhsr kazsnda Bedir kyinden Seyd ve Vize kazsnda Geyik nm karyeden Oru ol Dirhemn ve Hayrabol kazsndan Hcol (?) nm karyeden Satlm; "Semum (?) nm zimm tcir; "Karduran kurbinde karndaum ve bir nefer yoldaum katlidp drt katr yki skarlat ukam ve otuz iki bin nakd akam aldunuz." diy iftir idp habsitdrp zulm teadd eyledi." diy tezallm ekv eylemein mezkrlar yirl yirinde teft olunmasn emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, mezkrlar husamsyla berber idp bir defa erle faslolunmayan kazyyelerin ber-mceb-i er- erf dikkat ihtimm ile teft tefahhus eyleyp gresiz; mezkrlar zimm-i mezbrun zikrolunan karndan ve yoldan katlitdkleri bi-hasebi'-er sbit zhir olursa mezkrlar habsidp dah yannuzda sbt zuhr bulan mevdd sicill idp dah sret-i sicilleriyle mufassal merh yazup bildresiz. Tamm hakk zre olup telbsden ve tezvrden ve hd- zrdan, hlf- vk nesne arzolunmakdan hazer idesiz.

1283

Lala hazretlerinin Seferihisar'daki Babaahmedolu'nun halka zulmettii.

hslarnda

sakin

olan

Lala hazretlerine hkm ki: Hliy mektb gnderp; "Hslarundan Seferhsr kazsna tbi nefs-i ehirde skin olan Babaahmed-ol dimekle marf kimesne ziyde eirrdan olup mslimnlarun n-hak yire mllarn almak in gh baz kdlara nyib olup ve gh sancakbeiden bedel-i siyset () satun alup ve yavacl... 55

Hkm metni eksiktir.

1284

Daha nce Yemen'e gnderilmek zere tedariki emrolunan darbzenler iin belirlenen llerin kullanma uygun olmad.

Yazld. Mektb- erf ile gelen Syir (?) Mehmed'e virildi. Vezr Piyle Paa'ya hkm ki: "Sbk Yemen mhimmtyn tedrk[i] fermn olunan darbzenler ile birer kntr arl ve yedier kar uzunlu istihdma kbil deildr; helk olur ve hdmet-i mezbre in bile gnderilecek kimesnelere sbk A pdihna gnderilenlere virildi zre terakk virilmek" hussn bildrmisin. mdi;...

Hkm metni eksiktir.

1285

Yaanan et sknts dolaysyla, ad geen kazalardaki celeplerin koyunlarndan Edirne'ye teslim olunmayanlarla bki kalanlarn ihra olunarak en ge Zilkade ayna kadar stanbul'a gnderilmesi; bu hususta ihmali grlen kadlarn, azlin yansra baka cezalara da arptrlaca.

Yazld. Paanun akribs Sinn avu'a virildi. F 19 evvl, sene: 975 Bnarhsr ve Krkkilise ve Mahmdpaa Hskyi ve Uzuncaova Hskyi ve irmen ve Zara-i Atk ve Zara-i Cedd ve Akakzanlk ve Yenice-i Kzlaa ve Yanbol ve Nevh-i Yanbol ve Karn-bd ve Ruskasr ve Ahyol ve Aydos kdlarna hkm ki: Hliy mahrse-i stanbul'da et bbnda ziyde muzyaka olup taht- kaznuzda vk olan celeblern koyunlarnun mahrse-i Edirne'ye teslm olunmayan ve bir mikdr teslm olunup bir mikdr bk kalanlar [ale't-]tacl ihrc eyleyp mh- Zi'l-kade'de mahrse-i stanbul'da hzr bulunmalarn emridp buyurdum ki: Varcak, bu bbda tamm mukayyed olup her birinz taht- kazsnda vk olan celeblern koyunlarndan mahrse-i Edirne'ye gelmeyp ve bir mikdr gelp bir mikdr bk kalanlarun koyunlarndan b-kusr ihrc eyleyp yarar sricilere [koup gnderesiz ki,] tayn olunan zamnda b-kusr mahrse-i stanbul'da hzr bulunalar. yle ki; ihmlinz sebebi ile tayn olunan zamnda b-kusr hzr bulunmayalar, azl ile konlmayup mstehkk- tb* olmanuz mukarrer bilp ana gre mukayyed olasz.

1286

Budun'da, tahrir zamannda ortadan kaybolup tahrir bittikten sonra geri dndkleri haber alnan eflak tifesine bunu bir daha tekrar etmemeleri, aksi takdirde siyaset olunacaklar hususunda beyler ve kadlar vastasyla tenbihte bulunulmas.

56

Yazld. Kara Hseyin avu'a virildi. F 18 evvl, sene: 975 Budun belerbeisine hkm ki: Hliy Budun vilyetinde eflak tyifesi vilyet tahrrine mberet olundukda bir yire gelmeyp gaybet idp tahrr tamm oldukdan sonra gir yirlerine geldkleri istim olunman buyurdum ki: Vardukda, bu bbda tamm mukayyed olup anun gibi vilyet ktibi vardukda belere ve kdlara muhkem tenbh eyleyesin ki, min-bad anun gibi muharrir-i vilyet geldkde bir ferd emre muhlif gaybet itmeyeler. yle ki; bade't-tenbh gir gaybet eyledkleri ilm oluna, siyset olunurlar; ana gre mukayyed olalar.

1287

Bobofa Kalesi'nin gnderilmesi.

tamiri

iin

yeterli

miktarda

cerahor

Yazld. Sefer Kethud'ya virildi. Peuy beine hkm ki: Hliy Bobofa nm kalanun tamri mhimmtyn taht- livndan cerahor ihrc olunup gnderilmesin emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, kala-i mezbre mhimmi in sancaundan kifyet mikdr cerahor ihrc idp mahall-i memra gnderesin ki, varup hdmetde olalar.

1288
Yazld.

Yaanan et sknts dolaysyla, ad geen kazalardaki celeplerin koyunlarnn eksiksiz olarak ihra olunup Zilhicce ay ierisinde stanbul'a gnderilmesi; bu hususta ihmali grlen kadlarn, azlin yansra baka cezalara da arptrlaca.

ernovi ve Trnovi ve Lofa ve Plevne ve Nibol ve Rahova kdlarna hkm ki: Hliy mahrse-i stanbul'da et bbnda muzyaka olman taht- kaznuzda vk olan celeb koyunlar b-kusr ihrc olunup mbrek mh- Zi'l-hccesi'nn on beinde mahrse-i stanbul'da hzr bulunmalarn emridp buyurdum ki: Varcak, bu bbda tamm mukayyed olup anun gibi taht- kaznuzda vk olan celeblern zerlerine tayn [olunan] ganemlerin b-kusr ihrc eyleyp yarar sricilerile tayn olunan zamnda mahrse-i stanbul'da hzr bulunmalar bbnda env- dikkat ihtimmnuz vcda getresiz. yle ki; ihml mshelenz sebebi ile zikrolunan celeblern koyunlarn tayn olunan zamnda mahrse-i stanbul'da hzr bulunma[ya]lar, mansbnuz alnmala konlmayup tba mstehkk olursz; ana gre mukayyed olasz. Yazld. Bu dah. Bir sreti, Prevadi ve Varna ve Tekfurgli ve Silistre ve umn ve Hezrgrad ve 57

Hrsova ve Kili kdlarna; "...mh- Zi'l-hcce'nn evhr[in]e gelp yitie..." diy.

1289

Gemi basp firar eden mir esirlerden otuz dokuz nefer Macar esirin Tuna taraflarna gittii bildirildiinden, bunlarn ad geen kazalarda aranp yakalanarak hapsedilmeleri ve sonucun arzolunmas.

Yazld. Sinn avu'a virildi. F 18 evvl, sene: 975 Vize ve Krkkilise ve Bna[r]hsr ve Ahyol ve Aydos ve Karnbd ve Prevadi ve umn ve Varna ve Silistre ve Rusck ve Nibol ve Baba [ve] Vidin'e varnca kdlara hkm ki: Mr kefere gemi basup Macar esrlerinden otuz tokuz nefer Macar esr firr idp Tuna semtine gitdkleri ilm olund. mdi; [buyurdum ki:] Taht- kazlarnuzda muhkem tenbh idp Tuna etrfna varduklarnda elegetrp muhkem habsidp vuk zre arzeyleyesiz.

1290
Yazld.

Daha nce Boazkesen Hisarlar'nda hazr bulundurulmalar emrolunan Biga ve Karesi sipahilerinden bir ksmnn cenki olarak Msr'a gitmek zere yola karlan kadrgaya bindirilmeleri; dier sipahilerin de hazr olmalar.

Biga ve Karesi belerine hkm ki: Bundan akdem size bi'd-defet ahkm- erfe gnderilp; "Siphlerinzle Boazkesen Hsrlar kurbinde Dona[n]ma-i Hmyn'a mtevakkf olup hzr olasz." diy [emrm olmd]. Hliy Msr'a bir kadrga gnderilp cengci lzim olup henz siph gelmedi arz[o]lund. mdi; [buyurdum ki:] Bir n tehr u tevakkuf eylemeyp kifyet mikdr siph ol kadrgaya koyup syir siphler ile hzr olasz.

1291

Edirne'de silhla gezdii haber alnan ehl-i fesd suhtelerin Suba Malko marifetiyle yakalanp haklarndan gelinmesi ve suhtelerin kefile verilerek silhla gezmelerinin yasaklanmas; yasaa uymayanlarnsa dierlerine ibret iin haklarndan gelinmek zere arzolunmas.

Yazld. avubana gnderildi. Edirne kdsna hkm ki: Mahrse-i Edirne'de baz ehl-i fesd shteler olup yarala gezp fesd enatden 58

hl olmaduklar istim olunman buyurdum ki: Anun gibi yarala gezp kend hllerinde olmayanlar Dergh- Muallm avularndan olup hl mahrse-i mezbre Sbas olan Malko avu zde kadruh ile tefahhus idp elegetrdp dah gerei gibi haklarndan gelp min-bad keflsz shte komayasn. Huss- mezbr mhimdr; ihml olunmayup emrm zre shte tyifesini yarala gezmekden men idp kefli olmayan shte komayasn; memn olmayanlar arzeyleyesin [ki], tenbhen haklarndan gelinp syirlerine mcib-i bret ola.

1292

ah adna Kanun Sultan Sleyman Han'n ruhu iin Osmanl fukarasna sadaka datmak isteyen ran elisinin adamna, byle bir teebbste bulunmamalar, ayet paralar varsa bunu kendi lkelerinin fukarasna datmalar hususunda tenbihte bulunulmas.

Yazld. Al avu'a virildi. F 17 evvl, sene: 975 Piyle Paa hazretlerine hkm ki: "ark cnibinden gelen ili merhm ve mafrun-leh babam hudvendigr tbe serh rhyn Memlik-i Mahrse'de olan fukarya h tarafndan aka ledrmek bbnda izn-i erfm taleb eyledin" bildrp lkin ehl-i snnet [ve] cematn ol makle tasadduka meyleylemedkleri mukarrer olman buyurdum ki: Vardukda, bu hussa mberet idp demisin [bu]lvirp getrdp tekd tenbh eyleyesin ki, bu bbda mukayyed olmayup anun gibi fukarya tasadduk idecek akalar varsa memleketleri fukarsna tevz u tasadduk eyleyeler; emr-i erfe muhlif i itdrmeyp bu hussa mberet eylemeyeler.

1293

Akkirman Sancakbeyi Hasan hakknda baz ikyeti hvi rukann sretinin karlarak gnderildii; taraflar bir araya getirilerek davalarnn grlp neticenin arzedilmesi; ayrca ruka sahibinin nasl bir kimse olduu hususunda da bir aratrma yaplarak sonucunun bildirilmesi.

Yazld. Silistre beine, kdsna hkm ki: Hliy [ ] Akkirman Sanca Bei olan kdvet'l-meri'l-kirm Hasan dme zzh in ruka sunup ikyet itmein ruka sreti ayn ile ihrc olunup sizn vfr- firset kiysetinze itimd- hmynum olman bu bbda sizi mfetti tayn idp rukanun sreti ayn ile size gnderildi. Buyurdum ki: Mezkr rukaya nazar idp iinde mastr olan mevdd ki, bir defa erle sorlup faslolm olmayup ve on be yl bil-zr-i er tehr olunm olmaya husam muvcehesinde [grp] her ne sbit zhir olursa vuk zre ale't-tafsl yazup defter 59

eyleyp mhrleyp Dergh- Muallm'a gnderesiz. Amm; mezkrun ahvlini dah teft eyleyp gresiz; ne makle kimesnedr*, dah hakknda ne vechile ehdet iderler, ey kimesne midr, nicedr; tamm malm idinp dah yazup Dergh- Muallm'a bildresiz.

1294

am'da Hazine hizmetlerinde istihdam olunan tecrbeli sipahi ve yenierilerin Yemen'e yazlmayp yerlerinde alkonulmalar; ayrca daha nceki emre ramen hl suba ve eminler yannda tercman ve ktib olarak istihdam olunan ve reyaya zulmetmekten geri durmayan eski tercman ve Samir kfirlerin grevden alnmalar.

Yazld. Muhb avu'a virildi. F 16 evvl, sene: 975 Mustaf Paa'ya m belerbeisine, kadsna ve defterdrna hkm ki: Siphlerden ve m yenierilerinden Yemen mhimmi in tayn olunan yenierilerden mad kadmden ml hdmetine istihdm olunan yenieriler kem-kn [ml] hdmetinde alkonlmasn emridp buyurdum ki: Emrm muktezsnca kadmden defterdr yannda ml hdmetine istihdm olunan siph v yenierileri Yemen'e yazmayup ehl-i vukf olup kadmden hdmet idegeldkleri zre Hzne-i mirem'e istihdm oluna. Vilyet-i m'da eski tercemnlar ve Smir kfirler olup sbalar ve emnler yanlarnda tercemn u ktib olup fukary rencde v remde itdrmekden hl olmaduklar ecilden mukaddem; "Ref oluna." diy mekked hkm-i erf virilmidi. Hliy merf olmayup gir eski tercemnlar tercemnlk ve Smir kfirler ktib olup zuafy rencde eyledkleri istim olunman bu bbda dah mukayyed olup asl eski [tercemnlar] tercemn itdrmeyp ve Smir kfir ktib itdrmeyp def u ref eyleyesiz. yle ki; memn olmazlarsa gerei gibi tedb idp min-bad emr-i erf[e] muhlif i itdrmeyesiz.

1295

am'da selhne bulunmad iin her yerde koyun boazlanmas ml- mirye zararl olduundan, mnasip bir yerde bir selhne bina olunmas; ayrca am'da bina olunan medrese mhimmtndan artan kurunun yenieriler iin fndk imlinde kullanlmak zere mnasip bir yerde korunmas.

Yazld. Bu dah. m belerbeisine ve defterdrna hkm ki: m- erf'de sellh-hne olmayup her yirde koyun boazlanmala ml- mrye gadrolup bir mnsib mahalde sellh-hne bin olunursa ml- mrye nef olup mslimnlara dah enfa oldu ilm olunman buyurdum ki: Ol bbda dah mukayyed olup fi'l-hakka ml- mrye enfa ise bir mnsib mahalde sellh-hne bin itdresiz ve m- erf'de bin olunan medrese mhimmtndan fazla 60

kalan yz kntr kurun bir mnsib mahalde hfzolunmas lzim olman zikrolunan kurun dah hfzidp yenieri tyifesine fnduk in kurun lzim oldukda hzr buluna.

[Yev]m's-Sebt, f 19 evvl, sene: 975, be-yurt- Hsky

1296

Zaim Tahir'e Ktahya sipahilerinden yeterli miktarda sipahi ve gekirse il-eri koularak Mentee'nin Kazkl ve Tona derbentlerinde yol kesip adam ldren ve tccarlarn mallarn yamalayan Hseyinkulu adl aki levent ve yandalarnn yakalanmalar; blge halknn da, ad geen ekyaya yem ve yiyecek vermemeleri konusunda uyarlmas.

Yazld. Ber avu ile avubana gnderildi. F 9 Zi'l-kade, sene: 975 Anatol belerbeisine hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Mentee sancanda Kazklu ve Tona nm derbendlerde Hseyinkul dimekle marf levend on nefer mikdr kuttu't-tark ile yola turup evvel-bahrdan k zamnna dein on be kimesneyi katlidp nice bzergnlar mecrh ve mllarn gret idp bir yirde turmamala elegetrilmee mmkin olmadun ve sbk elegetrilmek in Alaybei Mehmed zde kadruhya hkm-i erfm gnderilp k eyym irimele ehl-i fesd talup myesser olmadun ve sancakbei deryya varmala memleket hl kalup evel-bahrda gir reyya zarar eylemek ihtimli oldun" bildrmisin. Buyurdum ki: Vusl buldukda, Kthiyye siphlerinden birka siph tayn eyleyp zemet tasarruf eyleyen Thir zde kadruhya koup tenbh eyleyesin ki, zikrolan ehl-i fesd elegetrmek* bbnda env- ikdm u ihtimm eyleye. yle ki; mrun-ileyhe kolan siphler kifyet eylemeyp dah dem lzim olursa il-erinden kifyet mikdr dem koup elegetrile. Ol taraflarda olan rey ve gayra tenbh eyleyesin ki, zikrolan ehl-i fesda kimesne zd zevde virmeye; bade't-tenbh eslemeyp zahre virenleri her kim ise yazup bildresin.

1297

Zaim Tahir'in, Anadolu beylerbeyinin Ktahya sipahi ve il erlerinden kendisine verecei adamlarla, Mentee'nin Kazkl ve Tona derbentlerinde yol kesip adam ldren ve tccarlarn mallarn yamalayan Hseyinkulu adl aki levent ve yandalarn yakalayp hapsederek sonucu arzetmesi.

Yazld. Mezbra virildi. F 15 Muharrem, sene: 976 Zemet tasarruf iden Thir'e hkm ki: Hl Anatol Belerbeisi Hseyin dme ikblh Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Mentee sancanda Kazklu ve Tona nm derbendlerde Hseyinkul dimekle marf levend be-on nefer kuttu't-tark ile evvel-bahrdan k eyymna dek yola inp 61

katl-i nfs ve gret-i emvl eyledin" arzeylemein; "zikrolan ehl-i fesd elegetrmek in Kthiyye siphlerinden kifyet mikdr dem koup vef eylemezse lzim oldu mikdr il-eri ihrc idp ol huss in seni tayn eyleyp gndermek" bbnda mrun-ileyhe hkm-i erfm yazlup irsl olunmdur. Buyurdum ki: Vusl buldukda, mrun-ileyh vech mnsib grdi zre Kthiyye siphlerinden kifyet mikdr dem alup vef eylemezse il-erinden lzim oldu kadar dem ile zikrolan ehl-i fesdun zerine varup hsn-i tedrk ile elegetrp habsidp arzeyleyesin.

1298

Edirne'de Sara Kprs, Atpazar ve Kiremitlik'e atlan plerin ve Sultan Byezid mreti civarnda sonradan yaplan bahe ve deirmenlerin, Tunca nehrinin tap ahalinin evlerinin ve avlularnn yklmasna sebep olduu bildirildiinden, szkonusu bahe ve deirmenlerin zararlarnn giderilmesi ve ad geen blgelere bundan byle p dktrlmemesi.

Yazld. Mustaf avu'a virildi. F selh- evvl avubana gnderildi. F 25 evvl, sene: 975 Edirne'de yazlmdur. Edirne kdsna hkm ki: "Merhm ve mafrun-leh Sultn Byezd Hn tbe serhnn mahrse-i mezbrede olan mreti mukbelesinde ve gayride c-be-c hdis beler olup gir kurbinde deirmenler dah ihds olunup Serrc-hne Kprsi yannda ve At Bzr'nda ve Kiremidlik'de mezbele dkilp anun gibi Tunca ziyde geldkde sunun mecrsna mni olup etrfa yaylup nice mslimnlarun evlerin ve havllarn ykup zarar vardur." diy ikyet olunman anun gibi hdis be v deirmenlern ki, erle zararlar oldu zhir ola zararlarn erle def u ref olmasn emridp buyurdum ki: Dergh- Muallm avularndan Hasan avu mberetiyle huss- mezbr ayn- vilyetden teft tefahhus idp gresin; kazyye ilm olundu gibi olup zikrolunan hdis be [v] deirmenlern vech-i merh zre zarar- ersi varsa zarar- erlerini erle def u ref idp ve ol mahallere karb yirlerde kimesneye sprnd dkdrmeyp bu bbda gerei gibi mukayyed olasn.

62

[Yev]m'l-Ahad, f 20 evvl, sene: 975, be-yurt- Ulfeciler

1299

Malta Kalesi'nde esir olan Ahmed Kethda'nn serbest braklmas iin gerekli olan fidye Msr baylosuna denmi olmasna ramen drt yldr ne ad geenin serbest brakld ne de verilen fidyenin iade edildii; bunun zerine hapsolunan baylosun Kaytbey zamanndaki bir ahidnme gereince tahliye edilmek zorunda kalnd bildirildiinden, bu hususun aratrlarak olayn doru olmas halinde szkonusu meblan mezkr baylosdan tahsili; ayet muhalefet etmeye kalkrsa bu defa hapsolunarak tahsil yoluna gidilmesi.

Yazld. Tezkireci Mahmd eleb Efendi'ye virildi. Badeh Erdod Voyvoda'ya virildi. Msr belerbeisine hkm ki: Msr avularndan Hasan avu mektb gnderp; "Bi'l-fil Malta Kalas'nda esr olan Ahmed Kethud'nun vekl-i mutlak olup hals in Msr baylosna on iki bin kronalk mikdr ml virilp -drt yl ol ml kullandurup drt yldan ber mezbr habsden tlk itmeyp virilen ml dah ed itmeyp Msr kds mebla- mezbr mezkr baylosdan hkmidp habsitdrmi iken Kaytbay zamnndan ber; "Baylos olanlar habsolunmayup mazl olduklarndan sonra habsolunalar." diy ellerinde ahid-nmeleri olman tlk olunup yetmlere ziyde hayfolup yle ki; mezbr baylos habsolunmaya, ne mezkrun halsna imkn olur ve ne aka alnmaa re olur." diy ilm itmein buyurdum ki: Varcak, bu bbda tamm mukayyed olup arzolundu zre mezkr baylos getrp fi'l-vk mezkrun istihls in ol mikdr ml virildi vk ise zikrolunan altun mezkrun yetmlerine alviresin; muhlefet iderse habsidp b-kusr tahsl itdresin.

1300

Mteveffa Msr Beylerbeyi Mahmud Paa'nn, Mekke suyolu hizmetinde iken vefat eden brahim Bey'in altn, kitap vs. muhalleftna el koyup pike olarak Atebe-i Uly'ya gnderdii hususunda veresesi tarafndan ruka sunulduu; ancak Sdde-i Sadet'e byle bir pike ulamad gibi mteveffa suyolcunun bu kadar ok mala nasl sahip olduunun ortaya karlmas gerektiinden, bu hususun etraflca aratrlp neticenin ayrntl olarak arzedilmesi.

Yazld. Paa hazretlerine gnderildi. Msr belerbeisine ve kdsna ve defterdrna hkm ki: Hliy San Belerbeisi Osmn dme ikblh mektb gnderp; " "Sbk Mekke-i Mkerreme'de suyol hdmetinde iken fevtolan brhm Be'n mahrse-i Msr'da 63

olan cmle muhalleftn Msr Belerbeisi iken veft iden Mahmd Be alup kabzidp eytmna nesne virmeyp hayfeyledi." diy mteveff-y mm-ileyhn eytm tezallm ekv eyledklerin" arzidp ve eytm- mezbre dah Rikb- Hmynum'a ruka sunup; "Mrun-ileyh mteveff Mahmd Be mm-ileyh babalar brhm Be'n toksan bin altunn ve syir muhalleftn cmle alup kabzidp mezkrlara nesne virmeyp mebla- merkm p-ke gndermidr." diy bildrp ve baz demleri dah; "Akalarn ve kitblarn alup teadd eylediler." diy tezallm eylediler. mdi; Atebe-i Ulym'a ol makle p-ke altun gelp vusl bulmayup ve mteveff-i mezbr brhm Be'n evvelden ol denl vsati olmayup ml cihetinden ne mikdr nesneye kdir oldu malmdur. Hliy bu denl ml kanden tahsl itmidr; ev be bin eyledi mahalde defne mi bulmdur, nicedr; hakkati ile malm olmak lzim olman buyurdum ki: Vusl buldukda, gresiz; kazyye arzolundu gibi olup mteveff-i mezbrun ol mikdr altunn ol vechile alup p-ke tarkyla gndermi midr ve ol denl mla ne tarkla mlik olmdur ve defne buldu sahh mdur, nicedr; onat vechile tetebbu idp dah vuk zre mufassal merh yazup arzeyleyesiz.

[Yev]m'l- sneyn, f 21 evvl, sene: 975, be-yurt- Hamzabe ki

1301

Srekli isyan halinde olan, spanya ve Malta kfirlerine zahire verip klavuzluk yaparak Koron, Moton ve Kalamata ahalisini katl ve esir edip mallarn yamalayan ve fetihden beri vergilerini vermeyen Mezistre'nin Makali nahiyesi keferesinin, denize alacak olan Donanma gemilerine kaptan paann bildirecei yerde binilerek hakkndan gelinmesi; fakat hazrlk aamasndayken hareketin mahiyetinin ve istikametinin gizli tutulmas ve ad geen si nahiye halknn hakkndan gelindikten sonra kaptan paa gerekli ve uygun grrse burada bir kale ina edilmesi.

Yazld. Paa hazretlerine gnderildi. Mora beine hkm ki: Moton Kds olup Mora Mfettii olan Mevln Mehmed zde fazlh Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "Mezistre kazsnda vk olan Makali nhyesi dery kenrnda ziyde sab u sengistn yirde vk olman cmle keferesi syn u tuyn zre olup her zamnda spanya ve Malta kfirleriyle yek-dil olup zd zevdelerin virp ve dru'l-harb gemilerine girp kulaguz olup mslimnlar ve memleket reysn gret esr idp nicesin katleyleyp ve feth- hknden ber det-i anm ve harclarn virmeyp ve Moton ve Koron ve Kalamata ahlsi zulmlerinden ciz frmnde kalmlardur. Tyife-i mezbre gret olmaynca slhlar mmkin olmayup yle ki; mahall-i mezbrda kala yaplup liv-i mezbrda vk olan kalalardan kifyet mikdr hsr-eri ihrc olunursa cmle rey sde-hl olup ml- mrnn dah kll ziyde olmas mukarrerdr." diy 64

bildrdi. mdi; mezbr nhye slerinn gerei gibi hakkndan gelinp gret olunmas ehemm-i mhimmtdan olup ve hliy dery yzine Dona[n]ma-i Hmyn kmak emrolunmdur. Buyurdum ki: Bu huss asl if itmeyp cem siph u zam ile Dona[n]ma-i Hmyn'a dhl olmak niyyeti ile cemyyet idp hzr u mheyy olup ve Dona[n]ma-i Hmyn ile kapudn paa ne mahalle gelp sana haber iderse ol vechile amel idp tamm say ikdm ile ol nhyeyi gret itmee sayidesin. Bu bbda gerei gibi mukayyed olup huss- mezbr kimesneye if itmeyp askeri Dona[n]ma-i Hmyn'a koymak niyyeti ile cemyyet idp hzr olasn ve mahall-i mezbrda anun gibi kala bin olunmak dah iktiz idp kapudn paa mnsib grrse vech mnsib oldu zre kalanun binsna dah say ihtimm* zuhra getresin.

1302
Yazld. Bu dah.

Mezistre sanca beyinin, sanca zam ve sipahisiyle hazr bekleyip Donanma o taraflara geldiinde kaptan veya serdarn bildirecei yerde gemilere girerek emrolunan hizmeti yerine getirmesi.

Mezistre beine hkm ki: Sancaun zam v siphleriyle Dona[n]ma-i Hmyn'a bile gitmek emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, tehr itmeyp sancauna mteallik olan zam v siphlerile mretteb mkemmel yat u yaralaryla hzr u mde olup ina'llh Dona[n]ma-i Hmyn- Nusret-makrn ol cnibe [gelp] kapudn veyhd dona[n]ma gemilerine serdr tayn olan ne mahalden gemiye girmek iret iderse mcebi ile amel idp fermn olunan hdmetde mcidd mukdim olup bezl-i makdr eyleyesin. Huss- mezbr ehemm-i umrdandur; ihml msheleden hazer eyleyesin; vaktiyle hzr olasn.

[Yev]m's-Sls, f 22 evvl, sene: 975, be-yurt- Ahmed ki

1303

Kapcba Sinan Aa'nn bir an nce Bodan'a giderek Bodan ile aradaki meseleler ve memleket ve ahalinin durumunu bildirmesi; emrolunan hizmeti grdkten sonra da oyalanmadan geri dnmesi.

Yazld. Paa hazretlerine gnderildi. F 22 L., sene: 975 Kapucba Sinn Aa'ya hkm ki: Hliy vilyet-i Bodan'a varup vusl bulup mbeynde ne makle ahvl sdr oldu ve memleket vilyet ne hl zre idkleri mufassalen ilm olunmak mhimm lzim olman buyurdum ki: Vusl buldukda, emrm zre mahall-i memra ne zamnda varup vusl bulup 65

memleketn nizm u intizm ve rey v berynun hli ne minvl zre idin mufassalen yazup ale't-tacl irsl idesin ve kendn dah muaccelen itmm- maslahat idp dah elenmeyp gelp gidesin.

1304

Tecavz kasdyla Manyas'n Umuteli kynden Sleyman adl emred olann elini balad ve ehl-i fesd olduu bildirilen oban Durmu'un yakalanp tefti olunmas; suu sbit olursa hapsolunarak sicil sretinin gnderilmesi; oban Durmu'u himaye edip adalete teslim etmedii bildirilen sipahi Durmu'un ise ulfesinin kesilmesi.

Yazld. Karesi beine ve Manyas kdsna hkm ki: Mektb gnderp; "Turm nm obn in; "Ehl-i fesd olup Manyas kazsna tbi Umdili nm karyeden Sleymn nm emred olana fil-i en kasdna elin balayup dyim ekvet enat zredr." diy vilyet halk haber virp meclis-i era ihzr olunup teft olunmak sade[di]nde iken gurab-i yesr zmresinden Turm nm kimesne gelp mezbr evine alup gidp mrsele ile dem gnderilp era davet olundukda itat-i er itmeyp her zamn mslimnlara zarar u teaddden hl deillerdr." diy ilm itdnz ecilden mezbr siph Turm'un ulfesi kat olunup ve mezkr obn Turm elegetrdilp teft tefahhus olunmasn emridp buyurdum ki: Varcak, bu bbda onat vechile mukayyed olup merkm Turm' her ne tark ile mmkin olursa elegetrp ahvlin ayn- vilyetden tefahhus eyleyp gresiz; fi'l-vk arzolundu zre ehl-i fesd idi sbit zhir olursa kendyi habseyleyp ne makle mdde sbit olm ise sretin ihrc idp mufassalen yazup arzidesiz.

1305
Yazld.

ayrdan Istabl- mire beygirlerini alan ve Kzlaa'n Anbarl kynden Bekta'n evinde bir gece sabahlayan Tatarlarn yakalanmas iin btn Rumeli kazalarnda harekete geilmesi; bu meyanda ad geen Bayram'dan istifade edilmesi.

Rmili kdlarna hkm ki: Hliy ayrdan Istabl- mire brgrlerini sirka iden Tatar tyifesinden baz Kzlaa kazsna tbi Anbrl nm karyeden Bekta nm kimesnenn evine gelp konup bir gice yatup yarndas kaup gitmiler. mdi; mezkrlarun elegetrilmesi her vechile mhimm olman buyurdum ki: Vardukda, her birinz taht- kaznuzda bi'z-zt gerei gibi mukayyed olup mezkr Bekta'a bu bbda her ne vechile mmkin ise muvenet idp mesfr Tatarlar elegetrmek bbnda env- ikdm u ihtimmnuz vcda getresiz. Huss- mezbr ehemm-i mhimmtdandur; bb- ikdmda dakka fevteylemeyesiz. 66

1306

Bodan'dan her yl stanbul'a gnderilen haracn be bin filori arttrld; bu meblan voyvodann kardei veya yarar bir adamyla cilen gnderilmesi.

Yazld. Hasan avu'a virildi. F 22 evvl, sene: 975 Bodan voyvodasna hkm ki: Sl-be-sl sitne-i Sadetm'e gnderilgelen hazneye be bin filori dah ziyde olunup ol bbda emr-i erfm gnderilmidr. Buyurdum ki: Vardukda, emrolunan be bin filori ziydeyi elendrmeyp karndaun ile veyhd yarar demn ile muaccelen Derg[h-] Muallm'a gnderesin; tekrr emr-i erfm vrdna* tevakkuf olunmayup gndermeyince olmayasn.

1307
Yazld. Bu dah.

Gemi basp firar eden mir esirlerin yakalanmalar iin Bodan'a kadar yol zerindeki kadlklarda, esirleri yakalayanlarn dllendirileceinin ilan edilmesi.

Bodan'a varnca yol zerinde vk olan kdlara hkm ki: Hliy mr esrler gemi basup firr eyleyp ol cnibde perkende olup elegetrilmeleri lzim mhimm olman mukaddem ahkm- erfe gnderilmidi. Buyurdum ki: Her birinz taht- kaznuzda huss- mezbr in nid itdrp anun gibi firr iden mr esrlerden taht- kaznuzda bulunan esrleri kimesne saklamayup getrp elevireler. Her kim elegetrrse siph ise terakk virilp ve syir kimesnelere hllerine gre riyet olunmak mukarrerdr. Ana gre tenbh ilm idp her ne tark ile mmkin olursa elegetrilmeleri bbnda say ikdmnuz zuhra getresiz.

1308

Artk kendilerine ihtiya duyulmayan Remle'deki kul tifesinin lzm olan yerlere datlmas; Basra ve ehrizol'deki baz kalelerde bulunan yerli mstahfzlar iin de uygun bir yol takip edilip yaplan icraatn bildirilmesi.

Yazld. Kethudsna virildi. Badd belerbeisine* hkm ki: Mektb gnderp; "Cezyir'de fetholunan yirlerde konlan kul u hsr-eri v azeb tyifesinn senev mevcibinn defteri gnderilp Remle'de olan kul tyifesine ihtiyc kalmayup Basra'ya ve syir lzim olan yirlere sepidrilp ve diyr- Badd ve ehrizol'da olan baz kalalarun mstahfzlar ekser yirl olup anun gibi yoklanup tedrk olunmasn" arzitdn ecilden buyurdum ki: 67

Varcak, anun gibi Remle'de olan kul tyifesi lzim olan yirlere sepidrilp ve yirl tyifesi dah tetebbu olunup ihrc olunmala memlekete zarar gelmezse vech mnsib grdn zre tedrklerin grp ne vechile tedrk itdn yazup bildresin.

1309

Sultan Mehmed Evkf'nn Vize'ye bal baz kylerdeki mahsult mltezimi olan ve halka zulmettii bildirilen Yorgi'nin her nerede ise buldurulup Abbas avu'a teslimi.

Yazld. sli in Dvn ktiblerinden Derv eleb'ye virildi. Merhm Sultn Mehmed mtevellsine hkm ki: stanbul kds mektb gnderp; "Hliy Dergh- Muall avularndan Abbs avu yedinden emr-i erf vrid olup merhm Sultn Mehmed Gz tbe serh evkfndan Vize kazsna tbi baz kurnun mahsltna mltezim olan Yorgi'nn reyya hayl teaddsi olup erle grilmek bbnda hkm-i erf virilp teftine r olundukda; "Mtevellye giderin." diy gaybet idp ayn- vilyet; "Reyya kll zulmi vardur." diy haber virdklerinde, taleb olundukda; "Cbye kolup bakys tahsline gnderilmidr." diy cevb virdn*" bildrmein buyurdum ki: Mezbr kande ise buldurup getrdp mezbr avuuma teslm eyleyesin.

1310

Badad ve ehrizol'dan yzer adet atl ve tfekli gnll yazlp isimlerinin bir deftere kaydedilip ilerinden yarar birinin babu tayin olunarak Basra muhafazasna gnderilmesi.

Yazld. Basra Belerbeisi Kethuds Ferruh-zde['ye] virildi. F 2 Zi'l-kade, sene: 975 Badd belerbeisine hkm ki: Badd gnlllerinden atlu v tfenkl yz nefer gnll yazup Basra muhfazasyn irsl olunmasn emridp buyurdum ki: Emrm zre gnll tyifesinden yz nefer kimesne yazup isimleriyle defter eyleyp ve bir yararn ba u bu tayn idp Basra muhfazasyn muaccelen irsl sl eyleyesin ve ehrizol'dan dah yz nefer gnll yazup gnderilmek emrolunmdur. Sen dah ana gre mukayyed olup emrolunan yz neferi ale'l-esm yazup Basra muhfazasyn gnderesin. Yazld. Bu dah. Bir sreti, eh[ri]zol belerbeisine.

1311

Badad ve ehrizol'dan Basra muhafazasna yzer nefer gnll gnderilecei; Basra'dan da Lahsa muhafazas iin atl ve tfekli iki yz gnll gnderilmesi.

68

Yazld. Bu dah. Basra belerbeisine hkm ki: "Basra muhfazasyn Badd'dan yz nefer ve ehrizol'dan yz nefer ki, iki yz nefer olur ale'l-esm yazup gnderile." diy belere ahkm- erfe gnderilmidr. Buyurdum ki: Sen dah gnlllerinden atlu v tfenkl iki yz nefer gnllyi yazup Lahs muhfazasna irsl idesin, tfenk atar ola.

1312

Basra beylerbeyinin, kalelerin zahire ve silh durumu hakknda gnderdii mektubun alnd; her ne kadar depolama ile ilgili baz sorunlar olmakla beraber zahire hususunda imdilik bir skntnn bulunmad bildirilmise de yine de kalelerin zahiresiz braklmayp hi olmazsa blgenin iklim artlarna dayanacak trden eltik ve hurma gibi zahirelerin depolanmas; istenilen tfeklerin de ksa zamanda gnderilecei.

Yazld. Kethuds Ahmed'e virildi. F selh- evvl, sene: 975 Basra belerbeisine hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "hkm-i erf gnderilp; "kalalar yoklanup eger zahre ve [eger] yarakdur; tekml olunmak" fermn olunman yoklanup cmle levzim kifyet zre olup top u darbzen ve gayri cedd atk yz seksen be yarak olup mmkin oldukca tedrk olunmak zre olup lkin be yz aded tfenk lzim oldun ve ol diyr zahre bbnda muzyakadan hl olmayup fethdan ber bir trhda arpa v buday der-mahzen olmamdur; havss- hmynun ayda olan rd gir ayda mevcibine sarfolunup kifyet eylememein zahre tedrki mmkin olmayup her sene ihtiytan kalada kifyet kadar hurm hfzolunup yeni hslda mevcibe sarfolunugeldin ve hl arpa v budaya kudret gelp lkin ol diyrun hevsyla aydan ziyde anbrda turmaa mtehammil olmayup ve mukaddem budayun veznesi ellier ve arpanun krk sekizere iken imdi buday onar akaya ve arpa beere olup ve Basra'nun galle bzr tamm mkemmel olup zahre bbnda muzyaka olmadun" bildrmisin. mdi; lzim olan tfenk dah ina'llh'l-Eazz tedrk olunup irsl olunur. Amm; hsr zahresz kalmak mnsib olmaman buyurdum ki: Vusl buldukda, zahre bbnda mukayyed olup mmkin oldukca eltk hurm gibi ve syir hfz kbil olan zehyirden vfir mstevf zahre tedrk idp der-anbr itdrp hfzitdrp hsr zahresz komayasn.

69

[Yev]m'l-Erbi, f 23 evvl, sene: 975, be-yurt- Ura kyi

1313

Rodoscuk ve Bergos'ta yakaland bildirilen toplam yirmi bir firar mir esirin zahireleri tayin ve deftere iaret olunarak skender avu veya gvenilir bir bakasyla stanbul'a gnderilmesi.

Yazld. Mehmed avu'a virildi. F 26 evvl, sene: 975 Rodoscuk kdsna hkm ki: Bundan akdem firr iden mr esrlerden yiirmi nefer kfir girift olundu arzolunman buyurdum ki: Vusl buldukda, zikrolunan kfirleri Dergh- Muallm avularndan skender avu ile mi olur yohsa taht- kazndan mutemedn-aleyh har demle mi olur; her ne vechile mmkin olursa mahmiyye-i stanbul'a gnderesin ve lzim olan zahrelerin Rodoscuk skelesi'nden tayn eyleyp ne mikdr nesne virilrse deftere iret idp ve ol cevnibi tefahhus u tetebbu eyleyesin ki, mr esrlerden dah esr tutlm mdur? Bergos'da bir esr dah girift olm; vk ise an dah elegetrp mezkrlar ile bile gndermek bbnda ikdm eyleyesin ve Rodos[cuk]'dan gnderdn [demlere dah] muhkem tenbh tekd eyleyesin [ki], yolda getrrken gaybet itdrmekden hazer ideler.

1314

Daha nce gnderilen emre ramen henz Boaz Hisar'na gelmedii bildirilen Mentee sancakbeyinin bu defa ihmal etmeyip sancann alaybeyi, zam ve sipahisi ile tam techizatl bir ekilde Boaz Hisar'nda hazr olup Yemen mhimmi iin Msr'a giden gemilere binerek hizmette bulunmas.

Yazld. Ksm avu'a virildi. F 26 evvl, sene: 975 Mentee Bei Gazanfer Be'e hkm ki: Bundan akdem sana hkm-i erfm gnderilp; "sancaun alay bei ve zam v siphlerini dmen yara ile hzr u mde itdrp Boaz Hsr'na varup muntazr olasn ki, Donanma-i* Hmynum vardukda b-tevakkuf gemilere girp Do[na]nma-y Hmynum'la bile gitmek" emrm olm idi. Hliy henz siphlern ile Boaz Hsr'na varmaduun ilm olund. mdi; Do[na]nma'ya tayn olunan gemilerden yiirmi be pre gemi Yemen mhimmi in baz huss ile Msr'a irsl olunup gir Boaz Hsr'na gelmek emrm olmdur. Buyurdum ki: Vusl buldukda, tehr eylemeyp fermn- erf-i sbkum muktezsnca sancaun alaybei v zam v siphleri ile edevt- ceng cidl ve lt- harb u ktl ile bi'l-cmle dmen yarayla muaccelen kup Boaz Hsr'na varup hzr bulunasn ki, gemiler bu zamna dek gelmidr b-tevakkuf siphlernle ol gemilere girp Donanma'ya varup hdmetde bulunasn. Huss- mezbr mhimdr; ihmlden hazer eyleyesin.

70

[Yev]m'l-Hams, f 24 evvl, sene: 975, be-yurt- Hediyel

1315

am'n fethinden itibaren koru olarak korunagelip aalar, evkf az baz cmi, imret vs. hususlarda kullanlan ve daha sonra Gk Meydan'nda yaplan cmi ve imretin ihtiyalarnn karlanmasyla harap olup statsnn vakfa tahvili iin hkm verilen korunun yine koru olarak muhafazas.

Yazld. Karaman Belerbeisi olup m muhfazasnda olan Murd Paa'ya hkm ki: m defterdr mektb gnderp; "m'da olan kor vilyet fethndan sonra mr tarafna zabtolunup evkf gyet kall olan cevmi u medrise ve Cmi- Ben-meyye'ye ve Slihyye Imreti'ne ve gayri husslara istiml olunugelp ve Gk Meydn'nda yaplan cmi- erf ve mret medresenn cmle ahb andan sarfolunmala bir cnibi gidp ve mret-i mezbra vakfolmak in hkm-i erf virilp sikyesi* matbaha sarfolup bir mhim dah oldukda zarret olur." diy bildrmein kem-kn kor olmasn emridp buyurdum ki: Vardukda, det-i kadme zre kem-kn kor olup kimesneye kesdrmeyesin.

1316

Hzr Reis'in Yemen Seferi'nde kullanlmak zere tamirine balad on dokuz kadrga iin stanbul'dan gnderilen levazm ve mhimmtn yeterli olmamas halinde, noksannn Msr ve skenderiye'den tedarik ve irsli.

Yazld. Erdod Voyvoda'ya virildi. F 8 Zi'l-kade Msr belerbeisine hkm ki: Msr'da sancak tasarruf idp vilyet-i A'ya gnderilen kdvet'l-meri'l-kirm Hzr dme zzh Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Vilyet-i mezbreye gidecek kadrgalara lzim olan kereste v toplar ve syir lt esbbdur; tedrkinde gerei gibi cidd cehd olunup ve mukaddem fermn olunan on be kta kadrgadan mad ters-hnede olan drt kta kadrganun dah termmine mberet olunup cmle on tokuz kta kadrga Yemen maslih in tedrk ihzr olunmak zredr. Amm; lt esbblarnda noksn olup mteveff Mahmd Paa arzitdi zre henz gelp vsl olmamdur." diy arzitmein buyurdum ki: Vardukda, bu bbda gerei gibi mukayyed olup gresin; zikrolunan kadrgalar in bu cnibden irsl olunan levzim mhimmt kifyet itmez ise anda Msr'da ve skenderiyye'de bulunmas mmkin olan yirden kadrgalara lzim mhimm olan lt esbb ve syir levzimi tekml idp irsl eylemek bbnda env- ikdm u ihtimmun zuhra getresin. 71

1317

Bursa'da satlmak zere Eskiehir'e gelen koyunlarn, yaanan et skntsn bertaraf etmek iin sahipleri veya vekilleriyle stanbul'a gnderilmesi.

Yazld. avubana virildi. Burusa kdsna hkm ki: Hliy mahrse-i stanbul'da et bbnda ziyde muzyaka olman Burusa mhimmtyn etrf [u] cevnibden Eskiehir'e geldklerinde Burusa'ya satlmaa varan koyunlardan mahrse-i stanbul zahresiyn gnderilmesin emridp buyurdum ki: Dergh- Muallm avularndan Mustaf avu vusl buldukda, bu bbda mukayyed olup vech-i merh zre Burusa'ya satlmak in Eskiehir'e gelen koyunlar shbleri vey veklleriyle yarar demlere koup mahrse-i stanbul zahresiyn gnderesin ki, shblerine sebeb-i ticret olup mahrse-i mezbre halkna siat-i maet hsl ola. Huss- mezbr mhimmt- umrdandur; emrm zre bi'z-zt mukayyed olup ne mikdr koyun gnderildin yazup bildresin.

1318

simleri yazl kazalardaki celeplerin zerlerine tayin olunan koyunlarn ihra olunup nib ve srclerle Zilhicce banda stanbul'da olacak ekilde gnderilmesi.

Yazld. Mustaf avu'a virildi. Bnarhsr ve Krkkilise ve Karnbd ve Aydos ve Tekfurgli ve Silistre ve Hrsova ve Kili ve Ruskasr ve Ahyol ve Pravadi ve Varna kdlarna hkm ki: Bundan akdem hkm-i erfm gnderilp; "Taht- kaznuzda vk olan celeblern koyunlarn muaccelen ihrc idp irsl idesiz." diy fermn olunmd. Hliy gurre-i Zi'l-hcce'de mahrse-i stanbul'da hzr bulunmalar ehemm-i mhimmtdan olman buyurdum ki: Varcak, bu bbda her birinz bi'z-zt mukayyed olup taht- kaznuzda vk olan celeblern zerlerine takdr olunan ganemlerin b-kusr muaccelen ihrc eyleyp bklerin koyup nyiblerinzle yarar srcilere koup tayn olunan zamnda mahrse-i mezbrede hzr u mheyy idesiz. yle ki; ihmlinz sebebi ile zikrolunan celeblern koyunlar tayn olunan zamnda b-kusr mahrse-i stanbul'da hzr bulunmayalar, mansbnuz alnmala konlmayup eedd-i kb ile mukab olma mukarrer bilp ana gre mukayyed olasz; bir drl dah eylemeyesiz; yle bilesiz. Yazld. Mustaf avu'a virildi. Bir sreti, Mahmdpaa Hskyi ve Yanbol ve Nevh-i Yanbol ve Akakzanlk ve umn ve Hezrgrad ve ernovi ve Trnovi ve Lofca ve Nibol ve Rahova ve Plevne ve irmen kdlarna vech-i merh zre yazlmdur.

72

1319

Hrrem Sultan'n Mekke ve Medine'deki evkfna zarar olduu bildirilen Nzr Mustafa'nn yerine ehil ve gvenilir birinin getirilmesi.

Yazld. Erdod Voyvoda'ya virildi. Msr belerbeisine: Mahrse-i mezbrede Nzru'n-nuzzr olan Haydar mektb gnderp; "merhme sultnun Mekke-i Mkerreme ve Medne-i Mnevvere'de vk olan evkfnun Nzr olan Mustaf'nun evkf- mezbreye kll gadr hayf olup yirine har mstekm kimesne tedrk olunmak lzim idin" ilm itmein buyurdum ki: Gresin; fi'l-vk nzr- mezbrun arzolundu zre evkf- mezbreye gadr hayf var ise bir yarar mstekm kimesne tedrk idp muhtc- arz ise yazup arzidesin.

[Yev]m's-Sebt, f 25 evvl, sene: 975, be-yurt- Bosna kyi

1320

irmen, Uzuncaova Hasky, Zara-i Atk, Zara-i Cedd ve Akakzanlk celepleri zerinde bki kalan ve daha nce Edirne'ye gnderilmesi emrolunan koyunlarn stanbul'a getirilmesi.

Yazld. avubana gnderildi. Mustaf avu'a virildi; badeh. Dergh- Muall avularndan olup koyun hdmetinde olan Mustaf, Mehmed avu'a hkm ki: "irmen kazsnda olan celeblern defter mcebince uhdelerinde olup getrp teslm eyledkleri koyunlardan bk kalan tokuz yz altm bir koyun ve Uzuncaova Hskyi kazsnun celebleri iki bin drt yz on bir koyun ve Zara-i Atk celeblerinn drt bin alt yz yetmi alt koyun ve Zara-i Cedd celeblerinn bin toksan koyun ve Akakzanlk celeblerinn alt yz on koyun muaccelen ihrc idp sricileriyle ve nyiblerinz ile mahrse-i Edirne'ye gnderesiz." diy mukaddem emr-i hmynum gnderilmidr. Zikrolunan bk koyunlar Edirne'ye geldklerinde mahrse-i stanbul'a gnderilmesin emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, mezbr bk koyunlardan mahrse-i stanbul'a tevecch-i hmynum oldukdan sonra Edirne'ye gelenlerini tatmayup emrm mcebince sricileriyle ve kdlarun nyibleriyle mahrse-i stanbul'a gnderesiz. Huss- mezbr ehemm-i mhimmtdandur; zikrolunan koyunlar hrice perkende itdrmeyp b-kusr mahmiyye-i mezbreye getrmek bbnda dakka fevteylemeyesiz; ihml tekslden hazer idesiz.

73

1321

Pnarhisar, Krkkilise ve ad geen dier kazalarda celepler zerinde bki kalan ve daha nce Edirne'ye yollanmas emrolunan koyunlarn stanbul'a gnderilmesi.

Yazld. Mehmed avu'a virildi. F selh- evvl, sene: 975 Bnarhsr ve Krkkilise ve Mahmdpaa Hskyi ve Yanbol ve Nevh-i Yanbol ve Karnbd ve Ruskasr ve Ahyol ve Aydos ve Yenice-i Kzlaa kdlarna hkm ki: "Bnarhsr'nun celebleri zerinde bk koyunlarla Krkkilise celeblerinn bk olan bin alt yz yetmi koyunlar ve Mahmdpaa Hskyi ve Yanbol ve Nevh-i Yanbol Kdlklar'nda olan celebler zimmetlerinde olan bk koyunlarla Ruskasr celeblerinn zerinde olan bin alt yz alt ve Ahyol celeblerinn zerinde olan drt bin yz toksan iki ve Aydos celeblerinn zerinde olan bk koyunlarla ve Yenice-i Kzlaa zerinde olan bin altm be koyun ihrc idp mahrse-i Edirne'ye gnderesiz." diy emrm olmd. Zikrolunan bk koyunlar nyiblerinzle ve sricileriyle muaccelen mahrse-i stanbul'a gnderilmesin emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda her birinz tamm ihtimm ile mukayyed olup taht- kaznuzda olan celeblern vech-i merh zre zerlerinde bk kalan koyunlarn ber-vech-i isticl b-kusr ihrc idp sricileriyle ve nyiblerinzle mahrse-i stanbul'a gnderesiz. yle ki; b-kusr ihrc idp muaccelen gndermeyp gir bk koyasz, azlle konlmayup gerei gibi muteb mukab olmanuz mukarrerdr. Ana gre ihml msheleden hazer idp bb- ikdmda dakka fevtitmeyesiz.

1322

Bkz. hkm. 1315.

Yazld. Murd Paa kethudsna virildi. m muhfazasnda olan Murd Paa'ya hkm ki: m defterdr Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "m'da olan kor vilyet fethndan sonra mr tarafna zabtolunup evkf gyet kall olan cmi u medrise ve Cmi- Ben-meyye'ye ve Slihyye* Imreti'ne ve gayri husslara istiml olunugelp ve Gk Meydn'nda yaplan cmi- erf ve mret medresenn cmle ahb andan sarfolunmala bir cnib gidp ve mret-i mezbra vakfolmak in hkm-i erf virilp sikyesi* matbaha sarfolup bir mhim dah oldukda zarret dah olur." diy bildrmein kem-kn kor olmasn emridp buyurdum ki: Vardukda, det-i kadme zre kem-kn kor olup kimesneye kesdrmeyesin.

[Yev]m'l-Erbi, f selh- evvl, sene: 975, der- stanbul

1323
74

Karlili beyinin cilen Sdde-i Sadet'e gelmesi.

Yazld. lys avu'a virildi. F selh- evvl Ka[r]lili beine hkm ki: Hliy Sdde-i Sadetm cnibine gelmen lzim olman buyurdum ki: Vusl buldukda, tehr itmeyp emrm zre muaccelen Atebe-i Ulym cnibine gelp iriesin.

1324
Yazld.

Doancbann, Erzurum'dan stanbul'a doan getirirken Gynk'te atn alan hrszn ve atn bulunup hrszn hapsolunmas ve gelecek emir dorultusunda hareket edilmesi.

Gynk kdsna hkm ki: Bundan akdem ark cnibinden iliyle gnderilen toanlarla Erzurum'dan Sdde-i Sadetm'e gelrken kasaba-i Gynk'de konduklarnda toancbanun at sirka olundu ilm olunman maznna v mttehem olanlardan dikkat ihtimm ile teft olunup srik bulunmasn emridp buyurdum ki: Varcak, bu bbda bi'z-zt mukayyed olup gresin*; zikrolunan kasabada hrsuzluk ile marf u mehr olup maznna v mttehem olanlar emrm zre elegetrp gaybet iderlerise yata u turaklarna ve erle buldurmas lzim olanlara buldurup sirka olunan brgri zuhra getrp shbine alvirdkden sonra hrsuz habsidp Sdde-i Sadetm'e arzeyleyesin; sonra emrm ne vechile sdr olursa mcebi ile amel eyleyesin.

1325

Yaplan kale ile emniyeti saland iin sancakbeyine ihtiya kalmad ve muktaa yoluyla iltizama verilmesinin daha iyi olaca bildirilen Mahruzi sancann, yine sancak olarak eski hslaryla Mehmed'e tasarruf ettirilmesi; sancak hslarnn dnda kalan ksmn da havss- hmyun iin zaptedilmesi.

Yazld. Ahmed Kethud'ya virildi. F 8 Zi'l-kade, sene: 975 Basra belerbeisine hkm ki: Mektb gnderp; "Basra'ya tbi Mahrz sanca beine har mansb virilp ve liv-i mezbr mukaddem hssa-i hmynuma zabtolunur iken ad ol cnibden hareket itmekle anda bir kala ihds olunup sancakbei nasbolunm idi. Hliy vilyet emn emn zre olup vilyet hfzna kala-i mezbre kifyet eylemein sancakbeine ihtiyc kalmayup gir liv-i mezbre hss olmas her vechile enfa grilp nhye-i Cenb ile bir muktaa olmak zre her senede on tokuz kerre yz bin ve elli bin drt yz krk akaya iltizm eyledklerin" bildrp; "slb- sbk zre hssa zabtolunmak" bbnda hkm-i erfm virilmek recsna arzitdn ecilden liv-i mezbr kadm hslaryla kem-kn mrun-ileyh Mehmed dme zzhya sancak tarkyla tasarruf itdrp kadm hslarndan 75

mady hssa-i hmynuma zabtolunmasn emridp buyurdum ki: Emrm zre kadm sancak hslaryla liv-i mezbr mrun-ileyh Mehmed'e tasarruf itdrp kadm hslarndan madsn havss- hmynum in zabt u tasarruf itdresin.

1326

Daha nce sretinin geri gderilmesi istenen ibtiddan dirlik, timar ve terakk tevcih hkmlerinin, bundan sonra asllarnn geri gnderilmesi.

Yazld. Ber avu ile avubana gnderildi. Anatol belerbeisine hkm ki: Bundan akdem baz kimesnelere ibtiddan dirlik terakk olman ahkm- erfe virilp ol hkmler muktezsnca tmr u terakk tevch olunup tezkire virilp Sdde-i Sadetm'e irsl olunmalu oldukda; "ahkm- erfenn sreti mhrlenp gnderilmek" emrolunmd. Hl hkmler ayn ile bile gnderilmesin emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, eger Konya Muhrebesi'ndedr ve eger gayridr; anun gibi ibtiddan dirlik terakk tevch olunman virilen ahkm- erfe muktezsnca tmr u terakk tevch idp tezkire virildkde emrm zre hkmlerin dah ayn ile Sdde-i Sadetm'e bile gnderesin. Yazld. Mustaf Kethud'ya virildi. Bir sreti, Karaman belerbeisine. Yazld. Hasan avu'a virildi. F 14 Muharrem, sene: 976 Bir sreti, Rm belerbeisine. Yazld. Mustaf Kethud'ya virildi. Bir sreti, Haleb belerbeisine. Yazld. Bir sreti, Diyrbekir belerbeisine. Yazld. Al Kethud'ya virildi. F 8 Z'l-kade Bir sreti, Erzurum belerbeisine.

76

[Yev]m'l-Hams, f gurre-i Zi'l-kade, sene: 975, der- stanbul

1327

Donanma'ya emrolunmuken ekya takibi iin seferden alkonan sipahilerin, timarlarna ynelik muhtemel herhangi bir mdahalenin nne gemek amacyla, isimlerini ve timarlarn gsterir bir defter dzenlenerek gnderilmesi ve szkonusu sipahiler takibe karken sancakbeyi voyvodasnn kendilerine babu tayin edilmesi.

Yazld. Sbk Vezr olup hl mtekd olan Mustaf Paa'ya hkm ki: Bundan akdem fesd zre olan shte tyifesi elegetrilmek in Donanma-i Hmyn'a tayn olunan Bol sanca siphlerinden otuz iki nefer siph istihdm in alkonlup; "Hkm-i erf nyet oluna." diy bildrmisin. mdi; bundan akdem hkm-i erfm gderilp; "Anun gibi istihdm olunan siphlern neferleriyle isimlerin ve tmrlarn defter idp mhrleyp gnderesin ki; "Tmrlarna dahlolunmaya." diy hkm-i erf virile." diy emrm olman buyurdum ki: Vusl buldukda, zikrolunan otuz iki nefer siphnn emrm zre isimlerin ve tmrlarn ve ba karyelerin defter idp mhrleyp gnderesin ki; "... ol hdmete tayn olunup "Do[na]nma-i Hmyn'a varmad." diy tmrlarna dahlolunmaya." diy belerbeisine hkm-i erf virile ve zikrolan siphleri anun gibi ehl-i fesd elegetrmee gnderilmek lzim oldukda sancakbei voyvodasn ba u bu tayn eyleyp istihdm eyleyesin.

1328

eyh sa'nn, zimmetindeki akeyi eda ettii takdirde, yararl lsnde riayet olunaca.

Yazld. Erdod Voyvoda'ya virildi. eyh s'ya hkm ki: Emru'l-meri'l-kirm Msr Belerbeisi Sinn dme ikblh Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "senn yararlun" ilm idp; "zimmetnde zuhr iden seksen yk akanun tahslinden sonra gir sana sancak virilp riyet olunmak" hussn bildrmein buyurdum ki: Vusl buldukda, dikkat ihtimm ile gayret hamiyyet idp uhdende olan ml ed idp kat- alka itmek ardnca olasn ki, gir yararluna gre riyet olunup mahsd*'l-akrn olasn.

77

1329

Sefere kan Msr kullarnn yerine Msr muhafazasna gnderilen Sdde-i Sadet kullarnn oradaki kullarla ekimelerinin nne geilip beylerbeyinin gnderdii hizmetlere gitmelerinin salanmas, greve giden her guruba ilerinden yarar birinin babu tayin edilmesi; hizmette bulunanlarn mkfat, muhalefet edenlerin ceza alaca; hizmetin hakkyla ifa edilmemesi durumunda ulfecilerbann sorumlu tutulaca.

Yazld. Erdod Voyvoda'ya virildi. Ulfecilerbana hkm ki: Hliy sennle Msr muhfazasyn irsl olunan Sdde-i Sadetm kullar anda olan Msr kullaryla zindegn zre olmayup itle-i lisn idp ve belerbei bir hdmete tayn idp gndermel oldukda; "Biz kapukullaryuz." diy gnderdi hdmete varmayup tealll itdkleri istim olunman buyurdum ki: Varcak, bu bbda tamm mukayyed olup sennle muhfaza hdmetine irsl olunan kullarum getrdp onat vechile istimlet virp tenbh tekd eyleyesin ki, anda olan kul tyifesiyle hsn-i zindegn zre olup birbiriyle gavgyla itle-i lisn eylemeyp kadm'l-eyymdan Msr kullarna bir cnibe hdmet tayn olundukda Msr muhfazasyn Sdde-i Sadetm'den kul tyifesi gnderilmek det-i kadme olup Msr kullar varup ed-i hdmet idp seferden gelince muhfaza hdmetinde mcidd s olup eger skenderiyye ve eger Dimyt ve Red benderleri muhfazasna ve syir hdemt- hmynuma mteallik olan husslara mezbr kullarumdan yzer ve ellier nefer belerbei bir hdmete tayn idp gndermel oldukda asl bir vechile tealll eylemeyp vech grdi zre varup itmm- maslahat eyleyeler ve anun gibi gndermel oldukda ilerinden bir yararn ba [u] bu tayn idp syirleri ana tbi olup grp gzedp kimesneye zulm teadd eylemeyeler. na'llh'r-Rahmn Msr kullar varup ed-i hdmet idp belerbei terbiye-nmeleriyle (?) gelenler terakkler ile behre-mend olmalar mukarrerdr. Ana gre bb- muhfazada dakka fevtitmeyeler. yle ki; Sdde-i Sadetm kullarndan bade'ttenbh gir emre mugyir anda olan kul tyifesine itle idp ve belerbei tayn idp gnderdi hdmete varmayup muhlefet eyleyeler, anun gibilern isimleri ve ulfeleriyle defter idp bildresin ki, haklarndan gelinp syirlerine mcib-i bret nashat ola. Sen dah ana gre mukayyed olup dyim kullaruma istimlet virp uur- hmynda fermn olunan hdmetlerinde her biri mcidd merdne olup hdmet idenleri grp gzedp muhlefet idenleri emrm zre yazup mahalliyle bildresin. Eger mezbr kullarumdan birinden emr-i erfme muhlif vaz sdr olup belerbei tayn eyledi muhfaza hdmetine ve syir hdemt- hmynuma varmakda mshele idp sen hsn-i tedrk ile istimlet virmeyp basret zre olmayasn, her vechile muteb mukab olma mukarrer bilp ana gre tedrk zre olup bir drl dah itmeyesin.

78

1330
Yazld.

Muha kapudanna verilen Aden'e zahire nakli iinde ne aamada olunduunun bildirilmesi; kaptann ihmali szkonusuysa hapsedilip arzolunmas.

Yemen Belerbeisi Hasan Paa'ya hkm ki: Bundan akdem; "Muh kapudn pre kadrga ile Aden'e zahre alup gitmee tayn olundun" arzitmiidn. Varup ed-i hdmet itmi midr, nice olmdur; mufassalen ilm olunmak lzim olman buyurdum ki: Vusl buldukda, mrun-ileyh kapudn mukaddem tayn itdn kadrgalarla zahre alup getrmi midr, alup gitmediyse sebeb ne olmdur, ihml mshele mi eylemidr, yohsa senn cnibnden irsl olunmam mdur, nicedr; muaccelen hak[ka]ti zre yazup bildresin ve eger kapudn ihml eylemise hsn-i tedrk ile elegetrp habsidesin ve Bb- Sadetm'e arzidesin.

1331

Yemen'e gnderilecek gemilerin inas iin Payas'da kestirilen gemi aalarnn Svey skelesi'ne nakli iinin hangi aamada olduunun bildirilmesi; eer sevkiyat hl gerekletirilemediyse navlunla tutulacak gemilerin kullanlmas ve rzgr muhalefeti szkonusuysa anlan kerestenin ektirir gemilerle tanmas.

Yazld. Erdod Voyvoda'ya virildi. skenderiyye kapudnna hkm ki: Bundan akdem Msr belerbeisine hkm-i erfm gnderilp; "Yemen mhimmtyn Uzeyr sancanda Payas nm mahalde gemi aac kesilp yalya indrildkde skenderiyye'den gemiler gnderilp tahml itdrilp getrdp Yemen mhimmi in lzim olan gemileri muaccelen itmma irgrp mevsimi ile tedrk irsl oluna." diy fermn olunmd. imdiye dein ne mikdr gemi kerestesi tahml olunup gnderilmidr; mufassalen malm olmas lzim olman buyurdum ki: Vusl buldukda, emrm zre imdiye dein zikrolunan gemi kerestesinden ne mikdr kereste tahml ihzr olunup ve ne vechile tedrk olunmdur; vuk zre yazup bildresin. Bi'l-cmle bu bbda mukayyed olup eger henz kereste tahml olunmam ise navlun ile gemiler tedrk idp muaccelen tahml eyleyp Sveys skelesi'ne sl eyleyesin. Eger rzgr muhlif olup geminn muaccelen irimesinde usret ekilrse ekdrr gemiler tedrk idp kereste tahml olunan gemileri yitdrp bb- ihtimmda mcidd olasn. yle ki; ihml olunup mahalliyle kereste tedrk olunmayup mevsimiyle irimeye, gerei gibi muteb olursn; ana gre basret zre olasn.

79

1332

Yemen beylerbeyinin, Kurdolu Hzr'la birlikte yanlarna yeterli miktarda asker alp Msr taraflarnda bulunan yirmi be gemiye binerek cilen Yemen'e varp dmana panik vermeleri; szkonusu gemilerin srekli asker ve silh sevkiyat yapmalar; stanbul'dan klliyetli miktarda silh gnderilmek zere olduu; dmann ekilecei eklindeki sylentilere itibar edilmeyip Mekke erifiyle iyi geinme yollarnn aranlmas; Aden muhasaras srasnda Hasan Paa'nn Zebid muhafazasnda braklmas ve dmann sklp atlmas iin birlikte hareket edilmesi.

Yazld. Yemen belerbeisine hkm ki: Hliy Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "Mh- evvl'n evyilinde Mekke erfinden ve Cidde beinden mektblar gelp; "Aden ahvlin" ilm eyledklerin" bildrp ve; " "Kadrga v kalyon u asker ile ikier yllk mevcib ve mstevf zehyir virilmek" bbnda Msr belerbeisine hkm-i erfm gnderile." diy arzeylemisin. Dah her ne dimi isen al-vechi't-tafsl Pye-i Serr-i lem-masrm'e arzolunup nakr u ktmr lm-i erf-i lem-ml-i pdihnem muht u mil olmdur. mdi; bi'l-fil ol cniblerde yiirmi be kta gemi mevcd olup ve anda hzr olan yat u yarakdan mad Atebe-i Ulym'dan dah mstevf yarak gnderilp bi'l-fil eger yuvalakdur ve eger gayridr; tedrk olunup gnderilmek zredr. Mevcd olan gemilerle sen, Kurd-ol kdvet'l-meri'l-kirm Hzr dme zzh ile mmkin oldu denl asker ile gemilere girp muaccelen mahall-i memra varman lzim olmdur. Asl v kat tehr u terh zamn deildr. Buyurdum ki: Vusl buldukda, emrm zre kifyet mikdr asker ile ve mm-ileyh Hzr dme zzh ile girp ad cnibi[n]e iriesin ki; "Asker geldi." nm ile ad ztrba dp etrf u cevnibe teaddden dest-kede olalar ve gemiler muaccelen yine avdet idp ale't-tevl asker ile yat u yarak u zahre iridrmek ardnca olalar. imdilik hemn bir yllk mevcib kfdr; lzim oldukda gir irsl olunur. Hemn mcidd merdne olup cibilletnde merkz olan gayret hamiyyetn muktezsnca uur- hmynumda yz aklklar tahsline dresin. na'llh'l-Eazz memleket vilyet ad elinden alnup rey v bery muntazam'l-hl olup itmm- maslahat myesser oldukda iki belerbeilii dah grp gzedp memleket vilyete addan zarar u gezend iridrmeyp zabt u synet-i vilyet ve hfz u hrset-i rayyet bbnda mcidd s olasn ve Mekke-i Mkerreme erfi ile dah hsn-i tedrk ile bb- mdrda dakka fevtitmeyp ve endn; "Asker lzim olmayup ad itat itmek ihtimli vardur." didklerine itimd olunup gaflet zre olmak cyiz deildr. Dyim basret zre olup etrf u cevnib ile hsn-i mdry elden komayup nyet-i Hakk'la sen Aden'i muhsara eylednde Hasan Paa'y Zebd muhfazasnda koyup itmm- maslahat myesser olunca gerei gibi mttefik u mttehd olup adnun ol vilyetden def u ref bbnda mes-i cemle zuhra getresin. Gir akabnce eger mevcib hussdur ve eger asker zahre ve yat u yarakdur; muttasl gnderilmek zredr. Hemn greyin seni; er gibi olup muaccelen irimek ardnca olasn. 80

1333

Msr beylerbeyinin, Osman Paa'nn Kurdolu Hzr Bey ile Yemen'e gnderilmesi, Sana ve Yemen Beylerbeyiliklerinin birletirilip Osman Paa'ya verilmesi ve Gnlller Aas Hseyin'in Msr'da alkonulmas hususlarnda gnderdii mektubun alnd; ad geenlerin Yemen'e gitmeleri iin kendilerine emir gnderildii ve Yemen'deki beylerbeyiliklerin birletirilip Osman Paa'ya tevcih olunduu; ancak bu durumun imdilik ifa olunmamas; Gnlller Aas Hseyin'in de Msr'da alkonulmayp Yemen'e gnderilmesi; ayrca eyh sa'ya da zimmetindeki ml- miryi demesi iin istimleti hvi bir hkm gnderildii; szkonusu alacan tahsiline gayret edilmesi.

Yazld. Erdod Kethud'ya virildi. Msr belerbeisine hkm ki: Mektb gnderp; "Osmn Paa'yla Kurd-ol Hzr Be mevcd olan kadrgalarla ve asker zahre ile muaccelen Yemen'e gnderilmek lzim olup ve San ve Yemen Belerbeilii* birikdrilp Osmn Paa dme ikblhya sadaka olunup ve Gnlller Aas Hseyin Aa alkonlmak" hussn bildrmisin; dah her ne dimi isen ale't-tafsl malmum olmdur. Buyurdum ki: Vardukda, asl tevakkuf u tehr itmeyp mevcd olan gemilerle mrun-ileyhimy askir-i mansre ve zehyir-i mtevfire ile muaccelen mahall-i memra irsl eyleyp ve mm-ileyh Hseyin Aa'y dah emr-i erf-i sbkum mcebince Yemen'e gnderesin ki, varup hdmetlerde bulunup env- nytumla behre-mend sd-mend ola ve mrun-ileyh Osmn Paa dme ikblhnun hakknda mezd-i nyetm zuhra getrp ol iki belerbeilik birikdrilp virilmidr. Lkin mrun-ileyh Aden zerine varup muhsara eyledkde Hasan Paa Zebd muhfazasnda olmak lzimdr. Bi-nyeti'llh itmm- maslahat myesser olunca ittihd u ittifk zre olup memleket vilyet nyet-i Hakk'la adnun elinden alnup emn emn [zre] olmak myesser oldukda iki belerbeilii dah hfz u hrset idp mm-ileyh Hasan Paa dme ikblh Dergh- Muallm cnibine gelp gide. Bu bbda mrun-ileyhe dah hkm-i erfm gnderilmidr. Sen dah if itmeyp m[run]-ileyhe dah ana gre tenbh eyleyesin ve; "eyh s'nun zimmetinde zuhr iden seksen yk akanun tahslinde istimlet virilmeyince usret ekilr." diy bildrmisin. Mrun-ileyhe dah hkm-i erfm gnderilmidr. Mlumun tahsli ehemm-i mhimmtdandur; her ne tarkla mmkin ise tahsl itdrmek bbnda env- say ikdm eyleyesin.

81

1334

Ktahya'nn Tavanl nahiyesinde evi baslarak kendisi ldrlp altn ve eyas alnan kiiyle ilgili olayda zanl olan suhtelerden Vardiyan Mahmud, Hac Halife ve dierlerinin Bursa kads ve sancakbeyi tarafndan yeniden tefti edilip sonucun ayrntl olarak bildirilmesi.

Yazld. Mesh avu'a virildi. Hudvendigr sanca beine hkm ki: Mektb gnderp; "Kthiyye sancanda Tavanlu nhyesinde evi baslup kendsi katl ve drt bin altun ve esbb gret olunan kimesne hussnda maznna olan shtelerden Vardiyan Mahmd ve Hc Halfe ve Emr ve brhm ve Muhyiddn ve ba nm tonuzaun ve Mehmed bin Al nm kallbun ahvllerin" bildrmisin. mdi; mezbrlarun ahvllerin Burusa kdsyla maan teft idp tekrr Sdde-i Sadetm'e arzolunman kd-i mrun-ileyhe mufassal hkm-i hmyn gnderilmidr. Buyurdum ki: Vardukda, zikrolunan ehl-i fesdun ahvllerin kd-i mm-ileyh ile maan teft tefahhus idp neye mncerr olursa mufassal merh yazup Bb- Sadet-mebum'a arzeyleyesin.

1335

stanbul'dan gnderilen Dergh- Muall kullarnn Msr muhafazasnda alkonularak Msr kullarndan tayin olunan sayda neferin tam techizatl hazrlanp Osman Paa'nn cil olarak yirmi kadrga ile Yemen'e gnderilmesi, Mustafa Paa geldiinde de kalan askerlerin Mustafa Paa ile gnderilmesi; gerek Msr'da muhafazada ve gerekse Yemen'de stn hizmet ve gayreti grlenlerin mkfatlandrlaca; Yemen'e gidecek gemilerin inas iin Payas'da kestirilen keresteyle ilgili malmat verilmesi; ihtiya duyulan top, darbzen, yuvalak ve terekenin gnderilmek zere olduu; Msr'dan gnderilecek hazineye yz neferden fazla kul koulmamas hazinenin adet olduu zre gnderilmesi; benderlerin muhafazas ve Haremeyn hizmetlerine tayin olunan kullarn tefti olunmas.

Erdod Kethud'ya virildi. F 6 Zi'l-kade, sene: 975 Msr belerbeisine hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Yemen'e mteallik olan maslih ile kul ahvlin" bildrp ve; "karadan asker gitmek muhl oldun" arzeylemisin; dah her ne dinilmi ise al-vechi't-tafsl Pye-i Serr-i lem-masrm'e arzolunup lm-i erfm muht u mil olmdur. mdi; bundan akdem; "Sdde-i Sadetm'den alt yz nefer kul-karnda yazlup gnderilp bin drt yz neferi dah ol cnibden tekml olunup muaccelen Yemen tarafna gnderilp ve Dergh- Muallm'dan ulfeciler kullarum aalaryla Msr'da muhfaza hdmetinde kalup Msr kullarndan ki, ceman sekiz bin sekiz yz on bir nefer olup baz suyolna ve kfile hdmetine kolup ve baz skenderiyye ve Dimyt ve Red 82

ve gayri benderler muhfazasyla csr balamasna tayn olunup ve bir mikdr emn medyn u mtekdn ve girdn- hazne olup yz elli neferi Hazne-i mire ile istihdma yazlup bu takdrce Msr'da mteferrikalardan ve avulardan ve atlu blinden ve piydeden ve gayriden drt bin yedi yz nefer mevcd kul olup zikrolunan kullarumdan drt yz mteferrika ve iki yz avu ve bin iki yz atlu ve iki yz nefer beler ve aalar demleri olup ve alt yz nefer kul-karnda, tekml olunmak fermn olunan bin drt yz neferi dah Msr'da olan hsr-eriden ve azebden ve gayriden yazlup tekml olunup ve yiirmi pre kadrgalara iki bin cengci tedrk idp bu cmle alt bin nefer olup iki bin neferi muaccelen Osmn Paa'yla hsr decek toplar syir mhimmt levzimi ile ve zd zevdeleriyle mahall-i memra gnderilp ad tarafndan dah; "Asker irimi." diy st u sad olmala havf u ztrb mstevl olup ve giden gemiler muaccelen gir avdet idp serdr tayn olunan vezrm ile syir askir-i mansreyi bir bir akabince iridrmek ardnca olasn." diy emrm olmdur ve kadm'l-eyymdan Msr kullar bu makle serhadde olan hdemt- hmyna gnderilgelp muhfaza-i Msr in Dergh- Muall kullar irsl olunagelmidr. Anun gibi csr balamaa ve benderler muhfazasna ve karb olan mahallern hfz u hrsetine Dergh- Muall kullarn tayn irsl eyleyp emrm zre Msr kullarndan tayn olunan mikdr neferi muaccelen Yemen'e yazup gnderesin ki, bi-nyeti'llhi tel memleket vilyet ad elinden alnup env- ftht- cemle ile avdet myesser oldukda gir det-i kadme zre hdmetl hdmetinde olup kapum kullar dah gelp gideler. Eger Dergh- Muallm kullardur ve eger gayridr; bu makle hdmet ddkde; "Uur- hmynumda cn u ba ile alup bezl-i makdr ideler." diy dirlikler ve mansblar tayn olunup virilmidr. Anun gibi muhlefet idenler isimleriyle yazlup arzolundukda dirlikleri kesilmekle konlmayup ten[b]hen haklarndan gelinmek mukarrerdr. Bu bbda ulfecilerm aasna dah mekked hkm-i erfm gnderilmidr. Buyurdum ki: Vardukda, emrm zre tayn olunan Msr kullarn getrp gerei gibi tekd tehdd eyleyesin ki, fermn olunan hdemt- hmynumda ba u cn ile drp muaccelen iki bin nefer mi olur, bin mi olur, dah ziyde mi olur; her ne kadar mmkin ise Osmn Paa'yla mahall-i memra varup gemiler avdet eyledklerinde mads dah eger muhfaza hdmetindedr ve eger gayridedr; lt- ceng cidlleriyle hzr u mde olup Vezrm Mustaf Paa vardukda ma[yye]tiyle gemilere girp bi-nyeti'llhi tel varup adnun def u ref bbnda her biri mcidd merdne olup env- ftht- cemle ve yz aklklar ile avdet myesser olup bb- gayret hamiyyetde bi'l-cmle uur- hmynda bezl-i makdr eyleyeler ki, yoldalklarna ve hdmetlerine gre serdrlar arzeyledkde vech mnsib grildi zre terakkler ve mansblar ile her biri muhassl'l-merm olma mukarrer bileler. Sen dah ana gre fermn- cell'l-brhnum cmle kullaruma ilm iln eyleyp Dergh- Muallm'dan irsl olunan kullarum muhfaza hdmetine istihdm eyleyesin ve bundan akdem hkm-i erfm gnderilp; " "Payas skelesi'nden mstevf gemi kerestesi kesdrilmek" emrm olmdur. Yalya indkde navlun ile gemiler gnderp getrdp kifyet mikdr Yemen'e gidecek gemiler mhimmtna sarfidp muaccelen itmm- maslahat eyleyp ziyde geleni der-anbr idesin ki, mahallinde hzr buluna." diy fermn olunmd. Ol bbda skenderiyye kapudnna hliy hkm-i erfm gnderilmidr. Ol hussda dah mukayyed olup imdiye dein ne 83

mikdr kereste* getrdilp ve ne vechile tedrk olundun yazup bildresin. Bi'l-cmle gerei gibi mcidd s olup hzr olan yat u yarala muaccelen Osmn Paa'y mevcd olan gemilerle ve kifyet mikdr asker ile gndermek ardnca olasn ki, bu cnibden dah eger top u darbzen yuvalakdur ve eger tereke hussdur; an-karb gnderilmek zredr. Mrun-ileyhle kolup gnderilen mahrse-i Msr kullarnun arzolundu zre [ ] yllk mevcibleri gnderilp asl v kat tehr u tevakkuf olunmayup ber-vech-i isticl gndermek bbnda env- say ihtimmun vcda getresin ve Msr kullarndan Hzne-i mire ile kadmden yz nefer kul kolup yol zerinde olan belerbeiler biri birine emn slim uladurmak bbnda kifyet mikdr dem kolagelmidr. Min-bad olgeldi zre hazne ile yz nefer kul koup ziyde eylemeyesin ve Haremeyn-i erfeyn hdmetinde olsun, bendirde olsun; istihdm in kolan kul mevcd mdur, y[o]hsa Yemen Belerbeisi Hasan Paa alkodu gibi anlar dah kend hevlarnda mdur; grp arzidesin.

[Yev]m's-Sebt, f 3 Zi'l-kade, sene: 975, stanbul

1336

Sultaniye suyolunda istihdam olunmak zere yeterli miktarda hisar-eri verilmesi.

Yazld. Arz getren Pr'ye virildi. Konya ve Kaysariyye ve Nide ve Andu kdlarna ve Konya ve Lle ve Nide ve Kaysariyye Kalalar dizdrlarna hkm ki: Ereli Kds olup Sultniyye'ye gelen Suyolna Nzr olan Mevln Hamza zde fazlh Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "Zikrolunan suyol mhimmi in istihdm olunmaa hsr-eri lzimdr." diy bildrmein buyurdum ki: Mrun-ileyh istihdm in dem gnderp hsr-eri taleb itdkde kifyet mikdr hsr-eri viresiz; ihml msheleden hazer eyleyesiz.

1337

At hrsz Tatarlar, Yorgiolu ve mahbus papazlarn serbest braklmas hususlarnda Edirne kadsna emr-i erif yazld.

Yazld. Subaya virildi. F 3 Zi'l-kade, sene: 975 Edirne kdsna: Belik atlar uurlayan Tatarlardan ibtid dutulup yaral olan salb sonra gelen iki nefer Tatar keflleyp habsden tlk ve Yorgi-ol'n dah tlk ve; "Ml buldun." diy habsolan papazlar tlk in emr-i erf virilmidr.

84

1338

Sultan Mehmed Gazi evkfndan Hasky'deki Eskipos Muktaas'nn halihazrdaki mili Andon ile talibi Mandeli Kostandin haklarnda bir aratrma yaplarak reyann rzas ve vakfn yararnn ne tarafta olduunun bildirilmesi.

Yazld. Fermn (?) Ktibi olan Keyvn'a virildi. F gurre-i Zi'l-kade, sene: 975 Vize beine ve Vize ve Hsky ve Bnarhsr ve Krkkilise kdlarna hkm ki: Sen ki Hsky kd[s]sn, mektb gnderp; "mahrse-i stanbul'da vk olan ceddm Sultn Mehmed Gz Imreti evkfndan taht- kaznda vk olan Eskipos Muktaas bi'l-fil Andon nm zimmnn zimmetinde olup muktaa-i mezbre reys meclis-i era gelp mezbr zimmden her vechile rz v kir olup; "Hliy Mandeli Kostandin nm zimm dah muktaa-i mezkreye ziyde ile tlib olup yle ki; mesfr Mandeli'e virilmek mukarrer olursa zulm teaddsinden cmlemz firr itmek mukarrerdr." diy ekv eyledklerin" arzeylemisin. Buyurdum ki: Vusl buldukda, bu hussda cmlenz mukayyed olup reydan ve il kavminden teft tefahhus eyleyp gresiz; mezbrn iki miln rey kanksndan rz v kir olup ml- vakfa kanks enfa ise hakkati ile malm idinp vuk zre yazup bildresiz. Tamm hakk zre olup bir cnibe meyl [muhb] olunmayup hlf- vk kazyye arzolunmakdan hazer idp hak[ka]ti zre yazup bildresiz.

1339

Gherile tahsilatn artrmay taahhd eden Veli isimli ahsn, bu taahhdn gerekletirip gerekletiremeyeceinin aratrlp bildirilmesi.

Yazld. Hsr-eri Vel'ye virildi. F 8 Zi'l-kade Akta kdsna hkm ki: Vel nm kimesne Sdde-i Sadetm'e gelp; "bundan evvel Nide'de olan gherileyi tahsl itdin" bildrp; "dirlik olursa bu sene bin batmn ziyde ile cmle bin batmn gherile teslm itmee" mltezim olman buyurdum ki: Gresin; didi gibi olup ol mikdr batmn gherile eylemee kdir midr, nicedr; tetebbu idp vuk zre yazup bildresin.

1340

Ta gemileri reislerinden skender tarafndan Tophne yannda yaptrlan ve Tophne'ye zarar sbit olan binalarn yktrlmas.

Yazld. Haber getren avua virildi. F 4 Zi'l-kade, sene: 975 Galata kdsna hkm ki: Mektb gnderp; "ta gemileri reslerinden skender nm res Top-hne kurbinde 85

bin itdi ev maaza huss Dergh- Muallm avularndan Ahmed zde kadruh mberetiyle emrm zre grildkde mezbr res binsna mberet itdi maaza v evlern Top-hne'ye her vechile zarar mhede olunup ref lzim oldun" bildrdn ecilden ref olunmasn emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, emrm zre Top-hne'ye zarar olan binsn def u ref eyleyesin.

1341

Vilyet ahalisinin tehlikeli olduunu belirtip derbent olmasn istedikleri skb'n stovie blgesiyle ilgili ayrntl bir aratrma yaplarak sonucun bildirilmesi.

Yazld. Mehterler Blkbas Mustaf'ya virildi. skb sancan tahrr iden Zam Mustaf'ya hkm ki: Hliy pek Kds Mevln Mehmed Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "kaz-i skb'den ve pek'den ve gayri yirlerden Bosna vilyetine giden yol khistn olup stovie nm mahalle urayup lkin ziyde mahf* u hatar-nk yir olup dem katlolunmakdan hl olmayup; "Derbend olmas lzimdr." diy ahl-i vilyet haber virdklerin" ilm eylemein buyurdum ki: Vusl buldukda, gresin; fi'l-vk zikrolunan mahall arzolundu gibi mahf u muhtara yir midr, derbend olmas lzim midr, derbend oldu takdrce memlekete nef var mdur, nicedr; yazup arzeyleyesin.

1342

Zlkadirli ve Rum Beylerbeyilikleri'nden toplam otuz be cenah atmaca tedarik olunup gnderilmesi.

Yazld. Mezbra virildi. F 4 Zi'l-kade, sene: 975 Zlkadirl belerbeisine hkm ki: Hliy ol cniblerde bulunan atmacalardan Sdde-i Sadetm'e yiirmi cenh yarar atmaca irsl olunmasn emridp buyurdum ki: Siph-olanlarum zmresinden Korc-ol varcak, mezbrun marifeti ile emrm zre yiirmi cenh yarar atmacalar bulup eger siph tyifesinde ve eger gayridedr; her kimde olursa olsun alup dah toan getrmee kdir erbb- tmrdan ve syirden kifyet mikdr dem tedrk eyleyp mezbr ile bile gnderesin. Yazld. Bu dah. Bir sreti, Rm belerbeisine; "on be cenh atmaca" in.

86

1343

Firar mir esirlerle, Dergh- Muall avularndan Bl avu'un iki atn Topkap dnda balar arasnda ayrda iken alp bir adamn ldrenlerin yakalanp ad geen avua koularak gnderilmesi.

Yazld. Mezbr Bl avu'a virildi. Rmili kdlarna hkm ki: Hliy mr esrlerden baz kaup Rmili cniblerine gidp Dergh- Muallm avularndan Bl avu'un dah Topkapus hricinde blar iinde atlar ayrda iken giceyle iki at alnup ve bir kul katlolunman esrler ve mezkrun kuln katlidp atlarn sirka idenler her kanknuzun taht- kazsnda bulunursa elegetrp kayd bend ile yarar demlere koup mrun-ileyh ile Sdde-i Sadetm'e irsl eyleyesiz. Huss- mezbr ehemm-i mhimmtdandur; elegetrmek bbnda gerei gibi ikdm u ihtimmun zuhra getresiz.

1344

Sel baskn neticesinde kylerini terkederek Karaferye'deki skdar mreti evkfndan Podurum ky ormanndan tarla ap ziraat eden Kadayr ve yine ayn sebeple ad geen vakf snrnda ziraat eden sipahi timar Ovalar kylerinin, mirye ve vakfa zarar olmayacaksa, vakf kylerle istibdali.

Yazld. avu Balk-zde'ye virildi. Vilyet Ktibi Mustaf'ya hkm ki: Hliy Karaferye kds mektb gnderp: "skdar Imreti evkfndan kaz-i mezbra tbi Podurum nm karye kurbinde sbk havss- hmyndan Kdayr dimekle marf karye olup ncekara nm nehir tuyn idp karye-i mezbreden akup etrfa gller eylemek ile reys firr idp mddet-i medd amelden kalup badeh nehr-i mezbr bir cnibe dah mteveccih olup gllerden su ekilp zikrolunan Podurum kurbinde olmala vakf- mezbr reys baltalaryla ormann aup zirat idp mezraalar kurbine varup mahalle olup ve andan gayri siph tmrndan Ovalar nm karyenn baz yirlerin nehr-i mezbr basup reys vakf- merkm snurna zirat itmein niz u cidlden hl olmayup bu zikrolunan Kdayr yiri ve Ovalar nm karye alnup yirine vakf karyeden virilp istibdl olunmaya, vakfa kll zarar mterettib olmak mukarrerdr." diy bildrmisin. Mr tarafna ve vakf cnibine dah zarar olmamak zre istibdl olunmasn emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, kazyye arzolundu gibi olup istibdl olunmas vakfa enfa olup mrye dah zarar olmaz ise istibdl idp ne ml- mrye ve ne evkf- mezbre cnibine zarar u ziyn olmaya; yle bilesin.

87

[Yev]m'l-Ahad, f 5 Zi'l-kade, sene: 975, stanbul

1345

Haymne tifesinden eyh Hsam adl mlhidin ortaya kmayan ancak varolduu bildirilen eyalarnn, ba halifeleri yakalanp sorgulanarak ortaya karlmas ve defter edilip bildirilmesi; ayrca ad geenin ballarndan olup ehl-i fesd olanlarn da yakalanp hapsedilmeleri.

Yazld. Ktib Hamza eleb'ye virildi. Ankara beine, kdsna hkm ki: Sen ki sancakbeisin, Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "haymne tyifesinden zuhr iden eyh Husm nm mlhdn ahvlin ve bulunan esbb ve krkleri ve halalar ve syir tertbin ve esbbnun baz etrfda olan ehbbsna perkende idinden gayri medfn hayl skf yat u yarak u ota olup ba halfesi olan Mahmd ve Kzl Al nm kimesnelern malm oldun" bildrmisin. mdi; buyurdum ki: Vusl buldukda, mlhd-i mezbrun zikrolunan halfelerin elegetrp dah medfn olan esbbn anlardan tefahhus eyleyp zuhra getrmee ikdm u ihtimm eyleyp ve ol etrfda olan ehbbsn hufyeten tetebbu idp hsn-i tedrk ile elegetrp sahh ehbbsndan olup ehl-i fesd olduklar zhir olanlar habsidp ve esbbndan eger medfn bulunandur ve eger gayri yirde* emnet konlanlardur*; bi'l-cmle her ne ise defter idp Sdde-i Sadetm'e ilm eyleyesiz. Amm; bu bahne ile b-gnh bulunanlara er- kavme muhlif dahl tecvz olunmayup elegetrmesi lzim olan hsn-i tedrk ile elegetrp arza muhtc olan yazup bildresiz.

1346
Yazld.

Svey Kapudan Mahmud, Yemen Beylerbeyi Osman ve Vezir Mustafa Paa ile Yemen'e gidecek gemilerden yeteri kadarnn Yemen benderinde muhafaza iin braklp geri kalannn zahire alp getirmek zere geri Svey'e gnderilmesi.

Vezr Mustaf Paa'ya hkm ki: Sveys Kapudn Mahmd dme zzh ile ve Yemen Belerbeisi Osmn dme ikblh ile ve siznle gidecek gemilerden Yemen benderinde muhfaza in kifyet kadar gemi alkonlup mads gir Sveys'e gnderilp zahre tedrk tahml olunmas lzim olman buyurdum ki: Vusl buldukda, mrun-ileyhim ile ol cnibe giden gemilerden ve siznle gidecek gemilerden muhfaza in Yemen benderinde kifyet mikdr gemi alkodurup madlarn gir Sveys'e gnderp zahre aldurasn. Mevsimi gemedin klup mahall-i memra irimek bbnda umlandan ziyde say ikdmun zuhra getrp ne zamnda ve ne gnde klmak* mukarrer olup ve ne vechile tedrk zre olduunuz yazup bildresin. 88

1347

Svey Kapudan Mahmud'un ne kadar asker ve zahire ile yola ktnn bildirilmesi; San Beylerbeyi Osman'n da bir ka para gemiye asker ve zahire doldurularak bir an nce yola karlmas; ayrca Vezir Mustafa Paa'nn da Msr'a ulatnda beklemeden Yemen'e hareket edebilmesi iin de imdiden kalyon ve kadrga hazrlanmas; hazrlklar hakknda bilgi verilmesi.

Yazld. avubana virildi. Erdod Kethud'ya virildi. Msr belerbeisine hkm ki: Msr kds ve defterdr mektb gnderp; "Bender-i Sveys Kapudn Mahmd dme zzh cem levzimin grp mh- evvl'n beinci gni be pre kadrga ile Yemen cnibi[n]e mteveccih olup ve syir asker dah derydan gitmek her vechile evl olup ve Yemen mhimmt tedrkinde kll ihtimmun oldun" ilm eylemiler. mdi; mm-ileyh Mahmd dme zzh ne mikdr asker zahre ile kmdur ve akabince Osmn dme ikblh dah ne mikdr gemiyle ve asker zahre ile kmak myesser olup ve serdr tayn olunan vezrm varnca eger kadrgalardur ve [eger] kalyonlardur; tamm itdrp cmle hzr u mheyy olmas lzim olman buyurdum ki: Vusl buldukda, mrun-ileyh ile ne mikdr asker zahre gitdin muaccelen ilm idp ve emru'l-meri'l-kirm San Belerbeisi Osmn dme ikblh ile dah birka gemi ve bir baraya zahre v asker doldurup ber-vech-i isticl irsl eyleyesin ve serdr tayn olunan dstr- mkerrem Vezrm Mustaf Paa dmet malhi varnca muaccelen bir-iki kalyon ve mnsib olup tedrki mmkin olan mikdr kadrgalar hzr idesin ki, mrun-ileyh anda vardukda elenmeyp askir-i nusret-meserle kup bi-nyeti'llhi tel env- ftht- cemle myesser olm ola ve hzr olan kalyondan mad dee kalyonlar hdmetlerin ed iderler ise anlara dah mmkin ise asker zahre tahml idp ve Hind gemilerinden benderlere gelmi gemi var ise navlun ile dutup ana dah eger zahre ve eger askerdr; koyup ale't-tekub ve't-tevl irsl sl olunmakdan hl olmayasn ve muaccelen ne vechile tedrk olup ve mrun-ileyh Osmn dme ikblh ne zamnda kup ve serdr olan vezrm varup vsl olm mdur, nicedr; yazup bildresin.

1348

Msr muhafazasndaki mteferrika, mer, kf, avu ve blk halkndan Yemen Beylerbeyi Osman Paa'nn Yemen'de istihdam iin istedii kimselerin ve Mteferrika Mustafa'nn kendisine verilmesi; ad geenin Msr Hazinesi'nden talep ettii meblan Msr hcelerinden bor alnarak temini ve yolsuzluu grlen Medine Kullar Aas brahim'in grevden alnp yerine ehil birinin tayin edilmesi.

89

Yazld. avuba Husrev'e virildi. Msr belerbeisine hkm ki: Hliy emru'l-meri'l-kirm Yemen Belerbeisi Osmn dme ikblh Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "Msr muhfazasnda olan merdan ve kf u mteferrika v avu ve blk halkndan Yemen mhimmi in istihdma kbil olanlar Yemen hdmetiyn irsl olunmak bbnda emr-i erfm" taleb idp ve; "Msr mteferrikalarndan yevm otuz be aka ulfesi olan Mustaf dah istihdma kbil yarardur." diy; "Dergh- Muallm Bli'ne ilhk olunup dah kend ile Yemen'e bile gitmesin" murd eyleyp ve; "sefer hdmetinde keml-i zarreti olman Msr Haznesi'nden ber-vech-i karz elli bin altun virilmesin" arzeylemi. mdi; buyurdum ki: Vardukda, tyife-i mezbreden unlar ki; Yemen mhimmi in istihdma kbil olup mrun-ileyh Yemen'e bile alup gitmek murd idine, bile koup mni olmayasn ve mezkr Mteferrika Mustaf dah Yemen mhimmi in mrun-ileyh ile bile varup hdmetde bulunup badeh arzoluna ve Msr Haznesi'nden istedi karz altun in dah Hazne'nn muzyakas olman Msr hcelerinden karz tark ile kifyet mikdr altun alviresin. na'llh sefer hr oldukda ed eyleye ve Medne-i Mnevvere'de muhfaza hdmetinde olan Kullar Aas brhm'den halk krn zre olmayup ve yazlan kullarun alklarna ve akalarna tama idp ahz celb olunmala muhfazaya tayn olanlarun nsf mevcd olmayup ol ecilden ref lzim olup yirine bir mstekm yarar kimesne gnderilmek lzim olman mezbr ref idp yirine ol hdmete lyk bir mstekm u d[]ndr kimesne gnderp tekd eyleyesin ki, istikmet zre olup muhfaza hdmetinde olan kullar gerei gibi hfzidp ahz celb olunmakdan hazer idp kavlinden, filinden kimesne mteekk olmaya.

[Yev]m'l- sneyn, f 6 Zi'l-kade, sene: 975

1349

htiya duyulan tfek ve araba levazmnn Lahsa'ya ulatrlmak zere, Birecik suyu zerinden Basra'ya gnderilmesi.

Yazld. Ferruhzd Kethud'ya virildi. F 8 Zi'l-kade, sene: 975 Haleb defterdrna hkm ki: Hliy vilyet-i Lahs'da tfenk kunda ve araba levzimt elegirmeyp muzyaka zre olman bin dne tfenk kunda ve krk aded araba ii ve ana gre dingiller ve kaylaryla hzr u mheyy idp Birecik suy ile vilyet-i Lahs'ya irsl olunman Basra'ya gnderilmesin emridp buyurdum ki: Varcak, bu bbda tamm mukayyed olup emrm zre vilyet-i mezbre mhimmt in bin aded tfenk kunda ve krk araba ii ve ana gre dingiller ve kaylarn taslayvirp Birecik suyndan gemilere tahml eyleyp muaccelen irsl sl eyleyesin. Huss- mezbr mhimmt- umrdandur; ihml mshele itmeyp bb- ikdm u 90

ihtimmda dakka fevteylemeyesin.

1350

Haleb'den gnderilecek tfek ve araba levazmnn Lahsa'ya ulatrlmas.

Yazld. Ahmed Kethud'ya virildi. F 8 Zi'l-kade, sene: 975 Basra belerbeisine hkm ki: Hliy; "Vilyet-i Lahs mhimmt in bin aded tfenk kunda ve krk dne araba ii, ana gre dingiller ve kaylaryla hzr u mheyy eyleyp vilyet-i mezbreye sl in muaccelen Basra'ya gnderesin." diy Haleb defterdrna hkm-i erfm gnderilmidr. Buyurdum ki: Varcak, emrm zre mrun-ileyh tayn olunan keresteyi sana irsl eyledkde tehr u terh eylemeyp zikrolunan esbb her ne tark ile mmkin olursa muaccelen Lahs'ya irsl itmek bbnda dikkat ihtimmun vcda getresin. Huss- mezbr ehemm-i umrdandur; ihml mshele olunmayup ana gre say ikdm eyleyesin.

1351

Bodan ve Dobruca'dan Leh vs. kffar taraflarna koyun ve sr gnderilmesinin nlenmesi.

Yazld. Sinn avu'a virildi. F 9 Zi'l-kade Bodan voyvodasna hkm ki: Bodan ve Dobruca vilyetlerinden Leyh cniblerine ve syir kffr vilyetlerine koyun u sr gitmek memn olup bu bbda babana dah mekked hkm-i erf irsl olunm iken memn olmayup yine Leyh vilyetine ve syir [kffr] vilyetlerine tavar gitmekden hl deil imi. Buyurdum ki: Vardukda, bu bbda gerei gibi mukayyed olup eger Dobruca ve eger Bodan vilyetlerinden gerei gibi men idesin. yle ki; min-bad memn olmayup ol cniblere tavar gitdi istim oluna, muteb olursn; ana gre mukayyed olup huss- mezbrun mennda dakka fevtitmeyesin.

1352
Yazld.

Msr'da yaplacak gemiler iin kesilip Payas skelesi'ne indirilmesi emrolunan kerestenin ne kadarnn hazrland ve bunlarn skenderiye'ye nakli iin Msr'dan gemi gelip gelmedii hususlarnda bilgi verilmesi.

Adana ve Uzeyr belerine hkm ki: Bundan akdem Msr'da yaplacak gemiler mhimmi in ihzr fermn olunan keresteden ne mikdr kereste ihzr olunmdur ve Msr belerbeisine ve skenderiyye 91

kapudnna ol bbda irsl olunan emr-i erf mcebince zikrolunan keresteyi alup gitmee kadrgalar gndermiler midr; muaccelen malm olmak lzim olman buyurdum ki: Vardukda, bu bbda onat vechile mukayyed olup emrm zre ihzr fermn olunan keresteden imdiye dein Payas skelesi'ne ne mikdr indrilp ve skenderiyye'den kadrgalar gelp tahml olunm mdur ve ne mikdr bk kalmdur; muaccelen yazup Sdde-i Sadetm'e arzidesiz. Bu huss syir umra kys itmeyp zikrolunan kerestenn tedrk irsli bbnda env- ikdm u ihtimmun zuhra getresiz. yle ki; ihml olunup kereste bi't-tamm tedrk olunmamala maslahat avkolmak lzim gele, zrinz makbl olmak ihtimli yokdur; ana gre ikdmda dakka fevtitmeyesiz.

1353

Timar mutasarrf babas Timur ld diye kendisine Aydn'da timar tevcih olunan Sleyman'n elindeki babasna ait beratn mzevver olduunun anlalmasyla ad geenin hapsolunup mzevver beratla tezkirenin mhrlenerek geri gnderildii; halbuki defter emininin bu gibi mzevver beratlar arzetmesinin gerektii; bundan sonra berat ve ahkm- erifenin iyice incelenmesi ve defter emini olarak lci Muhyiddin olu Ahmed'in istihdam olunmas.

Yazld. Ber avu ile avubana gnderildi. Anatol belerbeisine hkm ki: Kthiyye sancanda Gre [ve] Selendi nhyesinde drt yz toksan tokuz aka tmr olan Timr; "Fevtold." diy ol Sleymn'a Aydn sancanda Sart nhyesinde Ksel nm karye ve gayriden bin alt yz elli tokuz aka tmr tevch olunup tezkire virilp tezkiresi Sdde-i Sadetm'e geldkde mezbr Timr'n bert mzevver idi mukarrer olman Sleymn habsolunup zikrolunan bert u tezkire mhrl kse ile irsl olund. Bu makle bert defter emni arzeylemez mi, bu makle tezvr bert ile tezkire virilmee sebeb ne olmdur; malm olmak lzim olman buyurdum ki: Vardukda, bu makle hussda ihml olunmayup eger bertdur ve eger ahkm- erfedr; getrdp bi'z-zt dikkat ihtimm ile nazar idp gresin ki; kimesne tezvr telbs ile byle tmr almak ihtimli olmaya ve defter emneti lci Muhyiddn ol Ahmed'e virilmidr; ol hdmete istihdm eyleyesin.

1354

Dobruca taraflarndaki iskelelerden geirilip kffara satld haber alnan hergele ve davarlarn sahipleri ve iskele zbitlerinin uyarlarak szkonusu hayvanlarn kffara satlmayp memleket iinde satlmasnn temini ve aksine hareket edenlerin yakalanp durumun arzedilmesi.

92

Yazld. Sinn avu'a virildi. F 9 Zi'l-kade, sene: 975 Silistre beine hkm ki: Hliy Dobruca cniblerinden baz kimesneler hergele tavarlarn iskelelerden gerp kffr cnibine bey itdkleri istim olund. mdi; "Memlik-i Mahrsem'den kffr- hksr cnibine ve hrice eger at ve eger srdur; frht olunmaya." diy nice defa ahkm- erfe virilmidr. Ol emr-i erf kem-kn mukarrerdr. Buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda gerei gibi mukayyed olup iskele zbtlarna muhkem tenbh tekd eyleyesin ki, bu bbda ihtimm zre olup Memlik-i Mahrsem'den asl bir fer[d]n kffr cnibine ve hric-i vilyete frht olunman at u sr germeyp ve kimesne hufyeten dah germemek bbnda tamm basret zre olalar. Anun gibi satlk tavarlar olanlara dah gerei gibi tenbh eyleyesin ki, tavarlarn kffr cnibine frht itmeyp Memlik-i Mahrsem'de bey ideler. Bade't-tenbh eslemeyp anun gibi kffr cnibine at u sr frht idenleri ve iskeleden gerenleri elegetrp isimleriyle arzeyleyesin ki, gerei gibi haklarndan geline.

1355

Reyann tfek bulundurmasnn menine dair emrin bundan sonra da uygulanmasna devam edilmesi.

Yazld. Mesh avu'a virildi. Hudvendigr sanca beine hkm ki: Dergh- Muallm'a mektb gnderp; " "Rey tyifesinden her kimde tfenk bulunursa Sdde-i Sadetm'e gnderesin." diy fermn olunman otuz alt vezne tfenk bulunup irsl olundun" bildrdn ecilden buyurdum ki: Vardukda, imden gir dah men idp anun gibi rey tyifesinden emre muhlif her kimde tfenk bulunursa alup Dergh- Muallma gnderesin.

1356

Sleyman Paa Medresesi Mderrisi Sar Muhiddin'in ktili olup para karlnda serbest brakld duyumu alnan krek mahkmu Resul'n niin serbest brakldnn bildirilmesi.

Yazld. Husm Halfe'ye virildi. F 8 Zi'l-kade, sene: 975 Anabol Kapudn Pervz Aa'ya hkm ki: Bundan evvel Lzikyye'de mteveff Sleymn Paa Medresesi'nde Mderris olan Sar Muhyiddn nm mderrisi katlidenlerden senn yanunda krekde olan Resl nm kimesnenn yetmi iki filorisiyle bir sfn alup tlk eyledn istim olunman buyurdum ki: Vardukda, ktil-i mezbr senn gemnde krekde iken tlk olunmaa bs ne olmdur; muaccelen cevbn yazup bildresin. 93

1357

am muhafazasna memur Karaman Beylerbeyi Murad Paa'nn talebi zerine hazrland bildirilen Haleb sipahilerinin ad geen paann istemesi halinde derhal hizmete gitmeleri.

Yazld. Mustaf Kethud'ya virildi. Haleb belerbeisine hkm ki: Mektb gnderp; "Karaman Belerbeisi olup m muhfazasnda olan Murd Paa zikrolunan muhfaza hdmetiyn Haleb siphlerinden bir mikdr siph taleb eylemein yz nefer siph ihzr olund." diy bildrmisin. Buyurdum ki: Vusl buldukda, arzeyledn zre tayn olunan yz nefer siphye tenbh eyleyesin ki, anun gibi lzim olup mrun-ileyhden taleb olundukda b-tevakkuf varup muhfaza hdmetinde olalar.

[Yev]m's-Sls, f 7 Zi'l-kade, sene: 975

1358
Yazld.

Rodos Boaz muhafazas iin alkonulan hssa kadrgalara tayin olunan Mentee sipahilerinin her sene nevbetle ihra ve istihdam olunmalar.

Anatol belerbeisine hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnde[r]p; "Rodos Boaz hfz in konlan alt kta hssa kadrgalara liv-i Mentee siphlerinden iki yz nefer siph ihrc idp emrm mcebince isimlerin defter idp bir sretin Sancabei Yahy dme zzhya ve bir sretin Sdde-i Sadetm'e irsl eyledn" bildrmisin. mdi; buyurdum ki: Vardukda, isimlerin defter itdn siphleri nevbet ile her sl hdmet-i mezkre in ihrc idp tayn eyleyesin ki, varup muhfaza hdmetinde olalar.

1359

lgili emre aykr olarak para szdrmak amacyla Cezyir Seferi iin kendilerinden ziyade cenki ve kreki ihra ettiinden bahsile Birecik sanca beyinden ikyeti olan Berzi, Dnbl vs. cemaatlerin iddialarnn ayrntl bir ekilde aratrlarak sonucun bildirilmesi.

Yazld. Badd belerbeisine hkm ki: Hliy Berz ve Dnbl ve Ddeli ve Red nm cematlerden baz Dergh- Muallm'a gelp Birecik* sanca [bei] in; "Bizden bu defa Cezyir Seferi in emre mugyir ziyde ceng v krekci ihrc idp bu sebeb ile kll akamuz alup zulm hayf eylemidr." diy ekv itdkleri ecilden buyurdum ki: Vardukda, bu huss onat vechile teft tefahhus idp gresin; fi'l-vk kazyye 94

arzitdkleri gibi olup mrun-ileyh mcerred celb ahz in emre mugyir bunlardan ziyde ceng v krekci ihrc eylemi midr ve ne mikdr ihrc olunup varup ed-i hdmet eylemidr; tamm malm idinp dah vuk zre yazup bildresin.

1360

Lahsa beylerbeyinin, Hazine-i Amire'den para gnderilmesi talebini hvi mektubuyla, Lahsa nzr- emvlinin Lahsa Hazinesi'nin iinde bulunduu skntl duruma dair gnderdii mektubun alnd ve Diyarbakr Hazinesi'nden be yz bin ake bor verilmesi iin emir gnderildii; szkonusu akenin adamlar gnderilip alnmas ve muktaalardan mal tahsil edilince de geri denmesi.

Yazld. Kethudsna virildi. F 16 Zi'l-kade, sene: 975 Lahs belerbeisine hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "kul tyifesinn mevcibi in Hazne-i mire'den on be kerre yz bin aka" taleb eylemisin ve Lahs'da Nzr- Emvl olup hl fevtolan Sleymn dah mektb gnderp; "Bu vilyet mltezimn uhdelerinde olan on sekiz kerre yz bin ve yiirmi alt bin aka taleb olunup; "Arb muhsara itdkde demler koman muktaalar zabt u kabz itmee mecl olmayup ve virecek bir aka ve bir habbe yokdur; taleb itmein dah zulmdr." didklerinde grilp fi'l-vk Arab kabzitmekle alnmak mmkin olmayup evvelden dah Hazne'de aka ve anbrda zahre olmamala senn slynenn be kerre yz bin akas virilmeyp kalup ve; "Ad gelp muzyaka virrse asker zebn olmasun." diy on be kerre yz bin akalk eltk hurm v buday der-anbr olmak lzim olman tokuz yz yetmi drt mahslinden nsf cins ve nsf nakd (?) tahsl olunup der-anbr olmdur. Bu takdrce kul tyifesinn mevcibine kifyet eylemez; eger ecnsdan virilrse anbrda zahre kalmaz." diy bildrmi. mdi; kala zahresz olmak asl cyiz deildr; der-anbr zahre bulunmak ehemm-i mhimmtdandur. Buyurdum ki: Mmkin oldu denl kalay zahresz komayup kifyet mikdr zahre der-anbr olunmak bbnda say ihtimm eyleyesin ve hl def- muzyaka in karz tark ile Diyrbekir Haznesi'nden be kerre yz bin aka virilmek emrolunup yol zerinde olan belerbeilere; "Birbirine emn slim sl ideler." diy ahkm- erfe gnderilmidr. Buyurdum ki: demlern gnderp karulayup alup kabzidesin ve muktaalardan ml hsl oldukda ok elendrmeyp gir be kerre yz bin akay Diyrbekir* Haznesi'ne irsl sl eyleyesin.

95

1361

Sana Beylerbeyi Osman Paa'nn, Msr muhafazasnda bulunan mer, kf vs.'den istihdama kabil olanlar Yemen'e gtrmesine kimsenin karmamas iin hkm-i erif gnderilmesi ve Msr avularndan Mehmed'in de ulfe ve statsnde yeni dzenlemeler yaplarak beraberinde Yemen'e gtrmesine izin verilmesi yolundaki taleplerinin kabul edildii ve bunun iin Msr beylerbeyine emirler gnderildii; Paa'nn da Yemen'e gtrecei kiileri, dirliklerine dahlolunmamas iin, Msr'da deftere kaydettirmesi.

Yazld. Husrev avu'a virildi. F 8 Zi'l-kade, sene: 975 San Belerbeisi Osmn Paa'ya hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "yevm yiirmi tokuz aka ulfe ile Msr avularndan olan Mehmed in; "Yarar olup nice mddet* vilyet-i Yemen'de olmala ol cnibn ehl-i vukf olmdur." diy krk aka ile Msr mteferrikalarna ilhk olunup Yemen'e bile gitmesin" rec idp ve andan mad; "Msr muhfazasnda olan merdan ve kfdan ve mteferrikalardan ve avulardan ve blk halkndan Yemen mhimmi in istihdma kbil olanlar alup gitmek murd itdnde kimesne mni olmayup ve dirliklerine zarar gelmemek in" hkm-i erf rec itdn ecilden bu huss in Msr belerbeisine mteaddide ahkm- erfe irsl olunmdur. Buyurdum ki: Vardukda, anun gibi merdan ve kf u mteferrika v avulardan ve blk halkndan Yemen mhimmi in istihdma murd idindn kimesneleri alup gidp ve her kimi alup gidersen anda deftere kayditdresin ki, dirliklerine kimesne dahleylemek ihtimli olmaya ve mezbr Mehmed avu dah bile gidp ed-i hdmet idp geldinde arzitdn zre ulfesi krk aka ola. Bu bbda sennle bile giden eger mer ve eger gayridr; her birine gerei gibi tenbh istimlet eyleyesin [ki,] devlet-i ebed-peyvend-i husrevneme mteallik umrda bezl-i makdr idp bi-nyeti'llhi tel adnun def u ref bbnda ikdm u ihtimm eyleyesiz ki, maslahat tamm olup geldklerinde her biri murd itdklerinden ziyde riyet olunmalar mukarrerdr; ana gre ikdm u ihtimmda dakka fevtitmeyeler.

1362

Takpr kazasndan Abdullah Sufi'nin eyasn aldn itiraf eden Hac bin Ramazan'n, sorgusunda su ortaklar olduklarn syledii kiilerin de yakalanarak tefti olunmalar; sularnn sbit olmas halinde sicil sretleriyle Sdde-i Sadet'e gnderilmeleri.

Yazld. Kethuds Dvd'a virildi. Kastamon beine hkm ki: Takpri kzsndan Abdullh Sf nm kimesnenn kasaba-i Kastamon'dan Hc bin Ramazn nm kimesne stanbul'dan giderken hebe ile baz esbbn sirka idp elegirp 96

sl olundukda; "Kaz-i mezbra tbi Bkm Cumas'ndan Hcsaltuk nm karyeden Kara Mehmed ve Mustaf bin Hseyin ve Ahmed bin Mehmed nm kimesnelerle mezbrun esbbn sirka itdk; cmle esbb mezbrlar alup gitdiler." diy ikrr idp sicill olunup sret-i sicill ibrz itmein mezkr Hc Dergh- Muallm'da elegirp kree kolup mezbrlar dah elegetrilmesin emridp buyurdum ki: Vardukda, husamy berber idp gaybet idenleri erle buldurmas lzim olanlara buldurup getrp mukaddem bir defa erle faslolmam ise hakk zre dikkat ihtimm ile toprak kds marifeti ile teft idp gresin; zikrolunan sirka huss zerlerine bi-hasebi'-er sbit zhir olursa sbt bulan mddelerinn sret-i sicilli ile mezkrlar mukayyed mahbs Sdde-i Sadetm'e gnderesin; tamm hakk zre olup tezvrden ve hd- zrdan hazer eyleyesin. Yazld. Tekrr bir dah yazlup...

[Yev]m'l-Erbi, f 8 Zi'l-kade, sene: 975

1363

Msr'da, Hind elisine her gn, belirtilen cinslerden uygun grlecek miktarlarda et ve erzak verilmesi.

Erdod Kethud'ya virildi. Msr belerbeisine ve defterdrna hkm ki: Bundan akdem Hind ilisi Sdde-i Sadetm'de oldu zamnda her gn yetmi aded etmek ve vukyye eker ve dne em- asel ve bir buuk kile pirin ve drt vukyye ya ve drt vukyye bal ve cenh tavuk ve res* koyun virilgelp anda dah mnsib grildi zre birer mikdr virilmesin emridp buyurdum ki: Varcak, emrm mcebince ili-i mezbra vech mnsib grdn zre zikrolunan ihrctdan her gn birer mikdr nesne tayn idp viresin.

1364

Hdavendigr sanca nevbetli piyadelerinden derbent hizmetine tayin olunanlar dnda kalanlarn hi bir iddialarna ve ibraz ettikleri hi bir belgeye baklmakszn tayin olunduklar hizmette istihdam edilmesi.

Hudvendigr ve Yeniehir* ve Kocaili kdlarna hkm ki: Hudvendigr Sanca Piydeleri Bei olan mefharu'l-emsil Mehmed zde kadruh mektb gnderp; "Hudvendigr sanca piydelerinn nevbetl piydelerine emr-i erf ile hdmet tayn olundukda; "Koruc v olukc (?) v yuvac olduk." diy birer bert ibrz idp ve Perin ve Kenderek nm karyelerden krk hne mikdr piyde dah; "Derbend muhfazasna tayn in emr-i erf vrid olmdur." diy nevbetlerinde hdmetlerin ed itmeyp tealll niz eyledklerin" bildrmein buyurdum ki: Vusl buldukda, derbend hdmetine yazlan yayalardan gayrini koruc v olukc (?) v yuvac dimeyp nevbetlerinde tayn olunduklar hdmete ihrc itdresiz; nd ideni isimleriyle yazup arzidesiz. 97

1365

Tavanclu nahiyesinde ev basp adam ldrp altn ve eya aldklarn itiraf eden Vardiyan Mahmud ve arkadalarnn davalarnn hasmlar nnde grlerek hak sahiplerine haklar alverildikten sonra gelecek emir dorultusunda hareket edilmek zere durumun Dergh- Muall'ya bildirilmesi.

Yazld. Mesh avu'a virildi. F 22 Zi'l-kade, sene: 975 Burusa beine, kdsna hkm ki: Sen ki sancakbei[sin], Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Kthiyye sancanda Tavanclu nhyesinde bir kimesnenn gice ile evi baslup kend katlolunup ve drt bin altun ve esbb gret olunup; "Shteler itmidr." diy yi olman teft olundukda Vardiyan Mahmd nm shte ikrr idp ve; " kier yz ellier altun ledk; benm hssam serdrmuz olan Hc Halfe nm shtededr ve bir gm zencri Emr nm shteye virdm." diyp Emr dah ikrr idp ve; " brhm'de esbb koduk." diyp sl olundukda brhm dah; "Bir kaftn getrmi ancak." diyp ve ba nm tonuzak hliy dnimend olup aranup Mehmed bin Al'nn evinde kallb kri ve pota ve gayri kallb lt ile ahzolunup ve eky shtelern muni olup ve mezbrlar dah; "erkimzdr." diyp lkin kendsi nesne ikrr itmeyp ve zikrolunan Vardiyan Mahmd ve Muhyiddn ve ba ve Emr nm shteler ve evin[d]e hrsuz esbb bulunan brhm habsolunup ve bkleri dah teft olunmak zerinedr." diy arzeyledn ecilden mezbrlarun ahvllerin maan teft olunup Sdde-i Sadetm'e arzolunmalarn emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, mezbrlarun ahvllerin grp anun gibi kimesne gelp dav-y hakk iderlerse bir defa erle faslolunm olmayup ve on be yl mrr itmeyen kazyyelerin muktez-y er- kavm zre teft tefahhus idp erbb- hukkun bi-hasebi'-er sbit mteveccih olan haklarn b-kusr alvirdkden sonra zerlerine erle zhir olan mevdd mufassal merh yazup Dergh- Muallm'a arzeyleyesiz; sonra emrm ne vechile sdr olursa mcebiyle amel eyleyesiz.

1366

Bafra kazasnda, ya teftii iin gelen Zaim Mmin'in adamlarndan birini ldrp birini yaralayan, ev basp eya alan ve benzeri bir ok fesad ileyen elengolu adl suhtenin yoldalaryla yakalanp haklarnda emir gelinceye kadar hapsolunmalar ve Bafra halkndan olup ad geen elengolu'yla yaplan muharebede il-erine yardmda bulunmayanlarn kree konulmak iin ismen bildirilmesi.

Yazld. Kol alnup mecrh olana virildi. Amsiyye ve Canik sancaklar belerine ve Zam Mmin'e hkm ki: Hliy Sinob kds Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Bafra kazsna ya tefti hussyn vardukda sen ki Zam Mmin'sin, eleng-ol nm shte stine varmak 98

kasdidp Hseyin nm demn Hevy nm yoldayla alup giderken rstgelp mezbr Hseyin; "eleng-ol budur." diyicek Hseyin'n koln alup ol dah atn alup ykup tekrr kalkdukda Hevy'yi katlidp akablerince sen varduunda kaup ve; "Sen eleng-ol'na; bunun ile bile vardun." diy otuz nefer shte levendleri serdrlaryla Hseyin'n evin basup kendsi ellerinden hals olup ier girp esbb u emvlin gret idp ve avretin ve beikde olan olancun alup mecrh itdin ve kdnun dah evin basup muhkem cengolup shtelern nicesi katl ve nicesi mecrh olup firr eyledklerin ve kasaba-i mezbre hal[k]ndan muvenete kimesne gelmedin ve mezbr Hseyin min-bad eger anda olursa fursat ile kasaba halk tutup havflarndan shtelere virmek mukarrerdr." diy arzeylemein imdi; ol cniblerde shte nmna olan levendt bu makle fesd enat eyleyeler, siz mukayyed olup elegetrmeyesiz!.. Bu bbd[a] siz ki belersiz, mesl olmszdur. Buyurdum ki: Varcak, her birinz bi'z-zt gerei gibi mukayyed olup zikrolunan ehl-i fesd ol taraflarda her ne makle yirlere kaup tahassun* itmiler ise kifyet mikdr il-eri ihrc idp zerlerine varup beher-hl ehl-i fesd elegetrp habsidp Sdde-i Sadetm'e arzeyleyesiz ve yle ki; mezbr shte[ler] elegetrilmekde ihml mshele oluna,* her birinz azl ile iktif olunmayup env- tb ile muteb olmak mukarrerdr. Ana gre ikdm u ihtimmnuz zuhra getresiz ve Bafra halkndan hn-i mcdelede mukayyed olmayup muvenet eylemeyenler kimlerdr; anlar dah shhati zre malm idinp isimleriyle yazup bildresiz ki, kree konla. Amm; bu bahne ile kend hllerinde olan kimesnelere dahlolunup ahz celb olmakdan ve kimesneye hlf- er- erf zulm teaddden muhkem hazer eyleyesiz; sonra netcesi size yid olur; yle bilesiz.

1367

Daha nce Edirne'deki sarayda ina edilmesi emrolunan kkn bir an nce tamamlanmas ve halihazrda inaatn hangi aamada olduunun bildirilmesi; ayrca raflarn ve iskemlelerin iyi muhafazas hususunda saraydarn uyarlmas.

Yazld. Hasan avu'a virildi. Edirne Hssa Harc Emni Hall'e hkm ki: Bundan akdem mahmiyye-i Edirne'de vk olan Sary- mirem'de sana bir kk bin eylemek emrm olm idi. Zikrolunan kkn muaccelen bin olunmas lzim mhimm olman kr-nmesi irsl olunup buyurdum ki: Vusl buldukda, bu hussa gerei gibi bi'z-zt mukayyed olup irsl olunan resm mcebince zikrolunan kki muaccelen bin idp ber-vech-i isticl itmma iridrmek ardnca olasn ve binsna mberet olunm mdur, ne zamnda mberet olunup ve imdiye dein ne mertebe[ye] irimidr; yazup bildresin ve sarydra muhkem tenbh tekd eyleyesin ki, raflar ve iskemlileri grp gzedp hfzeyleye. yle ki; zyi ola, siyset olunur; ana gre mukayyed ola.

99

1368
Yazld. Bu dah.

Edirne'deki sarayda ina edilmesi emrolunan kk hususunda Edirne bostancbann Hssa Harc Emini Halil'e yardm etmesi ve saraydar, raf ve iskemleleri iyi muhafaza etmesi, aksi takdirde siyaset olunaca hususunda uyarmas.

Edirne'de bostncbaya hkm ki: Bundan akdem; "Sary- mirem'de bir kk bin olunmak" fermn olunman Hssa Harc [Emni] olan Hall'e kr-nmesi irsl olunup muaccelen itmma iridrmek in hkm-i erfm gnderilmidr. Buyurdum ki: Sen dah mrun-ileyhe lzim olan husslarda muvenet eyleyp muaccelen itmma iridrmek bbnda ikdm u ihtimmun vcda getresin ve sarydra tenbh tekd eyleyesin ki, anda olan eger iskemli ve eger raflardur; onat hfzeyleyp zyi u telef olmakdan hazer eyleye. yle ki; zyi ola, sarydra siyset olunmak mukarrerdr; ana gre basret zre ola.

1369

Erzurum serhaddinde airet sahiplerine timar verilmek sretiyle eneltilen harabe kylere ulus tifesinin tasallutunun nne geilmesi; Yukar Cnib'e at, katr, sr vb. hayvan satnn engellenip snrn kontrol altna alnmas ve yanna Erzurum kullarndan iki yz nefer katlarak blgenin asayiinin apakur beyine ihalesi.

Yazld. Arz getren Zlfikr ile Fazl'ya virildi. Erzurum belerbeisine hkm ki: Erzurum kds ile Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "vilyet-i Erzurum serhadlerinde mescid eme ve gayriden eser-i bin ve makbir olan kadm harbe karyeleri vilyet-i mezbre mamr olaldan ber belerbeiler emr ile eneltmek tark zre aret shblerine tmr virp anlar dah ehl [] yl ve tevbilar ile varup mamr idp zikrolunan mahaller ve reys kutt- tarkdan ve ehl-i fesddan emn zre olup ve Ulus tyifesinn yaylaklar mstevf olup asl ihtiyclar yo iken Grci ve Kas talarna tecvz idp serhadleri evvelki gibi hl kalup aralarnda olan ey at u katr u deveyi Yukaru'ya ziyde bahya satup dyim varup gelmek ve kaup gidenlere kimesneye mni olmamak in irret idp mukaddem emr-i erf rd idp ittifk zre davc v hid kendler olunca murd idindklerin isbt iderler. Yaylak bahnesiyle murdlar memleket hl kalup iki cnibden kuttu't-tark fursat bulup ve ehl-i fesdun zabt mkil olup Yukaru Cnib'e firr itmek isteyenleri men mmkin olmadundan gayri Erzurum'a karb mamr olunmas lzim Tekman sanca siphleri; "Yiirmi-otuz yldan ber mamr idp ihy itdkleri karyeler yklmak hayfdur." diy bildrdklerin" arzitmisin. Buyurdum ki: Vardukda, bdn olan karyelere asl dahlitdrmeyesin ve etrf- mezkr 100

mukaddem Erzurum kullarndan iki yz nefer kul ile apakur sanca bei hfz u hrset idermi; kem-kn apakur beine Erzurum kullarndan iki yz nefer tayn idp kadmden hfz u hrset olundu zre hfz u hrset itdresin. Hlf- er u knn kimesneye i itdrmeyesin; memn olmayan ve muhtc- arz olan yazup bildresin.

1370
Yazld.

Msr mersndan olup stanbul'a gelmek isteyen Aty'ye engel olunmamas.

Msr belerbeisine hkm ki: Hliy mahrse-i Msr mersndan Aty dme zzh cnibinden; "Sdde-i Sadetm'e gelmek" bbnda isticze-i hmynum taleb olundu ecilden buyurdum ki: Anun gibi mrun-ileyh Sdde-i Sadetm cnibine gelmek murd idinr ise mni olmayasn; gelp gide.

1371

Bursa'da Hac Ahmed ve Hac Mustafa adl azeblerin yolunu basp soyduklar sbit grlp hapsolunan Halil ve Erzurum kullarndan Mustafa hakknda eran lzm gelen cezann uygulanmas.

Yazld. Mesh avu'a virildi. Burusa beine hkm ki: Hliy Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "Burusa nevhsinde Hc Ahmed ve Hc Mustaf nm azeblern yollar baslup soylup esbblar gret olundukda maznna olan Mustaf ve Hall elegetrilp mukarrer olup esbblar alvirildkden sonra mezkr Mustaf Erzurum kullarndan olmala siyset olunmayup erki Hall ile habsolunmlardur." diy arzitdn ecilden siyset olunmalarn emridp buyurdum ki: Vardukda, mezbrn Mustaf ve Hall hakknda erle lzim geleni icr eyleyp ve emr-i erfm yirine vardun yazup bildresin.

1372

Maden hizmetine tayin olunup toplanmken Beytiolu adl bir ahs ile beraberindeki nibin ivasna kaplp dalan Sultann piyadelerinin tekrar toplanarak szkonusu hizmete gnderilmeleri.

Yazld. Siph-olanlar veznedr demisi Piyle'ye virildi. F 10 Zi'l-kade Sultnni sanca kdlarna hkm ki: Sultnni Piydeleri Bei Mehmed mektb gnderp; "bu defa maden hdmetiyn tayn olunan yz on nefer piyde ihrc fermn olunup ekseri cem olup mads dah cem olmak zre iken Beyti-ol dimekle marf kimesne bir nyib ile gelp zikrolunan yayalara; "Beer yz aka kesim ile muf oldunuz." diy iv idp cem olunan 101

yayalar dah perkende oldun" bildrmein buyurdum ki: Vusl buldukda, hdmet-i mezbre in tayn olunan yayay bi't-tamm ihrc idp varup ed-i hdmet itdresiz; nd idenleri yazup arzeyleyesiz.

1373

Havss- hmyun engiyan tifesinden olup adam ldrp yama yapan ve mirye olan borlarn demeyen ehl-i fesdn yakalanarak zerlerindeki hukukun sahiplerine alverilmesinden sonra mahallinde cezalandrlmalar; kree koulacaklarn ise sicil sretleriyle stanbul'a gnderilmesi.

Kapuc Sinn Be'e virildi. Lalaya hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "havss- hmyndan engiyn tyifesine Emn olan Seyd tyife-i mezbrede mrye mteallik baz almlar olup tahsli mmkin olmaman bir mbirle hkm gnderilp era davet olunduklarnda itat eylemeyp yedi-sekiz nefer demlerin mecrh idp ve aka v esbbn gret idp yanlarna eirr v kutt- tark ve ehl-i fesd cem olup tamm syn zre olup yridkleri yirlerde htnlarna ve criyelerine efl-i ena itmekden hl olmayup fesd zre olduklarn" bildrmisin. mdi; buyurdum ki: Vusl buldukda, bu hussa gerei gibi mukayyed olup anun gibi dem katleyleyp ve esbb gret idp ehl-i fesd enat olanlar elegetrp dah toprak kdlar marifetleriyle erle teft eyleyp fesd enatleri sbit olanlarun tealluklarn erle bertaraf olup ashb- hukka sbit olan haklarn alvirdkden sonra cezlarn virp ve syir kree konlmak lzim gelenleri yarar demlere koup zerlerine sbit olan mevddn sret-i sicilleri ile Sdde-i Sadetm'e gnderesin.

1374

Haleb'de gemi aac kesmekle grevli reyadan, getirdikleri aalara kusur bularak para szdran ktib ve eminin bu zulmlerinin nne geilmesi.

Yazld. Mustaf Kethud'ya virildi. F 13 Zi'l-kade Haleb belerbeisine ve defterdrna hkm ki: Hliy anda emirle kesdrilen gemi aacn getren fukary zikrolunan hdmete emn ktib tayn olunan kimesneler mcerred ahz celb in tacz tazyk idp kesp getrdkleri aalarun baz; "Uzun." ve baz; "Ksadur." diy akalarn alup teadd iderler imi. Buyurdum ki: Vusl buldukda, anun gibi emr-i erfm muktezsnca anda gemi aacn kesp getren fukary mcerred ahz celb in zikrolunan emn ktibe tacz tazyk itdrmeyp bir aka ve bir habbelerin aldurmayup gerei gibi tenbh tekd eyleyesiz. 102

1375

Payas Kalesi'nin binas hizmetinde ktib ve emin olanlarn reyadan zulmen para aldklar eklindeki duyumun aratrlmas; ayet byle bir durum szkonusu ise nne geilmesi.

Yazld. Mustaf Kethud'ya virildi. F 13 Zi'l-kade, sene: 975 Haleb belerbeisine: Hliy bins fermn olunan Payas nm kalanun bins zerine emn ktib tayn olunan kimesneler baz fukardan akalarn ve prelerin alup tacz tazyk iderler imi. mdi; fukary bu vechile tacz tazyk idp aka v preleri alnduna asl rz-y erfm yokdur. Buyurdum ki: Vusl buldukda, fi'l-vk kazyye arzolundu gibi olup bins fermn olunan mezbr kalanun zerinde emn ktib olan kimesneler fukarnun b-vech akalarn ve prelerin alup tacz tazyk iderler ise itdrmeyp anun gibi fukarnun bir aka ve bir habbe ve bir prelerin aldurmayup gerei gibi tenbh tekd eyleyesin.

1376

stanbul'dan Msr'a gnderilen humbara malzemelerinin gemilere yklenip Yemen'e naklolunmas ve sonucun bildirilmesi.

Yazld. Kumbaracba Al'ye virildi. Msr belerbeisine hkm ki: Hl Yemen mhimmi in be yz aded kumbara ot ve drt yz aded kumbara lmei ve yz aded tulunba lzim olman tedrk olunup Msr'a giden gemilere tahml olunup irsl olunmdur. Buyurdum ki: Varup vusl buldukda, ol cnibden dah Yemen'e giden gemilere b-kusr tahml idp mahall-i memra irsl sl eyleyesin ve varup vsl olup ve Yemen mhimmtyn irsl olundun yazup bildresin.

1377

skenderiye kaptannn Msr'da yaplacak gemiler iin kesdirilip Payas skelesi'ne indirilen aalar kadrgalara ykletip skenderiye'ye ulatrmas; ayet zahireye ihtiya duyarsa gelip Rumili'nden peksimet alp Vezir Piyale Paa'ya katlmas.

Yazld. Galata emnine virildi. F 9 Zi'l-kade, sene: 975 skenderiyye kapudnna hkm ki: Hliy bu cnibden varan be pre kadrganun demlerin anda olan gemilere taksm eyleyp ve senn yanunda olan gemilerile Payas nm liman kurbine varup Msr'da yaplmasn fermn olunan be pre kadrga mhimmi in kesilen be pre kadrga aacn anbra sacak mikdr konlup mads kadrgalar zerlerine tahml olunup tor 103

skenderiyye'ye sl olunup anun gibi aza muzyaka ekilrse muaccelen gelp Rmili'nden kifyet mikdr peksimat tedrk idp alup dstr- mkerre[m] Vezrm Piyle Paa dme icllh ile mlk olmak lzim olman buyurdum ki: Vardukda, emrm mcebince liman- mezbrda kesilen be pre ka[d]rgalar aacn anbra san anbra yirledrp smayan emrm zre kadrgalara tahml idp tor skenderiyye'ye sl olunup ve anda olan emnden tezkire alnup anlar dah tor mahrse-i [ ] alup gideler ve zahre bbnda muzyaka ekilrse muaccelen gelp Rmili'nde kifyet mikdr peksimat alup mrun-ileyh ol taraflara tevecch itmek zre[dr]; sen dah bir geden gelp mrun-ileyhe mlk olasn.

[Yev]m'l-Ahad, f 11 Zi'l-kade, sene: 975

1378

Mekke ve Medine fukarasna deeden her yl gnderilegelen gallenin yerine ulamad eklinde alnan duyumun aratrlarak gereinin yaplmas; ayrca Sultan Sleyman'n Kbe fukarasna, Medine ve Yenba ilave ettii buday hakknda da malmat verilmesi.

Yazld. Paa hazretlerine gnderildi. Msr belerbeisine ve defterdrna hkm ki: Mekke-i Mkerreme ve Medne-i Mnevvere'ye errafeh[m]a'llh tel fukarsna sl-be-sl deeden gnderilgelen galle varup vsl olmadu istim olman buyurdum ki: Vusl buldukda, gresiz; dee-i erfeden Mekke ve Medne fukarsna tayn olunup sl-be-sl gnderilgelen galle varup vsl olmamaa sebeb nedr; hakkati ile malm idinp gnderilgelen gallt gndermek bbnda mcidd s olasz; arza muhtc olan vuk zre yazup arzidesiz ve merhm ve mafrun-leh babam Sultn Sleymn Hn nevvera'llh merkadeh Kabe-i erf fukarsna ve Medne-i Mnevvere ve Yenb'a yedi bin erdeb buday ziyde eylemilerdi; ol buday dah imdiye dein vsl olm mdur, nicedr; mufassal merh yazup arzidesiz.

1379
Yazld.

Denize alacak yirmi kadrga iin bin yenieri yazlp hazr bulundurulmas.

Yenieri aasna hkm ki: Hliy deryya kacak yiirmi kta kadrgalarla yenieriler kullarumdan bin neferi yazlup muaccelen hzr olmalarn emridp buyurdum ki: Emrm zre zikrolunan yiirmi kta kadrgalara muaccelen bin nefer yenieri yazup 104

ihzr eyleyesin ki, lzim oldukda hzr bulunup asl tevakkuf gelmek lzim olmaya.

1380

zvornik ve Brdelen Kaleleri'nden Ardenice Kalesi'ne ihra olunan neferlerin timarlarna dahledilmemesi.

Yazld. Budun belerbeisi kethudsna virildi. zvornik beine, kdsna ve Brdelen kdsna hkm ki: Bundan akdem zvornik Kalas'ndan yiirmi nefer ve on nefer Brdelen Kalas'ndan cmle otuz nefer kimesne; "Sigetvar kurbinde Ardenice nm kalaya ihrc olunup gelp hdmetlerinde olup zikrolunan kdlardan bertlar mcebince mutasarrf olduklar tmrlarnun hsllarna kimesne dahlitmeyp alup kendler zabtitmelerin" bildrmein buyurdum ki: Fi'l-vk mezkrlar ol kalada emirle varup hdmet iderler ise bertlar trhndan tmrlarna mteveccih olan haklarna kimesne dahlitmeyp alalar.

1381

Kadrga inas iin Payas'da kestirilmesi emrolunan kerestelerin tamamen kyya indirilip indirilmedii ve skenderiye kapudannn gelip szkonusu keresteleri gemilere ykleyip yklemediinin bildirilmesi; ayrca, bu hizmete memur mimarn da iin bitimine kadar koyuverilmemesi.

Yazld. Mustaf Kethud'ya virildi. Haleb belerbeisine hkm ki: Mektb gnderp; " "Be pre kadrga aac kesilmek" fermn olunman Zi'l-kade'nn evhrinde kesilp bi'l-cmle lzim olan ahb yalya inmek zredr." diy bildrmisin. mdi; huss- mezbr in Msr belerbeisine ve skenderiyye kapudnna hkm-i erfm gnderilmidr. "Gemiler Paya[s'a] varup zikrolunan keresteyi alup kadrgalara tahml eyleyeler." diy emrm olmdur. Buyurdum ki: Vardukda, zikrolunan kereste imdiye dein cmle yalya inmi midr ve emrm zre skenderiyye kapudn gelp gemilere tahml eylemi midr, nicedr; yazup bildresin ve anda olan mimr dah maslahat tamm olmaynca koyuvirmeyesin ki, lzim olan keresteyi kullanup itmm- maslahat olunca anda ola.

Kr. hkm. 1500.

1382

Basra ve civarndaki kalelerin silh, mhimmt ve zahire asndan devaml kontrol edilerek noksanlar karsa hemen giderilmesi; ayrca, bu hususta gerek olduu takdirde Lahsa Beylerbeyilii'ne de yardm edilmesi.
105

Yazld. Paa hazretlerine gnde[ri]ldi. Basra belerbeisine hkm ki: Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "Basra'da ve ana tbi olan kalalarun yat u yaraklar ve zahreleri huss emr-i erfm muktezsnca yoklanup grildkde cmle yaraklar mkemmel ve zahre bbnda dah kll vsat olup bi-nyeti'llhi tel muzyaka olmadun ve rey v berynun refhiyyet-i ahvlin" arzeylemisin. mdi; kl u memleket yarak u zahresz olmak mnsib deildr; min-bad dah yarak u zahre bbnda env- mes-i cemlenz zuhra getrilmesin emridp buyurdum ki: Varcak, dyim gerei gibi mukayyed olup hsn-i tedbr tedrk idp kalalarun yara u zahreleri kusr u noksn zre olmamak bbnda env- ikdm u ihtimmun zuhra getresin ve yarak u zahre bbnda Lahs'nun muzyaka[s] var ise muvenet muzheret eylemek lzimdr. Eger zahreden ve eger yarakdan lzim olup taleb olundukda Lahs'ya dah muvenet eyleyesin. Huss- mezbr ehemm-i umrdandur; her birinz yek-dil yek-cihet olup bb- muvenetde env- ikdm u ihtimmnuz zuhra getresiz.

1383

simleri ve sular defter olunup gnderilen mcrimlerden ktil olanlara mahallinde siyaset uygulanp dierlerinin kree konulmak zere Dergh- Muall'ya gnderilmeleri.

Yazld. Edirne'de Asesler Blkba Hseyin bin Al'ye virildi; arz getren. F 12 Zi'l-kade, sene: 975 Edirne kdsna: Mektb gnderp; "Edirne Zindn'nda mahbs olan mcrimler ahvlin" bildrmisin. mdi; isimleri ve cermeleri defter olunup gnderilen on be nefer mcrimlern katl-i nefs idenlere eger er ve eger avretdr; siyset olunup bksi kree gnderilmesin emridp buyurdum ki: Mezkrlardan anun gibi katl-i nefs idenlern eger er, eger avret; erle haklarndan gelp bksin isimleriyle defter idp yarar demlere koup kree konmak in Dergh- Muallm'a irsl eyleyesin. Amm; bile koup gnderdn kimesnelere tenbh eyleyesin ki, yolda ve izde hfzeyleyp gaybet itdrmekden hazer ideler.

[Yev]m'l- sneyn, f 12 Zi'l-kade, sene: 975

1384

Daha nce dery seferine emrolunan Bolu beyinin, sancanda kalarak ehl-i fesda kar sipahileriyle birlikte sancan muhafaza etmesi.

106

Yazld. spir avu'a virildi. F 20 Zi'l-kade, sene: 975 Bol beine hkm ki: Mukaddem sancaun siphleri ile deryya gitmek emrm olm idi. Hliy sancaunun hfz u hrseti ehemm-i mhimmtdan olman buyurdum ki: Vusl buldukda, ehl-i fesd enatden sancaun hfz u hrset idp bb- muhfazada gerei gibi mukayyed olasn.

1385

Msr'dan stanbul'a zahire getiren gemilerin Gelibolu, Lapseki ve Tekfurda kylarna yanap getirdikleri zahireyi buralarda satmalarnn nne geilmesi; aksi takdirde ilgili kadlarn cezalandrlaca.

Yazld. Muhtesib aaya virildi. Gelibol ve Lapseki ve Tekfurta kdlarna hkm ki: Hliy mahmiyye-i stanbul zahresiyn Msr'dan gelen gemiler tor stanbul'a gelmeyp taht- kaznuza yallara yanaup zahreyi karup bey iderlerimi. mdi; mahrse-i stanbul zahresi hrice bey olunmak asl cyiz deildr. Buyurdum ki: Vusl buldukda, her birinz bi'z-zt mukayyed olup anun gibi mahrse-i Msr'dan gelen gemileri asl taht- kaznuzda yallara yanadurmayup tor stanbul'a gnderesiz. yle ki; min-bad Msr gemilerinden bir gemi gelp taht- kaznuzda bir mahalle yanaup met kardu mesm ola, zrinz makbl olmayup muteb olmanuz mukarrerdr; ana gre mukayyed olasz.

1386

Birok fesad ve enati iledii bildirilen Zernk (?) Beyi Cafer'in tefti olunup hapsolunmas ve sicil sretinin Sdde-i Sadet'e gnderilerek gelecek emre gre hareket edilmesi.

Yazld. Paa hazretlerine gnderildi. Basra'ya tbi Medne beine hkm ki: Emru'l-meri'l-kirm Basra Belerbeisi Al dme ikblh Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp Basra'ya tbi Zernk Bei olan Cafer in; "Bed-fil kimesne olup liv-i mezbra mutasarrf olaldan ber kul* tyifesinden ve reydan ikyetcisi eksk olmayup ve Arab tyifesinden bir kimesneyi hlf- er- erf tutup salbidp ve birin dah bir gice n-bedd idp ve kalanun dizdrn ve hsr-erenlerin ier kalada komayup varoa karup kalada olan barut u yara perkende idp kendyi ier kalada nsfu'l-leylde fevh ile fsk u fcrda olup kala kapusn auk tutup ve Arab eyhlarndan birin avreti ile kalaya getrp eyh kalada aaa atup avretin tasarruf itmekle iki yz mikdr hne Cezyir iine firr idp ve baz Arab eyhlar det-i kadme zre oullarn rehn tark ile kalaya getrp 107

dutup fil-i en eyleyp ve reydan hlf- er kll cermeler alnman teft olunmasna Medne bei ile kds tayn olunup gnderildkde anlara dah itle-i lisn idp itat-i er itmeyp andan Basra'ya gelp nashat olundukda mer v aalar yannda itdi efl-i kabhaya mukrr olup bu serhadde zindegn mmkin deildr; eger ref olunmaz ise kul tyifesi firr idp ve rey dah Cezyir halkyla gir mttefik olup kalalar elden gider." diy arzeyledi ecilden mezbrun sanca alnup Mahr[]z Bei olan Mehmed dme zzhya tevch olunup ve kendyi onat vechile teft olunup ahvli arzolunmasn emridp buyurdum ki: Vardukda, bu huss keml-i dikkat ihtimm ile hakk zre teft tefahhus idp gresin; eger zikrolunan mddelerdr, eger gayridr; zerine erle sbit zhir olursa ve mezbrdan hak dav ider kimesne var ise tafsli ile zerine erle sbit olan mevdd sicille kayditdkden sonra ashb- hukkun erle sbit olan haklarn b-kusr hkmidp alvirp dah kendyi habsidp ahvlin sret-i sicilli ile mufassalen yazup Sdde-i Sadetm'e arzeyleyesin ki, sonra emrm ne vechile olursa mcebi ile amel oluna. Amm; hn-i teftde tamm hakk zre olup h bir cnibe meyl muhb itmeyp er- erfe muhlif zulm hayf olmakdan ve hlf- vk kazyye arzolunmakdan hazer eyleyesin.

1387

Kocaeli Sancakbeyi Bl'nin dery seferine emrolunmas dolaysyla sancak muhafazasna tayin olunan Kocaeli Alaybeyi Salih'in, emrine verilen ve isimleri yazlp gnderilen sipahilerle sancandaki ehl-i fesd yakalayp toprak kadlar ile tefti edip suu sbit olanlar hakknda eran ne gerekiyorsa icra etmesi; ayrca reyada bulunan tfekleri de toplayp stanbul'a yollamas.

Yazld. Mezbr alaybeine* virildi. Kocaili Alaybeisi Slih'a hkm ki: Hliy Kocaili Sanca Bei Bl dme zzh dery seferine emrolunup sancaun hfz u hrseti mhimmtdan olman yiirmi alt nefer siphlern isimleri defter olunup sana gnderildi. Buyurdum ki: Vusl buldukda, liv-i mezbrda yende v revendeden ve yirlden bir kimesnenn fesd zhir oldukda sana kolup siphler elegetrp dah toprak kdlar marifeti ile ahvllerin hakk zre husam muvcehesinde erle teft idp yaramaz ve fesd enati zhir sbit olanlar bbnda ol ki, emr-i er- kavmdr, mahallinde icr idp arza muhtc olanlar habsidp yazup Sdde-i Sadetm'e bildresin ve baz rey tyifesi emre mugyir tfenk istiml iderlerimi; anun gibi hlf- emr tfenk kullanan kimesnelern tfenklerin ellerinden alup Atebe-i Uly'ya gnderesin. Amm; tamm hakk zre olup kend hlinde gidp gelenlere ve kr u kisbde olanlara ahz in dahl teadd itmekden hazer eyleyesin.

108

1388

Hrsz ve harmilikleri sbit olup serbest timar toprana snanlarn haklarnda eran gereken cezalarnn toprak sahibi marifetiyle mahallinde icra edilmesi; toprak sahiplerinin bu gibi ehl-i fesda, onlar himaye ederek yardm etmemeleri; aksi takdirde onlara verilecek cezann toprak sahiplerine verilecei.

Yazld. Kocaili beine ve sancanda vk olan kdlara hkm ki: Sen ki Kocaili beisin, mektb gnderp; "Sancaunda baz serbest tmrlarda hricden hrsuz u harm-zde elegeldkce serbest shbleri; "Bizm topramuzda tutld." diy hrsuz u harm-zdenn akasn alup tlk idp mahallinde erle lzim gelen[i] icr itmee mni olup* ol ecilden ehl-i fesd enat serbest tmrlara snup mun olup elevirmezler." diy bildrmein buyurdum ki: Gresiz; kazyye arzolundu gibi olup anun gibi ehl-i fesd enat ki, hrsuz u harmlklar sbit olup huccet virile serbest tmr shbi marifeti ile mahallinde erle lzim geleni tehr itmeyp icr idp bir vechile cezlarn viresiz ki, syir erbb- fesda mcib-i bret ola. Asl; "Tmrlarmuz serbestdr." diy tealll niz itdrmeyesiz. yle ki; fesd hricden olup varup serbest tmrlara girp mrun-ileyh cnibinden taleb olundukda elevirmeyp mun zahr olalar, ehl-i fesd enate olacak ukbet ol vechile zahr olanlara olmak mukarrerdr; ana gre basret zre olup ehl-i fesda mun olmayup elevireler. Amm; mrun-ileyh dah mcerred ahz celb in havss- hmyna ve serbest tmrlara era ve knna muhlif dahl tec[v]z itmeyp ancak siysete mstehkk olan mahallinde shb-i arz marifeti ile siyset idp ehl-i fesd hrice iletmeyp ve "bedel-i siyset" diy akalar alnmakdan ihtiyt idp amm; fesd ve hrsuzluklar sbit olanlarun; "Serbest tmrndandur." ve; "Havss- hmyn reysndandur." dimeyp huccet virildkden sonra asl hmyet itmeyp erle ve knn ile lzim geleni icr idp sanca ashb- fesd enatden pk itmek bbnda dakka fevtitmeyesiz.

[Yev]m's-Sls, f 13 Zi'l-kade, sene: 975

1389

Cezyir'e gelip oradaki evini barkn vs. eyasn satp alkasn kesmek isteyen Hssa reislerden Ali Reis'e mni olunmamas; iinin bitiminde de, bekletmeden stanbul'a gnderilmesi.

Yazld. Kapudn paa kethudsna virildi. Cezyir-i Marib belerbeisine hkm ki: Hssa reslerden drende Al Res gelp; "Cezyir'de evi ve bark ve b u besi ve esrleri ve syir alkas olup hliy varup anlar bey idp gelmee kimesne mni olmamak bbnda hkm-i erfm" taleb itmein buyurdum ki: 109

Mezkr res fermn- erfmle vardukda, ol cnibde olan emlk esbbn ve syir mlk-i mern bey idp esrlerin alup gelp gitmek istedkde kimesneyi dahlitdrmeyesin ve ol tarafda elendrmeyp muaccelen Sdde-i Sadetm cnibi[n]e gnderesin.

1390

Medine'de kale duvarna bitiik yaplp kale duvarna zarar olan evlerin yklmas; bundan sonra da yenilerinin yaplmasna ve kale temeline yakn yerde kerpi kesilmesine izin verilmemesi.

Yazld. Paa hazretlerine gnderildi. Medne-i Mnevvere kdsna ve eyhu'l-Harem'e hkm ki: Mektb gnderp; "Medne-i Mnevvere'de kala dvrlarna ulak baz kimesneler evler ve havlar bin idp ve binlarna kerpi kesmek in dvr diplerinden toprak kazmakla temeli buuk zirdan ziyde toprakdan tara kalup bu hli zre olursa ok zamn gemeyp dvrlarna zarar gelr." diy bildrdnz ecilden buyurdum ki: Gresiz; kazyye arzolundu gibi olup anun gibi kala dvrna muttasl evler ihds olup kalaya zararlar olanlar def u ref idp min-bad kalaya muttasl evler ihds itdrmeyesiz ve kala temeline karb yirde kerpi kesdrmeyp memn olmayan yazup arzeyleyesiz. Huss- mezbr mhimdr; onat vechile mukayyed olasz.

1391

Bilecik Madeni'ne tayin olunan yaya ve msellemlerden ne kadarnn hizmete gelip ne kadarnn gelmedii, bunlarn hangi beylere bal olduklar ve ne kadar yuvalak ilendii hususlarnda ayrntl bir ekilde bilgi verilmesi.

Yazld. Mezbr Ahmed avu'a virildi. Bzrck kdsna hkm ki: Hliy Bilecik Madeni hdmetine tayn olunan piyde belerinden imdiye dein ne mikdr yaya v msellem gelmidr ve kank beden gelp kanksndan gelmemidr ve ka aded yuvalak ilenmidr; malm olmak lzim olman buyurdum ki: Ahmed avu vardukda, bu bbda tamm mukayyed olup maden-i mezbrun zerine varup imdiye dein yaya v msellem tyifesinden ne mikdr kimesne gelmidr ve gelenler dah kank beler[den]dr, el-n ka aded yuvalak ilenmidr; mufassalen defter idp ale't-tacl yazup bildresin. Huss- mezbr mhimmt- umrdandur; ana gre mukayyed olup bb- ihtimmda dakka fevteylemeyesin.

110

1392

Mihali, Edincik ve Manyas'da bulunduu duyumu alnan yuvalak madeninden Dergh- Muall topularndan Ali gzetiminde bir ka numne dktrlp stanbul'a gnderilmesi.

Yazld. Topclar Yazcs Mehmed'e virildi. F 13 Zi'l-kade Mihal ve Edincik ve Manyas kdlarna hkm ki: Taht- kaznuzda yuvalak madeni oldu istim olunman zikrolunan madenlerden birka yuvalak dkdrilp nmne in Sdde-i Sadetm'e gnderilmesin emridp buyurdum ki: Dergh- Muallm topclarndan Al mberetiyle birka yuvalak dkdrp nmne in Sdde-i Sadetm'e sl eyleyesiz. Huss- mezbr mhimdr; ihmlden hazer eyleyesiz.

1393

Aliye kazasndan azledildikten sonra hakknda yrtlen tefti esnasnda mallar arasnda kallb malzemesi kan Kad Aliyyddin'in elinin kesilmesi.

Yazld. Arz getren Mehmed avu demisi sml'e* virildi. F 14 Zi'l-kade Karahsr beine ve Manavgad kdlarna hkm ki: Siz ki kdlarsz, mektb sret-i sicil gnderp; "Aliyye Kazs'ndan mazl olup teftine hkm vrid olan Aliyyddn nm kdnun zimmetinde zhir olan hukk in esbb defter olundukda esbb iinde krk sekiz hnel bir klb ve kalb gm sebekeleri ve baz lt esbb huss sl olundukda; "Benmdr; bu hli kimesneye kefeylemen." diy ikrr eyledin" bildrdnz ecilden mezkr kd terk-i ebed olunup eli kat olunmasn emridp buyurdum ki: Emrm mcebince mezkr kdnun elin kat eyleyp ve emrm yirine vardun arzeyleyesiz.

1394

Daha nce am timarlar tevzii ile grevlendirilmiken teftileri iin emir kan ve hlen teftie direndikleri bildirilen Trablus Kads eyh ve Ktibi Zeyn'nin bir an nce teftie gitmeleri; aksi takdirde hem azlolunup hem de cezalandrlacaklar.

Yazld. Karaman Belerbeisi Kethuds Mustaf'ya virildi. Bundan akdem m tevz fermn olunan Trablus Kds Mevln eyh'ye ve Ktibi Zeyn'ye hkm ki: Bundan esbak mektb gnderp teft olunmanuz in m muhfazasnda olan Karaman Belerbeisi Murd dme ikblh ile m defterdrna hkm-i erfm 111

gnderilmidi; teft olunmakda nd zre olduun istim olunman buyurdum ki: Vusl buldukda, bir n ve bir sat tehr u tevakkuf itmeyp varup emr-i erfm mcebince teft olunasz. yle ki; bade't-tenbh gir nd muhlefet zre olduun istim oluna, azl-i ebed ile konlmayup env- tba mstehkk olursz; ana gre tedrk idesiz.

1395

Mekke erifinin Sdde-i Sadet'e gelip geri dnen adamlarnn Msr'a vardklarnda elendirilmeden Mekke'ye gnderilmesi.

Yazld. Paa hazretlerine gnderildi. Msr belerbeisine hkm ki: erf cnibinden mektbla Sdde-i Sadetm'e gelen demleri yine ol cnibe irsl olunup buyurdum ki: Vusl buldukda, elendrmeyp ber-vech-i isticl gnderesin. Huss- mezbr mhimdr; mukayyed olup isticl zre gndermek ardnca olasn.

1396

Hasan Bey'in iskeleleri sk tarassut altna alp Hindistan taraflarna bakr, gm, kurun veya tfek gitmesine kesinlikle izin vermemesi; aksi takdirde cezalandrlaca.

Yazld. Paa hazretlerine gnderildi. Hasan Be'e hkm ki: Bundan akdem nice defa ahkm- erfe gnderilp; "Eger bakrdur ve gm [ra]ss u tfenkdr; asl Hindstn cniblerine* virilmeye." diy buyurlmd. Ol emr-i erfm kem-kn mukarrerdr. Buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda mukayyed olup emre muhlif eger rass u gm bakrdur ve eger tfenkdr; asl Hindstn taraflarna virdrmeyp iskeleleri gerei gibi hfz u hrset idesin. yle ki; fermn- erfe mugyir Hindstn cnibine vech-i merh zre tfenk rass u bakr gitdi istim oluna, asl beyn idecek zrn makbl olmayup muteb olmak mukarrerdr; ana gre mukayyed olasn.

1397

Medine'de, Birke mevkiindeki bahelerin sulanmasnda kullanlan Ayn- Zerk'nn nne, sonradan yaplan baheleri sularken sed ekilmesi sonucunda suyolunun grd zararn sebep olanlardan tazmini.

112

Yazld. Paa hazretlerine gnderildi. Medne kdsna ve eyhu'l-Harem'e hkm ki: Hliy mektbunuz gnderp; "Medne-i Mnevvere'de cr olan Ayn- Zerk[] ehirden tara Birke dimekle marf mahalde olan belere sarfolunup birke-i mezbreden sonra dere ihds olunm l yirlerde birka beler olup mezbrn belere su virildkde ayn- mezbrun nin seddiderler. ni seddolundukda birke-i mezbrede Medne Kalas'na karb yirde Seyyidzek dimekle marf mahal ki, on be bin zirdan ziydedr geriye dner. yle ki; zikrolunan belerden bir-iki zir mikdr alnmayup birka yla dein Ayn- Zerk[] ol minvl zre geriye dnp kalursa suyolna zarar mterettib olup nice bin filoriyle tamri mmkin olmayaca mukarrerdr." diy bildrmisiz. Buyurdum ki: Anun gibi hdis be shblerinden mntefi olduklar mukbelesinde def- zarar in bir mikdr yir alup vk olan zarar[] def eyleyesiz. Rzlaryla def- zarar olmak in birer mikdr yir virrler ise vk olan zarar ne vechile def olmak mmkinse def eyleyesiz.

1398

am timarlar tevziine memurlar iken teftilerine emir karlan ancak teftie yanamayan Kad eyh ve Ktibi Zeyn'ye, muhalefet etmeyip teftie gitmeleri iin yeniden emir gnderildii; ad geenlerin davaclar ile yzletirilerek tefti olunup zerlerine sbit olan hukukun sahiplerine iadesinden sonra durumun ayrntl olarak bildirilmesi; emre ramen tefti olmamakta direnmeleri halinde durumun Sdde-i Sadet'e arzedilip gelecek emre gre hareket edilmesi.

Mustaf Kethud'ya virildi. [F] 17 Zi'l-kade, sene: 975 Karaman Belerbeisi olup m muhfazasnda olan Murd Paa'ya ve m kdsna ve defterdrna hkm ki: Sen ki Karaman belerbeisisin, bundan akdem m tmrlarn tevz iden eyh ve Zeyn'nn tefti in emr-i erf gnderilp iki defa akd-i meclis olunup erbb- tmrdan hayl kimesne mezbrlardan kll hukk taleb idp ve bir defa dah mahmil-i erf gni Mustaf Paa meclisinde cem olundukda mezbr eyh mrun-ileyh m kdsna dil-zrlk idp; "Sana teft olunmazn." diy kelimt eyledi istim olunman; "Emr-i erf-i sbkum muktezsnca varup teft olunasn. yle ki; nd idesin, azl-i ebed ile konlmayup env- tba mstehkk olursn." diy hkm-i erf gnderilmidr. Buyurdum ki: Varcak, bu bbda tamm mukayyed olup cmlenz bir yire cem olup meclis idp mezkr kdy ve Ktibi Zeyn'yi getrdp zerlerine dav[]-y hakk iden mslimnlar ile muvcehe idp onat vechile hakk zre teft tefahhus eyleyp gresiz; anun gibi bir defa erle faslolmayup on be yl mrr itmeyen davlarn [grp] ashbna erle yid olan haklarn b-kusr hkmidp alvirdkden sonra zerlerine ne makle mevd sbit olup ve 113

ne mikdr kimesnenn hakk alvirildi mufassalen defter idp Sdde-i Sadetm'e arzidesiz. yle ki; bu defa dah nd ider ise yazup bildresiz; emrm ne vechile sdr olursa anunla amel eyleyesiz.

1399
Yazld. Bu dah.

Yenisi ile deitirilen eski mahmil-i erifin, gmnn eritilmeyip stanbul'a gnderilmesi; fakat mahmili getirenlerin stanbul'a bir-iki gn mesafedeyken mahmil iin yaplacak karlama treni iin saray haberdar etmeleri.

m Defterdr Al'ye hkm ki: Mektb gnderp; "Emr-i erf mcebince kfile-i hac tedrki ve mahmil-i erf tecddi ahsen vechile grilp lkin mukaddem; "eski mahmil Sdde-i Sadetm'e gnderilmek" fermn olup ol emr-i erf gelp vsl olmayup (?) amm; bundan esbak bir defa tecdd olundukda eski mahmiln gmi ihrk olunup asla ilhk olunm imi. Bu defa mahmil-i erfe drt bin altuna karb harcolunup eskisi ihrk olundu takdrce iki bine karb altun hsl olur. Bu bbda zikrolunan mahmil-i erf teberrken sitne-i Sadetm'e mi irsl olunur, yohsa ihrk m olunur?" diy emr-i erf taleb itdn ecilden buyurdum ki: Varcak, zikrolunan mahmil-i erfi ihrk itmeyp emr-i erf-i sbkum mcebince teberrken ve teyemmnen yarar demlere koup Sdde-i Sadetm'e irsl eyleyesin. Amm; bile gnderdn demlere tenbh eyleyesin ki, mahmil-i erf mahrse-i stanbul'a bir-iki gn karb geldkde mukaddem gelp Sdde-i Sadetm'e ilm ideler ki, mahmil-i mezbra istikble klup env- tazm u ikrmla getrdp Sdde-i Sadetm'e sl idesin.

1400

Svey'ten alnp Mekke ve Medine fukarasna datlmak zere gemilere yklenen fakat yerine varldnda eksik olduu gzlenen dee budayndaki bu eksikliin reislerden mi yoksa dier grevlilerden mi kaynaklandnn aratrlp sonucun bildirilmesi.

Yazld. Paa hazretlerine gnderildi. Msr belerbeisine hkm ki: Sveys'den Mekke-i Mkerreme ve Medne-i Mnevvere'ye dee buday alup giden resler Sdde-i Sadetm'e arz- hl sunup; "Hazret-i Rislet-penh salevtu'llhi aleyhi ve selmh zerlerine vakfolan dee buday her ylda on sekiz bin erdeb budaydur. Her erdeb yiirmi yedi rubdur. Msr'dan kup Sveys'e varup vakfun anbrna Sveys'de teslm olunur. Vakfun anbrndan gemilerine her bir erdebbi yiirmi rub ve nsf rub zerine virilp her bir erdebde buuk rubn nzr demleri gemilere teslm itdkleri yirde ekl bel iderler. Hliy her erdeb yiirmi drt rub ve iki kadeh budaydur. Merhm hudvendigr tbe serh ve Kaytbay Be bu hsb zre tayn itmilerdr. Gemiler varup Medne-i Mnevvere'ye yiirmi drt rub teslm iderler. 114

Beher-hl iki kadeh alup virrken telef olur ve mbirler dah ekl bel iderler. Sonra; "Buday eksk geldi." diy bizden tazmn itdrrler; zulm hayfdur." diy ekv itdkleri ecilden buyurdum ki: Hkm-i erfm vardukda, bu huss dikkat ihtimm ile teft tefahhus idp gresin; Evkf- Dee'den Mekke ve Medne fukarsna giden buday eksk olmas mbirlern ekl bel eyledklerinden* midr, yohsa reslerden midr ve; "Alup virilrken beher-hl iki kadeh telef olur." didkleri sahh mdur, nicedr; tamm malm idinp dah vuk zre shhati ile yazup arzeyleyesin. Huss- mezbrda kll ikdm u ihtimm zre olup Evkf- Dee'den Mekke-i [Mkerreme] ve Medne fukarsna tayn olunan buday art- vkfa muhlif eksk varmamak hussnda env- mes-i cemle zuhra getresin. Bir sreti, reslerden Zbeyr'e yazlup virildi.

1401
Yazld. Bu dah.

Yemen iin, Vezir Mustafa Paa'nn talebi zerine stanbul'daki bilirkiilerin grleri dorultusunda hazrlanarak yola karlan darbzenlerin Msr'a ulatnda arabalaryla birlikte gemilere yklenilip cilen Yemen'e gnderilmesi.

Msr belerbeisine hkm ki: Vezr Mustaf Paa mektb gnderp; "Yemen mhimmi in ellier dirhem* atar yedi kntr ve yedier kar o[n]be darbzen lzimdr." diy bildrmi idi. mdi; sitne-i Sadetm'[d]e olan ehl-i vukflar; "Zikrolunan darbzen ellier vukyye olup altar kar olmak gerekdr ki, kullanmaa kbil ola." didkleri ecilden tedrk olunup on bir kta arabalaryla gemilere tahml olunup irsl olunmdur. Buyurdum ki: Vardukda, zikrolunan darbzenleri arabalaryla muaccelen Yemen mhimmi in gemilere tahml idp mahall-i memra irsl sl eyleyesin. Huss- mezbr mhimdr; elendrilmeyp ber-vech-i isticl irsl sli bbnda mukayyed olasn.

1402

Haleb defterdarnn Badad'a gnderecei tfek kunda, araba ii, dingili ve kaylarnn geciktirilmeden gemilere yklenip yeterli sayda adam da koularak Lahsa'ya ulatrlmak zere Birecik suyu zerinden Basra'ya gnderilmesi.

Yazld. Lahs belerbeisi kethudsna virildi. F 23 Zi'l-kade, sene: 975 Badd belerbeisine: "Vilyet-i Lahs mhimmt in bin aded tfenk kunda ve krk araba ii ve ana gre dingilleri ve kaylar ile hzr u mheyy eyleyp muaccelen Lahs'ya sl olunmak in Badd'a gnderesin." diy Haleb defterdrna hkm-i erfm gnderilmidr. Buyurdum ki: 115

Varcak, mrun-ileyh fermn olunan keresteyi ihzr idp sana irsl eyledkde tehr u terh itmeyp zikrolunan esbb muaccelen Birecik suy zerinden gemilere tahml idp yanna kifyet mikdr dem koup vilyet-i mezbreye irsl itmek in Basra'ya gnderesin. Huss- mezbr mhimdr; ana gre mukayyed olup mahall-i memra sli bbnda say ikdmun vcda getresin.

[Yev]m's-Sls, f 13 Zi'l-kade, sene: 975

1403

Leh kralna baz eyalar satn alacak olan adamndan Bursa ve stanbul gmrklerinde, drt bin filoriye kadar gmrk alnmamas; ancak bu miktardan daha fazla maln veya bunun malna katlarak bakasnn malnn gmrksz geirilmesinden saknlmas.

Yazld. eride mezkr olan zimmye virildi. Burusa kdsna ve Gmrk emnine hkm ki: Leyh ilisi Sdde-i Sadetm'e arz- hl idp; "Krala baz esbb almak in drt bin filoriyle Yanko Armeti nm demi Burusa'ya gnderilp gmrk alnmamak" bbnda hkm-i erfm taleb itdi ecilden buyurdum ki: Vusl buldukda, anun gibi kral- mezbr tarafndan esbb almaa varan deminn drt bin filorilk satun aldu metdan gmrk taleb itmeyesiz. Amm; bu bahne ile drt bin filorilkdan* ziyde met germekden ve gmrk virmemek in harun metn metlarna haltitmekden hazer idesiz. Yazld. Bu dah. Bir sreti, stanbul kdsna ve Gmrk emnine.

1404
Yazld.

Ereli kadsnn, Sultniye kasabas suyolu inaatn israftan saknarak bir an nce bitirmeye almas; kadlnn deitirilmesi iinin de suyolu inaat bittikten sonra halledilecei.

Ereli kdsna hkm ki: Mektb gnderp; "Kasaba-i Sultniyye'ye gelmesi fermn olunan suyol krk gnde alt bin arunluk yir ilenp zikrolunan sunun harc in yiirmi bir kerre yz bin akadan ziyde tahmn olunmdur. Amm; drt-be kerre yz bin aka bk kalup bu yl itmma sayolunur." diy bildrmisin. Buyurdum ki: Varcak, zikrolunan suyol binsnda gerei gibi mcidd s olup gzden savlmayup istihkm zre itmma iridrmek bbnda env- dikkat ihtimmun vcda 116

getrp itlf u isrf olmamak hussnda dah mcidd s olasn ve; "kdlk tebdl olmak ahvlin" bildrmisin; itmm- maslahat oldukda ol dah tedrk oluna.

1405

Manisa'da taarak pek ok hasara sebebiyet veren ve bu tr taknlarn nne gemek iin iki tarafna sed ina edilmesi planlanan Akbaldr ay inaatnda kullanlacak ta ve kirecin nereden tedarik olunacann bildirilmesi; bu hususun akla kavuturulmasndan sonra szkonusu inaata gelecek yl balanabilecei.

Yazld. Manisa kdsna hkm ki: "Nefs-i Manisa'da cr olan Akbaldr ay dimekle marf olan ay mukaddem taup on aded eme ve bir mescid ve drt krgr kpri ve iki medrese ve hayl evler harb idp Ayn- Al Sultn Zviyesi zerine akup havss- hmyna kll ziyn idp zikrolunan ayun iki cnibi muhkem seddolmaz ise ehirde vk olan cmi- erf mret bmr-hne taraflarna akup harb eylemesi mukarrer olman ahl-i vilyet ve ehl-i vukf kimesneler ile zerine varlup lzim olan sedler bin olunman yz elli bin aka tahmn olundun" arzeylemisin. Amm; zikrolunan sedlere lzim olan ta u kire ne yirden tedrk olunur; ilm eylememisin. Buyurdum ki: Varcak, zikrolunan sedlern ta u kireci ne cnibden tedrk olunur; yazup ilm eyleyesin ki, ina'llh'l-Eazz sene-i tiyede vakti ve mevsimi ile binsna mberet olunup itmma iridrile.

1406

Bahreyn'de dman hisarnn karsna Bender-i Ukayr'dakine benzer bir bur yaplmasna dair Cezre-i Bahreyn'de sakin itaatkr yann tekliflerinin etraflca incelenerek sonucun bildirilmesi.

Yazld. Kethudsna virildi. F 16 Zi'l-kade, sene: 975 Lahs Belerbeisi Al Paa'ya hkm ki: Sbk itat zre olup Cezre-i Bahreyn'de skin olan ayndan Zeynddn Ahmed ve Fazlullh ve emsddn ve Abdullh ve dger emsddn ve Muhammed ve Al nm kimesneler sana mektb gnderp; "Bender-i Ukayr'da olan burc gibi adnun hsr mukbelesinde bir burc bin olunup memleket rayyet zabtoluna, zd zevdeden ciz olup hsr bei kilidin boyunlarna asup hdmete gelelerdi. Ta u kire ise etrfda b-nihyedr. Hemn Bender-i Ukayr gibi bir kule bin olunmas emroluna ki, bu maslahat ina'llh sn vechile olmak kbildr." diy bildrdkleri huss ve andan gayri mektblarnda her ne tahrr eylemiler ise al-vechi't-tafsl Pye-i Serr-i lem-masr-i Husrevnem'e arzolunup lm-i erf-i lem-ml-i husrevnem muht u mil olmdur. mdi; zikrolunan burc bin olundu takdrce memleket vilyetn fethna nef var mdur ve kend mllaryla m bin iderler ve oldu takdrce hsl virr yirler midr, nicedr; 117

tafsli ile malm olmak lzim olman buyurdum ki: Vusl buldukda, gresin; kazyye arzolundu gibi olup mahall-i mezbrda burc yapldu takdrce memlekete nef var mdur ve kend mllaryla m bin iderler ve ne makle mahsli vardur, nicedr; etrf u cevnibin gerei gibi tetebbu u tefahhus idesin; dah vuk zre mufassalen yazup arzeyleyesin. Bi'l-cmle dn [] devlete mteallik umrda ve memleket rayyete enfa olan husslarda env- mes-i cemle vcda getresin.

1407
Yazld.

Bir mhim mesele iin geri dnen Mekke erifinin adamlarnn skenderiyye'ye geldiklerinde bekletilmeden Msr'a gnderilmeleri.

skenderiyye beine hkm ki: Hliy Mekke-i Mkerreme erfinn Sdde-i Sadetm'e gelen demleri gir bir mhimm mstacel maslahat in ol cnibe irsl olunmlardur. na'llh varduklarnda elendrilmeyp muaccelen Msr'a uladurlmasn emridp buyurdum ki: Varcak, emrm zre tehr itdrmeyp muaccelen mahmiyye-i Msr'a irsl eyleyesin. Huss- mezbr mhimdr; ihmlden hazer eyleyesin.

1408

Kefe Sanca Beyi Kasm Bey'in adamna, Bodan'dan beygir tedariki hususunda voyvoda tarafndan yardmc olunmas.

Yazld. Kethudsna virildi. F 14 Zi'l-kade, sene: 975 Bodan Voyvodas Bodan Voyvoda'ya hkm ki: Hliy kdvet'l-meri'l-kirm Kefe Sanca Bei Ksm dme zzh Sdde-i Sadetm'e dem gnderp; "baz mhimm in brgr lzim olman bahsyla ol cnibden kifyet mikdr brgr almak istedklerinde kimesne mni olmamak" bbnda hkm-i erfm taleb itmein buyurdum ki: Mm-ileyhn demi varup akasyla kifyet mikdr brgr almak istedklerinde alviresin.

[Yev]m'l-Hams, f 15 Zi'l-kade, sene: 975

1409

Van'da pazar iinde sahabeye kfrettii talebelerin ehadetleriyle sbit olan Tebrizli Seyyid krullah'n siyaset olunmas.

Yazld. demisi Hasan'a virildi. Van belerbeisine hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb [gnderp]; "Ahl-i Tebrz'den Seyyid krullh in; 118

"Van'a geldkde bzr iinde ashb- kibra sebbitdi." diy talebe-i lmden nice kimesneler ehdet itdi sicill olup Yukaru tarafdan gelmein katle cret olmayup Kala-i Van'da habsolund." diy bildrmisin. mdi; mezbra siyset emridp buyurdum ki: Vardukda, tehr itmeyp mezbr Seyyid krullh'a emrm mcebince siyset idp emr-i erfm* yirine vardun yazup bildresin.

1410

atalca'daki hssa ayrlarn biilmesi iin Silivri'den yz nefer trpanc ihra edilip gnderilmesi; ayrca mir otluk hizmeti teklif edildiinde Silivri'de kpr binasnda altklarn syleyerek kar kan kyllerin itirazlarna da, szkonusu ii para karl yapmalar nedeniyle itibar edilmeyip otluk hizmetinde istihdam edilmeleri.

Yazld. Hssa serrclardan Keyvn'a virildi. Silivri kdsna hkm ki: Hliy atalca'da vk olan hssa ayrlarum bimek in lzim olman taht- kazndan yz nefer trpanc ihrc olunup atalca'ya gnderilmesin emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, bir n ve bir sat tehr u terh itmeyp emrm muktezsnca atalca ayrlarn bimek in taht- kazndan muaccelen yz nefer trpanc ihrc idp trpanlar ve syir lzim olan ltlar ile ihrc idp atalca'ya gnderp ed-i hdmet itdresin ve baz kur ahlsine mr otluk hdmeti teklf olundukda; "Biz Silivri'de kpri binsnda hdmet iderz." diy tealll nd iderler imi. mdi; kpr binsnda hdmeti cretle ed iderler; cretle hdmet itmek mr hdmete mni olmaz. Anun gibilere ol vechile tealll nd itdrmeyp olgelen det knn zre muaccelen otluk hdme[ti]ne ihrc itdrp hlf- emr-i erf kimesneye tealll nd itdrmeyesin.

1411

Silhl olarak gezip mslmanlarn eya ve atlarn aldklar ve adam ldrdkleri bildirilen ehl-i fesd Tatarlarn yakalanp tefti olunmalar ve suu sbit olanlarn haklarndan gelinmesi; ancak kendi halinde olanlara iliilmemesi.

Yazld. Siph Bayram'a virildi. Silistre beine hkm ki: Baz harm Tatar tyifesi ok u yay u kl ile gezp mslimnlarun tavarlarn ve esbblarn sirka idp ve katl-i nfs idp teadd eyledkleri ilm olunman buyurdum ki: Vusl buldukda, buyurdum ki; vech-i merh zre let-i harb ile gezp mslimnlarun esbblarn ve atlarn sirka idp ve katl-i nfs idp teadd eyleyen Tatar tyifesin elegetrp toprak kdlar marifeti[y]le erle gresin; anun gibi let-i harb ile gezp 119

fesd enatleri ve hrsuzluklar sbit zhir olanlarun erle haklarndan gelesin ki, syir ehl-i fesd enat olanlara mcib-i bret ola. Bi'l-cmle bu bbda mukayyed olup Tatar tyifesin let-i harb ile gezdrmeyp memn olmayanlarun erle cezlarn* virp muhtc- arz olan yazup bildresin. Amm; bu bahne ile kend hllerinde olanlar hlf- er teadd itdrmeyesin.

1412
Yazld.

Haleb'de mevcut olan barutun uygun bir yerde depolanp gherile ve barut retiminin arttrlmas.

Haleb belerbeisine hkm ki: Mektb gnderp; " "Vfir mstevf [gherile] iletdrp ne vechile tedrk olunursa arzidesin." diy fermn olunman Haleb Mahzeni'nde yz yetmi kntr ve otuz iki vukyye barut- cedd ve drt yz krk tokuz kntr ve krk vukyye barut- atk ki, cmle sekiz yz yiirmi kntr ve yiirmi sekiz vukyye barut- siyh ve krk be kntr gherile mevcd olup ve imden sonra dah ilenmenn zamndur." diy bildrmein buyurdum ki: Arzitdn zre mevcd olan barut u gherileyi bir mnsib olan yirde der-anbr itdrp dah ziyde iletdrmek bbnda say ihtimm zre olasn. Gherile huss ziyde mhimdr; ana gre mukayyed olasn.

1413
Yazld.

det ve kanuna aykr olarak bidatler ihdas edip reyadan haksz yere para alan Sakz eminine, halka zulmetmekten vazgemesi, aksi takdirde siyaset olunaca yolunda tenbihte bulunulmas.

Sakz beine hkm ki: Nefs-i Sakz ahlsi Sdde-i Sadetm'e dem gnderp; "Hl Sakz emni det knna ve olgelene muhlif ve emre mugyir bidatler ihds idp b-vech ziyde akalarmuz alup zulm teadd ider." diy ekv eyledkleri ecilden buyurdum ki: Vusl buldukda, mezkr getrdp muhkem tenbh tekd idesin ki, basret zre olup min-bad det knna ve kadmden olgelene muhlif ve emre mugyir bidatler ihds itmeyp b-vech ziyde akalarn alup zulm teadd itmeye. yle ki; bade't-tenbh gir vech-i merh zre zulm teadd eyleye, siyset olunmak mukarrerdr; ana gre basret zre ola. Sen dah mukayyed olup bir ferde zulm teadd itdrmeyesin; ider ise arzeyleyesin. Anun gibi zulm teaddsi olup dah vkf olasn, arzeylemeyesin, gerei gibi muteb olursn; bilmi olasn.

120

1414

Edirne'de, kesicilik yaptklar ve ehl-i fesd olduklar eklindeki ikyetler zerine tutuklanan Kara Dervi ve Pamak adl ahslarn nasl kimseler olduklar hakknda aratrma yaplarak sonucun bildirilmesi.

Yazld. Sekbn Kara Al Be'e virildi. F 12 Zi'l-kade, sene: 975 Edirne kdsna hkm ki: Mahrse-i Edirne'de Kara Derv ve Pamakc nm kimesneler hayl mddetden ber kesicilik idp dyim fesd zre olduklar mahrse-i Edirne'de mezbrlardan ekv olunman mezbrlar elegetrilp habsolunmdur. Buyurdum ki: Vusl buldukda, mezbrlar ne asl kimesnelerdr, nicedr; tetebbu idp ha[k]kati ile malm idinp vuk zre yazup bildresin.

1415

Ayaslu Kalesi neferlerinin gherile hizmetinin yansra nzrlarn hizmetlerinde de istihdam edilmeleri kale vs. hizmetlerde skntya yolatndan nzrlara en ok er nefer verilip geri kalanlarn gherile iinde isihdam edilmeleri.

Yazld. Hsr-eri Derv'e virildi. F 16 Zi'l-kade Ayaslu kdsna hkm ki: Mektb gnderp; "Kala-i Ayaslu dizdr ve kethuds ve syir mstahfzlar bu fakra gelp; "Kala-i mezbre neferleri otuz nefer olup Aydn ve Saruhan Nzr olan Seyyid Ahmed ve Havss- Hmyna Nzr olan Ltfullh ve cezre-i Sisam'da ilenen gherile hdmeti ve Rodos mevcibi ve irsliyye hdmetleri in kadmden olgeldi zre teklf olunan hdmeti idegelp hliy piyde v msellem yirleri frhtn iltizm iden Mehmed ahvlimze vkf olmaman ziyde nefer taleb ider; ol takdrce kalamuz* hl kalup ve syir hdemta muzyaka ekerz." diy bildrdklerin" bildrmisin. Buyurdum ki: Gresin; arzolundu gibi ise gherile hdmeti mhimdr; nzrlara istihdm in nihyet ekser er dem virp gayrileri gherile hdmeti[n]de olalar.

1416

Yaanan byk tun felaketi dolaysyla saylar gayet azalan ekinci ve ellicilerin defter-i atkde ad bulunanlarnn ihra olunmayp bunlarn azatllarndan, Abdullah-oullarndan, haymneden ve dier durumu msait olanlardan ocaklarn takviye iin yeterince eleman alnmas.

121

Yazld. demisi Nash'a virildi. F 15 Zi'l-kade, sene: 975 Vize Sanca Muharriri Mustaf'ya hkm ki: Vize yrkleri sbas mektb gnderp; "Vize yrklerin ve cnbzlarn ve ellicilerin sbk gelp vilyet ktibi emrile vilyet defterine kaydidp yiirmi-otuz yldan ber ed-i hdmet idp ve hricden baz kimesneler aramuza girp teehhl itmekle cinsimze karup tavattun itdmz karyelern nsf rey ve nsfmuz eknci v elliciden olup aramuzda dururken defter-i atklara kaydolunan Abdullh-oullar ve siph uteklar ve evld- uteklar ve hricden gelen Abdullh-oullar dah haymne iken kimesnenn defterinde bulunmayup siph topran zirat idp resm-i zemn virmekle nd idp knn- kadm zre ekncilik ve ellicilik hdmetin idegelmiler iken; "Baz zamnda nzl* hdmetin ve syir hdmetleri bize bile teklf iderler." diy eknci v ellici olanlar defter-i cedde kaydolunmaa rz virmezler ve haymne olanlar dah; "Biz siphye resm-i zemn virrz." diy nd iderler. Hliy her yl avrz vk olmayup hdmet sn olmala mbe[y]nimzden kup avrza ilhk olunmak isterler. Kend cinsimzden ise nicesin tn- ekber helk eyledi; bk haytda olan dah tahrr eyledk ve bu makle defter-i atkda yazl olanlarmuz ihrc olunup ve zikrolunan haymnelermz yazlmazsa ocaklara kll noksn lzim gelp hdmete iktidrlar olmaz." diy zhr- acz eyledklerin" bildrdn ecilden buyurdum ki: Anun gibi defter-i atkda yazlu eknci v elliciyi ihrc eylemeyp ve kimesnenn yazlus ve nizlus olmayup ve eknci v ellicinn mutak kullarn defter-i cedde kaydidp hlf- emr-i erf ve mugyir-i knn- mnf kimesneye ol vechile tealll niz itdrmeyesin; muhtc- arz olan defteri tamm idp geldkde arzeyleyesin.

1417

stanbul'da cadde zerinde cumba karp ardak ve dkkn konduranlarn Hssa Mimarba Sinan marifetiyle engellenmesi.

Yazld. Mimrbana virildi. F 20 Zi'l-kade, sene: 975 stanbul kdsna hkm ki: Bundan akdem emr-i erf gnderilp; "Mahrse-i mezbrede tark- mm zerine eh-nin rtk karup ve dkkn yapup yola muzyaka virenleri Hssa Mimrumba Sinn zde mecdh marifeti ile def idesin." diy fermn olunmd. Hliy ol emr-i erfm kem-kn mukarrerdr. Buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda tamm mukayyed olup anun gibi tark- mm zre eh-nin karup ve rtk yapup ve dkknlar ihds eyleyp yola muzyaka virenleri emr-i sbkum zre mrun-ileyh marifeti ile def u ref eyleyesin.

122

[Yev]m's-Sebt, f 16 Zi'l-kade, sene: 975

1418

ran'dan Kaar korucularndan Doluolu Mehmed'le gnderilen bir takm kitap ve avc kulara mukabil olarak kuma, at, atmaca vb. hediyelerle birisinin gnderilmesi.

Yazld. Kethudsna virildi. F 20 Zi'l-kade, sene: 975 Van belerbeisine hkm ki: Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "Ramazn- erfn yiirmi birinci gni Yukaru Cnib'de Kaar korclarndan Dolu-ol Mehmed nm korc ile Gln'un feth-nmesi ve Gln Hkimi Hn Ahmed'e gnderdkleri mektblarun sreti ve Htif nm run Tur-nme adlu bir cild kitb ve be cenh akr ve cenh hin [ve] bir cenh balaban gelp mezbr korc be gn alkonlup sonra mnsib oldu zre mektb yazlup gnderilp ve gelen feth-nme v mektblarun sreti ayn ile gnderilp imdiki hlde demleri gelmekle senn cnibnden dah dem gnderilmek lzimdr." diy arzeyledn ecilden buyurdum ki: Vusl buldukda, sen dah kuma u toan u atmaca v at tedrk idp vech mnsib grdn zre gnderesin.

1419

Ehl-i fesd Araplar ve Muhammed bin Raid'i tahrik ederek isyan ve fesada sebep olan Lahsa Gnllleri Aas Ali Aa ve kardei Lutfi'nin cezalandrlmas.

Yazld. Kethudsna virildi. Lahs belerbeisine hkm ki: Hliy Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Lahs Gnllleri Aas olan Al Aa ve Lutf nm karnda Arb- bed-fil ile yek-dil yek-cihet olup dyim eirr-y Arab mezbrlarun ifsd dlliyle syn ve vilyeti muhsara idp Arb'un yata ve mveresi bunlar ile olup mukaddem salbi in hkm-i erf dah vrid olup hl dilleri ve ittifklar olup Muhammed bin Rid'e iv itmeleriyle syn itmesine sebeb olmdur." diy arzitdn ecilden buyurdum ki: Arzitdn zre ise ki, zhir ola cezsn viresin ki, syir ehl-i fesd enate mcib-i bret ola.

1420

Budun'da sancakbeyi, zam ve erbb- timar kylerinden, gherile madeni bulunanlarn havss- hmyuna ilhak olunarak yerlerine bedel verilmesi.

123

Yazld. Kethudsna virildi. F 15 Zi'l-kade Budun belerbeisine hkm ki: Peuy Bei Mehmed dme zzh dem gnderp; "vilyet-i Budun'a tbi olan sancakbeleri ve zam v erbb- tmr karyelerinde gherile madenleri zhir olup havss- hmyna ilhk olunmak mnsib idin" bildrmein buyurdum ki: Vusl buldukda, gresin; ol asl gherile olmaa kbil ise ve ne mikdr maden zhir olup kimn karyesinde ise eger sancakbei ve eger zam v siph tmrlardur; havss- hmyna ilhk idp yirine bedellerin virp ve ne denl karye olup kimn tmrlar oldun yazup bildresin.

1421

Hns'da yaplan yeni kalede ve civarnda meskn sipahi, azeb vs. kimselerin zarur ihtiyalarn teminde karlatklar zorluun giderilmesi iin, Erzurum, Diyarbakr ve Adilcevaz'dan yeterli miktarda esnaf ve sanatkr gnderilip buralarn eneltilmesi.

Yazld. Hns bei kethudsna virildi. Erzurum belerbeisine hkm ki: Kdvet'l-meri'l-kirm Hns Sanca Bei Mehmed dme zzh Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Liv-i mezbrda mceddeden bin olunan kalada ve etrfnda olan vilyetde siph v azeblerden ve hsr-eri v mer demlerinden ve gayriden hayl dem olup cz v kll maslahatlar vk olsa etrfda be-on gnlk yirlerde olan ehirlere ve kasabalara gidp kll zahmet ekp meklt melbstda ve syir lzim olanlarda kll zarret muzyakalar olup; "etrfda vk olan kasabalarun her birinden bakkl u attr u kalayc v kazanc v hayyt u neccr u kassb ve syir ehl-i sanyidan lzim olanlar getrdilp kala-i mezbrede hefte bzr ikmet olunmasn" taleb rec itdklerin" ilm itdi ecilden buyurdum ki: Vusl buldukda, Erzurum'dan vech-i* merh zre ehl-i sanyidan kifyet mikdr dem ihrc idp mevz- mezbr bdn itdresin. Amm; bu bahne ile ziyde dem yazlup mbirlerden ve gayriden baz ahz celb idp mslimnlar tacz tazyk itdrmeyp adlet zre ihrc eyleyesin ve ne vechile tedrk idp ne mikdr dem ihrc olundun yazup bildresin. Yazld. Bu dah. Bir sreti, Diyrbekir belerbeisine. Yazld. Bu dah. Bir sreti, dilcevz beine. 124

1422

Evine gtrd hasta Acem'in vefat etmesi zerine Kzlyar mevkiinde gmdn itiraf eden ve hapsolunan Abdullah'n tefti olunmas ve zerine su sbit olursa eran gerektii ekilde cezalandrlmas.

Yazld. demisi Hasan Kethud'ya virildi. Burusa kdsna hkm ki: Mektb gnderp; "Abdullh nm kimesnenn ahvli teft olunmak in hkm-i erf vrid olman ihzr olunup sl olundukda; "bir haste Acem'i evine iledp fevtoldukda Kzlyr dimekle marf yirde defnitdin" rzsyla ikrr itdi ve bundan gayri bir mddesi dah sbit olup sicill olmayup habsolund." diy arzeylemisin. mdi; mrun-ileyh ile mezkrun ahvlin teft itmek emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, mahbs olan mezbr Abdullh'un ahvlin mrun-ileyh ile ber-mceb-i er- kavm teft tefahhus idp gresin; zerine her ne sbit zhir olursa ol bbda muktez-y er- erf her ne ise icr idp yirine koyasn.

1423
Yazld. Bu dah.

Bkz. hkm. 1422.

Bir sreti dah, bee: Mektb gnderp "habsitdn Abdullh'un ahvlin" arzeylemisin. Burusa kdsyla grmek in hkm virilmidr. Buyurdum ki: Mrun-ileyh ile maan grp zerine her ne sbit olursa muktez-y erle mil olasz.

1424

Ulyanolu'nun kendisine yurtluk olarak verilmesini istedii tasarrufundaki yerler hakknda malmat verilmesi ve zimmetindeki ml- mirnin tahsil olunmas iin gerekli gayretin gsterilmesi; ayrca olunun altm ake ile Atebe-i Uly mteferrikalarna ilhak olunduunun da kendisine bildirilmesi.

Yazld. Badd Belerbeisi Kethuds Piyle'ye virildi. F 22 Zi'l-kade, sene: 975 Basra belerbeisine hkm ki: Hliy Ulyn-ol Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "itat inkyd* zre sbit-kadem oldun ve tasarrufnda olan emlki yurdluk tarkyla virilmesin" rec itmein buyurdum ki: Gresin; mrun-ileyhn tasarrufnda olan yurdluk tark ile virilmesin rec itdi yirler ne makle yirlerdr ve ne mikdr nesne hsl olur; tete[bbu] idp dah asl zre 125

yazup bildresin ve uhdesinde olan ml- maktun tahsli bbnda mcidd mukdim olasn ve ol hussnda nyet-i aliyye-i husrevnem zuhra getrp altm aka ile Atebe-i Ulym mteferrikalarna ilhk olunmdur; ana gre iln idesin.

1425

Binalarda kullanlan kereste istenilen evsaf ve llerde kesilmedii iin binalara zarar geldii bildirildiinden, kerestenin eskiden beri kesile-geldii ebat ve kalitede kesilmesi, aksi halde cezalandrlacaklar yolunda ilgililere tenbihte bulunulmas ve bundan sonra bu artlar uyarnca amel edilmek zere bu hkmn sicill-i mahfuza kaydolunmas.

Yazld. Mimrbana virildi. stanbul kdsna ve mimrbana hkm ki: Bin mhimmi in mahrse-i stanbul'a kesp getrdkleri kereste det-i kadme zre kesilmeyp eksk kesilmek ile binya zarar geldi ilm olunman kadmden kesilgeldi zre direk cinsinn alsnun tli sekiz zir ve evsatnun tli alt ve be zir ve ednsnun tli drt- zir ve tapan cinsinn byi on be zir ve yassl yedi parmak ve kalnl be parmak ve orta tapanun tli on iki zir olup ve Karadeniz bu cinsinn tli on iki ve on ve sekiz zir ve katllk buun tli on iki ve on zir ve apruk merteinn tli be zir ve yarma merten tli drt zir ve bask in konlan merten tli drt zir ve gemi tahtasnun tli on zir ve barlad (?) tahtasnun tli sekiz zir ve Karadeniz tahtasnun tli drt zir ve kalnl arun- parmakdan eksk olmaya ve Ahyol tahtasnun tli drt zir ve kalnl bir parmak ve su bkus tahtasnun tli drt zir ve kalnl bir parmak ve deste tahtasnun tli zir ve Silivri tahtasnun tli drt zir ve uzun pedavrenn tli iki zir sekiz parmak ve orta pedavrenn tli bir buuk zir ve ksa pedavrenn tli bir zir ve sekiz parmak olup eksk* olmamasn emridp buyurdum ki: Vardukda, bu hussda keml-i ikdm [u] ihtimm ile mukayyed olup dadan kesp getren kimesnelere gerei gibi tenbh tekd eyleyesiz ki, min-bad getrdkleri keresteyi vech-i merh zre tayn olunan zirdan eksk kesmeyp ve kerestenn dah alsn kesp getreler. yle ki; emrolunandan eksk kesp ve alsn getrmeyeler, gerei gibi haklarndan gelinp hakret olunmak mukarrerdr. Ana gre mukayyed olup emrm zre zikrolunan keresteyi tayn olunan zirdan eksk getrtmeyeler ve bu emr-i erfmi sicill-i mahfza kaydeyleyesiz ki, min-bad dah mazmn- hmynyla amel olunup ana muhlif i eylemeyeler.

1426

Daha nce kendisine Karahisr- ark ve Hns sancaklar tahrir defterlerini Sdde-i Sadet'e gnderilmesi emrolunan Batum Sanca Beyi ve Erzurum Muharriri mer Bey'in szkonusu defterlerle birlikte kendisinin de Dersadet'e gelip tevzi iini burada yapmas.

126

Yazld. Zam brhm'e virildi. Batum Sanca Bei olup vilyet-i Erzurum' tahrr iden mer Be'e [hkm] ki: Bundan akdem sana hkm-i hmynum gnderilp; "Tahrr olmas fermn olunan Karahsr- ark ve Hns sancaklarnun defterlerin Sdde-i Sadetm'e gnderesin." diy emrolm idi. Hliy sen gelp bunda tevz itmek emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda tehr itmeyp emrm zre zikrolunan sancaklarun defterleriyle Sdde-i Sadetm'e gelp tevz eyleyesin.

1427

Lahsa beylerbeyine Diyarbakr Hazinesi'nden bir milyon ake bor verilmesi ve bu paray almak zere gnderecei adamnn da, yanna adamlar koularak Badad ve Basra zerinden Lahsa'ya ulatrlmas.

Yazld. Lahs belerbeisi kethudsna virildi. Diyrbekir belerbeisine ve defterdrna hkm ki: Hliy Lahs belerbeisi mektb gnderp; "Lahs mhimmi in on kerre yz bin aka lzim oldun" arzitmein gir tahsl olunup gnderilmek zre Diyrbekir Haznesi'nden be kerre yz bin aka virilmesin emridp buyurdum ki: Vardukda, zikrolunan mikdr aka mrun-ileyh Lahs belerbeisinn demi varup taleb eyledkde art- mesfr zre Diyrbekir Haznesi'nden teslm idp yarar u mutemed demler koup emn slim Badd'a uladurasz. Yazld. Bu dah. Bir sreti, Badd belerbeisine; "Basra'ya uladurasn." diy. Yazld. Bu dah. Bir sreti, Basra belerbeisine; "Lahs'ya uladurmak" in.

[Yev]m'l- sneyn, f 19 Zi'l-kade, sene: 975

1428

Edirne'de Tunca kylarnda sonradan yaplan ba, bahe ve deirmenlerle dklen plerin nehrin ykseldii zamanlarda suyun mecrasna engel olmas dolaysyla yaanan sel basknlarnn nne gemek iin Mimar Ali ve vilyet yanyla gerekli aratrmann yaplarak zarar ihtimalinin ortadan kaldrlmas.

127

Yazld. Hssa mimrlardan lys ol Al'ye virildi. F 21 Zi'l-kade, sene: 975 Edirne kdsna hkm ki: Bundan akdem hkm-i erfm irsl olunup; " "Merhm ve mafrun-leh ceddm Sultn [B]yezd Hn aleyhi'r-rahmet ve'l-gufrnun mahrse-i mezbrede olan Imreti mukbelesinde ve gayri yirlerde hdis beler olup ve kpr kurbinde deirmenler ihds olunup ve At Bzr'nda ve Kiremidlik'de mezbele dkilp badeh beler ve havllar olmala Tunca suy ziyde geldkde suyun mecrsna mni olup etrfa yaylmak ile mslimnlarun evlerin ve havllarn basup zarar ider." diy ikyet olunup zarar- erlerin def [u] ref oluna." diy hkm-i erfm virilmidi. Ol emrm kem-kn mukarrerdr. Buyurdum ki: Vusl buldukda, huss- mezbr mimrlardan Mimr Al mberetiyle ayn- vilyetden onat vechile teft idp gresin; nehr-i mezbrun mecrsna mni olan hdis eger b u bedr ve eger deirmenlerdr; emr-i erf-i sbkum muktezsnca erle zararlarn def u ref idp muhtc- arz olan yazup bildresin.

1429
Yazld.

naat devam eden Payas Kalesi'nin tamamlanmas iin gerekli olmas halinde Haleb Hazinesi'nden ake alnmas ve masraf yaplrken israftan kanlmas.

Bins fermn olunan Payas Kalas'nun zerine tayn olunan (

) hkm ki:

Hliy Haleb Belerbeisi emru'l-meri'l-kirm skender dme ikblh mektb gnderp; "kala-i mezbrenn eski temeli zre bin mmkin olmayup yeniden temel urlup tli ve arz ne mikdr oldun ve hl temel yir yzine kup muttasl cidd ikdm olunup hdmet olundun" bildrilp ve; "mukaddem harc in on bin altun virilp lzim olan masrife sarfolunup ancak iki bin altun mikdr kalup vef itmedi takdrce Haleb Haznesi'nden virilmesi lzim oldu" ilm olunman buyurdum ki: Varcak, kalanun bins hussnda ve istihkm zre itmma iridrmesi bbnda ikdm u ihtimm eyleyesin. Anun gibi harca sbk virilen altun kifyet itmedi takdrce Haleb Haznesi'nden kifyet mikdr altun taleb idp alup dah ber-vech-i istihkm itmma iridrmesine say ikdm eyleyesin. Amm; masrifde ihtimm idp itlf u isrfdan ictinb idesin. Hazne huss in Haleb defterdrna hkm-i erfm gnderilmidr; lzim oldukda taleb eyleyesin.

1430

Yeni tahrirde defter-i atkde olduu zere alt bin akeye kaydolunduu, ancak zerine da ykld iin bu miktar kaldramayaca sanca beyi tarafndan bildirilen Mu[z]tafran adl hs memleha hakknda gerekli incelemenin yaplarak tahammlne gre bir miktarla kaydedilmesi.

128

Yazld. Kethuds Al'ye virildi. F 20 Zi'l-kade, sene: 975 Vilyet-i Erzurum' tahrr iden Sdk eleb'ye hkm ki: Kzuan Sanca Bei Murd dme zzh mektb gnderp; "sanca hslarndan sbk alt bin aka yazar Mu[z]tafrn nm memlehanun zerine ta yklup hr sular haltolmala amelden kalup otuz-krk altun hsl olmazken defter-i atk muktezsnca alt bin akaya kaydolundun" bildrmein buyurdum ki: Kazyye arzolundu gibi ise tamm gavrine irip hak[ka]ti ile malm idinp dah adlet zre mtehammil olduna gre kaydidesin.

1431

Rodos beyinin dery ve adalar muhafazasna ktnda iki adet korsan levent gemisini bastna vs.'ye dair gnderdii mektubun alnd; dery, adalar ve memleket muhafazas ile dmandan dil alnp elde edilecek haberleri Sdde-i Sadet'e bildirmek hususlarnda bundan sonra da ayn ekilde gayret gsterilmesi.

Yazld. Kethuds Cafer'e virildi. F 6 Zi'l-hcce, sene: 975 Rodos beine hkm ki: Mektb gnderp; "muhfaza in deryya klmak zre iken Aramgar nm kfir iki pre gemi ile adalar cnibine geldi istim olunman deryya klup tetebbu olundukda asl grmi kimesne olmayup adalar reys pre levend gemilerinden ekv itmein tetebbu iderken Mora'ya tbi Benefe Kalas'nda bir karamrsel bulup haber sordukda; "Mezbrlar Marib Trablus'ndan kal yedi gn imi; kfirn kpudn tebdl olunup yeni kapudn seksenden ziyde gemi donadup niyyetleri malm deildr." diy haber virp ol yirn halk dah mezbr levendtdan ikyet idp ve () haberleri alnup nsfu'l-leylde basldukda levendleri karaya dkilp yiirmi neferi elegetrilp iki pre gemileri ihrk olunup ve adalardan alduklar demler gemilerinde bulunup yirl yirine gnderilp; "Karaya gaybet iden levendleri ve reslerin elegetresiz." diy reyya tenbh olunup ve Moton'da klayan gnll reslerden Memi ve Abdlgaffr nm resler kfirlerden sahh dil alman gnderildin" arzeyledn ecilden buyurdum ki: Vusl buldukda, min-bad dah dery yzine ve adalar muhfazasnda gerei gibi mcidd merdne olup addan ve korsan levendlerden Memlik-i Mahrse'ye zarar u ziyn iridrmemek bbnda env- ikdm u ihtimmun zuhra getrp addan dah yarar diller alnup haberlerin Sdde-i Sadetm'e arz u irsl itmekdan hl olmayasn; yle bilesin.

1432

Bodan voyvodasnn isyan ve muhalefet olmad mddete leyhlilerle iyi geinmeye alp ahde aykr herhangi bir harekette bulunulmamas.
129

Yazld. Bodan voyvodasna hkm ki: Hliy Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Leyh kral ve beleriyle dostluk murd olup lkin anlar marr u mtekebbir tyife olman Bodan voyvodalar kendlere virg virp her husslarna tbi olmak murd idinp ve Bodan cnibinden kaup varan kimesneleri yanlarna alup muvenet idp rey iftlerin srecek zamnda hurc idp ol sebebden rey ilerin ve glerin koyup n-r asker cem itmek lzim gelr. Bu vechile fesd fetretden hl olunmaz." diy bildrdn ecilden buyurdum ki: Vusl buldukda, mdm ki, ol cnibden syn u muhlefet olmaya, sen dah mmkin oldukca her vechile mdr idp ahde muhlif i eylemeyesin. 25 () 975*

[Yev]m's-Sls, f 20 Zi'l-kade, sene: 975

1433

Bkz. hkm. 1402.

Yazld. Kethudsna virildi. Badd belerbeisine hkm ki: "Vilyet-i Lahs mhimmi in bin aded tfenk kunda ve krk dne araba ii ve ana gre dingilleri ve kaylaryla hzr u mheyy eyleyp muaccelen Lahs'ya sl olunman Badd'a gnderesin." diy Haleb defterdrna hkm-i erfm irsl olunmdur. Buyurdum ki: Varcak, mrun-ileyh fermn olunan keresteyi ihzr eyleyp sana irsl eyledkde tehr u terh itmeyp zikrolunan esbb muaccelen Birecik suy zerinden tahml idp yanna kifyet mikdr dem koup vilyet-i mezbreye irsl itmek in Basra'ya gnderesin. Huss- mezbr ehemm-i umrdandur; ana gre mukayyed olup mahall-i memra sli bbnda say ikdmun vcda getresin.

1434

Bolu sipahilerinin tamamnn binde beer altn bedel akesi alnarak muhafazada alkonulmas ve toplanlan altnn Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Yazld. spir avu'a virildi. F 20 Zi'l-kade, sene: 975 Bol sanca beine hkm ki: Bundan akdem mektb gnderp; "Bol siphlerinden iki yz neferi muhfaza hdmetine alkonla." diy bildrmisin. Cmle siphler muhfaza hdmetinde kalmak emrolmdur. Ol mukbelede binde beer altun bedel akas alnmak emridp buyurdum ki: 130

Vusl buldukda, mezkrn siphlerden emrm zre binde beer altun bedel akas cem u tahsl idp Sdde-i Sadetm'e gnde[r]esin.

1435

Donanma'da olup vefat eden zaim ve sipahilerin mahll timarlarnn varsa klca yarar oullarna, yoksa kanunen mstehk olanlara, yal olup sefere gc olmayanlarn timarlarnn da, istemeleri halinde yarar oullarna tevcih olunup tezkirelerinin verilmesi.

Yazld. Kapudn paaya virildi. F 20 Zi'l-kade, sene: 975 Cezyir Belerbeisi Al Paa'ya hkm ki: Hliy Donanma-i* Hmyn ile kolan zam v siphlerden veft eyleyenlern mahll kalan tmrlarn knn zre mstehkk olanlara ve pr olup sefer-i hmyna iktidrlar olmamala ihtiyrlaryla tmrlarn klca yarar oullarna bildrenlern tmrlar virilmesin emridp buyurdum ki: Dona[n]ma-i Hmyn'da bile olan zam v siphlerden anun gibi veft eyleyenlern tmrlarn klca yarar oullar var ise oullarna yosa knn zre mstehkk olanlara ve pr olup sefere iktidr olmamala ihtiyrlaryla tmrlarn oullarna bildrmek isteyenlern tmrlarn klca yarar sulb oullarna vech mnsib grdn zre tevch eyleyp tezkiresin viresin ki, bert- erfm virile.

1436

Marib Trablusu ve Cezyir-i Garb beylerbeyilerinin gemilerini ve askerlerini hazr edip, Donanma-i Hmyun ile deryya alacak olan Cezyir Beylerbeyi Kaptan Ali Paa'dan gelecek haberi beklemeleri ve onun uygun grecei ekilde hareket etmeleri; ayrca Marib Trablusu beylerbeyinin bu hususta Cezyir-i Garb beylerbeyine gnderilen hkm Cezyir'e ulatrmas.

Yazld. Tekrr yazld. Hseyin avu'a virildi. F gurre-i Muharrem, sene: 976* Bu dah. Marib Trablus belerbeisine hkm ki: Mukaddem Sdde-i Sadetm'e Yenierilerm Aas olup hl Cezyir Belerbeisi ve Kapudnum Al dme ikblh Dona[n]ma-i Hmynum ile deryya kmak zre olman sen dah mrun-ileyh cnibine gz-kulak tutup hzr u mheyy olman lzim olman buyurdum ki: Varcak, emrm zre yanunda olan kadrgalar ve res v azebn* ve syir asker ile hzr u mheyy olup Donanma-i Hmynum cnibine gz-kulak tutup mrun-ileyh kapudnumla haberlep vech mnsib grdi zre muhfaza-i vilyet hussnda ve gayride env- mes v ikdmun zuhra getresin ve bu huss in Cezyir-i Garb 131

belerbeisine dah hkm-i erfm gnderilmidr; tehr itmeyp irsl idesin. Yazld. H. Tekrr yazld. Bu dah. Bir sreti, Cezyir-i Garb belerbeisine.

1437

Trablus Beyi Dervi Bey ile Sdde-i Sadet'e hazine getiren on adamnn Msr'daki ulfelerine dahlolunmamas.

Yazld. Derv Be kethudsna virildi. F 25 Zi'l-kade, sene: 975 Msr belerbeisine hkm ki: Hliy Trablus Bei olan Derv dme zzhnun on nefer demleri Msr'da dirlik tasarruf idp; "bu defa hazne ile Sdde-i Sadetm'e bile gelp varduklarnda ulfelerine dahlolunmamak" bbnda emr-i erfm rec itmein buyurdum ki: Mrun-ileyh ile hazne ile gelenlern ulfelerine kimesneyi b-vech dahlitdrmeyesin.

1438
Yazld. H.

Kendisine Trablus sanca verilen ve hazine ile Sdde-i Sadet'e gelen Dervi'in evinin Msr kullarndan bir ka adam koulup emniyetli bir ekilde Trablus'a ulatrlmas.

Msr belerbeisine hkm ki: Msr belerinden hl hazne ile Sdde-i Sadetm'e gelen Derv dme zzhya Trablus sanca nyet olunup buyurdum ki: Mm-ileyhn evi Msr'dan sancana gmel oldukda, Msr kullarndan ihtiyr idenlerden birka nefer dem bile koup emn slim sancana uladurasn.

1439

Dery seferine kan Karesi ve Biga sancaklar beylerinin yerine szkonusu sancaklarn muhafazasna tayin olunan Bostan avu'a memleket muhafazas ve ehl-i fesdn ele getirilerek cezalandrlmalar hususlarnda kadlar tarafndan yardm edilmesi.

Yazld. Mezbr avua virildi. F 20 Zi'l-kade, sene: 975 Karesi ve Biga sancaklar kdlarna hkm ki: Hliy Karesi ve Biga sancaklar beleri siphleriyle deryya gidp ina'llh tel gelince zikrolunan sancaklarun hfz u hrseti lzim olman Dergh- Muallm 132

avularndan Bostn avu zde kadruh huss- mezbr in irsl olunmdur. Buyurdum ki: Mrun-ileyh sancakbeleri seferden avdet idp gelince mm-ileyh ol vilyetleri hfz u hrset idp ve harm-zde v ehl-i fesd elegetrp fesd enatleri erle sbit zhir olanlar sret-i sicilleri ile kree gnderp memleket vilyeti fesd enatlerinden pk tathr eyleye ve siz dah muhfazaya mteallik umrda mrun-ileyhe gerei gibi muvenet muzheret eyleyp bb- ikdm u ihtimmda dakka fevtitmeyesiz.

1440

stanbul kasaplar sermayesi olarak toplanan akeye mtevelli olan tcir Mustafa'nn mteveffa Msr Beylerbeyi Mahmud Bey'deki alacann denmi olmas halinde teslim temessklerinin, aksi takdirde, belirtilen meblan Mahmud Bey'in muhalleftndan tahsil olunarak Hazine'ye vasiyet ettii skfleriyle birlikte Hazine'ye gnderilmesi.

Yazld. Sultn Byezd mtevellsine virildi. F 25 Zi'l-kade, sene: 975 Msr belerbeisine hkm ki: Bundan akdem mahrse-i stanbul'da kassblar sermyesiyn cem olunan akaya Mtevell iken fevtolan Sdde-i Sadetm mteferrikalarndan tcir Mustaf'nun defteri mcebince sbk Msr Belerbeisi iken fevtolan Mahmd Be'n zimmetinde sene: tokuz yz yetmi abn gurresinden yz seksen drt bin aka karz ve trh- mezbrdan tokuz yz yetmi be Receb gyetine gelince onn onbir hsb zre iki yllk murbahadan yetmi alt bin sekiz yz aka ki, cmle drt yz altm bin sekiz yz aka olur mteveff-y mrun-ileyhn metrkt muhalleftndan tahsl olunup Hzne-i mirem'e irsl olunmasn emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, mteveff-y mrun-ileyhn muhalleftndan zikrolunan mikdr aka tahsl itdrp der-kse idp mhrleyp Sdde-i Sadetm'e gnderesin. yle ki; teslmine temessk ibrz olunursa ibrz olunan temesskleri bile alup gnderesin ki, bunda mezbr tcir Mustaf'nun vrislerinden alna ve mteveff-i mrun-ileyh skflerin Hzne-i mirem'e vasyyet itmidr; ne mikdr skfi var ise defter idp cmlesin Hzne-i mirem'e irsl eyleyesin.

[Yev]m'l-Erbi, f 21 Zi'l-kade, sene: 975

1441

Ktahya ikinci nevbetl yayalarnn yayaba ve mukaddimleriyle birlikte Anadolu Timarlar Kethdas Ahmed'in yannda top yuvala hizmetinde istihdam olunmak zere cilen ihra edilmesi.

133

Yazld. Hdmetkr Cafer'e virildi. F 25 Zi'l-kade, sene: 975 Kthiyye yayalar beine hkm ki: Hliy Kthiyye yayalarnun bir nevbetlsi ki, ( ) neferdr Bilecik'de* demr top yuvalaklar hdmetinde olup Anatol Tmrlarnun Kethuds olan Ahmed zde mecdh yanna yuvalak hdmetinde olmalarn emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, sanca[u]nun ikinci nevbetl piydelerin dah det-i kadme zre yayabalar ve mukaddimleri ve altar aylk zd zevdeleri ile muaccelen b-kusr ihrc idp emr-i erfm muktezsnca hdmet-i mezbreye varup mberet idp ed-i hdmet itmek bbnda env- ikdm u ihtimmun vcda getresin. Huss- mezbr mhimmt- umrdandur; fermn olunan bir nevbe[t]l piydelerni muaccelen ihrc idp ihml mshele itmeyp yayalarun gi vey eksk eyleyp hdmet avkolunmal olmaya; yle bilesin.

[Yev]m'l-Hams, f 22 Zi'l-kade, sene: 975

1442

zvornik ve Brdelen Kaleleri'nden Ardenice Kalesi'ne ihra ve muhafazada istihdam olunan otuz nefer hisar-erinden yerlerine gnderilen sekiz neferin anlan hizmete iade edilmeleri.

Yazld. Topurgrad (?) Kalas'nda Kethud olan Mehmed'e virildi. F 25 Zi'l-kade, sene: 975 Budun belerbeisine hkm ki: Bundan akdem sene: 974 Rebu'l-evveli'nn evyilinde zvornik ve Brdelen dizdrlarna emr-i erfm gnderilp; " zvornik Kalas'nda yiirmi be nefer ve Brdelen Kalas'ndan be nefer hsr-eri ihrc idp Ardenice Kalas'na gnderesiz." diy fermn olunup hliy ol emr-i erfm muktezsnca zikrolunan neferler ihrc olunup kala-i mezbreye varup hdmetde olup lkin sekiz neferi gir yirlerine ihrc olunduklar ilm olunman buyurdum ki: Varcak, emr-i sbkum mcebince mukaddem tayn olunan otuz nefer hsr-erenleri gir kala-i Ardenice muhfazasna gnderp ilerinden kimesneyi alkomayasn.

1443

Nevbetleri gelmesine ramen Rudnik Madeni'ne gitmeyen Selanik yrklerinin ihralar hususunda Selanik Yrkleri Subas Sleyman'n adamlarna yardm edilmesi; emre itaat etmeyip inad edenlerinse yarar adamlara koulup Sdde-i Sadet'e gnderilmeleri.

134

Yazld. Subas Ahmed'e virildi. F 25 Zi'l-kade, sene: 975 Selanik yrkleri olan kdlara hkm ki: Hliy Selanik Yrkleri Sbas olan kdvet'l-emcid ve'l-ekrim Sleymn zde mecdh Dergh- Muallm'a dem gnderp; "emrm muktezsnca Rudnik Madeni hdmetinde olup sbalna tbi olan yrk tyifesinn nevbeti gelenleri emr-i erfm mcebince hdmet-i mezkre in ihrc itmek istedkde itat itmeyp bu sebeb ile hdmet-i mezkre avk u tehr olmak lzim geldin" bildrp ol bbda emr-i erfm taleb itmein buyurdum ki: Her birinz taht- kaznuzda gerei gibi mukayyed olup anun gibi mrun-ileyhn demleri varup nevbeti olan yrk tyifesin emrm muktezsnca hdmet-i mezkre in ihrc itmein istedklerinde olgelen det knn zre ihrc itdrp emr-i erfme mugyir tealll niz itdrmeyesiz. yle ki; emre itat itmeyp tealll nd iderler ise yarar demlere koup mrun-ileyh yrk sbasnun demisiyle Sdde-i Sadetm'e gnderesiz ki, knnlar zre siyset olunalar.

[Yev]m's-Sebt, f 23 Zi'l-kade, sene: 975

1444

Gnderilen drt yz akenin hak eden yenierelere datlmas; yayaba, atl zaarc ve atl sekbanlardan ikier neferle drt solak ve dokuz akeli yirmi yenierinin ble karlmas.

Yazld. Muhzra virildi. F 25 Zi'l-kade, sene: 975 Yenieri aasna hkm ki: Hliy yenieri kullarum hakknda mezd-i nyet-i husrevnem zuhra getrp tevz in drt yz aka inm idp buyurdum ki: Vusl buldukda, zikrolunan kullarum hakknda zuhra gelen drt yz aka inm yarar olup mstehkk olanlara det-i kadme mcebince vech mnsib grdnz zre tevz eyleyesiz ve bundan mad iki nefer yayabaya ve iki nefer atlu zaarcya ve iki nefer atlu sekbnlara* ve drt nefer solaka ve tokuz akalu yiirmi nefer yenieri kullarum ki, cmle otuz nefer olur dah det-i kadme zre ble karasz.

1445

Bir hkm irad edip Eflak halkndan baz kiilerden muhtelif dava ve taleplerde bulunan fakat mahkemeye gelmeyen Mehmed'in hasmlaryla bir araya getirilerek davasnn grlmesi; iddialarnn aslsz kmas halinde meni ve ayet zerinden onbe yl gemi bir husus szkonusuysa grlmek iin emr-i erifin beklenilmesi.

135

Yazld. kird (?) Musl eleb'ye virildi. F 25 Zi'l-kade, sene: 975 ernovi kdsna hkm ki: Eflak Voyvodas Petre mektb gnderp; "Hliy Mehmed nm kimesne hkm-i erf rd idp mcerred celb-i ml in; "Vilyet-i Eflak'da Kaluc nm kasaba halk bin kle tuzum ve yz res kara srum ve on bin yz akam yam idp ve Trgovite nm kasabadan Armans Nikola nm zimmyi mudrabe in virdm bin altun ve mezkr altun ile fyide itdi yiirmi pre kum ile kasaba-i mezbre porkolab ve syir zimmler katlidp esbb u altun gret itmilerdr." diy irret ekvet idp Miro Voyvoda zamnndan mukaddem vk olan kazyyeyi dav idp kendsi gelp husamsyla berber olmayup hkm-i erfi avu ile gnderp iki defa dem gnderilp kend bi'z-zt taleb olundukda; "Ben varup dav itmezin; hemn huss- mezbr teft itmeyp zikrolunan kasabalarun rencberlerinn rzklarn satup mebla- mezbr tahsl eyleyp vey kendsi ed eylesn." diy cevb gnderdi vilyet-i mezbre reys her zamnda iftirsndan ciz fr[]mnde kalmdur." diy; "huss- mezbr hakk zre teft olunup kat- husmet klnmak" recsna arzitdi ecilden buyurdum ki: Vusl buldukda, ihzr- husam klup bu huss onat vechile hakk zre dikkat ihtimm ile erle teft tefahhus eyleyp gresin; fi'l-vk kazyye arzolundu gibi olup mcerred celb ahz in teadd ider ise men u def idp on be yldan ziyde mrr iden hussun grilmesine emr-i erfm vrid olmadn istim itmeyesin.

1446

Kaptan Paa'nn, spanya ve Malta kfirine zahire verip gemilerinde klavuzluk yaptklar, reyay yamalayp bir ksmn esir, bir ksmn katlettikleri, vergilerini demedikleri bildirilen Makali nahiyesi keferesinin durumunu aratrmas; kfirlerle ibirlii yaptklar ve fesad iledikleri doru ise haklarndan gelmesi; ayrca orada bir kale yaplmas gerekirse nasl bir kale yaplabilecei ve kaa mal olaca hususunu da aratrp bildirmesi.

Yazld. Kapudn paaya virildi. F 18 Zi'l-kade sene: 975 Kapudn paaya hkm ki: Moton Kds olup Mora Mfettii olan Mehmed mektb gnderp; "Mezistre kazsnda vk olan Makali nhyesi dery kenrnda sab u sengistn yirde olman keferesi syn zre olup spanya ve Malta kfiri ile yek-dil olup zd zevdelerin virp ve dru'l-harb gemilerine girp kulaguzluk idp mslimnlar ve memleket reysn gret esr ve nicesin katleyleyp ve fethdan ber det-i anm u harclarn virmeyp Moton ve Koron ve Kalamata ahlsi zulmlerinden ciz kalup gret olmaynca slhlar mmkin olmayup yle ki; mahall-i mezbrda kala yaplup liv-i mezbrda olan kldan kifyet mikdr hsr-eri ihrc olunursa rey sde olup ml- mrye dah nef oldun" 136

bildrmein; "Bu huss if eylemeyp zam v siphleri ile Donanma-i Hmyn'a dhl olmak niyyeti ile cemyyet idp Donanma varnca hzr u mheyy olasn." diy hkm-i erfm gnderilp Mezistre beine dah; "Siphlernle hzr olasn." diy emrm olmdur. Buyurdum ki: na'llh'l-Eazz Donanma-i Hmynum ile ol cniblere varldukda, zikrolunan nhye keferesinn ahvlin tetebbu idp fi'l-vk kffr ile mumelesi olup mslimnlara ve reyya zararlar olup synlar mukarrer ise emr-i erfm mcebince anda cem olan zam v siph ile vech mnsib grildi zre hsn-i tedrk ile ol slern hakkndan gelp gret itdresin ve mahall-i mezbrda kala bin olunmak lzim olursa ne makle kala bin olunmak mnsibdr ve ne mikdr aka ile olur; tahmn itdrp ve dah ol slern ne vechile haklarndan gelp kala bin olunmas nice mnsib grildin yazup Sdde-i Sadetm'e bildresin.

1447
Yazld.

Arnavut ve voynuklarn odun ve tekne aac kestikleri bildirilen znikmid'deki hssa korularn muhafazaya alnmas ve emre aykr olarak aa kesenlerin tutulup Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

znikmid kdsna hkm ki: Kaz-i mezbrda vk olan hssa korlardan baz Arnavud u voynuk tyifesi gep odun u tekne aac kesp koruya zarar eyledklerin istim olunman buyurdum ki: Erbb- tmrdan Sinn Kethud vardukda, taht- kaznda vk olan koruy gerei gibi hfzitdrp bir ferde odun ve gayri nesne kesdrmeyesin. Anun gibi varup hlf- emr mezkr korudan odun u tekne aac ve syir kereste kesenler eger Arnavud ve eger voynuk tyifesidr ve eger gayridr; dutup mezbr ile Sdde-i Sadetm'e gnderesin.

1448
Yazld.

Cankirman Kalesi'ne gelerek varou yakp hayvan gasbeden Leh kfirinin zerine varlp Osmanl lkesine yaptklar tecavzn bertaraf edilmesi.

Silistre beine hkm ki: Cankirman Kalas'na Leh kfiri p varo ihrk idp baz tavar srp teadd eyledkleri ilm olman buyurdum ki: Vusl buldukda, muaccelen sancaunda olan siph v Tatar tyifesiyle irip Memlik-i Mahrse'den teaddlerin def u ref eyleyesin. Huss- mezbr ehemm-i umrdandur; bb- ihtimmda dakka fevteylemeyesin.

1449

Istabl- mire ayr iin Hslar kazasndan her yl gnderilen miktardan daha az araba geldiinden, Hslar kadsnn bizzat ilgilenip yeterli sayda araba gndermesi.
137

Yazld. Mezbr serrca virildi. F 25 Zi'l-kade, sene: 975 Hslar kdsna hkm ki: Istabl- mire ayr mhimmi in her yl taht- kazndan iki yz araba gelrken bu sene yz mikdr araba gelmi; olgeldi zre kifyet mikdr araba ihrc olunmamanun asl nedr? Bi'z-zt mukayyed olup muaccelen kifyet mikdr araba ihrc olunmasn emridp buyurdum ki: Hssa serrclardan Kara Mustaf vardukda, emr-i erfm zre bi'z-zt nyibnle mukayyed olup taht- kazndan kifyet mikdr araba ihrc eyleyesin. Huss- mezbr ehemm-i umrdandur; bi'z-zt mukayyed olup itmm- maslahat itmek bbnda mcidd olasn.

1450

Bursa'da, irreti ve mslmanlara zarar mseccel olan lyas olu Mustafa'nn Cezyir-i Marib'e srlmek zere yarar adamlara koularak Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Yazld. Mesh avu'a virildi. F 25 Zi'l-kade, sene: 975 Burusa beine hkm ki: Mektb gnderp; " lys ol Mehmed'n irret ekveti ve mslimnlara zulm teaddsi oldu defetile sicill olunup sret-i sicilleri bile gnderildin" bildrp kd-askerlerm cnibinden Pye-i Serrm'e arzolundukda Cezyir'e srilmesin emridp buyurdum ki: Mezkrun ol yirden alkasn kat itdrp dah yarar demlerne koup Sdde-i Sadetm'e gnderesin ki, Cezyir-i Marib'e srile.

1451

si Araplarn haklarndan gelinmek hususunda Ulyanolu tarafndan muavenet talebinde bulunulmas halinde, her trl yardmn yaplmas.

Yazld. Kethudsna virildi. F 5 Zi'l-hcce, sene: 975 Basra belerbeisine hkm ki: "Ol cniblerde Arb tyifesinden syn u tuyn zerine olup fesd enatleri oldun" Ulyn-ol ilm eyleyp haklarndan gelinmek hussnda muvenet taleb eyledkde mrun-ileyhe muvenet itmek emridp buyurdum ki: Vardukda, gresin; fi'l-vk Arb tyifesinn syn zre olup fesd enateri zuhr idp itat inkyd itmedklerin mm-ileyh ilm eyleyp haklarndan gelinmek bbnda muvenet taleb ider ise tehr itmeyp her vechile muvenet muzheret idp ikdm u ihtimmda dakka fevtitmeyesin.

138

1452

simleri yazl Tatar mirzalarna belirtilen miktarlarda salyne tayin olunduu.

Yazld. Tezkire-i Sn Hzr Be ile paa hazretlerine gnderildi. F 26 Zi'l-kade, sene: 975 Kefe nzrna hkm ki: Hliy Tatar m[r]zlarndan Mbrek Giray ve Bah Sat ve slm ve Gz nm mrzlara mezd-i merhametmden Kefev aka hsb zre Mbrek Giry'a elli be bin ve madsna ellier bin slyne tayn olunmdur. Buyurdum ki: Varcak, fermn- l-num muktezsnca mezkrlara tayn olundu zre Kefev akadan slynelerin tasarruf itdrp defterne kaydeyleyesin.

1453

Kapatlmalarna dair daha nce bir ok hkm gnderilmesine ramen hl faaliyet gsteren stanbul ve Galata'daki kahvehne, meyhne ve bozaclarn hemen kapatlmalar; ellerinde araplar varsa iine tuz katlarak sirke yaplmas; yasaa muhalefet edenlerin bildirilmesi.

Yazld. ehir sbana virildi. F 26 Zi'l-kade, sene: 975 stanbul ve Galata kdsna hkm ki: Bundan akdem nice defa ahkm- erfe gnderilp; " stanbul ve Galata'da vk olan eger mey-hne v kahve-hnedr ve eger Tatar bozas ilenen mahallerdr; klliyyen ref olunmak" fermn olunmd. Hliy slb- sbk zre kem-kn mey-hneler ve kahve-hneler ileyp ve Tatar bozas satlup fsk u fcr oldu istim olund. mdi; ol emr-i erfm kem-kn mukarrerdr. Buyurdum ki: Varcak, bu bbda her birinz tamm mukayyed olup eger stanbul'da ve eger Galata'da vk olan mey-hne v kahve-hneleri klliyyen def u ref idp hamrlar var ise tuz katup sirke itdrp emr-i erfme muhlif i itdrmeyesiz. Memn olmayan isimleriyle yazup bildresiz; dyim bu emr-i erfmn icrsnda mukayyed olup ana muhlif i olmakdan ih[ti]yt zre olasz.

1454

Yemen beylerbeyi, Arap ekyasnn gittike azttn ve durumun kritik bir hal aldn bildirdiinden, Osman Paa'nn gemilere bindirilip bir an nce Yemen'e gnderilmesi; onu takiben de Vezir Mustafa Paa'nn eksikliklerini tamamlayp gemilere binerek Yemen'e kmas ve dmann bertaraf edilmesi.

Yazld. Tezkireci Hzr Be ile paa hazretlerine gnderildi. F 26 Zi'l-kade, sene: 975 Msr belerbeisine hkm ki: Yemen belerbeisi mektb gnderp; "Yemen ahvlin" bildrp; "henz askir-i mansreden kimesne varup vusl bulmadun ve eky-y Arb etrf u cevnibe mstevl 139

olup mtefassl olmak zre oldun" bildrmi. mdi; bundan akdem; "Osmn Paa lt- harb ile gemilere girp muaccelen varup irip badeh serdr olan Vezrm Mustaf Paa dah tedrk olunan gemilerle syir askir-i mansre ile varup irimek ardnca ola." diy emrm olmd. Bu zamna dein tehr olmaa bs ne olmdur; malm olmak lzim olup ve emr-i erf-i sbkum muktezsnca Osmn Paa tehr u tevakkuf itmeyp mevcd olan yarak ve zd zevde ile gemilere girp mahall-i memra mteveccih olmasn emreyleyp buyurdum ki: Vusl buldukda, asl tehr u tevakkuf itmeyp mevcd olan gemilerle varup ad-y bed-reyn memleket vilyetden dest-i teaddsin kesp akabince Vezrm Mustaf Paa dme ikblh dah lzim olan husslarn grp gemiler ile azmet eyleyp bi-nyeti'llhi tel itmm- kr myesser olmak bbnda env- say ihtimm oluna. Bu bbda mrun-ileyhimya dah hkm-i erfm gnderilmidr; ana gre mukayyed olalar. Huss- mezbr gyet ehemm-i umrdandur; tehr u terh zamn deildr; dmene ruhsat virilmeyp gz adurmayup irimek ardnca olmak gerekdr. Tedrk olunmas lzim olan husslarn muaccelen tedrk idivirp birbiri akabince mstevf zehyir ile askir-i mansrenn mahall-i memra irsl sli bbnda var kuvveti bzya getrp mcidd s olasz.

1455
Yazld. H.

Osman Paa'nn daha fazla gecikmeden hazr gemilere mevcut zahire ve askerle binerek bir an nce Yemen'e ulamas; Vezir Mustafa Paa'nn da kalan askerlerle daha sonra gelecei.

Osmn Paa'ya hkm ki: Bundan akdem nice defa ahkm- erfe gnderilp; "Mevcd olan gemilerle ve hzr olan askerile gemilere girp Yemen cnibine srat zre azmet eyleyesin." diy emrm olmd. Yemen belerbeisi mektb gnderp; "henz askir-i mansreden vilyet-i Yemen'e kimesne varmayup adnun etrf u cevnibine siryeti oldun" bildrmein buyurdum ki: Vusl buldukda, asl v kat tehr u terh itmeyp emrm mcebince hzr olan gemilerle ve mevcd olan zehyir asker ile gemilere girp muaccelen vakti ve mevsimi ile mahall-i memra irimek ardnca olasn. Akabnce Vezrm Mustaf Paa dme ikblh dah syir askir-i mansre ile gemilere girp adya ruhsat virilmeyp birbiri akabince ale't-tevl irimek ardnca olalar. Huss- mezbr gyet ehemm-i umrdandur; kat tevakkuf u tereddd eylemeyp emrm zre gemilere girp mahall-i memra irimek bbnda gerei gibi mcidd s olasn.

140

[Yev]m'l-Ahad, f 24 Zi'l-kade, sene: 975

1456

Vezir Mustafa Paa'nn askerleriyle bir an nce gemilere binip Yemen'e giderek dman bertaraf etmesi; ayrca daha nce zahire ykl gemilerle Yemen'e gnderilen Muha kapudannn grevini yerine getirip getirmediini de bildirmesi; ayet grevinde ihmalkr davranmsa ad geeni hapsedip durumu bildirmesi.

Yazld. Tezkire-i Sn Hzr Be ile paa hazretlerine gnderildi. F 25 Zi'l-kade, sene: 975 Vezr Mustaf Paa'ya hkm ki: Yemen belerbeisi mektb gnderp; "adnun nevan ruhsat virilmekle etrf u cevnibine teaddsi siryet idp henz askir-i mansreden bir ferd varmayup askern muaccelen irimesi lzim oldun" bildrp ve bundan akdem [Msr] belerbeisine ve Osmn Paa'ya ahkm- erfe gnderilp; "Sen ki* San Belerbeisi Osmn'sn, asl tehr u terh eylemeyp mevcd olan zd zevde ve yarak [u] asker ile muaccelen gemilere girp Yemen'e irimek ardnca olasn." ve; "Sen ki Msr belerbeisisin, lzim olan husslar her ne tark ile mmkin olursa tedrk idp avk u tehr olunmayup mrun-ileyhi gemilerle mahall-i memra irsl eyleyp dah akabince syir askir-i mansre ile Vezrm Mustaf Paa'nun lzim olan zd zevdelerin tedrk idivirp asl bir hussa tevakkuf olunmayup vech mnsib grildi zre itmm- maslahat itmek ardnca olup askir-i mansreyi ve syir mhimmt birbiri ardnca ale't-tevl ve't-tekub irsl sl eyleyesin." diy emrm olmd. mdi; ol emr-i erfm kem-kn mukarrerdr; bu zamna dein tehr olunup adya irh-y nn eylemee bs ne olmdur; malmum olmak lzim olman buyurdum ki: Vusl buldukda, asl tehr u tevakkuf olunmayup cibilletinzde merkz olan env- fikr firset ve asnf- tedrk ecatn muktezsnca bezl-i makdr eyleyp adya ruhsat virmeyp mmkin olup maslahat elvirdi zre mevcd olan gemilere girp dah srat zre azmet idp bi-nyeti'llhi tel env- ftht- cemle ile yz aklklar myesser mukadder olm ola ve bundan akdem Muh kapudn bir mikdr zahre ile gemilere girp ol cnibe gnderildi ilm olunmd; varup memr oldu hdmet[i] itmma iridrmi midr yohsa ihml mshele mi eylemidr? Eger mshele eylemi olup hdemt- hmynda ihml eylemi ise tutup habsidp dah ahvlin vuk zre arzeyleyesin ki, sonra emrm ne vechile sudur ider ise amel olunup syir uur- hmynumda vk olan hdemt- hmynumda ihmli olanlara mcib-i bret nashat ola. Bi'l-cmle vilyet-i Yemen'e vakti ve mevsimi ile varup irimek bbnda env- mes-i cemle vcda getresin.

141

[Yev]m'l- sneyn, f 25 Zi'l-kade, sene: 975

1457

Kefil-bi'l-mal olmad halde kardei Amir'in Hazine'ye olan borcunun kendisinden istenmesinden ikyeti eyh sa'nn kardei ahin'in iddiasnn aratrlarak gereinin yaplmas; ayrca eyh sa'nn her kimde bakyas varsa tahsil edilmesi ve ad geenin ve olunun mir ile alkalar kesildikten sonra gzete ulfelerinin denmesi.

Yazld. Ahmed avu ile paa hazretlerine gnderildi. F 25 Zi'l-kade, sene: 975 Msr belerbeisine ve defterdrna hkm ki: Hliy eyh s karnda hn ile Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "karnda mir in; "Mrye krk kse aka deyni vardur." diy mrun-ileyhden taleb olundun ve mrye ol in otuz kse ve mir in yiirmi kse teslm eyledin ve kefl olmadun" bildrmein buyurdum ki: Dergh- Muallm avularndan Abd avu vardukda, bu huss onat vechile hakk zre teft eyleyp gresiz; fi'l-vk mezkr hn merkm mir'e kefl bi'l-ml olmayup hlf- er taleb olunursa mezkrlar hlf- er rencde itdrmeyesiz ve merkm eyh s'nun zimmetinde bakys var ise her kimde ne mikdr nesnesi var ise ki, bi-hasebi'-er sbit ola asl hlf- er tealll itdrmeyp erle mteveccih olanlardan alviresiz ve eyh s'nun ve olnun mrye olan alkalar bertaraf olup bi't-tamm hakladuklarndan sonra gzete ulfelerin viresiz.

1458

skenderiyye beyinin, Yemen'den gelen iki ulakla eyh sa'nn kardeini Msr beylerbeyine ulatrlmas.

Yazld. Mehmed avu ile paa hazretlerine gnderildi. F 25 Zi'l-kade, sene: 975 skenderiyye beine hkm ki: Yemen'den gelen iki nefer ulala eyh s'nun karnda sana vusl buldukda Msr belerbeisine muaccelen uladurmak emridp buyurdum ki: Mezkrlar sana vusl buldukda, tehr itmeyp muaccelen Msr belerbeisine emn slim uladurasn.

1459
Yazld. H.

Kaptan Paa'nn, Yemen'den gelen iki ulakla eyh kardeini Rodos beyine ulatrmas.

sa'nn

Kapudn paaya hkm ki: Yemen'den gelen iki nefer ulala eyh s'nun karnda muaccelen Rodos beine 142

uladurlmasn emridp buyurdum ki: Mezkrlar sana vusl buldukda, tehr u terh itmeyp mezkrlar emrm zre muaccelen Rodos beine emn slim uladurasn.

1460
Yazld. H.

Rodos beyinin, Yemen'den gelen iki ulakla eyh sa'nn kardeini skenderiye beyine ulatrmas.

Rodos beine hkm ki: Yemen'den gelen iki nefer ulala eyh s'nun [karnda] sana sl in emru'l-meri'l-kirm Cezyir Belerbeisi ve Kapudnum Al dme ikblhya irsl olunmdur. Buyurdum ki: Mrun-ileyh mezkrlar sana gnderp vusl buldukda, tehr itmeyp muaccelen skenderiyye beine sl eyleyesin.

1461

Sincar beyinden ikyeti olan reyann iddialarnn tefti olunarak sbit olan haklarnn alverilmesi.

Yazld. ikyete gelenlerden Muhammedkul nm kimesneye virildi; b-pdur. F 28 Za., sene: 975 Diyrbekir belerbeisine hkm ki: Nefs-i Sincar'dan baz kimesneler Dergh- Muallm'a gelp Sincar sancabei[n]den ekv itmein tayn-i mdde idenlern kazyyeleri erle teft olunmak in mufassal hkm-i erfm virilmidr. Buyurdum ki: Ol hkm-i erfm mcebince toprak kdsnun marifeti ile teft idp fukar hakkn onat vechile grp h bir tarafa meyl muhb olmayup sbit olan haklarn alvirp tekrr ikyet itdrmeyesin.

1462

Bilecik'de kadife ileyen ustalarla ilgili olarak defter-i atkde herhangi bir vergi kayd bulunmad halde Vilyet Muharriri Zaim Mustafa'nn tezgah bana iki altn vergi ihdas ettii ve halka zulmettii iddia edildiinden, kapsaml bir aratrma yaplarak sonucun arzedilmesi ve kimsenin zulme uratlmamas.

Yazld. Bilecik kdsna hkm ki: Hliy Bilecik kasabas halk Sdde-i Sadetm'e dem gnderp; "bi'l-fil vilyet tahrrinde olan Zam Mustaf kasaba-i mezbrede katfe ileyen stdlarndan defter-i atkda nesne kayd yoken mcerred celb ahz in her dezghdan deftere ikier altun 143

kayditdrp ve baz bidatler ihds eyleyp reyy rencde itmekden hl olmadun" bildrmein buyurdum ki: Vusl buldukda, fi'l-vk dezghlarndan defter-i atkda nesne mukayyed olmayup defter-i atka muhlif bidatler ihds eyleyp dah rencde eyledi vk mdur, ne makle bidatler ihds eylemidr, kimesneden ahz celb eylemi midr, zulm teaddsi nedr; gavrine irip dah ha[k]kati zre mufassal merh yazup Sdde-i Sadetm'e bildresin ve ol vechile bidat ihds itdrmeyp kimesneye hayf u teadd itdrmeyesin.

1463

Istabl- mire'ye otluk ekmek iin Silivri ve orlu'dan her yl gnderilmekte olan arabalarn bu yl eksik gnderildii bildirildiinden, bunun sebebinin aratrlp bildirilmesi ve yeterli miktarda araba gnderilmesi; ancak araba ihracnda reyaya adaletle davranlp zulmedilmemesi.

Yazld. Mustaf avu'a virildi. F 25 Zi'l-kade, sene: 975 Silivri ve orl kdsna hkm ki: Hliy Istabl- mirem'e ekilgelen otluk mhimmi in kadmden ihrc olunan arabalar det-i kadme zre ihrc olunmayup bu yl noksn zre oldu ilm olunman taht- kaznuzdan her yl otluk mhimmi in ihrc olunulugelen araba bu yl noksn zre olmaa sebeb nedr, sizn ihmlinzden midr, yohsa mbirnn tama- hmndan mdur, nicedr? [Buyurdum ki:] Mrun-ileyh avuum marifetiyle teft tefahhus idp dah muaccelen kifyet mikdr araba ihrc idp itmm- maslahat eyleyp ve huss- mezbr vuk zre yazup avuumla arzeyleyesiz. Vakti ve mevsimi gemedin kageldi zre muaccelen araba ihrc idesiz. Amm; arabas ihrc olanlarna hmyet olmayup fukarya hayfolmakdan ihtiyt zre olup adlet zre ihrc idp mbirnden ve gayriden bu bahne ile ahz celb olunmakdan hazer eyleyesiz.

1464

Pirgyib isimli akinin yakalanp aslmasna yardm eden kimselere eitli ekillerde zulmler yaptklar ve bir yolunu bulup ulfeli snfa getikleri iin kendilerine dokunulmad bildirilen ad geen akinin yoldalarndan Bahadr ve Abdrrezzak'n yakalanp tefti olunmalar; zerlerine herhangi bir su sbit olursa hapsolunmalar ve durumlarnn bildirilmesi.

Yazld. Arz getren Dnimend Abdullh'a virildi. F 26 Zi'l-kade, sene: 975 Nide beine ve rgb kdsna hkm ki: Sen ki rgb kdssn, Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Boyal nm karyeden Pr-Gyib bin Osmn [nm] ehl-i fesd ahz in emr-i erf vrid olup blk seilp elegeldkde erle salbolunup hliy mezbrun erklerinden Bahdr ve 144

Abdrrezzk nm kimesneler gelp mezkrun ahzine muvenet iden kimesneleri muttasl rencde idp ve bir bahne ile kimisin habsitdrp ve kimin mln alup env- zulm hayf idp bir tarkla ulfeye mutasarrf olmala kimesne ahzine cret idemeyp ve kend[ler] dah itat-i er itmez[ler]." diy bildrdn ecilden buyurdum ki: Vusl buldukda, mezkrlar elegetrp ve ahvllerin erle tefahhus eyleyp gresiz; erle zerlerine nesne sbit olur ise mezkrlar habsidp ahvllerin yazup arzeyleyesiz.

[Yev]m's-Sls, f 26 Zi'l-kade, sene: 975

1465

Daha nce Yemen iin am'dan istenen kavvaslarn bir an nce ihra olunup balarna bir serdar tayin olunarak grev yerlerine gnderilmeleri.

Yazld. Kethudsna virildi. F 27 Zi'l-kade, sene: 975 m muhfazasnda olan Murd Paa'ya hkm ki: Bundan akdem Yemen levzimi in vilyet-i m'dan mretteb mkemmel ( ) nefer kavvs ihrc olunup Yemen'e irsl olunman sana ve vilyet-i m kdlarna ahkm- erfe irsl olunm idi. Ol emr-i erfm kem-kn mukarrerdr. Buyurdum ki: Vardukda, tehr itmeyp emr-i sbk zre zikrolunan ( ) nefer kavvs ber-vech-i isticl mretteb mkemmel ihrc itdrp vech mnsib grdn zre zbt u serdr tayn idp mahall-i memra irsl eyleyesin.

1466

Istabl- mire'ye otluk ekmek iin her yl Silivri ve orlu'dan gnderilmekte olan arabalarn bu yl eksik gnderilmesinin kadlarn ihmalinden mi, yoksa bu i iin grevlendirilen kiilerin yolsuzluundan m kaynaklandnn tefti edilip neticenin arzedilmesi.

Yazld. skenderiyye kazsndan mazl olan Nrullh'a hkm ki: Istabl- mirem otlu in Silivri kazsndan yz araba ve orl kazsndan kadmden drt yz araba ihrc olunugelmi iken bu defa* hayl noksn zre ihrc olunup bksi avk u tehr olunman huss- mezbr Dergh- Muallm avularndan Mustaf zde kadruh mberetiyle grilmesin emridp buyurdum ki: Vardukda, dikkat ihtimm ile teft idp gresin; kadmden ihrc olunulugelen arabalar noksn zre ihrc olunmaa bs kdlarun ihml mshelesinden midr yohsa mbirnn ahz celb in hmyet eylemelerinden midr, nicedr; tamm malm idinp dah ber-vech-i isticl kifyet mikdr araba ihrc idp ve rey tyifesinden anun gibi bazs; "Toanc v kreci v elliciyz; aalarmuzdan tezkirelerimz var." didklerine itibr itmeyp olgelen det zre hdmete ihrc eyleyesin ve malmun oldu zre vuk 145

zre yazup arzeyleyesin.

1467

Firar eden mir Frenk ve Macar esirlerden yakalananlarn, bunlarn kendi klesi olduu iddiasyla dardan mdahale edenlere itibar edilmeyip Sdde-i Sadet'e gnderilmeleri; bu gibi iddia sahiplerinin davalarnn stanbul'da grlecei.

Yazld. Paa hazretlerine gnderildi. Mahrse-i stanbul'dan ( ) varnca yol zerinde olan kdlara hkm ki:

Hliy mr Frenk ve Macar esrlerinden baz firr idp birka elegelp gnderilp baz esrler dah elegirdinde hricden kimesneler; "Bizm kulumuzdur." diy mni olduklar ilm olunman buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda mukayyed olup anun gibi mr esrlerden her kanknuzun taht- kazsnda elegelmi esr bulunursa kimesneye asl tealll itdrmeyp fermn- erfmle varan kimesne ile Sdde-i Sadetm'e gnderesiz. Eger kimesne; "Kulumdur." diy taleb iderse Atebe-i Ulym'da grilp mr esr olmayup abd-i memlki ise erle virile. Bu bahne ile mr esrlere kimesneyi dahlitdrmeyp elegelmeleri bbnda ikdm u ihtimm eyleyesiz.

1468

Snr geip baz yerleri yamalayan ve u anda Cankirman sahrasnda olduklar belirtilen Tatarlarn ellerindeki Leh ve Bodan esirlerinin alnarak emanete konulmas ve bu harekete hann kendilerine gelen yarl dolaysyla kalktklar iddia olunan mtecvizler hakknda da ayrntl bir aratrma yaplarak sonucun bildirilmesi.

Yazld. Kethudsna virildi. F 25 Zi'l-kade, sene: 975 Akkirman Bei Hasan Be'e hkm ki: Hliy Akkirman kds Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "Emr-i erf vrid olup; "Her kimn elinde Bodan ve Leyh esrleri bulunursa tlk olup shbine virile." diy fermn olunup tenbh in Tatar aalar ihzr olunup tekd olundukda; "Bize sefer in hnun yarl ve demleri gelp davet olundukda nehr-i Tuna'dan ubr idp hna dah varmayup; "Leyh ahde mugyir i eylemidr." diy fuzl Leyh vilyetine varup baz yirleri gret idp drt-be bin mikdr Tatar ve gayri ellerinde esr ile Cankirman sahrsna gemek zredr." didklerinde bunca tyife geer ise emre muhlif i olur; gemezler ise sahr-y mezkrda olan koyun ocaklarna zarar idp havfndan iskeleden ve gayri yirlerden geen tyifenn habsolunmaa kbil olan habsolunup kefle kbil olan kefle virilp esrleri alnup emnete virilmek sadedindedr." diy arzeylemisin. mdi; buyurdum ki: Vardukda, o makle emre mugyir i idenler ne asl kimesnelerdr ve bu mertebeye 146

ikdm eylemee sebeb ne olmdur, nicedr; teft tefahhus idp dah arzolundu zre esrlerin alup emnete koyup ahvllerin vuk zre yazup bildresin.

1469

Yenieri Mehmed'in parman kestiinin sbit olmas zerine kendisine teslim edilen Hseyin bin Fethullah' hapsetmeyip aleyhinde ehadette bulunanlar tomrua vuran Zigetvar voyvodasnn kree konulmak zere Dergh- Muall'ya gnderilmesi.

Yazld. Yenieri muhzrna virildi. F 25 Zi'l-kade, sene: 975 Budun belerbeisine hkm ki: Sigetvar kds Sdde-i Sadetm'e sret-i sicil gnderp; "Hseyin bin Fethullh nm kimesne Dergh- Muallm yenierilerinden Mehmed'n kl ile elin alup parman drdi erle sbit oldukda mezbr Hseyin Sigetvar voyvodasna teslm olunup badeh mezbr voyvoda bu bbda ehdet idenleri tomrua urup ve fesd iden merkm Hseyin'i habsitmeyp kend evinde meclis kurdurup ol hidlern tlk in dem gnderdkde mezbr voyvodanun evinde bo bulundun" ilm itdi kd-askerlerm tarafndan Pye-i Serr-i Madelet-masrm'e arzolunman mezbr voyvodanun kree kolmasn emridp buyurdum ki: Kazyye arzolundu gibi ise mezbr Sigetvar voyvodasn kayd [] bend ile Dergh- Muallm'a gnderesin ki, emrm zre kree kola.

1470

Zigetvar'da Dergh- Muall yenierilerinden Hamza'nn elini klla kesen beli tifesinden Divne Kurd'a siyaset olunmas.

Yazld. Muhzra virildi. F 25 Zi'l-kade, sene: 975 Sigetvar beine hkm ki: Hliy Sigetvar kds Sdde-i Sadetm'e sret-i sicil gnderp; "anda olan bel tyifesinden Dvne Kurd nm kimesne Dergh- Muallm yenierilerinden Hamza'nun kl ile elini alup mecrh idp zerine erle sbit sicill oldun" bildrdi kd-askerm cnibinden Pye-i Serr-i Madelet-masrm'e arzolunman mezbr Dvne Kurd'a siyset emridp buyurdum ki: Mezbr Dvne Kurd'a siyset idp emrm yirine vardun bidresin.

1471

Soucak Beyi Kamtuk'un vefatyla ocuklar tarafndan tasarruf edilip amca oullar tarafndan tevzi ve taksim taleplerine konu olan Sourcak karyesi ve reyas hakknda, kanuna aykr i yaptrlmamas; arza muhta olan hususlarn bildirilmesi.
147

Yazld. Kethuds Hseyin'e virildi. F 2 Zi'l-hcce, sene: 975 Kefe beine, Taman kdsna hkm ki: Hliy Soucak Bei olan Kamtuk nm zimm mrdolup dger karnda olan Mahmd (?) dah fevtolup mukaddem mrdolan Kamtuk oullar Nathon (?) ve Kastok ve Tarrin (?) ve Kelok nm zimmler elinde olup zabt u tasarruf iderlerken mteveff-y mezbr Mahm[d]'un (?) oullar; "Zikrolunan Sourcak karyesi reysndan bize dah hssa gerekdr." diy dahlidp; "Reyy tevz iderz." diy niz iderler imi. Buyurdum ki: Vusl buldukda, gresiz; kazyye arzolundu gibi olup zikrolunan zimmlere mrdolan babalarndan intikl iden yirlerin ve rayyetlerin olgelene muhlif; "Tevz u taksm idelm." diy era ve knna muhlif niz iderler ise men u def idp er- kavme, olgelene mugyir kimesneye i itdrmeyesiz; itmek isteye[n]leri men idp memn olmayup muhtc- arz olan[] yazup bildresiz.

[Yev]m's-Sls, f 25 Zi'l-kade, sene: 975

1472

Marib Trablusu beylerbeyinin, dman donanmas ve dmann Osmanl donanmasnn denize almas hususundaki dncesi hakknda gnderdii mektubun alnd; beylerbeyinin elindeki gemilerin eksiklerini tamamlayarak tam tehizatl bir ekilde hazr olup etrafa gz kulak olmas ve Kaptan Paa ile haberleip uygun bir yerde buluup Donanma'ya katlarak hizmette bulunmas.

Yazld. Kethuds Behrm'a virildi. F 2 Zi'l-hcce, sene: 975 Marib Trablus belerbeisine hkm ki: Mektb gnderp; "kffr- hksrun kadrga v baralar ile Anapoli'de dernek idp Do[na]nma-i Hmyn kmak ihtimli olmazsa bir yire dmek fikr-i fsidleri [olup] hl evvl'n yiirmi beinde dil alnup sefyin-i nusret-karyin dery yzine revne olunmas haberin meln-i hsirn istim eyledklerinde; "Bu takdrce maslahat grmee iktidrmuz yokdur." diy meveret itdklerin" bildrmisin. Ol bbda her ne tahrr olunm ise ale't-tafsl malm olup lm-i erfm muht olmdur. Eyle olsa; buyurdum ki: Sen dah yanunda olan gemilern kusr u noksn ne ise bi't-tamm grp mretteb mkemmel dyim hzr ve etrf u cevnibe nzr olup dah ina'llh tel Donanma-y Hmynum ile kapudnum ol cniblere karb oldukda mukaddem haberlep ne mahalde mlkt itmek vech mnsib grilrse varup mrun-ileyhe mlk olup maslahat elvirdine gre hdmetde bulunmak bbnda cibilletnde merkz olan ecat ehmetn zuhra getresin.

148

1473
Yazld.

Leh askerlerinin Cankirman Kalesi'ni muhasara edip varounu yaktklar yolundaki haberin aslnn aratrlp neticesinin bildirilmesi.

Akkirman beine hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Leyh belerinden Ostorovski Ban ve gayri beler on bin asker ile Cankirman* Kalas'na gelp tara bulunan sr u koyunlarn alup ihta itdin ve Cankirman dizdr dutlan dili gnderp ilm eylemein sen dah Cankirman cniblerine gidp ve dil ulala gnderilp yardm lzim oldun" bildrp ve zikrolunan kalay Leyh askeri muhsara idp varon ihrk eyledkleri istim olunman buyurdum ki: Vusl buldukda, fi'l-vk Leyh askeri kala-i mezbreye mstevl olup varon ihrk eyledkleri vk mdur, nicedr; asl ile malm idinp vuk zre yazup bildresin.

1474

eyh sa'nn akrabalarndan ahin'in, Msr'da grlecek davas dolaysyla tutuklu olarak skenderiye zerinden Msr beylerbeyine gnderilmesi.

Yazld. Paa hazretlerine virildi. F 25 Zi'l-kade, sene: 975 Kapudn paaya hkm ki: eyh s akribsndan hn nm kimesnenn Msr'da grilecek huss olup Msr'a varlmas lzim olman buyurdum ki: Kayd [] bend idp skenderiyye'den Msr belerbeisine teslm oluna. Huss- mezbr mhimdr; tevakkuf olunmayup emrm zre mezbr hn'i kayd [] bend ile skenderiyye'den Msr belerbeisine irsl sl eyleyesin.

1475

Bilecik Madeni'nde yuvalak imli ile grevlendirilen Anadolu timarlar kethdasnn, bu ie kendi gitmeyip yerine olunu yollad, onun da kendi hevsnda gezmesi sebebiyle hizmetin muattal kald bildirildiinden, kethdann bir an nce gidip iinin bana geip taahhd ettii miktarda yuvala hazrlamas; aksi takdirde cezalandrlaca.

Yazld. Ahmed avu'a virildi. F 26 Zi'l-kade, sene: 975 Anatol Tmrlar kethudsna hkm ki: Bundan akdem sana hkm-i erfm gnderilp; "Bilecik Madeni'nde yaya v msellem beleri kullarumla top yuvala hdmetine tayn olunup gerei gibi say ihtimmun zuhra getresin." diy emrm olm idi. Hl hdmet-i mezbrede olan 149

mrun-ileyhim kullarum ittifkla Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "sana fermn olunan hdmete varmaduundan mad bir tze olun yirne gnderp gice v gndz fsk [u] fcr zre kend hevsnda olup ve beler ile hsn-i ittihd u ittifk zre olma[ma]la hdmet muattal kalup yuvalak tahsl olunmadu" ilm olunup arz ayn ile sana gnderildi. Buyurdum ki: Varcak, asl v kat tehr u tevakkuf itmeyp bi'z-zt kalkup mahall-i memra varup bilmedn huss anda olan ehl-i vukf ile mvere idp uhdene aldun zre itmm- maslahat itmek bbnda gerei gibi mukayyed olasn. Yuvalak huss ehemm-i mhimmtdandur; syir hussa kys olunmayup bi'z-zt mukayyed olasn. Bu bbda sonra beyn itdn zrn makbl olmayup mesl olursn; ana gre basret zre olasn. Otuz be bin aded yuvalak hzr u mheyy olmasn uhdene almsndur. yle ki; biri eksk ola, sonradan muteb olman mukarrerdr; say cehd idp hdmetn itmma iridresin.

1476

Gilan' alarak idaresine kendi sultanlarndan birini atad ve daima silh iml ettirdii bildirilen ran ahnn muhtemel bir harektna kar Erzurum Beylerbeyilii'ndeki zam, erbb- timar vs. asker halknn silhlarndaki noksanlar tamamlanp tam tehizatl bir ekilde hazr tutulmas; ancak bu hazrlklarn bakalar tarafndan bilinmemesi iin de gerekli tedbirlerin alnmas.

Kethudsna virildi. F 14 Muharrem, sene: 976 Erzurum belerbeisine hkm ki: Mektb gnderp; "Yukaru Cnib'de Gln vilyeti fetholunup ve Hn Ahmed bi'l-fil habsde olup vilyet-i mezbreye hun kend sultnlar nasbolundun ve kendsi bi'z-zt hareket zre deildr. Amm; muttasl her tarafa asker gnderp serkelik eyleyenlern umrnda ve mkil yirleri adurmakda ve ehrinde dyim lt- ceng iletmekden hl olmayup ve gelen ilinn ahvlin" bildrmisin. Andan gayri dah her ne dimi isen ale't-tafsl malm- erfm olmdur. mdi; sen dah belerbeili[]ne mteallik olan mer v zam v siph kullaruma ve gnll tyifesine lt- harb u ktlle* mheyy olmalar huss terb idp kend cebellerni ve siphlern dah knn zre cebellerin kusr konlmayup mkemmel olmalarn emridp buyurdum ki: Varcak, bu huss kimesneye if itmeyp hufyeten belerbeiline mteallik olan mer v zam ve syir erbb- tmr kullaruma gerei gibi muhkem tenbh tekd eyleyesin ki, her biri cebe v ceven cebelleri ve syir lt- harb [u] ktl ve edevt- ceng cidl ile mretteb mkemmel hzr u mheyy olup asl v kat bir nesnelerinde kusr u noksn komayup mretteb olalar ki, anun gibi n-gh bir hdmet vk olursa ber-vech-i isticl klup asl tevakkuf lzim gelmeye. Amm; zikrolunan hussda bir vechile hsn-i tedbr tedrk eyleyesin ki, hricden kimesne gh olup te cnibe mnakis olmamak bbnda tamm basret intibh zre olup env- say ikdmun zuhra getresin. 150

1477

Menvaya Kalesi Dizdar Mehmed'in, dirlik ve timarlarda yolsuzluk yapt, ekya leventlerle ibirlii iinde olduu, kale neferlerine ve fukaraya zulmettii eklinde hakknda vaki olan ikyetlerden dolay tefti edilip zerine sbit olan maddelerin sicil sretleriyle arzedilmesi.

Yazld. Mezistre kdsna, Sanca Bei Al Be'e hkm ki: Hliy sen ki sancakbeisin, Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "Kala-i Menvaya Dizdr olan Mehmed neferta; "Gednz virmeyesiz." diy tmrlarn yaru yazusna alup zabtitdrp ve bert olmadn baz tmrlar tasarruf idp mbeynde on bin akadan ziyde ml ekleyleyp ve Kara Memi ve Hasan nm levendler ile yek-dil olup kalaya getrp tamm zahrelerin virp deryya kduklarnda Dergh- Sadet tcirlerinden birine rstgelp esbb u metn gret idp yoldalarndan drt nefer acem-olan ve syir mslimnlar ve reyy katlidp yine dizdr- mezbra gelp alduklar esbb u metdan hssa getrp dizdr dah mezkrlar zyfet idp andan levend karup reydan nice harc-gzrlar tutup kree braup ve bazsn katlidp mezkr dizdrun neferta ve fukarya bu makle zulminn nihyeti olmayup fesd enatinden nicesi cel-y vatan eylemidr." diy arzeylemisin. Bundan maad mezkr dizdr hussnda arz- hl sunlup; "har kdlkda nice kimesnelere gedk tevch eyleyp ve nice kfirlere "Ehl-i sanatdandur." diy dirlik [virp] amm; sanatdan asl haberleri olmayup ve nice gedkleri bil-bert tasarruf eylemidr." diy ilm eylediler. mdi; bundan akdem dah mezkr dizdrun tefti in emr-i erf yazlup irsl olunmd; asl cevb malm olmad. Buyurdum ki: Bu defa hkm-i erfm vusl buldukda, bu husslar onat vechile hakk zre dikkat ihtimm ile teft tefahhus eyleyp gresiz; fi'l-vk kazyye arzolundu gibi olup mezkr dizdrun vech-i merh zre fesd enati var mdur ve hakknda sunlan rukada mastr olan ve zikrolunan husslar sahh mdur, nicedr; tamm gavrine irip dah zerine sbit zhir olan mevdd vuk zre yazup sret-i sicilleriyle Dergh- Muallm'a arzidesiz.

1478

Bkz. hkm. 1424.

Yazld. Kethudsna virildi. F 3 Zi'l-hcce, sene: 975 Badd belerbeisine hkm ki: Hliy Ulyn-ol Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "itat inkyd zre olup ve tasarrufnda olan emlki yurtluk tarkyla virilmesin" rec itmein buyurdum ki: Gresin; mrun-ileyhn tasarrufnda olup yurtluk tarkyla virilmesin rec itdi yirler ne makle yirlerdr ve ne mikdr nesne hsl olur; tetebbu idp dah asl zre yazup bildresin ve uhdesinde olan ml- maktun tahsli bbnda mcidd mukdim olasn ve 151

ol hussnda nyet-i aliyye-i husrevnem zuhra getrp altm aka ile Atebe-i Ulym mteferrikalarna ilhk olunmdur; ana gre iln idesin.

[Yev]m'l-Hams, f 29 Zi'l-kade, sene: 975

1479

Akkirman Kalesi'nde Blkba iken sahte mhrle gedik ald anlalmas zerine gedii bakasna verilen ve ortadan kaybolan Mehmed bin Haydar'n yakalanarak halihazrdaki dizdar ve dier bilirkiilerin, sahtekrlna dair yaptklar ehadet dorultusunda suu sbit olursa yarar adamlara koularak kree konulmak zere Dergh- Muall'ya gnderilmesi.

Yazld. Blkba Mehmed'e virildi. F 3 Zi'l-hcce, sene: 975 Akkirman sanca beine ve Bender kdsna hkm ki: Hliy sen ki sancakbeisin, Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "mukaddem Akkirman Kalas'nda Blkba olan Mehmed bin Haydar'un telbsi zhir olmala gedi Mehmed bin Ysuf'a virilp mezbrun elinden hkm-i erf vrid olup mazmnnda; "Merkm Mehmed bin Haydar hle* v hudadan hl olmayup telbsini dizdr arzeyledkde asl ile arzoluna." diy emrolunman mezbr Mehmed ol zamndan ber gaybet idp ihzr mmkin olmayup dizdrdan keyfiyyet-i ahvli tefahhus olundukda; "Sbk dizdr zamnnda telbs mhr ile birka gedin virdi mukarrerdr ve benm zamnumda dah telbs mhrle kend gedin karmdur." didin ehl-i vukfdan Sefer Blkba ve Hseyin ve Ksm ve Hzr ve Nash nm kimesne mslimnlardan vech-i merh zre haber virdklerin" arzeyledn ecilden buyurdum ki: Gresin; fi'l-vk arzolundu zre mezkrun ol vechile telbsi erle sbit zhir olursa yarar demlere koup Dergh- Muallm'a gnderesin ki, kree konla. Amm; koup gnderdn demlere tenbh eyleyesin ki, yolda getrrken gaybet itdrmekden hazer eyleyesin.

1480

Barut ilemek iin Amid Hazinesi'nden be bin filori altn alan Topcu Hseyin'in bu parayla imdiye dek ne kadar barut ilediinin tesbit edilip bildirilmesi.

Yazld. Topclar avu[n]a virildi. F 29 Zi'l-kade, sene: 975 Diyrbekir belerbeisine hkm ki: Sbk Topcba olan Topc Hseyin barut mhimmi in Hzne-i mid'den imdiye dein be bin filori alup ne denl barut iledi malm olmak lzim olman buyurdum ki: 152

Vardukda, gresin; mezbr vech-i mesfr zre Hzne-i mid'den ol mikdr altun alup ne denl barut vardur, nicedr; malm idinp dah vuk zre yazup bildresin.

1481

madiye ve Cizre hkimleri ile ehrizol beylerbeyinin Ulyanolu vilyeti zerine dzenlenen seferde gsterdikleri yararlktan dolay birer hilat ile dllendirildikleri; memleketin muhafazas, reyann emniyet ve refah ve devletin her trl iinde bundan sonra da hizmet vermeye devam etmeleri.

Yazld. Mahmd avu'a virildi. F 2 Zi'l-hcce, sene: 975 Imdiyye Hkimi Sultn Hseyin Be'e hkm ki: Bundan akdem Badd belerbeisi ve syir belerbei v mer kullarumla Ulyn-ol vilyetine varup cibilletnde merkz olan vfr- cellet ehmet ve hsn-i firset kiysetinz mcebince vilyet-i mezbrede env- merdnelk u dilverlik idp hdemt- hmynda bezl-i makdr eyledn ilm oldu ecilden hakkunda mezd-i nyet-i pdihnem zuhra getrp Dergh- Muall avularndan Mahmd zde kadruh ile hlat-i fhre irsl olunup buyurdum ki: Gnderilen hlat-i fhreyi giyp dah devm- devlet ve imtidd- mecd rifatm edyesine mdvemet idp eyletne mteallik olan yirlern* zabt u syneti[n]de ve rey v berynun refhiyyet istirhati bbnda ve devlet-i ebed-peyvend-i husrevneme mteallik umrda env- mes-i cemle zuhra getresin. Yazld. Bu dah. Bir sreti, Ciz[r]e Hkimi Bedir Be'e. nigr Al Be'e virildi. F 6 Zi'l-hcce, sene: 975* Bir sreti dah, ehrizol belerbeisine yazld.

1482

Halihazrda Leh kral ahidnmenin tecdidini rica ettiinden, Leh tarafndan ahde muhalif bir hareket olmadka Bodanllarn da onlarla iyi geinmeye almalar.

Yazld. Mahmd Tercemn elinden virildi. 975* Bodan voyvodasna hkm ki: Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "Leyh kralna mteallik baz ahvl" ilm eylemisin; dah her ne dimi isen malm olmdur. Hliy sitne-i Sadet-mebum'a ilisin gnderp; "mceddeden ahid-nme-i hmyn virilmesin" rec eylemidr. imdilik mdm ki anlar cnibinden ahde muhlif vaz sudr eylemeye, senn cnibnden dah ahde muhlif evz olmak mnsib deildr. Buyurdum ki: Vardukda, imdilik mdr idp ahid-nme-i hmynuma mugyir vaza ikdm olunmaya. Anlar tarafndan ahde muhlif vaz sudr iderse Atebe-i Uly'ya arzolunup 153

badeh emr-i cell'l-kadrm ne vechile sdr olursa mcebi ile amel oluna.

1483

znik'in Boyal ky halknn yakalad kemendciler zerinde bulunup emanete konulan ve daha sonra sancakbeyi tarafndan yirmi bin akesi Hazine'ye gnderilen mal ve nakdin aslnda bin filori olduu duyulduundan, geri kalan ksmn akbetinin aratrlp ortaya karlmas ve sonucun bildirilmesi.

Yazld. Mezbr avua virildi. F 29 Zi'l-kade, sene: 975 znikmid kdsna hkm ki: Bundan akdem znik kazsna tbi Boyalu nm karye halk baz kemendciler elegetrp elegir[d]klerinde bin filori mikdr esbb [u] nukd bulunup sancakbei voyvodasyla kaz-i mezbre kds marifeti ile zikrolunan esbb u nukd kasaba-i znik'da bir hatbda emnet konlmken badeh sancakbei gelp nukdun yiirmi bin aka mikdrn Hzne-i mirem'e gnderp mads mbeynde zyi u telef olup aslda bin mikdr filori oldu istim olunup mbeynde zyi u telef olan aka nice olmdur; yirl yirinden tetebbu olunup zuhra getrilmek mhimm lzim olman buyurdum ki: Dergh- Muall avularndan Mustaf zde kadruh ile vusl buldukda, bu bbda ihzr lzim olanlar ihzr idp dah hakk zre teft tefahhus klup zikrolunan kemendcilerden alnan* ne mikdr altun olup mrun-ileyh avuum marifeti ile gnderilen yiirmi bin akasndan mads nice olmdur, ittifkla [m] bel u ketm olunmdur, yohsa mbirn olanlar m bel eylemilerdr; gerei gibi dikkat ihtimm ile grp ahsen vechile zuhra getrp dah b-kusr tahsl eyleyp ve nice oldun vuk zre yazup bildresin.

1484

Bilecik'te kadife ve kuma reten krhnelere defter-i atka muhalif olarak ikier filori muktaa takdir ettii haber alnan Sultann Tahrir Emini Mustafa'nn Bilecik'e getirtilip szkonusu verginin kaldrlmas ve tahrir defterinin, gerekli tashihlerin yaplmasndan sonra mhrlenip bir baka emin tayin olununcaya dek almamak zere ktibinde alkonulmas; ayrca bu ilemden dolay madur olanlarn akelerinin de sahiplerine iade edilmesi.

Yazld. Mezbr avua virildi. F 29 Zi'l-kade, sene: [975] znik'da Sleymn Paa Mderrisi Yakb Efendi'ye hkm ki: Sultnni sanca [tahr]rine memr olan Mustaf Bilecik nhyesin tahrr itdkde fukarya teadd idp katfe ve syir akmie ilenr baz kr-hneleri defter-i atka mugyir ikier filori muktaa takdr idp bidat itdi istim olunman anun gibi ihds* olunan bidatler ref olunup kimesnenn akas alnm ise ki, erle sbit ola* ashbna alvirilmek in Eskiehir'den Bilecik'e gnderilmesin emridp buyurdum ki: 154

Dergh- Muallm avularndan Mustaf vusl buldukda, mezbr Bilecik'e getrdp zikrolunan kr-hneler [istim] olundu gibi olup defter-i atka muhlif bidat itdi vk ise defter ktibi[n]e tashh itdresin ve tashhdan sonra defteri mrun-ileyh avuumla mhrleyp ktibinde koyasn ki, emn-i har tayn olmaynca almaya. Anun gibi kimesnenn akas alnup ahz celb olunm ise erle sbit olan ashbna alvirp vk- hli hakkati ile yazup bildresin.

[Yev]m'l-Hams, f gurre-i Zi'l-hcce, sene: 975

1485

erke'de reyann kzlarn zorla kendi istediklerine veren eirra, seferden dnen bir yenieriyi ldren pazar akileri ve belirlenen narh riayet etmeyen esnaf hakknda gerekli tahkiktn yaplarak mahkemeleri gerekenlerin yarglanp sbit olan hukukun hak sahiplerine alverilmesinden sonra arz lzm gelen hususlarn sicil sretleriyle bildirilmesi.

Yazld. Kangr sanca beine, erke kdsna hkm ki: Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "Kaz-i erke halk cem olup; "Vilyetimzn eirrs ziyde olup kend kzlarmuz* kimesneye virmee kdir deilz. Virildi takdrce hid-i zr ile deyn isbt iderler; yllerimzi elimzden alup kendler istedkleri kimesnelere virrler." diy ekv itdklerinden gayri yenieri tyifesinden birka nefer kimesneler seferden gelrler iken erke bzrna urayup birisinn brgri bir kimesnenn tarlasna girmekle ehl-i bzrun akleri cem olup yenierilerile gavg eyleyp birisin tala urup mecrhan katleyleyp ehl-i fesdun hakkndan gelinmesi bbnda emr-i erfm taleb itdklerin ve ehl-i bzra narh tayn olundukda rzlar olmayup istedkleri narha satarlar; er- erf icr olunmaz." diy arzeylemisiz. mdi; ehl-i fesd olan ne makle kimesne oldun ismi ve resmi ile yazup ve zerlerine ne asl mdde sbit oldunun sret-i sicilli ile irsl olunmak lzim olman buyurdum ki: Vardukda, arzeylednz zre fesd enat zre olanlar ne makle kimesnelerdr ve zerlerine erle ve knn ile ne sbit olmdur; mufassal merh sret-i sicilleriyle yazup arzeyleyesiz ve hasmlar var ise bir defa erle faslolmayup on be yl terkolmayan davlar erle grp ashb- hu[k]ka rci olan erle alvirdkden sonra muhtc- arz olan yazup bildresiz.

1486

Gnderilen aplarda top yuvala ilettirilmesi.

Yazld. Topclar avuna virildi. F gurre-i Zi'l-hcce, sene: 975 Anatol belerbeisine hkm ki: 155

Defter kethuds olup Bilecik'de demr top yuvala dkmek in tayn olunan emne ve Bzrck kdsna hkm ki: Memr olduun top yuvala in on alt ve on drt ve on bir vukyye atar [yuvalak] p gnderilmidr. Buyurdum ki: Vusl buldukda, zikrolunan p zre on alt ve on drt ve on bir vukyye atar yuvalak iletdresin.

1487

lbasan Beyi Mahmud'un hslar mahsulnden seksen bin akesini ve bir ok maln alp ortadan kaybolmuken Sdde-i Sadet'te yakalanp lbasan Beyi Kethdas Behram'la tutuklu olarak gnderilen voyvodas Zlfikar'n zimmetindeki hukukun hak sahiplerine alnmasndan sonra Rodos'a srlp teslim olduuna dair temessk alnmas.

Yazld. Mezbr Behrm'a virildi. F 2 Zi'l-hcce, sene: [975] Delvine kdsna ve Podgorie beine; "Mukaddem Delvine Bei olup hliy lbasan Bei olan Mahmd Be'n Voyvodas Zlfikr mr-i mrun-ileyhn hslar mahslinden seksen bin [aka] ve nice emvl esbbn alup gaybet idp Sdde-i Sadet'de elegelp lbasan Bei'nn Kethuds Behrm ile mukayyed mahbs gnderilp anda vardukda, zikrolunan seksen bin aka ve reynun hukk alndukdan sonra Rodos'a srp teslm olduna temessk alasn ki, syir erbb- fesda mcib-i bret ola." diy hkm yazld.

1488
Yazld.

Msr'da kul tifesi mevcibinin, yaplacak yoklama neticesinde hizmetinin banda mevcut olanlara verilip, hizmetinin banda mevcut olmayanlara verilmemesi ve mevcut olanlarn isimlerinin defter edilip bildirilmesi.

Msr belerbeisine hkm ki: Bundan evvel emr-i erfm irsl olunup; "Anda olan kul tyifesinn mevcibi virilmel oldukda yoklanup mevcd olanlar ve emr ile hdmetde olanlara virilp ve mevcd olmayup ve hdmete gelmeyp kend hevsnda olup bil-emr har kimesneler yanlarnda olanlara virilmeye." diy emrolm idi. Ol emr-i erfm kem-kn mukarrerdr. Buyurdum ki: Anun gibi mevcib virilmel oldu [zamnda] mahallinde yoklayup mevcd olana virp hdmetde mevcd olmayup kend kolaynda gezenlere virilmeyp eger mteferrikadur ve eger gnll v azeb mstahfzlardur ve eger gayridr; cmle mevcd olanlar defter idp bir sretin ihrc idp mhrleyp vuk zre yazup bildresin.

156

1489

Daha nce moka kasabasnda hafta pazar kurulurken, kasabaya drt mil uzaklktaki Dirhan kynde alt adet dkkn aarak kasaba ticaretini sekteye urattklar ve satn aldklar terekeyi kffara sattklar iddia olunan Pamaki Mehmed ve dier kii hakknda aratrma yaplp ad geen dkknlarn emr-i erifle mi, yoksa fuzul olarak m bina olunduklarnn ve szkonusu ahslarn kffara tereke satp satmadklarnn bildirilmesi.

Yazld. Hersek beine hkm ki: moka nm kasaba halk tarafndan Sdde-i Sadetm'e arz- hl sunlup; "Bundan akdem kasaba-i mezbrede hefte bzr durup hl kaladan ve kasabadan bad drt ml mikdr yirde Dirhan nm karyede Pamak Memi ve abn bin Hasan ve Memi bin Saltuk ve Cafer bin Ferruh nm kimesneler bil-emr iki- yldan ber mezbr karyede alt bb dkkn yapdurup ve bzr durgurup etrfnda olan nevhden bin beer yz mikdr kle buday u ya u bal u balmm cem itdrp deryda kffra bey idp mezbr dkknlar ihds olmala kasabaya kll zarar olup def olmaz ise hlimz mkedderdr." diy tezallm itdkleri ecilden buyurdum ki: Varcak, bu huss onat vechile gresin; zikrolunan dkknlar emr-i erf ile mi ihds olunmdur, yohsa mezkrlar fuzl kendlerinden mi bin itmilerdr; tamm ehl-i vukfdan shhati zre haber alup ve andan mad kffr- hksra hlf- emr-i erf tereke ve syir zahre virdkleri dah vk mdur, nicedr; tamm zhir malm oldukdan sonra deryya tereke virenleri ism resmi ile yazup defter idp kayd [] bend ile Sdde-i Sadetm'e irsl eyleyesin. Amm; hakk zre olup her huss asl ve ha[k]kati zre malm idinp kimesneye zulm teaddsi olmayup hlf- vk kazyye arzolunmakdan ihtiyt zre olasn.

1490

Basra kads iken zimmetine hayli miktarda ml- mir geirip ortadan kaybolduu Basra beylerbeyi tarafndan bildirilen Mevln Sefer'in Sdde-i Sadet'te bulunup Mahmud avu'la Basra'ya gnderildii; ad geenin Badad beylerbeyi ve kads tarafndan, hakkndaki iddialardan dolay tefti olunarak zimmetinde sbit olacak ml- mir ile fukara hakknn tamamen alnmas; ayrca ad geen kadnn, Basra beylerbeyi hakknda ileri srd otuz bin altn zimmetine geirdii yolundaki iddiann da kendisinin teftiinden sonra aratrlmas ve neticenin bildirilmesi.

Yazld. Mezbr Mahmd avu'a virildi. F 7 Zi'l-hcce, sene: 975 Badd kdsna ve nzr- emvle hkm ki: Bundan akdem Basra Kds Mevln Sefer ml- mrden ve Beyt'l-ml'e rci olan mevddan ve syir memleket reysndan kll nesne ekl bel idp teft olunmak sadedinde iken ol cnibden gaybet idp Sdde-i Sadetm'e gelp ve Basra belerbeisi dah mektb gnderp kd-i mezbr in; "Hayl ml- mryi ekl bel idp gir bu 157

cnibe gnderilp mahallinde teft olunmaynca zikrolunan mlun tahsli mmkin deildr." diy bildrmein kd-i mezbr Dergh- Muallm avularndan Mahmd zde kadruhya kolup Basra'ya irsl olunmdur. Buyurdum ki: Bu bbda tamm mukayyed olup mrun-ileyh avuum mberetiyle kd-i mezbrun ahvlin onat vechile dikkat ihtimm ile teft tefahhus eyleyp gresiz; fi'l-vk arzolundu zre mezkr kdnun zerine ol vechile nesne sbit zhir olursa anun gibi mrun-ileyhn uhdesinde zhir olan ml- mryi b-kusr cem u tahsl itdkden sonra fukarnun dah zimmetinde sbit olan haklarn ashbna b-kusr hkmidp eger ml- mrden [ve eger] fukar hakkndan ne makle mevd sbit olup ve ne mikdr nesne alndun mufassal merh defter idp mezkr avuumla arzeyleyesiz ve kd-i mezbr dah arz- hl sunup; "Belerbei otuz bin altun bel u ketm eylemidr." diy bildrmein ahvli bi't-tamm grildkden sonra mrun-ileyh belerbei hakknda dah isnd olunan hussun asl var mdur, nicedr; tamm gavrine irip an dah yazup bildresiz. Amm; bu bbda tamm hakk zre olup h bir cnibe meyl muhb itmeyp hlf- vk kazyye arzeylemekden ihtirz eyleyesiz.

1491

Timardan feragat edip ticarete ynelen ve defterde celep kaydolunan baz eski sipahilerle bir ekilde timara giren celeplerin zerlerine yazl koyunlarn ihrac konusunda hi bir gerekelerine itibar olunmayp ykmllklerinin mutlaka yerine getirtilmesi.

Yazld. demisi Mahmd'a virildi. Dergh- Muallm avularndan olup Koyun Emni olan Mahmd avu'a hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "baz siphler tmrdan fergat idp kr u kisbe megl olup defterde celeb yazlup ve bazlar celeb iken bir tarkla tmra dhl eylemekle ve baz celeblern zerlerinde bk kalan haklarn ed* eylemekde tealll itdklerin" bildrdn ecilden [buyurdum ki:] Gresin; kazyye vech-i merh zre olup anun gibi defterde celeb kaydolunan kimesneler zerlerine yazlan koyunlarn getrmekde; "hincyz." ve; "eltk resleriyz." diy tealll iderler ise itdrmeyp uhdelerinde olan koyunlarn b-kusr ihrc itdrp ol vechile tealll nd itdrmeyesin.

1492

Gle Beyi Ali Bey'in, Erdel'e bal Harya (?) kyn basarak yakp ykp esir ald ve Erdel kralnn adamn dp hapsettii eklinde kral tarafndan kendisi hakknda yaplan ikyetin asln ve sebebini ayrntl bir ekilde bildirmesi.

Yazld. Paa hazretlerine virildi. F 20 Zi'l-hcce, sene: 975 Gle Bei Al Be'e hkm ki: Erdel kral Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Erdel vilyetine tbi Harya (?) 158

nm karyeden baz esr alup ve karyeyi yakup ve ykup ve gnderilen demin dp ve habseyledn" arzeylemein buyurdum ki: Vusl buldukda, bu hussun asl var mdur, Erdel vilyetine tbi olan karyeye dahl taarruz olunup demlerin esr eylemee bs nedr; mufassal merh yazup Sdde-i Sadetm'e bildresin.

1493

Teke ve Hamid sancaklarnda serbest olmayan timarlarn crm cinyet ve bd- hevlarnn yarsnn sancakbeyine, dier yarsnn da erbb- timara hsl kaydedilmesi.

Yazld. Ktib Hseyin eleb'ye virildi. F 5 Zi'l-hcce, sene: 975 Lzikyye Kds olup Teke ve Hamd sancaklarn tahrr iden Yahy'ya hkm ki: Hliy Sdde-i Sadetm'e kazy defteri virp; "Teke ve Hamd sancaklarnun serbest olmayan tmrlardan madsnun crm cinyet ve bd- hevs sancakbelerine hsl kaydolunmak mnsib idin" bildrmisin. Buyurdum ki: Arzitdn zre tahrr itdn sancaklarun serbest olmayan tmrlarun nsf- crm cinyetin sancakbelerine ve nsf- harn erbb- tmra balayup defter-i cedde kaydeyleyesin.

1494
Yazld. Bu dah.

Teke'de ift resminin tamamnn erbb- timara kaydedilip sancakbeyine defter-i ceddden bedellerinin verilmesi.

Mrun-ileyhe hkm ki: Kazy defteri virp; "Teke sancanda btn ift resmi otuz alt, nm ift resmi on sekiz olup btn iftden alt ve nm iftden aka sancakbeine ve baz siphlere hsl olman reyya bu mikdr cz aka in dahlolunup teadd olur; cmle ift mahsli shb-i tmra virilmek" hussn bildrmisin. Buyurdum ki: Arzitdn zre cmle ift mahslin erbb- tmra kaydidp mr-livya ve anun gibi niybet tmrna mutasarrf olup zerinde tmr olanlara defter-i cedd[de]n bedellerin viresin.

1495

Kii bana belirlenmi resmi hne bana vermeye kalktklar bildirilen Teke'deki Serik yrklerinin resmleri bir hizmet karlnda tahfif olunmam veya defter-i atkde aksine bir kayt yoksa resmlerini dier yrkler gibi vermeleri; fakat yeni uygulama ile ml- mirye fazla bir katk salanamayacaksa eski uygulamann devam ettirilmesi.

159

Yazld. Bu dah. [Mrun-ileyhe hkm ki:] "Teke sancanda Serik yrkleri syir tyife gibi mzevvecden on iki, mcerredden alt aka virp bir evde yedi-sekiz belki on kimesne olsa hemn cmlesi alt aka virrler; "Kadmden byle viregeldk." diy niz iderler. imdiden sonra resmleri syir yrk gibi alnmak mnsibdr." diy bildrmisin. Buyurdum ki: Gresin; mezkrlarun harclar bir hdmet mukbelesinde tahff olm olmayup veyhd defter-i atkda vech-i merh zre olmasna dellet ider kayd yosa arzitdn zre kaydeyleyesin. Amm yle ki; bu hussda mluma nef- kll olmayup cz ise yine asl zre ibk eyleyesin.

1496

Teke ve Hamit'te serbest olmayan timarlarn dndakilerin det-i anmlarnn havss- hmyun iin zaptolunmas ve Teke'de sakin olmasna ramen Karaman'da bir sipahinin raiyyeti olan Karakeili Cemaati'nin de, Teke'de on yldan fazla sakin iseler defter-i ceddde Teke'ye kaydolunmas.

Yazld. H. Mrun-ileyhe hkm ki: Kazy defterin virp; "Teke ve Hamd sancaklarnun serbest olmayan tmrlardan madsnun det-i anm havss- hmynum in zabtolunmak ve Karakeil nm cemat Karaman'da bir siphnn rayyetleri olup yiirmi-otuz yldan ziyde yazda ve kda Teke sancanda mtemekkin bulunman defter-i cedd[d]e Teke sancana kaydolunmasn" bildrmisin. Buyurdum ki: Arzitdn zre mezkr sancaklarda serbest olmayan tmrlardan mad det-i anm cmle havss- hmyna zabtolunmak [hussn] defter-i cedde kaydidp ve mezkr tyife dah on yldan ziyde Teke sancanda skinler ise yirine kaydeyleyesin.

1497

Eskiden beri cmi, mescid vb. yerlerin vakf olarak tasarruf edilegeldii halde vakf defterinde kayd olmayan yerlerin ayet nizl bir durum szkonusu deilse, yine vakf kaydedilmesi ve Yayaar nehrinde bulunan krekilerin ad geen nehrin bakmn stlenmeleri artyla muaf kreki olarak kaydolunmalar mal- mirye faydal ise bu ekilde kaydolunmalar.

Yazld. H. Mrun-ileyhe hkm ki: "Teke sancanda arz- mteferrika mescid cevmiun ve baz zviyenn vakf 160

olup kadmden vakfiyyet zre tasarruf olup lkin defterde mukayyed olmamala yine vakf defterine kaydolunmaa cret olunmayup ve baz evkfun masraf olmayup nice kimesneler bert itdrp eklider ve Teke sancanda pdih hslarndan Yayaar nm nehrn kadmden elli nefer krekcileri olup; "Biz rey kaydolursuz, terk-i diyr iderz." diy ikyet itmein yine muf krekci kaydolmak in hkm vrid olup huss- mezbr tefahhus olundukda mezkr nehrn kadmden elli nefer krekcileri olup baz fevt ve baz gaybet itmein mezbrlarun harcna her sene be bin aka ancak vef ider. yle ki; "Biz muf kaydolunursuz, nehr-i mezbrun cem[] meremmtna mltezim olalum." didkleri ecilden emir mcebince mezkrlar muf krekci kaydolunmak" hussn bildrmisin. Buyurdum ki: Anun gibi arzitdn yirler kimesnenn nizlus olmayup ve kadm'l-eyymdan il-hze'l-n vakfiyyet zre tasarruf olunulugelmi ise yine deftere vakf kaydeyleyesin ve mezkr krekciler vech-i merh zre yazlmak mluma enfa ise emr-i erfm zre ibk eyleyesin.

1498

Daha nce kale olup yktrlan ve Delvine topranda olmasna ramen Krfz kfirlerinin tamir, tehiz ve tahkim ederek Batiya skelesi ve Memlehas'na gelen tccar ve kervanlarn yolunu kesip kendilerini katl ve mallarn yamaladklar Otrondoz dalyan hakknda ayrntl bir aratrma yaplarak sonucunun bildirilmesi.

Yazld. Sinn avu'a virildi. F 4 Rebu'l-hr, sene: 976 Delvine beine hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Venedik'e tbi Krfz Kalas'nun kfirleri zabtitdkleri Otrondoz talyan Delvine topranda aslda kala olup emr ile yklm iken Krfz kfirleri yine tamr idp kalalar ve kiliseler ihds idp darbzen tfenkciler koyup kfir kadrgalar ve firkateleri taraya dem dkp Batiya skelesi'ne ve Memlehas'na gelen tccr u krbnun yollarn basup demler katl ve esbb u tavarlarn gret idp Krfz'e germekle yollar mnsedd munkat u muattal olup ve reyy dll eyleyp emvl-i mrye zarar oldun" bildrmisin. mdi; buyurdum ki: Zikrolunan kala mukaddem emr ile [yklm] kala mdu[r], nicedr ve ne zamnda bin olunmdur, kadm [mi]dr, yohsa hdis* midr; ayn- vilyetden tefahhus idp hakka[t]i ile malm idinp dah vuk zre yazup bildresin.

161

1499

slm mezarl iinde sr ve davar otlatlp mezarlarn tahrip edilmesine engel olunmas; para koparmak iin cenaze sahiplerini taciz eden dilencilerin, zellikle daha nce uyarlan Glsuyucu oullarnn bu tr hareketlerden men olunmas; yaplan uyarlara aldr etmeyip ayn ekilde hareket etmeye devam edenlerin, bakalarna ibret olacak ekilde cezalandrlmak zere isimlerinin bildirilmesi.

Yazld. Hslar kdsna hkm ki: Hliy makbir-i mslimn iinde baz kimesneler sr ve syir tavar salnup makbirn hec talarn ufadup ve ykup ve baz zimm obnlar ve gayriler koyun u keilerin makbir arasnda otarup makbiri inedp dilp ve ykup ve kefere tyifesi makbir iinde gezp n-yeste evz eyleyp ve mlevves eyleyp ve baz cerrr makbirde gezp bir meyyit geldkde shbinn zerine hcm idp ilhh u ibrm ve cerr-i sakl eyleyp nesne virmedklerinde hlf- er etmeyleyp ve havtn tyifesi makbir ziyretine varduklarnda zerlerine havle olup ehl-i perde havtn tyifesine karup rencde eyledklerin ve mezbrlardan Glsuyc-oullar bundan akdem bu makle evz eyledkleri ecilden bir-iki defa tedb olunmlar iken zerlerine mstevl olup cerr-i sakl ve ilhh- galz eyleyp ve biri mtevell demisi nmna; "Makbir nzrnum." diy meyyit defni in makbere* tedrkine varlanlardan aka taleb idp env- teadd eyledklerin ilm olunman buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda bi'z-zt gerei gibi mukayyed olup makbir arasnda asl tavar u koyun u kei yritmeyp def eyleyp ve cerrr tyifesin dah makbir iinde gezdrmeyp muhkem tenbh eyleyp ve sa u slim olup cerreyleyen kimesneleri men u def eyleyp ve mezkr Glsuyc-oullar'n fi'l-vk bu makle evz eyledkleri vk ise gerei gibi tedb eyleyp ve tenbh eyleyesin ki, min-bad makbir arasnda ol vechile gezmeyp bi'l-cmle er- erfe mugyir kimesneye i itdrmeyp er- erf muktezsnca makbir-i mslimni hfz u synet itdrp makbir arasnda er- erfe muhlif i olmakdan ziyde hazer eyleyesin. Bu makle cerr-i sakl ve n-mer evz idenler men ile memn olmazlar ise muhkem tedb eyleyp eslemeyenleri ism resmi ile yazup Sdde-i Sadetm'e bildresin ki, bir vechile haklarndan geline ki, syirlerine mcib-i bret nashat ola.

1500

Hazrlanarak Payas'a indirilen gemi kerestesini skenderiye'den gelecek gemilerin alaca; tedarik olunan yeseri ve demirin de nereye gnderilmesi mnasip grlrse oraya gnderilmesi.

Yazld. Al avu'a virild[i]. F 6 Zi'l-hcce, sene: 975 Haleb belerbeisine hkm ki: Mektb gnderp; "Emrolunan gemi kerestesi grilp dery kenrna indrilp 162

yklmdur. Amm; emir mcebince tedrk olunup hzr olan yeseri v hm demr Trablus'a m gnderilr, nice olur; her ne vechile fermn olunursa hkm-i erf irsl oluna." diy bildrmisin; dah her ne dimi isen malm olmdur. mdi; bundan akdem Msr belerbeisine ve skenderiyye kapudnna ol huss in ahkm- erfe gnderilmidr. "Gerekdr ki; gemilerle Payas skelesi'ne gelp hzr olan keresteyi tahml eyleyp alup gideler." diy fermn olunmdur. Buyurdum ki: Vardukda, zikrolunan yeser[i] v demr dah kereste oldu mahalle mi gnderilmek mnsibdr yohsa Trablus'a m gnderilmek evldur; her ne vechile mnsib grilrse tedrk idp itmm- maslahat itmek bbnda mcidd s olasn. Huss- mezbr mhimdr; bb- ikdm u ihtimmda dakka fevteylemeyesin.

1501
H.

Zahire asndan zor durumda olan haclarn skntlarn gidermek iin Medine'ye kadar olan gzergh zerinde bol zahire ile istikbal edilmeleri iinin Aclun ve Selhad sancakbeylerine verildii.

Acln beine hkm ki: Murd Paa mektb gnderp; "Huccc- zevi'l-ibtihcun zahre bbnda muzyakas olup Medne-i Mnevvere'ye dek vfir zahre ile istikbl eylemek lzimdr." diy bildrmein Selhad sanca beiyle ve kifyet mikdr siph v yenieri ile sen tayn olunan mahalle varup huccc istikbl eylemek emrm olmdur. Buyurdum ki: Vardukda, mrun-ileyh Murd dme ikblh vech mnsib grdi zre mahall-i memra varup huccc istikbl idp vk olan muzyakalarn bi-nyeti'llh def eylemek bbnda ziyde mcid ve ihtimm zre olasn. yle ki; ihml mshele oluna, asl beyn idecek zrn makbl olmak ihtimli yokdur; ana gre mukayyed olasn. Yazld. H. Bir sreti, Selhad beine.

1502

Padiahn kzkardeinin evkfndan olan Eski Arnavutlu, Yeni Arnavut ve Luganya kylerine gizlice gidilerek Petre Voyvoda'nn kendisinin, anasnn ve maiyyetinin buralarda bulunan mal ve parasnn usulnce zaptedilmesi.

Yazld. Hasan avu'a virildi. F 6 Zi'l-hcce, sene: 975 Ruscuk kdsna hkm ki: Seyyidet'l-muhaddert hemrem dmet smeth evkfndan Eski Arnavudlu nm karyede Petre Voyvoda'nun ve anasnun ve tevbinun hayl esbb ve nukd oldu istim olunup bu huss folmadn bir habbesi zyi olmayup ve kaurdlmayup cmlesi tahsl olunmasn emridp buyurdum ki: Vardukda, bu hussda bi'z-zt mukayyed olup ale'l-gafle ehl-i vukfla zikrolunan 163

karyenn zerine varup dah vk olan esbb u nukd cz v kll her ne ise ahsen vechile elegetrp zyi itdrmeyp kabzeylemek bbnda mcidd olasn. Hsn-i tedrk eyleyp bir habbesin zyi itdrmeyp ve if olmayup kaurlmakdan ihtiyt zre olasn. Yazld. H. Bir sreti, Trnovi kdsna; "...Yeni Arnavud nm karyede..." Yazld. H. Bir sreti, Ergirikasr kdsna; "...Luganya nm karyede..."

1503

Ruscuk kadsnn beri yakadaki ileri tamamladktan sonra bu i iin yollanan avularla te yakaya geip Domna'nn yannda bulunan esbb, nkud, kuma, gm ve altn kap vs.yi zaptedip defter ederek Atebe-i Uly'ya gndermesi.

Yazld. Hasan ve dger Hasan ve Pervne avular'a virildi. F 6 Zi'l-hcce, sene: 975 Ruscuk kdsna hkm ki: Emr-i erfm muktezsnca ber yakada olan maslih tamm eyledkden sonra huss- mezbr in irsl olunan avularla muaccelen te yakaya gep Domna'nun yannda olan esbb u nukddan ve evn-i sm zer ve akmie v uka cinsinden bi'l-cmle meklt ksmndan satlk olmaya ve melbstdan ve evn () gayri cz v kll her ne bulunursa kabzeyleyp cinsi cinsiyle yazup defter idp mhrlenp avuumla ve kifyet mikdr hsr-erenleriyle Sdde-i Sadetm'e irsl olunmasn emridp buyurdum ki: Fermn- cell'l-kadrm muktezsnca anda alkonlan meklt melbst ve istihdm olunan evn [v] kesden gayri cz v kll esbb u nukd ve evn-i sm ve akmie v uka ve gayridr; her ne ise defter idp ve tuz ile istibdl olunm uka* dah ka aded pestav ise dhl-i defter eyleyp dah ukay anda koyup defteri mhrleyp avularumla kifyet mikdr hsr-erenleriyle muaccelen Atebe-i Ulym'a gnderesin. Huss- mezbr mhimdr; ikdm u ihtimm zre olasn.

1504

Sbk Eflak Voyvodas Petre'nin Anas Domna'nn, Eflak halkna zulmeden byk veziri, defterdar ve hazinedarlarnn Eflak yan tarafndan yakalanarak grevli avulara teslim olunmas; avularn da bunlara ait az veya ok neleri varsa karlp zyi edilmesine mahal vermeden zaptetmeleri.

Yazld. Hasan avu'a virild[i]. F 6 Zi'l-hcce, sene: 975 Eflak aynna hkm ki: Eflak vilyeti syir Memlik-i Mahrsem'den olup reys dah syir harc-g164

zrlarum gibi eyym- adlet-encmumda sde-hl olmalar lzim olman Domna'nun yannda olup size zulm teadd idenlerden Byk Vezri Dortova ve Defterdr Emumak (?) ve Haznedr Yani ve Kk Haznedr Kin (?) nm zimmler elegetrilmek bbnda say ihtimm idp elegetrp varan avularuma teslm eylemenz emridp buyurdum ki: Vardukda, emrm zre vilyete ve reyya zarar u teaddsi olan mezbrn zimmleri hsn-i tedrk ile elevirp eyym- adletmde sde-hl olasz ve siz ki avularumsz, ikdm u ihtimm idp ahzolunan mezbrn zimmlern nukd u esbblarn kaurmayup cz v kll neleri var ise kabz u zabt idp bir habbelerin zyi itdrmeyesiz.

1505

Haclarn Medine'ye kadar istikbal olunmas ve zahire skntlarnn giderilmesi iin am Hazinesi'nden yeterli miktarda ake verilmesi.

Yazld. Al avu'a virildi. m defterdrna hkm ki: m muhfazasnda olan Murd Paa mektb gnderp; "hucccun zahre bbnda muzyakas olup Medne-i Mnevvere'ye dek istikbl olunmak lzim olman kifyet mikdr aka virilmek" hussn arzeylemein buyurdum ki: Vardukda, huss- mezbr[da] asl v kat avk u tevakkuf olunmayup kifyet mikdr aka viresin; eger Hazne'de kifyet kadar mevcd ml bulunmaz ise karz tarkyla m olur; her ne tark [ile] mmkin ise tedrk idivirp ihml msheleden ziyde hazer eyleyesin. Huss- mezbr ehemm-i umrdandur; gerei gibi mukayyed olasn.

1506

Daha nce haclara zahire sknts ektirilmemesi hususunda ilgililere emir gnderilmi olmasna ramen zahiresiz kalacaklar bildirilen haclarn Medine'ye kadar yol stndeki menzillerde Aclun ve Selhad beyleri tarafndan yeterli sipahi ve yenieri ile istikbal olunarak yiyecek ikmallerinin yaplmas; bu iler iin gerekli parann da dorudan am Hazinesi'nden, orada yeterince para yoksa baka bir sretle temin edilip verilmesi.

Yazld. H. Murd Paa'ya hkm ki: m kds mektb gnderp; "mh- evvl'n on yedinci gni kfile-i hucc[c] mahrse-i m'dan kup ikinci menzilde emr-i hacc ile mahmil kds mektb gnderp; "Deve bbnda muzyaka olup Al'ya dek ancak vef eyler. yle ki; akabimzde Al'ya arpa irimeye, huccc beybnda kalur ve klrdan otuz-krk yk peksimat kalup bu takdrce hucccun ahvli dger-gn olup bir defa dah yle oldukda istikble -drt sancakbei tayn olunup gnderilmi; bu ylda dah Acln ve Selhad sancaklar beleri vfir zahre ile 165

syir zamnda karuclar varduklar mahalden on iki menzil te Medne-i Mnevvere'ye dek karu varlmak lzim olup ve zahreye kifyet mikdr aka virilmek" bbnda hkm-i erf taleb olundun" bildrmisin. mdi; bundan akdem ahkm- erfe gnderilp; "Hacc ahvli be-gyet mhimm olup lzim olan mhimmtnda asl tehr u terh olunmayup Hazne'de kifyet mikdr mevcd yosa dah her ne tark ile mmkin ise tedrk oluna." diy emrm olmd. Bu bbda ihmli olanlar her vechile muteb olmlardur. Buyurdum ki: Vardukda, kat tevakkuf u tereddd olunmayup arzeyledn zre Acln ve Selhad sancaklar belerini kifyet mikdr siph v yenieri tyifesiyle vfir mstevf zahre ile tayn olunan menzilde varup huccc- zevi'l-ibtihc karulayup bi-nyeti'llhi tel vk olan muzyakalar def olunup shlet ile enlie gelp kalar. Huss- mezbr nihyet mertebe umr- mhimmedendr; tehr u terh mahalli deildr. Bi'z-zt mukayyed olup sen ki defterdrsn, lzim oldu denl aka tedrk idivirp kifyet mikdr aka bulunmaz ise karz tarkyla m olur; her ne tark ile mmkin ise tedrk idp mrun-ileyhim beler kullarum kifyet mikdr siph v yenieri ile ve mstevf zahre ile mahallinde irsl eyleyesin. Bu huss in mm-ileyhimya dah hkm-i erf gnderilmidr; ana gre tenbh eyleyesin ki, mahall-i memrda varup ed-i hdmet eyleyeler.

1507

Vezir Mustafa Paa'nn, Msr'a ulatna ve gemiler ve asker ahvline dair gnderdii mektubun alnd; Paa'nn Msr'da mevcut kadrga ve kalyonlara aldklar kadar asker, mhimmt ve peksimet ykleyip cilen Yemen'e hareket etmesi; daha sonra tedarik olunacak gemilerle takviye asker ve zahire gnderilecei; Yemen'de Kaptan Hzr'n karaya kartlp, Svey kaptannn yeterli askerle gemilerin muhafazasnda braklmas; hizmet tamam olduktan sonra yararl grlenlerin durumlarna gre riayet olunaca.

Yazld. H. Vezr Mustaf Paa'ya hkm ki: Mektb gnderp; " "Bi'l-fil Msr'da on drt kadrga ile kalyon mevcd olup her kadrga ellier dem ve her kalyon beer yz kimesne alup bu [ve]chile iki bin iki yz dem olur. Bunlardan mad yarak tahmline kbiliyyet yokdur." diy ihbr olundu ilm olup maa-hz; "Gemiden kimesneyi tara karmayup gemileri hfzitdresin." diy Kapudn Hzr dme zzhya emr-i erf vrid olmdur. Bu takdrce memleketn feth ahvli asr olup ve kendn dah Zi'l-kade'nn on altnc gninden Msr'a tevecch eyledn" bildrmisin; dah her ne dinilmi ise lm-i erf-i lem-ml-i pdihnem muht u mil olmdur. mdi; Sdde-i Sadetm'de olan kapudn ve syir ehl-i vukfdan sl olundukda; "Her kadrga ikier yz deme mtehammil oldu mukarrerdr." diy haber virilp ve bundan akdem mrun-ileyh kapudnlardan mektb gelp; "yiirmi iki kta kadrga mevcd olup kalyondan ve gayriden dah kifyet mikdr gemi tedrk olunmak zre olundun" bildrmi idi. mdi; muaccelen mevcd olan kadrgalara kifyet mikdr peksimat ile dem koyup kalyonlara eskl u esbb tahml olunup mevsimiyle mahall-i 166

memra irimek ardnca olman emridp buyurdum ki: Vardukda, asl tealll ihml olunmayup zikrolunan gemilerle ve mevcd olan asker zahre ile Yemen cnibine tevecch idesin ki, bi-nyeti'llh env- ftht- cemle ile yz aklklar myesser ola. Gir ale't-tevl tedrk olunan gemilerle asker zahre tahml olunup gnderilr; hemn cibilletnde merkz olan ecat firsetn muktezsnca muaccelen mahall-i memra varup irimek ardnca olasn. Varup Yemen'e mlk olduunda mm-ileyh Hzr dme zzhy vech mnsib grildi kadar asker ile karaya karup Sveys kapudnn kifyet mikdr demler ile gemiler muhfazasna tayn eyleyesin. Uur- hmynumda bezl-i makdr eyleyp devlet-i ebed-peyvend-i husrevneme mteallik olan umrda ve adnun def u ref bbnda umlandan ziyde mcidd merdne olasn ve; "Yemen'e varan kullarum hakknda dirlik terakk virilmesi" hussn bildrmisin. Ol bbda dah bundan akdem hkm-i erfm gnderilp; "Sennle Yemen'e varup yoldalklarda bulunup ed-i hdmet idenlere vech mnsib grildi zre terakk v riyet oluna." diy emrm olmd; ol emrm mukarrerdr. na'llh'l-Eazz adnun hakkndan gelinp vilyet-i mezbre feth nyet-i Hakk ile myesser olup itmm- maslahat oldukda yoldalklarna ve hdmetlerine gre her birisi env- nyt- pdihneme mazhar dp muhassl'l-merm olmalar mukarrerdr. Ana gre tenbh ilm eyleyp elenmeyp mmkin olduna gre mahall-i memra varup irimek ardnca olasn.

1508

Yemen'e Serdar tayin olunan Vezir Mustafa Paa'nn eitli bahaneler ileri srerek Yemen'e gitmemek iin ayak srd ve ihmalkr davrand; bu sebeple Msr'da asker, gemi, mhimmt ve zahire tedariki gibi sefere mteallik btn hususlarn cilen ve eksiksiz olarak grlp ad geenin Msr'a varnda bekletilmeksizin Yemen'e intikali artlarnn hazrlanarak kendisine zr ve bahane olabilecek hi bir przn braklmamas; Yemen'deki kargaann mevsim gemeden giderilmesi hususunda Msr kullarna gerekli tenbihatn yaplmas, aksi halde bu konuda ihmali grlenlerin cezalandrlaca.

Yazld. H. Msr belerbeisine hkm ki: Yemen hdmetine tayn olunan Vezrm Mustaf Paa Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "kfile-i hacc- erf karmadn ve Haleb'den emrolunan yz bin altun vsl olmadn Msr'a azmet mmkin olmayup ve ol vilyete nevan kaht mstevl olmala tehr u tevakkuf olundun" irb idp ve; "mukaddem Monl Aa nm zami baz mhimmt tedrki in Msr'a gnderp on drt kta kadrga ile kalyon hzr bulundun" ilm idp; "Her kadrgaya ellier dem ve her kalyon beer yz nefer alup cmle iki bin yedi yz dem olup bu denl kimesne fermn- erf muktezsnca gemiler muhfazasnda olcak vilyetn feth ahvli mkil olur." diy bildrp ve; "mh- Zi'l-kade'nn on yedinci gni Msr'a tevecch eyledin" arzeyleyp dah her ne dimi ise 167

Pye-i Serrm'e arzolunup bi't-tamm malm- erfm olmdur. Kfile-i hacc- erfn ihrcna ve vilyet-i m'un hfz u hrsetine Karaman belerbeisi fermn olunup ve Haleb'den emrolunan altun dah tayn eylemek mmkin idi. Bu bahne ile tehr u tevakkuf olunmakdan murd mcerred teksl ihmlden n olup ve zamn u mevsim az kalup ve bu hdmete memr olal hayl mddet olup bu mahalle dek hzr gemilerle mukaddem irsl olunan evmir-i aliyye muktezsnca Osmn Paa'y vilyet-i Yemen'e gnderp badeh syir askir-i mansre ile kend dah irimek mnsib idi. Huss- mezbr[da] bundan akdem skenderiyye Kapudn Hzr dme zzh defter gnderp; "yiirmi iki kta kadrga mevcd oldun" bildrmi idi. Bu bbda h bir ferdn beyn idecek zri makblm olmayup henz mevsim gemedin vilyet-i Yemen'n slh nyet-i Hakk'la bu yl bertaraf olmas ehemm-i mhimmtdan olman mr-i mrun-ileyhe ve sana ahkm- erfe irsl olunup her vechile msade olunup; "Muhtc- arz olur kazyda tevakkuf olunmayup tedrk olunup gerei gibi yek-dil yek-cihet olup bb- muve[ne]tde bezl-i makdr eyleyesiz." diy emrm olmd ve Payas skelesi'nde ihzr olunan be kta kadrga gemilerinn keresteleri gemiler gnderp alup Bender-i Sveys'e iledp ve fermn olunan at gemilerini ve gayri tedrk idp h bir hussda tehr u tevakkuf lzim gelmeyp itmm- maslahat itmek bbnda bir vechile mukayyed olasn ki, mrun-ileyhe zre mecl kalmayup vakti ile mahall-i memra varup nyet-i Hakk'la ad-y dn devlet mnhezim ve memleket vilyet muntazam olup ve mukaddem Osmn Paa'yla bir mikdr asker irsl olunmala adya havf u hayet, ol diyrda olan askere takviyet-i kalb hsl olmak mukarrer olup ve Sdde-i Sadetm'de olan kapudnlarla ehl-i vukfdan her kadrgaya ne mikdr dem mtehammil oldu huss sl olundukda; "ikier yz demden ziydeye mtehammil oldu" ihbr olunup bu takdrce mevcd olan kadrgalara asker ile kifyet mikdr peksimat tahml olunup bk esbb u eskl kalyonlara konlup nihyet ellier neferi gemiler hfznda olup bk asker ile karaya klmak* myesser olup bu zamna dek vilyet-i mezbreye bir-iki defa asker gnderilmek mutasavver idi. Bu bbda olan ihml mshelenn netyici ok kimesnenn gafletine rci oldu mukarrer olman buyurdum ki: Vardukda, bu bbda leyl nehr be-ddr olup sen memr olduun husslarda asl bir mddede kusr u noksn komayup eger gemiler ve zehyir umrndadur ve eger mukaddem vilyet-i mezbreye asker irslinedr; gerei gibi mukayyed mcidd olup mrun-ileyh vardukda, kat bir hussda tevakkuf u zre mecl kalmayup Hazret-i Hakk celle ve alnun nyeti ile mahall-i memra varlup env- ftht- cemle ile yz aklklar myesser olm ola ve bu bbda hdemt- hmynda mcidd merdne olmalar mukarrerdr. Ana gre Msr'da olan kullaruma ve syir askir-i mansreye tenbh ilm eyleyp keml-i basret intibh zre olasn; neylersen eyleyp mevsim gemedin bu yl ol vilyetn ihtilli def u ref olunup ahvli nyet-i Hakk'la muntazam olmak bbnda umlandan ziyde say ikdmun zuhra getrp nevan zr bahne beyn olunmala muteb olmakdan hazer eyleyesin ki, her vechile tedbr tedrkne ve fikr [] firsetne itimd- hmynum olmdur; ana gre bb- ikdm u ihtimmda mcidd merdne olasn.

168

1509

Edirne'deki Saray- mire binasnda istihdam olunan acemi olanlara birer, hamallk edenlere ikier ake yemeklik verilmesi.

Yazld. Muhzr ktibine virildi. F 3 Zi'l-hcce, sene: 975 Edirne hssa harcna hkm ki: Hliy mahmiyye-i mezbrede vk olan Sary- mirem'de binya mteallik baz hdmete istihdm olunman irsl olunan acem-olanlar kullaruma det-i kadme zre birer aka, iinde hammllk ider var ise anlara ikier aka nafaka virilgelmein buyurdum ki: Varcak, zikrolunan bin in gnderilen acem-olanlar tyifesinn iinde hammllk ileyenlere det [] knn zre ikier aka ve madsna gnde birer aka yimeklik tayn idp virp dah defterne iret eyleyesin.

1510

Eskihisar, Yanbolu ve Ahyolu'da evlere girerek hrszlk yaptklarn itiraf ettikleri bildirilen Gazi veled-i lyas ve dier iki kiinin kree gnderilmeleri.

Yazld. Muharrem Be demlerinden Hseyin bin Abdullh'a virildi. F 3 Zi'l-hcce, sene: 975 Nevh-i Yanbol kdsna ve Dergh- Muallm mteferrikalarndan olup mahyif mfettii olan Muharrem'e hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "hliy emr-i erfle ehl-i fesd tecesss olundukda Eskihsr kazsndan Gz veled-i lys nm Kbt, Hasan Kethud nm kimesnenn evine girp hayl esbbn sirka idp ve Yanbol kazsndan Mehmed bin Abdullh nm Kbt dah gice ile Memi ve Emne nm htnlarun evine girp ve kzlerin sirka idp ve dger Mehmed nm kimesne dah Ahyol kazsndan Mustaf ve Kul nm kimesnelern koyunlarn sirka idp ve eyledkleri fesda ikrr u itirf eyledklerin" bildrmisin. Huss- mezbr kd-askerlerm cnibi[n]den Pye-i Serrm'e arzolundukda katl-i nefse ikrr ideni siyset ve sirkaya itirf ideni kree konlmasn emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, kazyye arzolundu gibi ise emrm zre katl-i nefse ikrr idenleri siyset idp ve sirkaya muterif olanlar yarar demlere koup kree gnderesiz ve bile koup gnderdnz kimesnelere tenbh tekd eyleyesiz ki, yolda gaybet itdrmekden ziyde hazer idesiz.

1511

Rehin olarak Basra beylerbeyi yannda bulunan Ulyanolu'nun torunu Ebu'l-Hseyin ve kardeinin ielerinin dete uygun olarak tedarik edilmesi.

169

Yazld. Kethudsna virildi. F 5 Zi'l-hcce, sene: 975 Basra belerbeisine hkm ki: Hliy Ulyn-ol'nun ol-ol olan Ebu'l-Hseyin ve karnda mbeynde vk olan sulh u salh in rehn tarkyla yanunda oldu ilm olunman zd zevdeleri huss olgelen det knn zre tedrk olunmas lzim olman buyurdum ki: Mezbrlarun olgeldi zre zd zevdelerin tedrk idiviresin.

1512

Basra'ya bal sancakbeylerinin adamlarndan gedik mutasarrf olup, gediinin banda bulunmayanlarn dirliklerinin alnp yararlara ve gediinde hizmet edenlere verilmesi.

Yazld. Kethudsna virildi. F 5 Zi'l-hcce, sene: 975 Basra belerbeisine hkm ki: Vilyet-i Basra'ya tbi olan sancakbei demlerinden baz gede mutasarrf olup beler yannda olup gedinde hdmet itmeyp ve baznun elinde gede hkmi olup gedk aldukda hdmete gelmeyp her biri bir yire is[ti]nd itmekle vk olan hdmetlerde bulunmaduklar istim olunup anun gibi gedklerinde hdmet itmeyenlern dirlikleri alnup yararlara ve gedinde hdmet idenlere virilmesin emridp buyurdum ki: Min-bad bil-emr harlar yannda olup gedklerinde hdmet itmeyenlere gedk virmeyp anun gibi dirlik oldu yirde hzr bulunmayup hdmet itmeyenlern gedklerin hdmete kdir yarar yiitlere virp tayn idesin ki, hdmet ddkde hzr bulunup ed-i hdmet ideler.

1513

Ehl-i fesdn stanbul'a giriinin nlenmesi iin iskelelerden geenlerin yoklanp gerekli grlenlerden kefil alnmas.

Yazld. demisi brhm'e virildi. F 3 Zi'l-hcce, sene: 975 skele Emni Maksd'a hkm ki: "Bundan [akdem] iskeleden te yakaya ve te yakadan iskeleye gep giden kimesneler iskelede yoklanup ne makle kimesne olup kefli ve syir ahvli* malm oldukdan sonra iczet virilp gemekle ehl-i fesd te yakaya ve ber yakaya gemee ruhsat bulmayup zabtolunurd. Hliy baz kimesneler Kum ve atlad ve hr ve gayri kapulardan gep yoklanmamala ehl-i fesd mazbut* olmadu" ilm olman buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda gerei gibi mukayyed olup det-i kadme zre gep gidenleri iskelede yoklayup kefl alnmak lzim olanlar keflsz gemee ruhsat virmeyp ve har kapulardan olgelene muhlif ve knna mugyir kimesneyi gertmeyp kapular onat zabt u hfz eyleyesin. yle ki; emr-i erfme muhlif yoklamadn har kapulardan dem gep ehl-i fesd ruhsat bulup mazbt olmaya, senden bilinr. Ana gre ikdm u 170

ihtimm eyleyp basret zre olasn.

1514

Stl ve Alibey nehirleri eltiklerinin ref olunmas sebebiyle eltikilerinin bulunduklar kylerde raiyyet kaydedilmesi.

Yazld. Emn demi Ysuf'a virildi. F 4 Zi'l-hcce, sene: 975 Sbk Hazne-i Tmvar Defterdr olup vilyet tahrrinde olan Mehmed eleb'ye hkm ki: Mektb gnderp; "Zara-i Eskihsr kazs tahrrinde iken emr-i erf vrid olup; "Stli ve Albe enhrnun eltini ref idp ve eltkcilerin rayyet kaydeyleyesin." diy fermn olunman elti ref olunup ve Stli eltkcilerinn ekseri Kdkyi'nde ve syiri dah baz kylerde skin olmala her biri mtemekkin oldu karyede rayyet kaydolunup ve Albe enhrnun eltkcileri rpan nm karyede mtemekkin olup kaz-i mezbrun klliyyen karyeleri Paa sanca defterinde mukayyed iken zamn- sbkda irmen sancan tahrr eyleyen kimesne yalnuz mezbr karyeyi bir tarkla liv-i mezbr defterine kayditmein zikrolunan eltkciler karye-i mezbre tahtnda rey kaydolunmak mmkin olmaman mezbr rpan nm karye dah syir kuryla maan yine kaz-i mezbre defterine tahrr olunup zikrolunan eltkciler karye-i mezbre tahtnda rayyet kaydolunmalar in hkm-i hmyn erzn oluna." diy arzitmein buyurdum ki: Vusl buldukda, ol rey ki, irmen'de ve Paa sancanda yazlm ola, anun gibileri gir yirl yirlerinde koyup eltkci dah oldu yirlerde yazasn.

[Yev]m'l- sneyn, f 3 Zi'l-hcce, sene: 975

1515

Mentee ve Teke sancaklarnda sekiz-dokuz oturak kayklar yaparak Memlik-i Mahrse adalarnda sakin olan hara-gzar reyay esir ettikleri ve zahire getiren renber gemilerini yamaladklar bildirilen leventlerle bunlara yardm edenlerin yakalanmalar ve sahil kylerindeki ahaliye de, szkonusu leventlere yataklk yapmamalar hususunda uyarda bulunulmas.

Yazld. Mentee sanca beine hkm ki: Hliy Rodos Sanca Bei Yahy dme zzh Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Baz levendler sekizer ve tokuzar oturak kayklar yapup Memlik-i Mahrse'ye tbi baz cezrelerden harc-gzr zimmler alup esr itdklerinden mad zahre getren rencber gemilerinn kiminn esbbn ve kiminn sermyesin alup deryda kll hayf u zulm itdkleri istim olunup elegetrilmesiyn kldukda karyeler[e] perkende olup ehl-i fesd synet olunur." diy bildrmein anun gibi ehl-i fesd elegetrilmesin emridp buyurdum ki: 171

Vusl buldukda, bu bbda gerei gibi mukayyed olup ol asl firkate yapanlardan ve yapduranlardan elegirenlerin tutup habsidp gaybet idenlerin yataklarna ve turaklarna ve bi'l-cmle buldurmas lzim olanlara buldurup getrdp anlar dah habsidp ne karyedendr ve ne makle kimesnelerdr; fesd enatlerin malmun oldu zre mufassal merh yazup Sdde-i Sadetm'e arzidesin ve sancaunda dery kenrnda olan karyeler ahlsine muhkem tenbh tekd idesin ki, anun gibi levendler kaup karyelerine geldkde mecl virmeyp tutup sana teslm eyleyeler. yle ki; bade't-tenbh ehl-i fesd synet iderler ise ismi ve resmi ile yazup bildresin. Yazld. Derv avu'a virildi. F 5 Rebu'l-hr, sene: 976 Bir sreti, Teke sanca beine.

1516

Aliye'de bulunan ta gemisinin Rodos Kalesi'nin tamirinde kullanlmak zere tamir ve kalafat ettirilmesi.

Yazld. Kethuds Cafer'e virildi. F 6 Zi'l-hcce, sene: 975 Rodos Bei Yahy Be'e hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Rodos Kalas'nun baz yirleri harba mteveccih olup; "Tamri in ve dkndi lzim gelen yirlerine ta dkilmek lzimdr." diy Aliyye'de bir kta ta gemisi olup meremmete muhtc oldun" bildrdn ecilden buyurdum ki: Aliyye'de olan ta gemisin ol huss in termm kalafat itdrp dah itmm- maslahat eyleyesin.

1517

Kyceiz, Prnaz, Meri ve Elmal kazalarndaki dalarn yal ve limanlara yakn yerlerdeki aalarnn hssa kadrgalar iin gerektiinde kullanlmak zere muhafaza edilip kestirilmemesi ve civar kyler ahalisinin bu konuda uyarlmalar.

Yazld. Rodos Bei Kethuds Cafer'e virildi. F 6 Zi'l-hcce, sene: 975 Kyceiz kdsna hkm ki: Hliy Rodos Sanca Bei Yahy dme zzh Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Taht- kazna tbi talarun yallara ve limanlara karb yirlerinde vk olan aalarn rencber tyifesi kesp har vilyete alup gitmekle yakn yirlerde aa az kalup vakt-i hcetde hssa kadrgalara aa u tahta lzim oldukda muzyaka ekilp kll harc lzim gelr." diy bildrmein yallara ve limanlara karb olan talar kornmasn emridp buyurdum ki: Bu bbda dyim mukayyed olup yallara ve limanlara karb olan talardan min-bad rencber tyifesine ve gayra aa kesdrmeyp hssa kadrgalarum mhimmt in 172

kortdurup kurbinde olan karyeler halkna dah muhkem tenbh idesin ki, gice v gndz ol talar koryup rencber tyifesine aa kesdrmeyeler. Bade't-tenbh hufyeten aa kesenler elegirr ise habsidp ismi ve resmi ile yazup min-bad vk olan kuzt mazmn- hmynyla amel eyleyeler. Bu bbda ihml msheleden hazer idesin. Yazld. Bir sreti, Prnaz kdsna. Yazld. Bir sreti, Meri kdsna. Yazld. Bir sreti, Elmalu kdsna.

1518

Babaeski civarnda Kalender isimli doancnn beygirini, eyalarn ve zerindeki mir akeyi almaktan zanl durumda bulunan kimselerin tefti olunmalar; ayet sular sbit olursa zerlerine edas lzm gelen haklarn alverilmesi; ayrca o blgedeki ehl-i fesd gurbet tifesinin de yakalanarak durumun bildirilmesi.

Mezbr Kalender'e virildi. F 2 Zi'l-hcce, sene: 975 Babaeskisi kdsna hkm ki: Hliy; "Kalender nm toanc mahmiyye-i Edirne'den kalkup Babaeskisi kurbinde bir ayrda kondukda brgri ve baz esbb ile mr yiirmi bin akas sirka olunup brgri izley gitdkde Elvnbe Kpr[si] yannda karalardan Mehmed bin Ahmed ve Mahmd bin Kara Ahmed ve Sleymn bin Glli ve Anatoll Memi nm kimesnelere yitip tutup sl eyledkde her birinn cevb birbirine muhlif olup halt- kelm eyledklerin" orl Nyibi Mevln Pr Ahmed sicill idp Dergh- Muallm'a sretin gndermein buyurdum ki: Dergh- Muallm avularndan Evren vardukda, ihzr- husam klup bu huss onat vechile hakk zre teft tefahhus idp gresin: yle ki; ilm olundu gibi ise mezbrlar merkmun brgrin ve esbbn ve ol mikdr akasn sirka eyleyp gaybet eyledkleri erle sbit zhir olur ise erle mteveccih olan haklarn hkmidp alvirdkden sonra taht- kaznuzda zuhr idp bu makle fesd enat zre olan gurbet tyifesin eger kendnz mbereti ve eger il-eri karmak iledr; her ne tark ile vech [] mnsib olursa ehl-i fesd hsn-i tedbr tedrk ile elegetrp Dergh- Muallm'a bildresin. Amm; bu bbda tamm hakk zre gerei gibi mukayyed olup bu bahne ile kend hlinde ve kr [u] kisbinde olanlara mcerred ahz celb in dahlolunmayup zulm hayf olmakdan ve hlf- vk [kazyye] arzolunmakdan muhkem hazer eyleyesin.

173

1519

Msellem raiyyetlerinin avrz vermemesi sebebiyle kendilerini mselleme raiyyet kaydettiren Teke sanca sipahi raiyyetlerinin havss- hmyuna ilhak olunmas; ayrca Manavgat'ta msellem ktibinin mselleme, vilyet ktibinin de sipahiye raiyyet yazd hari ez-defter reyann da, ayet msellem ktibi msellem ocaklarnn noksann tamamlamak iin mselleme kaydetmise yine mselleme, deil ise sipahiye raiyyet kaydedilmesi.

Yazld. Lzikyye Kds olup Teke ve Hamdili sancaklar tahrr[i] fermn olunan Yahy'ya hkm ki: Hliy Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Teke sancanda vk olan msellem iftlikleri hdmetleri mukbelesinde kendlere kifyet iderken andan mad her ocaun elli ve [a]ltmdan reys olup syir rey gibi mzevvec on iki, mcerred alt aka virrken avrz virmeyp bu sebebden msellem tyifelerine siph reys kalmayup kendlerin mselleme rayyet yazdurup dyim nizdan hl olmayup defterler muhtell olmdur. Msellemden rey alnup hssa ilhk olunup syir rey gibi avrz virmek ve Teke sancana tbi Manavgad msellemleri sbk tahrr olundukda bir nice hne hric ez-defter bulunup msellem ktibi mselleme hricden rayyet yazmaa memr deil iken hlf- emr mezkrlar mselleme rayyet yazup sonradan vilyet ktibi vardukda mezkr hneleri hric ez-defter bulunmamala emr zre siphye kaydeylemi. Mselleme mukaddem yazlmak ile akdemine mi amel olunur, yohsa msellem ktibi emre muhlif yazup vilyet ktibi emr-i erf ve knn- mnf mcebince siphye yazdu ecilden siphye mi mukarrer klnur?" diy bildrmisin. Buyurdum ki: Arzitdn zre msellemn iftliklerin kendlere kaydidp rayyetlerin ayrup baka kalem idp havss- hmynum in zabtoluna ve mezkr rayyetleri msellem ktibi geldkde ocaklar noksn zre bulunup msellem yazd ise msellem, deil ise siphye mukarrer eyleyesin.

1520

Yanna toplad otuz-krk levent ile irret ve ekavette bulunduu, mahkeme bast ve vilyet ktibinin mirye kaydettii mezraann tapuya verilmesini engelledii bildirilen Kethd-i Ka Cemaati'nden Memi'nin yakalanp tefti olunmas ve sonucun bildirilmesi.

Derv avu'a virildi. F 5 Rebu'l-hr, sene: 976 Teke beine ve kdlarna hkm ki: Ka kazsna tbi Kethud-i Ka Cemati'nden Memi nm kimesne irret ekvet ile mehr olup let-i harb ile ve otuz-krk nefer atlu ile gezp bundan akdem ben sadet [] ikbl ile taht- sadet-bahta cls itdmde kd mahkemesin oklayup ve nice reyya zulm teaddsi oldu bundan akdem vilyet ktibi vardukda hric ez-defter bulup yazdu mezraay; "Yurdmuzdur." diy irret idp; "Mrden tapuya alan kimesneyi 174

katliderin." diy tahvf idp zabtitdrmeyp ve satlmaa mni oldu ilm olunman mezkr Memi'nn ahvli teft olunmasn emridp buyurdum ki: Vardukda, mezkr Memi'yi ihzr idp gaybet ider ise buldurmas lzim olanlara buldurup getrdp dah mezkrun ahvlin ehl-i vukfdan ve b-garaz mslimnlardan dikkat ihtimm ile teft tefahhus klup gresiz; fi'l-vk mezkr Memi anun gibi irret ekvet ile mehr olup alniyyen let-i harb ile ve ol mikdr levend atlu ile gezp mahkeme basup ve ok atdu vk mdur, hufyeten ve alniyyen ahvline vkf u muttali olup ne hl zredr; tamm gavrine irip ve ol mezraa hric [ez-]defter olup vilyet ktibi mrden tapuya virmi iken mezkr mni oldu vk mdur, nicedr; yazup hak[kat]i zre arzeyleyesiz. Hlf- vk kazyye arzitmekden ve mezbrun ahvlin ketmidp hmyet itmekden hazer idp vuk zre ale't-tafsl yazup bildresiz.

1521
Yazld.

Bkz. hkm. 1495.

Lzikyye Kds olup Teke ve Hamd sancaklarn tahrr iden Yahy'ya hkm ki: Hliy Sdde-i Sadetm'e kazy defteri virp; "Teke sancanda Serik* yrkleri syir tyife gibi mzevvecden on iki, mcerredden alt aka virmeyp bir evde yedi-sekiz belki on kimesne olsa hemn cmlesi alt aka virrler; "Kadmden byle viregeldk." diy niz iderler. imden sonra resmleri syir yrk gibi alnmak mnsibdr." diy bildrmisin. Buyurdum ki: Gresin; mezkrlarun harclar bir hdmet mukbelesinde tahff olm olmayup veyhd defter-i a[t]kda vech-i merh zre olmasna dellet ider kayd yosa arzitdn zre kaydeyleyesin. Amm, yle ki; bu hussda mluma nef- kll olmayup cz ise yine asl zre ibk eyleyesin.

1522

Mzul sipahilere, len sipahilerin timar iin Mezistre ve dier baz yerler kadlar adna mzevver arzlar dzenleyip verdii bildirilen Holomi nahiyesinden Kapc Byezid olu Mehmed'in yakalanp hakknda yaplacak tahkikat neticesinde elde edilen malmat ve ehadetler de yazlarak tutuklu olarak Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Yazld. Dvn- Hmyn ktiblerinden Hasan Be'e virildi. F 4 Zi'l-hcce, sene: 975 Mora sanca beine hkm ki: Liv-i mezbra tbi Holomi nhyesinde mtemekkin Kapuc Byezd ol Mehmed nm kimesne baz siphler fevtolup; "Tmr mahll olmdur." diy baz mazl siphlere Mezistre kds ve gayri kdlar nmna arz virp mzevver imz v mhr ile imzlayup ve mhrleyp telbs tezvre slk idp ehl-i fesd oldu ilm olunman her ne tark ile mmkin ise ihtimm idp elegetrp kayd [] bend ile Sdde-i Sadetm'e gnderilmesin emridp buyurdum ki: 175

Vusl buldukda, mezkr emrm mcebince elegetrp dah ahvlin ayn- vilyetden tefahhus eyleyp hakknda vk olan ihbr u ehdeti vuk zre tafsli ile yazup ve mezkr yarar demlere koup kayd [] bend ile Sdde-i Sadetm'e gnderesin ve koup gnderdn demlere muhkem tenbh eyleyesin ki, yolda ve izde gaybet itdrmekden hazer eyleyesin.

1523

Yenieri eli kesen Hseyin'e siyaset olunmas.

Yazld. Muhzr ktibine virildi. Yenieri elin kesen Hseyin'e siyset olunmak in emr-i erf virilmidr.

1524

Cezyir Vilyeti Hkimi Emir Ali'nin Sdde-i Sadet'e ballk gsterip olunu ve kardeini gndermesinden memnuniyet duyulduu ve kendisine bir hilat gnderilip kardeine Sadr- Sveyb Sanca, oluna da gnlk altm ake ulfe ile mteferrikalk tevcih olunduu; Emir'in, balln bundan sonra da devam ettirip halkn refah ve mutluluu iin gayret gsterip din ve devlete ait ilerde Basra beylerbeyinin uygun grecei ekilde hizmette bulunmas.

Yazld. Mahmd avu'a virildi. F 5 Zi'l-hcce, sene: 975 Cezyir Vilyeti Hkimi Emr Al zde zzhya hkm ki: Badd ve Basra belerbeileri dme ikblhm Bb- erfmz'e mektb gnderp; "senn Atebe-i Aliyyemz'e sdk u sadkat ve hsn-i ihtimmun ve Devlet-i Fykamuz'a mut u munkad olduun ve Bb- lmz'e karndaun ve olun Sultn ve Eb'l-ul zde kadruhmy gnderdn" bildrdiler. mdi Bb- lmz'e ubdiyyet zhr idenlern eyym- devletimzde taht- hmyemzde ahsen-i hl zre msterh ve cn u mllarndan emn olmaa lyk olduklarna bhe yokdur. nki bizm Bb- erf-i lmz gelenlere ve isteyenlere dim auk, ikblimz kasd u rabet idenlere mebzl, her hl krda snur u kalalar masn u mesdd, cnlar emn emn iinde, kalbleri mutmain ve gnlleri ho devm- devletimz edyesine muvzabet zre olman ihsn- erf-i l ve inm- mnf-i hknmz seni dah kuadup riyet idp; karndauna Sadr- Sveyb* sancan ve mrun-ileyh oluna dah yevm altm aka ulfe ile Bb- lmz'de mteferrikalk inm idp buyurdum ki: Bundan sonra dah Hazret-i Reslu'llh'un eratnun icrs ve Atebe-i Aliyyemz'e itat inkydda sbit-kadem olup Devlet-i Fykamuz'a mteallik maslih u mhimmtda mrun-ileyhn vech mnsib grdi zre bezl-i mechd ve dn devlet ve nms- saltanatuma mteallik husslarda tamm- cidd ictihd ve itmnn- bild bd hussnda say-i mekrun zuhra getresin ki, aks-y murdmuz rey v berynun hussan ol vilyetlerdeki emn emn zre mutmain olmasdur. Hla- seniyyemzden 176

sana bir hlat ihsn olunup nallh tel kabl idp giyp; bundan sonra dah Sdde-i Sadetimz'den htrundan geenden ziyde eltf u ihsnmuz mhede idp riyet olunursn.

Hkm metni Arapa olup melen tercme edilmitir.

[Yev]m'l-Hams, f 6 Zi'l-hcce, sene: 975

1525

Tayin olunduu Silivri Kprs hizmetine gitmeyen Vize yrklerinden Emir Ali isimli canbazla hizmete varmken sonradan kaan dierlerinin yakalanp anlan hizmete gnderilmeleri.

Yazld. demisi Nash'a virildi. F 6 Zi'l-hcce, sene: 975 Migalkara ve Ergene kdlarna hkm ki: Vize Yrkleri Sbas olan kdvet'l-emcid ve'l-ekrim Pr dme mecdh Sdde-i Sadetm'e dem gnderp; "sbalna mteallik olan yrklern ve cnbzlarun birer nevbetllerin emr-i erf ile Silivri Kprsi hdmetine tayn olunup tyife-i mezbrede Emr Al nm cnbz hdmete gelmeyp bazlar dah hdmet ider iken gaybet idp evlerine gidp hdmet itmedklerin" bildrmein [buyurdum ki:] Mrun-ileyhn demleri varduklarnda, her birinz gerei gibi mukayyed olup mezkr Emr Al nm cnbz [ve] hdmetinden gaybet idenleri hufyeten tecesss idp elegetrp hdmet-i mezbreye gnderp emr-i erfm mcebince hdmet itdresiz.

1526

Mentee'de timar tasarruf eden ve hastal sebebiyle dery seferine katlamayan sbk Defter Emini Ali'nin timarna mdahale edilmemesi.

Yazld. Al avu'a virildi. F 6 Zi'l-hcce, sene: 975 Anatol belerbeisine hkm ki: Mentee sancanda tmra mutasarrf olup sbk Defter Emni olan drende Al dery seferine emrolunup bi'l-fil haste oldu ilm olunup; " "Dery seferine varmad." diy tmrna dahlolunmamak" bbnda hkm-i erfm taleb eylemein* buyurdum ki: Bu defa; "Dery seferine varmad." diy mrun-ileyhn tmrna kimesneyi dahlitdrmeyesin.

1527

Ktahya'da alkonulan iki kpten bynn ehzde Murad'a gnderilmesi.

177

Yazld. Bu dah. Anatol belerbeisine hkm ki: Kthiyye'de alkonlan iki aded kpn byini ferzend-i erc-mend olum Murd tle bakhya gnderilmesin emridp buyurdum ki: Emrm muktezsnca zikrolunan iki aded kpn byini mrun-ileyhe irsl sl eyleyesin.

1528

Yemen seferi iin bir an nce yola klmas hususunda mteaddid emirler gnderilmesine ramen hl gemilere binilmemi olmasnn sadece kendisinin ihmalinden kaynakland; mevcut kalyon ve kadrgalara asker, zahire ve mhimmttan belirtilen miktarda yklenerek Yemen'e gnderilmesi; skenderiye'de yaplacak gemilerle Yemen'den dnecek gemilere de kalan asker ve mhimmtla kendisinin binip deniz mevsimi gemeden Yemen'e vararak slah iinin stesinden gelmesi; muhafaza iin ellier neferin gemilerde braklp bu ite dikkatli davranlmas.

Yazld. H. Vezr Mustaf Paa'ya hkm ki: Mektb gnderp; "Emrolunan Yemen slhyn muaccelen Msr'a irimek bbnda ihtimm- tmm olup lkin hacc- erf mevsimi irip anun tedrki grilmeyince ve Hzne-i Haleb'den emrolunan yz bin altun vusl bulmaynca tevecch olunmaa kbiliyyet olmayup tehr u tevakkuf olunmd. Hliy [kfile-i] hacc- erf irsl olunup dah yz bin altun vsl olmayup mh- Zi'l-kade'nn on altnc gni Msr cnibi[n]e tevecch olunup fe-emm Msr'a gnderilen mektblar gelp Yemen mhimmi in ihzr olunan gemilerden bi'l-fil on drt kadrga ve kalyon hzr bulunup her kadrga ellier dem ve her kalyon beer yz dem aldu takdrce iki bin yedi yz nefer olup at tahmline imkn olmayup emr-i erf mcebince zikrolunan asker gemi muhfazasnda olcak memleket fethnn ahvli mkil olur." diy bildrmisin; dah her ne dinilmi ise al-vechi't-tafsl Pye-i Serr-i Alm'a arzolunup lm-i erfm muht u mil olmdur. mdi; bundan akdem sana ahkm- erfe gnderilp; "Kfile-i hacc- erf irsliyle muhfaza-i memleket in Karaman belerbeisi tayn olunup ve Hzne-i Haleb'den emrolunan altun in tevakkuf olunmayup memr olduun hdmet in muaccelen Msr'a varup Yemen cnibi[n]e megl olup eger asker gndermekdr ve eger lzim olan mhimmtun tedrkindedr, mukayyed olasn. rsl olunacak altun ve syir mhimmt ne ise tedrk olunup ale't-tevl sl olunur. Bi'z-zt kendn muaccelen mahall-i memra irimek bbnda usret oldu takdrce bu zamna dek mevcd olan gemilerle asker zehyir gnderilp ol diyrda olan asker-i slm'a takviyet ve ad-y bed-reye havf u hayet mstevl olup mevsimiyle giden gemiler avdet eyleyp ve badeh tedrk olunan gemilerle 178

sen dah azmet eylesen, bi-nyeti'llhi tel memleket fetholup uur- hmynumda yz akl myesser olmak bbnda env- say [] ihtimmun vcda gele." diy emrm olmd. Hliy tedrk eyledn kfile-i hacc- erf umr muhtell olup tekrr zehyir ile birka sancakbeleri irsli lzim gelp ve memr olduun Yemen hdmetinn mevsimi gemee cz zamn kalup ve ad-y dn devlet ise mevsimn gemesine mterakkb olup ve ol diyrda olan askere muvenet muzheret mdinden meys olmala zaf- kalb hsl olup bu bbda olan tedbr tedrkn netcesi ihmle hamlolunup asl bir ferdn zr bahne beyn eylemee mecli kalmayup cmlesi maraz- tbda olup mukab olmalar mukarrerdr. Zr bu hdmet fermn olunal hayl[] zamn olup ve gnderilen evmir-i aliyyede mirran; "Arza tevakkuf olunmayup tedrk oluna; nihyet badeh arzoluna." diy msade olunup her vechile ruhsat virildi ir olunmdur. Bu mertebeden sonra teksl mshele* gafletden n olup bu mahalle dek ne* asker gnderilp ve ne bi'z-zt irimek ardnca ihtimm- tmm olunmadunun vechi yokdur. Ale'l-huss bundan esbak Kapudn Hzr dme zzhdan mektb defter gelp tedrk olunacak kalyondan ve gayriden mad mevcd yiirmi iki kadrga olup ve Sdde-i Sadetm'de olan kapudnlardan ve gayri ehl-i vukfdan sl olundukda; "Her kadrgaya ikier yz belki cmle ltc v cengci ile ikier yz ellier dem girmee mtehammildr." diy cevb virilp bu takdrce mevcd olan kadrgalara asker ile kifyet mikdr peksimat konlup esbb u eskl ne ise kalyonlara tahml olunup badeh fermn olunan at gemileriyle Payas skelesi'nden tedrk olunan be kta kadrga kerestesin dah irip ve mukaddem asker ile gnderilen gemiler dah avdet eyledkde gayret ikdm olunsa bu zamna dek vilyet-i mezbreye irip bi-nyeti'llhi tel adnun def [u] ref olunmas ahvli emken eshel idi. Bu husslarda Msr belerbeisine dah mekked ahkm- erfe gnderilp; "Bb- muvenet muzheretde her vechile mcidd olunup bu huss syir umra kys eylemeyp gaflet ihmlden hazer idp basret ihtimm zre olup muaccelen Osmn Paa'y mevcd olan gemilerle Yemen'e irsl idp ve Payas skelesi'nde ihzr olunan be kta kadrga kerestesin gemiler gnderp alup Bender-i Sveys'e iletdrp tedrk itdresin." diy fermn olunmdur. yle ki; ; "Bu sene mevsim gep gelecek sle tevakkuf lzim geldi." diy zr beyn oluna, her vechile adem-i kablm mukarrerdr. Hussan senn keml-i rey-i syib ve nihyet-i fikr-i skbun[a] itimd- hmynum olup vfr- firset ecatn[e] lm-i erf-i lem-ml-i husrevnem muht u mil olup ve senn ol vilyete karb olup ve vilyet-i Yemen'n slh gyet ehemm-i mhimmtdan olmala bu sene nyet-i Hakk ile bertaraf olmas murd- erfm olman ol hdmet sana emr-i erfm olmdur. Buyurdum ki: Vardukda, min-bad umlandan ziyde basret tedrk zre olup mevsimiyle irimek bbnda dakka fevtolunmayup emrm zre mevcd olan kadrgalara ehl-i vukf ihbr eyledkleri zre ikier yz nefer dem sepidrp kifyet mikdr peksimatlarn tahml idp dah eskl u esbblar kalyonlara tahml olunup mukaddem gnderilecek gemiler varup vilyet-i mezbreye asker dkmekle adya havf u hirs ve asker-i slm'a takviyet hsl olup gemiler avdet eyledkleri zamna dein tedrk olunacak at gemileri dkmekle ve gayri dah irip syir askir-i mansre ile sen dah mahall-i memra mlk olunmak bbnda bezl-i makdr eyleyp ina'llh tel varlup slh myesser olup avdet olundukda hdemt- hmynumda yoldalklarda bulunanlarun hakknda her 179

vechile env- nyt- pdihnem mukarrer olup dirlikler ve terakklerle cmlesi muhassl'l-ml olmak mukarrerdr. Ana gre tenbh ilm olunup uur- hmynumda ve ad-y dn devletn vilyet-i mezbreden bu sene def [u] ref bbnda bezl-i gayret hamiyyet eyleyp itmm- maslahat eylemek ardnca olasn ve bundan akdem Kapudn olan Piyle Paa dmet malhi nice defa seferler idp her gemi ne mikdr cengci v letci aldun tezkire idp mhrlenp sizlere irsl olund. Gerekdr ki; mastr olan tezkire mcebince amel idp vech-i merh zre her gemiye iki yz mikdr dem tahml itdrdp yz ellisi tara knca ellisi gemilerde kalmak lzimdr ki, imdiye dein bu denl hsrda hat oldu gemiler bo kaldundandur. Ale'l-huss; "Anda olan gemiler bundan ziyde deme mtehammildr." dirler. Bu bbda hemn mhimm olunan birbirinze dmeyp ihml olunmamakdur. Hussan imdiye [de]in kalyonlara cmle levzimt kerestelerinden gayri yedi yz nefer dem konlurm. imdi kalyona be yz dem tahml eylemenn asl nedr; br alt yz nefere dah kbil deil midr? Bu husslarda gerei gibi mukayyed olup gayret hamiyyetn muktezsnca uur- hmynumda umlandan ziyde merdneliklern vcda getrp devlet-i ebed-peyvend-i husrevneme mteallik olan umrda bezl-i makdr eyleyesin.

[Yev]m's-Sebt, f 8 Zi'l-hcce, sene: 975

1529

Edirne'de binas ferman olunan cminin bir an nce tamamlanmas ve imdiye kadar hazrlanan kerestenin cins ve miktarnn bildirilmesi.

Yazld. Sbk Sultn Mehmed Imreti ktibine virildi. F 8 Zi'l-hcce, sene: 975 Edirne hssa harc emnine hkm ki: Mektb gnderp; "bins fermn olunan cmi- erfn mhimmt tedrkinde olduun" bildrmisin. mdi; bin-i mezbrun muaccelen itmma irimesi elzem olman buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda gerei gibi mukayyed olup tedrk-i mhimmtda tamm ikdm zre olup imdiye dek ne asl kereste hzr olm ise ecnsyla ve mikdryla yazup Sdde-i Sadetm'e ilmdan hl olmayasn.

1530
Yazld.

Adana beyinin talepte bulunmas halinde inaat devam eden Payas Kalesi iin Haleb Hazinesi'nden yeteri kadar altn verilip muhasebe defterine kaydedilmesi.

Haleb defterdrna hkm ki: Hliy; "Uzeyr sancanda bins fermn olunan Payas nm kalanun mhimmtna mukaddem virilen altun vef itmeyp on bin altun dah lzimdr." diy Atana bei ilm 180

eylemein; "Lzim oldukda kifyet mikdr altun taleb idp viresin." diy hkm-i erfm virilmidr. Buyurdum ki: Varcak, anun gibi kala-i mezbrenn masrifine aka lzim olup mrun-ileyh cnibinden taleb olundukda Hazne-i Haleb'den emrm mcebince kifyet mikdr altun virp muhsebe defterine iret idesin.

1531

Be kral tarafndan Erdel'e yaplan mdahalenin engellenmesi ve her iki tarafn da ahidnmeye riayetlerinin temini.

Yazld. Tercemn brhm'e virildi. F 8 Zi'l-hcce, sene: 975 Budun belerbeisine hkm ki: Kral-ol Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Hliy Be kral Bozen'de (?) cemyyet itmek zre olup Varadin kurbinde () nhyesinde mtemekkin olan siphlerin; "Cemyyetimze geln." diy mektblar perkende idp davet eyleyp; "Gelmezsenz size hakret iderin." diy havf virp rencde itmekden hl deildr." diy ilm eyledi. mdi; kral- mezkra ahid-nme-i erfm virilp; "Kral-ol vilyetine dahlolunmaya." diy tenbh olunup ve Kral-ol'na dah hkm gnderilp; "Be kral ahde mugyir vilyet-i Erdel'e dahlitmez[se], sen dah anun vilyetine ahde muhlif dahlitmeyesin." diy buyurlmdur. Buyurdum ki: Gresin; Be kral tarafndan Kral-ol vilyetine ve ahlsine ahde mugyir dahlidenleri ol tarafa ilm idp men itdrp iki tarafdan ahdi riyet itdresin.

1532

Payas Kalesi yapmnda kullanlmak zere Uzeyir, Adana, Tarsus ve Sis sancaklarndan sahipleriyle birlikte oka kan gnderilmesi.

Yazld. Tekrr yazld. demisi Mehmed'e virildi. F 15 Zi'l-hcce, sene: 975 Uzeyr ve Atana ve Tarsus ve Sis kdlarna hkm ki: Hliy cenb- emret-meb, eylet-nisb Adana Sanca Bei Derv Mehmed dme zzh mektb gnderp; "Payas nm mevzda emr ile bin olunan kala maslih in bunda olan kanlular kifyet itmeyp dah kanluya zarret ihtiyc vardur." diy; "Taht- kaznuzdan shbleriyle vfir kanlu ihrc olunup kala-i mezbreye gnderilp cretle ilemek lzimdr." diy arzitmein buyurdum ki: Vusl buldukda, taht- kaznuzdan vfir mstevf kanlu ihrc idp shbleriyle kala-i mezbreye gnderesin ki, mm-ileyh vech mnsib grdi zre cretle ed-i hdmet eyleyeler. Huss- mezbr mhimmtdandur; ihml msheleden veyhd genc zaf iftl kanlular gndermekden ihtirz eyleyesiz.

181

1533

Karada'da tan keferesinin yaylasna el koyup kylleri srdkleri, adam ldrp ev yaktklar, haralarn tam vermedikleri, era itaat etmedikleri ve isyan zere olduklar bildirilen Mahna ve Pobor kyleri ahalilerinin, szkonusu iddialar doru ise, zerlerine varlp haklarndan gelinmesi.

Yazld. Muzaffer Kethud'ya virildi. F 8 Zi'l-hcce, sene: 975 Dukagin Bei Ksm Be'e hkm ki: Karata kds mektb gnderp; "kaz-i mezbra tbi tan keferesinden hayl zimmler gelp; "kadm yaylamuz Mahna ve Pobor nm karyeler keferesi cebren alduklarndan gayri yaylaka varduumuzda zulmen koyunlarmuz ve esbbmuz alup ve on alt aded evlerimz ihrk idp ve su kuyusn tala toldurup ve let-i harble bizi yaylamuzdan srp defetle ahkm- erfe rd idp itat itmedklerinden gayri; "Ktl iderz." diy kelimt idp ve bi-gayri hakkn nice demler katlidp er- erfe davet olundukda itat itmeyp ve otuz yldan ziyde harclarn tamm virmeyp leyl nehr syndan hl olmaduklarn" [bildrdklerin]" arzitmein buyurdum ki: Kazyye arzolundu gibi olup er- kavme adem-i itatleri ve synlar mukarrer ise ale'l-gafle zerlerine varup vech mnsib grdn zre haklarndan gelesin.

1534

Mzevver hkm veren ve ortadan kaybolan Lala adl zimmnin yakalanp hapsolunmas ve ad geene yardm ve yataklk yapt ve yakalanp hapsolunduu bildirilen Knez Radosav hakknda da malmat verilmesi.

Yazld. Kethuds Husrev'e virildi. F 16 Zi'l-hcce, sene: 975 Bosna beine ve Brod kdsna hkm ki: Sen ki besin, mektb gnderp; "Ahmed nm siphye mzevver emir vire[n] Lala nm zimmyi buldurup tefahhus eylemek istedkde mezbr Lala gaybet idp Radosav nm knezn evinde saklanup elevirmeyp defetle dem gnderilp taleb olundukda mezbr Radosav kend havlsndan oullarndan ve tevbi u levhkndan yiirmi-otuz nefer zimm ile karu gelp varan demleri evine yakn uradmayup evinn etrfna stabur ekp bunun gibi harm-zdeleri evinde saklayup ve liv-i Bosna'ya sbk[] be olanlar zamnnda merkm Radosav nice enat idp evinde bunun gibi harm-zdeler saklayup ol zamnda elegetrmesine bir kimesne kdir olmayup imdiki hlde mezbr Lala'y elevirme[me]kle mezbr Radosav' hsn-i tedrk ile elegetrp el-n Kala-i Maklay'da habsolundun" bildrmisin. Buyurdum ki: Arzolundu gibi ise gaybet iden mezbr zimmyi hsn-i tedrkle elegetrp ve mezkr zimm vech-i merh zre ehl-i fesd enat olup mezbr zimmye mun zahr olup saklayup elevirmedi vk ise habsinden tlk itmeyp ahvlin yazup bildresiz.

182

[Yev]m'l-Erbi, f 14 Zi'l-hcce, sene: 975

1535

Basra'ya gnderilen Mahmud avu'un gidecei yere salimen ulatrlmas.

Yazld. Mezbr Gazvn Mahmd avu'a virildi. F 14 Zi'l-hcce, sene: 975 Badd'a varnca yol zerinde vk olan belere ve kdlara ve dizdrlara hkm ki: Dergh- Muallm avularndan Mahmd avu zde kadruh Basra'ya irsl olunup mahf u muhtara olan yirlerden kifyet mikdr dem koup birbirinze emn slim uladurmas lzim olman buyurdum ki: Her kanknuzun taht- hkmetine dhl olursa menzil merhlde dem koup emrm zre birbirinze emn slim uladurasz.

1536
Yazld. H.

Bkz. hkm. 1535.

Bir sreti dah, Badd belerbeisine, Basra'dan Badd'a varnca yol zerinde vk kdlara; "...Eger karadandur, eger gemiyledr; ne tarkla vech mnsib grilrse emn slim Basra'ya uladurasz." diy.

1537

Siyakat ve Arapa bilip defter tanziminden anlamalar dolaysyla emin, suba vs. grevlileren maiyyetlerinde istihdam ettikleri, Yahudi Samir tifesinin, grevlerini ktye kullanarak mslmanlara zulmedip mallarn ellerinden almalar sebebiyle artk istihdam olunmamalar hususunda daha nce gnderilen emrin uygulanmad duyulduundan, ilgililerin bu hususta yeniden uyarlmalar; buna ramen istihdam etmeye devam edenlerin iddetli bir ekilde cezalandrlacaklar.

Yazld. m belerbeisine, kdsna hkm ki: "Yehd'den Smir dimekle marf tyife Arab yazup ve siykat defter ahvlin bilmekle emnler ve sbalar kendlere ktib idp errr mfsid tyife olmala ehl-i slm'a env- hyel tezvr idp b-vech mllarn aldurmaa sebeb olup zuaf-y rey v fellhn havflarndan mezbrlara hdmet idp men olunmalar lzimdr." diy bundan akdem Dergh- Muallm'a arzolundukda men olunmalar in hkm-i erf irsl olunmd. Hliy mezbrlar gir men olunmaduklar istim olunman buyurdum ki: Hkm-i erfm varcak, bu huss gerei gibi tenbh eyleyesin ki, min-bad eger men v umml [ve eger] sbalar ve syir mbirler Smir tyifesinden kimesneyi 183

kitbet ve syir maslih- mslimne mteallik umrda istihdm eylemeyeler. Bade'l-yevm emr-i erfme muhlif mezbr tyifeyi kitbet hdmetine istihdm eyledkleri istim oluna, asl bir ferdn zri makbl olmayup eedd-i kbla mukab olmalarn mukarrer bileler. Siz dah ana gre mukayyed olup yle ki; emrme muhlif i idenleri isimleriyle yazup arzeyleyesiz; emrmn icrsnda dakka fevtitmeyesiz.

[Yev]m'l-Erbi, f 14 Zi'l-hcce, sene: 975

1538

Dimetoka ve Ferecik'te Kzl Deli Baba'nn vakfettii yerlere hariten gelip ziraat etmelerine ramen vakfa ait hukuku vermedikleri ve Seyyid Mirza adl ahsa saldrp, mahkemeye kamas zerine mahkemeyi bastklar bildirilen Yovan Kethda ve dier zimmlerin yakalanarak tefti olunmalar ve neticesinin bildirilip ehl-i fesd olanlarn hapsedilerek gelecek emre gre hareket edilmesi.

Yazld. Kul nm a virildi. F 18 Zi'l-hcce, sene: 975 Dimetoka ve Ferecik kdlarna hkm ki: Hliy Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "bundan akdem hkm-i erfm vrid olup; "Kzl Deli Baba vakfeyledi yirlerde hricden bazlar gelp zirat harset idp vakfa yid olan hukk virmeyp teadd iderlerimi; erle teft olunup vakfa mteveccih olan hukk vakf in hkmidp alviresin." diy fermn olundukda ber-mceb-i emr-i erf zerine varlup mahall-i mezbrda zirat idenlerden Yovan Kethud ve Kara Yovanni ve Dimitri ve Nikola nm zimmler defetile meclis-i era davet olunup itat-i er itmeyp ve badeh yedi nefer kfir ile let-i harble gelp Seyyid Mrz'ya hamle idicek mezkr dah mahkemeye kaup ve kfir dah mahkeme basup badeh baz mslimnlar gelp men eyledklerin" bildrdnz ecilden buyurdum ki: Dergh- Muallm avularndan Haydar avu ile vusl buldukda, mezkr zimmleri ihzr idp gaybet idenleri erle buldurmas lzim olanlara buldurup getrdp bi-hasebi'-er'-erf teft tefahhus eyleyp gresiz; huss- mezbr ne vechile olmdur ve asl nedr; tamm malm idinp ve ehl-i fesd habsidp vuk zre arzeyleyesiz; sonra emr-i erfm ne vechile sdr olursa mcebiyle amel oluna.

1539

Dra Kalesi'ndeki nevbeti yenierilerin Ohri ahalisinin, sancak dna zahire satn yasaklayan bir emir getirip harice zahire vermemeleri sebebiyle skntya dtkleri bildirildiinden, bunlarn zahire ihtiyalarn Ohri'den tedarik etmelerine kimsenin mni olmamas.

184

Yazld. Muhzr ktibine virildi. F 14 Zi'l-hcce, sene: 975 Ohri kdsna hkm ki: Dra kds Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Kala-i Dra'da nevbetci olan yenieri tyifesiyle yayabalarndan Mahmd ve kala-i mezbre erenleri meclis-i era gelp; "Dra Kalas bir cezre yirde olup zahremz klliyyen il-hze'l-n Ohri sancandan gelr idi. Hliy Ohri halk ganem asel revgan- sdenn har sancaa frht olunmamas in emr-i erf rd idp varan kassb u bakkllarmuza zahre virilmemek ile zahreye kll muzyakamuz vardur." didklerin" arzeylemein buyurdum ki: Gresin; kala-i mezbrede olan nevbetci yenieri kullaruma zahre kadmden taht- kazndan alnugelmi ise gir alnugeldi zre akalaryla zahrelerin aldurup kimesneye dahlitdrmeyesin.

1540

Obrofca-i Atk'de yaplacak olan kale ve tersneye mimar olarak Travnik dizdarnn gnderilmesi; ad geenin, hizmetin tamamlanmasndan sonra asl grevine geri dnmesi.

Yazld. Arz getren Klis bei demisine virildi. F 16 Zi'l-hcce, sene: 975 Bosna sanca beine hkm ki: "Klis sancanda Obrofca-i Atk nm mahalde bir kala ve kurbinde ters-hne bin olunmak fermn olunup hl mimr lzimdr." diy Klis sanca bei ilm eyleyp Travnik dizdr mimrla kdir olman mahall-i mezbra gnderilmesin emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, mezkr dizdr mutemedn-aleyh deme koup dah kendyi mahall-i mezbra gnderesin ki, varup fermn olunan mimrlk hdmetinde gerei gibi mcidd s olup itmm- maslahat oldukda gir dizdrlk hdmeti[n]de ola.

1541

Nemek bahasnda yolsuzluk yapt ve ahaliye zulmettii eklinde hakknda ikyetler bulunan Balyabadra kads Mevln Abdurrahman'n kendisinden hak talep edenlerle biraraya getirilip tefti olunarak zerine sbit olan haklarn alnp sahiplerine verilmesi ve neticenin bildirilmesi.

Yazld. Mezbr Lutf avu'a virildi. F 16 Zi'l-hcce, sene: 975 Vilyet Mfettii Narda kdsna hkm ki: Sdde-i Sadetm'e kazy defterin gnderp; "Balyabadra Kds olan Mevln Abdurrahmn in kaz-i mezbrun mslimnlar ve keferesi kd-i mezbrun efl etvrndan mteekkler olup tezallm itdklerin ve; "Kadm'l-eyymdan miller her 185

hneden mr nemek bahs beer aka algelmiler iken kd-i mezbr sekiz aka alup ve hlen mr nemek milleri bizden iki yllk nemek bahs taleb iderler." diy ekv itdklerin" arzitdn ecilden kd-i mezbrun ikyet olunan ahvli ve syir husslar yirl yirinden teft tefahhus olunmasn emridp buyurdum ki: Sennle mahyif teftine mbir tayn olunan Dergh- Muall avularndan Lutf mberetiyle kd-i mezbr ihzr idp dav-y hakk iden kimesnelerle berber eyleyp onat vechile hakk zre teft tefahhus idp gresin; fi'l-vk arzolundu zre reydan ol vechile nesne ekl bel itdi sbit zhir olursa ashb- hukka b-kusr haklarn hkmidp alvirdkden sonra zerine ne makle mevd sbit olup ve ne mikdr kimesnenn haklarn alvirildin mufassal defter idp yazup bildresin ve mukaddem mahyif teftine hkm-i erf virilmidi. Ol emr-i erf mcebince grilmeyen ( ) Amm; tamm hakk zre olup bir cnibe meyl muhb itmeyp hlf- vk kazyye arzolunmakdan ictinb idesin.

1542

Mora'nn muhtelif nahiyelerinde timar tasarruf edip haklarnda ribahorluk yaptklar ve ahaliye zulmettikleri eklinde ikyetler bulunan isimleri yazl kimselerin, tefti olunmalar; ayet iddialar zerine sbit olursa, hak sahiplerine haklarnn alverilmesinden sonra dirliklerinin alnp Rodos'a srlmeleri ve neticenen ayrntl olarak arzedilmesi.

Yazld. H. Vilyet mfettii olan Narda kdsna hkm ki: Sdde-i Sadetm'e kazy defterin gnderp; "erbb- tmrdan Mora sancanda Filorina nhyesinde yiirmi alt bin aka zemete mutasarrf olan Karakoz-ol Mehmed ve Balyabadra nhyesinde bin tmra mutasarrf olan Hzr ve be bin tokuz yz toksan tokuz aka tmra mutasarrf olan Ferruhd ve Filorina nhyesinde yedi bin aka tmra mutasarrf olan Mustaf bin Abd ve bin tmra mutasarrf olan Ahmed bin Karakoz ve Balyabadra nhyesinde alt bin aka tmr olan Memi bin skender ve Arkadya Dizdr olup Hc Aa dimekle marf olan Karaka ve Murd Res ve Bayram Res nm kimesneler in; "ribhor olup rey v bery zulmlerinden mteekk olduklar ecilden dem gnderilp er- erfe davet olunduklarnda itat itmeyp gaybet itdklerin" ve nefs-i Korondan Mehmed bin Rm Mustaf ve Derv bin Cafer nm kimesneler in; "Hrsuzlarun yata ve ortaklardur." diy mslimnlar ehdet eyledklerin" ilm itdnz kd-askerm cnibinden Sdde-i Sadetm'e arzolundukda ahvlleri teft olunup tayn olunan mevdd zerlerine sbit olursa tmrlar ve dirlikleri alnup kendler Rodos'a srilmesin emridp ve dirlikleri alnup mahyif teftine mbir tayn olunup Dergh- Muallm avularndan Lutf mberetiyle mezbrlar ihzr idp dav[]-y hakk iden kimesnelerle berber idp ahvllerini onat vechile hakk zre dikkat ihtimm ile teft tefahhus eyleyp gresin; fi'l-vk mezkrlar ribhorlar olup bi-hasebi'-er reyya zulm teaddleri sbit zhir olursa zerlerine sbit olan hukk ashbna 186

hkmidp b-kusr alvirdkden sonra emrm zre mezkrlarun ol yirden alkalarn kat idp yanlarna yarar demler koup Rodos'a gnderesin ve gnderdnz demlere tenbh tekd eyleyesin ki, yolda gaybet itdrmekden hazer idp ve varup teslm itdklerine kdsndan temessk alup zikrolunan temessi ve zerlerine ne makle mevd sbit oldun ve ne mikdr reynun hakk alvirildin mufassal yazup bildresin.

1543
Yazld.

Bkz. hkm. 1527.

Anatol belerbeisine: Sbk; "pdih hazretleri Kthiyye'de iken iki aded kpi olup byk kpi Sultn Murd hazretlerine virilmek" in hkm-i erf yazlmdur.

[Yev]m's-Sebt, f 16 Zi'l-hcce, sene: 975

1544
Yazld.

Haymne mili Durakolu'nun her ne ekilde mmkn olursa yakalanarak Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

il Bei Mehmed Be'e hkm ki: Turak-ol dimekle marf olan haymne milin her ne tark ile mmkin olursa tetebbu idp elegetrp dah kayd bend ile Sdde-i Sadetm'e gnde[ri]lmesin emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, emrm zre mezbr her ne tark ile mmkin ise elegetrp mukayyed mahbs yarar demlere koup Sdde-i Sadetm'e irsl eyleyesin amm; tenbh eyleyesin ki, yolda ve izde gaybet itdrmeden hazer idesin.

1545
Yazld.

el beyinin, am muhafazasna gitmeyip Konya'da kalan tezkiresiz timara mutasarrf sipahileri yanna getirterek muhafaza hizmetinde istihdam etmesi.

il beine hkm ki: Vilyet-i Karaman siphlerinden m muhfazasna gitmeyp Konya'da kalan tezkiresz tmra mutasarrf olan siph tyifesin yanuna getrdp memr olduun muhfaza hdmetinde olmalarn emridp buyurdum ki: Vardukda, tehr u terh itmeyp zikrolan siphleri ber-vech-i isticl yanuna getrdp muhfaza hdmetinde olasn. Emrm zre muhfaza hdmetine gelmeyenlern isimlerini ve tmrlarn ve nhyelerini ve ba karyeleriyle defter idp mhrleyp Sdde-i 187

Sadetm'e gnderesin ki, tmrlar hara virile.

1546

simleri yazl zimmlerin yakalanarak muhakeme olunmak zere Eflak voyvodasna teslim edilmesi.

Yazld. Sancakdr Mehmed avu ile paa hazretleri kethudsna gnderildi. F 19 Zi'l-hcce, sene: 975 Ruscuk kdsna hkm ki: Yani Vestiyari (?) ve Kin (?) ve nebei kyegsi lys nm zimmler elegetrilp kayd [] bend ile Eflak voyvodas vardukda teslm olunmasn emridp buyurdum ki: Vardukda, emrm zre mezbrlar elegetrp mm-ileyh Eflak voyvodasna kayd [] bend ile teslm eyleyesin ki, reydan ikyet idenlern ahvllerin mahalli[n]de grile.
Hkmn buraya kadar olan ksmnda isimler eksik veya mkerrer yazlmtr; isimlerdeki eksiklikler mkerrer olan ksmlara baklarak tamamlanmtr.

1547

Eflak voyvodas ile birlikte gnderilen Kapclarba Cafer Aa ve maiyyetindeki kapclarn zahirelerinin yol boyunca bedeli denerek temin edilmesi.

Yazld. Kapuc Ahmed'e virildi. stanbul'dan Eflak'a varnca yol zerinde vk olan kdlara hkm ki: Hliy Eflak voyvodasyla irsl olunan Kapuclarum Ba kdvet'l-emcid ve'l-ekrim Cafer Aa dme mecdh ile bile kolup kapuclar menzil merhlde lzim olan zahrelerin akalaryla tedrk olunmak bbnda emr-i erfm rec itdkleri ecilden buyurdum ki: Mezkrlarun menzil merhlde lzim olan zahrelerin akalaryla tedrk idp bu bahne ile hlf- er- erf kimesneyi rencde itdrmeyp zulm hayf olmakdan hazer idesiz.

1548

Bursa'da, iki klesini ldrdn ikrar eden Davut'a siyaset olunmas.

Yazld. Mesh avu'a virildi. Hudvendigr sanca beine hkm ki: Bundan akdem mahmiyye-i Burusa'da Dvd nm kimesne iki nefer kuln katlitdine mukrr u muterif olup sret-i sicilli ile ilm olunan huss kd-askerm 188

tarafndan Pye-i Serr-i Alm'a arzolundukda siyset emrolunup hkm-i erf virilmi idi. Ol hkm-i erfm mcebince mezkr siyset olmasn emridp buyurdum ki: Emr-i erfm muktezsnca mezkr siyset eyleyp emr-i erfm yirine vardun yazup arzeyleyesin.

1549

Cezyir Seferi'nde hizmette bulunan yenierilere inm olunan akenin adaletli bir ekilde datlmas.

Yazld. Muhzr ktibine virildi. Yenieri aasna hkm ki: Bu defa Cezyir Seferi'nde hdmetde ve yoldalkda bulunan bin yz krk be nefer yenieri kullarum hakknda avtf- aliyye-i husrevnem zuhra getrp yz elli aka inm idp buyurdum ki: Vech mnsib grdn zre adlet zre tevz eyleyesin.

1550

atalca'daki sazlk ve suyunun bendinin sk bir ekilde korunarak hayvan sokulmasna ve saz kesilmesine izin verilmemesi; yasaa uymayanlarn bildirilmesi.

Yazld. akrclar Ktibi Abd eleb'ye virildi. F 14 Zi'l-hcce, sene: 975 atalca'da olan hssa be stdlarna hkm ki: Hliy atalca'da olan sazlk ve suynun bendi kornup hfzolunmasn lzim mhimm olman buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda gerei gibi mukayyed olup zikrolunan sazlun iine sr u tavar saldurmayup ve sazn kimesneye kesdrmeyp ve suynun bendin dah mmkin oldu zre grp gzedp saz ve bendi tavar ve gayra inetmeden onat vechile koryup hfzeylemek bbnda env- ikdm u ihtimm zre olasz. Anun gibi kur halkndan ve gayriden eslemeyp sazl ve bend[i] inedp ve sazlkdan saz kesp zarar eyleyp memn olmayanlar her kim ise ism resmleri ile yazup Sdde-i Sadetm'e bildresiz.

1551

Lehli Ban Laski'nin Cankirman'da klayan Tatarlardan ald esirlere mukabil olarak Tatar askerinin Lehistan'da baz yerleri basarak ald esirlerin, Ban Laski hakknda Leh tarafndan beklenen cevabn geliine kadar iyi muhafaza edilmesi.

189

Yazld. Keyvn Kethud'ya virildi. F 17 Zi'l-hcce, sene: 975 Akkirman beine hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Leyh kralna tbi Ban Laski nm meln bir mikdr leker ile Cankirman kurbinde vk olan sahrda klayan Tatarlarun oullarn ve avretlerin esr idp hakret eyledklerin Tatar askeri dah varup Leyh'e tbi baz yirleri gret idp esr tavar karup getrdklerinde Akkirman skelesi'nden Tatar ve Trk tyifesinn esrleri ellerinden alnup shbleri habsolunman Tatar Hn Devlet Giray Hn sana mektb gnderp; "demlerinn ve esrlern istihlsn" murd itdin" arzeyleyp ve Sdde-i Sadetm'de olan Leyh ilisi tarafndan dah; "Zikrolunan esrler bize tbidur." diy hals olunmasn rec olunman; "Zikrolunan mslimnlar gelp esr iden ehl-i fesd senn marifetnle* mi gelmilerdr yohsa habern yok mdur; shhati zre yazup ilm idesin." diy Leyh kralna avuumla hkm-i erfm gnderilmidr. Buyurdum ki: Varcak, zikrolunan esrleri ol tarafdan sahh haber vrid olunca tamm hfz u hrset idp sonra emr-i erfm ne vechile sdr olursa mcebi ile amel eyleyesin. Huss- mezbr mahall-i ihtimmdur; mezkr esrleri onat vechile hfzeyleyp gaybet itdrmekden ihtirz idesin.

1552

Rodos'taki ihtidasnn ardndan irtidad ve daha sonra da firar eden stefan Voyvoda'nn olu Bodan'n yakalanp gnderildii; bundan sonra ad geenin iyi muhafaza edilip tekrar kamasna meydan verilmemesi ve tutsak bekleme, iskelelerin gzetimi vs. hususlarda dikkatli davranlmas; ayrca Rodos Kalesi'nde sakin olan Kerim Giray'n da asla kale dna braklmamas.

Yazld. Kethudsna virildi. F 17 Zi'l-hcce, sene: 975 Rodos beine hkm ki: Mektb gnderp; "sbk Kara Bodan ol stefan Voyvoda'nun ol Bodan'a Rodos skelesi mahslinden yevm on aka ulfe tayn olunup slm'a gelmezse ba kesilmek fermn olundukda; "Mslimn oldum." diy hle idp sonra kfr cb ider baz kelimt sdr olup arzolundukda iki aka nafaka tayn olunup ol zamndan ber mutasarrf iken hl tebdl-i sret idp ibk eyledin" arzeylemisin. mdi; mezkr bunda elegelp kayd [] bend ile tekrr sana gnderilmidr. Buyurdum ki: Vardukda, mezbr onat saklayup min-bad gaybet itdrmekden hazer eyleyesin ve bundan akdem mezbr kim koyuvirmidr, hfz u hrset-i vilyet byle mi olur, nin mukayyed olmayasn? hml msheleden ihtirz idp gerei gibi basret intibh zre olasn. Eger dutsak beklenmesidr ve eger iskelelerde gemiye girp kan ehsun yoklatdurlmasdur; mukayyed olup grp ve gzetmekden dakka fevteylemeyesin ve; "iskele-i mezbreden yevm elli aka ulfesi olup Rodos Kalas'nda skin olan hn-ol Kerm Giray in kaladan tara kurya varup giceleyp men olunmak kasdolundukda 190

memn olmadun" arzeylemisin. mdi; anun gibiler tara kmaa emrm yokdur. Ol bbda mukayyed olup ol asl kimesneleri kaladan tara karmakdan ziyde hazer eyleyesin. yle ki; ihml mshelen sebebi ile gaflet oluna, muteb mukab olmak mukarrerdr; ana gre mukayyed olasn.

1553
Yazld. Bu dah.

Rodos Kalesi'nin gerekli yerleri tamir edildikten sonra Antalya Kalesi'nin tamirine geilmesi ve lzm gelen yerlerine ta dklmesi.

Rodos Bei Yahy Be'e hkm ki: Teke Sanca Bei Mehmed dme zzh Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "Antliyye dizdr ve kethuds ve blkbalar mm-ileyhe varup; "Kala-i mezbrenn liman aznda iki tarafnda zencr gerilen burgazlar dery iinde vk olup dery temevvc iderek diplerin harb idp ve gerilen zencrn meremmt ve baz dah kara cnibi[n]den yklup ve nevbet-hnelerinn rdaklar ve toplarnun kundaklar ve tekerlekleri ve meremmta muhtc olan yirleri mukaddem arzolundukda sbk olan Rodos beine; "Antliyye'ye ta gemisin iledp lzim gelen yirlerine ta dkp ve meremmta muhtc olan yirlerin tamr termm idesin." diy altm bin aka [irsl] olunman Rodos Bei iken fevtolan Ahmed Be tokuz bin aka harcidp dery mevsimi ve yapu zamn* gemek ile asl meremmta muhtc olan yirleri kalup meremmt olunmayup krk bir bin aka bk kalup yle ki; "Bu yl meremmt olunmazsa zikrolunan yirler yklup meremmt sonra yz bin aka ile hsl olmaz." diy haber virdklerin" ilm eylemi. mdi; Rodos Kalas'nun bundan akdem arzitdn zre meremmta muhtc olan yirlerinn tamri takdm olunmak lzim olman buyurdum ki: Ol bbda tamm ikdm [u] ihtimm zre mukayyed olup emr-i sbkum zre Rodos Kalas'nun tamre muhtc olan yirlerin bu yl bi't-tamm tamr termm eylednden sonra Antliyye Kalas'nun dah tamre muhtc olan yirlerin tahmn olunan aka ile tamr idp ve ta dkilmek lzim olan yirlerine dah ta dkp itmm- maslahat itmek bbnda mcidd olasn.

1554

Gemilerle Kefe'ye gnderilen top, barut, fndk vs. silh ve mhimmtn Ba Kefe adl yerde gemiler ieri giremedii iin dombazlara yklenerek Azak Kalesi'ne iletilip uygun bir yerde muhafaza edilmesi ve ne kadar mhimmt teslim alnrsa defter edilip bir sretinin Kefe Beyi Kasm'a gnderilmesi.

Yazld. Ksm Be kethudsna virildi. F 18 Zi'l-hcce, sene: 975 Kala-i Azak dizdrna ve azebler aasna hkm ki: Hliy Kefe mhimmt in bir mikdr top u barut u fnduk ve baz esbb [u] yarak 191

gemilere tahml olunup ol cnibe irsl olunmdur. Lkin Ba Kefe dimekle marf boazda ier gemiler girmek mmkin olmayup ol mahalden dombazlara tahml olunup kala-i mezbreye ileddrilmesi lzim olman buyurdum ki: Vusl buldukda, zikrolunan yarak u esbb gemilerle mahall-i mezbra vardukda bir n tehr u terh eylemeyp yarak u esbb gnderilen defter mcebince gemilerden karup dombazlar ile kalaya iletp bir mnsib mahalde gerei gibi hfzeyleyesiz ve ne mikdr yarak u esbb alup hfzidersenz ecnsyla defter idp bir sretin Kefe Bei Ksm dme zzhya irsl eyleyesiz. Amm; bu bbda gerei gibi mukayyed olup yarak u esbba h bir vechile zarar u gezend irimekden ve bu bbda ihml msheleden be-gyet hazer idesiz.

1555

hanet edip Venedik ve Rm Papa tarafna geen ve memleketi kartrmak amacyla baz firkatelerle Naka adas civarnda dolaan eski Naka Cezreleri Zbiti Dka'nn Anadolu ve Rumeli'deki kadlklarn hangisinde rastlanrsa yakalanp hapsolunmas ve durumun arzolunmas.

Yazld. Mezbrun demisine virildi. F 17 Zi'l-hcce, sene: 975 Rmili ve Anatol kdlarna hkm ki: Hliy Naka Dkas Yasif Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Mukaddem Naka cezr[e]ler[i] zbt olan Dka nm hyinn kadmden Venedik ve Rm papa ile kll alkas olman Venedik'e vardukda iki yz filori ve Rm papaya vardukda ylda drt yz filori ulfe tayn itmiler. Hliy baz firkate ile Naka cezresinn etrfn tolanup baz rey ile mvere idp env- hle ile iv idp murd memlekete ihtill virmekdr." diy bildrmein buyurdum ki: Vusl buldukda, her kanknuzun taht- hkmetinde bulunur ise hsn-i tedbr ile elegetrp muhkem habsidp arzeyleyesiz; gaybet eylemekden ziyde ihtiyt idesiz. yle ki; gaybet eyle[y]e, sonra muteb olursz; ana gre basret zre olasz.

1556

Sbk Habe Beylerbeyi Osman'n ilgili emre aykr olarak Habeistan'dan ayrlrken beraberinde Msr'a getirdii kul tifesinin geride brakt dirlik ve gediklerinin mahll olmas halinde yerlerine tedarik olunacak kiilere tasarruf ettirilmesi.

Yazld. Msr'da erkesler Bli'nde Haydar bin Abdullh'a virildi. Habe Belerbeisi*, Hseyin Paa'ya hkm ki: Mektb gnderp; "sbk Habe Belerbeisi olan Osmn ol vilyetden kar oldukda kul tyifesinden kimesneyi karmamak in emr-i erf vrid olm iken vilyet-i Habe'n mteferrikalarndan ve avularndan ve siph v yenierisinden yz otuz bir 192

nefer kimesne ihrc idp Sevvkn Sanca Bei Yakb ve Defterdr olan Hseyin ve Sevvkn kdsn maan karup Msr'a getrdin" arzitmisin. Buyurdum ki: Gresin; ne mikdr nefer kimesne kend ile bile ihrc idp alup gelmi ise dirlikleri mahll ise sen dah ol mikdr dem tedrk idp bile iledp dirliklerin anlara viresin.

1557

Adamlaryla ev basp yamaladklar bildirilen Yapalu kazasndan Mansur ve Celal ile akrabalarndan Zeynel'in yakalanp Sdde-i Sadet'e gnderilmeleri.

Yazld. Erci gnlllerinden Erkul'ya virildi. F 18 Zi'l-hcce, sene: 975 Anatol ve Karaman belerbeisine hkm ki: Hliy Seferhsr ve Yapalu kdlar Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "Yapalu kazsndan Mansr ve Cell nm kimesneler hdmetkrlar ile Erkul ve Abd ve brhm ve Hseyin nm kimesnelern evlerin basup esbblarn gret eyleyp erle tefti in emr-i erf vrid olup taleb olundukda itat-i er itmeyp fesd enatden hl deillerdr." diy arzeylemiler. mdi; Yapalu-oullar'ndan mezkrlarun Bekta nm karndalar Sdde-i Sadetm'de elegelp habsolmdur. Akriblarndan Zeynel ile mezbrn Mansr ve Cell dah her kanknuz elegetrrse Dergh- Muallm'a gnderilmesin emridp buyurdum ki: Mezbrlar her kande ise yataklarna ve turaklarna ve akvm u akribsna ve bi'l-cmle her ne tarkla mmkin ise elegetrp yarar demlere koup kayd [] bend ile Sdde-i Sadetm'e gnderesiz. Amm; gnderdn demlere tenbh idesin ki, yolda ve izde, menzil merhlde gerei gibi hfzidp gaybet itmekden hazer idesiz. Yazld. Bir sreti, il Bei Mehmed Be'e yazld.

1558

Nikolbazar ingenelerinden bazlarnn, ispene toplamaya memur Mahmud'un geldiini duyunca sarp dalara katklar, bunlarn geen yl birok fesad iledii, halen de ilemeye devam ettiklerinin bildirildii; oysa ingenelerin ata, ksraa binmemelerine, silh bulundurmalarna ve toplu olarak gezmelerine izin verilmemesi yolunda daha nce defalarca emir gnderildii; bundan sonra Nibolu sanca kadlarnn bu hususa gereken dikkati gsterip ingenelerin ata ve yunda binmelerine ve silh kullanmalarna izin verilmeyip halihazrda ellerinde bulunan silhlar sattrmalar; emre muhalefet edenlerin atlarn ve silhlarn mir adna zaptedip kendilerini hapsederek durumu Sdde-i Sadet'e bildirmeleri.

193

Yazld. ingne sbasna virildi. F 19 Zi'l-hcce, sene: 975 Nibol beine ve liv-i mezbrede vk olan kdlara hkm ki: Hliy Bihor kds Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Defter-i hknde Nikolbzr ingneleri ile mukayyed olan Cemat-i Berko'dan lye ve Lazar ve Malko ve Madon ve Ralne ve Putnik ve Al ve Kalye ve van ve Radovi ve dger lye ve syiri Nikol'n etrfnda ergeler ile otururken hliy speneleri cemna emr-i erf ile mbir olan Mahmd geldin istim itdklerinde sabu'l-mrr talara kaup bir nice defa dah muhzr gnderildkde itat itmeyp gelmedklerinden mad geen yl mahkeme basup Hseyin nm voyvoday ve hdmetkrlarn ta ile urup birkanun balarn yarup ve mezbr voyvodanun habsinde zencrde olan ingneleri zencrleriyle alup taa kaup ve baz kurnun ekinlerin ve ayrlarn yidrp ve yimilerin cebren alup; "Syleyeyin." diyenleri muhkem dp er- erfe itat itmeyp fesdlarnun nihyeti yokdur." diy bildrmi. mdi; bundan akdem defetle ahkm- erfe gnderilp; "ingne tyifesin ata ve yunda bindrmeyp ve lt- harb kullandurmayup cemyyet ile gezdrmeyesiz." diy emrm olmken icr olunmamaa sebeb nedr? Hlf- emr byle i olmak gyetle ihml mshelenzdendr. Buyurdum ki: Vusl buldukda, her birinz taht- kaznuzda mstekllen bu bbda gerei gibi mukayyed olup sbk virilen evmir-i aliyye mcebince muhkem tenbh nid itdresiz ki, min-bad ingne tyifesi ata ve yunda binmeyp ve lt- harb kullanmayup ve cemyyet ile gezp fesd enat itmeyp kend hllerinde ve kr [u] kisblerinde olup atlar ve yundlar ve lt- harbleri var ise bey ideler. yle ki; bade't-tenbh eslemeyp nd idecek olurlar ise bindkleri atlarn ve yundlarn ve lt- harblerini alup mr in zabt ve kendlerin habsidp fesd enatleriyle Sdde-i Sadetm'e arzeyleyesiz.

1559

Yapt yolsuzluklar ve tezvirat dolaysyla daha nce Cezyir'e srlmesi emrolunan ve fakat hl Rodos'da bulunup reyaya zulmetmekten geri kalmayan sbk ulfe emini Bakrolu Hseyin'in Cezyir'e gnderilerek sonucun bildirilmesi.

Yazld. Arz getren c Res'e virildi. F 19 Zi'l-hcce, sene: 975 Rodos beine hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Kala-i Rodos ahlsi gelp; "Kala-i mezbre mstahfzlarnun ve topclarnun ve azeblerinn mbeyn olan ulfelerine sbk Emn olan Bkr-ol Hseyin nm kimesnenn belyyt teft olundukda zerine zuhr iden ml- mr ol zamnda kendden ve keflinden alnup hliy emr-i erf rd iden; " "mbeyn" diy mr in benden alnan ulfeleri ben dah taleb iderm." diy bizi rencde ider. Mezkr Hseyin'n tezvr telbsinden ciz olmuz*; Cezyir['e] srgn olmak in sbk hkm-i hmyn dah vrid olmdur. Mezkr emn iken kala ktibi dah kend olup mbeyn olan ulfeleri evine iletp ketmitmidr." diy ikyet idp; "Zulm teaddsinden reynun ekseri muztarib olup mun zahri okdur. Mehr mzevvir errdr." diy haber virdklerin" bildrmisin. Buyurdum ki: 194

Vusl buldukda, mezkr elegetrp dah Cezyir'e gnderesin ve emr-i erfm yirine vardun yazup bildresin.

[Yev]m's-Sls, f 19 Zi'l-hcce, sene: 975

1560
Yazld.

Mirza Ali Bey'in, Tiflis Hkimi Luvarsab Melik'in oullarnn birbirleriyle ekimesi vs. hakknda gnderdii mektubun alnd; Ali Bey'in, elde ettii bilgileri gndermeye bundan sanra da devam etmesi.

Mrz Al Be'e hkm ki: Hliy Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "Tiflis* Hkimi olan [L]uarsab Melik'n bir ol karndayla ekip h[a] vardun" ve gayri her ne tafsl [u] beyn olunm ise Pye-i Serr-i lem-masrm'e arzolunup lm-i erf-i lem-rmuz muht u mil olmdur. Buyurdum ki: Vusl buldukda, min-bad ol cnibden vkf olduun ahvli ve ahbr- sahhay ale't-tevl ilm eylemekden hl olmayasn.

1561

Cezyir beylerbeyinin ncelikle, Yemen iin Svey'te yaplacak gemilerde kullanlmak zere Payas skelesi'ne indirilen keresteyi donanma gemileriyle yerine ulatrp daha sonra memur olduu hizmeti yerine getirmesi.

Cezyir belerbeisine hkm ki: "Yemen mhimmi in Sveys'de yaplmas fermn olunan be kta kadrganun lzim olan kerestesi Payas skelesi'nde ihzr olundun" Atana sanca bei ilm eyleyp zikrolunan kereste muaccelen mahall-i memra iridrilmesin lzim olman buyurdum ki: Donanma-i Hmyn gemileriyle varup zikrolunan keresteyi tahml eyleyp muaccelen mahall-i memra iletp sl eyleyp badeh memr olduun hdemt- hmynda mcidd s olasn. Huss- mezbr ehemm-i umrdandur; zikrolunan keresteyi mahall-i mezkrdan alup gemilere tahml idp emrolundu zre muaccelen mahall-i memra sli bbnda env- ihtimmun vcda getresin.

1562

Van'daki kalelerin neferlerine sla iin aydan fazla izin verilmemesi ve gidenler gelmedike dierlerinin gnderilmemesi.

Yazld. Kethudsna virildi. F 21 Zi'l-hcce, sene: 975 Van belerbeisine: Van ve Adilcevz ve Bitlis kullarndan bazna slaya iczet* virilmekle kalalar hl 195

kaldu ilm olund. Buyurdum ki: Min-bad zikrolunan kl neferlerinn sla-i rahmlerine iczet virildkde, aydan ziyde vade virmeyp ana gre iczet viresin ve birinn vadesi tamm olup yirine gelmeyince bir harna dah iczet virmeyesin ki, kalalarn hl komayup hfz u hrsetde olalar. Bade'l-yevm emrme mugyir i olmakdan hazer idesin.

1563

Erzurum'u mceddeden tahrir eden balamayp Sdde-i Sadet'e gelmesi.

mer

Bey'in,

tevzie

Yazld. demisi Mehmed'e virildi. F 19 Zi'l-hcce, sene: 975 Batum Sanca Bei olup vilyet-i Erzurum' tahrr iden mer Be'e hkm ki: Mceddeden tahrr itdn yirleri tevz itmeyp Sdde-i Sadetm'e gelmen lzim mhimm olman buyurdum ki: Vusl buldukda, emrm muktezsnca tahrr itdn yirlern tevz itmeyp muaccelen Sdde-i Sadetm'e gelp gidesin; yle bilesin.

1564

Timarlarnn serbest olduu gerekesiyle, Sirem sancandaki tamire muhta kalelerin tamiri hizmeti iin reya ihracna yanamayanlara frsat verilmeyip raiyyetlerinin anlan hizmette istihdam edilmesi ve kalelerin tamiratnn yaplmas.

Yazld. Sirem Bei Kethuds Mehmed Voyvoda'ya virildi. F 19 Zi'l-hcce, sene: 975 Sirem Sanca Bei Mehmed Be'e ve sanca kdlarna hkm ki: Sen ki sancakbeisin, Dergh- Muallm'a demn gnderp; "sancaunda tamri lzim olup; "Tamr eyleyesin." diy fermn olunan kalalarun tamri mhimmi in rey taleb olundukda baz kimesneler; "Tmrlarmuz serbest olup alaybei v zam v eriba v belerbei avularyuz." diy rayyetlerini hdmetden men eyledklerin" bildrmisin. mdi; tamri fermn olunan kl mhimmi in ol vechile kimesneye tealll itdrmeyp cmle reyyla berber hdmet eylemelerin emridp buyurdum ki: Min-bad bu vechile* kimesneye tealll itdrmeyp reyy adlet zre hdmete ihrc idp itmm- maslahat eyleyesiz. yle ki; emrme muhlif; "Karyelerimz serbestdr." diy rayyetlerini virmekde tealll iderler ise anun gibi[leri] isimleriyle yazup arzeyleyesiz. Kalalarun tamri huss mhimmtdandur; gerei gibi mukayyed olasz.

196

1565

Badad Beylerbeyi skender Paa tarafndan Cezyir Seferi'nde stn hizmette bulunduklar bildirilen Yayaba Ahmed Suba'ya Bolu sanca piyadeleri beyinin yeri, iki yayabaya avuluk, iki yayabaya ble kmak, sefer esnasnda yaralanan ve kaleler yapmnda grevlendirilen yenierilerden otuz beine sipahi olanl, otuz drdne silhdarlk tevcih edildii; geriye kalanlara datlmak zere de yz elli ake inam olunduu.

Yazld. Paa hazretlerine kse ile gnderildi. F 19 Zi'l-hcce, sene: 975 Yenieriler aasna hkm ki: Hliy Badd Belerbeisi skender dme ikblh Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "vk olan Cezyir Seferi'ne tayn olunan yenieri kullarumla Ahmed Sba nm Yayaba ziyde hdmetde bulunduklarn" bildrmein mezd-i nyet-i pdihnemden mezbr Ahmed Sba'ya Bol Sanca'nun Piydeleri Bei olan Mustaf'nun yiri sadaka olunup ve yayabalardan iki nefer yarar avu ve ikisi knnlar zre ble kup ve sefer-i mezbrda mecrh olup kalalar binsnda ziyde yoldalklarda bulunan yenieri kullarumun otuz be nefer[i] siph-olan ve otuz drt neferi silahdr olup madsna adletle tevz olmak in yz elli aka inm olunup buyurdum ki: Vusl buldukda, iki nefer yarar yayabalar avu ve ikisin dah knnlar zre ble tayn idp ve yenier[i] kullarumdan mrun-ileyhn defteri mcebince mecrh olup ve kalalar binsnda bulunanlardan otuz be neferi siph-olan ve otuz drt neferi silahdrlara ilhk olunup madsna inm olunan yz elli akay adletle tevz idesin.

1566

Baz kimselere ibtiddan tevcih olunan timar ve terakklere ait tezkireler Dergh- Muall'ya gnderilirken ilgili hkmn de birlikte gnderilmesi yolundaki emrin, Konya Muharebesi'nden cls- hmyuna kadar olan dneme mnhasr olduu.

Yazld. Kethudsna virildi. F 21 Rebu'l-evvel, sene: 975 Anatol belerbeisine hkm ki: Bundan akdem baz kimesnelere ibtiddan tmr u terakk in virilen ahkm- erfe mcebince terakk tevch olunup tezkireleri Sdde-i Sadetm'e gnderilmel oldukda hkmleri dah ayn ile gnderilmek in sana hkm-i erfm gderilmidi. Hliy Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "Sadet ikbl ile taht- sadet-baht zre cls- hmynum myesser oldukdan sonra virilen ahkm- erfe dah gnderilr mi?" diy istizn eylemisin. mdi; c[l]s- hmynumdan sonra virilen ahkm- erfenn kayd Dergh- Muallm'da mevcd olman ol ahkm- erfe ayn ile gnderilmek lzim olmayup amm; Konya Muhrebesi'nden ber ayn ile gnderilmek lzim olman buyurdum ki: Vusl buldukda, ana gre mukayyed olup Konya Muhrebesi'nden cls- 197

hmynum trhna dein tmr u terakk tevch idp tezkiresin gnderilmel oldunde emr-i sbkum zre [hkmleri] dah ayn ile Dergh- Muallm'a gnderesin.

1567

eitli nib ve kadlardan aldklar temessklerle Kefe sancanda seyyidlik davas gdp fesad karanlarn ellerinden temessklerinin, balarndan almetlerinin alnp isimlerinin kaydolunaca defterle mhrl bir keseye konulup nakb'l-erftan tashh-i neseb olunmak zere Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Yazld. Nakb demisine virildi. F 17 Zi'l-hcce, sene: 975 Kefe sanca beine ve liv-i mezbre kdlarna hkm ki: Hliy sen ki sancakbeisin ve siz ki kdlarsz, taht- hkmetinzde baz mteseyyidler olup dav-y siydet klup nvvb u kuztdan temesskler ibrz itmekle; "Biz seyyidz." diy irret ek zre olup mslimnlar rencde iderlerimi. Buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda bi'z-zt mukayyed olup anun gibi mteseyyid olup dav-y siydet eyleyp nvvb u kuztdan temessk ibrz idp irret ek zre olanlar getrdp ahvllerin teft tefahhus idp nakbu'l-erf virdi sahh temessklerinden mad nvvb u kuzt virdi temessklerin ve balarndan almetlerin alup ve mezkrlar isimleriyle yazup defter idp defteri temesskleriyle bir kseye koyup mhrleyp yarar deminze koup Sdde-i Sadetm'e gnderesiz ki, gelp bunda tashh- neseb idenlere nakbu'l-erf cnibinden sahh temessk virilp seyyid mteseyyid malm oldukdan sonra ekynun haklarndan gelinp rey dah irret eklarndan emn slim olalar. Huss- mezbr ehemdr; ihml msheleden ve hlf- vk kazy arzolunmakdan hazer idesiz.

1568

Bilecik Madeni hizmetine tayin olunmalarna ramen tam olarak hizmetlerine gelmeyen Teke, Bolu, Karesi, Biga ve Sultann sancaklarnn birer nevbetli msellemlerinin beyleri tarafndan noksansz olarak anlan hizmete gnderilmeleri; aksi takdirde beylerin, hi bir zrlerinin kabul edilmemenin yansra hem grevden alnp hem de cezalandrlacaklar.

Yazld. Anatol Tmrlar kethudsnun demisi Bah'ya virildi. F 22 Zi'l-hcce, sene: 975 Teke Sanca Msellemleri Bei Mehmed Be'e hkm ki: Bundan akdem sana hkm-i erfm gnderilp; "sancaun bir nevbetl msellemleri ki, be yz elli neferdr Bilecik Madeni hdmetine varup hdmetde bulunmak" fermn olunm idi. Zikrolunan msellemlerden yz toksan neferi varup bksi hdmete varmadu ilm olund. mdi; sancauna tbi olan bir nevbetl msellemleri bi't-tamm hdmete ihrc eylemedn ecilden azle mstehkk olmsn. Buyurdum ki: 198

Vusl buldukda, sancaun msellemlerinden anun gibi hdmete tayn olunan bir nevbetl msellemleri yle ki; bu defa dah emr-i erfm mcebince tayn olunan hdmete bi't-tamm ihrc eylemeyp kusr u noksn zre gele, beyn olunan zrn makbl olmayup azl ile konlmayup muteb olman mukarrerdr. Ana gre basret zre olup bir dah bir hdmet emrolundukda emr-i erfm muktezsnca nevbetl msellemlerni bi't-tamm ihrc eyleyp hdmete mberet itdresin. Yazld. H. Bir sreti, Bol Bei Mustaf Be'e. Nevbetl msellemn: 849 Mevcd: 128 Yazld. H. Bir sreti, Karesi Bei Bl Be'e. Nevbetl piydegn: 460 Mevcd: 94 Yazld. H. Bir sreti, Biga Bei Sleymn Be'e. Nevbetl piydegn: 313 Mevcd: 80 Yazld. H. Bir sreti, Sultnni [Bei] Mehmed Be'e. Nevbetl piydegn: 313 Mevcd: 150

1569

Havss- hmyundan alnp beylerbeyi hslarna ilhak olunan katos adas ahalisi, cizyelerini eskiden olduu gibi kendileri getirip teslim etmek iin mracaatta bulunduklarndan, cizyenin ada halk tarafndan getirilip teslim edilmesi; beylerbeyinin tahsilat iin voyvoda vs. gnderip halk rahatsz ettirmemesi.

Yazld. Tezkireci efendiye virildi. Cezyir belerbeisine hkm ki: katos cezresi halk Dergh- Muallm'a dem gnderp; "bundan akdem cezre-i mezbre havss- hmynumdan iken otuz yedi bin aka kesimleri olup mendan ve syir tyifeden kimesne varup taleb eylemeyp her sl kendler getrp b-kusr Hzne-i mirem'e teslm idegelmiler olup hl belerbei hslarndan olmala gir slb- sbk zre harclarn kendler getrp teslm eylemelerin" rec itdkleri ecilden buyurdum ki: 199

Vardukda, zikrolunan cezre halknun defterde zerlerine takdr olunan ol mikdr cizyelerin getrp kendler teslm eyleyeler. Voyvodalarundan ve syir demlernden kimesneyi gnderp reyy rencde itdrmeyesin.

[Yev]m'l-Erbi, f 20 Zi'l-hcce, sene: 975

Hl

[Yev]m'l-Hams, f 21 Zi'l-hcce, sene: 975

Hl

1570

Biga sanca piyadelerinin ikinci nevbetlilerinin Bilecik Madeni hizmetine gnderilmesi.

Asl deftere iret olund. Biga Sanca Piydeleri Bei Sleymn'a hkm ki: Hliy sancaun piydelerinn ikinci nevbetlsi ki, iki yz seksen bir neferdr Bilecik...

Hkm metni eksiktir.

[Yev]m'l-Cuma, f 22 Zi'l-hcce, sene: 975

Hl

[Yev]m's-Sebt, f 23 Zi'l-hcce, sene: 975

1571

Zigetvar Kalesi iinde kefere tarafndan kurulduu bildirilen panayra izin verilmemesi; gerekiyorsa panayrn kale dnda mnasip bir yerde kurdurulmas.

Yazld. Muhzra virildi. F 25 Zi'l-hcce, sene: 975 Sigetvar beine hkm ki: Hliy Sigetvar Kalas iinde kefere cemyyet ile panayr itdkleri istim olund. mdi; kala iinde anun gibi cemyyet olmak cyiz deildr. Buyurdum ki: Varcak, bu bbda mukayyed olup min-bad kala iinde panayr itdrmeyp lzim gelrse kaladan hric bir mnsib mahalde itdresin.

1572

Tokat'ta alem mehterlerinden Sleyman' yaraladn itiraf ettii ve daha birok vukutnn bulunduu bildirilen Ali'nin yakalanp tefti olunarak neticesinin arzedilmesi ve hakknda bir emir gelinceye kadar hapsolunup emre gre hareket edilmesi.

200

Yazld. teden gelen Mehter* Derv Aa'ya virildi. F 23 Zi'l-hcce, sene: 975 Rm belerbeisine ve Zile ve Tokat kdlarna hkm ki: Sen ki Tokat kdssn, nyibn Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "nefs-i Tokat'dan Al nm kimesne Sdde-i Sadetm'de olan alem mehterlerinden Sleymn bzr iinde kend hlinde gep giderken Al nm kimesnenn bala uyluna urup muhkem mecrh itmekle ay mikdr shb-i fir olup ve bundan gayri mezbr Al kend babasyla Burusa'da nefer kimesneyi katlidp ve Konya Muhrebesi'nde bile olup; "Nicesin katleylemim; seni dah katliderm." diy al-melei'n-ns mezbr Sleymn'a htb idp ve bala urup ve mezbr Al getrdp sl olundukda; "Sbk sbit olmdur." diyp ve gir ikrr idp teftinde ehl-i fesd ak v levend kimesne olup nice kimesneye dah katl ve let-i harble mecrh idp enatine nihyet yokdu[r]. Bi'l-fil gice v gndz yarala gezp mezbr Sleymn'a; "Nicenzi dah mecrh [u] katl iderin." didin" ilm eylemi ve hliy Sdde-i Sadetm'de Alem Mehterleri Ba olan Derv zde kadruh dah Sdde-i Sadetm'e yle arzeyledi ki: "Mezb[r] Al Tokat Kalas'nun kapular yannda mm-ileyhn bir hemresin muhkem darbidp katle kasdeylemi iken mslimnlar elinden hals eylemiler." mdi; mezbrun elegetrilmesi ve ahvli grilp teft olunmas lzim olman buyurdum ki: Hkm-i erfmle vardukda, sen ki belerbeisin, bu hussa bi'z-zt mukayyed olup mezbr meclis-i era ihzr idp gaybet iderse kfelsna ve erle buldurmas lzim olanlara buldurup her kande [ise] elbette buldurup getrdp hakk zre dikkat ile teft idp gresin; fi'l-vk mezbrun fesdt arzolundu zre midr, nicedr; tamm malm idinp bildkden sonra habsidp vukn arzeyleyesin ki, hakknda emrm ne vechile sdr olursa mcebi ile amel oluna. Amm; hakknda gir emrm varmaynca habsden tlk eylemeyesin ve kaurmakdan ziyde hazer eyleyesin.

1573

Msr skenderiyesi'ne gnderilmek zere daha nce Haleb beylerbeyinden istenen eseri ve gemi aalarnn navlunla gnderilmesi.

Yazld. Kethudsna virildi. F 24 Zi'l-hcce, sene: 975 Haleb belerbeisine hkm ki: Bundan akdem; "Msr skenderiyyesi'ne iseri v gemi aalar gnderesin." diy emrm olmd. Ol emrm kem-kn mukarrer olman ol iseri ile aalar navlun ile muaccelen gnderilmesin emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, emrm muktezsnca zikrolunan yeseri ile gemi aalarn muaccelen navlun ile skenderiyye'ye uladurmak bbnda env- ikdm u ihtimmun vcda getresin. Huss- mezbr mhimdr; ihml mshele itmeyp muaccelen uladurmak ardnca olasn. 201

1574

Kuds'teki Tziye (?) Medresesi Vakf Nzr Reis'l-kttb Mahmud ve vakfn mrtezikasnn, hakknda vakf maln zimmetine geirip medresenin tamire muhta yerlerini tamir ettirmedii vb. ikyetlerde bulunduklar Mtevelli Kaymakam Ali bin Muhammed'in grevden alnp muhasebesinin grlmesinden sonra yerine Hall'r-Rahmn Mtevellisi Hamza'nn tayini.

Yazld. Hc Ahmed nm kimesneye virildi. F 23 Zi'l-hcce, sene: 975 Kuds-i erf kdsna hkm ki: Hliy Kuds-i erf'de vk olan Tziye (?) Medresesi'nn mrtezikas Dergh- Muallm'a arz- hl gnderp; "Medrese-i mezbre nezreti Sdde-i Sadetm'de res'l-kttb olanlara mert olup bi'l-fil Kyim-makm- Mtevell olup Ebu'l-lutf dimekle marf olan Al bin Muhammed nm kimesne mahsl-i vakf ekl bel idp mrtezikasna virmeyp ve vakfun tamre muhtc olan yirlerin termm itmeyp harba mrif olmdur." diy ikyet eyleyp ve hliy Dvn- l-num'da Res'[l]-kttbum olan iftihru'l-emcid ve'l-ekrim, cmiu'l-mahmid ve'l-mekrim, el-muhtas bi-mezdi nyeti'l-Meliki'l-Mabd Mahmd dme mecdh tarafndan; "mtevell-i mezbr tevliyetden ref olunup evkf- mezbr bi'l-fil Kuds-i erf'de Hall'r-Rahmn Mtevellsi olan kdvet'l-emsil ve'l-ayn Hamza zde kadruh grp gzedp mezkr mtevellnn zamn- mberetinden ber muhsebesi yirl yirinden grilp teft olunmak" bbnda hkm-i erfm taleb olunman buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda bi'z-zt mukayyed olup mezkr Al'yi tevliyetden ref idp zamn- mberetinden bu na gelince muhsebesini mfredtyla yirl yirinden mrun-ileyh Hamza zde kadruh mberetiyle keml-i dikkat ihtimm ile teft tefahhus eyleyp gresin; fi'l-vk arzolundu zre vakf- mezbrun mahsltndan nesne eklitdi bi-hasebi'-er'-erf sbit zhir olursa eger masrafdandur ve eger zevyiddendr; b-kusr cem u tahsl eyleyp zerinde bir aka bk komayup art- vkf mcebince mrtezikanun zhir olan haklarn b-kusr ed eyledkden sonra ne mikdr zevyid kalursa vakf in mrun-ileyh zabt u kabz idp ve imden sonra dah evkf- mezbrenn her sene hsl olan mahsltn cem u kabz idp mrtezikaya ve lzim olan masrife mahalli ile harc u sarf eyleyp vakf- mezkr tamr termm eyleye. Bu huss[da] tamm mukayyed olup vakfun bel olunan mln zuhra getrmek bbnda env- say ikdm eyleyp ml- vakf zyi olmakdan ihtiyt eyleyesin.

1575

Boazkesen Hisar'ndaki emenin suyoluna yakn yerlerde yaplan tuvaletlerin kaldrlmas ve hisar dndaki emenin teknesinin kirletilmesinin nne geilmesi.

202

Yazld. Kala-i mezkre kethudsna virildi. F 23 Zi'l-hcce Galata kdsna hkm ki: Hliy Boazkesen Kalas Dizdr Hall Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Baz kimesneler kala-i mezkre iinde vk olan cmi- erfn ninde olan emenn uradu yirlere karb yirlerde yeniden b-hne ihds itmekle mezkr suya siryet* idp ve hsrun tarasnda olan emenn ninde teknesi olup baz kimesneler mlevves idp zikrolunan emeden mslimnlar imee ve bdest almaa gyet ztrb ekerler." diy arzitmein buyurdum ki: Hkm-i erfm vusl buldukda, bi'z-zt zerine varup anun gibi mezkr emenn yolnda b-hne kaztmayup suya eran zarar oldu vk ise men u def idp min-bad era mugyir i itdrmeyesin ve emenn teknesin mlevves itdkleri sahh ise muhkem tenbh idp era mugyir kimesneye i itdrmeyesin.

1576

Han Ote (?) adl mltezimin Zakise adasndan Beratlos adl zimmye verdii ve drlharbe kamas sebebiyle bedelini alamad iki gemi budayn karl olan meblan Arkadya Kalesi dizdar ve kethdas vastasyla tahsil edilmesi.

Yazld. Mezbr avua virildi. F 23 Zi'l-hcce, sene: 975 Kapudn Al Paa hazretlerine hkm ki: Dergh- Muallm avularndan olup Mora Sanca Muktat Nzr olan Sinn avu Sdde-i Sadetm'e gelp; "Han Ote (?) nm mltezim Zakise cezresinden Beratlos nm zimmye iki gemi buday virp akasn almadn dru'l-harbe gaybet idp mrye olan deyni in Arkadya Kalas dizdr ve kethuds mbereti ile alvirilmek" bbnda emr-i erfm taleb itmein buyurdum ki: Emrm zre zikrolunan budayun akasn mezkrlar mbereti ile mezkrlardan b-kusr tahsl itdrp mlumun teksri bbnda env- mes-i cemlen vcda getresin.

1577
Yazld. H.

Mora'da, ml- mir bakyas tahsilinde ve gaybet eden emin, mil, kefil ve mbairlerin ihzar hususlarnda toprak kadlar tarafndan mfettilere ve mukatat nzrna gereken yardmn yaplmas.

Mora beine ve kdlarna hkm ki: Hliy mrun-ileyh gelp; "baky tahslinde ve men v umml ihzrnda toprak kdlarnun mfettie muvenet eylemeleri lzim idin" ilm eylemein buyurdum ki: Vardukda, sen ki sancakbei ve siz ki toprak kdlarsz, ml- mr hussnda env- ikdm u ihtimm eyleyp ve gaybet iden men v umml kfel v mbirni ihzrnda 203

mfetti-i mezbra ve nzr- merkma her birinz gerei gibi muvenet idp ihml msheleden hazer eyleyesiz ve ill azlne sebeb olur; yle bilesiz.

1578

Saray- Cedd ve Atk'de yapm emrolunan dolap vs. yerler ile sed ve bendlerin inasyla ilgili gnderilen bilgilerin alnd; anlan hususlarda gerekli gayretin gsterilmesi ve sed ve bendlerin su basknlarnda bahe zarar grmeyecek ekilde dzenlenmesi.

Yazld. demisi Siph Ahmed'e virildi. F 25 Zi'l-hcce, sene: 975 Dergh- Muall mteferrikalarndan olup Edirne'de Hssa Harc Emni olan Hall Be'e hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "mutemedlern mevcibleri ve Sary- Cedd Atk'da bins emrolunan ebniye v dolab ve bulunan esbb u kereste ve sedd bend ahvlin ve emrolunan talar muttasl gelmek zre olup mblaa kire ihzr olundun ve Samakov'da tedrki fermn olunan esbb tevz olunup baz ilenp arabalara tahml olunup gelmek zre oldun" ve bk her ne demi isen cmle malm old. mdi; buyurdum ki: Vusl buldukda, zikrolunan husslarda gerei gibi mcidd olup vk olan sedlern ve bendlern ahvlinde bir vechile ihtimm idp hsn-i tedrk ile bin itdresin ki, su tuynnda beye zarar u ziyn mterettib olmalu olmaya.

1579

Her sene koyunlaryla Sincar dana kan Ulus tifesinin vergi tahsiline gelen grevlilere kar koyup vergilerini vermedikleri bildirildiinden bu hususuta grevlilere yardm edilmesi; muhalefet edenlerin isimleriyle yazlp bildirilmesi.

Yazld. Diyrbekir defterdr [de]misi Ahmed'e virildi. F 24 Zi'l-hcce, sene: 975 Sincar sanca beine hkm ki: Sincar tana koyunlaryla Ulus tyifesi kup her sene det-i anm cemna varldukda mberet idenlere let-i harbile muhlefet mmnaat idp resm-i obniyyelerin virmekde nd itdkleri istim olunman buyurdum ki: Vardukda, gresin; vk ise bi'z-zt zerlerine varup resm-i anm cemna mberet idenlere muvenet idp rsm- obniyyelerin tahsl itdresin. Anun gibi muhlefet idenleri men idp nd idenleri isimleri ve resimleriyle yazup bildresin.

1580
204

Bilecik Madeni'nde retilen on alt, on drt ve on bir vukyye atar top yuvalaklarnn says on be bine eritikten sonra, kalan yuvalaklarn topuba tarafndan gnderilen kalba gre iletilmesi.

Yazld. Topclar avu[n]a virildi. F 23 Zi'l-hcce, sene: 975 Anatol kethudsna hkm ki: Hliy Bilecik Madeni'nde ilenen top yuvalandan on alt ve on drt ve on bir vukyye atar top yuvalan on be bine iridr[d]kden sonra topcbadan varan klba gre ilenmesin emridp buyurdum ki: Vardukda, emrm zre on alt ve on drt ve on bir vukyye atar top yuvala on be bine iridkden sonra bksin mrun-ileyh cnibinden varan klba gre iledp bb- ikdm u ihtimmda dakka fevtitmeyesin.

1581

skdar'da Kaypnar yaknlarndaki Karaman ky ahalisinden olup hssa koruyu yakt iin yakalanmken ayn kyden bir sipahinin korucular dvp serbest brakt bildirilen ahsn yakalanarak yaplacak tahkikat neticesinde suu sbit olursa hapsolunmas; anlan ahsa yardmda bulunan sipahininse isim ve blyle Sdde-i Sadet'e arzedilmesi.

Yazld. Mezbr Bl avu'a virildi. F 23 Zi'l-hcce, sene: 975 Hslar ve skdar kdlarna hkm ki: Bostnclarum ba mektb gnderp; "skdar'da hssa korda vk olan Kay Bnar kurbinde Karaman nm karye ahlsinden birisi kory ihrk itdkde korclar tutup getrrken zikrolunan karyeden bir siph koruclar dp kory ihrk ideni ellerinden alup salvirmi." diy ilm itmein mezkr kory ihrk iden kimesne elegetrilmesin emridp buyurdum ki: Dergh- Muallm avularndan Bl zde kadruh vardukda, bu huss dikkat ihtimmla teft idp gresiz; fi'l-vk mezbr siph hssa kory ihrk idp ve mezkr kimesne korclar dp salvirdi erle sbit olursa ve eger ol kimesne gaybet eylemi ise mezkr siphye buldurup getrdp dah kory ol kimesne ihrk itdi sbit zhir oldukdan sonra habsidp ahvlin yazup bildresiz ve ol muni olan siph dah kank blkde ise ismi ve bli ile yazup Sdde-i Sadetm'e arzidesiz. Bu bbda ihtimm idp mezbrlar elegetrp ahvllerini vuk zre malm idinp faslitmeyince olmayasz.

1582

Daha nce bildirilen miktarda yaya ve msellemin eriba, mukaddim ve yayabalaryla Bilecik Madeni'ne ihra olunup emrolunan hizmetin grlmesi; hastalk veya bir baka neden dolaysyla hizmete gelmeyenlerden bedel akesi alnarak yerlerine rgat tutulmas.

205

Yazld. Anatol kethuds demi Bah'ya virildi. F 23 Zi'l-hcce, sene: 975 Hliy Bilecik Madeni'ne emrolunan yaya v msellem belerine hkm ki: Size gnderilen ahkm- erfe mcebince emroldu mikdr piyde v msellemlerile ber-vech-i isticl maden-i mezbra varup kreler zre bi'z-zt olmanuz [lzim] olman buyurdum ki: Hkm-i erfmle vusl buldukda, bir n tehr u tevakkuf itmeyp her birinz emrolunan mikdr yaya v msellemleri eriba v mukaddimleri ve yayabalaryla ihzr idp mahall-i memra varduunuzda karyelerde ve gayrilerde komayup kreler zerine kollu kolunuzda bi'z-zt durup ed-y hdmetde dikkat ihtimm idesiz. Emrolunandan eksk piyde v msellem getrmekden hazer idesiz. Marz olup veyhd gi gelp bi'l-cmle hdmetine gelmeyen msellem piydelern olgelen det knn zre bedel akalarn alup maden emni marifeti ile anlarun yirlerine rgad dutup ed-i hdmet itdresiz ve emrolunan piyde v msellemlerden ka kimesne gelmeyp ne mikdr kimesneden bedel akas alnmdur; shhati ve mfredt ile defter idp badeh mahallinde maden emni ile maan arzeyleyesiz. Bu bbda tamm dikkat ihtimm idp yaya v msellemlerden celb ahz olunmakdan ve eksk getrilmekden be-gyet hazer idesiz. yle ki; adem-i istikmet ve ihml mshelenz istim oluna, azl ile konlmayup env- tbile muteb olmanuz mukarrerdr. Ana gre dikkat ihtimmda dikkat ihtimm idp emn-i mezbr marifeti ve vakti ile ed-y hdmet itmekde dakka fevtitmeyesiz.

1583
Yazld.

Yada Cemaati'ni basarak hayvanlarn srp mallarn yamaladklar ve hatta blgede asayile grevli sipahilerden birini ldrp dierlerini yaraladklar bildirilen mler ve Mele Arab zerine varlp haklarndan gelinmesi.

il sanca beine ve Karta ve Mud kdlarna hkm ki: Hliy h Mehmed ve Alp Ulus (?) ve Budak nm siph[]ler gelp; "mler ve Mele Arab dimekle marf gurbe[t]ler let-i harble gelp Yada Cemati dimekle marf cemati basup koyunlarn ve keilerin srp alup gidp ve ml menllerin gret idp bunlar sancakbei ol mahalli beklemek in tayn itmein fesdlarnun def u ref in zerlerine vardukda bunlarun dah bir demlerin katlidp esbbn alup ve bunlar dah mecrh eyleyp env- zulm teaddleri oldun" ilm eyledkleri ecilden buyurdum ki: Varduklarnda, mezkrlarun ahvllerin onat vechile tete[bbu] idp gresiz: yle ki; emr-i era itat itmeyp fesd enatleri mukarrer ise ilde olan siph tyifesin bu bbda onat vechile mukayyed olup haklarndan gelp rey v bery zerinden fesd enatlerin def eyleyesiz ve Karaman'un tezkiresz tmra mutasarrf olan siphleri ile lzim olursa il-erin bile cem idp zerlerine varup ehl-i fesd enati elegetrp gerei gibi haklarndan gelp rey v bery zerinden fesd enatlerin def u ref eyleyesiz. 206

Bu bbda tamm basret zre olup bu bahne ile b-gnh olan kimesnelere zulm hayf olmakdan saknasz ve kazyye neye mncerr olursa yazup Dergh- Muallm'a bildresiz.

1584

Mora sancanda bey, kad, nib vs. ehl-i rf tifesinin reyaya zulmettii bildirildiinden, ad geen sancan mezlim ve mehyifi teftii ile Narda kadsnn grevlendirildii; kadnn derhal teftie balayarak halktan hak talebinde bulunanlarn davallaryla mahkemelerini grp, sbit olan haklar sahiplerine alvermesi ve arza muhta olanlar dnda sulular hakknda eran lzm geleni icra etmesi; grlen davalarn neticelerini ve arza muhta olan hususlar bildirmesi ayrca timar sahiplerinin ehl-i fesd himaye etmelerine izin vermemesi.

Yazld. Lutf avu'a virildi. Narda kdsna hkm ki: Mora sancanda beler ve kuzt u nvvb u voyvodalar ve syir ehl-i rf tyifesi reyya zulm teadd idp mesfe-i bade olman reynun Sdde-i Sadetm'e gelp arz- hl itmee kudretleri olmayup; "Zulmleri def olmaya." diy ihtiyt olunup ve senn dah keml-i diynet ve hsn-i istikmetne itimd- hmynum olman mezbr sancaun mezlim mahyifi teftin sana emridp ve Dergh- Muallm avularndan Lutf zde kadruh mbir tayn olunup buyurdum ki: Vusl buldukda, tehr itmeyp her kank tarafdan r itmek mnsib ise varup r idp dah eger belerden ve eger kuztdan, eger nvvbdan, eger voyvodalardan ve eger zam v erbb- tmrdan her kim gelp dav-y hakk idp tezallm zhr iderse bir defa erle faslolm olmayan kazyyelerin onat vechile hakk zre teft tefahhus idp gresin; eger belerde, eger kuztda ve syir zikrolunan tyifede her kimn hakk sbit zhir olursa hkmidp alvirp dah eger beler, eger kdlardan, eger nvvbdan, eger voyvodalardan ve eger zam v erbb- tmrdan ve syir men v ummlden her kimn era ve knn[a] mugyir zulm teaddsi olursa mufassal defter idp yazup bildresin ve anun gibi hn-i teftde fesd enati erle sbit olup salb siysete mstehkk olanlardan siph ve syir arza muhtc olanlar habsidp arzidesin. Anun gibi arza muhtc olmayanlar erle grp lzim geleni icr idesin ki, syirlerine mcib-i bret ola ve zam v erbb- tmrdan baz, ehl-i fesd elegeldkde; "Bizm rayyetimzdr." diy hals itmek isterler imi. mdi; anun gibi ehl-i fesd elegeldkde eger zam, eger erbb- tmr ve gayridr; asl birin ol vechile dahlitdrmeyp hakk zre grp ehl-i fesd[] kimesneye hmyet itdrmeyesin; nd iderler ise arzeyleyesin. Amm; hn-i teftde hakk zre olup asl bir cnibe meylitmeyp tezvrden ve telbsden ve hd- zrdan hazer idp hlf- er u knn kimesneye i itdrmeyesin; yle bilesin.

207

1585

Daha nce Uak'ta aslan Hce Ali olu Pr Mehmed'in mahbus yandalarnn salverilmemesi; firar eden kardei Mahmud'la subas Hobyar ve dier su ortaklarnn da yakalanarak tefti olunmalar ve zerlerine sbit olan haklar alnp sahiplerine verildikten sonra kendilerinin hapsolunup durumun arzedilmesi.

Yazld. Mehmed avu demisi Hasan'a virildi. F 24 Zi'l-hcce, sene: 975 Simav ve Uk kdlarna hkm ki: Bundan akdem Gedos Kds olan Mevln Mehmed zde fazlh ile sen ki Uk kdssn, nyibn Mehmed Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "nefs-i Uk'dan fesdt ile mehr olup siyset olunan Hce Al ol Pr Mehmed'n erkleri ve hdmetkrlar olan Dvne Cafer ve Buuk Al ve karnda Mahmd nm ehl-i fesdun erbb- hukka erle sbit olan haklar alvirilmek in baz hasmlar yedinden Dergh- Muallm avularndan Mehmed avu zde kadruh mbereti ile emr-i erf vrid oldukda nefs-i Uk'da cem idp mrun-ileyh Mehmed avu merkm Pr Mehmed'n hdmetkrlarndan gaybet iden Karaba Hc nm kimesneyi ihzr idp zerine hayl hukk sbit olup bi-hasebi'-er ashbna alvirilp ve; "Buuk Al ve Cafer der-zindn ola." diy fermn olunman mm-ileyh avu der-zindn eyleyp ve mezkr Mahmd emr-i erf vrid olmazdan mukaddem ihzr olunup teft olundukda hasmlarnun ekseri; "Davmuzdan fergat eyledk." diy ve bazlar kefl taleb eyledklerinde karye-i Akkilise mm olan Ynus Fakh ve karye-i mezkrdan Receb bin Yahy kefl olup ve Dergh- l avularndan Osmn avu dah Sbas Hbyr'a kefl olup hliy mezkr Mahmd gaybet idp keflleri habsolunup ve Hbyr Osmn avu'un hdmetinde olup taleb olundukda virmedin" arzeylemisin. mdi; zikrolunan ehl-i fesdun her vechile elegelmeleri lzim olman buyurdum ki: Mrun-ileyh Mehmed avu vardukda, mezkrlar mrun-ileyh marifeti ile elegetrp gaybet idenleri kefllerine ve erle buldurmas lzim olanlara ve yataklarna ve turaklarna buldurup getrp mezkrdan gayri dah erkleri olan ehl-i fesd her kande ise elegetrmek bbnda env- ikdm u ihtimmun vcda getrp dah husamsyla berber idp bir defa erle faslolm olmayup ve on be yl terkolm olmayan davlar emr-i sbkum mcebince ber-mceb-i er- erf onat vechile hakk zre teft tefahhus idp zerlerine sbit olan hukk erle ashbna hkmidp b-kusr alvirdkden sonra kendlerin habsidp sbit olan mevdd defter eyleyp vuk zre yazup Dergh- Muallm'a arzeyleyesiz ve sbk der-zindn olan Buuk Al ve Cafer'i habsden tlk itmeyp ve maslb olan Pr Mehmed'den dah hukk taleb ider kimesne var ise vrisleri muvcehesinde erle teft idp bi-hasebi'-er mteveccih olan haklarn hkmidp alviresiz. Hn-i teftde tamm hakk zre olup h bir cnibe meyl muhb [itmeyp] tezvr telbsden ve hd- zrdan hazer idp kazyyede medhali olmayanlar dahlitdrmeyesiz.

208

[Yev]m'l-Ahad, f 24 Zi'l-hcce, sene: 975

1586
Yazld.

Sbk Tmvar defterdar tarafndan baz mer ve defterdara bor olarak verilen ve halen tahsil edilmemi olan ml- mirnin eksiksiz olarak tahsil edilmesi.

Hzne-i mirem'n Tmvar Cnibi Defterdr Muharrem dme ulvvhya hkm ki: Sbk olan defterdr anda baz merya ve defterdra ml- mrden bir mikdr aka karz virp gir alnmayup el-n zerlerinde oldu istim olunman buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda gerei gibi mukayyed olup gresin; ml- mrden ol vechile kimesnelere karz tark ile aka virilp el-n zerlerinde ise asl mecl virmeyp taleb idp b-kusr alup zabteyleyesin. yle ki; bu bbda ihml mshele eyleyesin, senden taleb olunur. Ana gre mukayyed olasn; ml- mrden kimesnenn zimmetinde bir habbe bk kodurmayasn.

1587

Bodan ve Eflak vilyetlerinden stanbul zahiresi iin gelen koyunlarn, isimleri yazl kazalarda kasaplar tarafndan satn alnp srlerinin bozulmasna msaade edilmemesi ve eksiksiz olarak stanbul'a ulamalarnn salanmas.

Yazld. Koyun emni kyegisi olan Pervne avu'a virildi. F 25 Zi'l-hcce, sene: 975 Aydos ve Yanbol ve Zara-i Eskihsr ve Karnbd ve irmen ve Dimetoka ve Uzunkpri ve psala ve Hayrabol ve Migalkara ve Gelibol kdlarna hkm ki: Bodan ve Eflak vilyetlerinden stanbul zahresiyn gelen koyunlar sriyle taht- kaznuza uraduklarnda kassblar gelp srilerin bozup koyunlarn almala mahrse-i mezbre zahresinde kll muzyaka ekilp yollarda ve kasabalarda zahre koyunlar isrf u itlf olundu ilm olunman buyurdum ki: Vusl buldukda, her birinz bu bbda bi'z-zt mukayyed olup taht- kaznuzda olan kassblara muhkem tenbh tekd eyleyesiz ki, min-bad celeblerden gayri kend akalaryla alduklar koyunlardan mad keiden gayri nesne boazlatmayup zikrolunan vilyetlerden mahrse-i mezbre zahresiyn gelen koyunlarun srlerin bozdurmayup koyunlarn aldurmayasz.

1588

Rodos'ta fesad ileyen ve yakalanmalar iin zerlerine varldnda civarda bulunan yallara kaan levent tifesinin yakalanabilmesi iin yallardaki bey ve kadlar tarafndan Rodos beyine gereken yardmn yaplmas.
209

Yazld. Yallarda vk olan belere ve kdlara hkm ki: Rodos Bei Yahy Be dme zzh Sdde-i Sadetm'e dem gnderp; "Fesd enat iden levend tyifesin elegetrmek istedkde yallarda baz yirlere dkilmekle elegelmeleri asr olup muvenet lzimdr." diy ilm eyledi ecilden buyurdum ki: Vardukda, gresiz; levend tyifesinden fesd enati zuhr idenleri elegetrmek istedkde yallarda baz yirlere dkilp mrun-ileyh muvenet taleb eyleye, her kanknuzun taht- hkmetinde bulunursa mm-ileyhe muvenet muzheret idp ehl-i fesdun elegelmeleri bbnda ikdm u ihtimm eyleyesiz.

1589

Edirne'de kereste sahiplerini tahrik ederek fahi fiyat istemelerine sebep olan ehir halk ve madrabazlarn bertaraf edilip inas emrolunan mir binalar iin gerekli kerestenin ehl-i vukuf marifetiyle belirlenecek adilne bir fiyat zerinden tedarik edilmesi.

Nzrun demisi Siph Ahmed'e virildi. F 25 Zi'l-hcce, sene: 975 Edirne kdsna hkm ki: Hliy mahrse-i Edirne Hssa Harc Emni olan Hall zde kadruh Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "Emrolunan bin kerestesine mberet olundukda; "Bin ald." diy herkes kerestesine on ve on be aka ziyde koyup tahmnlerinden ekse virmedkleri ecilden aa kerestesin ellerinden mslimnlar ehdetleri ile bir mtedeyyin kimesne ehl-i hbre tayn olunup; "Alnugeldi zre ber-vech-i adlet bah tayn eyle." diy tenbh olundukdan sonra gir myesser olmayup matrabzlar ve ehir halk karulayup kereste shblerinn kulaklarna ziyde bah koyup anlar dah geldklerinde; "Kerestemze u kadar aka virdiler." diy glzat itdklerinden gayri ikyet dah iderler. Evvelki bahdan on be aka ziyde virmee rzyuz. Amm; insflar yokdur; murdlarnca bah virilrse hadden brn olur." diy arzitmein buyurdum ki: Vusl buldukda, gresin; kazyye arzolundu gibiyse anun gibi matrabzlara ve gayriye ol vechile teadd itdrmeyp zikrolunan bin in her ne alnursa ehl-i hbre marifetiyle adlet zre aldurup bir vechile tedrk eyleyesin ki, ml- mr isrf u itlf olunmayup fukar tyifesine dah gadrolunmaya.

1590

Darende ve Elbistan arasndaki da ve bellerde harmilik yaptklar ve halka zulmettikleri bildirilen erefbeyli diye mehur Murad ve Veled ile yandalarnn her ne ekilde mmkn olabiliyorsa olsun mutlaka yakalanarak tefti olunmalar ve zerlerine sbit olan haklar alnp sahiplerine verildikten sonra durumlarnn sret- sicilleri ile arzedilmesi.

210

Yazld. Rm Nzr Monl Al'nn demisi Hamza'ya virildi. F 5 Muharrem, sene: 976 Zlkadirl belerbeisine ve Elbistn kdsna hkm ki: Haliy Derende kds mektb gnderp; "Kaz-i Elbistn'da opur deresi nm mevzda erefbel dimekle marf kimesnelerden Murd ve Veled nm kimesneler Dulkadirl'nn ekysndan olup Kzlba mezhe[bi]nde olup harmler olup Derende ve Elbistn mbeyni[n]de Tabkr ve Osmnmehed ve Yarmcata nm billerde harmlk idp katl-i nefs eyleyp mslimnlarun mllarn gret idp on be-yiirmi nefer eky ile Derende'ye gelp mslimnlarun avretlerin ekp cebr ile atlarn ve katrlarn alup defetle haklarndan [gelinmee] emr-i erf gnderilp itat-i er itmeyp mslimnlarun hlleri dger-gn olup nice fukar zulmlerinden terk-i diyr itdkleri ecilden kree konlmalar in emr-i erf nyet oluna." diy arzitmein buyurdum ki: Vusl buldukda, mezbrlar her ne tarkla mmkin ise elegetrp dah anun gibi gelp dav-y hakk ider kimesne var ise bir defa erle faslolunm olmayup ve on be yl bil-zr-i er terkolmayan kazyyelerin husam muvcehesinde muktez-y er- kavm zre teft tefahhus idp erbb- hukkun erle sbit mteveccih olan haklarn b-kusr ashbna alvirdkden sonra ahvllerin yazup sret-i sicilleriyle Bb- Sadet-mebum'a arzeyleyesiz.

1591

Daha nce Rikb- Hmyun iin korunmas emrolunan atalca civarndaki sazlktan kimseye saz bitirilmeyip iine davar salnp inetilmemesi; eskiden sazlk iinde bulunduu bildirilen bir atl geebilecek genilikteki bendin tekrar yaplmas; ayrca ahr yanndaki kprnn tamire muhta yerlerinin de tamir ettirilmesi.

Yazld. Mezbr Al avu'a virildi. F 25 Zi'l-hcce, sene: 975 Silivri kdsna hkm ki: Bundan akdem hkm-i erfm gnderilp; "atalca kurbinde vk olan sazlk Rikb- Hmynum in kornup ve kimesneye sazn bidrmeyesin ve tavar salup ayaklatdurmayasn." diy emrm olmd. Ol emr-i erfm kem-kn mukarrerdr ve zikrolunan sazlk iinde kadmden bir atlu sacak mikdr bend itdrilp ol bendden bir nefer atlu mrr u ubr idermi; gir ol bend yaplmasn emridp buyurdum ki: Dergh- Muallm avularndan Al zde kadruh vusl buldukda, emrm mcebince zikrolunan sazl gerei gibi koryup bir ferde bidrmeyesin ve tavara ayaklatdurmayasn ve kadmden olgeldi zre gir sazlun iinden bir atlu dem sacak mikdr bend yapdurup ihzr eyleyesin ve atalca'da olan hr kurbinde olan aa kprnn dah meremmete muhtc yirleri var imi; ol kprnn dah meremmta muhtc olan yirlerini gerei gibi tamr termm eyleyeler. Huss- mezbr ehemm-i umrdandur; gerei gibi mukayyed olasn.

211

[Yev]m'l- sneyn, f 25 Zi'l-hcce, sene: 975

1592
Yazld.

Bodan Voyvodasnn, kardei Petre Voyvoda ile Hatman, zbere ve Karain adl bolarlar Sdde-i Sadet'e gndermesi.

Bodan voyvodasna hkm ki: Karndaun olan Petr[e] Voyvoda ile Hatman ve zbere ve Karain nm bolarlar Sdde-i Sadetm'e gnderilmesin emridp buyurdum ki: Vardukda, emrm zre mezkr karndaun ile nefer bolarlar Sdd[e]-i Sadetm'e irsl eyleyesin.

1593
Yazld.

anad sancanda kan gherile madeninde grevlendirilen skender Bey'in imdiye kadar ne miktar gherile iletip hazrladnn bildirilmesi.

Tmvar belerbeisine ve defterdrna hkm ki: Bundan akdem anad sancanda gherile madeni kup liv-i mezbre Bei* skender dme zzh maden-i mezbre zerine tayn olunup ne mikdr gherile ilenp hzr oldu malm olmak lzim olman buyurdum ki: Vusl buldukda, zikrolunan madende mrun-ileyh imdiye dek ne mikdr gherile iledp ihzr eylemidr; malm idinp vuk zre yazup bildresin ve gherile huss ehemm-i mhimmtdandur; gerei gibi mukayyed olup vfir mstevf gherile iletmek bbnda env- ikdm u ihtimmun* zuhra getresin.

[Yev]m's-Sls, f 26* Zi'l-hcce, sene: 975

1594

Eflak voyvodasnn Rodos'ta bulunan kardei Milo ve Petre'nin yarar adamlara koularak cilen Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Yazld. Eflak bei demisi stefan nm zimmye virildi. F gurre-i Muharrem, sene: 976 Rodos beine, kdsna hkm ki: Eflak voyvodasnun karnda Milo ve Petre Sdde-i Sadetm'e gnderimesin emridp buyurdum ki: Vardukda, emrm zre mezbrlar yarar demlerne koup ber-vech-i isticl irsl eylemek ardnca olasn.

212

1595

Budun'da Ilca adl mahalde kan ve iletilmesi iin baruthneler yaptrlan gherile madeninde imdiye kadar ne miktar gherile iletildii ve gherile madeninin durumu hakknda bilgi verilmesi.

Yazld. Kethudsna virildi. F 3 Muharrem, sene: 976 Budun belerbeisine hkm ki: Bundan akdem Ilca nm mahalde gherile madeni zuhr idp barut-hneler vaz olunup ilenmek zre olup lkin imdiye dein ne mikdr barut hsl olup ve madenn ahvli nicedr; malm olmak lzim olup gherile huss ehemm-i mhimmtdan olman buyurdum ki: Vardukda, bu bbda gerei gibi mukayyed olup zikrolunan madende ve syir mevzda ne mikdr gherile hsl olur, bi'l-fil ilenen barutdan mevcd ne kadar barut vardur, nicedr; grp vuk zre yazup bildresin.

1596

Anadolu ve Rumeli sahillerinde eskiden beri mir iin odun alnagelen yerlerde ellerinde emir ve temesskleri olduu gerekesiyle odun vermeye yanamayanlara frsat verilmeyip gereken odunun aldrlmas ve szkonusu hkmlerin mhrlenerek Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Yazld. ehr-emnine virildi. F gurre-i Muharrem, sene: 976 Rmili ve Anatol yallarnda vk olup kadmden hssa-i hmynum in odun kesiligelen yirlern kdlarna hkm ki: "Taht- kaznuzda hssa-i hmynum in odun almaa varduklarnda baz kimesneler; "Elimzde emrimz vardur." diy kadmden virilgeldi zre odun virmedklerin" arzolunman anun gibi temesskleri ve; "Elimzde emirlerimz vardur." diyenlern hkmleri alnup kselenp Sdde-i Sadetm'e irsl olunmasn emridp buyurdum ki: Vardukda, taht- kaznuzda kadmden mr odun alngelen yirlerden olgeldi zre akalaryla odun aldurup kimesneye muhlefet itdrmeyesiz. "Elimzde emrimz vardur." diyenlern emrm zre ellerinden hkmlerin alup mhrleyp Sdde-i Sadetm'e gnderesiz ki, odun huss mhimdr; asl bir ferde olgelene muhlif tealll itdrmeyesiz.

213

1597

Silistre sancann tahririne balanal hayli zaman olmasna ramen hl bitirilemedii, ayrca zam ve erbb- timardan rvet alnd eklinde duyumlar alndndan, szkonusu tahrir iinin bir an nce bitirilmesi ve rvet iddialarnn aratrlarak kimseden bir ake dahi aldrlmamas.

Yazld. Silistre sancan tahrr iden Silistre kdsna hkm ki: Vilyet-i mezbre tahrrine mberet ideli hayl zamn olup henz itmma irimeyp ve zam v erbb- tmrdan celb ahz olundu dah istim olund. mdi; vilyet-i mezkre keml-i emnet istikmet ile muaccelen tahrr olunup itmma irimesin lzim olman buyurdum ki: Varcak, bu bbda asl ihml [] mshele itmeyp vilyet-i mezbreyi emnet istikmet ile muaccelen kitbet idp itmma iridrmek bbnda dakka fevtitmeyp ve bu bbda celb-i ml idenler kimlerdr; tetebbu idp kimesnenn bir aka ve bir habbesin aldurmayup basret zre olasn.

1598

Eb R Bey, Cezyir Seferi'ne giderken Ehl-i mer, Ben Lm ve dier baz si Arap tifelerinin kylerini basarak hayvanlarn ve eyalarn gasbettiklerini, kan atmalar sonucu kaarak evredeki kalelere gizlendiklerini bildirip yakalanmalar iin bir miktar yenieri ile bir-iki top istediinden, szkonusu kalelerin durumu, fethinin mmkn olup olmad ve istenen sayda yenieri ve top ile fethedilip edilemeyeceinin etraflca aratrlp bildirilmesi.

Yazld. E[b]-R Be demisi Ahmed'e virildi. F 28 Zi'l-hcce, sene: 975 Badd belerbeisine hkm ki: [Ane] Bei Eb-R Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "emr-i erf zre Cezyir Seferi'ne tevecch olunup on gn mikdr karadan sefer eyleyp giderken tyife-i Ehl-i mer ve Ben-Lm ve baz s Arablar evlerimzi ve esbblarmuz ve koyun u develerimz gret eyledkleri ecilden gir dnp mezbrlar irip ceng cidl eyledkde mezbrlar kaup Havka (?) ve Nekke (?) ve Dakka (?) ve riye (?) nm mevzda olan kalalara girmein senden alt yenieri ve bir-iki top istedkde bil-emr virilmeyp hliy zikrolunan kalalar fethitmek in alt yenieri ve bir-iki top virilmek lzim oldun" bildrmi. mdi; ol yirler ne makle yirler ve kalalardur, zabt mmkin midr, nicedr; hakkati ile malm olmak lzim olman buyurdum ki: Vusl buldukda, mukayyed olup gresin; arzeyledi mikdr nesne ile feth mmkin midr ve ne makle yirler ve kalalardur ve feth lzim yirler olup zabt mmkin midr, nicedr; hakkati ile malm idinp dah ale't-tafsl yazup bildresin. 214

1599

Silivri'deki Pr Paa mreti'nde, fukarya ve yolculara mert a, ekmek ve sirenin datmnda vkfn artlarna riayet edilmedii bildirildiinden, ad geen imretin ve ikyetlerin Dergh- Muall avularndan Ferhad avu'la tefti olunup neticenin bildirilmesi.

Yazld. Arz getren Mehmed'e virildi. Silivri kdsna hkm ki: "Silivri'de Pr Paa Imreti'nde fukarya ve erbb- seble mert olan a u etmek ve syir her ne ise mtevell olan kimesne art- vkf zre virilmez, gadrolur." diy ilm olunman grilp shhati zre arzolman Dergh- Muallm avularndan Ferhd zde kadruh mbir tayn olunup buyurdum ki: Mezkr avu- mm-ileyh ile mret-i mezbre ahvlin hakk zre teft idp art- vkf mcebince tayn olunan et etmek ve syir mevddan ne makle kimesnelere virilr, art- vkf riyet olunur m, nicedr; shhati ve hakkati zre yazup bildresin; hlf- vk kazyye arzolunmakdan hazer idesin.

[Yev]m'l-Erbi, f 27* Zi'l-hcce, sene: 975

1600

Bodan voyvodasnn Sdde-i Sadet'e gnderecei ahinleri kardei Petre ve Hatman, zbere ve Karain adl adamlar ile birlikte gndermesi.

Tercemn Mahmd Be'e virildi. F 28 Zi'l-hcce, sene: 975 Bodan Voyvodas Bodan'a hkm ki: Sdde-i Sadetm'e gnderilgelen hinleri karndaun Petre ile gnderp ve Hatman ve zbere ve Karain nm zimmleri bile koup gnderilmesin emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, Sdde-i Sadetm'e gnderilgelen hinleri emrm zre karndaunla gnderp ve mezbrn demlern bile koup gnderesin.

1601

Akehir halknn kendilerinden ikyeti olduu ve irret ve ekavetlerinden dolay daha nce de aslmalar iin bir ok kez emir ktn bildirdikleri ahslardan Cafer'in Sdde-i Sadet'te yakalanarak siyaset edildii; Bayram ve Sleyman adl dier iki kiinin de yakalanarak ayet haklarnda daha nce siyaset emri kmsa gereinin yaplmas.

215

Yazld. Kethuds Al'ye virildi. F 28 Zi'l-hcce, sene: 975 Akehir beine ve kdsna: Liv-i mezbrun ayn ve ulem v suleh v fukars Sdde-i Sadetm'e mahzar gnderp Cafer ve Bayram ve Sleymn nm kimesneler in; "irret ekvet zre olup mslimnlarun avretlerin ve oullarn ekp ve kullarn ayardup nice defa salblerine emr-i erf vrid olm iken gir bir tarkla hals olduklarn ve haklarndan gelinmek mslimnlara her vechile enfa oldun" ilm idp ve mezbr Cafer Sdde-i Sadetm'de elegirmein siyset olunup mezkrn Bayram ve Sleymn dah elegetrilmesin emridp buyurdum ki: Hkm-i erfm vusl buldukda, gresiz; kazyye arzolundu gibi olup mezbrlarun ol vechile fesd enati sbit olman; "Siyset oluna." diy emr-i erf virilmi ise her ne tark ile mmkin ise elegetrp dah emr-i erf-i sbkum muktezsnca haklarndan gelesiz ve emr-i erfm yirine geldin yazup bildresiz.

1602

Badad'da gnll, mstahfz vs. dirlik tasarruf edenlerin, bey vs. yannda hizmette bulunup mir hizmet iin adam gerektiinde sknt ekildii bildirildiinden, ulfe zamannda yoklama yaplarak mevcut olmayanlara ulfe verilmemesi ve bu hususta kendilerine tenbihte bulunulmas; bundan sonra hizmetinin banda mevcut olmayanlarn dirliinin bakasna verilecei.

Yazld. demisi Al avu'a virildi. F 28 Zi'l-hcce, sene: 975 Badd belerbeisine hkm ki: Ol cnibde olan gnll v mstahfz ve gayri dirlie mutasarrf olanlarun ekseri beler ve gayriler yannda olup bir hdmet ddkde nefere muzyaka ekildi istim olunman anun gibi ulfe virilmek zamn oldukda yoklama idp mevcd olmayanun ulfeleri virilmeyp ve; "Herkes kend gedinde hdmetde olup beler yanna ve gayriye varmaya." diy tenbh olunmasn emridp buyurdum ki: Vardukda, emrm zre eger gnll v mstahfzdur ve eger gayridr; cmle dirlie mutasarrf olan kullarum* ulfe zamnnda yoklama idp mevcd olmayanlara ulfelerin virmeyp min-bad tenbh eyleyesin ki, beler yanna varmayup hdmetlerinde bulunalar. Bade't-tenbh hdmetlerinde ve ulfe zamn[n]da mevcd bulunmayanlar ale'l-esm yazup defter idp arzeyleyesin ki, dirlikleri hara virile.

1603

Alacahisar sancanda, Morava nehrini geip Koda'ndan bu taraftaki kyleri basarak bir ok kimseyi ldrdkleri haberleri alnan haydutlarn Memlik-i Mahrse'den defi iin her trl gayretin gsterilmesi.

216

Yazld. Alacahsr sanca beine hkm ki: Taht- livnuzda baz hayddlar gelp nehr-i Morova'dan ubr idp Ko tandan ber on iki nefer yadlarn katlidp ve bir papasun evin basup zevcesine ikence eyleyp Memlik-i Mahrse'den baz kurya mstevl olup talar ve ormanlar tahsn idp teadd eyledkler[i] istim olup haydd etesi gelp taht- livnda bu [ve]chile karyeler urup dem katlidp esbblarn gret idp dah haklarndan gelinmeyp mshele v ihml olunmasna sebeb ne olmdur? Buyurdum ki: Taht- livnda vech-i merh zre haydd etesi gelp dah karyeler urup esbblar gret olunup haklarndan gelinmeyp mshele olunmak cyiz deildr. Basret zre olup anun gibi ehl-i fesd elegetrp haklarndan gelp Memlik-i Mahrsem'den mazarratlarn def u ref eylemek bbnda env- ikdm u ihtimmun zuhra getresin.

[Yev]m'l-Hams, f 28 Zi'l-hcce, sene: 975

1604

Bkz. hkm. 1325.

Yazld. Kethuds Ahmed'n demisi Al'ye virildi. F 27 Zi'l-hcce, sene: 975 Basra belerbeisine ve ml defterdrna hkm ki: Hliy sen ki belerbeisin, mektb gnderp; "Basra'ya tbi Mahr[]z Bei olan Mehmed dme zzhya har mansb olup liv-i mezbr bundan akdem havss- hmynuma zabtolunurken emr ile bir kala yaplup muhfazas in kifyet mikdr hsr-eri tayn olunup her vechile emn emn zre olup sancakbeine ihtiyc ekilmeyp liv-i mezbr havss- hmyna ilhk olunmak her vechile enfa grilp ve Basra'ya tbi nhye-i Cenb mltezimlerinden baz kimesneler liv-i mezbr ile nhye-i mezbrun ikisi bir muktaa olmak zre her sene on tokuz kerre yz bin ve elli bin drt yz krk akaya iltizm eyledkleri ecilden slb- sbk zre havss- hmynuma zabtolunmasn" arzeylemisin. mdi; buyurdum ki: Arzolundu zre liv-i mezkr ile nhye-i mezbreyi havss- hmynum in zabtitdrp mlun tevfr teksri bbnda env- say-i cemlinz vcda getresiz; yle bilesiz.

[Yev]m's-Sebt, f gurre-i Muharremi'l-harm, sene: 976

1605

Muhtelif adlar altnda halktan haksz yere para toplayp ahaliye eit eit zulmlerde bulunduklar bildirilen Kefe'yi tahrire memur kad ve nibinin tefti edilerek neticenin ayrntl olarak bildirilmesi.

217

Yazld. Kefe beine hkm ki: Hliy baz kimesneler Sdde-i Sadetm'e gelp; "Kefe vilyetin tahrr iden kd in her demden on ikier Kefev aka ve dkknlardan ve odalardan ikier aka alup ve kfirlern ere virilmedk kzlarndan; "Ere varsanuz gerek." diy akalarn alup ve nyibi fukarya env- teadd itdin" bildrdkleri ecilden buyurdum ki: Mezkr kdnun ve nyibinn ahvlin husam muvcehesinde yirl yirinden hakk zre teft idp gresin; arzolundu zre zulm teaddleri vk mdur, nicedr; grp mufassal merh yazup Sdde-i Sadetm'e arzidesin; sonra ol bbda emrm ne vechile sudr ider ise mcebiyle amel idesin.

1606

Koyun hizmetine memur olup yolsuzluu haber alnan Mahmud avu'un grevden alnarak yerine Mstedam avu'un tayin olunduu; Rumeli'nin sa kolunda celep bulunan kaza kadlarnn, celeplerin zerine takdir olunan koyunlar eksiksiz olarak ihra edip Sdde-i Sadet'e gndermeleri ve reyadan, mzul avutan davac olanlar bir araya getirip tefti edip zerine sbit olan haklar, sahiplerine alverdikten sonra neticeyi ayrntl olarak defter edip arzetmeleri.

Yazld. Mezbr Mstedm avu'a virildi. F gurre-i Muharrem, sene: 976 Vilyet-i Rmili'nn sa-kolnda celebler vk oldu yirlern kdlarna hkm ki: Hliy koyun hdmetinde olan Mahmd avu'un baz kimesnelerden ahz celb itdi istim olunman ref olunup yirine Dergh- Muallm avularndan kdvet'l-emsil Mstedm avu zde kadruh nasbolunup avu- mezbr teft olunmasn emridp buyurdum ki: Varcak, bu bbda tamm mukayyed olup anun gibi taht- kaznuzda vk olan celeblern zerlerine takdr olunan anm mrun-ileyh avuum marifeti ile vakti ve mevsimi gemedin b-kusr cem u ihrc eyleyp olgeldi zre sricileriyle Sdde-i Sadetm'e irsl eyleyesiz ve mezbr Mahmd avu'un ahvlin dah teft tefahhus eyleyp dav-y hakk idenler ile mrun-ileyh avuum marifeti ile berber idp gresiz; kimesneden nesne ahz celb itdi sbit zhir olursa ashb- hukka haklarn hkmidp b-kusr alvirdkden sonra ne mikdr kimesnenn hakk alvirilp ve zerine ne mikdr mevd sbit zhir oldun mufassal defter idp yazup bildresiz. Amm; tamm hakk zre [olup] hlf- vk kazyye arzitmekden ihtiyt idesiz.

218

1607

Tahriri tamamlanp defteri gnderilen Avlonya ve Delvine sancaklarnn, havss- hmyuna yarayanlar ifraz olunduktan sonra, yeni yazlar zerinden sancakbeylerine, zam ve erbb- timara ve kale mstahfzlarna tevzi edilmesi; sipahiye verilen timarlarn mmkn olduunca mstakil olmasna allmas.

Yazld. Tekrr temiz sret zre aaada gemidr. Defter emnine virildi. F gurre-i Muharrem, sene: 976 Avlonya ve Delvine Sancaklar Muharriri olup Manastr Kds olan Mevln [Muhyiddn] ve Ktibi olup Rmili Defteri ktiblerinden Mehmed'e hkm ki: Zikrolunan sancaklar tahrr idp defterlerin Sdde-i Sadetm'e getrp itmma iridin bildrdnz ecilden tevz olunmasn emridp buyurdum ki: Varcak, mezkr olan sancaklarun havss- hmynuma yarar ifrz var ise ifrz idp bakyye sancakbeleri hslarn tayn idp dah zam v erbb- tmrdan ve mstahfzn- kldan tmra mutasarrf olanlarun belerbei cnibinden tmrlarn bi'l-fil zerlerinde olduklarna virdi nme mcebince her birinn tmrlarn mstehkk olduklar zre tevz idp tezkirelerin viresiz ve her tmr mtehammil oldu zre yazlmdur. Mukaddem vilyet ktibleri kayditdkleri iltizm- sbk ve sonradan belerbei tarafndan alduklar tmrlarda vk olan iltizmlarn ref idp tahrr-i cedd ile her tmr yazus ne mikdr[a mtehammil ise] tahammli zre tevch idp ve her siphye tevz olunan kyden* mmkin oldu zre kifyet idecek mstekll virmee say ikdm idesiz.

1608

Elinde mzevver hkmle yakalanan Dimitri'nin bunu kendisine verdiklerini syledii Edirne'den Mtevelli Sefer ve Nebi'nin Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Yazld. Al avu'a virildi. F gurre-i Muharrem, sene: 976 Edirne kdsna hkm ki: Hliy Dimitri nm zimmnn elinde bir mzevver hkm bulunup sl olundukda; "Edirne'de Mtevell Sefer ve Neb nm kimesneler virdi." diy cevb virp mezkrlar Sdde-i Sadetm'e gelmeleri lzim olman buyurdum ki: Varcak, zikrolunan iki nefer kimesneyi yarar demlerle Atebe-i Uly'ya gnderesin; yolda getrrken gaybet itdrmekden hazer idesin.

1609

Moton ve Koron'a kadar olan Rumeli kylarndaki kalelerin topularnn gnderilen Dergh- Muall topular blkbasna imtihan ettirilip neticesinin ve kalelerin top vs. levazm durumunun bildirilmesi.
219

Yazld. Topclar avuna virildi. Moton ve Koron'a varnca Rmili yallarnda vk olan belere ve kdlara ve dizdrlara hkm ki: Zikrolan mahallerde vk olan hsrlarun topclarn imtihn idp ve toplar yirl yirinde midr; grmek in Dergh- Muallm topclar blkbalarndan fahru'l-emsil ( ) irsl olunmdur. Buyurdum ki: Vusl buldukda, yallarda* hsrlarun topclarn mezkra imtihn itdrp sanatlarnda mehretleri var mdur, grp ve syir yaraklar yirl yirinde mid[r], nicedr; yoklayup vuk zre yazup bildresiz.

1610

Gelibolu mahzeni iin her yl hssa harc eminine krk be kantar demir verirken reyasnn byk bir ksmnn perakende olmas dolaysyla mevcut ahalisiyle szkonusu hizmeti gremedii bildirilen Greci kynden on yl ncesine kadar genlerin buldurulup getirilmesi; bu yetmezse, eksiin kimseyle alkas olmayan haymneden tamamlanmas.

Yazld. Gelibol hssa harc emni demisi Cafer'e virildi. F 3 Muharrem, sene: 976 Vilyet ktibine hkm ki: "Lapseki kazsnda Greci nm karye Gelibol Mahzeni in hssa harc emnine sl-be-sl krk be kntr demr teslm idegelp karye-i mezbre mukaddem yz elli hne olup hl perkende olmala elli hne kalup zikrolunan mikdr demri virmekde zhr- acz itdkleri" arzolunman hn-i tahrrde karye-i mezbre halklarndan perkende olanlar muktez-y knn zre yirlerine getrdp vef itmez ise kimesnenn yazlus ve nizlus olmayan haymneden karye-i mezbre defter-i atk mcebince tekml olunmasn emridp buyurdum ki: Vardukda, karye-i mezbre halkndan perkende olanlardan on yldan berde gp gidenleri getrdp yine yirlerinde yazup defter-i atk mcebince tekml idesin; tekml olmaz ise kimesnenn yazlus ve nizlus olmayan haymneden tekml idesin.

1611

Msr ve Cezyir'de zimmlerin mslman esirleri alp kfirlere satmalarnn engellenmesi.

Yazld. Hc Mehmed nm kimesneye virildi. F 2 Muharrem, sene: 976 Msr belerbeisine hkm ki: Hliy ol vilyetde baz zimmler mslimn esrler alup kfirlere bey iderlerimi. Min-bad kffra esr bey olunmamasn emridp buyurdum ki: 220

Vusl buldukda, emrm zre bu bbda gerei gibi mukayyed olup kfirlere mslimn esrleri alup satdurmayup muhkem tenbh tekd eyleyesin; bade't-tenbh eslemeyenleri yazup arzidesin. Yazld. Hseyin avu'a virildi. F 2 Muharrem, sene: 976 Bir sreti, Cezyir belerbeisine.

1612
Yazld. Bu dah.

Srgn olarak Cezyir-i Garb'a gnderilen Bakrolu Hseyin'in, kap geri dnmemesi iin gerei gibi muhafaza edilmesi.

Cezyir-i Garb belerbeisine hkm ki: Bkr ol Hseyin nm kimesne Cezyir'e srilmek emrm olman sana gnderilmidr. Buyurdum ki: Vardukda, mezbr onat hfzitdrp gaybet itdrmekden hazer eyleyesin ki, tekrr bu cnibe gelmek ihtimli olmaya.

1613

Rodos Beyi olup Trablusgarb Beylerbeyilii'ne tayin edilen Yahya Bey'in bir an nce grevinin bana gemesi gerektiinden, kendi bindii batardesi, iki kalitesi ve kfirleri ile Trablusgarb'a gnderilmesi.

Yazld. Hseyin avu'a virildi. F 2 Muharrem, sene: 976 Cezyir belerbeisine ve kapudn paaya hkm ki: Rodos Sanca Bei olup hliy Trablus- Garb Belerbeisi olan emru'l-meri'l-kirm Yahy dme ikblhnun vilyet-i mezbreye varup hfz u hrsetde olmas her vechile lzim l-bdd olman buyurdum ki: Vardukda, mrun-ileyhi kend bindi batarde ve iki kalitesini ve kend kfirleri ile vilyet-i mezkra gnderesin ki, varup hfz u hrsetde ola.

1614

Karasu zerinde olup tamire ihtiya gsteren ve tamiri iin bir ky tayin olunmuken hl harap olduu bildirilen Ltfpaa Kprs'nn niin hl harap olduu hususunda bir tahkikat yaplarak sonucun bildirilmesi.

221

Yazld. Lutf avu'a virildi. F 28 Zi'l-hcce, sene: 975 Karasu Yenicesi kdsna hkm ki: Taht- kaznda Karasu zerinde Lutfpaa Kprsi dimekle marf kprye meremmet in bir ky tayn olunup hliy ol kpri harba mrif olup yende v revende mrr u ubrda muzyaka ekdkleri ilm olunman buyurdum ki: Varcak, bi'z-zt mezkr k[pr]nn zerine varup fi'l-vk harb olm yiri var mdur ve ol meremmete tayn olunan karye halk meremmet itmezler mi, ne makle kprdr, ky halk ne vechile meremmet iderler, yohsa meremmetde ihml olunmala m harb olmdur, bi'l-fil ne hl zredr, nicedr; grp dah shhati zre yazup Sdde-i Sadetm'e bildresin.

1615

Yeniden tahrir olunan Avlonya ve Delvine sancaklarnda tevzi yaplrken, nceden vilyet ktibleri ve daha sonra beylerbeyileri tarafndan verilen iltizamlarn ref olunmas ve tevzi olunan ky ve mazraalarn mmkn olduunca itirak zere deil mstakil verilmeye gayret edilmesi.

Yazld. Defter emnine virildi. F gurre-i Muharrem, sene: 975 Avlonya ve Delvine Sancaklar Muharriri olup Manastr Kds Mevln [Muhyiddn] ve Ktibi olup Rmili Defteri ktiblerinden Mehmed'e hkm ki: Hliy; "tahrr itdnz sancaklarda vk olan tmrlar tahammline gre yazldu" sizn tarafnuzdan Bb- Sadetm'e arzolundu ecilden sbk vilyet ktibleri kaydeyledkleri iltizm- sbk ve sonra belerbei tarafndan alduklar tmrlarda vk olan iltizmlar ref olunmasn emridp buyurdum ki: Zikrolunan sancaklarda vk olan iltizmlar ref idp tahrr-i cedd ile ne mikdr yazuya mtehammil olm ise zerlerinde bulunan tmrlarna yfte rd idenleri bedellerin noksnlarn denden tekml olunmak zre tayn idp kimesnenn bertnda mukayyed olan iltizm noksnlarn ve terakklerin emr-i erfm olmadn tekml itmeyesiz ve [tev]z olunan kur v mezri itirk zre virmeyp mmkin oldukca mstekl tayn itmee sayidesiz ki, rey itirk zre tasarruf olunmakdan hals ola.

1616

Bkz. hkm. 1772.

Yazld. Kethudsna virildi. F 29 M., sene: 976 Van belerbeisine hkm ki: Diyr- Acem'den gelp belerbeiline urayan bzergnlardan Ekrd beleri; "Sancamuza konarlar." diy bc u gmrk alduklar istim olunup imdi; bc u gmrk mr tarafndan alnur, gayri [a]lmaz ve anda mr in alnmak emrm olmdur. 222

Buyurdum ki: Vardukda, min-bad Ekrd belerine gerei gibi tenbh ilm eyleyesin ki, ol cnibden gelen bzergnlardan "bc u gmrk" diy nesne alnmayup mahall-i memrede mr in alna. Huss- mezbr mhimdr; bu bbda mukayyed olup kimesneye emr-i erfme muhlif i itdrmeyesin.

1617

Bkz. hkm. 1661.

Yazld. Asl virilen aaada gemidr. Msr belerbeisine, kdsna hkm ki: Anatol Kd-askeri olan Mevln Hasan edma'llh tel fazyileh cnibinden yle arzolund ki: "Mahrse-i Msr'da mihmndr olan kimesne ve ol brhm ve Cmi- Ezher Nzr Nash ve () ve Eb-Bekir Hamrv nm kimesneler asker olup veft eyleyp resm-i ksmetleri mrun-ileyhe yid iken sbk Belerbei olup veft iden Mahmd Be mrun-ileyhn kassmna* ksmet itdrmeyp; mni olup ve anlardan mad dah askerden nice kimesnelern bi-hasebi'-er ksmete muhtc olan muhalleft mrun-ileyhn kassmna ksmet itdrmeyp; sen ki kdsn, kassmun ksmet itmekle mrun-ileyhe yid olan rsm- ksmete noksn gelrmi." mdi; buyurdum ki: Hkm-i erfmle mm-ileyhn Ysuf nm demi vardukda, bu huss onat vechile hakk zre teft idp gresiz: yle ki; eger zikrolunan kimesnelerdr ve eger gayridr; asker olup veft itdklerinde muhalleft bi-hasebi'-er'-erf taksme muhtc oldukda mrun-ileyh kd-askerm kassmna ksmet itdrmeyp sen ki kdsn, senn kassmun ksmet idp rsm-* ksmetlerin senn in zabteylemi ise anun gibi asker tyifesinden mm-ileyhe yid olan rsm- ksmeti b-kusr mezbr demisine zabt u kabz itdrp hlf- er u knn hardan kimesneyi dahl taarruz itdrmeyesin ve mrun-ileyhn kassm ksmet itdi zamnda dah resm-i ksmeti knn zre virilmeyp cz nesne virilrmi; an dah gresiz; vk ise anun gibilerden tealll itdrmeyp muktez-y knn zre resm-i ksme[t]lerin b-kusr demisine kabzitdresiz. Temerrd nd idenleri yazup bildresiz; tekrr bu huss in ikyet olunmalu olmaya.

1618

Suhte ve levent tifesinden yakalanmas emredilen Kara Kemal, Barmaksz ve Demirciolu adl ehl-i fesda yataklk yapt ve halka zulmettii bildirilen Ayandonolu Fazl'nn yakalanarak muhakeme edilip zerine sbit olan haklar alnp sahiplerine verildikten sonra sicil sretiyle Sdde-i Sadet'e gnderilmesi; ayrca ad geen levent ve suhtelerin yakalanmas iin de gereken ihtimamn gsterilmesi.

223

Yazld. Kethudsna virildi. F gurre-i Muharrem, sene: 976 Kastamon sanca beine, Kre-i Mamre ve Ayandon kdlarna hkm ki: Sen ki sancakbeisin, Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "ol cnibde levend shte tyifesinden elegetrilmek emrolunan Timrci-ol ve Kara Keml ve Barmaksuz nm ehl-i fesdun elegetrilmesine mberet olundukda mezbrlar gaybet idp sbk olan Ayandon-ol Fazl nm kimesnenn yanna varup ol dah mezbr ekyya yat u yarak ve zd zevde virp yannda saklayup env- muvenet itmekle elegelmeleri asr olup ve mezbr Fazl hadd-i ztnda ak v ehl-i fesda muvenet idp ve reynun ehl yline dahlidp mezbrdan fukarnun ahvli mkedder oldun" bildrmisin. mdi; buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda her birinz bi'z-zt gerei gibi mukayyed olup mezbr Fazl'y her kande ise ihzr idp gaybet iderse erle b[u]ldurmas lzim olanlara bi-eyyi tarkn kn buldurup getrdp mezbrdan hak dav iden kimesnelerle berber idp bir defa erle faslolunmayup zerinden on be yl mrr itmeyen kazyyelerin hakk zre teft idp gresiz; arzolundu zre ekyya muveneti ve muzhereti ve fesd enati ve fukarya teadd v tecvzi var ise zerine zhir sbit olan mevdd hakkati ile sicille kaydidp ve ashb- hukkun sbit zhir olan hukkn b-kusr alvirdkden sonra sen ki sancakbeisin, mezbr yarar demlernle ve sret-i sicilleriyle Sdde-i Sadetm'e gnderesin ve vk- hlin mufassal merh arzidp yolda gaybet itdrmekden hazer idesin. Tezvrden ve hd- zrdan hazer idp era muhlif i itdrmeyesiz ve mezbr yata ve muni oldu ekyy dah tecesss idp elegetrmek bbnda say ikdm ve dikkat ihtimmda dakka fevteylemeyesiz.

1619

Daha nce gnderilen adaletnmede belirtilmi olmasna ramen hl baz kimselerin taraf olmamalarna ramen mahkemelerde davalara mdahale ettikleri veya zerlerine sbut bulan hukuku edaya yanamadklar, ehl-i rf tifesinin para szdrmak iin reyay rencide ettikleri duyulduundan, bu hususlar zerinde nemle durulup hakszlk ve yolsuzluklarn nlenmesi; emre uymayanlarn Sdde-i Sadet'e bildirilmesi.

Yazld. Kd Abdllatf'e virildi. F gurre-i Muharrem, sene: 976 Karta kdsna hkm ki: Bundan akdem Memlik-i Mahrsem'e adlet-nme-i hmynum irsl olunup; "Kimesne* era mugyir kimesnenn kazyyesi arasna girmeyp rey v bery eyym- adlet-i hmynumda mesrru'l-bl ve mreffeh'l-hl olalar." diy fermn- erfm irsl olunmd. Hliy taht- kaznda ashb- hukkdan baz kimesneler haklarn dav eyledkde siphden ve gayriden kazyyede medhali olmayanlar mcerred ahz celb in davlarna karup bu sebeb ile kazyyeleri istima mecl olmayup ve bazlarun dah siphlerde hakk olup kbel-i erdan mrsele irsl olunup meclis-i era davet eyledkde 224

itat-i er itme[me]kle haklar alvirilmeyp ve baz meclis-i era gelp dav eyledkleri hukk zerlerine sbit olup sicill olundukda; "imdiki hlde kdir deilm; bade zamnin* ed ideym." diy virmeyp siph olmala bi'z-zt habse dah mecl olmayup bu sebeb ile shb-i hakkun hakk vsl olmayup ve baz gammz dah ehl-i rf yanna dp ahz celb-i ml in b-gnh mslimnlara isnd- mlem-yekn eyleyp ehl-i rf tyifesi davcs yo iken ve erle zerine nesne sbit olmadn tutup habsidp era ve knna muhlif hayl akalarn alup bu sebeb ile fukar v zuafya ziyde zulm hayf oldu istim olund. mdi; eyym- adlet-i hmynumda bir ferde zulm hayf olmaa asl rz-y erfm yokdur. Buyurdum ki: Bu bbda bi'z-zt gerei gibi mukayyed olup anun gibi kazyyede medhali olmayanlar eger siphdr ve eger gayridr; asl kimesnenn kazyyesine dahl taarruz itdrmeyp ve erbb- hukkun erle mteveccih olan haklarn dah hkmidp b-kusr alvirp asl er- erfe mugyir ehl-i rf tyifesine zerlerine hak sbit olmayup davcs olmayanlar asl er- erfe mugyir kimesneye rencde itdrmeyesin; itmek isteyenleri sekidp ziyde temerrd nd idenleri meclis-i era davet olundukda itat itmeyenleri isimleri ve resimleri ile yazup Sdde-i Sadet-mebum'a arzeyleyesin.

1620

Bundan nce, boa akan suyun sokaklar amur etmemesi iin lleleri sade lleden burma lleye evrilen emelerin llelerini kran veya ak brakanlar sipahi ise arzolunmas, ehl-i cihet ise cihetinin bakasna verilmesi, ehir halkndan ise cermesinin alnp hakkndan gelinmesi.

Yazld. Mezbr nzra virildi. F gurre-i Muharrem, sene: 976 stanbul kdsna ve suyol nzrna hkm ki: Bundan akdem tapa (?) depmee kbil olmayan baz sde llel emeler gice v gndz yabana akup sokaklar balk eyledinden tri zikrolunan emelere burma lle daklup artan suy kend akalaryla baz mslimnlar eme v musluk bin eylemek istedklerinde hliy mteferrikalarum cematinden olup Suyolclarum Nzr olan Hasan zde mecdh arzeylemein; "anun gibi emelere burma lle daklup murd eyle[ye]n mslimnlar kend akalar ile eme v musluk bin eylemesi" in emr-i erfm virilmi idi. Ol emr-i erfm mcebince ol asl emelere burma lle dakldunda mahallesi imm ve cemati; "Akan su belerimze ve bostnlarmuza akmak ecliyn bu su bize virilmidr." diy "Yabana akarsa aksun; burma lleye rzmuz yokdur." diy emrme muhlefet idp ve daklan lleyi birka defa fatduklarn bildrmein buyurdum ki: Ol asl emelere burma lle dakldunda lleyi ufadan eger siph ve syir kullarum tyifesi ise kapuma arzeyleyesiz ve eger ehl-i cihet ise cihetin alup hara viresiz ve eger ehirl halkndan ise muhkem hakkndan geldkden sonra cermesin aldurasz ve yabana akmak ecliyn burmay auk koyanlarun dah vech-i merh zre haklarndan gelesiz. Fe-emm; bu bahne ile asl suya zarar u ziyn gelmekden gyet hazer idesiz ve bundan akdem lleler taklm iken mahallede baz kimesne lleleri bozup zyi itmiler; an dah 225

buldurasz.

[Yev]m'l-Ahad, f 2 Muharrem, sene: 976

1621

Dubrovnik reyasna zulmettikleri bildirilen Akdeniz'deki levent kayklarnn bandan Kara Hce'nin alnp yerine mstakim birinin tayin olunmas.

Yazld. Dubra[ve]nik ilisi demisi stepan'a virildi. F 2 Muharrem, sene: 976 Kapudna hkm ki: Dubravenik beleri Sdde-i Sadetm'e arz- hl gnderp; "Akdeniz'de olan levend kayklar gice v gndz Dubravenik'den hl olmayup reyy dutup esr idp ziyde zulm hayf iderler." diy ilm eylediler. mdi; mezbr levendlere serdr olan Kara Hce levend kayklarn zabtidemeyp eger Venedikl'dr ve eger Dubravenikl'dr; dyim ikyet zre olman buyurdum ki: Vardukda, mezbr Kara Hce yirine deryda yriyen levendlere bir yarar mstekm kimesneyi ba u bu nasbeyleyesin ki, Venedikl'den ve Dubravenikl'den kend hllerinde olanlar rencde itmeyeler. Eger emr-i erfme muhlif bir fesd idp rencde iderler ise andan sl oluna.

1622
Yazld.

Mora, Karlili, Avlonya, Arboz, Trhala, Selanik ve kylardaki dier kadlklardan deryya ve kffara tereke verdirilmemesi, ayet verildii duyulursa sorumlularn iddetle cezalandrlacaklar.

Mora ve Karlili ve Avlonya ve Arboz ve Trhala ve Selanik ve syir yallarda vk olan kdlara hkm ki: Bundan sbk nice defa ahkm- erfe irsl olunup; "Deryya [ve] kffr- hksr taraflarna tereke virdrmeyesiz." diy emrm olmd; ol emr-i cell'l-kadrm kem-kn mukarrerdr. Buyurdum ki: Vardukda, bu bbda mukayyed olup herbirinz taht- hkmetinzde tecesss itdrp hlf- emr deryya ve kffr- bed-girdr cniblerine bir habbe tereke virdrmeyesiz. yle ki; emr-i hmynuma mugyir deryya tereke virildi istim oluna, kimesnenn beyn idecek zri makbl olmak ihtimli yokdur; eedd-i tbla muteb olmalar mukarrerdr. Ana gre mukayyed olup bb- ikdm u ihtimmda dakka fevteylemeyesiz.

226

1623

Tmvar'da baz merya bor olarak verilen ve kimlere verildiinin bilinmemesi sebebiyle de tahsil olunamad bildirilen mir akenin tahsili iin mteveffa Emvl-i Hssa Nzr Mehmed Bey'in defterinin gnderildii; ruznmecideki defterlere de baklarak alacaklarn tesbit ve tahsil edilmesi; bundan sonra da ruznme defteriyle ilgili hususlarda ok dikkatli hareket edilip her trl gelir ve giderin kaydedilmesi.

Yazld. Tmvar belerbeisine ve defterdrna hkm ki: Bundan akdem anda baz merya karz tark ile mr aka virilp tahsl olunmas lzim oldukda kime virildi malm olmaman henz cem u tahsl olunmadu arzolunman mukaddem Tmvar'da Emvl-i Hssa Defterdr olup veft iden Mehmed Be yannda bulunan defter alnup irsl olund. Buyurdum ki: Rz-nmecide olan defterlere nazar idp merdan her kimde ml- mr zhir olursa defter mcebince b-kusr cem u tahsl itdrp bir habbe bk komayasz ve anda konlan rz-nme mazbt olmamaa bs nedr? Rz-nme ahvlinde mukayyed olup min-bad rd masrafdan bir mddeyi rz-nmeden hric kodurmayup gerei gibi mukayyed olasz.

1624

Kalafatlar kethdasnn istihdam kumbaracbann hizmetine verilmesi.

ettii

kumbaraclarn

Yazld. Kumbaracba* Al'ye virildi. F 2 Muharrem, sene: 976 Kapu[d]na ve Ters-hne emnine hkm ki: Hliy kumbaracba Sdde-i Sadetm'e gelp; "kumbaraclar nmna olan kimesnelerden baz kimesne kalafatclar kethudsnun zabtnda olup; "Hdmet zamnnda taleb olundukda muzyaka v acz ekil[r]." diy kendnn eli altnda olmasn" murd eylemein buyurdum ki: Min-bad kumbaraclar hdmetinde olup kendye mteallik olan kimesneler mrun-ileyhn eli altnda olup ol bbda hlf- emr kimesneyi dahl taarruz itdrmeyp mm-ileyhe zabtitdresiz.

1625

Cezyir-i Garb Beylerbeyilii'ne tayin olunan Trablus Beylerbeyi Ali Bey'in cilen Cezyir'e gnderilmesi.

Yazld. Hseyin avu'a virildi. F 2 Muharrem, sene: 976 Cezyir belerbeisine hkm ki: Hliy Trablus Belerbeisi olan emru'l-meri'l-kirm Al dme ikblh[ya] Cezyir-i Garb Belerbeili nyet olunup muaccelen varup irimesi mhimm lzim 227

olman buyurdum ki: Vusl buldukda, eger mm-ileyh Al dme ikblh senn yanunda ise muaccelen hemn Cezyir['e] gndermesine sayeyleyesin.

1626

Selanik'te ba gsteren tun dolaysyla etraftaki kylere kan ve kmak isteyen ocuklarna karlk olarak cemaat ileri gelenlerinin birbirlerine kefil olup taahhtlerini yeniledikleri bildirilen Yahudilerin, ilenmesini stlendikleri mir ukalar vaktinde eksiksiz teslim etmelerinin temini.

Yazld. Yenieri muhzrna virildi. F 3 Muharrem, sene: 976 Selanik kdsna ve uka emnine ve yazcsna ve yaya[ba]na hkm ki: Hliy sen ki kdsn, mektb gnderp; "Nefs-i Selanik zimmleri fermn olunan mr ukalar uhdelerine alup lkin tn zuhr idp tyife-i mezbrenn evld bunun gibi eyymda Selanik etrfnda olan kurya kmak det-i melfeleri olup ve bu bbda ellerinde emirleri olman bazs ehirden kurya kup gidp amm; her cematn yararlarndan iki yz altm nefer ml-dr Yehd zikrolunan ukanun bin be yz pestavn mh- Muharrem'n evhrine dein ve mads iki aya dein ihzr ve uka anbrna teslm itmei uhdelerine alup birbirlerine kefl olup; "Uhdemze alduumuz ukay cmle tayn olundu zamnda yitidrmez isek env- tb kba mstehkk olalum." diy ikrrlar tescl olunup mezkrlara bu minvl zre ruhsat virilmez ise uka ahvli muhtell olup avk u tehr olunmak lzim gelr." diy bildrmisin. mdi; uka huss ehemm-i mhimmtdandur; vakti ile gelp irimesi lzim olman buyurdum ki: Bu bbda her birinz mukayyed olup vakti ve mevsimi ile ukay iridrmek ardnca olasz. yle ki; uka vakti ile irimeye, asl zrinz makbl olmayup eedd-i kbla mukab olmanuz mukarrerdr; ana gre mukayyed olasz.

1627

imontorna, Anderik (?), Ozor, Tomati ve Dpekes kalelerinin reyann yardm ile tamir edilmesi.

Yazld. Budun belerbeisi kethudsna virildi. F 3 Muharrem, sene: 976 imontorna beine hkm ki: Hseyin Be mektb gnderp; "imontorna sancana [tbi] nefs-i imontorna Parkan ve Anderik (?) ve Ozor ve Tomati ve Dpekes nm be pre kalanun parkanlar harba mteveccih olup termm tamre* ihtiyclar var iken mukaddem gelen mer Kala-i Besprem slm'a tbi olmala mukayyed olmayup kalm. Hliy kala-i mezbre kfir elinde olman termm tamri lzim mhimm olmdur.*" diy bildrdnz ecilden buyurdum ki: Arzitdnz zre zikrolan kalalar rey ile onat vechile tamr termm eyleyp 228

itmma iridresiz.

1628

Tahriri ferman olunan yerlerdeki yaya ve msellem yerleri ile erbb- timarn nizl yerlerinin llmesi iin istenilen mhrl urgann gnderildii.

Yazld. Mesh avu'a virildi. F 3 Muharrem, sene: 976 Burusa sanca beine hkm ki: Hliy mektb gnderp; "tahrri fermn olunan yirlerde yaya v msellem tyifesinn mutasarrf olduklar yaya v msellemlik yirleri ile erbb- tmrun tmrlar topranda nizlar mesha olunman memhr ip virilmesi lzim idin" bildrmisin. mdi; Sdde-i Sadetm'den iki ba mhrl urgan virilp irsl olund. Buyurdum ki: Varcak, bu hussda nizlarn olup mesha olunmas lzim olan yirleri gnderilen memhr ip ile hakk zre meshat idp eger yaya v msellem ve eger siph yirleridr; tem[y]z tayn eyleyp kimesneye hlf- er u knn dahl taarruz itdrmeyp tarafeynn ahvlin ber-vech-i adlet fasleyleyesin.

1629

Lehistan ve Moskova'ya mal almak iin giden hssa tccarlarndan Mehmed'in getirdii maldan Bodan'da gmrk talep edilmemesi.

Yazld. Bzergn Mehmed'e virildi. F 5 Muharrem, sene: 976 Bodan voyvodasna hkm ki: Mukaddem hssa tcirlerm baz met in Leyh ve Moskov cniblerine irsl olundukda kadmden varda ve gelide gmrk alnugelmeyp hssa tcirlermden kdvet'l-emsil Mehmed hssa-i hmynuma mteallik baz met getrmein Leyh ve Moskov cniblerine irsl olunmd. Buyurdum ki: Vusl buldukda, anun gibi mrun-ileyh Bodan vilyetine dhl oldukda olgelene muhlif demlerinn getrdi metdan varda ve gelide gmrk taleb itdrmeyp emn slim ol cnibe karb olan sancakbeine uladurasn.

1630
Yazld.

Ruscuk'ta hapiste bulunan Eflak kfirlerinden lyas'n Pr avu ile Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Ruscuk kdsna hkm ki: Bundan akdem emr-i erfmle girift olan Eflak kfirlerinden habsnde olan lys nm zimmnn Sdde-i Sadetm'e gnderilmesin emridp buyurdum ki: Mezkr zimmyi Dergh- Muallm avularndan Pr avu zde kadruhya koup 229

Sdde-i Sadetm'e irsl eyleyesin ve tenbh eyleyesin ki, yolda getrrken gaybet itdrmekden hazer eyleyesin.

1631

Kendi istekleriyle Habe Beylerbeyi Hseyin ile giden Msr kullarnn ulfelerinin Habe'te bulunduklar mddete oradan verilmesi ve Msr'a dndkleri zaman tekrar ulfelerine mutasarrf olmalar.

Yazld. erkes Bli'nde Haydar bin Abdullh'a virildi. F 5 Muharrem, sene: 976 Msr belerbeisine hkm ki: Hliy Habe Belerbeisi olan emru'l-meri'l-kirm Hseyin dme ikblh [ile] Msr kullarndan ihtiyryla gidenlere mni olmayup ve Habe'de olanlarun ulfeleri anda virilp geldklerinde kem-kn Msr'da virilmek emridp buyurdum ki: Varcak, anun gibi mrun-ileyhle kend ihtiyryla Habe vilyetine giden Msr kullarna mni olmayup mdm ki Habe'de olalar, mutasarrf olduklar ulfelerin anda alup gir geldklerinde slb- sbk zre ulfelerine mutasarrf olup ulfeleri ne mikdr oldun bildresin ki, ana gre vilyet-i mezkreye varduklarnda tayn olundu zre ulfelerine mutasarrf olalar.

1632

kisrma Kalesi'nin, hisar-erlerinden bir ksmnn Mamuriye Kalesi'ne gnderilmesi, dierlerinin de timarlarnn alnmasyla boalmas zerine Mele Araplar ile hrsz ve harmilerin tredii bildirildiinden, kisrma Kalesi hisar-erlerinden isteyenlere ukurova ifrazndan timar verilerek kalede isknlarnn salanmas.

Yazld. Kethuds Kara Kethud'ya virildi. F 4 Muharrem, sene: 976 Tarsus sanca muharririne hkm ki: il Sanca Bei Mehmed dme zzh ile Lrende ve Karta kdlar Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Bu vilyete gelp giden tccrdan ve gayriden hayl kimesneler gelp sbk kisrma Kalas'nda tmr ile hsr-erenleri olanlarun bazs Mamriyye Kalas'na ihrc olunup ulfe tayn olunup ve baznun tmrlar kat olunup har yirde tavattun idp kala hl kalmala hrsuz u harm ve elliden ziyde Mele Arablar peyd olup evlerimz alup esbb u tavarlarmuz sirka olunup yam olunmakdan hl olmayup kala-i mezbre derbend iinde olup kala hl kalaldan ber krbnlar baslup env- fitne v fesd zuhr idp zararlar def olunmak in hsr-erleri gir yirl yirinde mukarrer olursa kala mamr olur." diy bildrdkleri ecilden buyurdum ki: Vusl buldukda, mezbr kisrma Kalas erenleri varup kalada oturmak ihtiyr iderlerse ukurova'da hssa-i hmynuma yaramayan ifrzdan mezkrlara tmr tedrk 230

idp tevch arz eyleyesin.

1633

Edirne'deki hssa ayrlarn bitirilip balanmas iin gnderilen yz bin akenin baz hususlardan dolay yetmediinden bahisle krkbin ake talep olunmas zerine yirmi bin ake daha gnderildii; ancak nceki senelerden daha fazla ake istenilmesine gereke olarak gsterilen hususlarn iyice aratrlp bildirilmesi.

Yazld. Arpa emni demisine virildi. F 2 Muharrem, sene: 976 Edirne kdsna hkm ki: Mektb gnderp; "Edirne'de olan hssa ayrlar bidrp balamas in memr olan Blkba Ahmed ve Serrc Osmn gelp; "Bundan akdem hssa ayr biilp tanmas creti in irsl olunan yz bin aka vef eylemeyp bu sene ayrlar su alup ve kum basup bienlern creti ziyde olup otluk dah ziyde olup anbrlar tolmdur; dah krk bin aka kifyet ider." diy haber virdklerin" bildrmisin. Eyle olsa; sene-i sbkada altm-yetmi bin aka irsl olunugelp cmle masrifine vef iderdi. Bu yl su tuyn idp ayrlar su alup kum basup zahmet ziyde olman yz bin aka gnderilp ol dah vef itmeyp dah ziyde taleb olunmaa bs nedr? mdi; zikrolunan ayrlar mhimmi in yiirmi bin aka dah irsl olund. Buyurdum ki: Vusl bu[ldu]kda, mebla- mezbr mezkrlara teslm eyleyesin ki, lzim olan ayr mhimmtna sarfeyleyeler. Amm; huss- mezbr onat vechile teft eyleyp gresin; gnderilen aka ayr mhimmtna m sarfolunmdur, vef eylememee bs nedr, otluk ziyde ifrtla ok m olmdur, yohsa mahz biilmesi asr olmala creti ziyde olmala m taleb olunur, asl[] nedr; tamm malm idinp vuk zre mufassal merh yazup gnderesin.

[Yev]m'l- sneyn, f 3 Muharrem, sene: 976

1634

Karapnar adl mahalle gl kuvvetli elli hne nakledip mamur etmek artyla kendisine on alt bin akelik timar tevcih edilen Gezolu Davut'un taahhdn yerine getirip getirmediinin aratrlp bildirilmesi.

Yazld. Mezbr Emr Kethud'ya virildi. F 3 Muharrem, sene: 976 Ereli kdsna hkm ki: Bundan akdem Gez-ol Dvd nm kimesne Emr Kethud nm zamn zemetinden on alt bin aka yazar Zile ve Finaze ve Kfir Erei nm karyeleri Karabnar nm mahalle gli-kuvvetli elli hne getrp eneltmek artyla kendye tmr virilp lkin 231

mahall-i mezbra henz ol mikdr hne gelp eneldi ilm olunma[ma]n buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda mukayyed olup mahall-i mezbrun zerine varup tetebbu idp gresin; fi'l-vk mezkr Dvd art mcebince zikrolunan mahalle gli-kuvvetli bi't-tamm elli hne getrp eneltmi midr yohsa cz kimesne gelp hli zre harbe kalm mdur; bi'l-cmle tamm gavrine irip imdiye dein art mcebince ne mikdr hne gelmidr yohsa henz kimesne gelmeyp enelmemi midr; mufassal merh yazup bildresin.

1635

Rodos'ta bulunan Yamurca Hn'n adamlarndan olup Sdde-i Sadet'te yakalanan ahslarn srgn olarak Cezyir'e gnderildii; bunlarn emir olmadan harice kartlmamas.

Yazld. Hseyin avu'a virildi. Cezyir-i Garb belerbeisine hkm ki: Rodos'da olan Yamurca Hn demlerinden Bedir ve Belk nm demleri Sdde-i Sadetm'de elegetrilp Cezyir'e srilmek emrm olman irsl olundlar. Buyurdum ki: Mezkrlar emrm mcebince Cezyir'e varduklarnda alkoyup emrm olmadn hrice kartmayasn ve Keba bin Beyye (?) dah bile gnderilmidr.

1636
Yazld.

Erci Kalesi'ndeki gnll, azeb ve hisar-erlerinin hisar dnda oturmayp hisar iinde evler yapp oturmalar; bu emre ramen hisar dnda oturmaya devam edenler olursa dirliklerinin alnp bakasna verilmek zere isimlerinin bildirilmesi.

Van belerbeisine hkm ki: Erci Kalas'nda vk olan gnll v azeb hsr-erlerinn hsrdan hric yirlerde skin olduklar ilm olunman mezbrlar hsrdan hric yirlerde olmayup hsrda evler bin idp skin olmasn emridp buyurdum ki: Mezkr tyife hsrdan hric yirlerde olmayup hsrda evler bin idp skin olalar. yle ki; hsrda evler bin itmeyp gir hricde olalar, ol makle kimesnelern ka nefer ise yazup arzidesin ki, dirlikleri alnup hara virile.

1637
Yazld.

am'daki mret-i mire'nin sbk Mtevellisi Monla Aa'nn, muhasebesinin grlmesi iin am'a gnderilmesi.

Vezr Mustaf Paa'ya hkm ki: Mahrse-i m'da vk olan Imret-i mire'nn sbk Mtevellsi olan Monl 232

Aa'nun muhsebesi grilmek lzim olman m'a gnderilmesin emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, mrun-ileyhi emrm zre m'a gnderesin ki, muhsebesin vire. Huss- mezbr mhimdr; asl tealll itdrmeyp mahall-i memra gnderesin.

1638

am'daki mret-i mire mtevellisi yannda evkf malnn tahsili hizmetinde istihdam olunmak zere, eskiden beri verilegelen miktarda avu ve yenieri tayin edilmesi.

Yazld. Dvn Ktibi Al eleb'ye virildi. F 29 M., sene: 976 m belerbeisine ve m yenieriler aasna hkm ki: Mahrse-i m'da vk olan Imret-i mire mtevellsi Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "evkf- mezbre ml tahsli in m avularndan ve yenierilerinden kifyet mikdr dem lzim oldun" bildrmein buyurdum ki: Mrun-ileyhe dah kadmden ml tahsli in ne mikdr kimesne virilgelmi ise ol mikdr avu u yenieri tayn eyleyesin.

1639

Sultan Sleyman Hn'n am'daki imreti evkfndan Merc'deki korusuna, vkfn artnda belirtilen hususlarn dnda kimsenin mdahale ettirilmemesi; ayrca daha nce ad geen vakfa hibe eyledii yerleri geri tasarruf etmek isteyen Van beylerbeyinin adamlarna da hibe edilen yerlere mdahale ettirilmemesi.

Yazld. H. m kdsna hkm ki: Merhm ve mafrun-leh babam Sultn Sleymn Hn tbe serhnn mahrse-i mezbrede Imret-i mireleri Evkf'na Mtevell olan drende-i fermn- vcib'l-izn Mahmd zde mecdh Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Merc nhyesinde vk olan hssa kor evkf- mezbreden olup; "Eger Imret-i mirem'den ve eger merhm Sultn Selm Hn aleyhi'r-rahmet ve'l-gufrn Imreti'nde ve eger Cmi- Ben-meyye'de ve eger m Kalas'nda meremmt vk* oldukda zikrolunan kordan mtevell marifetiyle aa kesilp termm olunup aalarun budandan ve kur aadan ve ktkden hsl olan odun ve yaban zminden hsl olan koru Imret-i mirem matbahna harc u sarf itdrp hricden kimesneleri dahl taarruz itdrmeyeler." diy artidp ve defter-i cedd-i hknde dah bu vechile mukayyed iken hl art- vkfa muhlif ve deftere mugyir hricden dahl taarruz olundun" ilm idp ol bbda emr-i hmynum taleb itmein buyurdum ki: Gresin; vk ise art- vkfa muhlif ve deftere mugyir zikrolunan korya hricden bir ferdi dahl taarruz itdrmeyesin ve arzeyledi ki: "Van Belerbeisi Husrev dme ikblh mukaddem vakf cnibi[n]e hibe eyledi yirleri gir tasarruf itmek in dem gndermi." mdi; ol bbda mrun-ileyhe emr-i hmynum gnderilmidr. Zikrolunan 233

yirlere mm-ileyhn demlerine dahl taarruz itdrmeyp vakf cnibine zabt u tasarruf itdresin.

1640

Sultan Sleyman Hn'n am'daki imretinden, vkf artlarna aykr olarak aevinden hari hi bir yerde hi bir kimseye yemek verilmemesi; ayrca, imret evkfna ait kyler kesime verilirken, mal tahsilinde zorluk ekilmemesi iin yerli, yurtlu ve zengin kiilere verilip, ekbire ve ehl-i sefere verilmemesi.

Yazld. H. Merhm Sultn Sleymn Hn tbe serhnn mahrse-i m'da Imret-i mireleri Evkf Mtevellsi olan Mahmd zde mecdhya hkm ki: Mtevell-i sbk art- vkfa muhlif mekelden hric yirde bil-emr aniyya tam virmekle fukarnun haklar kat olundun ilm olunman buyurdum ki: Min-bad art- vkfa muhlif mekelden hric yirde bil-emr kimesneye tam virdrmeyesin ve evkf- mezbre karyeleri kesime virildkde ehl-i sefere ve ekbire virilmekle ml tahslinde ziyde usret ekilr imi. mdi; ol asl kimesnelere icre ile virmeyp yirl ve yurtlu mtemevvil kimesnelere viresin.

1641

Van beylerbeyinin daha nce kendi mlk iken am'da Sultan Sleyman Medresesi'nin yapm iin vakfa hibe eylemi olduu Hoke (?) duvarlarna ve baheye mdahale etmemesi.

Yazld. Kethudsna virildi. F 29 M., sene: 976 Van belerbeisine hkm ki: Mahrse-i m'da vk olan Hoke (?) dvrlar ile kurbinde olan be senn mlkn olup mukaddem merhm ve mafrun-leh babam Sultn Sleymn tbe serhnn Medresesi bins fermn olundukda vakf in hibe idp ol zamndan ber vakf cnibinden zabt u tasarruf olunurken hl tezkire emni senn cnibnden zabtitmek istedin evkf- mezbre mtevellsi mektbyla ilm itmein buyurdum ki: Hibe eyledn dvr ile beye dahl taarruz itdrmeyesin.

1642

am'daki mret-i mire yaknlarnda bir hankh yaplmas.

Yazld. H. Mezbr Al eleb'ye virildi. Murd Paa'ya ve m kdsna hkm ki: Mtevell mektb gnderp; "Imret-i mire kurbinde hnkh bin olunman mtevell-i sbka emr-i erf virilp yiirmi aka ile Nash Halfe eyh tayn olunmken mtevell-i sbk ol emr-i sbk ihf idp emr-i sbk zre hnkh bin olunmas bbnda izn-i erfm" taleb itmein buyurdum ki: 234

Gresiz; anun gibi hnkh [bin] olunmak mnsib ise yiirmi hucrel bir hnkh bin itdresiz; bu bahne ile itlf u isrfdan hazer idesiz.

1643

Evkfa ait ilerde yolsuzluk yapt ve muhasebesi grlmeden Msr'a gittii bildirilen am'daki Sultan Sleyman Evkf'nn eski Mtevellisi Molla Aa'nn, muhasebesi grlmek zere am'a gnderilmesi hususunda Vezir Mustafa Paa'ya emir gnderildii; ad geen am'a geldiinde, defterlerinin getirilip tefti olunmas; zerine evkf malndan her ne sbit olursa tahsil edilmesi ve neticenin ayrntl olarak Sdde-i Sadet'e bildirilmesi.

H. Murd Paa'ya ve m kdsna hkm ki: Merhm ve mafrun-leh babam Sultn Sleymn Hn tbe serhnn mahrse-i mezbrede Imret-i mireleri Evkf'na hliy Mtevell olan Mahmd zde kadruh Sdde-i Sadetm'e mektb defter gnderp; "Evkf- mezbreye sbk Mtevell olan Monl Aa fermn olunan medrese bins cz aka ile itmma irimek mmkin iken sbk bin olunan hn- sebln muhsebesi virildkden sonra medrese binsnda olan defterinde; "Hn- seble kll aka sarfitdm." diy yiirmi bir bin filoriden ziyde altun harcidp ve direklerin Yehdler makberesinden getrdp defterde kymet gsterp ve Havrn vilyetinden siyh talar getrdp kirsnun ekserin vakf reysna ekdrp defter[e] kir yazdurup ve syir mermerler ve gayri vk oldukda kirsnun ekserin reydan alup ve Beyrt'dan ve gayri yirlerden medrese in getrdi mermerlern ekserin kend alup cz nesne sarfidp ve Imret-i mire'nn haremi kapular zerinde kkler lzim deil iken bin filori mikdr harc gsterp ve medreseye mlhak krk tabaka odalar ve krk dkkn bin idp menfaate yaramayup ve vakfa bir habbe yid olmayup ve murd idindi zre nyiblere defterin imzladup muhsebesin virmeden; "Zevyidden benm vakf zerinde bin alt yz elli be sikke filorim vardur." diy zimem-i nsda olan bakydan almak in vekl nasbidp ve muhsebesi benm marifetmle grilmek in elmde emr-i erf var iken evkfun ve medresenn muhsebesin virmedin Msr'a gidp vekli Imret-i mire'ye muzyaka virp bu mikdr akay almak ister ve medrese ile hn in gelen kurundan mezbr Monl Aa iki bin be yz filorilk kurun satup akasn vakfa teslm itmeyp ve zyid yirlere kurun harcidp ve bir mikdrn der-anbr idp ve Imret-i mire evkfndan Mezzel nm karyenn defterde mahsli ber-vech-i makt elli bin akadan ziyde olup mezbr Monl Aa tokuz yz yetmi drt senesinde vk olan ml- maktdan elli bir bin yz yiirmi akalarn alup badeh bu mikdr akay vilyet ktibine ve gayri yirlere harcidp ziyde tahrr olunan elli bir bin akay yiirmi bine indrp; "Otuz bin aka tenezzl itdrdm." diy eklidp reydan tekrr alnursa zulm-i sarhdur." diy bildrmein bu husslar mtevell-i mrun-ileyh marifetiyle grilmesin emridp ve mezkr Monl Aa m'a gnderilmek in dstr- mkerrem Vezrm Mustaf edma'llh tel maliyehya hkm-i erfm gnderilmidr. Buyurdum ki: Vusl buldukda, mtevell-i sbk geldi gibi tehr itmeyp bi'z-zt bu husslara mukayyed olup medrese v hnun defterlerin getrdp bir defa er- kavme muvfk 235

sorlmayan mevdd buldurup hakk zre teft tefahhus idp gresiz; fi'l-vk kazyye arz u ilm olundu gibi olup evkf- mezbre mahslinden ve ihrctdan ve syir belyyt ketmiyytndan ve itlf u isrfndan ve kurun bahsndan zerinde ne mikdr ml sbit zhir olursa vakf cnibine hkmidp alvirp hlf- er tealll niz itdrmeyesiz ve ml- vakfdan ne mikdr nesne bel u ekl idp ve ne mikdr itlf u isrf olmdur ve der-anbr olm ne kadar kurun vardur ve vakfa ne mikdr nesne hkmolunmdur; bi'l-cmle cem mevdd mfredtyla mufassal merh yazup Sdde-i Sadetm'e arzeyleyp bir mddede mekk mbhem nesne komayasz ve mtevell-i sbkda evkf- mezbreye mteallik ne mikdr ahkm- erfe ve syir temessk var ise alup mrun-ileyh Mahmd'a teslm idesiz.

1644

Sbk Cezyir Beylerbeyi Ali Paa, o taraflarda zahire sknts olduunu bildirdiinden, Arboz sancandaki mir terekeden, yetmezse ahaliden de satn alnarak o tarafa renber gemileriyle tereke gnderilmesi.

Yazld. Mezbr Pr Mehmed avu'a virildi. F 4 Muharrem, sene: 976 Yeniehir* Kds olup Arboz Sanca Mfettii olan Mevln Muslihuddn'e ve liv-i mezbrede vk olan kdlara hkm ki: Sbk Cezyir Belerbeisi olan Al dme ikblh Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "ol cniblerde kaht olup zahreye kll muzyakalar olup bu cnibden zahre gnderilmesin" ilm itmein taht- kaznuzda olan mr terekeden kifyet mikdr tereke ihrc olunmasn emridp buyurdum ki: Dergh- Muallm avularndan Pr Mehmed avu vusl buldukda, tehr itmeyp her birinz taht- kaznuzdan mrun-ileyh avuum mberetiyle mr terekeden, kifyet itmez ise bulunan yirlerden kifyet mikdr tereke tedrk ihrc idp dah varan rencber gemilerinn reslerinn yarar kefllerin alup narh- rz zre akalarn ashbna bi't-tamm alvirdkden sonra terekeyi gemilerine tahml itdrp irsl eyleyesiz. Amm; bu bahne ile deryya ve hric-i vilyete tereke virilmekden hazer idesiz.

1645

Trhala ve Arboz sancaklar Mfettii olan Yeniehir Kads Muslihiddin'e ml- mir tahsilinde istihdam etmek zere beer nefer sipahi verilmesi ve timarlarna dahlolunmamas hususunda hkm verilebilmesi iin isim ve timarlarnn bildirilmesi.

Yazld. Pr Mehmed avu'a virildi. F 9 Muharrem, sene: 976 Trhala ve Arboz belerine hkm ki: Hliy Yeniehir* Kds olup zikrolunan sancaklarun Mfettii olan Mevln Muslihuddn zde fazlh Sdde-i Sadetm'e mhrl tezkire gnderp; "mlum tahsli bbnda istihdm in on nefer siph" taleb itmein sancanuzdan beer nefer siph 236

tayn olunmasn emridp buyurdum ki: Mrun-ileyhe istihdma kbil yarar beer nefer siph tayn idp mrun-ileyhe gnderesiz ki, ml hdmetine istihdm eyleye ve tayn olunan siphlern isimleri [ve] tmrlaryla [yazup bildresiz ki]; "Ml hdmetinde olan [siphlern] tmrlarna dahlolunmaya." diy hkm-i erf virile.

1646

Sbk Eflak gnderilmesi.

Voyvodas

Petre'nin

validesinin

Karaman'a

Yazld. Hseyin avu'a virildi. F 4 Muharrem, sene: 976 Ergirikasr kdsna hkm ki: Bundan akdem Eflak Voyvodas olan Petre'nn vlidesi vilyet-i Karaman'a gnderilmek emrm olmdur. Buyurdum ki: Dergh- Muallm avularndan Hseyin ve Mustaf ve Ahmed zde kadruhm vusl bulduklarnda mezbreyi kendye mteallik olup arabaya tahml olunmak kbil olan esbbyla bir arabaya tahml eyleyp Sdde-i Sadetm'den varan avularuma koup Gelibol'd[a] arkur ge[r]dp vilyet-i Karaman'a irsl eyleyp bk esbbnun yararcalarn Dergh- Muallm'a gnderesin.

1647

Rodos'ta bulunan Krm Giray'n kale dna kartlmamas.

Yazld. Pervne avu['a] viri[ld]i. F 28 Rebu'l-evvel, sene: 976 Rodos beine hkm ki: Rodos'da olan Krm Giray Rodos Kalas'ndan tara kup gezdi istim olunman mezbrlara min-bad kaladan tara kmamak emridp buyurdum ki: Vardukda, emrm zre mezbr kaladan tara kartmayup hlf- emr vaz olmakdan ziyde hazer idesin.

1648

Mahll kumbarac gediklerinin, kumbaracbann bilgisi olmadan bir bakasna tevcih olunmamas.

Yazld. Mezbr kumbaracbana virildi. F 5 Muharrem, sene: 976 Kapudna ve Ters-hne emnine hkm ki: Kumbaraclarum Ba Al zde kadruh gelp; "kumbaracbana mteallik olup kumbarac[l]k gedine mutasarrf olan kimesnelern gedkleri mahll [olup] hara virilmek lzim geldkde kend marifetsz virilmeyp mrun-ileyh marifeti ile virilmek" bbnda hkm-i erfm taleb itmein buyurdum ki: Tyife-i mezbrenn gedi mahll oldukda har kimesneye virilmek lzim geldkde mm-ileyhn marifetsz kimesneye tevch olunmayup mrun-ileyh marifeti ile tevch 237

eyleyesiz.

1649

ingenelere at ve ksrak beslettirilmemesi ve silh kullandrlmamas; bu emre aykr davrananlarn at, ksrak ve silhlarnn mir iin zaptolunup kendilerinin hapsedilmeleri.

Yazld. Mezbr ingne sbana virildi. F 4 Muharrem, sene: 976 Rmili kdlarna hkm ki: Hliy ingne tyifesi at u yund besleyp let-i harbile binp cemyyet ile gezp fesd enatden hl olmaduklar ecilden nice defa ahkm- erfe gnderilp men olunm idi. Gir ol emr-i erfm kem-kn mukarrerdr. Buyurdum ki: Her birinz taht- kaznuzda mstekllen bu hussa mukayyed olup muhkem tenbh nid itdresiz ki, min-bad ingne tyifesi at u yund beslemeyp ve lt- harb kullanmayup cemyyet ile gezp fesd enat itmeyp kend hllerinde ve kr [u] kisblerinde olup at u yundlar ve lt- harbleri var ise bey ideler. yle ki; bade't-tenbh emrme muhlefet iderlerse bindkleri atlarn ve yundlarn ve lt- harblerini mr in zabt ve kendlerin habsidp fesd enatleriyle Sdde-i Sadetm'e arzidesiz ve bu bbda silahdrlarum zmresinden olup ingne Sba olan Al mbir ola. Amm; bu bahne ile celb ahz olunmakdan ziyde hazer idesiz; sonra netcesi size yid olur. Ana gre mukayyed olup kend hllerinde ve kr u kisblerinde olanlara dahlolunmaya; muteb olmanuz mukarrerdr.

[Yev]m's-Sls, [f] 4 Muharrem, sene: 976

1650
Yazld.

Memlik-i Mahrse'den tereke alp giden kffar ve renber gemilerinin ele geirilip gemide ne bulunursa zaptedilmesi; ayrca zahireyi nereden ve kimden aldklarnn ve nereye gtrdklerinin de renilip bildirilmesi.

Cezyir belerbeisi kapu[d]na hkm ki: Hliy deryda kffr- hksr gemileri Memlik-i Mahrsem'den gemilerine tereke tahml idp kend vilyetlerine alup gitdkleri istim olunman buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda mukayyed olup anun gibi emr-i erfm olmadn kffr- hksr gemilerinden ve rencber gemilerinden Memlik-i Mahrsem'den tereke tahml idp alup gidenleri hsn-i tedbr tedrk ile elegetrp gemilerin ve terekelerin girift idp gemide [ne] bulunursa muhkem hfzeyleyp dah zikrolunan terekeyi ne mahalden tahml idp ve ne makle kimesnelerden satun alup ve ne vilyete alup gitmek tedrkinde olduklarna tamm malm idinp mufassal merh yazup bildresin.

238

1651
Yazld.

sitane-i Sadet'e sunkur getirmek iin gnderilen stodarin, Yorgi ve Mihal adl zimmler ile doanclarna yollarda mdahalede bulunulmamas ve kendi paralaryla yiyeceklerinin tedarik edilmesi.

Yallarda vk olan Memlik-i Mahrsem kdlarna ve deryda yriyen kapudnlara hkm ki: stodarin, Mihal, Yorgi nm zimmler sitne-i Sadet-iynum'a sunkur getrmek in irsl olunup; "yolda ve izde, menzil merhlde kimesne dahl tecvz itmeyp akalaryla zd zevdelerin tedrk olunmas" bbnda hkm-i erfm taleb itmein buyurdum ki: Zimm-i mezbrlar gelde ve gidide yolda ve izde, menzil merhlde kendye ve toanclarna ve demlerine hlf- er- kavm bir ferde rencde itdrmeyp ve akasyla zd zevdelerin tedrk itdresiz.

1652

skenderiye Kaptan Hseyin Kaptan'n eskiyip kullanma uygun olmadn bildirdii kadrga gerekten yleyse Donanma-i Hmyun'dan kadrga ile deitirilmesi.

Yazld. Kyegisi olan Karaman Res ol Mehmed eleb'ye virildi. Cezyir belerbeisi kapudn paaya hkm ki: skenderiyye Kapudn Hseyin mektb gnderp; " skenderiyye muhfazasnda olan kadrgalarun ktas amel-mnde olup skenderiyye kurbinde liman olmayup kadrgalar muhfazaya kdukda dyim ummnda gezp on ve on be gnde bir kenra kup; "zikrolunan kadrgalar Donanma-i Hmyn kadrgalarndan kta cedd, esbb u lt mkemmel kadrgalar ile tebdl olunmak" in hkm-i erf virilmek" recsna arzitmein buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda bi'z-zt mukayyed olup zikrolunan kta khne kadrgalar getrdp gresin; fi'l-vk vech-i merh zre gyet khne v amel-mnde olm mdur, h vechile istihdma imkn yok mdur yohsa khne olan kadrgalar har gemiler midr, nicedr; malm idinp fi'l-hakka khne olup amel-mnde olm ise Dona[n]ma-i Hmyn kadrgalarndan kta cedd ve esbb u lt mkemmel kadrgalarla tebdl eyleyesin ve vuk zre yazup bildresin.

239

1653

am'da beylerbeyi ve sancakbeyi subalar ile i-erlerinin, Sultan Sleyman Hn mreti Evkaf'na ait kylere yanlarnda be-on atl nefer ile gelerek reyann yem ve yemeklerini, tavuk ve kuzularn bedava aldklar rsm- serbestiyelerine dahlettikleri ve "bedel-i siyaset" diye akelerini aldklar bildirildiinden, her bakmdan serbest olan seltin vakflarna dahletmemeleri hususunda anlan grevlilere tenbihte bulunulmas, dinlemeyenlerin bildirilmesi.

Yazld. Mezbr Al eleb'ye virildi. F 29 M., sene: 976 Merhm ve mafrun-leh babam Sultn Sleymn Hn tbe serhnn mahrse-i m'da Imret-i mireleri Evkf olan yirlern kdlarna hkm ki: Evkf- mezbre Mtevellsi olan drende Mahmd zde kadruh mektb gnderp; "belerbei ve sancakbei sbalar ve i-erleri dyim be-on nefer atlu ile vakfun karyelerine gelp reysnun ehl yli zerine konup mft meccnen yim yimeklerin ve tavuklarn ve kuzlarn alup ve rsm- serbesti[yy]esine dahlidp ve "bedel-i siyset" diy akalarn alup zulm teadd itdklerin" bildrdi. mdi; evkf- seltn min-cem'l-vch serbestdr. Buyurdum ki: Hkm-i erfmle mm-ileyhn demi vardukda, her birinz taht- kaznuzda mstekllen bu hussa mukayyed olup gresiz; vk ise muhkem tenbh tekd idesiz ki, min-bad evkf- mezbre reysnun mft meccnen yim yimeklerin ve syir nesnelerin aldurmayup ve rsm- serbestiyyesine dahl taarruz itmeyeler. Bade't-tenbh eslemeyeni ismi ve resmi ile yazup bildresiz. Anun gibi reysnun birinden crm-i galz sdr olup salb siyset vey kat- uzva mstehkk olsa hkm-i kd lhk olup huccet-i eryye virildkden sonra gnh sdr oldu mahalde siysete memr olana mrun-ileyhn marifetiyle bi-hasebi'-er cezs ve sezs ne ise itdrp hrice alup gidermeyp ve "bedel-i siyset" diy bir aka ve bir habbe aldurmayasz.

1654

Edirne'yi Meri ve Tunca nehirlerinin taknlarndan korumak iin, yirmi bin ake mirden, yirmi bin ake de ba ve bahe sahiplerinden toplanarak Yldrm Mahallesi stnde bir sed ina olunmas.

Yazld. Talebesinden Zeyn'ye (?) virildi. F 3 Muharrem, sene: 976 Edirne kdsna ve Nzr Hall'e hkm ki: Sen ki kdsn, Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Edirne kurbinde cr olan sularun ehre zarar ne sebebdendr; grilp arzolunmak in gnderilen hkm-i erf mcebince ehl-i vukfdan sl olundukda; "Meri suynun mecrs kadmden Karaaa cnib olup hliy Yldrm semtine dnp Tunca ile Meri Mihal Kprsi'nde cem olup ikisi tuyn itdklerinde kll[] su olup zarar olup Yldrm Mahallesi stinde Ferruh nm siph besi banda bir sed bin olunursa ehrn zarar def olur." diy haber 240

virdklerinde zerine [varlup] seddn arzn drt zir tli yz zir olmak lzim olup binsna elli bin aka tahmn olundun ve akas hussn" bildrmisin. mdi; zikrolunan seddn tamri in krk bin aka tayn olunup yiirmi bin aka mrden virilp mads kurbinde olan b u be shblerinden hll hline gre tevz u tahsl olmasn emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, zikrolunan seddn binsna mberet olunup yaplmalu oldukda sen ki Nzr Hall'sin, mr akadan yiirmi bin aka virp mads ol sed bin olunmala b u beleri ve ol mahss olan b u be shblerinden emrm zre hll hlince adlet ile tevz u tahsl eyleyp sedd-i mezbr istihkm zre bin itdrp itmmnda ihtimm eyleyesiz.

1655

Edirne civarndaki nehirlerin mecrasnda sonradan yaplan ba, bahe, deirmen, ev, ve dikilen st aac vs.nin takip ve kontrol ile ehl-i vukufun kaldrlmasn uygun grdklerini kad marifetiyle gidermek hususlarnda Edirne bostanc bann nzr tayin olunduu.

Yazld. Bu dah. Bostncbana hkm ki: Hliy Edirne Kds [ ] dmet fazyilh Sdde-i Sadetm'e mektb [gnderp]; "Edirne kurbinde olan sularun mecrsnda hdis olan b u beler ve deirmenlern zarar oldu senn ve ehl-i vukf ve mhendisler ve ehrn ayn marifeti ile grilp zarar olan deirmen evlern yklmak ve belern dvrlar ve sdleri kal olunup handeklar toldurlmak in ashbna muhkem tenbh olundun lkin baz be v dkkn evler siph tyifesinn ve evkfun olup bazlar mevcd olmamala erbb- vukf; "Hdis zarardur." didklerin" bildrp ve; " "min-bad bu husslarda sen nzr olup anun gibi tekrr ihds olanlar men eylemek" in hkm-i erf virilmesin" bildrmein bu hussa sen nzr olmak emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, zikrolunan husslara min-bad nzr olup anun gibi mezkr sularun mecrsnda hdis olup ehl-i vukf marifeti ile kal u ref mnsib grilp ref in ashbna tenbh olunan eger be v sd aalar ve evler ve gayridr; kd marifeti ile kal u ref itdrp ve min-bad sularun cereynna mni olur nesne ihds itdrmeyp eylemek isteyenleri men u def idp memn olmayanlar ism resmleri ile yazup Sdde-i Sadetm'e bildresin.

241

1656

Edirne'deki akarsularn mecralarna zarar veren Sultan Byezid Kprs ve Mihal Kprs'ndeki deirmenler ile ba ve bahelerin yktrlp yenilerinin yaptrlmamas; ayrca Kayserili Memi Bahesi'ninde, ayet tapusu eski ve tapu bedeli kadar kullanlm ise bedelsiz olarak, tapusu yeni ise bedeli mutasarrfna geri denerek yktrlmas; plk subasna da, o blgeye p dklmemesi hususunda tenbihte bulunulmas.

Yazld. Bu dah. Edirne kdsna ve bostncbana hkm ki: Sen ki kdsn, Sdde-i Sadetm'e mhrl defter gnderp; "Edirne kurbinde olan sularun mecrsnda hdis olup mni olan evler ve beler ve deirmenler ve gayri ehl-i vukf, mhendisler marifeti ile grilp zararlar oldu zhir olman kallar in ashbna tenbh olundun ve akraa Mahallesi'nde hdis olan Kaysariyyel Memi besi ve kerpi dvr in; "Sbk Edirne nzrndan tapuya alnmdur." diy huccet ibrz eyledklerin ve ceddm Sultn Byezd Hn aleyhi'r-rahmet ve'l-gufrn Kprsi'nde hdis olan iki gz deirmen ile uka deirmen hussn ve kpri banda ve yanlarnda dkilen sprndi ahvlin ve Mihal Kprsi'nde hdis olan gz deirmen hussn" bildrmisin. Ol bbda her ne dinilmi ise mufassalen malm- erfm olmdur. mdi; buyurdum ki: Vusl buldukda, arzeyledn zre suyun cere[y]nna mni olan eger be v ecr u evler ve gayridr; kal u ref itdrp min-bad emr-i erfme muhlif kimesneye suyun cereynna mni olur nesne ihds itdrmeyp Sdde-i Sadetm'e bildresin ve Kaysariyyel Memi besi in ibrz olunan huccet sahh olup hayl[] zamndan ber tapulanm olup tapu resmi mikdr intif olunm ise an dah kal itdresin. Eger tapuya virilen ok zamn olmayup karb ise ne mikdr tapu alnm ise mrden virdrp badeh kal itdresin ve mrun-ileyh ceddm Sultn Byezd Kprsi'nde hdis olan iki gz deirmen ile uka deirmenin dah kal u ref itdresin ve Mihal Kprsi'nde hdis olan gz deirmen[i] dah kal itdrp bi'l-cmle emr-i erfme muhlif kimesneye i itdrmeyesin ve plk sbana dah tenbh tekd eyleyesin ki, min-bad ol mahallerde sprnd dkdrmeyp ehirden tara hl yirlerde dkeler. Emr-i erfme muhlefet idenleri isimleriyle yazup bildresin.

[Yev]m'l-Erbi, f 6 Muharrem, sene: 976

1657

Sultan Byezid Hn'n Amasya'daki mret-i miresi'ndeki aevinde kavga edip fesad kartan suhtelerin bundan sonra aevine alnmamas ve bu gibilerin kree konulmak zere hapsedilip arzedilmesi.

242

Yazld. Arz getren msebbih serdrna virildi. F 6 Muharrem, sene: 976 Amsiyye beine ve kdsna ve mret mtevellsine hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Merhm ve mafrun-leh ceddm Sultn Byezd Hn aleyhi'r-rahmet ve'l-gufrn Imret-i mireleri'nde mekele gelen shte tyifesi kend hllerinde olmayup gavg v fesd itmekden hl deillerdr." diy bildrdnz ecilden buyurdum ki: Vardukda, bu hussda mukayyed olup gresiz; kazyye arzolundu gibi olup zikrolunan mekele gelp kend hlinde olmayup gavg eyleyp bala birbirin alup fesd enat iden shteleri min-bad mekele kodurmayup vech-i merh zre fesd enat itdrmeyesiz; fesd idenleri habsidp arzeyleyesin ki, kree konla. Amm; bu bahne ile kend hllerinde olanlar hlf- er rencde itdrmeyesiz.

1658
Yazld.

Rodos'ta, zimmetindeki ml- mirnin tahsilinden sonra hakkm kald diyerek reyay rencide eden Bakrolu isimli milin Cezyir'e srld; ayet ayn gereke ile hkm alp getirip reyay rencide ederse davasnn grlmesi.

Rodos beine hkm ki: Bkr-ol dimekle marf miln zimmetinde zuhr idp ml- mr tahsl olunup b-kusr alnup badeh kend varup; "Zimemde hakkum kald." diy reyy rencde eyledi ecilden Cezyir'e srilmek emrm olmdur. Buyurdum ki: Min-bad, rey zerinde ol vechile; 'Hakkum kalmdur." diy bir tarkla hkm-i erf ihrc idp reyy rencde ider ise men u def idp anun gibi hlf- er olan davlarn istim eylemeyesin.

1659

Eflak'ta baruthneyi atee verip baz evlerin yanmasna sebep olanlarn yakalanmas ve vilyetin durumu hakknda bilgi verilmesi.

Yazld. Mezbr Muhb avu'a virildi. Eflak voyvodasna hkm ki: Mektb gnderp; "barut-hneye te urlup baz emlk yandun" bildrmisin. mdi; bunlar iden ne asl kimesnelerdr; bilinp elegetrilmek lzim olman buyurdum ki: Muhb avu* vardukda, zikrolunan fesd idenler kimlerdr; tetebbu idp her ne tark ile mmkin ise elegetrp ve vilyetn ahvli nicedr; mufassal merh yazup bildresin.

243

1660
Yazld.

Ruscuk kadsnn gzetiminde olan Ermeni lyas'n Muhib avu ile Sdde-i Sadet'e gnderilmesi; ayrca o taraflarda gml olduu duyulan hazinenin ortaya karlmas iin de gereken ihtimamn gsterilmesi.

Ruscuk kdsna ve Pr avu'a hkm ki: Yannuzda olan Ermeni lys nm zimmnn Sdde-i Sadetm'e gnderilmesin lzim olman buyurdum ki: Muhb avu vardukda, mezbr zimmyi teslm idp bu cnibe gnderesiz ve ol cnibde; "Defnolm hazne vardurur." diy istim olunur. Gerei gibi tetebbu idp yoklayup her ne tarkla zuhra getrilmek mmkin ise ikdm u ihtimmun zuhra getresiz.

[Yev]m'l-Hams, f 7 Muharrem, sene: 976

1661

Asker tifesinden olanlar vefat ettiinde muhalleftlarnn taksimi iinin Kazaskerlik tarafndan yaplp buna ait resm-i ksmetin de kazaskere ait olmas gerekirken Msr'da mtefeffa Beylerbeyi Mahmud Paa. zamanndan beri buna riayet edilmedii, edildii takdirde de resmin dk verildii bildirildiinden; bundan sonra asker snfa mensup olanlarn muhalleftnn Anadolu kazaskerinin kassamna taksim ettirilip resminin kanunda belirtilen binde on be orannda alnmas ve fazla resm almak iin de muhalleftn bahaya tutulmamas, daha nce bu usule aykr olarak Msr kadsnn kassam tarafndan yaplan taksimta ait resmlerin de Anadolu kazaskerinin adam Yusuf'a verilmesi.

Yazld. sml nm muhzr ile irsl olund. F 6 Muharrem, sene: 976 Msr belerbeisine, kdsna hkm ki: Hliy Anatol Kd-askeri olan Hasan dme fazlh cnibi[n]den yle arzolund ki: "Mahrse-i Msr'da mihmndr olan kimesne ve ol brhm ve Cmi- Ezher Nzr Nash ve () ve Eb-Bekir Hamrv nm kimesneler asker olup veft eyleyp resm-i ksmetleri mrun-ileyhe yid iken sbk Belerbei olup veft iden Mahmd Be mrun-ileyhn kassmna ksmet itdrmeyp mni olup ve anlardan mad dah askerden nice kimesnelern bi-hasebi['-er] ksmete muhtc olan muhalleft mrun-ileyhn kassmna ksmet itdrmeyp senn kassmun ksmet itmekle mrun-ileyhe yid olan rsm- ksmete noksn gelrmi." mdi; buyurdum ki: Hkm-i erfmle mrun-ileyhn demisi Ysuf vardukda, bu huss onat vechile teft eyleyp gresiz: yle ki; [eger] zikrolunan kimesnelerdr ve eger gayridr; veft itdklerinde vrisleri kibr olup ksmet taleb ideler veyhd sgr olup ksmet lzim ola, 244

anun gibi asker olanlara sen ki kdsn, senn tarafundan kassmlarun dahlidp askerye mteallik olan kimesneden resm almlar ise gir mrun-ileyhn kassmlarna viresin ve min-bad askerye mteallik olanlara kassmlarun dahlitdrmeyesin ve zikrolunan mtevefflarun dah vrisleri olup sarler ise veyhd kibr olup ksmet taleb iderler iken mteveff-i mrun-ileyh mni olmala ksmet olmam ise anun gibi vrisleri kebr olanlar ksmet taleb ideler veyhd sar olalar, anun gibi mrun-ileyhn kassmlar varup ksmet taleb itmek istedklerinde hlf- er- erf kimesne mni olmaya ve resm-i ksmet dah binde on be aka alnup ziyde alnmaya ve mcerred resm alman mteveffnun muhalleftn ziyde bahya tutmayalar; er- erf ve emr-i mnf mcebince ideler; yle bileler.

1662

Antep'te gherile ilenmesine mbair tayin olunan Zaim Murad maiyyetinde anlan hizmette istihdam olunmak zere yeterli miktarda sipahizde verilmesi.

Yazld. Mezbr Zam Murd'a virildi. F 8 Muharrem, sene: 976 Zlkdiriyye belerbeisine hkm ki: Ayntb'da ilenmesi emrolunan gherile hussnda Zlkdiriyye'de zemete mutasarrf olan kdvet'l-emsil Zam Murd mbir tayn olunman mrun-ileyhe dah kifyet mikdr Zamant'da gherile hdmetinde olan mtekd siph-zde virilmesi lzim olman buyurdum ki: Vardukda, zikrolan hdmet in mrun-ileyhe dah kifyet mikdr siph-zdelerden tayn idp isimleriyle yazup gnderesin ki, varup mberet idp avk u tehr lzim gelmeye.

1663

nceden havss- hmyundan olup sonradan beylerbeyi hslarna ilhak olunan ahneccar karyesi halk subalarn zulmnden ikyeti olduklarndan ad geen karyenin geri havss- hmyuna ilhak edilip beylerbeyine bedelinin verilmesi.

Yazld. Karye-i mezbre halkndan Hc Sveydn nm Arab'a virildi. F 8 Muharrem, sene: 976 Haleb'n Tmrlar Defterdr olup vilyet-i mezkreyi mceddeden tahrr eyleyen Mustaf'ya hkm ki: Hliy Haleb kazsna tbi hneccr nm karye halk Dergh- Muallm'a ruka sunup; "Karye-i mezbre sbk havss- hmynumdan olup badeh belerbei hslarna ilhk olup ol zamndan ber sbalarun zulm teaddlerinden hlimz mkedder[dr]." diy ilm itmein buyurdum ki: Gresin; fi'l-vk karye-i mezbre havss- hmynumdan olup hliy belerbei hss olm ise gir havss- hmynuma ilhk idp belerbeiye bedelin viresin. 245

1664

Basra'dan gelirken erke civarnda hayvanlar bir kylnn tarlasna girdi diye kyller tarafndan talanarak ldrlen yenieri Ali'nin ktilinin ortaya karlmas.

Yazld. Yenieri ktibine virildi. F 6 Muharrem, sene: 976 Kengr beine ve erke kdsna hkm ki: Dergh- Muallm yenierilerinden Al nm kimesne Basra'dan gelrken nefs-i erke kurbinde tavarlar bir kimesnenn terekesine girp karye halkndan bir-iki kimesne gelp gavg idp mezbr yenieriyi tala urup katlidp teadd eylemiler. Buyurdum ki: Dergh- Muallm yenierilerinden Byezd vardukda, bu bbda maznna olanlar ihzr eyleyp ber-mceb-i er- kavm teft idp gresiz; kazyye arzolundu gibi olup mezbr yenieriyi katlidenler kimler oldu erle sbit olup bu fesd iden siph ise [ ] yirine koyasz; er- erfe mugyir kimesneye i itdrmeyesiz. Ktili zuhra getrmek bbnda mukayyed olasz. Telbsden ve tezvrden ve hd- zrdan hazer eyleyp kazyyede medhali olmayan dahl taarruz itdrmeyesiz.

1665
Yazld. H.

Azak ve isimleri yazl dier kalelerdeki nevbeti yenierilerin gnderilen ulfelerinin salimen yerlerine ulatrlmas.

Mahrse-i stanbul'dan Aza'a varnca yol zerinde vk olan kdlara hkm ki: Hliy Azak Kalas'nda vk olan nevbetci yenieri kullarumun ulfeleri irsl olman buyurdum ki: Her kanknuzu[n] taht- kazsna dhl olursa gice ile bekletdrp mahf u muhtara olan yirlerde yarar demlere koup birbirinze sahh u slim uladurasz ve mluma zarar iridrmeden ziyde hazer idesiz; sonra zrinz makbl olmak ihtimli yokdur. Yazld. H. Bu sret zre Sakz ve Rodos ve nebaht ve Dra ve Moton ve Anabol ve Preveze ve Dukagin ve Bodan ve Mamriyye ve Kefezi; mezbr kalalara dah birer mstekl hkm-i erf yazlup irsl olunmdur.

246

[Yev]m'l-Cuma, f 8 Muharrem, sene: 976

Hl

[Yev]m's-Sebt, f 9 Muharrem, sene: 976

1666

Padiah kn atalca, orlu ve Kemer'de ava kacandan o civardaki av yerlerinin korunup kimseye taz ve doanla av yaptrlmamas.

Yazld. Ferhd avu ile Mehmed avu'a virildi. F 9 Muharrem, sene: 976 orl ve Silivri kdlarna hkm ki: na'llh'l-Eazz bu k sadet ikblle atalca ve orl ve Kemer cniblerine ikr- behcet-sr in tevecch-i hmynum mukarrer olup ol cniblerde olan av yirleri kornmak lzim olman buyurdum ki: Vusl buldukda, her birinz bu bbda gerei gibi mukayyed olup taht- kaznuzda vk olan ikr-ghlar kordup muhkem tenbh nid itdresiz ki, kimesne tz v toan ile av avlamak ihtimli olmaya. Bade't-tenbh memn olmayup emre muhlif av avlayanlar ismi ve resmiyle yazup bildresiz.

1667

Bodan voyvodas Akkirman sancanda kendi topraklarna mdahale edildiini bildirdiinden, daha nce tayin edilmi olan snrlara emr-i erife aykr mdahalede bulunulmamas.

Yazld. Tercemn Mahmd Be'e virildi. Akkirman Sanca Bei Hasan Be'e hkm ki: Hliy Bodan voyvodas Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "senn cnibnden vilyet-i Bodan topranda olan baz klaklara dahlolundu" ilm olund. mdi; ol huss in mukaddem snur tayn olunmdur. Buyurdum ki: Min-bad tayn olunan snurlara emr-i erfme mugyir bir ferdi dahl taarruz itdrmeyesin.

1668

Bodan Voyvodasnn, Lehliler tarafndan ve Akkirman sanca beyi tarafndan Bodan topraklarna tecavz ve mdahale edildiine dair gnderdii mektubun alnd ve bu hususta hem Sdde-i Sadet'teki Leh elisinin uyarld, hem de Akkirman Beyi Hasan'a hkm gnderildii.

247

Yazld. Bu dah. Bodan voyvodasna hkm ki: Hliy Yce Derghum'a mektb gnderp; "Leyh cnibinden iki yz nefer mikdr dem gelp vilyet-i Bodan'un iki pre karyesin gret idp cebren iki bin mikdr tavar srp ziyde zarar u hayf itmilerdr." diy bildrmisin. mdi; Leyh ilisi ile bu huss syleilp mezkr ili her vechile boynna almdur. Buyurdum ki: Bu bbda sen dah ana gre mukayyed olup ahid-nme-i hmynuma mugyir kimesneye i itdrmeyesin ve; "Bodan topranda olan baz klaklara Akkirman Sanca Bei Hasan dme zzh [dahl] taarruz eyledi" hussn bildrmisin. Bu bbda; "Tayn olunan snurdan ier dahleylemeye." diy mrun-ileyh Akkirman beine emr-i erfm gnderilmidr.

1669

Gnden gne fesad ve enatlerini arttrdklar, er-i erife itaat etmeyip isyan zere olduklar bildirilen Dra'a tbi Vrab ky halknn elebalarnn yakalanarak haklarndan gelinmesi.

Yazld. Kethuds Rdvn'a virildi. F 8 Muharrem, sene: 976 lbasan beine hkm ki: Dra kds ile Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "Dra nhyesinde kadmden syn zre olan Vrab nm karye kfirlerinden muttasl ikyet olundukda demler gnderilp er- erfe davet olundukda itat itmedklerinden mad Mustaf nm hsr-erinn yoln basup env- hakret ile katlidp ve vilyet halknun muttasl evlerin ve iftliklerin ihrk idp yollarn basup koyunlarn gret idp nice defa haklarndan gelinmek in ahkm- erfe vrid olup haklarndan gelinmek mmkin olmadu ecilden fesd enatleri gnden gne ziyde olup nice karyeleri dll iderler." diy arzitdnz ecilden karye-i mezbrenn bs-i fesd olan bell balu hoyradlar* elegetrilp haklarndan gelinmesin emridp buyurdum ki: Varcak, emrm zre bu bbda tamm mukayyed olup zikrolunan karyeden mad har kurya mterz olmayup karye-i mezbrenn fesd zre olan bell ve balu kfirlerin elegetrp bir vechile haklarndan gelesin ki, gayrlara mcib-i bret ola.

[Yev]m'l-Cuma, f 8 Muharrem, sene: 976

1670

Mekke'de suyolu hizmetinde olan Mehmed'in, maiyyetindekilerin ihtiyac iin Msr'dan tedarik ettii zahirenin develerle Svey skelesi'ne ve oradan da gemiler ile kendi tarafna gnderilmesi.

248

Yazld. Hzr avu'a virildi. F 8 Muharrem, sene: 976 Msr belerbeisine hkm ki: Hliy kdvet'l-meri'l-kirm sbk mahrse-i mezkre Defterdr olup hliy Mekke-i Mkerreme'de suyol hdmetinde olan Mehmed dme zzh Sdde-i Sadetm'e dem gnderp; "kendnn ve tevbinun vech-i maetleri in mahrse-i mezkreden tedrk eyledkleri zahre kend cnibine gnderilmek bbnda deve ile iskeleye ve iskeleden gemiye tahml olunmak in" hkm-i erf taleb eylemein buyurdum ki: Vardukda, anun gibi demleri mrun-ileyh in zahre tedrk idp skele-i Sveys'e iletmek istedklerinde tehr itmeyp icre ile kifyet mikdr deve ile iskeleye irsl eyleyp andan gemi tedrk idp ol zahreyi mrun-ileyh tarafna gnderesin. Mm-ileyhn tayn olundu hdmet mhimdr; ana gre mukayyed olup bb- muvenetde say-i cemlinz zuhra getresin.

1671

Bilecik Madeni'nde dklmesi fermn olunup bir ksmnn dkld bildirilen top yuvalaklarnn kalan ksmnn da dklp tamamlanmas iin gerekli gayretin gsterilmesi.

Yazld. Kethudsna virildi. Anatol Tmrlar Defteri kethudsna hkm ki: Bilecik Madeni'nde dkilmesi fermn olunan top yuvalaklarndan alt bin yuvalak dkildin Dergh- Muallm avularndan Mustaf avu ilm eylemein [buyurdum ki:] Bu bbda gerei gibi mukayyed olup kem-kn say ihtimm idp uhdende olan yuvalaklar itmm itdrmek bbnda dakka fevtitmeyesin. Huss- mezbr ehemm-i umrdandur; ihml msheleden hazer eyleyesin.

1672

simleri yazl banlar ve maiyyetlerinin ele geirilerek Eflak voyvodasnn validesi ile birlikte gnderilmesi.

Yazld. Muhb avu'a virildi. F 5 Muharrem, sene: 976 Ergirikasr* kdsna hkm ki: Hliy vilyet-i Eflak* voyvodasnun vlidesi, Ban Krme'nn (?) karnda ve Ban Todozc (?) nm zimmleri ve bunlara tbi olanlar hsn-i tedrk ile elegetrp bile getrmesin emridp buyurdum ki: Mezkr zimmleri emrm zre elegetrp dah yannca olan syir esbb onat vechile mukayyed olup gice v gndzde gaflet itmeyp kyden dem karup bekledp hfz u hrset idesin ve yanunda olan avulardan mad be aded avu dah irsl olunmdur; 249

lzim oldukda sana muvenet idp itmm- maslahat idesiz.

1673
Yazld. H.

Krkkilise'de bulunan gurbet tifesinin yakalanarak Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Krkkilise beine hkm ki: Hliy taht- livnda gurbet tyifesi kesret zre oldun istim olunman buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda tamm mukayyed olup hsn-i tedbr ile mezkr gurbetleri elegetrp dah yarar demlere koup Sdde-i Sadetm'e irsl eyleyesin ki, te cnibe gerile.

1674

Karaman'a gnderilmeleri emrolunan eflak tifesinin geileri esnasnda davar ve esbbdan bir ey zyi olmamas iin gerekli tedbirlerin alnmas.

Yazld. Mustaf avu'a virildi. Karaman'a varnca yol zerinde vk olan kdlara hkm ki: Hliy eflak tyifesi vilyet-i Karaman'a gnderilmek emrolmdur. Buyurdum ki: Anun gibi her kanknuzun taht- kazsna dhl olursa kylerden kifyet mikdr dem karup onat vechile hfzidp tavardan ve esbbdan nesne zyi olmak ihtimli olmaya.

1675

Zaesne Beyi Mehmed Bey'e Belgrad Kalesi'nden iki miyane ve hi darbzen ile yeteri kadar yuvalak verilmesi.

Yazld. Kethuds Mehmed'e virildi. F 10 Muharrem, sene: 976 Semendire ve Belgrad dizdrna hkm ki: Zaesne Bei Mehmed Be mektb gnderp; "Zaesne'de baz kalalarun topa ihtiyc oldun" bildrp; "Belgrad Kalas'ndan top virilmesin" rec itmein iki miyne darbzen ve kta h darbzen virilmesin emridp buyurdum ki: Mm-ileyhn demi varup taleb itdkde emrm zre iki kta miyne darbzen ile kta h darbzen tedrk idp yuvalaklaryla viresin ve zikrolunan toplar kifyet mikdr yuvalaklaryla mrun-ileyhe varup vsl olduna temessk taleb idesin.

250

[Yev]m'l-Ahad, f 9 Muharrem, sene: 976

1676

Bilecik Madeni'nde alan msellemlerin ihtiyac iin ad geen kazalardan, yeteri kadar zahire gnderilmesi.

Yazld. Anatol Tmrlar kethudsnun demisi Kurd'a virildi. F 9 Muharrem, sene: 976 negl ve Domani ve Eskiehir ve Gl ve Mihal kdlarna hkm ki: Bilecik Madeni'nde hdmetde olan msellem tyifesinn zahre tedrk olunmak lzim olman buyurdum ki: Vardukda, her birinz taht- kaznuzdan bulunan yirlerden shbleri vey veklleri ile kifyet mikdr zahre irsl idesiz [ki,] varup mezbr tyifeye narh- cr zre frht idp kendlere ticret ve tyife-i mezkreye siat-i maet hsl ola. Huss- mezbr ehemm-i umrdandur; ihml msheleden hazer idesiz.

1677

Sultan Selim Hn mret-i miresi Evkf'nn Akkirman'da bulunan kylerine Bodan ahalisi vs. tarafndan yaplan mdahale ve tecavzn nlenmesi.

Yazld. Arz getren Mehmed'e virildi. F 9 Muharrem, sene: 976 Akkirman kdsna hkm ki: Mektb gnderp; " "Merhm ve mafrun-leh ceddm Sultn Selm Hn Imreti'nn mahrse-i stanbul'da vk olan Imret-i miresi Evkf'ndan baz karyelern muayyen snurlarnda olan yirlere vilyet-i Bodan keferesinden ve gayriden dahlolunmala reysnun zirat idecek yirleri kalmayup muzyaka lzim gelmekle perkende olur." [diy] evkf- mezbre cbleri ilm itdklerin" arzeyledn ecilden buyurdum ki: Varcak, bu bbda tamm mukayyed olup evkf- mezbreden anun gibi taht- kaznda vk olan karyelern mmtz muayyen snurlarnun dhlinde olup kadmden rey-y vakfun tasarruflarnda olan yirlerini Bodan keferesinden bir ferdi era ve knna muhlif dahlitdrmeyesin; memn olmayan ve muhtc- arz olan yazup bildresin.

1678

Cevliden dirlie mutasarrf olanlardan biri vefat ettiinde vazifelerinin bir miktarnn mstehk olana verilip, bir miktarnn da hazinede alkonulmas.

251

Yazld. Kethudsna virildi. F 15 Muharrem, sene: 976 Haleb belerbeisine ve Haleb'de ml defterdrna hkm ki: Cevlden ve gayriden baz kimesnelern vazfeleri var iken; "Kifyet itmez." diy arzolunup ve cevlden dirlie mutasarrf olanlardan baz fevtoldukda fi'l-hl iltimsile birine dah arz virp beyt'l-mln teksri mhimm iken itlfna bs olur husslara sayeylemen* sebebi nedr? Buyurdum ki: Vusl buldukda, min-bad bir kimesnenn ahvline tamm vukf olmadun eline arz virp beyt'l-mli itlf u isrf itmekden hazer idesin ve anun gibi vazfesi olup veft idenlern vazfelerinden bir mstehkka bir mikdr arzolunursa bir mikdr Hazne'de alkonlup beyt'l-mln izdiydnda ziyde s olasn.

1679

Baruthne ve gherile hizmetinde alanlara sene sonunda muhasebe grldkten sonra riayet ve inayet olunaca.

Yazld. Kethuds Mehmed'e virildi. F 9 Muharrem, sene: 976 Gherile hdmetinde olan Mehmed Be'e hkm ki: Mektb gnderp; "Barut-hne v gherile hdmetinde olan kimesneler nyet recsna arzolund." diy bildrmisin. mdi; ylbanda muhsebesi grildkde hdmet eyleyenlere riyet olunugelmidr. Buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda gerei gibi ikdm u ihtimm zre olup muttasl alup ziyde iletmek ardnca olasn. Sonra muhsebe grilp hdmet idenler riyet olunur; ana gre mcidd mukdim olup ihml tekslden hazer idesin.

1680

Dman ile ittifak yapt iin hakkndan gelinen Selman'n kardei Ali'nin de dman ile ittifak yapt bildirildiinden, iddia gerekse onun da hakkndan gelinmesi.

Yazld. Emr-i hrbas Hzr'a virildi. F 9 Muharrem, sene: 976 Basra belerbeisine hkm ki: Sbk dmen ile ittihd olup emr-i erfmle hakkndan gelinen Selmn'un karnda Al in dah; "Dmen ile ittihd vardur; anun dah hakkndan gelinmek lzimdr." diy Muhammed bin Osmn ilm itmein buyurdum ki: Vusl buldu[kd]a, gresin; kazyye arzolundu gibi olup mezbrun dah izlesi lzim ise hakkndan gelp emr-i erfm yirine vardun yazup arzeyleyesin.

252

1681

Sultan Selim Hn'n Akkirman'daki vakf karyelerinde sakin olan raiyyet, raiyyet olu ve raiyyet azadllarnn tahrirde yine raiyyet kaydedilmeleri; yamak, ekinci ve yrk kaydedilmemeleri.

Liv-i Silistre muharriri olan Hrsova kdsna ve Ktibi shk'a hkm ki: Akkirman kds mektb gnderp; "Akkirman kazsnda merhm ve mafrun-leh ceddm Sultn Selm Hn'un vakf karyelerinde skin olan rayyetlerine Kocack yrkleri sbas; "Eknci yamaklardur." diy sizn mhrnzle sret-i defter ibrz idp dahleyledklerin*" arzeyledi. mdi; evkf- seltn yazlu reys yrk eknci v yamak yazlmak knn deildr. Buyurdum ki: Varcak, bu bbda tamm mukayyed olup anun gibi yrk-ol ve yrk zdlus olmayup evkf- mezbrenn defterde yazlu rayyeti ve rayyeti oullar ve rey zdlus olup vakf- mezbrda skin olanlar gir evkf- mezbreye rayyet kaydidp yrk sbalarn dahl taarruz itdrmeyesiz.

1682

Mihali ve Seferihisar'da asker tifeden vefat edenlerin muhalleftnn taksimine ve resm-i ksmetine kadlarn mdahale etmeyip bunlarn resm-i ksmetinin kazasker kassam tarafndan alnmas ve bu gne kadar bu ekilde mdahale edilerek alnm resmlerin de kazasker kassamlarna geri verilmesi; ayrca resmin kanunda belirtilen binde on be orannda alnmas ve fazla resm almak iin de muhalleftn bahaya tutulmamas.

Yazld. Mehmed nm muhzra virildi. F 10 Muharrem, sene: 976 Mihal ve Sefer[]hsr kdlarna hkm ki: Hliy alem'l-ulemi'l-mtebahhrn ( ) Kd-askerm Mevln ( ) dmet fazyilh kd-asker oldu trhdan yid olur rsm- ksmet zabt in ( ) tayn idp hkm-i erfm taleb itmein buyurdum ki: Hkm-i erfmle mrun-ileyhn mezbr demi vardukda, bir kimesne veft itdkde vrisleri kibr olup ksmet taleb ideler veyhd sgr olup ksmet lzim ola, anun gibi asker olanlar siz ki kdlarsz, sizn tarafnuzdan kassmlarnuz dahlidp askerye mteallik olan kimesneden resm almlar ise gir mm-ileyhn kassmlarna* viresiz; askerye mteallik olanlara kassmlarnuz dahlitdrmeyesiz. Anun gibi vrisleri kebr olanlar ksmet taleb ideler veyhd sagr olalar, anun gibi mrun-ileyhn kassmlar varup ksmet taleb itmek istedklerinde hlf- er- erf kimesne mni olmaya ve resm-i ksmet dah binde on be aka alnup ziyde alnmaya ve mcerred resm alnman mteveffnun muhalleftn bahya tutmayalar; er- erf ve emr-i mnf mcebince ideler.

253

1683

Bozok'ta bir deveci akirdini dvp iki deveyi okla ldren ve halen am muhafazasnda bulunan Karaman sipahilerinden Veledkr'n, yerinde tefti olunmak zere Bozok beyine gnderilmesi.

Yazld. Kethudsna virildi. F 19 Muharrem, sene: 976 Karaman Belerbeisi olup m muhfazasnda olan Murd Paa'ya hkm ki: Bozok Bei erkes dme zzh Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "bey olunmak emrolunan deveden on katr* deve Bozok kazsna Eslemez nm zam ile bey olunmaa gnderildkde deveciler girdlerinden bir kk olan etmek su istey Veledkr nm siphnn evi kapusna varmala; "Evime girdn." diy olan dp syir deveciler dah cem olup gavg eyledklerinde develeri hasr* itmee mezbr Veledkr okla iki de[v]e urup helk idp bi'l-fil yanunda muhfazada bile oldun" ilm itmein mahallinde erle teft olunmak in mrun-ileyhe gnderilmesin emridp buyurdum ki: Mezkr elegetrp yarar demlerle mrun-ileyhe gnderesin ki, mahallinde erle teft oluna ve kolan demlere tenbh idesin ki, gaybet itdrmekden hazer ideler.

1684

Hersek sancan teftie memur Mostar kads ile grevli avuun halka zulmettikleri ve kanunsuz olarak paralarn aldklar, halkn da onlarn zulmnden kaarak Dubrovnik, Venedik vs. yerlere sndklar bildirildiinden, Hersek beyinin iddialar aratrp neticesini hibir hususu gizlemedin Sdde-i Sadet'e arzetmesi.

Yazld. Hersek beine hkm ki: Vilyet-i Hersek reys cnibinden Rikb- Hmynum'a arz- hl sunlup; "Liv-i mezkrun belyyt ketmiyytna memr olan Mostar kds ile mbir olan avu esn-i* teftde her neferden yetmi aka ve nev-yfte yazdui kimesnelerden iki batineden (?) birer akasn alup temessk virilp her temesse iki yz aka ve nev-yfte bulmadu hneden mezbr kd "huccet akas" diy ikier yz aka alup bu zulmlerinden vilyet-i mezbreden alt yz hneden ziyde hnenn kimi Dubrovnik'e tbi yirlere ve kimi Venedik'e tbi cezrelere snup ve nicesi har sancaklara firr eylemilerdr." diy tezallm eyledkleri ecilden huss- mezbr vk mdur; grilp Sdde-i Sadetm'e arzolunmasn emridp buyurdum ki: Vardukda, bu huss gerei gibi tefahhus u tecesss idp mezbrlarun fukarya teaddleri vk mdur, nicedr; hakkatine vkf olup dah vuk zre yazup bildresin. Hlf- vk kazyye arzolunmakdan ihtiyt idp vk- hl ne ise hakkati ile bildresin.

254

1685

Anadolu Beylerbeyilii'nde vaki olacak mahll timarlarn, ellerindeki hkm ve beratlarn tarihi en eski olanlarndan balanarak elinde timar emri bulunanlar ile mzul sipahilere verilmesi; ancak kanaat etmeyerek edepsizlikte bulunanlarn ise isimlerinin bildirilmesi.

Yazld. Kethudsna virildi. F 9 Muharrem, sene: 976 Anatol belerbeisine hkm ki: Ol cnibde eli emirl ve mazl siphlerden baz; "Bize nin tmr virmezsin?" diy b-edeblik idp itle-i lisn eyledkleri istim olund. mdi; ol asl dirlik recsna gelenlern bertna ve hkmine nazar idp trh mukaddem olanlara den tmrlardan mukaddemce tmr virp her birinn yolyla tesellsin virilmek lzim olman buyurdum ki: Vardukda, anun gibi mahll tmr ddkde eli emrllerden ve mazllerden mukaddemce olanlara virp her kiiyi yollu yolnca mtesell itmek bbnda sayolunup anun gibi kanat itmeyp b-edeblik eyleyenleri tedb idp ziyde nd ve itle-i [lisn] eyleyenler ne asl kimesneler oldun ismi ve resmiyle yazup bildresin.

1686

Mteveffa Pr Paa'nn Kz Neslihan Hatun, babasnn vakflarnda mtevelli vs. grevliler tarafndan irtikab ve yolsuzluk yapld yolunda ikyette bulunduundan, mtevelli vs. grevlilerin tefti edilip muhasebelerinin grlerek zimmetlerinde zuhur eden ml- vakfn tahsil olunmas ve sbit olan yolsuzluk ve suistimallerinin ayrntl olarak yazlp Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Yazld. demisi Hseyin'e virildi. F 7 Muharrem, sene: 976 Mteveff Pr Paa Evkf oldu yirler kdlarna hkm ki: Mteveff Pr Paa kz drende Neslihn Htn Sdde-i Sadetm'e dem gnderp; "mteveff babasnun taht- kaznuzda vk olan evkf mtevellleri ve syir mbirleri det-i kadme zre her yl muhsebelerin virmeyp ml- vakf bel u ketm eyleyp ve evkf art- vkfa muhlif tebdl tayr eyleyp vakfa gadr teadd eyledklerin" bildrp; "yirl yirinden teft olunup muhsebeleri grilmek" bbnda hkm-i erfm taleb eylemein buyurdum ki: Siph-olanlarum zmresinden Mehmed vardukda, her birinz taht- kaznuzda vk olan mtevelllerin ve syir mbirlerin mstekllen ihzr eyleyp dah grilmeyen muhsebelerinn mfredtlar defterin getrdp makbzt u teslmtlarn ne ise yirl yirinden ber-mceb-i er- erf onat vechile hakk zre teft eyleyp gresiz; evk[f-] mezbre mtevelllerinden ve syir mbirnden her kanksnun zimmetinde ml- vakfdan ne mikdr nesne sbt zuhr bulursa tealll itdrmeyp vakf in vekl-i mezbra kabz u 255

zabt itdrp ve her birinz taht- kaznuzda olan evkf grp mtevelller ve syir mbirn art- vkfa muhlif nesne tebdl tayr eyleyp eran vakfa gadreylemiler midr, ne makle gadreylemilerdr ve zerlerinde ne makle nesne sbit olup gadr teaddleri ne ise her birinz mufassalen yazup ve grilen muhsebeleri defterlerin imzlayup Sdde-i Sadetm'e gnderesiz.

1687

Ilgn'da bir kervan basp mal ve eyalarn gasbeden Sungurbeyolu ve Turgutlu Pr Hseyin Bey olu mmet'in yakalanarak hapsedilmeleri, ayrca el'de bulunduu bildirilen Kzlbalarn da yakalanarak hapsedilmeleri ve iskele tutup kffara at satanlara engel olunmas.

Yazld. Kapukethuds Kara Kethud'ya virildi. F 9 Muharrem, sene: 976 il Sanca Bei Mehmed Be'e hkm ki: Nefs-i Konya'da sbk Atabe Medresesi Mderrisi olan Mevln Nreddn zde fazlh Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "Ilgun kazsnda Sunkurbe-ol ve Turgudlu Pr Hseyin Be ol mmet drt nefer demle mbrek arife gnine karb on be bzergn basup cmlesin katlidp kendlerinden dah bir dem katlolup alts mecrh olup cmle esbblarn ve nice bin filorilerin gret eyleyp bi'l-cmle vilyet-i Karaman'da yollar ve biller ahvli mkedder olup krbn gidemez old." diy arzitmein mezkrlarun her ne tarkla mmkin ise elegelmelerin emridp buyurdum ki: Bu bbda gerei gibi mukayyed olup mezkrlar elegetrp maktl* olan bzergnlarun met u esbbndan ve filorilerinden kendlerinde ve odalarnda nesne bulundu m; onat vechile tetebbu idp dah bulunan esbb u met nakr u ktmr defter idp ve thmet-i sbkalar olanlar rf-i marf ile grp yataklarn ve turaklarn didrdp elegetrp muhkem habseyleyp vuk zre yazup Dergh- Muallm'a bildresin ve il sancanda Kzlba adna dah baz kimesneler var imi; ol asl kimesneleri dah harm adna elegetrp Kzlbalklar sbit oldukdan sonra habs arz eyleyp emr-i erfm vardukda salbidesin ve liv-i mezbrda baz kimesneler iskeleler dutup kfirlere at satarlar imi. mdi; Memlik-i Mahrsem'den kffra at virilmee asl rz-y erfm yokdur. Bu bbda dah gerei gibi mukayyed olup min-bad kffra nesne virdrmeyesin; emrme mugyir vaz idenleri habsidp vuk zre yazup bildresin.

1688

Sdde-i Sadet'ten berat alp Harput'a giden kimsenin Yzdepare kazasndan geerken yolunu keserek eyalarn gasbeden harmilerin yakalanarak hapsedilmesi ve gasbedilen eyalarn ortaya karlp durumun arzedilmesi.

Yazld. Arz getren Kaya'ya virildi. F 15 Muharrem, sene: 976 Krehr[i] Sanca Bei Ferhd Be'e ve Yzdepre ve Aksary kdlarna hkm ki: 256

Hliy sen ki Krehri sanca beisin, Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "vilyet-i Diyrbekir'e tbi Harprut kazsndan Sakk (?) nm kimesne Sdde-i Sadetm'den bert ihrc idp vlidesiyle kaz-i Yzdepre iinden gep giderler iken Hct dii (?) dimekle marf mahal kurbinde gndz yle zamnnda baz harm-zdeler bert u esbblarn gret idp Aksary sancanda Abdl ve Kara Ahmed nm hrsuzlarda zuhr idp mezkrlara demler kolup varduklarnda hrsuzlar getrp; "Esbbmuz gret iden bunlardur." diy zerlerine gulvv itdklerinde; "Rzknuz sirka idp bertnuz alduumuz zamnda anda brakduk." diy ikrr idp bir mikdr rzklarna bedel bir at virp baz esbblaryla bertlarn ikr idp ve mezbr harmler* Aksary sancanda olman elegelmee imkn olmadun" arzeylemi[sin]. mdi; buyurdum ki: Vardukda, bu bbda bi'z-zt gerei gibi mukayyed olup zikrolunan hrsuzlar te[te]bbu u tecesss eyleyp il-eri ile elegetrp mezbrlarun ne mikdr esbblarn gret itmiler ise zuhra getrp erle kendlere alvirdkden sonra ehl-i fesd habsidp dah ahvllerin vuk zre yazup Dergh- Muallm'a bildresiz.

[Yev]m'l- sneyn, f 10 Muharrem, sene: 976

1689

Gherile hizmetine tayin olunan Zonbor karyesi madene uzak olduundan, yerine daha yakn olan Domsenek (?) karyesinin tayin edilmesi.

Yazld. Arz getren demisi Derv'e virildi. F 12 Muharrem, sene: 976 Tmvar defterdrna hkm ki: anad Bei skender dme zzh Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Gherile madenine istihdm in tayn olunan Zonbor nm karye mahall-i mezbrdan bad yirde olup istihdm asr olman yirine orman iinde oduna lzim olan Domsenek (?) nm karye maden-i mezbra istihdm olunmak mnsibdr." diy bildrmein buyurdum ki: Gresin; kazyye arzeyledi gibi olup karye-i mezbre yirine zikrolunan karyeyi maden hdmetine tayn eyleyp hdmet-i mezbrede olanlar ne vechile muf olgelmiler ise anlar dah mufiyyet zre gherile hdmetine istihdm itdresin. Gherile huss ehemm-i umrdandur; vfir mstevf gherile ihzrnda dakka fevtitmeyesin ve bi'l-fil mevcd ne mikdr gherile oldun yazup bildresin.

1690

Daha nce tahriri emrolunan Aydn sanca msellemlerinin tahririnin imdilik tehir olunduu.

yaya

ve

Yazld. Arz getren Siph hin'e virildi. F 12 Muharrem, sene: 976 Aydn sancan tahrr iden Tire Kds Mevln Muhyiddn'e hkm ki: 257

Bundan akdem; "Liv-i mezbrda vk olan yaya v msellem tyifesin bile tahrr idesin." diy emrm* olm idi. Hliy tehr olunmasn emridp buyurdum ki: Vardukda, emrm muktezsnca yaya v msellem tyifesin imdi tahrr olunmayup madsn itmmna sayidesin.

1691

Mslmanlara arap verilmemesi ve kfirlerin de akta iki imemeleri defalarca emredildii halde bu emirlere aykr hareket edenlerin erle haklarndan gelinip sipahi, gnll ve azeb tifesinden olanlarn dirlikleri alnmak zere bildirilmesi ve mslmanlara arap satan kfirlerin de hapsedilmeleri.

Yazld. Voyvoda demisi Sleymn'a virildi. F 12 Muharrem, sene: 976 Gelibol kdsna hkm ki: Bundan akdem nice defa ahkm- erfe gnderilp; "Mslimnlara hamr virmeyp ve kefere dah alniyyen hamr itmeyp idenleri men u def eyleyesin." diy buyurlmd. Hliy memn olmayup alniyyeten mslimnlara hamr bey olunup dyim rb-i hamr ve fsk u fcr olundu istim olund. mdi; eyir-i kfr cyiz deildr. Buyurdum ki: Vardukda, min-bad emrm muktezsnca amel idp anun gibi rb-i hamr idenler ehirlden ise erle haklarndan gelinp ve eger siph v gnll v azeb tyifesinden ise arzidesin ki, dirlikleri alnup syir fskidenlere mcib-i nashat ola ve mslimnlara hamr viren kfirleri habsidp arzeyleyesin ki, emr-i erfmn icrsnda mukayyed olasn. yle ki; taht- kaznda emrme muhlif yine fsk u fcr oldu istim oluna, azlle konlmayup her vechile muteb olman mukarrerdr; ana gre basret zre olasn.

1692

Hakkndaki ikyetler zerine Sdde-i Sadet'te yakalanp kree konulan Mud kazasndan Kara Ahmed'in akrabasnn, ikyetileri "Onu siz ldrdnz." diye rencide etmelerinin nlenmesi.

Yazld. Hasm Mehmed'e virildi. F 12 Muharrem, sene: 976 il beine ve Mud kdsna hkm ki: Drendegn Mehmed ve mrze nm kimesneler; "Mud kazsndan Kara Ahmed nm kimesnenn zulminden ikyete gelp hakknda belerbeiden ve kdlardan arz u sret-i siciller getrp mezkr Kara Ahmed Sdde-i Sadetm'de elegirp kree konlup ol huss in baz akribs; "Mezbr yolda katleylednz." diy bunlar rencde idp teadd iderler." diy bildrdkleri ecilden buyurdum ki: Gresiz; mezkr[lar] mezbr kree konlan kimesne in; "Siz katlitdnz." diy rencde iderler ise itdrmeyp er- erfe muhlif kimesneye i itdrmeyesiz; memn olmayan yazup bildresiz. 258

1693

Kean'da baz evlerin soyulmasndan pheli olan psala'da mahbus olan Boyac Mahmud'a arkadalarnn yerinin renilmesi iin rf-i mruf yaplmasna izin verildii, ancak rf-i mruf srasnda lme sebebiyet verilmemesi iin dikkatli olunmas.

Yazld. E[v]ren avu'a virildi. F 13 Muharrem, sene: 976 Kean kdsna hkm ki: Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "taht- kaznda evler alup ve esbblar gret olunup hliy psala'da mahbs olan Boyac Mehmed nm mttehem levend maznna olup elinde baz esbb dah bulunup yataklarn ve yoldalarn didrmek in ayn- vilyet mezbra rf-i marf olunmasn iltims itdklerin" bildrdn ecilden buyurdum ki: Gresin; kazyye arzolundu gibi olup mezbrun thmet-i sbkas var ise rf-i marf itdrp yataklarn ve yoldalarn didrdp erle lzim geleni icr idesin. Amm; rfde ihtiyt idp kable's-sbt telef-i nefs olmakdan hazer idesin.

1694

Malko karyesinden Ali bin Karagz'n karasr ineini alp yediklerini ikrar eden zimmlerin isimlerini verdikleri su ortaklarnn da yakalanarak gereken cezalarnn verilmesi.

Yazld. Bu dah, mezbr Evren avu'a virildi. F 13 Muharrem, sene: 976 Ergenekprsi kdsna hkm ki: Sdde-i Sadetm'e sret-i sicil gnderp; "Yani Veled-i stepani ve dger Yani veled-i Todora nm zimmler Malko nm karyeden Al bin Karagz nm kimesnenn bir sar karasr inein sirka idp mezkrlardan sl olundukda; "Buld nm karyeden Nikola ve Anton nm obnlar ve kaz-i mezbrdan merbe nm vakf karye mandrasnda Diyo nm obnun karnda stani nm rgad ve Znnn nm kimesnenn saman tamn ihrk iden stefani nm zimm ile ittifk idp mezkr Al'nn bir sar karasr inein sirka idp mezkr Nikola'nun evinde boazlayup yidk." diy ikrrlar sicill olundun" bildrmisin. Buyurdum ki: Varcak, mezkrlar[] her ne tarkla mmkin olursa elegetrp dah husamsyla berber idp bir defa er- kavme muvfk faslolmayup on be yl terkolunm dav deil ise erle gresin; thmet-i sbkalar olup hrsuz u harmler erki olduklar erle sbit olursa bu bbda emr-i er- kavm ne ise icr idesin; muhtc- arz olan yazup bildresin.

1695

Debri'de yeni yaplan Jgor Kalesi'ne Ohri'deki Akahisar, stilos, Kocack, Bedil (?), Brez ve lbasan kalelerinden tayin edilen neferlerin gnderilen deftere gre vilyet defterine kaydedilip bir sretinin Ohri sancak beyinin adamna verilmesi.

259

Yazld. Osmn Be'n Kethuds Husrev'e virildi. F 10 Muharrem, sene: 976 Rmili belerbeisine hkm ki: Bundan akdem Debri kazsnda mceddeden bin olunmak emrolunan [J]gor Kalas'na Ohr[i] sancanda olan kldan nefer tayn olunmak emrm olman Ohri Bei Osmn dme zzh; "liv-i mezbr[d]a olan kldan Akahsr ve stilos ve Kocack ve Bedil (?) ve Brez ve lbasan Kalalar'ndan emr-i erfm mcebince birer mikdr nefer tayn eyleyp kala-i mezbra ihrc olunmak mnsib oldun ve her kaladan ihrc olunan neferleri mstekl defter eyleyp lkin neferleri tebdl tayr* olmala isimleri tmrlarna muvfk olmayup shhat zre defter[e] iret olunup ana gre mrun-ileyhn demisine defter sreti virilmek lzim geldin" bildrmein gnderilen defter ayn ile sana gnderildi. Buyurdum ki: Vusl buldukda, zikrolunan defteri yanunda olan deftere iret itdrp dah shhati zre bir sretin mrun-ileyhn demisine viresin ki, kl- mezbreden ihrc olunan neferleri kala-i cedde alup gidp hfz u hrsetinde olalar.

1696

Fransa, Venedik ve dier lkelerden stanbul'a gelen gemilerin geri dnerlerken Gelibolu Boaz'nda kontrol edilip yasaklanan mallar gtrmelerinin nlenmesi.

Yazld. Mezbr hssa harc emnine virildi. F 10 Muharrem, sene: 976 Gelibol hssa harc emnine hkm ki: Bundan akdem mahrse-i stanbul'a gelp gir yirlerine giden Venedik ve Frane ve gayri gemiler kadmden Gelibol Boaz'nda yoklanugelp memn olan met ve gayri nesneleri alup gitmekden ihtirz zre olurlard. Hl yoklanup grilmemekle baz gemiler kul ve gayri memn nesneleri alup gitdkleri ilm olunman buyurdum ki: Vusl buldukda, eger Venedik gemileri ve eger Frane ve gayri gemilerdr; kadmden ne mahalde yoklanugelmiler ise det-i kadme zre ol mahalde yoklayup memn olan met ve gayri nesneyi alup gitmekden hazer eyleyesin.

[Yev]m's-Sls, f 11 Muharrem, sene: 976

1697

Zaesne sancandaki kalelerde hisar-eri, azeb ve beli tifesinden kalelerinde beklemeyip baka yerlerde sakin olanlarn gediklerinin alnarak kale bekleyecek olanlara verilmesi.

Yazld. Kethuds Mehmed'e virildi. F 10 Muharrem, sene: 976 Zaesne sanca beine hkm ki: Sancaunda olan bel tyifesinden ve hsr-eri v azeblerden baz kimesneler hsrlarn beklemeyp hric yirlerde oldu istim olunman buyurdum ki: 260

Vusl buldukda, gresin; anun gibiler eger bel v hsr-erleri v azeb tyifesindendr, kalasn beklemeyp har yirde skin olalar, [gedklerin] kala bekler kimesnelere virp arzeyleyesin.

1698

skenderiye muhafazas iin tayin edilen Msr kullarna ehl-i fesd zuhurunda sancakbeyine yardm etmeleri hususunda tenbihte bulunulmas; yardm etmeyenlerin ise dirlikleri alnp bakasna verilmek zere arzedilmesi.

Yazld. skenderiyye beinn kyegisi Mehmed eleb'ye virildi. F 12 Muharrem Msr belerbeisine hkm ki: skenderiyye muhfazasnda olan Msr kullar baz ehl-i fesd zuhr eyledkde sancakbeine muvenet itmeyp ihml zre olduklar istim olunman buyurdum ki: Vusl buldukda, skenderiyye muhfazasyn tayn olunan Msr kullaruma muhkem tenbh eyleyesin ki, anun gibi bir mhim maslahat hdmet vk oldukda sancakbeine gerei gibi muvenet idp vech mnsib grdi zre hdmetde bulunalar. hml mshele idp* sancakbeine muhlefet ideler, isimleriyle yazup arzeyleyesin ki, dirlikleri hara virile.

1699
Yazld. H.

skenderiye'deki kadrgalar iin gerekli olan zift ve katrann skenderiye kaptanndan gelen adamlara narh- car zere alverilip gnderilmesi.

Rodos ve Lapseki kdlarna hkm ki: skenderiyye'de olan kadrgalar mhimmtyn zift katrn lzim mhimm olman buyurdum ki: Vusl buldukda, taht- kaznuzda eger matrabzlarda ve eger syir ehl-i dkkn mahzenlerindedr ve bi'l-cmle her kande bulunursa iki yz kntr zift ve yz kntr katrn tedrk idp skenderiyye kapudn cnibinden varan demlerine narh- rz zre akalaryla alvirp irsl eyleyesiz.

1700

skenderiye ve Trablus skelelerinden vilyet dna ve kffara zahire verildii duyulduundan stanbul'dan baka vilyet dna ve kffara zahire verilmemesi.

261

Yazld. skenderi[yye] bei kyegisi Mehmed eleb'ye virildi. F 12 Muharrem, sene: 976 Msr belerbeisine hkm ki: Hliy skenderiyye ve Trablus skeleleri'nden hric-i vilyete ve kffra zahre virildi istim olunman buyurdum ki: Vardukda, bu bbda gerei gibi basret zre olup min-bad Mahrse-i stanbul'dan mad hric-i vilyete ve kffra zahre virmekden hazer eyleyesin. Huss- mezbr mhimmt- umrdandur; gerei gibi mukayyed olup bb- ikdm u ihtimmda dakka fevtitmeyesin.

1701

Aksaray'da Mevkufat Emini olan Abdlcelil ve kardei Abdurrahman ile dier ortaklarnn yakalanarak defterlerine el konulup mevcut olan para ve mallarnn bir deftere kaydedilerek kendilerinin hapsedilmesi ve durumun arzolunmas.

Yazld. Andu kdsna virildi. F 11 Muharrem, sene: 976 Nide beine hkm ki: Aksary'da Mevkft Emni olan Abdlcell ve karnda Abdu[rr]ahmn ve syir erklerini elegetrp habsolunmasn emridp buyurdum ki: Vardukda, bu bbda gerei gibi mukayyed olup emrm zre mezbr ve Abdurrahmn ile syir erklerin ale'l-gafle elegetrp defterlerini kabz ve mevcd olan nukd u esbbn defter idp ve kendlerin habs arz eyleyesin.

1702

Edirne'de Firuzaa Mahallesi halknn mahalle emesine kendi paralaryla depo yapmalarna izin verildiinden kimsenin kendilerine mni olmamas.

Yazld. akrclar kethudsna virildi. F 22 M., (?) sene: 976 Edirne kdsna ve bostncbana hkm ki: "Mahrse-i Edirne'de hsr iinde olan emelern cmlesi hazne ile olup Frzaa Mahallesi'nde olan emenn haznesi olmayup knk ile olup ekser zamnda kngi meksr olup zarardan hl olmayup hazne lzimdr." diy; "Mahalle halk eme-i mezbreye yanlarndan hazne yapdurmak" bbnda emr-i erfm taleb olunman buyurdum ki: Vardukda, kazyye arzolundu gibi olup mahalle halk yanlarndan harcidp hazne yapmak murd idinrse ve emeye zarar mterettib olmazsa yanlarndan harcidp hazne yapalar; ol bbda kimesne mni olmaya.

262

1703

Davud bin Abdullah isimli acemi olann yaralayarak lmne sebep olduu bildirilen Mustafa bin Abdi'nin suu sbit olursa siyaset olunmas.

Yazld. Muhzra virildi. F 12 Muharrem, sene: 976 Burusa kdsna hkm ki: "Dvd bin Abdullh nm acem-olan sol omuznda bala urlup mecrh oldukda; "Mustaf bin Abd nm kimesne urd." diy baz yoldalar mezbr Mustaf'y meclis-i era ihzr eyleyp sl olundukda; "Mezbr Dvd'dan elinde olan sunakdan su taleb eyledmde bana itle-i lisn eyleyp ve bak ile urdukda ben dah mezbr Dvd' tabanca ile urdum." diy itirf itdi[ne]" mahmiyye-i mezbre nyibinden sret-i sicill ibrz olunup ve; "mezbr Dvd fevtoldu" arzolunman buyurdum ki: Yayabalardan Al vardukda, gresin; kazyye arzolundu gibi olup zikrolunan acem-olann mezbr Mustaf urup anun darbndan fevtolm ise ki, erle sbit zhir ola siyset idp emrm yirine vardun yazup bildresin.

1704

Ehl-i fesd suhtelerin yakalnmas hususunda Rum beylerbeyinin, sancakbeylerine yardmc olmas.

Yazld. Hasan avu'a virildi. F 14 Muharrem, sene: 976 Rm belerbeisine hkm ki: Bundan akdem baz shte tyifesi cemyyet ile kur v kasabtda gezp olan ekp ve salkun salup fesd enat zre olup Amsiyye beinn dah demisin katleyleyp ol asl ehl-i fesd elegetrp haklarndan gelmek bbnda muvenet lzim oldukda her vechile muzheret olunmasn emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, ehl-i fesd shte zuhr idp elegetrilmekde ikdm u ihtimm idp sancakbelerine muvenet idp siph tyifesiyle ve il-eriyle ehl-i fesd elegetrp fesd enatleri sbit olanlarun erle cezlarn virp err u ifsdlarn def u ref eyleyesin. Huss- mezbrda mcidd [] s olup ehl-i fesd shtelerden ol vilyeti pk tathr eylemek ardnca olasn. Bu bbda mukayyed olup ihml msheleden ihtiyt zre olasn.

1705

Daha nce Sdde-i Sadet'te mslman olan Acura Sancakbeyi Mehmed'in lkesinin ifraz edilerek bir ksm kylerin oluna verildii ve bir ksmnn da Varaza tarafndan elinden alnarak zerine iki tane kale yaptrld bildirildiinden, ahkulu ile haberleilip Varaza'nn ald yerlerin iadesi salanarak yaplan kalelerin yktrlmas ve kimsenin ahidnmeye aykr i yapmasna msaade edilmemesi.
263

Yazld. Kethudsna virildi. F 22 Muharrem, sene: 976 Erzurum belerbeisine hkm ki: Hliy Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "sbk Sdde-i Sadet'de eref-i slm ile merref olup bi'l-fil Acura Sanca Bei olan Mehmed dme zzhnun lkesinden bir mikdr karyeleri ifrz olup olna virilp bir mikdrn dah Varaza nm kfir elinden alup ve lkesi iinde iki kala ihds idp ziyde zulm hayf eyleyp bi'l-cmle mrun-ileyhn elinde drt-be pre karyesi kalup h vechile maetine kifyet itmeyp ziyde zarreti oldun" arzeylemisin. mdi; Sdde-i Sadet-mebum'a ihls u ubdi[yye]ti olan mernun kadmden tasarruflarnda olan lkelerine ve yirlerine hardan dahl taarruz olunmanun asl vechi yokdur; hussan mrun-ileyhn lkesi iinde iki kala dah ihds olunup bu vechile teadd ola, sen def eylemeyesin!.. mdi; buyurdum ki: Bu bbda onat vechile mukayyed olup Yukaru hkul'ya haber gnderp mm-ileyhn lkesinden mezkr Varaza'nun aldu yirlerin isteyp gir mrun-ileyhe alvirp ve ihds itdi kalalar dah hedmitdrp tenbh oluna ki, haddinden tecvz itmeyp kend hlinde ola. Bi'l-cmle ahid-nme-i hmyna mugyir kimesneye i itdrmeyesin.

1706

Yal ve sakat olmadklar halde sokaklarda ve mahallelerde gezip eitli usullerle dilencilik yaparak halk rencide edenlerin men edilmesi, bulac hastalk tayanlarn ehir dna srlmesi ve suhtelerin tatil zaman dnda cerre kmalarna ve baz kiilerin suhte diye ortaya kp Kurn' tahfif ederek cmi ve mescidlerde ar okumalarna izin verilmemesi.

Yazld. Mezbr sbaya virildi. F 11 Muharrem, sene: 976 stanbul kdsna hkm ki: Gurbet* tyifesinden ve gayriden baz kimesneler her vechile sa olup kr u kisbe kdirler iken esvk u mahallta sle kup ibrm- galz ve cerr-i sakl eylemekle ehl-i rz olanlar rencde idp ve baz syil am criye v kul alup esvk u mahalltda dilendrp ve baz eddeler ve alemler kaldurup ehri deryz idp ve baz birer kimesnenn boynna zencr dakup; "Medyn u mahbsdur." diy mahallt esvk gezdrp ve shte tyifesi dah blk blk olup yollarda ve sokklarda halk cerridp ve baz cerrr dah bir hasteyi yanna alup an bahne idp esvka kup halk cerridp env- glzatlar idp muzyaka virdkleri ve baz kimesnelere sr bi-izni'llh emrz rza olup mbtel olduklarn anun gibiler kadmden ehirden srilp men olunugelmiler iken memn olmayup esvkda gezp halkla ihtil[t] eyledkleri istim olunman buyurdum ki: Bu husslar Dergh- Muallm avularndan olup ehir Sbas olan kdvet'l-emsil ve'l-akrn Hseyin zde kadruh mberetiyle gresin; mezkrlardan pr-i fn v mall olmayup kr u kisbe kdir olanlar vech-i merh zre cerriderler ise men u def idp ve syillerden kimesneye am kul u criye aldurup ol vechile cerritdrmeyp ve am v ktrm olup esvk u mahalltda gezp cerr-i sakl idp memn olmayanlar ehirden 264

srp bi'l-cmle kr u kisbe kdir olanlar asl cerritdrmeyp men eyleyp memn olmayanlar yazup bildresin ki, kree konla ve ol asl emrza mbtel olanlar dah det-i kadme zre ehirden srp ihtilt itdrmeyesin. Bu husslara tamm mertebe mukayyed olup emr-i erfme mugyir kimesneye i itdrmeyesin ve baz dnimendler akrib v taalluktlarndan baz sar olmala mcerred cerr in gezp shte nmna muttasl cerritdrp ve cevmi [u] mescidde ar kret idp Kurn- Azm'i tahff idp mslimnlar ineyp huzr- kalblerine mni olurlar imi. Anlar dah men itdrp meger ol shte tyifesi ki, dyim tahslde olup eyym- tatlde kadmden olageldi zre cerr ideler, anlara dah tenbh eyleyesin ki, kadmden idegeldkleri zre eyym- tatlden* gayri zamnda itmeyeler.

1707

Bkz. hkm. 1590.

Yazld. Monl* Al demisi Hamza'ya virildi. Dulkadirl belerbeisine, Derende ve Elbistn kdlarna hkm ki: Sen ki Derende kdssn, mektb gnderp; "Kaz-i Elbistn'da opurderesi nm mevzda erefbel dimekle marf kimesnelerden Murd ve Veled nm kimesneler Dulkadirl'nn ekysndan olup Kzlba mezhebinde olup harmler olman Derende ve Elbistn mbeyninde Tabkr ve Osmnmehed ve Yarmcata nm billerde harmlk idp katl-i nefs eyleyp mslimnlarun mllarn gret idp on be-yiirmi nefer eky ile Derende'ye gelp mslimnlarun avretlerin ekp cebrle atlarn ve katrlarn alup defetle haklarnda emr-i erf gnderilp itat-i er itmeyp mslimnlarun hlleri dger-gn olup nice fukar zulmlerinden terk-i diyr itdkleri ecilden kree konlmalar in emr-i erf nyet oluna." diy arzitmein buyurdum ki: Hkm-i erfm vusl buldukda, mezbrlar her ne tarkla mmkin ise elegetrp dah anun gibi mezbrlardan dav-y hakk ider kimesne varsa bir defa erle faslolunm olmayup on be yl gemeyen kazyyelerin husam muvcehesinde muktez-y er- kavm zre teft tefahhus idp erbb- hukkun erle sbit mteveccih olan haklarn b-kusr alvirdkden sonra kendleri habsidp ahvllerin yazup sret-i sicilleri ile Bb- Sadet-mebum'a arzeyleyesiz; yle bilesiz.

[Yev]m'l-Erbi, f 12 Muharrem, sene: 976

1708

Rinase kazas halk, kadlarndan ve Preveze Kalesi mstahfzlarndan ikyet ederek vefat edenlerin muhalleftn zorla ve kanuna aykr ekilde taksim ederek kendilerine zulmettiklerini bildirdiklerinden, kad ve kale mstahfzlarnn men edilip era aykr olarak halkn mal ve paralarnn aldrlmamas ve zorla ksmet ettirilmemesi.

265

Yazld. Sinn avu'a virildi. F 4 Rebu'l-hr, sene: 976 Trhala Mfettii Mevln Muslihuddn'e hkm ki: Kaz-i Rinase halk Dergh- Muallm'a mektb gnderp kdlarndan ve Preveze Kalas mstahfzlarndan ekv idp; "bir kimesne fevtolsa vereseden kimesne ksmete tlib deil iken kd olanlar cebr ile ksmet idp muhalleft ehl-i hbreye gstermeyp eski bahsna tutup ve kd kend in binde yz aka alup ve kethuds adna olanlar on be ve syir demleri beer-onar aka ve yirl hsr-erleri dah kd yanna varmala yz akalarn alup teadd eyledklerin" bildrp grilmesin rec eyledkleri ecilden buyurdum ki: Gresin; kazyye arzolundu gibi ise men u def idp hlf- er- kavm bir aka ve bir habbelerin aldurmayup ve cebr ile ksmet itdrmeyp emr[e] muhlif ve er- kavme mugyir kimesneye i itdrmeyesin; muhtc- arz olan yazup bildresin.

1709

Rum Beylerbeylii'nde, yenieri ve sipahilerden bakasnn tfek kullanmamas hususundaki emre uyulmad duyulduundan, emrin uygulanp sipahi ve yenieriler dnda her kimde tfek bulunursa el konulup Sdde-i Sadet'e gnderilmesi; ayrca Ladik ile Sonisa arasndaki Sepetli Derbendi'nde toplanp halka zulmettikleri duyulan iki yz suhtenin de zerlerine varlp yakalanarak haklarndan gelinmesi.

Yazld. Hasan avu'a virildi. F 15 Muharrem, sene: 976 Rm belerbeisine hkm ki: Bundan akdem nice defa hkm-i erfm gnderilp; "Siph v yenieriden gayri kimesne tfenk kullanmaya. yle ki; bunlardan gayri eger shte tyifesinde tfenk buluna, girift idp alup Sdde-i Sadetm'e gnderesin." diy fermn- erfm olm idi. Hl rey v shte tyifesi gir emrme muhlif tfenk kullanduklar* istim olunman buyurdum ki: Vusl buldukda, yenieri v siphlerden gayri eger rey ve eger shte tyifesidr ve eger gayridr; her kimde tfenk bulunursa girift idp alup Sdde-i Sadetm'e gnderesin ve Ladik ile Sonisa mbeyninde vk Sepetli nm derbendde iki yz mikdr shte cem olup yende v revendeyi rencde v remde eylemekden hl deiller imi. Belerbeilikde bu makle cemyyet olup rey v beryy rencde v remde eyleyeler, mukayyed olmayup mshele olunmaa sebeb nedr? Hussan shte tyifesinn bundan akdem nice defa tuyn u fesd olup; "Anun gibilern hakkndan geline." diy buyurlmken ihml teksl eylemen vec[h]i nedr? Bu defa asl tevakkuf itmeyp siph tyifesiyle ve lzim olursa il-eriyle vech-i mesfr zre tuyn idp fesd enat zre olan shte tyifesin elegetrp haklarndan gelinp taht- hkmetni erbb- fesd enatden pk tathr eylemek bbnda mcidd s olasn. Anun gibi fesd idenlerden ki, bi-hasebi'-er ve'l-knn siyset lzim ola (?) Sdde-i Sadetm'e gnderesin ki, 266

kree konla. Bu bbda bi'z-zt mukayyed olasn ve bi'l-cmle lt- harble gezen shtevt elegetrp muhkem haklarndan geldresin. Hliy Amsiyye beinn birka demin katleylemiler; yanlarna konlmak fesda ruhsat virmekdr. Bu maklelerde gafletn asl yokdur; her ne zamnda lzim ise hzr u mheyy olup ale'l-gafle anun gibi harm-zde fesd itdkde hakkndan geldresin.

1710

Haleb beylerbeyinin, zeyir'de kestirilen gemi keresteleri ile Haleb'de kestirilen yeserinin skenderiye'ye ulatrlmak zere gemilere yklenmekte olduu ve yeseri iin demir tedarikine alldna dair gnderdii mektubun alnd; mevsimi gemeden bir miktar daha kereste ve yeseri hazr edilmesi.

Yazld. Kethudsna virildi. F 15 Muharrem, sene: 976 Haleb belerbeisine hkm ki: Mektb gnderp; "Uzeyr'de be pre gemi aac kesilp kimi skenderiyye bnarnda ve kimi Merkez ve Payas kurbinde dery kenrna indrilp skenderiyye'ye iridrilmek in Trablus'a dem gnderilp otuz bir bin alt yz pre navlunla pre gemi getrdilp zikrolunan gemi aalar tahml olunmak zredr ve yeserinn yz altm kntr ecnsyla Haleb'de kesdrilp aa ile maan tahml olunmak in develer ile Kala-i Payas cnibine gnderildi ve Haleb'de ol mikdrdan ziyde demr bulunmaman liv-i Sis'den yz krk kntr demr tedrk olunman dem gnderilp gemiler aldu* kadar tahml olunup skenderiyye skelesi'ne irsl olunmak zre oldun" bildrmisin. Buyurdum ki: Gir mevsimiyle dah aa kesdrilp ve yeseri mhimmi in demr tedrk itdresin ki, lzim oldu zamnda hzr buluna. Huss- mezbr mhimdr; bb- ihtimmda mcidd s olasn.

1711
Yazld.

Sbk Eflak Voyvodas Petre zamannda halka zulmeden banlarn Kapcba Cafer Aa marifetiyle tefti edilip hak sahiplerine haklar alverildikten sonra hapsedilmeleri.

ernovi kdsna hkm ki: Kapucba* Cafer Aa Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Sbk; "Eflak* Voyvodas olan Petre Voyvoda zamnnda reyya zulmidenler Aleksandra Voyvoda'ya teslm olunmak" emrm olman; "Petre Voyvoda'nun anasn kendye tbi banlar ile be yz kntr barut- siyh ihrk eyleyp ve nice evler yanup ve [re]y Ruscuk cnibine perkende oldun" haber virilmein emr-i erfm mcebince Sadak nm karyede Kin (?) ve Aron ve star nm banun olna ve mahbs olan Ban Grg'nn kethudsna rstgelp esbblaryla kayd [] bend eyleyp ve Komarak nm karyede mezkr htna yitip on yedi araba esbb ve hayl demleri olup ol demleri taleb eyledkde inkr eyleyp; "Baz maslih in Edirne'ye gnderdm." diy tealll eyledin ve hzr olan banlardan 267

Aleksandra Voyvoda'ya davet eyledkde ilerinde Kamra nm banun ol kendye tbi otuz yarar demiyle Yanbol'da Mara nm karyede gelp mlk old ve Eflak vilyeti reys her menzilde beer yz dem gelp anlar gelmeyince ahvlleri grilmez." diy bildrdi ecilden buyurdum ki: Hkm-i erfmle zikrolunan husslar kdvet'l-emcid ve'l-ekrim Kapuclarum Ba Cafer zde mecdh mberetiyle husamy berber idp bir defa erle faslolmayan husslarn ber-mceb-i er- erf onat vechile hakk zre teft idp gresin; kazyye arzolundu gibi ise ki, erle sbit ola ashb- hukka erle mteveccih olanlardan haklarn alvirdkden sonra mezbrlar habs arz eyleyesin.

[Yev]m'l-Hams, f 13 Muharrem, sene: 976

1712

Mir hizmette grevlendirilen skenderiye Beyi ve Kaptan Hseyin talep ettiinde Msr kullarndan mrettep ve mkemmel be yz nefer verilmesi.

Yazld. Kyegsi Mehmed Res'e virildi. F 15 Muharrem, sene: 976 Msr belerbeisine hkm ki: Hliy skenderiyye Bei ve Kapudn olan kdvet'l-meri'l-kirm Hseyin zde kadruh[ya] baz mr hdmet emrolunmdur. Anun gibi lzim olup taleb itdkde Msr kullarndan be yz mikdr kimesne tayn idp defteri ile gnderilmesin emridp buyurdum ki: Emr-i erfm mcebince mrun-ileyh hdmet-i mezbre in dem taleb itdkde Msr kullarndan yarar cebe v [cev]enleri ile ve bi'l-cmle dmen yarayla mretteb mkemmel be yz nefer dem tayn idp defter eyleyp mrun-ileyhe gnderesin.

[Yev]m'l-Cuma, f 14 Muharrem, sene: 976

1713

Bkz. hkm. 1701.

Yazld. Hasan avu'a virildi. F 14 Muharrem, sene: 976 Nide sanca beine hkm ki: Aksary'da Mevkft Emni olan Abdlcell'n muhsebesi grilmek lzim olup elegetrilp habsolunmasn emridp buyurdum ki: Vardukda, mezbr elegetrp habseyleyesin. Karndayla demlerini ve reksn dah gaybet itdrmeyp nukdndan ve esbbdan mevcd bulunan zyi itdrmeyp ve bu huss if idp gaybet eylemekden hazer idesin.

268

1714

Miro voyvodann Ruscuk'ta bulunan kzlarnn, drt ingene cariye ile birlikte Hasan avu ve Pervane avu'un yanna katlarak Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Yazld. Mezbra virildi. F 14 Muharrem, sene: 976 Ruscuk kdsna hkm ki: Mire kzlar ki anda kalmdur bu cnibe gnderilmesi lzim olman buyurdum ki: Hasan avu ve Pervne avu varduklarnda mezbr kzlar ingne criyelerden ihtiyr idenlerden drt nefer criye ile khne olup z-kymet olmayan esbblaryla maan mrun-ileyhim avularumla Sdde-i Sadetm'e gnderesin.

1715

Sbk Eflak Voyvodas Petre'nin Anas Domna'nn beraberinde getirdii yzden fazla adamndan, yirmi neferin yannda braklarak geri kalanna izin verilmesi.

Yazld. Sad avu'a virildi. F 14 Muharrem, sene: 976 Mustaf avu'a hkm ki: Domna'nun yanna teden bile gelmi yzden ziyde kfir oldu istim olunman ihtiyr eyledinden yiirmi neferi yannda alkonlup madsna destr virilmesin emridp buyurdum ki: Vardukda, emrm muktezsnca mezbrenn yannda ihtiyr eyledinden yiirmi nefer kfir alkoyup madsna destr viresin.

1716

Simon Melik'in adamlarndan fesad kartp kendisine snmak isteyenlerin kabul edilmemesi hakknda Baak Melik'e ulatrlmak zere gnderilen hkmn Baak Melik'e verilmesinin uygun olmadna dair Erzurum beylerbeyi tarafndan gnderilen mektubun alnd; beylerbeyinin bu konuda mnasip olan ne ise yle hareket etmesi ve o tarafla ilgili bilgileri gndermeye devam etmesi.

Yazld. Kethudsna virildi. F 14 Muharrem, sene: 976 Erzurum belerbeisine hkm ki: Mektb gnderp; "bundan akdem Baauk Melik'e hkm-i erf gnderilp; "Simon Melik'n yannda olan demlerinden fesd enat zre olup sana varup snmak istedklerinde kabl itmeyp ahde muhlif i eylemeyesin." diy emrm olmd; ol hkm-i erf sana vsl olup mrun-ileyhe virilmesi mnsib olmadun" bildrmisin; dah her ne dimi isen malm olmdur. Buyurdum ki: 269

Vusl buldukda, bu bbda vech mnsib olan ne ise anunla amel eyleyesin ve ol tarafa mteallik olan ahvli ale't-tevl bildrmekden hl olmayasn.

[Yev]m's-Sebt, f 15 Muharrem, sene: 976

1717

nceki sancakbeyinin ikyeti zerine Rodos'a srlmesi emrolunan Bitlis'de sakin Hseyin'in, hakkndaki ikyetlerin aslsz olduu ve Rodos'a srlrse devlete olan borcundan dolay devletin zarara urayaca bildirildiinden, Rodos'a gnderilmeyip ahvlinin kad marifetiyle mahallinde tefti olunarak suu sbit olursa cezalandrlmas, aksi halde serbest braklmas.

Yazld. Kethudsna virildi. F 15 Muharrem, sene: 976 Van belerbeisine hkm ki: Hliy Van kds Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "Vilyet-i Bitlis'n ve Mu'un ulem v sulehs ve kullar aas, kul tyifesi ve dizdr ve azebler aas Bitlis'de skin olan Hseyin in; "Bu diyrun fukarsna muveneti olmasayd, mer sbalarnun teaddsinden rey perkende olurd. Mukaddem olan mr-liv mezkra garaz idp gnderp yannda olan harc akasndan yz altun alup env- teadd idp dah; "Zulm teaddsi vardur." diy kimesnenn haberi yoken arzidp hakknda isnd olunan hlf- vkdur." diy rz v krn gsterp ve ahvli emr-i erf mcebince grilp hu[k]k- nsdan zerine nesne zhir olmayup bi'l-cmle vilyet halk mezkrdan keml-i rz v krn gsterp nefsine kefl olup ve mrye drt yz otuz bin aka deyni olup mukaddem olan emr mcebince Rodos'a gnderilrse ml- mr zyi olur." diy bildrmein buyurdum ki: Vusl buldukda, mezkr Rodos'a gndermeyp ahvlin anda marifet-i kd ile erle teft idp zerine bi-hasebi'-er crm sbit zhir olursa erle lzim geleni mahallinde icr idesin; eger er- erf mcebince nesne sbit olmayup gnh yosa tlk eyleyesin. Hn-i teftde hakk- sarha tabi olup tezvrden ve hd- zrdan hazer idp cdde-i hakdan udl itmeyesin.

1718

am Defterdar Ali elebi'nin Hms'n tahririni de yapmas; ilgili defterin kendisine gnderildii.

Yazld. Kertik Sleymn'a virildi. F 22 Muharrem, sene: 976 m Defterdr Al eleb'ye hkm ki: Hliy Hms sancanun dah tahrri lzim olman defteri sana irsl olunmdur. Buyurdum ki: Vusl buldukda, liv-i mezbr dah adlet zre tahrr eyleyesin.

270

1719

Basra'ya tayin edilen iki topu ve bir acemi olannn Mara-Antep arasnda iki yenieriyi ldrdklerinin bildirilmesi zerine ele geirilen topu neferlerinin kree konulduu, acemi olannn da olayn tahkik edilmesi iin Sdde-i Sadet avularndan Yakup avu ile Dulkadir vilyetine gnderildii; gerekli tahkikatn yaplarak neticenin arzedilmesi.

Yazld. Mezbr avua virildi. F 14 Muharrem, sene: 976 Zlkadriyye belerbeisine, Mara ve Ayntb kdlarna hkm ki: Bundan akdem Basra'ya tayn olunup gnderilen Sdde-i Sadetm topclarndan Mehmed bin Ysuf ve Mustaf bin Berk (?) nm topclar ile Mehmed nm acem-olan yolda gider iken iki nefer yenieriyi katlidp Mara ile Ayntb be[y]ninde defnidp brklerin kendler giydklerin ilm olunman mezbr topclar elegetrilp kree konlup ve mezkr acem-olan Sdde-i Sadetm avularndan Yakb zde kadruhya kolup sahh katlolunduklar malm olman size gnderildi. Buyurdum ki: Varup vusl buldukda, mezbr acem-olan tayn eyledi mahalleri onat vechile tetebbu idp gresiz; fi'l-vk mezkrn yenierileri katleyledkleri vk mdur, nicedr; sahh katlolunup meyyitleri bulunursa yazup Sdde-i Sadetm'e bildresiz.

1720

Sipahi Nebi'nin Sipahi Osman ile mterek timarlarna mteallik hkm-i erifin Nebi'den alnarak Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Yazld. Mezbr kdya virildi. F 15 Muharrem, sene: 976 Glnar kdsna hkm ki: Neb nm siphnn mtereki olan Osmn nm siph ile tmrlarna mteallik iltizm- sbk hussnda tokuz yz yetmi be Muharremi'nn evhriyle mverrah hkm-i erf olup ol emr mezkr Neb'den alnup Sdde-i Sadetm'e gnderilmesin emridp buyurdum ki: Mezkr Neb'yi ve dger mtereki bid'i getrdp zikrolunan hkm-i erf her kanksnda ise alup der-kse idp mhrleyp muaccelen Sdde-i Sadetm'e gnderesin.

1721

stanbul'dan Selanik, Sofya, Zara, Gelibolu ve Silistre'ye varncaya kadar olan blgelerdeki kadlklarda suu sbit olup siyasete mstehak olan ehl-i fesdn Evren avu marifetiyle siyaset olunmas ve kree konulmas gerekenlerin Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

271

Yazld. Evren avu'a virildi. F 15 Muharrem, sene: [976] Mahrse-i stanbul'dan Selanik ve Sofya ve Zara ve Gelibol ve Silistre'ye varnca mbeynde vk olan kdlara hkm ki: Hliy taht- kaznuzda fesd enat zre olup bi-hasebi'-er salb siysete mstehkk olanlar Dergh- Muallm avularndan kdvet'l-emsil ve'l-akrn Evren avu zde kadruhya mahallinde siyset itdrilmesin emridp buyurdum ki: Anun gibi fesd enatleri erle sbit olup bi-hasebi'-er salb siysete mstehkk olanlar mahallinde mrun-ileyh avuuma siyset itdrp asl ehl-i fesda ruhsat virmeyesiz. Eger evkf ve serbest zemet tmr shbleridr ve eger belerbei v sancakbeler sbalar ve i-erleridr; era ve knna muhlif ve emr-i erfme mugyir tealll niz itdrmeyesiz ve mcrimler var ise sret-i sicilleriyle Sdde-i Sadetm'e gnderesiz ki, kree kola. Amm; bu bahne ile kend hlinde olanlara dahl teadd ve celb ahz olunmakdan ziyde hazer idesiz ve lzim'l-arz olan husslar yazup bildresiz.

1722

Rudnik Madeni'nde demir top yuvalaklar hizmetinde alan yrklerin korunmas iin pirimikr ve hisar-eri karlp nevbetle istihdam olunmas.

Yazld. eriba Mehmed'e virildi. F 15 Muharrem, sene: 976 Semendire beine hkm ki: Rudnik Madeni hdmetinde olan Dergh- Muall avularndan Mehmed mektb gnderp; "Rudnik Madeni'nde demr top yuvalaklar hussyn her zamn yrk ve syir halk cemyyet eyledklerince vilyetden ehl-i fesd ulaup tara hdmete gidenleri talar kenrlarnda katlidp esbblarn gret eylemekden hl olmayup maden muhfazasyn mufiyyetle krk nefer martolos tayn olunmasn" rec itmein buyurdum ki: Anun gibi maden-i mezbrda istihdm olanlarun hfz in pirimikrler ve hsr-erleri ihrc eyleyp bazn istihdm idp ve bazn nevbetle bekledp hfzitdrp kimesneye zarar u ziyn iridrmeyesin. Huss- mezbr mhimdr; ihml msheleden hazer eyleyesin.

[Yev]m's-Sebt, f 15 Muharrem, sene: 976

1723

Yenipazar ve Alacahisar kylerinden Rudnik Madeni'nde kmr ilemek zere getirilen kmrcleri basp hayvan ve eyalarn gasbeden harmilerin ortaya karlmas; sulular sipahi ise hapsedilerek durumun arzedilmesi, deilse gereken cezalarnn verilmesi.

272

Yazld. H. Semendire beine ve Rudnik ve Valyeva kdlarna hkm ki: Rudnik Madeni'nde ilenen demr top yuvalaklar zerine Emn olan Dergh- Muall avularndan Mehmed mektb gnderp; "emr-i erf mcebince kaz-i Yenibzr'dan ve Alacahsr'dan yz otuz nefer kmrci getrdilp kmr ilerken vilyet keferesinden harm-zde ulaup tada kmrcileri gice ile defa basup yiirmi be res brgrlerin alup ve kendlerinn esbblarndan gayri mrden mhimmt- mezkre in virilen lt gret olunup ve kmrcilern nicesi mecrh olup nci defa basduklarnda vilyet halkna haber olunup Valyeva* kazsna tbi Raykovik nm karye dhlinde varduklar izlenp izlemee varan Vlevilova ve gayri zimmlern zerine lt- harble kup sonra meclis-i era davet olunduklarnda itat itmeyp ehl-i fesd olduklarn" ilm eylemein mezkr [harm-zdeler] elegetrilmesin emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, gresiz; arzolundu gibi olup mezkrn ehl-i fesd enati zikrolunan karyelerden dikkat ihtimmla tetebbu idp buldurup ol vechile fesd enatleri mukarrer olup erle sbit olursa ehl-i fesd siph ise habs [] arz idesiz; deil ise erle lzim geleni icr idp yirine koyasz; muhtc- arz olan yazup bildresiz.

1724
Yazld. H.

Rudnik Madeni'nde almak zere gelen yrkler, irmen msellemleri, Yenipazar ve Alacahisar'dan gelen kmrcler zahire sknts ektiklerinden gerekli zahirenin cilen tedarik edilip gnderilmesi.

Rudnik [ve] Val[ye]va ve Rudnik ve zice ve Alacahsr ve Parakin ve Semendire kdlarna hkm ki: Dergh- Muallm avularndan Rudnik Madeni'nde demr top yuvalaklar hdmetine tayn olunan Mehmed avu Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "emr mcebince yrkler sbalar ekncileriyle ve liv-i irmen msellemleri Yenibzr ve Alacahsr'dan yz otuz nefer kmrciler gelp zikrolunan hdmete mberet olunup zahre bbnda muzyaka oldun" bildrmein buyurdum ki: Vardukda, tehr u terh itmeyp tyife-i mezkrenn zahrelerin muaccelen tedrk ihzr eyleyp dah shbleri vey [ve]klleriyle irsl eyleyesiz ki, getrp narh- rz zre bey idp ashbna ticret ve hdmet-i mezkrede olanlara siat-i maet hsl ola. Bu huss ziyde mhimdr; ana gre mukayyed olup bb- ihtimmda dakka fevtitmeyesiz. yle ki; bu bbda ihml teksl olunup zikrolunan zahre gelp irimeye, bir ferdn zri makbl olmayup azlle iktif olunmayup mstehkk- tb olunmak mukarrerdr.

273

1725
Yazld.

Kervan basp adam ldrdn ikrar ettii ve Konya'da hapsolduu bildirilen Sipahi Mehmed'in durumunun iyice aratrlp olduu gibi bildirilmesi.

Kaysariyye Bei olup Konya muhfazasnda olan erkes Be'e hkm ki: Hliy Latf nm siph in; "Krbn basup dem katleylemidr." diy tutlup bi'l-fil Konya'da mahbs oldu ve kend ikrr eyledi ilm olunman buyurdum ki: Vusl buldukda, mezbr teft eyleyp gresin; sahh kazyye didi gibi olup mezbr siph sa[h]h dem katleyleyp ve [i]krr eyledi vk mdur, nicedr; hakkati ile vkf olup vuk zre yazup arzeyleyesin.

[Yev]m'l-Ahad, f 16 Muharrem, sene: 976

1726

Silivri Kprs hizmetine ge geldii bildirilen yrklere, hizmetlerini alt aya tamamlayncaya kadar izin verilmemesi.

Yazld. Nash nm demisine virildi. F 16 Muharrem, sene: 976 Vize yrkleri sbalarna hkm ki: Hliy Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "sbala mteallik olan yrkler Silivri Kprsi hdmetine emrolunup bazlar sene: hamse ve sebn ve tisa-mie Zi'l-kadesi'nn evyilinde gelp Mustaf veled-i Ramazn ve gayri yrkler sene-i mezbre Zi'l-hccesi'nn evhrinde gelp ihml mshele zre olmalar ile maslih- mr avkolunup teksl itdklerin" bildrmisin. Buyurdum ki: Vusl buldukda, anun gibi hdmete gi gelen yrkleri det-i kadme zre hdmetleri alt ay tamm tekml olmaynca iczet virmeyesin.

1727

Ehl-i fesd olduu ve halka zulmettii bildirilen uhud kazasnn Halla kynden Ferruhad olu Yusuf'un yakalanarak muhakeme olunmas; zerine sbit olan haklarn sahiplerine alverilip kendisinin hapsedilmesi ve durumun arzedilmesi; sipahi deil ise hakkndan gelinmesi.

Yazld. Slih avu'a virildi. F 15 Muharrem, sene: 976 Anatol belerbeisine ve hd kdsna hkm ki: Sen ki kdsn, Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "kaz-i mezbra tbi Hallc nm karyeden Ferruhd ol Ysuf nm kimesne ehl-i fesd olup mslimnlarun mln alup kimin darb ve kimine hlf- er etmidp mslimnlarun hakk erle grilmek in davet-i er olundukda itat-i er- erf itmedin" arzitmein buyurdum ki: Varcak, mezbrlardan gelp dav-y hakk ider kimesne var ise husamsyla berber 274

idp bir defa erle faslolm olmayup ve on be yl bil-zr-i er terkolunmayan kazyyelerin muktez-y er- kavm zre teft tefahhus idp ashb- hukkun bi-hasebi'-er sbit olan haklarn alvirdkden sonra kendyi habsidp arzeyleyesiz; ehl-i fesd siph deil ise erle hakkndan gelesiz.

1728

Halka zulmetii bildirilen Beyrut ve Sayda Havss- hmyun, skele ve Fayide-i Milh Muktaas Nzr Mehmed Bey'in grevden alnarak tefti edilmesi; zerine sbit olan haklar sahiplerine alverildikten sonra ayet zerine adam ldrme suu da sbit olursa hapsedilip durumunun arzedilmesi.

Yazld. Defterdr demisi Kertik Sleymn'a virildi. F 16 Muharrem, sene: 976 Murd Paa'ya ve m kdsna, Beyrt ve Sayd kdlarna hkm ki: Hazne-i mirem'n m Cnibi Defterdr Al dme ulvvh mektb gnderp; "taht- kaznuzda vk olan havss- hmyn ve iskele ve Fyide-i Milh Muktaas'na Mehmed Be dme zzh ber-vech-i kefle nzr olmak artyla bir tahvle be bin altun ziyde idp ve talardan be bin () cem idp ve yollarda olan zarara derek olmak zre elindeki zemetin yz bin akaya ve zikrolunan kdlklarun bd- hevsn yz bine kabl idp sancak virilmiken zikrolunan kdlklarda cmle bd- hev hss olup defterde yz binden ziyde yazlup vilyet sancaa mutd olmayup; "Azeb Hslar Emn[i] erefddn'n evi (?) baslup ml- mr ve esbb gret ve demler katlolundun" kds ilm idp ve vilyete avrz salup ikyete gelenleri katlidp vech-i merh zre art var iken memleket harb olup iki yzden ziyde dem ikyete gelp dyim fsk u fesd zre olup bu hlle kalursa syn itmesi mukarrerdr ve rey v men bi'l-ittifk; "Sancak ref olursa itdi be bin altundan dah ziyde iderz." didklerin" arzitmein mezbr ref olunup ve teft olup erbb- hukkun hakk- erleri alvirilmesin emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, mezb[r]dan gelp dav-y hakk ider kimesne var ise husamsyla berber idp bir defa erle faslolunm olmayup ve on be yl bil-zr-i er terkolunmayan kazyyelerin muktez-y er- kavm zre teft tefahhus idp ashb- hukkun bi-hasebi'-er'-erf sbit olan haklarn ashbna b-kusr alvirdkden sonra zerine isnd olunan katl huss erle sbit olup habs cb iderse habsidp arzeyleyesiz ve Beyt'l-ml'e dah zarar olmayup tevfr teksri bbnda mcidd olasz.

[Yev]m'l- sneyn, f 17 Muharrem, sene: 976

1729

simleri yazl kadlklarda, celeplerin bazlarnn lmeleri, iflas ve firar etmeleri sebebiyle koyun temininde sknt ekildiinden, celeplerin yeniden tahrir edilerek zerlerinde mukayyed koyunun hkmde belirtilen hususlar gznnde bulundurularak zamannda gnderilip koyun eminine teslim ettirilmesi.

275

Yazld. Koyun emni demisi Mehmed'e virildi. F 18 Muharrem, sene: 976 Gmlcine ve [Ye]nice-i Karasu ve Kavala ve Drama ve Siroz ve Zihne ve Timrhsr ve Avrethsr ve Selanik ve Sidrekapsi ve Manastr ve Yenice-i Vardar ve Karaferye ve Filorina ve Ferecik ve psala ve Cumabzr kdlar zde fazlhm[e hkm ki]: Taht- kaznuzda vk olan atk u cedd celeblern baz mrde v girhte v mflis olup koyun noksn zre gelmein mceddeden tahrr olunup ve tahrr olunacak deftern sreti ayn ile aslndan ihrc olunup size irsl olund. Buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda bi'z-zt mukayyed olup defterde mukayyed olan atk u cedd celeblern zerlerine takdr olunan koyun b-kusr bu yl ihrc idp yarar sricilerle ve yarar [u] mutemed nyiblerinzle vakti ve mevsimi ile mahrse-i stanbul'a gnderp koyun emnine teslm idp huccet aldurasz ve celeb tahrr iden Emr Kd atk celeblerden; "Mflisdr." diy ihrc itdi celeblern baz mflis olmadu malm olman gir celeblikleri mukarrer olup deftere kaydolunup ellerinde olan temessklerine amel itmeyp defter mcebince b-kusr koyunlarn srdrp koyun emnine teslm itdresiz ve Emr Kd'nun atk celeblerden; "Mflisdr." diy ihrc itdi celeblerden deftere kaydolunmayanlarun dah gyetle mflis[li]kleri zhir olmayup kudreti olanlarun b-kusr koyunlarn srdrp koyun emnine teslm itdresiz ve defterden hric atk celeblerden ne mikdr celebn koyunlarn srdrrsenz esmsiyle baka defter idp koyun emnine teslm idesiz ve tahrr olunan cedd celeblerden her birine deftere kefl kaydolunmdur. Mezkrlardan biri gaybet itdkde kefllerine bildrp bulundukda mflis olup kdir olmaz ise zerlerine yazlan koyunlarn kefllerine srdresiz ve sricilere celeblern koyunlarn mahrse-i stanbul'a srmee sicill itdnz zamnda raklu v yaknlu ve eyli-keml tevz idp defter[e] kaydeyleyp irsl eyleyesiz ve evkf zbtlar ve zam v erbb- tmr ve havss- hmyn milleri ve emnleri tahrr olunan celeblere; "Bizm rayyetimzdr." diy ve kapum kullar ve yenieri tyifesi; "Akribmuzdandur." diy koyunlarn srmee mni olurlarm. Ol asl mni olanlar irsliyye defterinde ol celebn taht[n]a ismi ve itihryla kaydidp erh viresiz ki, mni olduklar celebn koyunlar anlardan alnup muhkem haklarndan geline ve celeb tyifesi sricilere koyun teslm itdklerinde ve huccetleri yoklandukda sicill akas almayasz ve sbk koyun emnleri alduklar gibi celeb tyifesinden eger hkm-i erfmle koyun hdmetine varan avuuma ve demisine ve nyiblerinz ve muhzrlarnuza bir aka ve bir habbe aldurmayasz. yle ki; celeb tyifesinden aka alndu istim oluna, azl ile kurtlmayup muteb mukab olursz ve sricilere srici hakk celeb tyifesinden koyun bana beer akadan ziyde bir aka ve bir habbe aldurmayasz ve kvrck koyunun kuzlamn otuz drder akaya ve iki kuzlamn otuz birer akaya ve iein yiirmi yedier akadan ziydeye celeblere ve sricilere aldurmayasz ve matrabz u siph v yenieri v erbb- tmrdan her kimde baa yarar erkek koyun bulunursa zikrolunan bah zre sricilere alviresiz; nd ideni isimleriyle arzidesiz [ki], bir mertebe haklarndan geline ki, syirlerine mcib-i bret ola ve taht- kaznuzda vk olan kasabtda keiden ve azman koyundan gayri bir koyun boazlatmayasz. Kvrck koyun boazlatmakdan hazer idesiz ve taht- kaznuzda vk 276

olan kasabtda etn narhn alt ay yz ve alt ay iki yz elli zre satdurasz. yle ki; bu narhdan eksk satdurasz, azl ile kurtlmayup muteb mukab olursz. Koyun huss ehemm-i mhimmtdandur; ihml itmeyp atk u cedd celeblern defter mcebince koyunlarn b-kusr srdrp mahrse-i stanbul'a gnderesiz. yle ki; vakti ve mevsimi ile koyun gelp emnine teslm olmaya veyhd gi gele ve; "Mflis girhte v mrdedr." diy bahne idesiz, asl zrinz makbl olmayup mazl olmanuz mukarrerdr; ana gre mcidd s olasz.

1730
Yazld. Bu dah.

simleri yazl kadlklarda, celeplerin zerlerine takdir olunan koyunlarn hkmde belirtilen hususlar gznnde bulundurularak yarar srclerle kasma kadar stanbul'a ulatrlmas.

Filibe ve Tatarbzr ve Samakov ve Sofya ve ehirky ve Berkofa ve Dobnie* ve Radomir ve Ilca ve vranya ve Nevrakop ve Ustrumca ve tib ve Kratova ve Pirlepe ve Kpril ve Tikve ve Kesriye ve skb ve Krova ve Fenar ve Serfice ve Trhala ve atalca ve Alasonya ve Kerpeni ve Yeniehir kdlarna hkm ki: Hliy taht- kaznuzda vk olan atk u cedd celeblern koyun ibu sene: sitte ve sebn ve tisa-mie Ksm gnine dek mahrse-i stanbul'a vsl olmak zre lzim mhimm olman buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda her birinz bi'z-zt mukayyed olup taht- kaznuzda vk olan celeblern zerlerine takdr olunan koyunlarn defter mcebince b-kusr ihrc itdrp dah yarar sriciler tayn idp nyiblernz ile gnderp zikrolunan zamnda mahrse-i stanbul'a irsl* itdresiz ki, getrp koyun emnine teslm ideler. yle ki; taht- kaznuzda vk olan celeblern koyunn ve hzr* olanlarna; "Mrde v girhtedr." diy hmyet* olunup veyhd bi'z-zt kendnz mberet itmeyp kimesneye itimd idp koyun noksn zre gelp vey tayn olunan zamnda gelp irimeye, sonra zrinz makbl olmaz; yle bilesiz ve ne mikdr koyun gnderilp kimler ile irsl olundun defter idp bile gnderesiz ki, bunda geldkde ana gre taleb oluna ve bile koup gnderdnz kimesnelere tenbh idesiz ki, yolda kasabt u kurda urayup koyun zyi itmeyeler ve sricilere celeblern koyunlarn mahrse-i stanbul'a srmee tayn itd[]nz zamnda raklu v yaknlu ve eyl-keml tevz idesiz. Deftere kaydidp irsl eyleyesiz ve celeb tyifesi sricilere koyun teslm itdklerinde ve huccetleri yoklandukda "resm-i sicil" diy sicill akas almayasz ve sbk koyun emnleri alduklar gibi celeb tyifesinden eger hkm-i erfmle koyun hdmetine varan avuuma ve demine ve nyiblerinze ve muhzrlarnuza bir aka ve bir habbe aldurmayasz. yle ki; celeb tyifesinden aka alndu istim oluna, azl ile iktif olunmayup tb kba mstehkk olursz ve sricilere celeb tyifesinden srci koyun bana beer akadan ziyde bir aka ve bir habbe aldurmayasz ve kvrck koyunlarun kuzlam koyun otuz drder akaya ve iki kuzlamn otuz birer akaya ve iein yiirmi yedier akadan ziyde celeblere ve 277

srcilere aldurmayasz ve matrabz u siph v yenieri v erbb- tmr tyifesinden her kimde baa yarar erkek koyun bulunursa zikrolunan bah zre srcilere alviresiz. Ind idenleri isimleriyle yazup arzidesiz ki, haklarndan geline ve taht- kaznuzda vk olan kasabtda keiden ve azman koyunndan gayri bir koyun boazlatmayasz. Kvrck koyun boazlatmadan ziyde hazer* idesiz ve taht- kaznuzda vk olan kasabtda etn narhn alt ay yz ve alt ay iki yz elli zre satdurasz. yle ki; bu narhdan eksk satdurasz, azl ile kurtlmayup tb kb olursz ve koyun huss ehemm-i mhimmtdandur; ihml itmeyp atk u cedd celeblern defter mcebince koyunlarn b-kusr srdrp mahrse-i stanbul'da vakti ve mevsimi ile koyun emnine teslm olunmaya yhd gi gele, "Mflisdr." ve; "Girhtedr." ve; "Mrdedr." diy bahne idesiz, asl zrinz makbl olmayup azlolmanuz mukarrer bilesiz; ana gre s olasz.

1731

Yemen Beylerbeyi Hasan Paa'nn, Yemen ahvlini bildiren mektubunun alnd; Yemen'e asker, mhimmt vs. levazmn gnderildii; Hasan Paa'nn da Vezir Mustafa Paa ile birlik olup dmann hezimete uratlmas iin gereken gayreti gstermesi.

Yazld. Husrev avu'a virildi. F 28 Muharrem, sene: 976 Yemen Belerbeisi Hasan Paa'ya hkm ki: Hliy Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Yemen ahvlin" bildrmisin; dah her ne dinilmi ise al-vechi't-tafsl Pye-i Serr-i Sadet-masrm'e arzolunup lm-i erf-i lem-ml-i husrevnem muht u mil olmdur. Buyurdum ki: Vusl buldukda, kem-kn basret intibh zre olup askir-i nusret-meserm ile levzim [] mhimmt ne ise gnderilmidr. na'llh'l-Eazz an-karb varldukda askir-i zafer-esere istimlet virp bu bbda Serdr olan dstr- mkerrem Vezrm Mustaf Paa edma'llh tel iclleh ile yek-dil yek-cihet olup nyet-i Hakk ile adnun def u ref ve memleket [] vilyetn feth u teshri bbnda mcidd merdne olasn ve ulfe dah gnderilr; ina'llh h bir hussa muzyaka ekilmel olmaz. Hemn ad-y bed-reyden gaflet zre olmayup dn devlet ve nms- saltanat synet idp devlet-i ebed-peyvend-i husrevneme mteallik husslarda bezl-i makdr eyleyesin.

1732

Amasya'da takip edilen hrsz ve harmiler yakalanmak istendiinde bir baka sancaa firar ederlerse o sancan kadlarndan talep edilip mahallinde muhakeme edilerek gereken cezann verilmesi.

Yazld. Kethuds Mehmed'e virildi. F 18 Muharrem, sene: 976 Amsiyye sanca beine hkm ki: Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "sancaunda hrsuz u harmlk ile marf kimesneler olup fesd enat itdklerinde zerlerine varlup dutmak kasdoluncak har sancaa gitmek ile elegirmeyp haklarndan gelinmedin" bildrmisin. Buyurdum ki: 278

Varcak, anun gibi zuhr iden ehl-i fesd eger sancaunda ise her ne tarkla mmkin ise elegetrp ve har sancaa firr idenleri sanca beinden ve kdlarndan taleb idp mahalline getrdp ahvllerini erle gresin ve eger ehl-i fesda kimesne mun olup elevirmez ise vuk zre arzeyleyesin ve ehl-i fesd elegetrmekde eger kdlardur ve eger gayridr; gerei gibi muvenet ideler. Bu bahne ile kend hllerinde olanlara tecvz olmakdan hazer idesin.

1733

Edremid civarnda bulunan karye ve nahiyelerden deryya ve kffara tereke verilmemesi iin gerekli tenbihte bulunulup emre uymayanlarn hapsedilerek kimler olduklarnn arzedilmesi.

Yazld. Mezzin Hc Ysuf'a virildi. F 18 Muharrem, sene: 976 Karesi sanca beine, Edremid kdsna hkm ki: Hliy kaz-i mezbre halk Dergh- Muallm'a dem gnderp; "millerden ve zam v siphden ve gayriden baz kimesneler at u deve v katr u merkeb ile deryya ve kffr- hksra tereke virdkleri ecilden vilyet zahre bbnda muzyaka zredr." diy bildrdkleri ecilden buyurdum ki: Bu bbda bi'z-zt mukayyed olup min-bad kasaba-i mezbrede ve etrfnda olan nevh v kurda tenbh nid itdresiz ki, bir ferde emrme muhlif ol vechile tavarlar ile yallara tereke indrmeyp deryya ve kffra bir habbe tereke virmeyeler. yle ki; bade't-tenbh emrme muhlif deryya ve kffra tereke virenler her kim ise elegetrp muhkem habsidp arzeyleyesiz ki, hlf- emr i idenlern gerei gibi haklarndan geline. Amm; bu bahne ile baz kimesnelere yaplup celb-i ml olmakdan ihtiyt oluna.

[Yev]m'l-Erbi, f 18 Muharrem, sene: 976

1734

Defalarca emir gnderilmesine ramen Yemen Beylerbeyi Osman Paa'nn imdiye kadar Yemen'e gnderilmemesinin sebebinin bildirilmesi ve geciktirilmeden gemilerle Yemen'e gnderilmesi.

Yazld. Husrev avu'a virildi. F 28 M., sene: 976 Msr belerbeisine hkm ki: Mektb gnderp; "Yemen Belerbeisi Osmn dme ikblhnun cem tedrki grilp Vezr Mustaf Paa edma'llh tel iclleh mahrse-i Msr'a dhl oldu gibi tehr olunmayup isticl zre gnderilr." diy bildrmisin. mdi; bundan akdem nice defa ahkm- erfe irsl olunup; "Mrun-ileyh tehr olunmayup her ne tark ile mmkin olursa ber-vech-i isticl gndermek ardnca olasn." diy fermn olunm iken bu kadar zamn avk u tehr olunmaa bs bd ne olmdur? Buyurdum ki: 279

Vusl buldukda, tehr u terh eylemeyp mrun-ileyhi emr-i sbk zre ale't-tacl gemilere koyup vilyet-i Yemen'e irsl sl eyleyesin. Huss- mezbr mahall-i ihtimmdur; sonra beyn idecek zrinz makbl olmaz. Ana gre mukayyed olup ihml msheleden hazer idesin.

1735

Uak'n Dumanl ky yaknlarndaki Avganbeli'nin tehlikeli bir yer olmas sebebiyle ad geen kyn derbent kaydedilmesinin halka faydas olup olmayacann tahkik edilerek bildirilmesi.

Yazld. Arz getren Husm nm dnimende virildi. F 19 Muharrem, sene: 976 Liv-i Kthiyye Muharriri Rahm Be'e hkm ki: Uk kds mektb gnderp; "Uk kazsndan Tumanlu nm karye kurbinde Bil-i Avgan dimekle marf derbend gyet mahf u muhtara derbenddr. Nice defa katl-i nfs vk olman karye-i mezbre halkna diyet lzim gelp teadd olunur. "Karyeleri derbend kaydolunursa derbend-i mezbr hfzolunur ve hem rey sde-hl olurlar." diy karyeleri derbend [kayd]olunmas lzim olmdur." diy bildrmein buyurdum ki: Gresin; zikrolunan mahal kadm derbend midr, nicedr, derbend oldu takdrce vilyet halkna nef var mdur; vuk zre tamm malm idinp arzeyleyesin.

1736

Yol kesip mslmanlar ldren ve mallarn gasbeden Hseyinkulu isimli ehl-i fesd levendin yakalanmas iin, talebi halinde Zaim Tahir'e istedii kadar il-eri verilmesi ve yakalananlarn haklarndan gelinmesi.

Yazld. Zam Thir Be'e virildi. F 19 Muharrem, sene: 976 Tavas ve Lzikyye ve Yeniehir ve Karaaa kdlarna hkm ki: Hliy zemet tasarruf iden Thir zde kadruh gelp; "Hseyinkul dimekle marf levend be-on nefer kuttu't-tark ile derbendlerde mslimnlarun yollarna inp mslimnlar katl ve mllarn gret itmekden hl olmaduklar ecilden mezbrun elegetrilmesin kendye emrolundun" bildrp; "kifyet mikdr il-eri ihrc olunup kend ile bile kolmasn" rec itmein buyurdum ki: Vusl buldukda, anun gibi mfsid-i mezbrun ve syir yoldalarnun hakkndan gelinmel oldukda il-erinden ne mikdr kimesne taleb iderse ihrc itdrp zikrolunan ekyy yataklarndan ve duraklarndan tetebbu u tecesss idp mslimnlarun (?) elegetrp dah hrsuz u harmlklar erle sbit zhir olursa siph ise habs arz idesiz; deil ise gerei gibi haklarndan geline ki, syir ekyya mcib-i bret ola. Amm; bu bahne ile b-gnh olanlara dahl tecvz olunup ahz celb olunmakdan hazer oluna.

280

1737

Hayrabolu'da Halil'in evini basp babasn ldren ve yakalandklarnda sularn ikrar eden Rdvan ve Davut'un cezalandrlmalar; firarda olan su ortaklarnn da yakalanarak sular sbit ise Sdde-i Sadet'e gnderilmeleri.

Yazld. Mezbr Evren avu'a virildi. F 17 Muharrem, sene: 976 Hayrabol kdsna hkm ki: Nefs-i Hayrabol'da Zam Kerm kul Ysuf ve Ahmed nm siph kul Dvd ve Rdvn Kabne-ol (?) kul Hseyin ve Hc Abdsselm kul ve acem-olanlardan Mehmed nm ehl-i fesd mezbr Kabne-ol (?) sabun-hnelkda cemyyet idp dah gice ile lt- harble Hall nm kimesnenn evin basup babasn katleylemiler. "Mezkrlardan Dvd ve Rdvn nm kimesneler elegirp ikrrlar mseccel olup mads gaybet eylediler." diy mezbr Hall sret-i sicill ibrz idp; "erle haklarndan gelinmek" bbnda hkm-i erfm taleb itmein ikrr mseccel olanlarun erle haklarndan gelinmek emridp buyurdum ki: Evren avu vardukda, ikrr mseccel olanlarun mrun-ileyh avuum mberetiyle erle cezlarn virp ve gaybet idenleri dah yataklarna ve kefllerine bi'l-cmle erle buldurmas lzim olanlara buldurup getrdp dikkat ihtimmla teft idp gresin; zikrolunan fesdda bile olduklar sbit zhir olur ise mezbr avuuma koup sret-i sicilleriyle Sdde-i Sadetm'e irsl eyleyesin.

[Yev]m's-Sls, f 18 Muharrem, sene: 976

1738
Yazld.

Hssa reislerden Ahmed Reis'in Ejderhan mhimmi iin gemi yaplmas hizmeti ile grevlendirilen Mustafa Reis'in maiyyetine ktib tayin olunduu.

Kefe sanca beine: Hliy Ejderhn mhimmi in bin olunmak fermn olunan gemilere hssa-i hmynum reslerinden kdvet'l-emsil ve'l-akrn Msr (?) Mustaf zde kadruh ehl-i vukf u yarar olman irsl olunup; "gir hssa reslerden Ahmed ktib tayn olunmasn" rec itmein maan gnderilmidr. Buyurdum ki: Vusl buldukda, bin olunmak fermn olunan gemileri mezkrun marifetiyle bin itdrp itmm- maslahat eylemekde say ikdm eyleyesin.

1739

Edirne'deki hssa korularda ve yaknlarnda kimsenin avlanmasna izin verilmemesi.

281

Yazld. Edirne kdsna ve bostncbana hkm ki: Edirne'de olan hssa korlardan ve korlara karb etrf u cevnibden bir ferde ikr itdrmeyp gerei gibi kornmasn emridp buyurdum ki: Vardukda, gerei gibi mukayyed olup hssa korlardan ve korlara karb etrf u cevnibinden hssa toanclardan ve kyl tyifesinden ve gayriden bir ferde tz ile ve toan ile ve atmaca ile ve tuzak ile ve kapan ile eger tavandur ve keklik il ve gayridr; bir ferde ikr itdrmeyp gerei gibi kordup ikr itmek isteyenleri men idesin; memn olmayanlar yazup bildresin ki, haklarndan geline.

1740

Amasya'da suhte, levent ve reya tifesinin elindeki tfeklerin toplanmas.

Yazld. Kethuds Mehmed'e virildi. F 19 Muharrem, sene: 976 Amsiyye sanca beine ve Amsiyye kdsna hkm ki: Hliy baz kimesneler av avlamak bahnesiyle tfenk idinp vilyet-i Rm'da hayl tfenk oldu istim olund. mdi; rey tyifesi tfenk kullanmaa asl emrm yokdur. Buyurdum ki: Vusl buldukda, bu hussa mukayyed olup emr-i hmynuma muhlif shte v levend rey tyifesinden her kimde tfenk bulunursa ellerinden alup cem idp ve eger kaurup Dergh- Muall kullar ve erbb- tmr virp anlar dah saklarlarsa ve ol asl tfenk kimlerde bulunursa isimleriyle yazup arzeyleyesiz ve girift olunan tfenkleri adediyle defter idp Dergh- Muallm'a gnderesiz.

1741

Hrszlkla sulanan Receb'in, kefili Ferhat'a buldurtularak Dergh- Muall'ya gnderilmesi; eer bulmak istemezse kendisinin Dergh- Muall'ya gnderilmesi.

Yazld. Sancakdr Turm'a virildi. F 18 Muharrem, sene: 976 Prevadi kdsna hkm ki: Receb nm kimesneye sirka huss isnd olunup Ferhd nm kimesne, taleb olunursa elevirmek artyla [kefl] olmd. Hl mddeleri zhir olup mezbr Receb ihzr olup mezkr Ferhd dah taht- kaznda oldu istim olunman buyurdum ki: Mezbr Ferhd' tetebbu idp elegetrp dah kefl oldu Receb'i buldurup kayd [] bend ile gnderesin. yle ki; kefl oldu Receb'i bulmakda tealll iderse kendyi kayd [] bend ile Dergh- Muallm'a gnderesin.

282

1742

Kendisinden beygir isteyen Dergh- Muall avularndan mer avu'a nacak ile vuran Sencane Ky Hatibi Muhyiddin'in kree konulmak zere Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Yazld. Mezbr avua virildi. F 17 Muharrem, sene: 976 Gmlcine kdsna hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Dergh- Muallm avularndan mer avu zde kadruh ulala giderken kaz-i mezbra tbi Sencane nm karyeye gelp hatbi olan Muhyiddn'n kapusna varup brgr taleb itdkde mrun-ileyh avu nacak ile urman" mezbr hatb kree konlmak emridp buyurdum ki: Vardukda, mezbr hatbi mrun-ileyh avuuma koup Sdde-i Sadetm'e irsl eyleyesin ki, kree konla.

1743

Filibe ve Tatarpazar'nda Sultan Sleyman Hn'n vakfna ait kylerde sakin olup beratla yund olan ve korucu nasbolunanlarn yeni tahrirde de o ekilde kaydedilmeleri; aalar tezkiresi ve bakalarnn temesskleriyle yund olan ve korucu tayin edilenlerin ise bulunduklar kye raiyyet kaydedilmeleri.

Yazld. Yundlar Aas Al'ye virildi. F 17 Muharrem, sene: 976 Sbk Hazne-i mirem'n Tmvar Cnibi Defterdr olup Paa sancanun sa-kol tahrrinde olan Mehmed eleb'ye hkm ki: Filibe kds mektb gnderp; "Kaz-i mezbra tbi Krankol ve Vrok (?) nm karyelerde ve Tatarbzr kazsna tbi Toan kyinde merhm Sultn Sleymn Hn nevvera'llh merkadehnun zikrolunan vakf karyeleri iinde skin olan yund-olanlar ve korclar in vilyet ktibine hkm-i erf gnderilp; "Vakf karyeler iinde skin olan yund-olanlarndan ve korclarn vakfa rayyet kaydeyleyesin." diy fermn olunman zikrolunan karyelern iinde skin olup hssa yundlara hdmet eyleyen yund-olanlarn ve korclardan elli alt nefer kimesneyi vilyet ktibi Filibe'ye geldkde vakfa rayyet kayditmekle hssa yundlara hdmet ider kimesne kalmayup ve korlar dah zabt u hfz itmee korc kalmad. Yundlar hdmetine ve korlar zabtna dem lzimdr." diy arzitmein unlar ki, defterde kadm yundlar olan v korc mukayyed olunup emirle yund-olan v korc nasbolunmlar, anlar kem-kn yund-olan v korc yazlup amm; aalar tezkiresiyle ve gayri temessi ile yund-olan v korc tayn olunanlar oturduklar vakf karyede rayyet yazlmalarn emridp buyurdum ki: Hkm-i erfm vusl buldukda, emrm mcebince unlar ki, bert- hmynla yund-olan v korc nasbolunmlardur, anun gibileri kem-kn korc v yund-olan tayn idp defter-i cedd-i hknye dah yund-olan v korc kaydidp kor kurbinde bir yirde skin olmak ihtiyr iderlerse ol mahalle kaydeyleyesin. Amm; unlar ki, emirle 283

yund-olan v korc nasbolunm olmayup mcerred aalar tezkiresiyle ve gayriler temessi ile ola, anun gibileri emr-i erf-i sbkum mcebince skin olduklar vakf karyede rayyet kaydeyleyesin ve kadm ka neferdr, sonra aalar ve gayriler temessi ile tayn olunan ne mikdrdur; malm idinp dah vuk zre yazup arzeyleyesin; yle bilesin.

1744

dam edilen eyh Hsam'n metruktnn yazlp defterinin mhrlenerek gnderilmesi.

Yazld. Maslb- mezbrun demisi abn'a virildi. F 18 Muharrem, sene: 976 Ankara beine ve kdsna ve Seferhsr kdsna hkm ki: Bundan akdem maslb olan eyh Husm'un ne mikdr metrkt var ise yazlup defter olmasn emridp buyurdum ki: Mezkr eyh Husm'un ne mikdr esbb vardur ve ne makle esbbdur; her birin cinsiyle yazup defter idp mhrleyp yazup bile arzeyleyesin.

1745

Levent gemilerinden illik esir alp satt ve ehl-i fesd olduu bildirilen Antalya'da erbb- timardan akrolu'nun suu sbit olursa hapsedilip neticenin bildirilmesi.

Yazld. Kyegsi Mehmed'e virildi. F 18 Muharrem, sene: 976 skenderiyye kapudnna ve [A]ntliyye kdsna hkm ki: Sen ki kapudnsn*, mektb gnderp; "Antliyye kazsnda erbb- tmrdan akr-ol nm kimesne levend gemilerinden illik esr alup satup enatinn nihyeti olmayup Hc Mehmed nm kimesne elinde telbs huccet ile ve olancuyla bir illik criye bulup Rodos cezresinde elinden alnup hals olunm; mezkr akr-ol'nun hakkndan gelinmesi lzim olmdur." diy bildrdn ecilden buyurdum ki: Vardukda, gresiz; fi'l-vk mezbr anun gibi fesd enatden hl olmayup illik esr alup satdui sbit olm mdur, nicedr; asl ve hakkati ile malm idinp habs [] arz eyleyesiz ve ol taraflarda ve deryda gemiyle at bulundukda atlarn ve gemisin girift idp min-bad deryya at gitmekden hazer eyleyesiz.

1746

Balat kazasndan Balm'n, klesi Seydi'ye eya aldrd ve hrszlk yaptrd bildirildiinden, her ikisinin de tefti olunup sular sbit olursa klenin hapsedilmesi ve Yalm'n da kefili alnarak ahvlinin bildirilmesi.

Yazld. Zam Thir'e virildi. F 17 Muharrem, sene: 976 Tavas Kds olup Mfetti olan Mevln Abdlcebbr'a ve Dergh- Muallm 284

avularndan Slih avu'a hkm ki: Balat kazsna tbi Yortan nm karyede mtemekkin olan Balm nm kimesnenn Seyd nm Arab' bir firkateye varup iki kaftn ve baz esbb alup ve bir yund dah har yirden sirka idp ve Receb nm kimesnenn dah bir kaftnn sirka eyleyp; "Mezkr Balm'a virdm; her ne fesd idersem mezbr Balm marifeti[y]le iderin ve mezbr Balm beni defa satup yine geldm ve bir dah kendmi kendme satd, bin iki yz akam ald." didi sicill olunmala mezbr Arab' krekden hals idp ve mezbr Balm yatak oldu ilm olunman mezbr Arab tutlup habsolunup ve mezkr Balm'un bu bbda gerei gibi mukayyed olup ahvli teft olunmasn emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, mezbr Balm' ve Arab' getrdp mslimnlardan ahvlin hakk zre teft idp gresiz; fi'l-vk mezbr Arab vech-i merh zre ikrr idp sicill olunm ise habsidp ve mezbr Balm kend hlinde kimesne midr yohsa hrsuz u ehl-i fesd yata mdur, nicedr; tamm malm idinp dah anun gibi yatak oldu erle sbit olursa yarar kefllere virp ahvlin mufassalen Sdde-i Sadetm'e arzeyleyesiz.

1747

Sekban kynden Sefer Fakih'in ldrlmesinde dahli olduu bildirilen Nebi'nin siyaset olunmas.

Yazld. Mezbr Evren avu'a virildi. F 17 Muharrem, sene: 976 Kean kdsna hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Karye-i Sekbn'dan katlolan Sefer Fakh; "Demin ve diyetin dav itmesn." diy katlitdkleri ol Ahmed hussnda maznnalar olup tefti fermn olunan karye-i mezbreden Neb ve Mustaf nm ehl-i fesd taleb olundukda Mustaf gaybet eyleyp mezkr Neb meclis-i era ihzr olundukda ehl-i fesd olup dyim fesd enatden hl olmadu ecilden karyesi halk; "Kefl olmazuz; nice defa habsolund, tlk eyledk; asl slh olmad." diy ehdet eyleyp ve ayn- vilyetden keyfiyyet-i hli sl olundukda; "Yaramazlk ile mehrdur; ey kimesne deildr." diy haber virdklerin" arzitdn ecilden zikrolunan huss kd-askerm Pye-i Serrm'e arzitmein mezbr Neb'ye siyset olunmasn emridp buyurdum ki: Dergh- Muall avularndan Evren avu [vardukda], arzitdn zre ise mezkr Neb'ye siyset eyleyp emrm yirine vardun yazup arzeyleyesin.

1748

Varna Nibi Aleddin'in niybetten azledilmesine ramen tekrar niblik ettii bildirildiinden, bu kiinin niybetten alnmas ve kimseye emr-i erife aykr i yaptrlmamas.

285

Yazld. Silistre kazsndan mazl olan Seyyid Mehmed'n demisi Mehmed'e virildi. F 22 Muharrem, sene: 976 Prevadi kdsna hkm ki: Varna Nyibi olan Aleddn nm kimesneden rey mteekk olup maa-hz mukaddem emr-i erf ile niybetden ref olunmken gir bi'l-fil nyib oldu ilm olunman buyurdum ki: Gresin; mukaddem nyib-i mezbr emr ile ref olmken gir bi'l-fil niybet iderse niybetden ref idp ve er- kavme mugyir ve emr-i erfme muhlif kimesneye i itdrmeyesin.

1749

Kefe taraflarndaki zahire sknts nedeniyle Kefe Beyi Kasm Bey tarafndan talep edilen zahirenin Samsun'dan tedariki iin emir gnderildii; ayrca Rumeli'den de zahire tedarik olunup gnderilecei.

Yazld. Mezbr Ktib Ahmed'e virildi. F 21 Muharrem, sene: 976 Kefe Sanca Bei Ksm Be'e hkm ki: Mektb gnderp; "mh- Zi'l-hcce'nn on altnc gni Kefe'ye varlup gemiler ve azebler ihzr olunmak zre olup lkin ol diyrda zahreye kifyet mikdr tereke olmayup zahre emrinde muzyaka ekilp bu cnibden zahre gnderilmek lzim oldun" bildrmisin. mdi; [buyurdum ki:] Zahre hussyn Samsun cniblerine ahkm- erfe ile dem gnderilp zahre tedrk olunmdur. na'llh tel Rmili'nden dah vakt mevsimi ile zahre tedrk olunup irsl olunur. Amm; hliy un tedrk olunup mevsiminden mukaddem irsl olunursa un fsid olmaz m, nicedr; vuk zre yazup bildresin.

1750

Yemen seferi iin am'dan gnderilen be yz kavvasa ilaveten talep olunacak kavvaslarn ulfelerinin toplanan kavvas akesinden verilmesi ve ne kadar para kaldnn bildirilmesi.

Yazld. demisi Sleymn Kertik'e virildi. F 16 Muharrem, sene: 976 m defterdrna hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Yemen Seferi'yn her yiirmi hneden bir nefer kavvs alnmala cmle bin be yz nefer kavvs cem olunmak fermn olunman Mustaf Paa dmet malhi m'da iken be yz mikdr tedrk olunup bile gidp bin nefern akas tedrk olunup; "Msr'da dem mmkin ise cem olunur; deil ise irsl oluna." diyp hliy cem olunan ml kll mebla olup bin kavvsa bu kadar ml sarfolunmayup kifyet mikdr m gnderilr, yohsa cmle mi irsl olunur?" diy 286

arzeyledn ecilden buyurdum ki: Vusl buldukda, gresin; eger dah kavvs mhimm olup mrun-ileyh vezrm cnibinden taleb olunursa tedrk olunan kavvs zikrolunan akadan ulfelerin ve syir levzim viresin ve ne mikdr aka cem olunup kavvsa ne denl virilp mads ne kadar kaldun yazup tafsli ile bildresin.

1751

Vezir-i zam Mehmed Paa'nn Bergos'ta yaptrd imreti iin ok sayda benn gnderilmesi ve dier hususlarda da gereken yardmn yaplmas.

Yazld. Al avu ile kethud bee gnderildi. F 15 Muharrem, sene: 976 orl kdsna hkm ki: Hliy dstr- ekre[m], mr-i efham il-hrih Vezr-i Azamum Mehmed Paa edma'llh tel icllehnun nefs-i Bergos'da bin olunan mreti mhimmi in benn lzim olman taht- kazndan vfir mstevf benn ihrc idp mahall-i mezbra gnderilmesin emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, tehr itmeyp mrun-ileyhn vk olan binsyn taht- kazndan vfir mstevf benn ihrc idp lt esbblar ile mahall-i mezbreye gnderesin ki, varup hdmetde bulunalar ve syir lzim olan kereste ve gayri husslarda dah gerei gibi muvenet muzhere[t] eyleyesin. Huss- mezbr mhimdr; ihml msheleden hazer eyleyesin. Yazld. H. Bir sreti, Silivri kdsna. Yazld. H. Bir sreti, Rodoscuk kdsna.

1752

Silifke'de Mele Araplar ve harmilerin ortaya karak ahalinin mal ve eyalarna tecavz ettikleri bildirildiinden am Muhafz Murat Paa'nn kendilerine iczet verdii el sanca sipahilerinin Silifke muhafazasnda istihdam edilmeleri.

Yazld. Karaman belerbeisinn kethudsna virildi. F 19 Muharrem, sene: 976 Hkmden gep msveddesi yokdur. il sanca beine hkm ki: Hliy emru'l-meri'l-kirm Karaman Belerbeisi olup m muhfazasnda olan Murd dme ikblh Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; " il sancana tbi Silifke 287

kds kendye mektb gnderp; "Baz nevh v kurda Mele Arab kup mslimnlarun terekelerine ve esbblarna el uzadup ve baz yirlerde ve billerde harm zhir olup rey ztrbdadur." diy ilm idp liv-i mezbrun ol cnibde olan siphlerinn yararlarndan nicesi alaybeileri ile hacc- erf muhfazasna gnderilmidr. Mad siphleri ekseri piyde v b-silh ve ziyde fakru'l-hl ve vech-i malarnda muzyaka ve bu cnib kaht zre olup hdmete dah kdirler olmayup ve muhfazaya syir sancak siphleri kifyet idp ve anlarun dah yararlarndan birezi alkonlup ve fakrlerine Yave-ol (?) dimekle marf zam serdr tayn olunup varup liv-i mezbrda mnsib olan yirde oturup muhfazada olmak zre iczet virilp ve hacc- erf geldkden sonra madsna dah ihtiyc kalmaz." diy arzitmein buyurdum ki: Vardukda, anun gibi mrun-ileyh Murd dme ikblh gnderdi il siphlerin sana emrolunan muhfaza hdmeti[n]e istihdm eyleyesin.

1753

Kavala'da kree konulan Kastamonulu Fethullah olu Kl'n Dergh- Muall'ya gnderilmesi.

Yazld. brhm nm dnimende virildi. F 18 Muharrem, sene: 976 Kavala kapudnna hkm ki: Kastamon sancandan Fethullh ol Kl nm kimesne Kavala'da krekde imi. Buyurdum ki: Mezbr yarar demnle Dergh- Muallm'a gnderesin. Amm; yolda gaybet itdrilmekden ziyde hazer idesin.

1754

Ohri sancann Raka nahiyesinde su ileyen hrsz ve harmilerin serbest timarlara katklar, taleb olunduklarnda sahiplerinin bunlar elevermedii bildirildiinden, ehl-i fesdn her nerede olurlarsa olsunlar yakalanp haklarndan gelinmesi; ehl-i fesd elevermeyen erbb- timarn isimlerinin bildirilmesi.

Yazld. Kethuds Husrev'e virildi. F 21 Muharrem, sene: 976 Ohri beine hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; " "Kaz-i mezbra tbi Raka nhyesinde hrsuz u harm kesret zre olup fesd enat eyledklerinde kaup serbest tmrlara varup snup taleb olundukda; "Karyelerimz serbestdr; sancakbei tarafndan dahlolunmaz." diy ehl-i fesd elevirmeyp akalarn almala gnden gne fesd enatleri ziyde olup haklarndan gelinmedin ve; "Zikrolunan ehl-i fesd syir kazlarda nice mslimnlarun evin basup shblerin katleyledi." diy nhye-i mezbre ahlsi* haber virdklerin" bildrmisin. mdi; "serbest" dimeyp her kande ehl-i fesd olursa toprak kds marifeti[y]le tutlup elegetrilmesin emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda gerei gibi mukayyed olup gresin; arzolundu gibi olup 288

anun gibi ehl-i fesd kaup serbest karyelere varup snursa shblerine tealll niz itdrmeyp mecl virmeyp ehl-i fesd tutup erle haklarndan gelesin. yle ki; ol serbest karyeler shbleri anun gibi kaup karyelerine [snan] ehl-i fesd elevirmeyp mun zahr olup akalarn alup ol vechile tealll niz iderler ise isimleriyle yazup Sdde-i Sadetm'e arzeyleye[sin] ki, dirlikleri hara virile. Amm; bu bahne ile mcerred ahz celb in serbest tmrlara dahlidp mcrimi hrice iletp; "Bedel-i siyset." diy akalar alnmakdan hazer idp mcrime gnh sdr oldu mahalde shb-i arz marifeti ile fesd enati sbit olup huccet virildkden sonra erle lzim geleni icr idp hlf- er u knn kimesneye hmyet* itdrmeyesin.

[Yev]m'l-Hams, f 19 Muharrem, sene: 976

1755

Aclun'da mirliv hss olan bir timar, harab olduu iin beylerin kabul etmemesi zerine ifraz ederek Mahmud isimli mzul bir sipahiye tevcih edip o feragat etmeden pepee iki kiiye daha tevcih eden am timarlar defterdarnn kanuna aykr olan bu ilemi yapmasnn sebebini bildirmesi ve bir daha kanuna aykr i yapmamas.

Yazld. Ktib Hamza eleb'ye virildi. F 21 Muharrem, sene: 976 m Tmrlar defterdrna hkm ki: "Acln sancanda alt bin aka tmr mr-liv hss olup harb olmala beler kabl itmeyp ifrz olmdur." diy tmrdan mazl Mahmd'a bir aka ziyde ile tevch idp tezkire virp henz bert itmeyp ve iine fergat iret olunmadn bir aydan sonra Al nm kimesneye tevch olunup anun tahvlinden Mustaf'ya, andan Kurd nm kimesneye virilp cmlenn tezkirelerin bir yirden Sdde-i Sadetm'e gndermisin. mdi; [buyurdum ki:] Bir siphye bir tmr tevch olunup tezkire virilp Atebe-i Ulym'a tezkiresi gelp bertlar grilp sahh siph idi tamm malm olup istihkk oldukdan sonra bert- hmynum virilp badeh ihtiyryla har tmra tlib olursa bert iine iret olunup anda olan icmle dah kaydolunup hara tevch olunur; knn- kadm budur. Defterdr olanlarun bu huss malmlardur. Bunlardan tezkiresi evvel virilen kimesne bert itmedin [ve] iine iret olunmadn akabince birine tevch itmek hlf- knndur. Bu makle knna muhlif vaza irtikb itmee sebeb nedr? Knna muhlif ve emre mugyir i idenler muteb olurlar. Zikrolunan kimesnelere bu mertebe birbiri akabince tezkire virilmek mnsib deildr. Bu bbda cevbun nedr; yazup bildresin ve min-bad hlf- knn ve mugyir-i emr i olmakdan hazer idesin.

1756

ehrizol'un baz kalelerinde mevcut olduu bildirilen fazla neferlerin uygun bir ekilde ihra edilmesi ve ne kadar nefer ihra edildiinin bildirilmesi.
289

Yazld. Kethuds Ivaz'a virildi F 17 Safer, sene: 976 ehrizol belerbeisine hkm ki: Hliy emru'l-meri'l-kirm Badd Belerbeisi skender dme ikblh Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "eh[ri]zol'a mteallik baz klda zevyid nefer vardur." diy bildrmein yoklanup ihrc olunmasn emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, taht- hkmetnde olan kl yoklanup anun gibi zevyid nefer var ise vech mnsib grdn zre ihrc eyleyp ve ne mikdr nefer ihrc itdn yazup bildresin.

1757

Ulyanolu vilyetine yaplan kalelere konulan nefert ve tayin edilen ulfelerinin miktar ile fetholunan yerin mahsulnn ve nefertn mevciblerinin defter edilerek arzedilmesi; eski kalelerinden ihra edilip fetholunan kalelere konulan nefertn mevciblerinin eskiden aldklar yerden verilmesi ve kalelerdeki fazla nefertn yaplan kalelere ve ihtiya duyulan dier yerlere gnderilmeleri.

Yazld. Kethudsna virildi. Badd belerbeisine hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Ulyn-ol vilyetinde bin olunan kla konlan kul u hsr-eri ve syir nefertun mevcibleri ne mahalden virilecei mukaddem arzolunup cevb gelmemele hl tekrr arzolunup zikrolunan nefertda zevyid vardur; lkin yazlduklar zamnda lzim idi ve Badd ve ehrizol'a mteallik baz klda zevyid nefer vardur; yoklanup ihrc olunmas mnsibdr." diy bildrmisin. Buyurdum ki: Vusl buldukda, bin olunan klun her birinde kul aas ve dizdr u azeb aas ve nefertdan ne mikdr dem yazlup ve ne mikdr ulfe tayn olunup ve mukarrerleri ne mikdr oldun ve fetholunan vilyetn eger Akreteyn skelesi ve eger syir hs tayn olunan yirlern mahsli nedr; neye mtehammil oldun asl ve hakkati ile malm idinp ve yeniden yazlan nefertun dah mevciblerini defter idp muaccelen Sdde-i Sadetm'e arzeyleyesin ve nefert- mezbrdan baz sbk kldan ihrc olunup hl fetholunan kla vaz olunm; anun gibilern mevciblerin kadmden virilgelen yirden virdresin ve zevyid nefer var ise ihrc idp Ulyn-ol vilyetinde bin olunan kalalardan lzim olanlarna tayn eyleyp ve Badd'[d]a olan kl yoklayup eger kadm ve eger hdisdr; zevyid nefer cyiz deildr; vech mnsib grdn zre ihrc eyleyesin. Bu bbda ehrizol belerbeisine dah emr-i erfm gnderilmidr ve; "Lahs belerbeisi dah sana mektb gnderp; "geen senede emr ile kendye tayn olunan Badd ve ehrizol kullarn ve yenierilerini ve elli nefer topc" taleb eyleyp lkin; "Badd kul ancak ml- mr tahsline ve Badd muhfazasna kifyet ider." diy; "gnderilmesi mnsib olmadun" bildrmisin. mdi; mukaddem hkm-i erf 290

gnderilp Badd kullarndan iki yz nefer Basra muhfazasna ve Basra kullarndan iki yz nefer Lahs'ya gitmek emrm olup ahkm- erfe gnderilmidr. Ol emr-i erfm muktezsyla amel idp ve taleb olunan elli nefer topcnun dah yiirmi neferin irsl eyleyesin. Anun gibi Badd'da topc lzim olursa Dergh- Muallm topclarndan irsl oluna.

[Yev]m's-Sebt, f 21 Muharrem, sene: 976

1758

Yukar Cnib'den gnderilen doanlarn havalarn scak olmas nedeniyle alkonulduunun ve doanc lzm olduunun bildirilmesi zerine Lain adl doanc ile yarar doanclarn gnderildii; doanlar tlenip mevsimi geldiinde Sdde-i Sadet'e gnderilmesi ve daha sonra gelecek doanlarn da yarar doanclara verilerek gnderilmesi.

Yazld. Kethudsna virildi. F 22 Muharrem, sene: 976 Erzurum belerbeisine hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp Yukaru Cnib'den gnderilen toanlar hevlar ss olmala alkonlup ve yarar toanc lzim olup mukaddem bu hdmet in gelen Lain yarar toanclar ile vardukda arzeyledn zre ol hdmet in kifyet mikdr toanclar ile mezbr L[a]in irsl olunmdur. Buyurdum ki: Vusl buldukda, zikrolunan toanlar tlekden kup mevsimi geldkde mezbr ile Sdde-i Sadetm'e gnderesin ve; "Baz gelecek toanlar dah vardur." diy ilm itmisin. yle ki; mevsimiyle gelp irie, anlar dah irsl eyleyesin. Zamnyla gelp irimez ise mevsimi gelince yarar toanclara virp levzimin tedrk idp zamn geldkde gnderesin.

1759

Hrsz ve harmilerin ele geirilmesinde ve dier gerekli durumlarda yakn yerlerdeki sancakbeyleri, alaybeyleri, zam, erbb- timar, eriba vs. tarafndan Amasya Sanca beyine gereken yardmn yaplmas.

Yazld. Kethuds Mehmed'e virildi. F 22 Muharrem, sene: 976 Amsiyye Bei Vel Be'e hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "hrsuz u harmyi elegetrmede ve syir muzyaka mahallinde muvenet olunmasn" ilm itdn ecilden buyurdum ki: Anun gibi hrsuz u harm elegetrmekde ve gayri muzyaka mahallinde eger sancauna karb olan sancakbeleridr ve eger alaybeleri ve zam v eribalar ve 291

erbb- tmr ve hsr-erleridr; muvenet lzim geldkde tealll itmeyp sana yitip muvenet eyleyeler.

1760

Debri kazasnda yaptrlan kaleye etrafta bulunan kalelerden grevlendirilen hisar-erlerinin isimlerinin yazl olduu defterin gnderildii; defterde ismi geen hisar-erlerinin toplatlp yeni yaptrlan kalede istihdam edilmesi.

Yazld. Kethudsna virildi. F 22 Muharrem, sene: 976 Ohri Bei Osmn Be'e hkm ki: Debri kazsnda mceddeden bin olunan kalaya etrfnda olan kldan ihrc olunan hsr-erlerinn ale'l-esm defteri alnup mhrlenp irsl olunmdur. Buyurdum ki: Ol defter mcebince kl- mezbreden tayn olunan hsr-erlerini ihrc idp kala-i mezbreye tayn eyleyp istihdm eyleyesin; kimesneye hlf- emr tealll niz itdrmeyesin.

1761

Midilli Kalesi sbk Topubas Sinan'n hisar dahilindeki mir top kundan levent reislerinden Muslihiddin'e satt iddiasnn tefti edilip olayn aslnn ortaya kartlmas.

Yazld. Blkba Hseyin'e virildi. F 22 Muharrem, sene: 976 Midill beine, kdsna hkm ki: Bundan evvel Kala-i Midill'de Topcba olan Sinn dhl-i hsrda olan mr top kundan levend reslerinden Muslihuddn nm rese bey idp hliy Topcba olan Hc, Sinn'dan taleb itdkde inkr idp; "Sancakbei c dme zzh taleb idp marifet-i kd ile kala kethuds ile Blkba Hc Memi alup gidp virmiler." diy cevb virp kethuddan sl olundukda; "Benm haberm yokdur; sancakbei virmidr." diy kelimt itdkleri mseccel idine sret-i sicill ibrz olunman buyurdum ki: Vardukda, bu huss onat vechile teft idp gresiz; zikrolunan mr top kundan mezbr levend resine virenler kim idi zhir olursa vuk zre yazup arzeyleyesiz.

292

1762

Aksaray nibi ile Kohisar niblerinin yerli halktan olduklar, sulular koruyup kolladklar ve rvet alarak salverdikleri; Aksaray nibinin grevden uzaklatrlmas iin daha nce de emirler geldii halde yine niblik yapt bildirildiinden, Aksaray nibinin grevden alnmas, dier niblere ise ehl-i fesda yardmc olmamalar ve kanunsuz i yapmamalar hususunda skca tenbihte bulunulmas ve kanunsuz i yapanlarn niybetten alnmalar iin isimlerinin bildirilmesi.

Yazld. Kethudsna virildi. F 22 Muharrem, sene: 976 Aksary beine ve kdsna hkm ki: Sen ki sancakbeisin, mektb gnderp; "Nefs-i Aksary ve kasaba-i Kohsr ve nhye-i mezbr nyibleri cmlesi yirl olup il zerinde gezp voyvodalarumuz ehl-i fesd elegetrdkde hrsuz u harm-zde ile bir olup erle lzim geleni icr eylemedklerinden gayri muvenet olup akalarn alup hals iderler. Nice kimesne hakk- ersi kalup teaddlerinn nihyeti yokdur ve Aksary Nyibi olan Muslihuddn nm kimesnenn hakknda defetle emr-i erf gelp ref fermn olunmdur. Bu defa dah bunlar ref olunmas lzim olmdur." diy bildrdn ecilden buyurdum ki: Vusl buldukda, mezbr Aksary Nyibi Muslihuddn mukaddem emr ile niybetden ref olunm iken bil-emr yine niybet iderse emr-i erfm muktezsnca niybetden ref idesin ve gayri nyiblere tenbh tekd idesin ki, min-bad er- kavme muhlif teadd eylemeyp ve ehl-i fesda mun olmayalar; memn olmazlarsa yazup bildresin ki, niybetden ref olunalar.

[Yev]m'l-Ahad, 22 Muharrem, sene: 976

1763

Msr beylerbeyinin, Menfiyye'de eyh'l-Arab olan Badd olu Atyye'yi, reyaya zulmettii iin grevden alarak yerine yine Badd oullarndan Alln' nasbettiine dair gnderdii mektubun alnd; beylerbeyinin bundan sonra da, Hazine'ye ve memlekete faydal grd ekilde hareket etmesi.

Yazld. Msr belerbeisine hkm ki: Mektb gnderp; "Menfiyye'de eyhu'l-Arab olan Badd-ol Atyye hussn ve reyya zulm teaddsi oldun" bildrp; "yirine yine Badd-oullarndan Alln nm kimesne nasbolundun" ilm itmisin; dah her ne dimi isen ale't-tafsl malm olup lm-i erfm muht u mil olmdur. Buyurdum ki: Vusl buldukda, min-bad vech mnsib grildi zre memlekete ve Beyt'l-ml'e enfa olanla amel olunup ol cnibe mteallik olan ahvli ale't-tevl ilm itmekden hl olmayasn. 293

1764

Turlu suyundan ve eskiden beri kullanlmayan iskelelerden bezirgnlarn ve dier ahslarn geilerine izin verilmemesi.

Yazld. Akkirman bei kethudsna virildi. F 7 Safer, sene: 976 Silistre ve Akkirman belerine hkm ki: Baz bzergnlar Turlu suyndan ve kadmden taht- hkmetinzde ileygelmeyp geilgelmeyen iskelelerden gemek men olunmken memn olmaduklar istim olunman buyurdum ki: Min-bad Turlu suyndan ve syir geilgelmeyen iskelelerden bzergnlar ve gayriyi germeyp o makle mevz muhkem bend sedd idp emrme muhlif kimesneye i itdrmeyesiz. Bu hussa mukayyed olup bb- ihtimmda dakka fevteylemeyesiz.

1765

Haclarn durumu ve Arap eyhlerinden bazlarna hilat ve istimlet verildii hakknda Murad Paa tarafndan gnderilen mektubun alnd; paann haclarn ihtiyalarn tedarik edip durumlar hakknda bilgi ulatrmaya devam etmesi.

Yazld. Kethudsna virildi. F 9 Safer, sene: 976 Karaman Belerbeisi olup m muhfazasnda olan Murd Paa'ya hkm ki: Hliy mektb gnderp; "hacc- erfe ve huccca mteallik olan ahvli" ilm idp ve; "Arbdan bazna hlat istimlet virp ihtimm eyledn" bildrmisin; makl eylemisin. Dah her ne dimi isen al-vechi't-tafsl malmum olmdur. Buyurdum ki: Vardukda, min-bad huccc- zevi'l-ibtihcun zahresi huss ve gayri umrda vech mnsib grildi zre tedrk idp ol cnibe mteallik olan ahvli ilm eylemekden hl olmayasn.

1766

am'da mahbus bulunan Nasrullah'n eceliyle ld izlenimi uyandracak bir ekilde ortadan kaldrlmas.

Yazld. Kethudsna virildi. F 22 Muharrem, sene: 976 m muhfazasnda olan Karaman belerbeisine hkm ki: Anda mahbs olup arzitdn Nasrullh nm Arab'un ahsen vechile izlesi lzim olman buyurdum ki: Vardukda, mezbrun izlesi erbet ile mi olur, bi'l-cmle eceliyle lmek hletin irb idp vech mnsib grildi zre n-bd idp badeh vuk zre yazup bildresin.

294

1767

Dadyan Melik olu Grgi Melik'in sancana gnderildii ve Gril Melik'in Sdde-i Sadet'e gelmek istediine dair Erzurum beylerbeyinin gnderdii mektubun alnd; Gril Melik'e izin verildii, geli-gidiine kimsenin engel olmamas ve gerekli kolayln gsterilmesi.

Yazld. Kethudsna virildi. F 22 Muharrem, sene: 976 Erzurum belerbeisine hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Dadyan Melik ol Grgi Melik'i sancana uladurmak in emr-i erfm zre mnsib olan beler kolup gnderildin ve Gril Melik Sdde-i Sadetm'e r-ml* itmek niyyeti[n]de oldun" bildrmisin. mdi; Dergh- Madelet-penhum'a tevech idenler hakknda Bb- Sadet-mebum mefthdur. Buyurdum ki: Vusl buldukda, mezbr Gril* Melik Dergh- Muallm'a gelmek isterse gele gide; kimesne mni olmaya.

1768

Osmanl lkesinde len Leh tccarlarnn veya hizmetkrlarnn muhalleftna Beytlmalciler tarafndan mdahele edilmeyip muhalleftn eksiksiz olarak tesbit edilerek sicil sretleri ile kervanbalarna teslim edilmesi; kendi aralarndaki kavgalarnn da ayn ekilde kervanba tarafndan yattrlp suba vs. tarafndan mdahale edilmemesi ve ahidnmeye aykr i yaplmamas.

Yazld. Tercemn Mahmd'a virildi. 23 M. Memlik-i Mahrse'de vk olan belere ve kdlara hkm ki: Hliy Leyh kralnun Sdde-i Sadetm'de olan ilisi Dergh- Muallm'a arz- hl idp; "vilyet-i Leyh bzergnlarndan vey hdmetkrlarndan birisi Memlik-i Mahrsem'de mrdoldukda ahid-nme-i hmynuma mugyir beyt'l-mlciler muhalleftna dahlidp teadd itdklerin" bildrp ol bbda hkm-i hmynum taleb eylemein buyurdum ki: Varcak, anun gibi vilyet-i mezbre bzergnlarndan vey hdmetkrlarndan birisi Memlik-i Mahrsem'de mrdoldukda beyt'l-mlciler ana dahl taarruz itmeyp nukd u esbbndan her ne vk olursa yazlup sicill olunup sret-i sicilleri ile krbnbalarna b-kusr teslm olunup ahid-nme-i hmynuma muhlif kimesneye i itdrmeyesiz ve mbeynlerinde birbiriyle gavglar vk oldukda dah sbalar demi tecvz itmeyp krbnbalar mbeynlerin slh idp hricden kimesneyi dahlitdrmeyesiz. H. Bu sretde ayn ile be hkm-i erf yazlmdur. 295

1769

Osmanl lkesine gelen Leh tccarlarndan, eskiden beri alnagelenden fazla gmrk alnmamas, atlarna mdahale edilmemesi ve gmrklerini dedikten sonra tekrar gmrk talep edilmemesi.

Yazld. Tercemn Mahmd'a virildi. 23 M. Memlik-i Mahrse'de vk olan belere ve kdlara ve menya hkm ki: Hliy Leyh kralnun Sdde-i Sadetm'de olan ilisi Dergh- Muallm'a arz- hl idp; "vilyet-i mezbre bzergnlarndan taht- hkmetinz[e] ticrete gelenlerden kadm'l-eyymdan alnugelenden ziyde gmrk taleb olunup ve bir defa alndukdan sonra tekrr gmrk alnup teadd itdklerin ve atlarna ulakdan ve yenieri tyifesinden ve gayriden dahl tecvz olundun" bildrp ol bbda hkm-i erfm taleb itmein buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda tamm mukayyed olup anun gibi vilyet-i Leyh bzergnlarndan taht- hkmetinze ticrete gelenlerden det knn zre metlarna gre gmrklerin ed itdklerinden sonra bir aka ve bir habbe ziyde gmrklerin aldurmayup ve bir defa ed itdklerinden sonra olgelene muhlif tekrr gmrk taleb itdrmeyesiz ve bindkleri brgrlerine eger yenieri tyifesinden ve eger siph ve gayriden ve ulakdan ahid-nme-i hmynuma mugyir bir ferdi dahl taarruz itdrmeyesiz. H. Bu sretde ayn ile be hkm dah yazlmdur.

1770

Eski Saray'da baltaclk hizmetinde istihdam edilen otuz nefer olann says on bee dnceye kadar yeni olan verilmemesi; on bee dtnde yerlerine tekrar on be nefer olan verilmesi.

Yazld. Muhzra virildi. F 23 Safer, sene: 976 Yenieri aasna hkm ki: Bundan akdem Eski Sary'da istihdm in otuz nefer olan alnup baltaclk hdmetinde olmak zre tayn olunmlar idi. mdi; zikrolan olanlar on be nefere inince min-bad olan virilme[me]sin emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, emrm zre on be nefere inince dah olan virmeyp on be nefere indkden sonra ber-karr- sbk on be nefer istihdm olunup on be eksildkce yirine olan virp on beden ziyde olan virmeyesin.

296

1771

Filibe'de Dervi adl harminin yoldalarndan olup hlen firarda bulunan ve fukaraya zulmedip srekli fesad kardklar bildirilen Rstem adl sipahi ile on be levendin takip edilerek veya kefillerine buldurularak yakalanp tefti olunmalar ve suu sbit olanlarn hapsedilip neticenin arzedilmesi.

Yazld. Arz getren demisi Mehmed'e virildi. 22 Muharrem, sene: 976 Dergh- l avularndan Filibel Zam Mehmed avu'a hkm ki: Hliy mektb gnderp; "sbk emirle kefl (?) olunan Derv nm harmnn yoldalarndan ol zamnda gaybet iden Rstem nm siph hl on be nefer mikdr levend ile ol diyrda dyim fesd enat zre [olup] fukar mezbrlarun erlerinden muztarib'l-hl olduklarn" ilm itmisin. mdi; arzitdn zre mezbrlarun elegetrilmesi lzim olman buyurdum ki: Bu bbda tamm dikkat ihtimm ile mukayyed olup mezbr harmyi ve yoldalarn eger hufyeten yataklandurmak ile midr ve eger kfelsna ve gayri erle buldurmas lzim olanlara buldurmala m ve'l-hsl her ne tark ile mmkin ise elegetrp toprak kds marifeti ile ahvlin erle grp fesd enatleri sbit zhir olanlarn habsidp vuk zre Dergh- Muallm'a arzeyleyesin ki, sonra ol bbda emr-i erfm ne vechile sdr olursa mcebi ile amel oluna ve mezbr harmyi ve yoldalarn yataklandurdunde elegetrmekde muvenet in lzim olursa anda olan zam v siphlerden kifyet mikdr kimesnelerle haberlep ittifk idp anlarla maan varup elegetrmekde mezbrlar dah tamm say ikdm ve dikkat ihtimm idp bu bbda ihmlden gyet hazer ideler.

[Yev]m'l- sneyn, f 23 Muharrem, sene: 976

1772
Yazld.

Acem diyarndan Diyarbakr ve Van'a gelen bezirgnlardan alnan bac ve gmrn yalnz mir tarafndan alnp Ekrd beyleri tarafndan alnmamas.

Diyrbekir belerbeisine hkm ki: Diyr- Acem'den gelp belerbeiline urayanlardan Ekrd beleri; "Sancamuza konarlar." diy bc u gmrk alduklar istim olunup imdi; bc u gmrk mrden gayri yirde alnmayup mr in mid'de alnmak emrm olmdur. Buyurdum ki: Vardukda, min-bad Ekrd belerine tenbh ilm eyleyesin ki, ol cnibden gelen bzergnlardan "bc u gmrk" diy nesne almayup mahall-i memrda mr in alna. Huss- mezbr mhimdr; bu bbda mukayyed olup kimesneye emr-i erfe muhlif i itdrmeyesin.

297

Yazld. Bir sreti dah, Van belerbeisine.

1773

Lahsa beylerbeyi tarafndan talep edilen yenierilerin yeniden yazlmak sretiyle tedarikinin uygun olmad; bunun yerine Badad'daki fazla neferlerden bir ksm ile yirmi adet topunun Lahsa'ya gnderilmesi.

Yazld. Kethudsna virildi. F 26 Muharrem, sene: 976 Badd belerbeisine hkm ki: Mektb gnderp; "Lahs belerbeisinden sana mektb gelp; "sene-i sbkada kend arz mcebince emrile Badd'dan iki yz ve ehrizol'dan iki yz yenieri ve Badd'dan elli nefer topc ve barut u yarak" taleb idp Badd'un kul ve yenierisi dyim mr hdmetden hl olmayup eger memleket ml zabtdur; anlar ile myesserdr. Badd'un topclar bu defa vk olan seferde nice zahmet ekmilerdr. Lahs'nun askeri kendye kifyet ider; okluk ad yokdur. Bundan anda asker gnderildi takdrce anda varnca bir ie dah yaramaz olup ekseri helk olurm. Geen yl Vst Bei ve Kul Aas Haydar ile gnderilen kullarun ekseri helk ve bksi env- adlet ile tutsalar Lahs'da fitne v fesddan gam ekecek yir yokdur; bu diyrun askeri ancak bunda istihdma kifyet ider. Asker gnderilmek lzim gelrse baz zyid yirden ihrc olunup veyhd yeniden dem yazmak evldur." diy bildrmisin. mdi; ol cnibde vk olan hdmet bir eltk biildi zamn ve bir dah hurma iridi evndur. Yeniden dem yazmak asl cyiz deildr. Maa-hz mukaddem hkm-i erfm gnderilp; "Vech mnsib grildi zre zyid olan nefertdan baz ihrc olunup ve taleb olunan elli nefer topcdan yiirmi neferi irsl oluna." diy emrm olmdur. Buyurdum ki: Vusl buldukda, yeniden dem yazmayup emr-i sbk mcebince yiirmi nefer topc ihrc idp gnderesin.

1774

Filibe'de yakalanan hrsz ve harmilerin siyaset olunmas.

Yazld. Arz getren demisi Mustaf'ya virildi. F 26 Muharrem, sene: 976 Filibe kdsna hkm ki: Mektb gnderp; "Kassb-ol Tokl dimekle marf ve erci dimekle mehr levend hrsuz u harmler olup nice fesdlar sicill olunup vilyet halk; "Ey kimesneler deillerdr." diy ekv idp defetle thmetleri zhir olman Arslan ve Mahmd nm yoldalaryla elegetrilp [ ] lzim oldun" bildrmein kd-askerlerm Pye-i Serrm'e arzitmein mezkrlara siyset olunmasn emridp buyurdum ki: Mezbrlara siyset eyleyp emrm yirine vardun yazup bildresin. 298

1775

Leh elisi ile birlikte Lehistan'a gnderilen Hasan avu'un yanna Bodan'da, Trke ve Lehe bilen yeteri miktarda adam verilmesi.

Yazld. Hasan avu'a virildi. F 24 Muharrem, sene: 976 Bodan voyvodasna hkm ki: Hliy Dergh- Muallm avularndan kdvet'l-emsil Hasan avu Dergh- Muallm'a gelen Leyh ilisine kolup ol cnibe irsl olunmdur. Buyurdum ki: Vusl buldukda, mm-ileyhe Trk ve Leyh dillerin bilr kifyet mikdr demlerinzle bile koup gnderesiz ki, varup emrm zre ed-i hdmet idp gir mm-ileyh ile bile gelp gide.

1776

Tamiri istenen skenderiye'nin Rec ky yaknndaki kalenin deniz kenarnda m yoksa karada m olduunun ve tamirinin ka akeye mal olacann bildirilmesi.

Yazld. Mehmed avu nm kimesneye virildi. F 28 M., sene: 976 skenderiyye kdsna hkm ki: Mektb gnderp; "Bundan akdem skenderiyye sancanda Rec nm karyede hsr yaplmas fermn olunman hl kire ta ve syir kereste grilp otuz-krk bin aka harcolunup hl tehr olunmala alnan kereste telef olmak mukarrer olup ve skenderiyye muktat () yla sekiz yz bin akaya olup eger kala tamr olursa tahvl hrinden yla varnca skenderiyye skinlerinden Derv nm kimesne on kerre yz bin akaya kabl idp ve bundan gayri syn zre olan karyelern hakkndan gelinmesin sn olur." diy bildrdn ecilden buyurdum ki: Vusl buldukda, tamri lzim olan kala leb-i deryda mdur ve dery kenrnda oldu takdrce ziyde istihkm zre olmakdur; bi'l-cmle eger leb-i derydadur ve eger karadadur; [ka] aka ile* itmma irimek mmkin olursa ehl-i* vukf muhamminlere tahmn i[t]d[r]p vuk zre mufassal merh arzidesin.

1777

Cezyir Seferi'nde olup mevcibleri verilen Dergh- Muall topcularnn miktar ve isimlerinin defter edilip gnderilmesi.

Yazld. Kethudsna virildi. F 26 Muharrem, sene: 976 Badd belerbeisine hkm ki: Bu defa; "Cezyir Seferi'nde olan Dergh- Muallm topclarna sefer-i mezbrda sene: 975 Muharrem ve Safer ve Rebu'l-evvel aylar mevcibi yetmi bin be yz krk, sene-i mezbre Rebu'l-hr ve Cumdeyn mevcibleri in [altm] yedi bin tokuz yz seksen drt aka ki, ceman yz otuz sekiz bin be yz yiirmi drt aka olur virildi." 299

diy ellerine mhrl temessk virmisin. Amm; ka nefer topc oldu ale'l-esm beyn olunmam. Buyurdum ki: Vusl buldukda, anun gibi Dergh- Muallm topclarndan bu defa Cezyir Seferi'ne olup zikrolunan mevcibleri virilen nefert cmle ka neferdr; ale'l-esm defter idp mhrleyp Dergh- Muallm'a gnderesin.

1778
Yazld.

Lehistan'a tbi Ruslardan Osmanl lkesinde esir olarak bulunanlarn, mslman olanlarnn serbest braklmas mslman olmayanlarn ise ahidnme gereince Leh elisine teslim edilmesi.

Mahrse-i stanbul'dan vilyet-i Bodan'a varnca yol zerinde vk olan kdlara hkm ki: Hliy Leyh kralnun Sdde-i Sadetm'de olan ilisi Dergh- Muallm'a arz- hl idp; "kendye iczet-i hmynum virilp Leyh'e tbi olan Rus esrlerin bulduklarnda ahid-nme-i hmynum mcebince kendlere teslm olunmak" bbnda hkm-i erfm taleb itmein buyurdum ki: Varcak, anun gibi taht- kaznuzda bulunup taleb eyledkleri esrleri onat vechile teft tefahhus eyleyp gresiz: yle ki; Leyh ve Leyh'e tbi olan Rus tyifesinden olduklar zhir ola, ol makle esrlern mslimn olanlar tlk olup henz kfri zre olanlar ahid-nme mcebince mezkr iliye teslm olunup ol bbda kimesneye b-vech tealll niz itdrmeyesiz.

1779

skenderiye'nin isyan eden Bedrote ve Rec ky ahalisinin elebalarnn yakalanarak haklarndan gelinmesi, ancak ailelerine ve mallarna dokunulmamas.

Yazld. demisi Mehmed avu'a virildi. F 28 M., sene: 976 skenderiyye beine hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; " skenderiyye sancana tbi Bedrote ve Rec nm karye halk syn zre olup fesdlar hadden ziyde oldun" bildrmisin. mdi; buyurdum ki: Vusl buldukda, fi'l-vk karye-i mezbre halk syn u tuyn zre olduklar sahh ise hsn-i tedrk ile ba ba mfsidlerin elegetrp haklarndan gelesin. Amm; ehl yllerin esr eylemeyp ve emvl esbblarn gret eylemekden hazer idp bu bahne ile kend hllerinde olanlara dahlolunmakdan ziyde ihtirz zre olasn.

300

1780

Limni'de Belokasr Hisar hisar-erenlerinden Mustafa'nn ehl-i fesd olduu bildirilen olu Ali'nin tefti edilip suu sbit olursa babasndan istenerek kadunaya vurulmas; eer olunu teslim etmezse babasnn iliiinin kesilip kaleden karlmas.

Yazld. Kapuc Sefer'e virildi. F 24 Muharrem, sene: 976 Midill beine hkm ki: Limni dizdr mektb gnderp; "cezre-i Limni'de vk olan Belokasr Hsr erenlerinden Mustaf nm hsr-erinn ol Al dyim let-i harb ile gezp reynun evlerine varup ehl yllerine kasdidp byk karnda nashat eyledi in katl kasdna zerine yriyp gle elinden hals olup mezbrun fesd gnden gne ziyde olman babas Mustaf getrdilp; "Olun getr; zabtolunsun." dinildkde saklayup virmedin" ilm itmein buyurdum ki: Vardukda, bu huss kd marifeti[y]le onat vechile hakk zre teft idp gresin; fi'l-vk mezbr Al'nn ol vechile fesd enati oldu sbit zhir olursa sret-i sicilliyle yazup arzidp ve mezbr babasndan taleb idp alup kadunaya urasn. Eger babas virmeyp nd muhlefet iderse babasnun alkasn* kat idp kaladan reddidesin ve ne vechile oldun vuk zre yazup arzidesin. Amm; b-vech zulm hayf olmakdan ihtiyt eyleyesin.

1781

Tatar tifesinin ve dier kiilerin ellerinden emir gereince alnarak alkonulduu bildirilen Leh esirlerden mslman olanlarnn serbest braklp dierlerinin Leh elisine teslim edilmesi.

Yazld. Mezbr Hasan avu'a virildi. F 24 M., sene: 976 Akkirman beine hkm ki: "Bundan akdem mektb gnderp; "Tatar tyifesinden ve gayriden baz kimesneler Leyh vilyetinden baz yirleri gret hasret idp Leyh reysn [esr] eyledklerin" ilm eyledn ecilden; "Anun gibi Leyh vilyet kfirlerinden Tatar ve gayri kimesneler esr alup Uraz'ndan ve gayri geidlerden alup alkoyup dah arzeyleyesin." diy gnderilen hkm-i erfm mcebince baz Leyh esrlerin Tatar ve gayri kimesneler ellerinden alup alkoduun" ilm eylemisin. mdi; Leyh cnibinden Sdde-i Sadetm'e gelen ilileri hsn-i iczetme mukrin olup Dergh- Muallm avularndan Hasan avu zde kadruh bile kolup ol cnibe varmak zredr. Buyurdum ki: Vusl buldukda, anun gibi Leyh vilyetinden alnup dah Tatar ve gayri elinden alko[n]lan esrlerden ol esrler ki, sahh Leyh ve Leyh'e tbi olan [Rus] esri oldu sbit olup mezkr avuuma slm'a gelmeyenleri teslm eyleyesin ki, mrun-ileyh ili ile vilyetlerine varup gideler. Amm; eger slm'a gelmi var ise anun gibileri dah ahid-nme mcebince dah tlk eyleyesin. 301

[Yev]m'l-Hams, f 26* Muharrem, sene: 976

1782

Yemen Beylerbeyi Osman Paa'nn Yemen ahvline vkf olduunu bildirerek Yemen'e gnderilmesini istedii Dimyat Beyi Mehmed Bey'in Yemen'e gnderilmesi.

Yazld. demisi Mustaf'ya virildi. F 26 Muharrem, sene: 976 Msr belerbeisine hkm ki: Hliy Yemen Belerbeisi olan emru'l-meri'l-kirm Osmn dme ikblh Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; " "mer-i Msr'dan Dimyt Sanca Bei olan kdvet['l-meri]'l-kirm Mehmed dme zzhnun Yemen ahvline vukf u ur vardur." diy Yemen'e gnderilmesin" ilm idp ve; "Dimyt sbk Habe Defterdr olan Hasan dme mecdhya virilmesin" rec eylemein buyurdum ki: Mm-ileyh Mehmed dme zzh[y] mrun-ileyhle Yemen'e gnderesin ki, varup vech mnsib grdi zre hdmetde bulunup ina'llh'l-Eazz itmm- kr myesser oldukda gir gelp gide ve mrun-ileyh Hasan dme mecdh dah bile giderse ol tarkda defterdr hdmeti derse vech mnsib grdi zre tevch arz eyleyesin.

1783

Leh Kral Sigizmunduz'un gnderdii Eli Petros Sivarovski ile Sultan Sleyman Hn zamannda imzalanan ahidnme yenilendiinden, Lehistan tccarna ahidnmeye aykr mdahale edilmemesi.

Yazld. Tercemn Mahmd Be'e virildi. F 26 Muharrem, sene: 976 Memlik-i Mahrse'de vk olan kdlara hkm ki: Hliy vilyet-i Leyh Kral olan iftihru'l-meri'l-zm Sigizmunduz Kral Atebe-i lem-penhum'a mutemedn-aleyh Petros Sivarovsk nm yarar ilisin irsl idp merhm ve mafrun-leh babam Sultn Sleymn Hn aleyhi'r-rahmet ve'l-gufrn ile olan ahdi tecdd itmek murd idinmein tokuz yz yetmi alt Muharremi'nn yiirmi altnc gninden tecdd olunup ve mezbr iliye ahid-nme-i hmynumun nin- hmynumla bir sreti virilp buyurdum ki: Vusl buldukda, ahid-nme-i hmynumda mukayyed olan husslardan eger tccr ahvlidr; mer tutup ana mugyir kimesneye i itdrmeyesiz ve gelp giden bzergnlarn ahde mugyir rencde itdrmeyp itmek isteyenleri sekidp nd eyleyenleri Atebe-i Ulym'a yazup bildresiz. yle ki; ahde mugyir i ola, sizden bilinr; ana gre basret zre olasz.

302

1784

Koyun otlatmak iin Akkirman tarafndan Leh tarafna geen obanlarn koyunlarnn deftere kaydedilerek gerektiinde hak talebinin bu deftere gre yaplmas ve otlak vergisinin de iki tarafn tayin edecei eminler huzurunda yine bu deftere gre toplanmas; Akkirman Tatarlar'nda bulunan Leh esirlerin serbest braklp yerlerine iade edilmesi ve Lehistan'dan hak talebinde bulunmak zere gelecek hak sahiplerine er-i erife gre haklarnn alverilmesi.

Yazld. Bu dah. Akkirman sanca beine hkm ki: Vilyet-i Leyh kralnun Sdde-i Sadetm'e gelen Petros nm ilisi bundan akdem virilen hkm-i hmynumda; "Akkirman tarafndan nehr-i Turl ve Mure nm nehirleri ubr idp otlak in Leyh vilyetine varan obnlarun tavarlar ve koyunlar ne mikdr ise defter olunup defter olmadn varmayalar ve otlak hakk cem olunmalu oldukda tarafeynden mutemedn-aleyh emnler resm alnacak mahalde hzr olmadn alnmayup hzr olduklarnda maan ol defter ile yoklanup alnup cnibeyne yid olan otlak hakkndan bir habbe zyi u ketm olmaya. Kimesnenn tavar ve koyun zyi olursa defter mcebince taleb oluna; kimesneye zulm hayf olmaya ve Akkirman Tatarlarndan ve ol cnibde Leyh reysndan her kimde esr bulunursa cmle tlk olunup ve s Hce ve Sakal Hce ve Kaba ve Alaka ve skenderiyyel Hce-ol tevbilaryla defa segirdim idp alduklar Leyh esrlerin alvirp itdkleri zarar u ziyn tazmn itdrilmek ve ulfe ile bir eflak gnderilp alnan Mihal nm demisin ve Tatar hnna giderken alnan Kador (?) nm demisin zuhra getrp tlk itmek ve ahde mugyir fesd zhir olanlarun haklarndan gelinmek ve Tatar tyifesinden hukk talebi in Leyh kral tarafndan dem geldkde ahid-nme mcebince grilp ashb- hukka erle haklar alvirilp mfsidlern fesdlarna gre haklarndan gelinmek emrm oldu Leyh kralna nme-i hmynumla ilm olunmdur." diy emrm olmd. mdi; ol emrm kem-kn mukarrerdr. Buyurdum ki: Vardukda, bu husslarda gerei gibi mukayyed olup hkm-i erf-i sbk mstedsnca amel idp ana muhlif ve ahid-nme-i erfe mugyir kimesneye i itdrmeyesin.

303

[Yev]m'l-Cuma, f 27 Muharrem, sene: 976

Hl

[Yev]m's-Sebt, f 28 Muharrem, sene: 976

1785

Silistre Beyi Yunus Bey'in Leh Kral tarafndan Memlik-i Mahrse'ye verilen zararn tazmin ettirilmesi iin Lehistan'dan gnderilecek ahsla eit artlarda biraraya gelip meseliyi halletmesi.

Yazld. avubana virildi. F 28 M., sene: 976 Silistre Bei Ynus Be'e hkm ki: Leyh kral tarafndan Memlik-i Mahrsem'de olan zarar u ziyn grilp tazmn itdrilmek huss ve burn ve kula kesilen kimesne ahvli ahid-nme mcebince bertaraf olmak in sennle Dergh- Muallm avularndan Hasan avu zde kadruh tayn olunup ve ol bbda Leyh kralna dah nme-i hmynum gnderilmidr. Buyurdum ki: Vardukda, bu hussda tamm basret zre olup eger Akkirman bei iledr ve eger syir ehl-i vukf mutemedn-aleyh kimesneler iledr; mvere idp bu makle zarar u ziyn grilmek in imdiye dein ne mahalle varlugelmidr ve ne mikdr dem ile varlmdur; onat vechile tetebbu idp dah vech mnsib grildi zre ol mahalle varup ve sen ne mikdr demle varursan mrun-ileyh Leyh kral tarafndan bu hussa tayn itdi yarar demi dah ol mikdr demle gelp yakn (?) grilp mteveccih olunanlardan tazmn itdrilp ve bu fesd idenleri haklarndan gelinmek bbnda tamm basret zre olup birbirinzden emn slim ayrlup gaflet ile Memlik-i Mahrsem'e ve rey v beryya zarar u gezend iridrilmekden ihtirz idesin. Bir ferde ahid-nme-i hmynuma muhlif i itdrmeyp ahid-nme mcebince faslolunmak bbnda mcidd s olasn ve muhtc- arz olan yazup bildresin; yle bilesin.

1786

stanbul zahiresi iin ihra olunan koyunlarn Edirne ve dier kasaba ve kylere urayp telef olmasn nlemekle grevlendirilen Krkkilise msellemleri ve Bl avu'a gereken yardmn yaplmas.

Yazld. Mezbr avua virildi. Krkkilise ve Zaraeskisi ve Yenice kdlarna hkm ki: Mahrse-i stanbul zahresiyn gelen koyun kasabt u kurya urayup zyi u telef oldu ilm olunman Krkkilise'de olan nevbetl msellemler ile Dergh- Muallm avularndan Bl zde kadruh koyun hdmetine tayn olunup sizn dah bu bbda muvenet eylemenz lzim olman buyurdum ki: 304

Her birinz bu hussda tamm mukayyed olup mrun-ileyh avuum marifeti[y]le Mustafpaa Kprsi'nden Krkkilise['ye] gelince koyun uraklarna tayn olunan nevbetl msellem tyifesinden demler koyup muhkem tenbh tekd eyleyesiz ki, mahrse-i mezbre zahresiyn gelen koyun bil-emr Edirne'ye ve syir kasabt u kurya uratmayup ve kassblara karuladup koyun aldurtmayup zyi u telef itdrmeyesiz. yle ki; koyun hfz in koyun koduunuz kimesneler kassblardan ve sricilerden ahz celb idp emrme muhlif i ideler, sonra beyn olunacak zr makbl olmaz; ana gre mukayyed olasz.

1787

Kei ve hu derilerinin, mir skf ve destvne ileyicisi Pr Nazar yeterince satn almadan, bakalarnn satn almasna izin verilmemesi.

Yazld. Mezbra virildi. F 5 Safer, sene: 976 stanbul kdsna hkm ki: Drende Pr Nazar gelp; "mr skf ilenmek in kei ve destvne in h derilerin kifyet mikdr kend akasyla almadn har kimesnelere virildin" bildrmein buyurdum ki: Vardukda, huss- mezbr in eger kei v h derisidr; elvirdi bah ile mezkr kifyet mikdr almadn har kimesneye aldurmayasn.

1788
Yazld.

Erzurum Beylerbeyilii'nde, ran elisi iin muhtelif cinslerden ne kadar zahire salnp toplandnn ve ne kadarnn eliye sarfedilip ne kadarnn yolsuzlukla baz kiiler tarafndan yendiinin ve bu kiilerin kimler olduunun tesbit edilip bildirilmesi.

Erzurum belerbeisine hkm ki: Yukaru Cnib'den gelen ili mhimmi in reyya arpa v buday ve bal u ya ve syir zehyir salnup shblerine akas virildinden mad cmlesi iliye sarfolunmayup baz kimesneler bel u ekl itdkleri ilm olunman buyurdum ki: Vardukda, bu huss onat vechile tetebbu u tecesss idp gresin; ili mhimmi in reydan arpa v budaydan ve bal u yadan ve syir mekltdan ne mikdr nesne cem olunup ve iliye ne mikdr sarfolunup ve ne mikdrn ekl bel itmilerdr ve kimler eklitmidr; tamm malm idinp dah cmlesin tafsl zre yazup Sdde-i Sadetm'e arzidesin.

305

1789
Yazld.

arka giden eli iin ahaliden alnan zahire miktar ile ne kadarnn eliye verilip ne kadarnn bakalar tarafndan yenildiinin ve zahire satn alnan kiilere paralarnn verilip verilmediinin bildirilmesi.

Karahsr- ark kdsna hkm ki: ark cnibine giden ili in kaz-i mezbrdan ne mikdr zahre ihrc olunup ili-i mezbra ne mikdr teslm olunup rey tyifesine akas virilmi midr ve ihrc olunan zahreden bk kalan zahre yine shblerine mi virilmidr, yohsa mbirnden Kd-oullar zimmetlerinde mi kalmdur, nicedr; teft olunup vuk zre arzolunmasn emridp buyurdum ki: Vardukda, huss- mezbra bi'z-zt mukayyed olup mezkr ili in kaz-i mezbrdan ne mikdr zahre ihrc olunup ne mikdr iliye sarfolunmdur ve rey tyifesine akas virilmi midr ve bk ne mikdr zahre kalmdur ve kimler bel u ketm itmidr, Kd-oullar kimlerdr ve ne mikdrdur; mufassal merh yazup bildresin.

1790
Yazld.

Bilecik Madeni'nde hizmete gelen Teke msellemleri alt ay tamamlamlar ise yoklanp yoklama defterinin Sdde-i Sadet'e gnderilmesi ve kendilerinden "selamlk" ad altnda para alnmamas.

Bilecik ve Ermenibzr kdlarna hkm ki: Liv-i Teke msellemleri tarafndan drende Mustaf gelp; "emirle Bilecik Madeni'ne hdmete tayn olunup emr-i erf mcebince alt ay tamm ed-i hdmet itmilerken iczet virilmedin ve emnleri olan kimesne "selmlk" diy birer altun taleb itdin" bildrmein buyurdum ki: Gresiz; bunlar hdmete mberet ideli alt ay olmsa yoklayup yoklama defterin mhrleyp Sdde-i Sadetm'e gnderesiz ve "selmlk" diy bir aka ve bir habbelerin aldurmayasz; yle bilesiz.

1791

Sdde-i Sadet'te bulunan Leh elisinin kardeinin adamlarnn Dinyester nehrinden gemilerle getirdikleri keresteyi baclarn verdikten sonra satp geri dnmelerine mni olunmamas.

Yazld. li demisine virildi. F 27 M., sene: 976 Sonra gemidr. Akkirman beine ve liv-i mezbrede vk olan kdlara ve menya hkm ki: Hliy Leyh kralnun Sdde-i Sadetm'de olan ilisinn karnda olup Cisbilis (?) 306

nm hsrun Bei olan kdvet meri'l-milleti'l-Meshyye Kritofer de Asurun (?); "zikrolunan hsrdan gemilerine tahta v () ve syir kereste tahml idp Nester suyndan demleriyle taht- hkmetinze gnderp det knn zre bclarn virdklerinden sonra kimesne mni olmayup gemileri ile demleri emn slim gir avdet itdrilmesi" bbnda emr-i hmynum taleb itmein buyurdum ki: Mezkrun anun gibi kereste ile gemileri taht- hkmetinze geldkde det knn zre bclarn virp bey itdklerinden sonra gemileri ile demlerin gir emn slim gnderesiz; kimesne mni u dfi olmaya; yle bilesiz.

1792
Yazld. H.

Leh kral ile olan ahidnme yenilenerek elisi ile gnderildiinden Bodan'a Lehistan tarafndan bir tecavz olmadka Bodan voyvodas tarafndan da ahidnmeye aykr i yaplmamas.

Bodan voyvodasna hkm ki: Hliy Leyh kralnun Sdde-i Sadetimz'e kem-kn itat inkyd olup; "ahde muhlif bir cnibden memleket reysna dahl tecvz olunmamak" bbnda nyet rec eyleyp ahid-nme-i hmynumuz taleb itmein mceddeden ahid-nme-i hmynumuz nyet olunup Dergh- Felek-brghmuz'da olan ilisiyle irsl olunmdur. Buyurdum ki: Vusl buldukda, mdm ki, ol cnibden ahd emna ve sulh u salha mugyir i olmaya, sen dah ahid-nme-i hmynumuza muhlif ol cnibe dahl tecvz eylemeyp ahd emn hfzeyleyesin.

1793

Henz Yemen'e hareket etmedii ve halen Msr'da bulunduu duyulan Yemen Beylerbeyi Osman Paa'nn hazrlklarn derhal tamamlayarak Yemen'e doru yola kmas.

Yazld. Anber (?) Husrev avu'a virildi. F 29 M., sene: 976 Yemen Belerbeisi Osmn Paa'ya hkm ki: Bundan akdem Msr Belerbeisi Sinn dme ikblh Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "senn cem tedrk[n] grilp hzr u mheyy olup hemn Vezrm Mustaf Paa edma'llh tel iclleh mahrse-i Msr'a dhl oldu gibi tehr olunmayup Yemen tarafna isticl zre azmet olunmak mukarrer oldun" bildrp ve sana dah defet ile ahkm- erfe gnderilp; "Muaccelen tedrkn grp gitmek zre olasn." diy tenbh olunmken henz mahrse-i Msr'da olup dah Yemen taraflarna tevecch eylemedn istim olunur. mdi; bu kadar zamn avk u tehre bs nedr? Buyurdum ki: Tehr eylemeyp her ne tarkla mmkin olursa cem tedrkn grp ber-vech-i 307

isticl vilyet-i Yemen'e tevecch azmet idp mrun-ileyh Vezrm Mustaf Paa edma'llh iclleh ile yek-dil yek-cihet olup nyet-i Hakk ile adnun def u ref ve memleket vilyetn feth u teshri bbnda vech mnsib grildi zre env- ikdm u ihtimmun vcda getrp bezl-i makdr eyleyesin.

1794

Vezir Mustafa Paa'nn, btn hazrlklar tamamland halde henz Yemen'e hareket etmemi olmasnn sebebini bildirmesi ve derhal hareket edip Hasan ve Osman paalarla birlikte Yemen'in fethi ve dmann defi iin gereken gayreti gstermesi.

Yazld. Tehr olund. Vezr Mustaf Paa'ya hkm ki: Msr Belerbeisi Sinn dme ikblh bundan akdem Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Yemen'e mteallik olan levzim mhimmt cmle tedrk olunup hzr u mheyy olmdur. Hemn sizn gelmenze tevakkuf olunup mahrse-i Msr'a askir-i nusret-meser ile dhl olmak myesser oldu gibi tehr olunmayup isticl zre gnderilr." diy bildrp ve sen dah; "Yemen ahvlinde isticl zre olup tehr eylemeyp ol cniblere muaccelen azmet idp varup dn devlete mteallik olan umrda bezl-i makdr eyleyesin." diy mirran ahkm- erfe gnderilmiken henz mahmiyye-i Msr'da olup dah Yemen taraflarna tevecch olunmadu istim olunur. Avk u tehre bs huss m zuhr eylemidr; asl[] nedr? Buyurdum ki: Bu defa vusl buldukda, asl tehr u terh eylemeyp evmir-i sbka mcebince Yemen'e mteallik levzim mhimmt ne ise muaccelen grp dah askir-i nusret-meserme vech mnsib grildi zre emru'l-meri'l-kirm Hasan ve Osmn dme ikblhm ile istimlet virp hsn-i ittifk u ittihd idp adnun def u ref ve vilyet-i Yemen'n feth u teshri bbnda env- mes-i cemle vcda getresin. Yemen ahvli umr- mhimmedendr; gerei gibi mukayyed olup dn devlete mteallik umrda ve rz [u] nms- saltanatum synet eylemek hussnda bezl-i makdr eyleyesin.

[Yev]m'l-Ahad, f 29 M., sene: 976

1795
Yazld.

Hssa kayklarn kreklerinin yapmnda kullanlan grgen aalarnn kimseye kestirilmemesi.

Burusa beine ve Kite* kdsna hkm ki: Sen ki Kite* kdssn, mektb gnderp; "hssa kayk krei kesmek in tayn olunan kur halk meclis-i er- erfe gelp; "Hssa krek in grgen aac lzim olup ve etrfda olan cibln aacn Yalakbd kazsndan baz kimesneler gelp kesp ve kmrci tyifesi yakup muzyaka virrler." diy ilm eyledklerin" bildrmisin. mdi; krek 308

huss ehemm-i mhimmtdandur. Buyurdum ki: Vusl buldukda, ol asl kadmden krek aac kesegeldkleri yirlerden kree mnsib olan grgen aacn kesenlere muhkem tenbh tekd eyleyesiz ki, min-bad kree mnsib grgen aacn kimesne kesp ve yakmayalar. Bade't-tenbh eslemeyp nd idenleri isimleriyle yazup arzeyleyesiz.

1796

Vezir Pertev Paa'nn Rusuk'daki hslarnda bulunan mnzaal balar lmek iin istenilen mhrl urgann gnderildii; szkonusu balarn gnderilen ip ile llerek Pertev Paa'ya ait olan hakkn kendisine verilip kimseye kanuna aykr i yaptrlmamas.

Yazld. Uladurmak in drs avu'a virildi. F 29 M., sene: 976 Ruscuk kdsna hkm ki: Dstr- mkerrem Vezrm Pertev Paa edma'llh tel icllehnun taht- kaznuzda vk olan hslarnda baz mslimn blar olup lmee muhtc idi mm-ileyh tarafndan ilm olunup mhrl urgan taleb olund. mdi; b lmesinn ipi derz arunyla elli be aadur ki, benn arunyla krk be aa olur; ana gre mhrl ip virilp buyurdum ki: demi vardukda, ehl-i vukf u mutemedn-aleyh b-garaz mslimnlarla bi'z-zt mahall-i nizun zerine varup husam muvcehesinde onat vechile hakk zre tef[t] idp niz olunan kimesnelern blarn gnderilen ip ile lp her kimesnenn bnun dnmi ne mikdr ise malm idinp dah er u knn u defter mcebince mrun-ileyhe yid rci olan hak ne ise alvirp hlf- er u knn u defter kimesneye i itdrmeyesin.

1797

ran tarafndan lkelerine tecavz edilmesi zerine Osmanl'dan yardm isteyen ve halk snn olan ehrizol yaknlarndaki Pelengan lkesi hkimlerine, ranla Osmanl Devleti arasndaki bar nedeniyle, imdilik istimlet verilip, ran'la olan muhedeye aykr davranlmamas.

Yazld. Kethudsna, Ivaz'a virildi. F 17 Safer, sene: 976 ehrizol belerbeisine hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "ehrizol'a karb olan Pelengn memleket hkimleri be-alt beler olup; "Yukaru Cnib'den sultnlar ile asker tayn olunup memleketlerin ellerinden almak in zerlerine varduklarnda mukbele idp kalalar muhkem olmala almaa kdir deillerdr." diy haber virildin ve halk snn olup ehrizol kul olmala muttasl* tapu eylemek tedrkinde oldun ve hl zerlerine Kzlba askeri geldkde dem gnderp istimdd eyledklerin" bildrp ol bbda her ne kim dinilmi ise cmle malm old. mdi; Yukaru Cnib imdilik sulh u salh zre olup 309

ahd emna mugyir vaz sdr olmak mnsib olma[ma]n buyurdum ki: Vusl buldukda, mezkrlara vech mnsib grildi zre bi-hasebi'l-imkn istimlet virp ve Yukaru Cnib ile dah ahid-nme-i hmynum mcebince mdr zre olup ahd [] emna mugyir vaz sudrndan ihtiyt zre olasn.

[Yev]m's-Sls, f 2 Safer, sene: 976

1798

Simon meselesi hakknda Baak'a ulatrlmak zere Erzurum beylerbeyine gnderilen hkm-i erifin Baak'a gnderilmeyip Sdde-i Sadet'e iade edilmesi.

Yazld. Teke-zde Hasan avu'a virildi. F 2 S., sene: 976 Erzurum belerbeisine hkm ki: Bundan akdem Simo[n] huss[nda] Baau'a hkm-i erf yazlup uladurmak in sana gnderilmidi. Hliy ol hkm-i erfm Baau'a gnderilmeyp gir Sdde-i Sadetm'e irsl olunmasn emridp buyurdum ki: Zikrolunan hkm-i erfi mhrleyp Atebe-i Ulym'a gnderesin.

1799

Tekeili sipahilerinin timarlar yftelerinin tevzita balamadan nce verilmesi.

Yazld. Kethudsna virildi. F 2 Safer, sene: 976 Anatol belerbeisine hkm ki: Tahrri fermn olunan Tekeili sanca siphlerinn tmrlar yftelerin tevza [ba]landukdan mukaddem virilmesin emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, emrm zre tevza r olundukda liv-i mezbre siphlerinn tmrlar yftesin mukaddem viresin.

1800

Vize, Pnarhisar ve Ahyolu kazalar dahilindeki korulardan aa kesildii duyulduundan, yenieri, blk halk ve dier ahslara gerekli tenbihte bulunulmas ve kimseye aa kestirilmemesi.

Yazld. Ruesdan yz otuz altda olan Mehmed'e virildi. F 4 Safer Vize ve Bnarhsr ve Ahyol kdlarna hkm ki: Hliy; "Taht- kaznuzda vk olan korlardan aa kesilr." diy istim olund. mdi; asl kordan aa kesmek cyiz deildr. Buyurdum ki: Taht- kaznuzda olan korlardan eger yenieri tyifesidr ve eger blk halkdur ve 310

eger gayridr; her kim olursa olsun gerei gibi tenbh tekd eyleyesiz ki, min-bad kimesne kordan emr-i erfe mugyir aa kesmeye ve kesdrmeyesiz. Bade't-tenbh anun gibi aa kesenleri isimleri ve resimleriyle arzeyleyesiz; sonra emrm ne vechile olursa mcebiyle amel eyleyesiz. Bu bbda ihml olunmayup taht- kaznuzda olan korlardan aa kesdkleri istim oluna, muteb olmanuz mukarrerdr; ana gre mukayyed olasz.

1801

Ovack Alaybeyi Zaim Aydn'n teftii gerektiinden, kama ihtimaline kar, herhangi bir husus iin mahkemeye geldiinde tutuklanarak hapsedilmesi.

Yazld. Teke-zde Hasan avu'a virildi. F 2 Safer, sene: 976 Karahsr beine hkm ki: Ovack Alaybeisi Zam Aydn'un tefti fermn olunup hkm-i erf varmadn gaybet eylemek ihtimli olman buyurdum ki: Anun gibi bir huss in mahkemeye varursa hsn-i tedrk ile tutup habseyleyesin ki, gnderilen hkm-i erf mcebince mahallinde erle teft oluna.

1802

simleri yazl kaza kadlarna celep hkm yazld.

Yazld. Ksm avu'a virildi. F 2 Safer, sene: 976 Nevrakop ve Ustrumca ve tib ve Kratova ve Pirlepe ve Kpril ve Tikve ve Kesriye ve skb ve Krova kdlarna, mufassal sbkda yazldu sret zre celeb hkm[i] yazlmdur.

1803

Filibe, Tatarpazar, zladi, Samakov, Sofya, ehirky, Berkofa, Dobnie, Radomir, Ilca ve vranya kadlarna celep hkm yazld.

Yazld. Mehmed avu'a virildi. F 2 Safer, sene: 976 Bu sretde, Filibe ve Tatarbzr ve zladi ve Samakov ve Sofya ve ehirky ve Berkofa ve Dobnie ve Radomir ve Ilca ve vranya kdlarna yazlmdur.

1804

Levent tifesi ile harmileri yanna toplayp yol kestii, kyleri basp halkn mallarn gasbettii ve ev basp kz kard yolunda hakknda ikyette bulunulan Ovack Alaybeyi Osman'n tefti edilecei; ancak teftii haber alp kama ihtimali bulunduundan yakalanp hapsedilmesi.

311

Yazld. Teke-zde Hasan avu'a virildi. F 2 S., sene: 976 Erzurum belerbeisine hkm ki: Mektb gnderp bundan akdem Ovack Alaybeisi olan Aydn in; "Gh ml- mrye mltezim ve gh havle olup levend tyifesin ve kutt- tark yanna cem idp yol basup gret-i emvl eyleyp cemyyet zamnnda nefs-i Bayburd'da on sekiz ev adurmdur ve Tortum sancanda zemet alup vardukda nice kimesneler; "Yolmuz basup esbbmuz gret itmidr." diy dav idp gulvv itdklerinde zemetden fergat idp firr eylemi." diy arzidp ve; "Vayilni (?) nm karyede ev basup esbb gret idp kzlar ekdi ve iryn Hslar Emni Kaya'nun mr aka ile gelrken yoln basup akay elinden aldun" Karahsr- ark kds ilm eyleyp ve sret-i sicil gndermein tefti in kul [u] kd tayn olunup hkm-i erfm gnderilse gerekdr. Mezkr haber alup hkm varmadn gaybet itmek ihtimli olman dutlup habsolunmasn emridp buyurdum ki: Vardukda, tehr u terh itmeyp mezkr haberdr olmadn elegetrp habseyleyesin ki, hkm-i erfm vardukda emr-i erfm ne vechile sudr iderse mcebi ile amel idesin.

1805
Yazld. H.

ran'dan eli ile birlikte gelen ahverdi'nin Merzifon'da mallarn gasbedip dokuz gn hapseden ve kendisini baka bir vilyete satmak isteyen Erzurum kullarndan Pr ve Hzr'n ayet Amasya'ya gelirlerse takip edilerek yakalanp hapsedilmeleri.

Amsiyye beine hkm ki: Bundan akdem Yukaru Cnib'den ili ile gelen hvirdi nm kimesneyi Merzifon'da skin olup Erzurum kullarndan Pr ve Hzr nm kimesneler evine iletp muhkem kayd bend idp tokuz gn habseyleyp yannda bulunan esbbn alup kendyi har vilyete bey* itmek sadedinde iken bir tarkla hals olup Sdde-i Sadetm'e gelp arz- hl itmein Erzurum belerbeisine; "Elegetrp arzidesin." diy hkm-i erfm gnderilmidr. Buyurdum ki: Vusl buldukda, mezkrlar huss- mezbrdan habr olup ol cnibden gaybet idp evlerine gelrse hufyeten tetebbu idp hsn-i tedrkle elegetrp habsidp vuk zre ahvllerin yazup bildresin; sonra emrm ne vechile olursa mcebi ile amel oluna.

312

1806

ran elisi ile gelirken topallayan atn deitirmek iin Merzifon pazarna uradnda Fethullah adl dellal tarafndan evlerine getirilen ahverdi'yi evlerinde hapsedip, mallarna elkoyan ve kendisini baka vilyete satmak isteyen Erzurum kullarndan Pr ve Hzr'n yakalanp hapsedilmeleri ve Ali Kethda ile Erzurum'a gnderilen ahverdi gelince davalarnn grlp mallarnn geri iade edilmesi; neticenin arzedilip gelecek emre gre hareket edilmesi.

Yazld. H. Erzurum belerbeisine hkm ki: Bundan akdem Yukaru Cnib'den ili [ile] gelenlerden hvirdi nm kimesnenn Merzifon'da at aksayup bzra varup tebdlini murd idindkde Fethullh nm delll atn tebdl itdrmein Erzurum kullarndan nefs-i Merzifon'da skin olan Pr ve Hzr nm kimesnelern evlerine iletp mezbrlar dah mezkr hvirdi'yi muhkem kayd bend idp tokuz gn habseyleyp yannda bulunan esbbn alup kendyi* har vilyete satmak zre iken bir tarkla hals olup hliy Sdde-i Sadetm'e gelp ol bbda hkm-i erfm taleb itmein Dergh- Muallm'da kapukethudlun hdmetinde olan Al Kethud'ya kolup gnderilmek zredr. Buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda tamm mukayyed olup mezbrlar hsn-i tedrkle elegetrp mezbr varnca habseyleyp vardukda er- erfe berber idp gresin; fi'l-vk kazyye arzolundu zre sbit zhir olursa alnan esbbn mezkra hkmidp b-kusr alvirdkden sonra mezbrlar habsden tlk eyle[me]yp vuk zre ahvllerin yazup bildresin; sonra emrm ne vechile olursa mcebi ile amel oluna.

1807

Vezir-i zam Mehmed Paa'nn Ravza-i Mutahhara'ya vakfettii am'da bulunan mlk kylerinin hslatnn defter-i cedde serbest vakf kaydedilmesi ve emr-i hac vastasyla her yl Medine-i Mnevvere kads ile eyh'l-harem'e iletilmesi; onlar tarafndan da vakf artnmesinde belirtildii ekilde mstehk olan grevlilere datlmas.

Yazld. Bostn Al avu ile paa hazretlerine gnderildi. 2 Safer, sene: 976 m defterdrna hkm ki: Sbk Trablus Kds olan eyh Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "emr-i erf-i vcib't-terf mcebince dstr- mkerrem Vezr-i Azamum Mehmed Paa edma'llh tel icllehnun ol tarafda vk olan mlk karyelerin defter-i cedde syir Evkf- Haremeyn-i erfeyn gibi min-klli'l-vch serbest vakf kaydolundun" bildrp deftern bir sretin ayn ile ihrc idp irsl eylemi. mdi; mrun-ileyh vezrm edma'llh tel icllehnun zikrolunan mlk karyelerinn ebvb- mahsltn Server-i 313

Enbiy aleyhi's-salt ve's-selmun Ravza-i Mutahheresi zerinde otuz nefer ecz-hnna yevm ikier Osmn aka ve otuz nefer msebbihna yevm birer buuk Osmn aka ve muarrife ylda sikke ve ferra dah ylda on iki sikke ve b-kena ylda altm sikke vakfidp tayn tevz eyledi zre defter-i cedd-i hknye kaydolunmasn murd eylemein buyurdum ki: Mm-ileyh edma'llh tel ikbleh tayn eyledi zre zikrolunan mlk karyelerinn ebvb- mahsltn cz v kll her ne ise defter-i cedde min-klli'l-vch serbest vakf kaydeyleyesin ki, kend cnibinden tayn irsl eyledi kimesne kur-i mezbrenn ebvb- mahsltn cem u tahsl idp dah mm-ileyh tayn mukarrer itdi zre ecz-hnn u msebbihna ve muarrif ferr u b-kenun vazfeleri ne mikdr nesne olursa her yl b-kusr emr-i hcc olana teslm oluna ki, varup Medne-i Mnevvere kds ve eyhu'l-Harem marifetiyle mstehkkna irsl sl eyleye.

1808

Medine-i Mnevvere kads ile eyh'l-harem'in, Vezir-i zam Mehmed Paa'nn Ravza-i Mutahhara'ya vakfettii am'da bulunan mlk kylerinin hslatnn emr-i hac vastasyla her yl kendilerine iletildiinde vakf artnmesinde belirtildii ekilde mstehk olan grevlilere datmalar.

Yazld. H. Medne-i Mnevvere kdsna ve eyhu'l-Harem'e hkm ki: Hliy dstr- mkerrem il[-hrih] Vezr-i A[za]mum Mehmed Paa edma'llh icllehnun m tarafnda vk olan mlk karyelerinn mahsltndan Server-i Enbiy aleyhi's-salt ve's-selmun Ravza-i Mutahhereleri zerinde otuz nefer ecz-hnna yevm ikier Osmn aka ve otuz nefer msebbihna yevm birer buuk Osmn aka ve muarrife ylda sikke ve ferra dah ylda on iki sikke ve b-kena ylda altm sikke filori vakfidp her yl emr-i hacc ile gnderilp sizn marifetinz ile mstehkkna virilmek arteylemidr. Buyurdum ki: Vusl buldukda, zikrolunan vakf akay emr-i hac ylda size teslm itdkce mrun-ileyh edma'llh tel iclleh tayn eyledi zre mstehkkna tevz idp her yl ne vechile tevz olundun defter eyleyp mhrleyp ve imzlayup emr-i hacca teslm eyleyesin ki, Sdde-i Sadetm'e gndere ve bu hkm-i erfmn sretin ayn ile sicill-i mahfza kaydeyleyesiz ki, min-bad vk olan kuzt mazmn- hmynyla amel ide.

[Yev]m'l-Erbi, f 3 Safer, sene: 976

1809
314

Krkkilise'nin Seidobas kyn basp Ltfi ve Budak adl ahslar katleden Karabudak olu Hasan'n siyaset edilmesi.

Yazld. demisi Hasan'a virildi. F 4 Safer, sene: 976 Krkkilise beine, Mahmd avu'a hkm ki: Hliy Sdde-i Sadetm'e mektb sret-i sicil gnderp; "Karabudak-ol Hasan nm kimesne kaz-i mezbra tbi Seidobas nm karyeyi basup Lutf ve Budak nm kimesneleri katleylemidr." diy ilm itdnz ecilden buyurdum ki: Gresiz; kazyye arzolundu gibi ise mezkra siyset eyleyp dah emrm yirine vardun yazup il[m] eyleyesiz.

1810

Yrk reyasndan hrszlk ve harmilikleri ile mehur olup "senin hakknda emr-i erif getirdim" diyerek insanlar korkutarak parasn alan Feridun ve kardei Erbasan'n hapsedilmeleri, su ortaklarnn tesbit edilip yakalanmalar ve kendilerinden davac olanlar ile davalarnn grlp sbit olan sularnn bildirilmesi.

Yazld. Kethuds Trb Kethud'ya virildi. F 6 Safer, sene: 976 Rm belerbeisine hkm ki: Mektb gnderp; "Vilyet-i Rm'da yrk reysndan hrsuz u harmlk ile mehr olan Ferdn ve karnda Erbasan nm hrsuzlar yiirmi-otuz nefer ehl-i fesd atlu v piyde ile gezp rey v fukarnun cebrle deve v atlarn ve syir tavarlarn ve esbblarn ekp ve baz kimesnelere; "Sende hakkmuz vardur." diy dutup habs ve fuzl rf idp ve bundan mad zulmlerinn nihyeti olmayup fukar ekv itdkde dem gnderilp elegetrilp zerlerine hayl hukk- ns sbit olup hrsuzluk tarkyla yriyp mslimnlar rencde itdkleri crm-i galz sbit olman erle haklarndan gelinp lkin baz yataklar ve erkleri gaybet idp Dergh- Muallm'a [ ] idp ve mukaddem emr-i erf vrid olup; "Bir hussda medhali olmayanlar dahlitdrmeyesin." diy emrolunup bu diyrdan baz kimesneler Sdde-i Sadetm'e varup kazyyede medhalleri yoken bir tarkla beer ve onar emr-i erf ihrc idp geldklerinde her kime murd idinrse isnd- mlem-yekn idp; "Senn hakkuna emr-i erf getrdm." diy zhr itdkde mazlm olan havfndan yiirmi-otuz altuna emri elinden alup bu vechile itdkleri bsden her kimlerse haklarndan gelinmesi bbnda emr-i erf nyet oluna." diy arzitdn ecilden buyurdum ki: Hkm-i erfm vusl buldukda, anun gibi mezbrlardan* dav-y hakk idenleri husamsyla berber idp gaybet idenleri erle buldurmas lzim olanlara buldurup bir defa erle faslolunm olmayup ve on be yl mrr itmi olmayan kazyyelerin toprak kdlar marifetiyle erle teft idp gresin; kazyye arzitdn gibiyse [ki,] erle sbit zhir ola erbb- hukkun erle sbit olan haklarn alvirdkden sonra kendleri habsidp sbit olan mevdlarn sret-i sicilleri ile bile Dergh- Muallm'a arzeyleyesin; yle bilesin. 315

1811

Aydn sanca tahrir olunup piyade ve msellem tifesi raiyyet kaydoluncaya kadar resm-i nikh ve resm-i ksmetlerinin Anadolu kazaskeri kassamlar tarafndan tahsil edilmesi ve kadlar tarafndan mdahalede bulunulmamas.

Yazld. demisine virildi. Aydn sanca kdlarna hkm ki: Liv-i mezbrede vk olan piyde v msellem tyifesinn resm-i ksmeti ve resm-i nikh asker olup Anatol kd-askeri cnibinden zabtolungelmi iken hl; "Tahrrde rayyet kaydolundlar." diy anun gibi resm-i ksmet vk oldukda sizn cnibinzden dahlolundu arzolunman buyurdum ki: Vilyet-i mezbre tahrr olunup mezkr tyife rayyet kaydoluncaya dein resm-i nikhlarn ve resm-i ksmetlerin mm-ileyh kd-askerm kassmlarna zabtitdrp kimesneye dahl taarruz itdrmeyesiz.

1812

Pete Kalesi'nin Kara Hersek tarafndan muhasara edildii srada kapatlan Sahra Kaps'nn aldnda kaleye zarar gelme ihtimali yok ise yeniden almas.

Yazld. Kethudsna virildi. F 7 Safer, sene: 976 Budun belerbeisine hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Pete Kalas'nda vk olan Sahr Kapus mukaddem Kara Hersek nm lan gelp muhsara itdkde mezkr kapudan zarar irimek ihtimli olman kapanup hl ol cnibler emn emn zre olup mslimnlar ol kapunun almasnda ziyde ihtiyclar oldun" bildrdn ecilden buyurdum ki: Gresin; arzitdn zre olup zikrolunan kapu almala* kalaya zarar u gezend irimek ihtimli yosa aasn.

1813

Svey reislerinin, ettirilmemesi.

skenderiye reislerinin gemilerine mdahale

Yazld. Kyegsi Mehmed eleb'ye virildi. F 4 Safer, sene: 976 skenderiyye Sanca Bei ve Kapudn Hseyin Be'e hkm [ki]: Hliy skenderiyye resleri arz- hl idp; "Sveys resleri Msr cnibi[n]den [baz] kimesneler iltimsyla gelp Bende[r]-i skenderiyye kadrgalarna ve ulak kalitesine res olup sefere kup badeh k zamn geldkde evlerine girp gemiler limnda sulanup badeh muhtc oldukda tamr termmi zahmetin biz ekp sefer zamn geldkde gir mezkrlar baz kimesneler ilitimsyla gemilerimzi elimzden alup bize hayfiderler." diy 316

ilm itdkleri ecilden buyurdum ki: skenderiyye resleri[ne] Bender-i Sveys reslerin bil-emr dahlitdrmeyp her biri tayn olunan hdmetlerinde olup har ol vechile dahlitdrmeyesiz.

1814

Alaehir'in Bindikler (?) kynde adam ldrme, hrszlk ve gasb sularndan dolay yakalanan Mirza bin Sleyman ve arkadalarnn, davaclar ile davalarnn grlmesi, sular kesinleirse hapsedilmeleri ve neticenin arzedilmesi.

Yazld. demisi Kalender'e virildi. F 7 Safer, sene: 976 Aydn sanca beine ve Alaehir kdsna hkm ki: Sen ki kdsn, Sdde-i Sadetm'e sret-i sicil gnderp; "kaz-i mezbrede Bindikler (?) nm karyeden ehl-i fesd nm ile anlan Mr[z] bin Sleymn ve drs bin Hseyin ve s bin Kavud ve Bahyi bin obn nm kimesneler meclis-i era ihzr olunup keyfiyyet-i hlleri ehl-i karyeden teft olundukda; "karye-i Dvneler'den Ahmed nm kimesnenn Kozluca nm bilde Hc Vel nm karnda mezbr Mrz ok ile urup katleyleyp" mezbr Mrz'nun ve dr[s']n ve s bin Kavud ve Bahyi nm kimesnelern keyfiyyet-i hlleri istifsr olundukda cemm-i gafr; "Ey kimesneler deildr ve mezbr Ahmed'n karnda Hc Vel'yi mezbr Mrz ok ile urup katleylemidr ve mezkr s bin Kavud ve Bahyi nm siphler dah at u katr u kul u koyun sirka iderler ve dah Avad (?) nm bilde mslimnlarun mln ve esbbn gret idp ve kutt- tarklarun yoldalardur. Bu asl fesd anlardan* gelr; ey kimesneler deildr." didklerin" bildrdn ecilden buyurdum ki: Vardukda, mezkrlar gelp dah dav[]-y hakk ider var ise husamsyla berber idp bir defa erle faslolmayup on be yl mrr itmeyen kazyyelerin onat vechile hakk zre teft eyleyp gresiz; kazyye arzolundu gibi ise ki, erle sbit ola erle zerlerine sbit zhir olan hukk ashbna alvirdkden sonra mezkrlar habseyleyp dah zimmetlerinde ne makle hukk sbit olup kime ne alvirildin yazup bildresiz.

1815

Sbk Eflak Voyvodas Miro'nun hanm Tomna ve beraberinde gelen yirmi-otuz bezirgnn yollarn kesip evresine toplad yandalar ile para, eya ve hayvanlarn gasbeden Yani isimli mil ve olaya karan dier sulularn yakalanarak hapsedilmesi; gasbedilen mal ve eyalarn iade edilmesi.

Yazld. Kd demisi Memi'ye virildi. F 4 Safer, sene: 976 Ahyol ve Karnbd kdlarna hkm ki: Sen ki Karnbd kdssn, Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "sbk Eflak Voyvodas olan Miro Voyvoda'nun zevcesi Tomna stanbul'a gelrken vilyet-i 317

mezbreden yiirmi-otuz nefer bzergnlardan ve gayriden emvl esbblaryla Karnbd'a tbi Sadak ve Navacga nm karyelere urayup gep gitdklerinden sonra zikrolunan karyelern milleri olan Yani nm zimm kefereyi cem eyleyp bzergnlarun akablerinden irip cebren dutdurup on ve on be neferin balayup yklerinden altun u gm nukddan ve nakle kbil ve nazara mergb olan esbblarndan hayl emvl esbb alup be-alt brgrlere tahml itdrp Ahyol'ya alup gidp ve baz esbblarn dah ol karyeler halk yam idp badeh bana haber olup mahall-i hdiseye vardukda mezbr mil Ahyol'ya gitmi bulunup ve ahl; "sbamuz Yani cebr ile bizi srp bzergnlar getrdp emvl esbblarnun yararlarn beendin alup gidp bksi yam olundun" haber virdklerin" bildrmisin. mdi; buyurdum ki: Dergh- Muallm avularndan Ksm zde kadruh vusl buldukda, bu hussa bi'z-zt mukayyed olup dikkat ihtimmla bi-hasebi'-er'-erf onat vechile hakk zre teft eyleyp gresiz; kazyye arzolundu gibi ise bu fesd idenleri her kimler ise elegetrp dah mezkrn bzergnlarun alnan emvl esbblarn erle mteveccih olanlardan bade's-sbt alvirdkden sonra ehl-i fesd habseyleyp vuk zre yazup Sdde-i Sadetm'e bildresiz.

1816

Mft Ebussud Efendi'nin Yazc iftlii yaknlarnda bulduu suyun hssa sulardan Turunluk suyuna katlarak suyun miktar vs. hakknda bilgi verilmesi.

Yazld. Kabl (?) Efendi'ye irsl olund. stanbul kdsna hkm ki ve suyol nzrna hkm ki: Hliy alem'l-ulemi'l-mtebahhrn Mft Mevln Eb's-Sd edma'llh tel efzlehnun Yazc iftlii kurbinde buldu suyun sandua alnup hssa sulardan Turunluk suyna ilhk olunmasn emridp buyurdum ki: Mevln-y mm-ileyh edma'llh tel fazyilehnun buldu mezkr suy emrm zre sandua alup dah Turunluk suyna ilhk idp ve ne mikdr su olup ve ne vechile ilhk olundun mufassalen yazup Sdde-i Sadetm'e arzidesiz.

1817

Teke sancanda zeamete mutasarrf Cafer'in yolunu kesip kl ile yaralayan ahslar ve onlara arka kanlarn yakalanp davalar grlerek sipahi olanlar varsa hapsedilip sicil sretlerinin arz, dierlerinin de eran lzm geldii ekilde cezalandrlmas.

Yazld. Karnda Gz'ye virildi. F 6 Safer, sene: 976 Teke beine, Ka kdsna hkm ki: Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "liv-i mezbrede zemete mutasarrf olan drende-i fermn- vcib'l-izn Cafer zde kadruh; "Ka kazsndan Hamza ve Mustaf 318

ve Mehmed ve dger Mehmed nm kimesneler yoluma gelp kl ile mecrh eyledi." diy ikyet itdkde er- erfe ihzr in dem gnderildkde mezbrlara muvenet in blk halkndan Pr Ahmed ve Seyd Ahmed ve lys ve Receb ve s ve dger Seyd Ahmed nm kimesneler let-i harble gelp iki nefer demimz okla urup mecrh eyleyp er- erfe itat itmedklerin" arzeylemisin. mdi; buyurdum ki: Vusl buldukda, ihzr- husam klup gaybet iderler ise yataklarna ve turaklarna ve akvm u akribsna ve bi'l-cmle erle buldurmas lzim olanlara buldurup getrdp bir defa erle faslolm olmayup on be yl gemi* dav deil ise ber-mceb-i er- kavm teft idp gresiz; bade's-sbt ehl-i fesd siph ise habseyleyp sbit zhir olan fesd enatlerinn sret-i sicilleri ile bile arzeyleyesiz. Deil ise erle lzim geleni mahallinde yirine koyasz ve zikrolunan ehl-i fesd elegelmekde kable's-sbt telef-i nefs olmakdan hazer idesiz. Eger elvirmeyp ceng cidle mberet iderler ise anun gibilern dah demi hederdr; zerlerine varup her ne tarkla mmkin ise elegetrmek ardnca olasz. Amm; bu bahne ile b-gnh olanlara dahl teadd olunmakdan hazer idesiz ve zikrolunan ehl-i fesddan Pr nm kimesne; "Dergh- Muallm'dan blk halkndandur." diy arzolunup amm; ne blkde oldu ilm olunmam. An dah tefahhus idp ne blkde olup ve ne mikdr ulfeye mutasarrf oldun ismi ve resmi ile yazup bildresiz.

1818

Acura'y tahrir etmekle grevlendirilen Trabzon beyinin yanna yarar bir ktib tayin edilmesi.

Yazld. Acura Bei Kethuds Kurd'a virildi. F 4 Safer, sene: 976 Erzurum belerbeisine hkm ki: Hliy Acura Bei Mehmed Be gelp; "liv-i mezbrun tahrr olunmasn" murd itmein Trabuzan bei emn tayn olunup bir yarar ktib dah nasbolunmak lzim olman buyurdum ki: Vech mnsib grdn zre bir [yar]ar mstekm kimesne bulup ktib tayn idp mrun-ileyhn yanna gnderesin ki, varup tahrre mberet idp itmm- maslahat eyleye.

[Yev]m'l-Hams, f 4 Safer, sene: 976

1819

ehremini Ali Efendi'nin kullarndan bir Eflakl, bir Bosnal ve bir Alman kulun firar edip Eflak taraflarna gittikleri bildirildiinden, ekali bildirilen kullarn yakalanp Ali Efendi'nin adamna teslim edilerek Sdde-i Sadet'e gnderilmeleri.

319

Yazld. ehr-emnine virildi. F 7 Safer, sene: 976 Eflak voyvodasna hkm ki: Bundan akdem Atebe-i lem-penhum'dan ol cnibe gitdn zamnda hliy ehr-emni olan kdvet'l-emcid ve'l-ekrim Al zde mecdhnun kullarndan sbk Vezr-i Azam iken fevtolan Al Paa'nun ml- meyyitinden alm Eflak olan Kapucba-ol Dimitri veled-i Ustoyka ve bir dah saru byklu ve ala gzl Bosna olan ve bir dah saru sakallu ve gk gzl sol topundan bir aya asak Alaman olan nefer kul gaybet idp ol tarafda idi ilm olunman buyurdum ki: Hkm-i erfmle mrun-ileyhn demi varcak, voyvodal muhkem tetebbu u tecesss itdrp zikrolunan evsf ile muttasf olup ve gnderilen demi tayn eyledi kimesneleri mezbra koup Sdde-i Sadetm'e gnderesin; bir drl dah eylemeyesin.

1820

Bkz. hkm. 1806.

Yazld. Mezbr Mahmd avu'a virildi. F 4 Safer, sene: 976 Merzifon kdsna hkm ki: Bundan akdem; "Yukaru Cnib'den ili ile gelen hvirdi nm kimesneyi Merzifon'da skin olup Erzurum kullarndan olan Pr ve Hzr nm kimesneler evine iletp muhkem kayd [] bend idp tokuz gn habseyleyp yannda bulunan esbbn alup kendyi satmak zre iken bir tarkla hals olup sonra ayn ile hayl esbb ve at evlerinde bulundu sicill olunmdur." diy bildrdn ecilden tamm asl ve hakkati ile malm olmak in mezkr hvirdi Dergh- Muallm avularndan Mahmd avu zde kadruhya kolup Erzurum Belerbeisi Al dme ikblhnun Sdde-i Sadetm'de olan kethuds ile ol cnibe irsl olund. Buyurdum ki: Vusl buldukda, bi'z-zt mukayyed olup bu bbda ihzr lzim olanlar eger mezkrlardur ve eger hardandur; ihzr idp eger mezkrn Pr ve Hzr mevcd deiller ise dah kazyye nice oldun mrun-ileyh avuum ve kethud mahzarlarnda onat vechile hakk zre teft idp grdkden sonra bu huss tamm malmun oldu zre sicill idp dah sbk ve hl sicill olan mevddun sretin ihrc idp mrun-ileyh kethudya teslm idesin ve Al Sba dimekle marf kimesnenn bu bbda medhali oldun ilm olunman an dah meclis-i era getrdp ahvlin hakk zre teft idp gresin; vk ise ne vechile sbt bulursa sicill idp sretin kethudya virp vuk zre Sdde-i Sadetm'e arzeyleyesin.

1821

Bkz. hkm. 1807.

Yazld. Paa hazretlerine gnderildi.

320

m defterdrna hkm ki: Mektb gnderp; "emr-i erf-i vcib't-terf muktezsnca dstr- ekrem il-hrih, edma'llh tel icllehnun ol tarafda vk olan mlk karyelerin defter-i ceddde syir Evkf- Haremeyni'-erfeyn gibi vakf kaydolundun" bildrp; "deftern bir sretin ayn ile ihrc idp irsl olundun" bildrmisin. mdi; mrun-ileyh vezrm edma'llh tel iclleh zikrolunan mlk karyelerinn vk olan ebvb- mahsltn Server-i Enbiy aleyhi's-salt ve's-selmun Ravza-i Mutahhereleri'nde ecz-hnn u msebbihna ve ferrna ve muarrife ve b-kena vakfidp tayn tevz eyledi zre defter-i cedd[e] kaydolunmak bbnda fermn- cell'l-kadrm taleb olunman buyurdum ki: Mrun-ileyh tayn tevz eyledi zre zikrolunan karyelerinn ebvb- mahsltn cz v kll ne ise defter-i cedde vakf kaydeyleyesin ki, kend cnibi[n]den tayn irsl eyledi kimesne kur-i mezbrenn ebvb- mahsltn cem u tahsl idp tayn mukarrer eyledi zre varup art- vkf mcebince mstehkkna irsl sl eyleye. Yazld. H. Bir sreti dah, Medne-i Mnevvere kds ile eyhu'l-Harem'e hkm-i erf gnderilmidr ki; "olan kurnun vk olan mahsltn emr-i hacc iletp tayn olundu zre tevz" in.

1822

znik'ten stanbul'a soan getirmekte olan gemiyi stanbul'a yaklat srada geriden gelerek alp geri gtren ahsn kim olduunun ve gemiyi neden geri evirdiinin aratrlp bildirilmesi; ayrca znik ve kylerinde hl satlk soan varsa orada depo ettirilmeyip toplanarak stanbul zahiresi iin gnderilmesi.

Yazld. Paa hazretlerine gnderildi. F 4 Safer, sene: 976 Muhtesib Pr (?) avu'a virildi. znik kdsna hkm ki: Hliy znik'dan mahrse-i stanbul'a bir gemi soan gelrken iskeleye karb gelmi iken girden dem gelp gemiyi gir alup gitdi istim olunman buyurdum ki: Dergh- Muall avularndan ( ) vusl buldukda, tamm ihtimm eyleyp teft idp gresin; vech-i merh zre mahrse-i mezbre zahresi in gelen soan gemisin girye alup giden kim idin ve alup gitmee sebeb ne idin tamm malm idinp ismi ve resmi ile muaccelen yazup arzidesin ve nefs-i znik'da ve karyelerinde kadmden soanlarn satagelenlern hl bey olunacak soanlarn anda der-mahzen itdrmeyp cem idp mahrse-i stanbul zahresiyn irsl itdresin; bu bbda ihml msheleden hazer idesin. 321

1823

Molla Grn Evkf'nn artlarna gre merhumun ruhu iin cz okunmas belli bir vakte balanmad iin okuyanla okumayann tefrik olunamad bildirildiinden, cz okuyucularn, kendi rzalaryla tesbit edecekleri yer ve zamanda bir araya gelip czleri okumalar; aksine hareket eden olursa cihetinin alnp mstehk olana tevcih edilmesi.

Yazld. Mezbr mtevellye virildi. stanbul kdsna hkm ki: Hliy mahrse-i stanbul'da vk olan merhm Mevln Grn Evkf'nun Kyim-makm- Mtevellsi olan drende Pr Mehmed gelp; "merhm- mezbrun mahmiyye-i mezkrede Sary- Atk kurbinde bin eyledi mescidinde kend rh in be cz-i erf tilvet olunmak arteyleyp lkin vakt-i muayyenesi olmaman kret eyleyen kimesneler ile itmeyenlern mbeynlerin farkolunmadu bsden eczhnn ihtiyr eyledkleri bir vakti tayn eyleyp dah syir mescidde olan eczhnnun cmlesi bir yire gelp cemyyet* ile tilvet olunmak" bbnda hkm-i erfm taleb itdi ecilden buyurdum ki: Vusl buldukda, zikrolunan ecz-y erfi tilvet eyleyen kimesneleri getrdp tenbh tekd eyleyesin ki, rzlaryla ihtiyr eyledkleri vaktde cmlesi bir yire gelp mslimnlar mahzarnda tayn olunan ecz-y erfi kret eyleyp vkfun rhyn du idilp itmm ideler. yle ki; bade't-tenbh gir slb- sbk zre har yirde kret eyleyp tayn olunan vaktde cemyyet ile gelp tilvet eylemeyeler, anun gibilern cihetlerin mstehkk olana tevch idp arzeyleyesin.

[Yev]m'l-Cuma, f 5 Safer, sene: 976

Hl

[Yev]m's-Sebt, f 6 Safer, sene: 976

1824

stolni Belgrad Kalesi'nin tamirine yardm etmek zere kifayet miktar adam gnderilmesi ve kendi adamlarn gndermek istemeyen zam ve erbb- timarn isimlerinin bildirilmesi.

Kethudsna virildi. F 7 Safer, sene: 976 Budun belerbeisine hkm ki: Hliy stolni Belgrad Kalas'nun tamri fermn olunup muvenet in kifyet mikdr dem lzim oldukda baz zam v erbb- tmr, reysna hmyet idp dem virmeyp muhlefet eyledkleri istim olund. Buyurdum ki: Vusl buldukda, gerei gibi tenbh tekd eyleyesin ki, eger zam ve eger erbb- tmrdur; kala-i mezbre tamri in dem lzim oldukda stolni Belgrad beine muvenet idp kifyet mikdr dem ihrc idp reysna hmyet itmekle kala huss avk u tehr olunmakdan hazer ideler. Anun gibi eslemeyp muhlefet nd idenleri ism 322

resmiyle yazup arzeyleyesin ki, tmrlar hara virile.

1825
Yazld. H.

stolni Belgrad Kalesi'nin iki tarafnda bulunan palangalarn teftii iin dizdarn ara sra kp palangalar dolamas; fakat bu vesile ile dizdarn yerli yersiz kale dna kmasna izin verilmemesi.

stolni Belgrad Bei Mehmed Be'e hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; " stolni Belgrad Kalas'nun iki cnibi[n]de vk olan palankalarna mteallik maslahat vk oldukda dizdr olan kimesne ahynen dolaup grp gzetmek lzimdr." diy bildrdn ecilden buyurdum ki: Arzitdn zre kala-i mezbre palankalarnun anun gibi mhim maslahat vk oldukda kup mhimm olan husslarn grp amm; bu bahne ile palankadan tara kmayup vaktl vaktsz kaladan kmaa ruhsat virilmeye. yle ki; palankadan tara ka, arzoluna ki, dizdrl hara virile.

1826

Onikidivan kazasnn Gmnas nahiyesinden brahim adl ahsn, havss- hmyun avclarndan olup her yl bir sn getirmek artyla silhlarna mdahale olunmamas hakknda elinde hkm bulunduu halde subalar ve baz ahslar tarafndan kendisine mdahale olunduu bildirildiinden, ad geen ahs hakknda gerekli aratrmann yaplmas ve elinde emr-i erif varsa nasl bir adam olduunun bildirilmesi.

Yazld. Bol beine ve Onikidvn kdsna hkm ki: Sen ki kdsn, mektb gnderp; " "Kaz-i mezbra tbi nhye-i Gmnas'dan brhm nm kimesne havss- hmyn avclarndan olup her yl bir sn getrmek artyla elinde olan yaraklarna ve tfenklerine dahlolunmaya." diy fermn olunup lkin elinde olan emr-i erfe sbalar ve baz kimesneler dahliderler." diy bildrmisin. mdi; buyurdum ki: Vardukda, bu bbda mukayyed olup gresiz; mezbr kimesne rey tyifesinden midr, ne makle kimesnedr? yle ki; yenieri tyifesinden olmayup reydan olup bil-emr tfenk alup ikr iderse tfengin alup min-bad ikr itdrmeyesiz. Amm; ikr in elinde emr-i erfi var ise ne makle kimesnedr; yazup arzeyleyesiz.

323

1827

Sultan Sleyman Hn'n stanbul'daki mreti'ne vakfolunmu kylerden Mihali ve ona tbi cibyetlerde ne kadar kyn r vs. rsumunun sancakbeyi, sipahi ve dier evkf zbitleri ve ne kadarnn vakf tarafndan zaptedildiinin ve bu kylerin gelirlerinin ne kadar olduunun ayrntl olarak tesbit edilip bildirilmesi.

Yazld. Vilyet-i Anatol'da be sancan tahrr iden Abdurrahmn Be'e hkm ki: Merhm ve mafrun-leh Sultn Sleymn Hn Gz nevvera'llh merkadeh hazretlerinn mahrse-i stanbul'da Imret-i mireleri Evkf'ndan Mihal ve ana tbi cibyetlern mahslt vilyet defterinde kaydolunup ve kurs tahdd* olunup baka hudd-nme yazl[u]p ve her karyenn esmsi vakf-nmeye dercolunmak fermn olundukda mret-i mezbre mtevellsi Dergh- Muallm'a gelp; "Tahdd* olunup vakf-nmeye dercolunmaa kbil ancak on pre karye vardur; madsnun bazsnun arn siph zabtidp vakf cnibi[n]e resm-i zemn ve bd- hevs ve beyt'l-mli ve ml- gyibi ve yavas ve kakun zabtolunup ve nice kurnun r-i galltn ve resm-i zem[ni]n evkf- syire zbtlar ve siph tyifesi alup ve bd- hevsn sancakbei sbalar zabtidp beyt'l-ml yava v kakun vakf in zabtolunur." diy ilm olunman buyurdum ki: Vusl buldukda, siph tyifesi ne kadar kurnun rin alup ve cnib-i vakfa resm-i zemn ve bd- hev v beyt'l-ml yava v kakun zabtolunan ne kadar kurdur ve her birisinn mahslleri ne mikdrdur ve evkf- syireden ne kadar bd- hev hsl olur ve ne mikdr kurnun bd- hevsn sancakbei zabtidp ve yava v kakun u beyt'l-mli vakf in zabtolunan ne kadar kurdur ve arn ve resm-i zemni siph ve evkf- syire zbtlar kabz u zabt idp ve bd- hev v yava v kakun u beyt'l-ml vakf in zabtolunan karyeler ne kadar karyedr ve cnib-i vakfa ne mikdr nesne hsl olur; tamm malm idinp dah al-vechi't-tafsl yazup defter idp arzeyleyesin.

1828

Selanik'te ortaya kan tun nedeniyle mir iin uka ileyen Yahudiler'in dkknlarn ve tezgahlarn terkedip etrafa daldklar bu nedenle mir ukann zamannda yetitirilemeyecei duyulduundan, etrafa dalan Yahudiler'in yerlerine getirtilerek mir ukay zamannda ileyip teslim etmelerinin salanmas; aksi halde grevlilerin sorumlu tutulaca.

Yazld. Selanik kdsna hkm ki: Mukaddem mektb gnderp; "hliy mahmiyye-i Selanik'de uka ileyen Yehdlere bi-irdeti'llh tn ulaup ehl yllerin tara karmak bbnda istid idp amm; kendler uhdelerinde olan mr ukay mevsimiyle iridrmee mtekeffil olduklarn" bildrp hliy mezbr Yehdler ol bahne ile dkknlarn ve dezghlarn hl 324

koyup taralara perkende olup uka ilenmemele yenieri ukas ve syir mr in ilengelen uka vakt mevsimi ile irimeyp avk u tehr olunmak lzim geldi istim olunman buyurdum ki: Dergh- Muallm yayabalarndan Ramazn Sba mberetiyle bu huss grp fi'l-vk yenieri ve syir mrye mteallik olan ukay ileyen Yehdler vech-i merh zre perkende olmlar ise anun gibi kadmden yenieri ve syir mrye mteallik olan ukay ileyen Yehdleri muaccelen yirl yirine getrdp iridrp itmm itdrp gndermek ardnca olup avk u tehr itdrmeyesin. yle ki; yenieri kullarumun ukas mevsimiyle irimeye, asl beyn olunacak zrn makbl olmak ihtimli yokdur. Her vechile eger sen ve eger syir mbirn her kim ise env- tb ile muteb olmak mukarrerdr. Huss- mezbr gyet ehemm-i umrdandur; ana gre mukayyed olasn.

1829

Ktahya ve Karahisr- Shib sancaklarnda sancakbeyi subalar, zaim, kad, nib, sipahi vs. ehl-i rf tifesinin reyaya bask ve zulm yaptklar hususunda ikyette bulunulduundan Hdavendigr beyi ve Ktahya kadsnn mezlim ve mehyif teftiiyle grevlendirildikleri; her taraf gezip reyann ikyetlerini dinlemeleri, hakszla urayanlarn haklarnn alnmas, sulu olanlardan arza muhta olmayanlara mahallinde gereken cezann verilmesi, arza muhta olanlarn ise arzedilip gelecek emre gre hareket edilmesi.

Yazld. Mesh avu'a virildi. F 6 Safer, sene: 976 Hudvendigr Sanca Bei Abdurrahmn Be'e ve Kthiyye kdsna hkm ki: Hliy Kthiyye ve Karahsr- Shb sancaklarnda sancakbei sbalar ve zam v kuzt u nvvb u siph ve bi'l-cmle ehl-i rf tyifesi reyya zulm teaddleri olup gelp Dergh- Muallm'a arz- hl itmee dah kudretleri olmadu bsden haklarnda mezd-i merhametm zuhra getrp sizn dah keml-i diynet ve fart- istikmetinze itimd- hmynum olman zikrolunan sancaklarun mezlim mahyifi teftin sana emridp buyurdum ki: Vardukda, tehr u terh itmeyp her kank cnibden r itmek mnsib ise varup tefte r eyleyp dah eger belerden ve eger kuzt u nvvbdan ve eger belerbei v sancakbei sbalarndan ve zam v siph tyifesinden ve eger syir rey ve kur v kasabt halkndan her kimden ise gelp dav[]-y hakk idp tezallm iderler ise bir defa erle faslolm olmayup on be yl mrr itmeyen kazyyelerin onat vechile hakk zre teft tefahhus idp gresiz; eger belerde ve eger kuztda ve eger syir zikrolunan tyifede her kimn hakk sbit zhir olursa hkmidp alvirp ve dah her kimn era ve knna mugyir zulm teaddsi sbit zhir olursa ve teaddleri ve zulmleri ne makle nesneler ise mufassal merh defter idp dah yazup arzeyleyesiz ve anun gibi hn-i teftde fesd enatleri sbit zhir olup salb siysete vey kat- uzva mstehkk olanlardan unlar ki, siph tyifesidr, veyhd arza muhtc kimesnelerdr, [emrm] ne 325

vechile sudr ider ise mcebiyle amel oluna. Anun gibi arza muhtc olmayanlar erle lzim geleni mahallinde icr idp syirlerine mcib-i bret nashat vk ola. Zam v [erbb- tmr]; "Reymuz." vey; "Akribmuzdur." diy kefl olup hals itmek isterler imi. mdi; asl ehl-i fesda hmyet cyiz deildr. Ana gre tedrk idesiz ve hn-i teftde hakk zre olup asl v kat bir cnibe meyl muhb itmeyp tezvr telbsden ve hd- zrdan hazer idp kazyyede medhali olmayanlar hlf- er u knn dahl taarruz itdrmeyp hakk- sarha tbi olasz.

[Yev]m'l-Ahad, f 7 Safer, sene: 976

1830

Krkkilise'de, Koyun Emini Mahmud avu'un grevinde yolsuzluk yapt ve halka zulmettii duyulduundan tefti edilip hakszla urayanlarn haklarnn alnmas.

Yazld. Sbk Suba olan Hseyin avu'a virildi. F 7 Safer, sene: 976 Krkkilise kdsna hkm ki: Koyun Emni olan Mahmd avu koyun hdmetine tayn olunan msellemleri ahz celb itmekle istihdm itmeyp ve nevbet[i] olmayanlarun akalarn alup ve cebren kondu ev shbinn terekelerin bidrp teadd eyledi istim olunman buyurdum ki: Dergh- Muallm avularndan Hseyin zde kadruh vardukda ihzr- husam klup onat vechile hakk zre teft tefahhus idp gresin; fi'l-vk kazyye arzolundu gibi ise erle sbit zhir olan haklarn alvirdkden sonra muhtc- arz olan yazup bildresin.

1831

Konya'ya gnderilen sbk Eflak Voyvodas Petro iin gayrimslim mahallelerinden birinde uygun bir ev tedarik olunmas.

Yazld. Sancakdr Mehmed avu'a virildi. Konya kdsna hkm ki: Sbk Eflak Voyvodas olan Petro Voyvoda ol cnibe irsl olunup anda skn in ev lzim olman buyurdum ki: Vusl buldukda, mahrse-i mezkrede vk olan kefere mahalltnda sknya kbil olup vech mnsib grildi zre bir ev tedrk idp mukaddemce tahliye idesin.

1832
Yazld. H. 326

stanbul'dan Konya'ya gnderilen sbk Eflak Voyvodas Petro'ya Konya'ya varncaya kadar yol zerindeki kazalarda bedeli mukabilinde zahire tedarik edilmesi.

Mahrse-i stanbul'dan Konya'ya varnca yol zerinde vk olan kdlara hkm ki: Sbk Eflak Voyvodas olan Petro Voyvoda ol cnibe irsl olunup akalaryla menzil merhlde kifyet mikdr zahre tedrk olunmas lzim olman buyurdum ki: Her kanknuzun taht- kazsna dhl olursa kendye ve yannda olan demisine kifyet mikdr akasyla zahre tedrk idiviresiz. Huss- mezbr mhimdr; ihml eylemeyesiz.

1833

Ejderhan seferi iin Kefe'de yaplmas emrolunan gemilere nezaret etmek zere mteferrika reislerden Msr (?) Mustafa Reis'in tayin olunup gnderildii; kendisinin kaptanlk hizmetinde istihdam edilmesi ve gemileri grp gzetmesi.

Yazld. Mezb[r re]se virildi. Kefe beine hkm ki: Ejderhn maslih in yaplmaa emrolunan gemilere mteferrika reslermden kdvet'l-emsil ve'l-akrn Msr (?) [Mustafa] Res zde kadruh ehl-i vukf olman kapudn tayn olunup sen vech mnsib grdn* zre grp gzetmek emrolunup gnderilmidr. Buyurdum ki: Varup vusl buldukda, zikrolunan gemilern eger yaplmalardur ve eger gayri tedrkdedr; vech mnsib grdn zre mezbr kapudnlk hdmetine istihdm eyleyp senn marifetnle onat vechile gemileri grp gzetmek bbnda env- ikdm [u] ihtimm zre olasn.

Kr. hkm. 1738.

1834

Yemen iin ina olunan gemi kerestelerinin renber gemilerine yklendii; spanya kralnn kaptann tebdil ettii, dman donanmasnn dald yolunda haber alnd vs.'ye dair Kaptan paa tarafndan gnderilen mektubun alnd, Kaptan paann "Dman donanmas dald" diye gaflette bulunmayp dman tarafna daima gz kulak tutup herhangi bir saldrya frsat vermemesi ve dman hakknda elde edecei bilgileri arzetmesi.

Yazld. Kapudn paaya hkm ki: Mektb gnderp; "Yemen mhimmi in bin olunan be pre kadrga kerestesi navlun ile rencber gemilerine tahml olundun ve spanya kral kapudnn tebdl itdin ve; "Kffr dona[n]mas perkende oldlar." diy haber alndun ve Cezyir ve Trablus belerbeileri maan belerbeiliklerine tevecch itdklerin ve mnsib olan mahalde gemiler yalanmak in ol cniblere tevecch itdn" arzeylemisin. Ol bbda her ne ki ilm eylemi isen tafsl ile Pye-i Serr-i lem-masrm'e arzolunup lm-i erf-i lem-ml-i husrevnem muht u mil olmdur. mdi; buyurdum ki: 327

Vusl buldukda, "Kffr- hksr gemileri perkende old." diy marr olmayup keml-i basret intibh zre olup ad-y bed-girdr taraflarna dyim gz-kulak dutup gaflet ile bir mahalle zarar u gezend irimekden hazer idp bb- ikdm u ihtimmda dakka fevtitmeyp kefere-i fecere taraflarndan vkf olduun ahbr- sahhay ilm itmekden hl olmayasn.

1835

ran'dan gelen eli Amasya ve erke'ten getii srada kendisine yaknlk gstererek nzur ve sadakt toplayp verdikleri duyulan ahslarn isimlerinin yazl olduu defterin gnderildii; bu ahslarn gizlice takip edilip yakalanarak hrsz ve harmi olduklar gerekesiyle haklarndan gelinmesi.

Yazld. Mustaf avu'a virildi. F gurre-i Rebu'l-evvel, sene: 976 Amsiyye Bei lys Be'e hkm ki: Bundan akdem Yukaru Cnib'den sitne-i Sadetm'e gelen iliye iczet-i hmynum virilp ol cniblere tevecch eyleyp varduklarnda baz melhde nzr sadakt cem idp varup mrun-ileyhe teslm eyledkleri mukaddem istim olunman bu makle ehl-i fesd ism resmleriyle yaz[l]up defter olunup Dergh- Muallm'a arzolunmak emrolman defter olunup defter Sdde-i Sadetm'e gelmein mezkrlarun haklarndan gelinmek in deftern bir sreti ihrc olunup ayn ile sana gnderildi. Buyurdum ki: Varup vusl buldukda, bu huss kimesneye if eylemeyp gnderilen defterde mastr olan kimesneleri hufyeten tetebbu eyleyp dah hsn-i tedrkle elegetrp kutt- tark ve hrsuz nmna gerei gibi haklarndan gelp cezlarn viresin. Yazld. H. Bir sreti, erke beine.

1836

Eflak Voyvodas Aleksandra'nn, Eflak ingeneleri'nden bazsnn kars beri yakada, kendisi te yakada dank halde bulunduklarndan bahisle bunlarn tekrar yerli yerinde iskn ettirilmeleri yolundaki talebi uygun grldnden, Rusuk'ta bulunan Eflak ingeneleri'nin eski yerlerine getirilmeleri.

Yazld. Muhb avu'a virildi. F 9 Safer, sene: 976 Eflak voyvodasna hkm ki: Mektb gnderp; "bu cnibde olan ingnelern baz Ruscu'a ve baz har yirlere perkende olup kiminn avreti bu yakada eri te yakada ve baznun avretleri te yakada erleri bu yakada olup anun gibiler gir yirl yirine getrmek bbnda hkm-i erfm virilmesin" arzeyledn ecilden buyurdum ki: 328

Vusl buldukda, anun gibi olan ingnelerden bulduun yirde Eflak ingnesi idi* zhir oldukdan sonra gir yirl yirlerine getrdp krlarnda olalar.

1837

Van'da bulunan blk halkndan emre ramen grevlerini yapmayp orada burada gezen ve Van'da oturmayanlarn gediklerinin alnmas iin isim ve blklerinin bildirilmesi.

Yazld. Kethudsna virildi. F 8 Safer, sene: 976 Van belerbeisine hkm ki: Bundan akdem; "Van'da olan blk halk har yirlerde olmayup anda mtemekkinler olup mr hdmet vk oldukda tehr olunmasun." diy emr-i erfm gnderilmi idi. "Emre muhlif yine blk halk kend hevlarnda gezer." diy istim olund. Buyurdum ki: Vardukda, gresin; anun gibi blk halkndan emr-i erfme muhlif anda mtemekkinler olmayup har yirlerde kend hevlarnda gezenler her kim ise isimleri ve blkleriyle yazup Dergh- Muallm'a arzeyleyesin ki, gedkleri hara virile.

1838

Kili Kalesi azeblerinin aalaryla birlikte iki aykaya binip mevsimi geldiinde Tuna nehri zerinde muhafaza grevi yaparak etraftaki yollar ve reyay hrsz ve harmiden korumalar ve k mevsimi geldiinde yine kale muhafazasnda bulunmalar.

Yazld. Kethudsna virildi. F 8 Safer, sene: 976 Akkirman beine hkm ki: Mektb gnderp; "Bundan akdem hkm-i erf gnderilp; "Kili Kalas azebleri aalaryla iki aykaya girp nehr-i* Tuna zerinde lzim oldukda mevsimi ile muhfaza hdmetinde olup mevsimi gedkden sonra kem-kn kala-i mezbrede olalar." diy fermn- erfm olmken; "kala-i mezbre azeblerinden krk tokuz neferi Akkirman Kalas'na ihrc olunmak" fermn olunm." diy bildrmisin. mdi; "Kala-i mezbre azebleri ol vechile ihrc olunmayup ancak mevsimiyle iki ayka ile muhfaza ideler." diy emrolmdur. Buyurdum ki: Vusl buldukda, kala-i mezbre azeblerinden mukaddem fermn olunan mikdr azebleri aalaryla muhfaza mevsimi geldkde nehr-i* mezbr muhfazasyn tayn idp iki ayka tonadup nehr-i* mezbr etrfnda olan yollar ve rey v bery v Memlik-i Mahrsem'i hrsuz u harmlerden hfz u hrset ideler.

[Yev]m'l- sneyn, f 8 Safer, sene: 976

1839

Mekke-i Mkerreme erifinden Sdde-i Sadet'e gelen hediyeler ile erife gtrlen eyalardan gmrk alnmamas.
329

Yazld. Memlik-i Mahrse'de gmrk alnugelen yirlerde vk olan emnlere hkm ki: Mekke-i Mkerreme erfi cnibinden Sdde-i Sadetm'e gelen hedydan ve mrun-ileyh erfn kendye mteallik alup gitdkleri esbbndan gmrk taleb olunup rencde olundu ilm olunman buyurdum ki: Vardukda, anun gibi mrun-ileyh erf cnibinden Sdde-i Sadetm'e gelen hedydan ve mm-ileyhn kend mhimmi in demleri alup gitdi esbbdan hlf- knn gmrk taleb olunmayup rencde itmeyesiz. Amm; bu bbda onat mukayyed olup bu bahne ile bzergn tyifesinn ve syir kimesnelern esbb gep gitmekden hazer idesiz.

1840

Tokat ve Sonisa civarndaki ehl-i fesd suhte tifesinin bulunduklar yerler tesbit edilip yakalanarak haklarndan gelinmesi.

Yazld. Trb Kethud'ya virildi. F 16 Safer, sene: 976 Rm belerbeisine hkm ki: Mektb gnderp; "Shte tyifesiyn bir ay mukaddem tedrk zre olup Tokat ve Sonisa ve syir etrf u cevnibe defter kethuds iki yz nefer erbb- tmrla gnderilmidi. Ol cniblerde bir mikdr shte elegetrp hl teft olunmak zredr." diy bildrmisin. Buyurdum ki: Vardukda, tamm basret zre olup dyim bu makle ehl-i fesd shte tyifesin tetebbu u tecesss ile elegetrp haklarndan gelinmek bbnda vfr- ikdm u ihtimmun zuhra getresin.

1841

Zigetvar seferinde pek ok develerini ve hayvanlarn kaybettikleri, fakirletikleri ve ktlk nedeniyle geimlerini salayamadklar bildirilen Karaman sipahilerinin, haclar geldikten sonra yoklamalarnn yaplarak iczet verilmesi.

Yazld. Kethudsna virildi. F 9 Safer, sene: [976] Karaman Belerbeisi olup m muhfazasnda olan Murd Paa'ya hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Karaman siphleri feth- hknden ber Rmili seferin emeyp Sigetvar'a varduklarnda develeri ve tavarlar krlup nicesi piyde kalup ziyde fakru'l-hl olup ve hl bu diyr dah kaht olup maete iktidrlar kalmayup; "Hacc- erf geldkden sonra ihtiyc yokdur." diy iczet-i hmynum rec eyledklerin" bildrdn ecilden buyurdum ki: Vusl buldukda, ina'llh'l-Eazz hacc- erf geldkden sonra yoklama idp yanunda mevcd olan siphleri bi't-tamm yoklayup defter idp iczet viresin. 330

1842

Halka zulmettii bildirilen Mendelic Kazas Nibi Abbas'n davaclaryla olan davalar grlerek zerine sbit olan haklar alnp sahiplerine verildikten sonra halka zulmettii de sbit olursa grevden alnmas.

Yazld. Arz getren Abd-Al nm kimesneye virildi. F 9 Safer, sene: 976 Badd belerbeisine ve Badd kdsna ve Mendelic kdsna hkm ki: Sen ki Mendelic kdssn, Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "Nyib olan Abbs on be yldan ziydedr ki, nyib olup reyya zulmi olup niybetden refyn hkm-i erf gelp ref olunup mer ve baz ayn mun olmala gir nyib olup fukarya zulm teadd eylemekden hl olmadun" bildrmisin; "niybetden ref olman hkm-i erf rec eyledklerin" arzitmisin. Buyurdum ki: Vardukda, husamsyla berber idp bir defa erle faslolmayup on be yl terkolmayan kazyyelerin erle gresin; erbb- hukka erle sbit olan haklarn alvirdkden sonra ol vechile teaddsi sbit olursa niybetden ref idesin.

1843

Karaman sipahilerinden mir hizmete ve Kayseri ve el beyleri yanlarnda muhafazaya tayin olunanlar dnda, am muhafazasnda grevlendirildikleri halde greve gelmeyenlerin isimleri, timarlar ve ba karyelerinin defter edilip gnderilmesi.

Yazld. Kethudsna virildi. F 9 Safer Karaman Belerbeisi olup m muhfazasnda olan Murd Paa'ya hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "m muhfazasna tayn olunan Karaman siphlerinden baz kimesneler imdiye dein hdmete gelmeyp hdmetde olan mazl siphler tmrlarna tlib olup tekz eyledklerin" bildrmisin. mdi; zikrolunan siphlern bazs emr-i erfmle Kaysariyye Bei erke ve il Bei Mehmed dme zzhm yanlarnda muhfaza hdmetinde ve bazn dah baz mrye mteallik hdemtda tayn olduklar ecilden buyurdum ki: Vusl buldukda, muhfazaya tayn olunup mevcd bulunmayan siphleri tetebbu eyleyp anun gibi mrun-ileyhim yanlarnda muhfaza hdmetinde bile olup emr-i erfmle mrye mteallik hdmetlerde kalanlardan madsn det-i kadme mcebince yoklayup m muhfazasna tayn olunup mevcd olmayanlar ism resmiyle sancaklar ve tmrlarnun yazular ve ba karyeleri ile yazup defter eyleyp defterin mhrleyp Sdde-i Sadetm'e gnderesin.

1844

Bkz. hkm. 1859.

331

Yazld. Aaada tafsl zre tekrr gemidr. Kyegsine virildi. F 8 Safer, sene: 976 Msr belerbeisine ve defterdrna hkm ki: Hliy bu defa vk olan Sveys Donanmas'yn bin olunmas fermn olunan gemilern Habe vilyetine giden buday cermlerinn bins ve termmi ve ahb mbyaas* hussnda kll ml telef olup hliy; "Sveys Ktibi olan Mahmd ol Mustaf nm kimesne dr[t] akalu bir azeb gedinde iken anda ktib olmala drt-be bin filorilk evler idinmidr." diy istim olund. mdi; Sveys Donanmas ve syir gemiler mhimmt in lzim olan ahb u ahtb u stn her ne cins olursa skenderiyye kapudn dme zzh tarafndan alnmak in hkm-i erfm gnderilmidr. Hliy zikrolunan gemide ne mikdr kereste lzim idi Ters-hne-i mirem mimr marifeti ile defter olunup imdiye dein ne mikdr kereste gidp ve ne mikdr aka sarfolunmdur; mfredt ile defter olunup malm olman hssa reslermden Mehmed zde kadruh ehl-i vukf olman ktib tayn olunup irsl olund. Buyurdum ki: Vusl buldukda, zikrolunan gemilere imdiye dein sarfolunan kerestenn mfredt defterin getrdp yirl yirinden onat vechile teft eyleyp gresiz; kazyye ilm olundu gibi olup bins emrolunan gemilern kerestelerinden nesne bel u ketm eylemi ise ki, zimmetinde zhir olan ml[] alup zabteyleyp ve ne mikdr nesne zhir olup kabzolundun yazup Sdde-i Sadetm'e bildresiz ve kitbet hdmetin mezbra itdresiz.

[Yev]m's-Sls, f 9 Safer, sene: 976

1845

Eflak Voyvodas Petre'nin adamlarndan stvani (Usturgon) adl Yahudi'nin Eflak tarafndan alt araba esbb ile Nibolu'da sakin olduu eve geldii duyulduundan bu ii aratrmakla grevlendirilen Muhib avu ile birlikte evine gidilerek getirdii eyalarn grlp nereden aldnn tesbit edilmesi ve ad geen Yahudi'nin tefti edildikten sonra Muhib avu eliinde Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Yazld. Mezbra virildi. 9 Safer ernovi kdsna hkm ki: Bundan akdem Eflak Voyvodas olan Petre demlerinden stvani nm Yehd Eflak cnibinden alt araba esbb ile Nibol'da skin oldu evine geldi istim olund. mdi; buyurdum ki: Dergh- Muallm avularndan Muhb zde kadruh vusl buldukda, bu bbda tamm mukayyed olup mrun-ileyh avuum ile mezkr Yehd'nn skin oldu mahalle varup Yehd-i mezbr ihzr eyleyp kendsinden ve bu ahvle vkf kimesnelerden onat 332

vechile dikkat ihtimmla teft tefahhus eyleyp gresin; fi'l-vk mezkr Yehd esbb u nukddan ve evn cinsinden ne mikdr nesne ile gelmidr ve getrdi esbb kimn esbbndandur, kendnn midr; tamm gavrine irip dah getrdi nukd u esbb u evn ksmn ale'l-infird yazup mufassal defter idp mezkr Yehd'yi ve getrdi esbb muhkem hfzeyleyp vuk zre ale't-tafsl yazup bildresin ve bade't-teft mezbr Yehd'yi mezkr avuuma koup Sdde-i Sadetm'e gnderesin.

1846

Budun yenierilerinin bir ksmnn ehit olmas, bir ksmnn da baka dirlie kmas sebebiyle zamanla saylarnn eksildii ve kalanlar da muhafazaya yetmedii iin ehid olan veya halen grevde olan yenierilerin kl kullanabilecek oullarndan yenieri yazlarak bu eksiin tamamlanmas, yararlklar grldnde de buuk tevcih edilmesi yolundaki istein, Dergh- Muall yenierileri dnda hi bir yerde bu tr bir uygulama olmadndan uygun grlmedii; bu nedenle Budun yenierilerinin eskiden olduu gibi istihdam edilmesi.

Yazld. Budun belerbeisine hkm ki: Mektb gnderp; "Mahrse-i Budun'a ibtiddan bin be yz altm alt nefer yenieri tayn olunup serhadde takviyetleri var iken bazlar ehd olup ve bazlar har dirlie kup hliy drt yz elli yenieri noksn zre olmala serhad kalalar muhfazasna kifyet itmeyp syir nefert* takll olunmak zre olman mr hdmetde ehd olan ve bi'l-fil haytda olan yenieri v yayaba v blkbalarnun klca yarar olan oullarndan noksn zre olan drt yz elli nefer yenieri yazlup ber-karr- sbk [istihdm] olmak lzim olup ve yoldalklar sdr oldukda buula riyet olunman mezbr tyifeye bir mikdr buuk tayn olunmak lzimdr. Zr yoldalklar mukbelesinde buuk olmamala knnlar zerine tmrdan gayri riyetleri yokdur." diy arzeylemisin. mdi; mezbrlar mukaddem ihds olduklar zamnda m ve Badd yenierileri slbnca olup mbeynlerinde Dergh- Muallm yenierileri gibi buuk yrimek emrolunmamdur. Buyurdum ki: Vusl buldukda, zikrolunan Budun yenierileri dah sbk emrolundu slb zre m ve Badd'da olan yenieriler kullarum gibi istihdm eyleyesin.

1847

Edirne'nin Muradiye Mahallesi'ndeki evinde fuhu ve kanunsuz iler yapld, yoldan gelip geenlere uygunsuz szler sylendii ve ahalinin rahatsz edildii yolunda hakknda ikyetler bulunan Mehmed bin Yunus'un, evi sattrlarak o mahalleden kartlmas.

333

Yazld. Arz getren Ahmed'e virildi. F 10 Safer, sene: 976 Edirne kdsna hkm ki: Mektb gnderp; "mahrse-i mezbrede Murdiyye Mahallesi'nde skin Cmi- Atk hat[]bi ve mahalle-i mezbreden siph ve ehl-i mahalle yz nefer kimesne meclis-i era gelp Mehmed bin Ynus nm kimesne mahzarnda; "Mahalle-i mezbrede olan evini nd-i zin idp fsk u fcrdan hl olmaz; dyim fsklar avretler ile mbrek Ramazn gni cmi- erf kurbinde gice v gndz ol ve mushbleri muttasl fesddan hl deillerdr ve mslimnlar yollar zerinde pencereler idp hammma giden ehl ylimze n-mer kelimt idp dll itmek kasdidp mahalle-i mezbrede yiirmi be neferden ziyde siphler olup; "Sefere gitdmz vaktin ehlimz dll iderler." diy hayfiderz ve; "Bu makle ehl-i fesd mahallemzden olduna rz deillerz." didklerin ve ehir halkndan sorlup anlar dah ol vechile haber virdklerin" bildrmisin. mdi; buyurdum ki: Vardukda, arzolundu gibi ise mezbrun evin satdurup ol mahalleden ihrc eyleyesin.

1848

Sultaniye kasabasna elli hne getirmeyi taahhd eden Gezolu Davud hakknda eitli arzlar gelip; bir ksmnda taahdn yerine getirildii, bir ksmnda ise taahhdn yerine getirilmedii bildirildiinden, arzlarn hangisinin doru olduu ve imdiye kadar ka hne getirildiinin bildirilmesi; ayrca iskn mahalline getirilecek suyolunda imdiye kadar neler yapldnn da ayrntl olarak arzedilmesi.

Yazld. Hasan avu'a virildi. F 10 Safer, sene: 976 Ankara kdsna hkm ki: Hliy Konya ve Eskiil kdlar Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Bundan akdem Sultniyye kasabasna elli hne getrmee mltezim olan Gez-ol Dvd evler bin idp ve kendden gayri krk nefer ev dah getrp anlar dah binya mberet eyleyp bksi dah gelmek zredr." ve Konya kds; "Gez-ol Dvd'un getrdi hneler ile iki yz on sekiz hne olup erbb- cihtdan krk alt hne dah gelp bu takdrce iki yz altm hne oldun" defter idp gnderp lkin Ereli kds ile Sultniyye mtevellsi; "mezkr Gez-ol arteyledi elli hneden asl bir hne gelmeyp; "Sbk gelp mtemekkin olan kimesnelern bazsn ben getrdm." diy kasaba-i mezbre kdsndan arz alup* ibrmla Ereli kdsna imzlatmdur ve suyol ehre [ ]" diy bildrdkleri ecilden bu bbda gnderilen arzlarun kanks sahh oldu malm olmayup shhati ile malm olmak in arzlarun ve deftern sretleri ayn ile ihrc olunup sana gnderildi. Buyurdum ki: Vusl buldukda, gnderilen arzlara ve defter sretlerine nazar idp dah bu hussa bi'z-zt mukayyed olup gresin; zikrolunan arzlarun kanks sahh olup fi'l-vk mezkr 334

Gez-ol kasaba-i mezbreye getrmee arteyledi hnelerden imdiye dein kimesne getrmi midr, ka hne gelmidr ve mezkr m* getrmidr, yohsa har kimesneler mi getrmidr, ol defterde mastr oldu evler var mdur, nicedr ve suyol ehre gelmee ne kadar yir kalmdur, bi'l-fil ne mahalle gelmidr; tamm malm idinp mufassal merh yazup Sdde-i Sadetm'e bildresin. Ankara kdsnun hkmi ve sret-i sicilli ve arzlar sreti Emr-i hr Hasan avu'a virildi.

[Yev]m'l-Erbi, f 10* Safer, sene: 976

1849

Antalya Kads Yahya ve Ktib Hseyin tarafndan tahrir edilen Teke ve Hamideli sancaklarnn ncelikle Teke sancandan balanmak zere tevziinin yaplmas.

Yazld. demisine virildi. F 9 Safer, sene: 976 Antliyye Kds olup Teke ve Hamdili sancaklarn tahrr iden Mevln Yahy zde fazlh ve Ktibi olup Dvn- Hmynum ktiblerinden olan kdvet erbbi't-tahrr, umdet ashbi'[t-ta]krr Ktib Hseyin zde kadruhya hkm ki: Hliy tahrr eylednz sancaklarun tevz olunmasn ve Teke sancanun mukaddem tevz olunmasn emridp buyurdum ki: Emrm zre tahrr olunan sancaklar tevz eyleyesiz.

1850

Bkz. hkm. 1836.

Yazld. Muhb avu'a virildi. F 9 Safer, sene: 976 Ruscuk kdsna hkm ki: Eflak Voyvodas Aleksandra mektb gnderp; "baz Eflak ingne tyifesinden baznun avreti beri yakada ve kend te yakada ve baznun dah kend berde avreti te yakada pern olup anun gibileri yirinden grmek bbnda hkm-i erf virilmesin" arzitmein huss- mezbr in mezkra hkm-i erfm virilmidr. Buyurdum ki: Vusl buldukda, anun gibi Eflak ingneleri bulundu yirlerde gir yirl yirine gerdesin; temerrd ideni sekidesin.

335

1851

am kadsnn, Murat Paa muhafz olarak am'a geldiinden beri ahalinin mal ve eyasna zarar gelmedii, ehl-i fesdn dald ve hac iinin intizama girdiini bildirdii ve bundan memnuniyet duyulduu; Paa'nn bundan sonra da ayn ekilde halkn refah ve huzurunun teminine almaya devam etmesi.

Yazld. Kethudsna virildi. F 9 Safer, sene: 976 Murd Paa'ya hkm ki: m kds mektb gnderp; "m muhfazasna varaldan ber kimesnenn ml esbbna zarar gelmeyp ve ehl-i fesd s Arb havfndan perkende olup ve hacc- erfn ahvli muhtell iken muzyakasn def idp ve ahvl-i vilyete intizm virp ulem v suleh ve meyh u fukar dah krn zre oldun" ilm eylemi. mdi; senden dah umlan bunun emsli adlet ihtimm idi ki, zuhr bulmdur. Buyurdum ki: Memlik vilyetn emn emn ve rey v berynun refhiyyet* itm[]nn bbnda mebzl olup vkf olduun ahvli ilm eylemekden hl olmayasn.

1852

Msr Hazinesi'nden cevli iin denmesi gerekenden daha fazla deme yapld duyulduundan, Msr'da ne kadar cevli mutasarrf bulunduu ve bunlara ne kadar deme yapldnn ayrntl olarak arzedilmesi.

Yazld. Kethuds Erdodu'ya virildi. F 21 Safer, sene: 976 Msr belerbeisine ve defterdrna hkm ki: Mahrse-i mezbrede yiirmi bin altun mikdr cevl var iken Hazne'den alt bin altun ziyde virildi istim olunman buyurdum ki: Vusl buldukda, gresiz; mahrse-i mezbrede mevcd olan cevlden ziyde Hazne'den ol mikdr altun virilmee emr-i erfm vrid olm mdur ve cevlden ne mikdr kimesne vazfeye mutasarrfdur ve Hazne'den ne mikdr ziyde altun virilmidr; tamm hak[ka]ti ile malm idinp dah vuk zre mufassal merh yazup arzeyleyesiz.

1853

Msr'da dirlie mutasarrf olan mteferrika, avu, gnll ve azeblerin mevcib defterlerinin bir sretinin Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Yazld. Kethuds Erdodu'ya virildi. F 21 Safer, sene: 976 Msr belerbeisine ve defterdrna hkm ki: Bundan akdem; "mahrse-i mezbrede dirlie mutasarrf olan eger mteferrika [v] 336

avu u gnll v azeb ve gayridr; cmlesinn mevcibleri defterinn bir sreti Sdde-i Sadetm'e gnderilmek" fermn- erfm olm idi. Henz gelp vusl bulmaman muaccelen gnderilmesin emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda bi'z-zt mukayyed olup tehr u terh eylemeyp zikrolunan deftern bir sretin dah muaccelen yazdurup mhrleyp Sdde-i Sadetm'e irsl sl eyleyp ihml mshele ve avk [u] tehrden hazer idesiz.

1854

Bodan voyvodasnn, kardei Petre ve onunla birlikte Sdde-i Sadet'e gnderilmesi emrolunan bolarlarn gnderilmelerinin hara gnderme zamanna kadar tehir edilmesi yolundaki talebinin kabul edildii; ancak bunlarn hara zamannda mutlaka beraber gnderilmeleri.

Yazld. Tercemn Mahmd Be'e virildi. F 10 Safer, sene: 976 Bodan voyvodasna hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; " "Karndaum Petre kullarn Hatman ve zbere ve Karain nm bolarlar ile hinler gnderildi zamnda Sdde-i Sadetm'e bile gnderesin." diy fermn olunup lkin mezbr bolarlar bu kullarnun dyim yannda memleket tedbrin mvere idp; hussan imdi Neme cnibinden kaup giden Bodan cnibleri muttasl hareket zre olup; mezkrlar gidicek ahvlimz mevve olur ve anam criyeleri dah muhkem haste olup gelecek harc zamnna dek karndaum kullar dah tehr buyurla." diy nyet rec eyledn ecilden buyurdum ki: Vusl buldukda, arzeyledn zre karndaun Petre harc zamnna dein tehr olunup yanunda tura. Amm; Sdde-i Sadetm'e harc gnderdkde mezkrlar bile gnderesin.

[Yev]m'l-Hams, f 11* Safer, sene: 976

1855

Bkz. hkm. 1860.

Yazld. Aaada tafsl zre gemidr. Muhb avu'a virildi. Selanik beine ve kdsna hkm ki: ernovi kds ile Muhb avu'a; "Nibol'da skin olup Eflak cnibi[n]den alt araba esbb ile gelen Usturgo nm Yehd'nn tefti fermn olunup mezkr Yehd bu ahvlden habr olup gaybet idp taht- kaznuza varursa kayd [] bend idp mrun-ileyhe teslm idesiz." diy hkm-i erf gnderilmidr.

337

1856

Hisarlardan kaybolan esirleri aramadan "Bundadr." diye Bodan'daki zenginlerin rahatsz edilmemesi; kaybolan esirler aranlarak kimde bulunursa ondan talep edilmesi.

Yazld. Tercemn Mahmd Be'e virildi. F 10 Safer, sene: 976 Akkirman sanca beine hkm ki: Bodan voyvodas mektb gnderp; "Bender beinn tahrki ile sana yaramazlk kasdidp ve ol cnibde olan hsrlardan bir esr gyib olsa esrlerin gezp aramazlar. Bodan vilyetinde ne yirde bir akalu kimesne var ise ol kimesne ile husmet idp env- telbstla; "Gyib olan kulmuz bu kimesnededr." diy olanca mln alduklarndan gayri env- itle-i lisn iderler." diy arzitmein esr her kimde bulunursa andan taleb idp her kii rencde itdrilmemek emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, anun gibi gaybet iden kullar her kimde bulunursa andan taleb idp her kiiyi rencde eylemeyesin.

1857

Ktahya ve Karahisar mahayifi teftii emrolunan Bursa beyinin teftie gitmeyip Msr mteferrikalarndan Keyvan'n Ktahya'da alnan eyasn ve Belkavak'ta kervanlar baslan bezirgnlarn ahvlini tefti etmesi.

Yazld. Mesh avu'a virildi. F 10 Safer, sene: 976 Burusa beine hkm ki: Bundan akdem sana Kthiyye ve Karahsr mahyifi tefti emrolunup ol bbda hkm-i hmynum gnderilmi idi. mdi; mahyif teftinden fergat olunup hemn Msr mteferrikalarndan Keyvn'un Kthiyye'de sirka olunan esbb ve Bilkavak'da baslan bzergnlarun husslar tefti in sana gnderilen ahkm- erfe mcebince varup ahvllerin grmek emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, emr-i erfm mcebince mahyif teftine varmayup hemn zikrolunan husslar gnderilen ahkm- erfe mcebince erle grp bertaraf eyleyesin.

1858

Ulukla'nn konak yeri olup bir kervansaray yaplmasnn uygun olacann ilm edilmesi zerine Vezir-i zam Mehmed Paa burada bir kervansaray yaptrmak istediinden, nasl bir kervansaray yaplmasnn uygun olacann ve ne kadar ake ile tamamlanacann kefettirilip bildirilmesi.

338

Yazld. nm kdya virildi. F 10 Safer, sene: 976 Adana beine hkm ki: Hliy Andu kazsna tbi Ulukla nm mahal konak yiri olup ebn-i sebl in krbnsary bin olunmak mnsib oldu ilm olunman zikrolunan mevzda dstr- ekrem Vezr-i Azam Mehmed Paa edma'llh tel iclleh hasbeten-li'llhi tel bir krbnsary bin eylemek murd idinp amm; mahall-i mezbrede ne makle krbnsary bin olunup tli ve arz ne kadar olup ve ka ocak olmak mnsib olup ve ne mikdr nesne ile bin olunur; tahmn olunup ilm olunmak lzim olman buyurdum ki: Vusl buldukda, bir yarar mimr ve ehl-i vukf muhamminler ile mahall-i mezbra varup gresin; zikrolunan mahalde ne makle krbnsary bin olunmak mnsib olup tli ve arz ne kadar olup ve ka ocaa mtehammil ve ne mikdr aka ile hsl olur; tahmn-i sahh ile tahmn itdrp dah vuk zre mufassal merh yazup bildresin.

1859

Svey Donanmas ve dier gemilerin mhimmtnn alnmas ile mir gemilerin navlunlarnda yolsuzluk yapld duyulduundan Svey Ktibi Kara Mahmud olu Mustafa'nn grevinden alnp bu ile skenderiye Kaptan Hseyin Kaptan'n grevlendirildii ve tefti iin de Mehmed Reis'in gnderildii; ad geen Mehmed Reis geldiinde imdiye kadar bu i iin yaplan tm harcamalarn tefti edilip orada yenen ml- mirnin ortaya karlarak sorumlulardan tahsil edilmesi ve neticenin bildirilmesi.

Yazld. Mezbra, Res Mehmed'e virildi. F 10 Safer, sene: 976 Msr belerbeisine ve Msr defterdrna hkm ki: Bu defa vk olan Sveys Donanmas in bins fermn olunan gemilern ve Habe vilyetine giden buday cermlerinn bins ve tamr termmi ve ahb mbyaas ve Sveys skelesi'nde tahml olunan mr gemilern navlunlar hussnda kll ml telef olup ve bi'l-fil Sveys Ktibi olan Kara Mahmd ol Mustaf nm kimesne dah mukaddem Galata'da drt aka ulfe ile azeb gedine mutasarrf iken anda ktib olmala drt-be bin filorilk evlere mlik oldu istim olunman kitbetden ref olunup Sveys Donanmas ve gayri gemiler mhimmtyn lzim olan ahb u ahtb ve syir her ne vk olursa skenderiyye Kapudn kdvet'l-meri'l-kirm Hseyin dme zzh tarafndan alnmak in hkm-i erfm gnderilp ve her kadrgaya ne mikdr kereste lzim idi ecnsyla Ters-hne-i mirem mimr marifeti ile defter olunup ve imdiye dein Sveys emni zikrolunan donanma in ne mikdr kereste alup ve ne kadar aka sarfeylemidr; yirl yirinden grilp mfredtyla defter olunup bu cnibde malm olman reslerm zmresinden kdvet'r-rues Mehmed zde kadruh ktib tayn olunup irsl olunmdur. Buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda tamm mukayyed olup zikrolunan gemilere imdiye dein ne mikdr kereste sarfolunmdur; mfredt defterlerin getrdp mezbr Mehmed Res'n 339

mberetiyle yirl yirinden teft idp gresiz; kazyye ilm olundu gibi olup bins fermn olunan gemilern kerestelerinden ve Sveys skelesi'nde tahml olunan gemiler navlunndan ve gayriden bel u ketm olunm her kimn zimmetinde ml zhir olursa mrun-ileyhe defter itdrp zuhra gelen mlum alup kabze[y]leyp ve ne mikdr nesne zhir olup kabzolundun yazup bildresiz ve imden gir Sveys emni tarafndan cz v kll her ne masraf vk olursa ktib marifeti ile grdrp defter itdrp hric-i defter nesne kodurmayasz; yle bilesiz.

[Yev]m'l-Cuma, f 12* Safer, sene: 976

1860

Sbk Eflak Voyvodas Petre'nin adam olan ve baz mallarn alp kaybolan Yahudi Usturgon( stvani)'un bulunarak ele geirilen mallar ile birlikte Muhib avu'a teslim edilip gnderilmesi.

Yazld. Mezbr Muhb avu'a virildi. Selanik beine ve kdsna hkm ki: Usturgon nm Yehd sbk Eflak Voyvodas olan Petre'nn baz mln alup teft emrolunman gaybet idp ol taraflara vardu istim olunman buyurdum ki: Muhb avu zde kadruh vardukda, mezbr Yehd'yi ol taraflarda ise her ne tarkla buldurmak mmkin olursa elegetrdp dah mrun-ileyh avuum marifetiyle teft tefahhus idp ne mikdr esbbla varmdur; nukddan ve gayriden neye mlik ise yazup defter idp ve avuuma kayd [] bend ile teslm idp ve yarar demler koup ml menliyle gnderesiz.

1861
Yazld. H.

Sbk Eflak Voyvodas Petre'nin Hazinedarba olan Yani Vestiyar'n (?) tefti edilerek zerine sbit olan haklarn alnp sahiplerine verilmesi ve neticenin arzedilmesi.

ernovi kdsna hkm ki: Mukaddem; "Eflak Voyvodas olan Petre'nn Haznedrbas olan Yani Vestiyar (?) nm zimmnn ahvli teft olunup zerinde eger hukk- ns var ise alvirilp dah mufassal yazlup arzoluna." diy emrm olm idi. Zimm-i mezkrun ahvli arzolunmadu ecilden buyurdum ki: Dergh- Muallm avularndan Muhb zde kadruh vardukda, zimm-i mezkr ihzr idp gelp dav[]-y hakk ider husamsyla berber idp onat vechile ahvlin teft eyleyp gresin; zerine sbit olan hukk- ns alvirdkden sonra kimn hakk alvirilp ve ne makle mevd sbit oldun ayn ile yazup arzeyleyesin; sonra emrm ne vechile sdr olursa mcebi ile amel eyleyesin.

340

1862

Semendire'de hslar bulunan baka sancakbeylerinin subalarnn zencir ekip halka zulmettikleri bildirildiinden, Semendire beyinden bakasnn zencir ekmemesi; ancak Semendire beyinin adamlarna da serbest timarlara mdahale etmemeleri hususunda tenbihte bulunulmas; fakat birinin siyaset olunmas iin kad hkm ktktan sonra da serbest timar zbitleri marifetiyle hkmn mutlaka infaz edilmesi.

Yazld. Semendire sancanda vk olan kdlara hkm ki: Hliy liv-i mezkrda har sancakbelerinn hslar vk olmala demleri rey zerinde her biri mstekl zencr ekp ehl ylleriyle skin olduklar evlerine konup ve mft meccnen yimlerin ve yimeklerin ve otluk u samanlarn ve arpalarn alup teadd itmekle rey v bery mtezaccir olduklar ilm olunman buyurdum ki: Vardukda, gresiz; kazyye arzolundu gibi olup har sancakbelerinn sbalar mcerred liv-i mezbrda hslar tasarruf itmekle; "Karyelerimz serbestdr." diy baka zencr ekp reyya ol vechile teaddler iderler ise men u def idp min-bad Semendire beinden gayra zencr ekdrmeyp reyya zulm teadd itdrmeyesiz. Amm; Semendire bei demlerine dah tenbh eyleyesin ki, bu bahne ile serbest tmrlarun bd- hevsna ve crm cinyeti[n]e bi'l-cmle serbest resmine dahlitmeyp ancak hkm-i kd lhk oldukdan sonra salb siysete mstehkk olan mahallinde serbest tmr zbtlar marifetiyle erle lzim geleni icr idp; "Siyset bizmdr." diy mcrimi hrice iletmeyp ve "bedel-i siyset" diy akalarn almayalar.

[Yev]m's-Sebt, f 13* Safer, sene: 976

1863

Kopan, Lak (?) ve Kralk (?) palankalarnn tamiri iin imonterna ve Moha'tan cerahor gnderilmesi.

Yazld. Kopan Bei Kethuds abn Kethud'ya virildi. F 20 Safer, sene: 976 Budun belerbeisine hkm ki: Hliy kdvet'l-meri'l-kirm Kopan Sanca Bei Al dme zzh Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Liv-i mezbrda vk olan nefs-i Kopan ve Lak (?) ve Kralk (?) Palankalar ziyde harba mrif olup tamr olunmas mhimmtdan olman liv-i mezkrun reysyla termmi muhl olup imo[n]torna ve Moha sancaklarnun cerahorlar muvenet itmek lzimdr." diy bildrmein buyurdum ki: Arzolundu zre zikrolunan sancaklarun cerahorlarn palankalarun tamr termmine muvenet itdresin. ihrc idp mezkr

341

1864
Yazld.

Gayrimslimlerin alenen arap imelerine ve mslmanlara satmalarna izin verilmemesi; emre aykr davrananlarn cezalandrlmas.

znik kdsna hkm ki: Hliy nefs-i znik'da kefere tyifesi alniyyen mslimnlara hamr satup iln- fsk u fcr olundu istim olund. mdi; bu bbda sana defetile ahkm- erfe gnderilp tenbh tekd olunmdur. Tenbh olunup emrme muhlif ve er- erfe mugyir i itdrilmee bs nedr? Buyurdum ki: Vusl buldukda, gerei gibi mukayyed olup muhkem tenbh tekd eyleyp min-bad emr-i erfe muhlif ve er- kavme mugyir kefere tyifesine alniyyeten hamr itdrmeyp mslimnlara hamr bey itdrmeyp bey itdkleri sbit zhir olursa erle lzim geleni icr idp yirine koyasn. Amm; bu bahne ile kimesneden ahz celb-i ml olunmakdan hazer eyleyesin. yle ki; emre muhlif kefere ikre hamr idp ve mslimnlara hamr satup fskoldu istim oluna, asl zrn makbl olmayup her vechile muteb olman mukarrerdr; ana gre basret ihtimm zre olasn.

1865
Yazld.

Mir hizmette iken dmana esir den ve daha sonra kurtulup geri dnen Budun yenierilerine eski gediklerinin verilmesi.

Budun belerbeisine hkm ki: Budun'da olan Yenieri Aas Mehmed zde mecdh Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Budun yenierilerinden baz mr* hdemtda iken kffr- hksra esr [o]lup bade-zamnin hals olup geldklerinde eski gedkleri virilmek bbnda mstekll emr-i erf olmaynca gedkleri virilmedin" bildrp; "hkm-i hmyn virilmesin" rec eylemein buyurdum ki: Vusl buldukda, anun gibi Budun yenierilerinden hdemt- hmynumda iken kffra esr olup badeh hals olup gelenlern eski gedklerin mukarrer eyleyp deftere kayditdresin.

1866

Aho Kalesi ve civarndaki kyler ran ile yaplan sulhten nce fethedildiinden ad geen kaleye tecavz etmemeleri yolunda sitane-i Sadet'e gelen ran Elisi ahkulu'ya Erzurum beylerbeyi tarafndan mektup gnderilerek tenbihte bulunulmas.

Yazld. Kethuds Kurd'a virildi. F 15 Safer, sene: 976 Erzurum belerbeisine hkm ki: Acara Bei Mehmed dme zzh Sdde-i Sadetm'e dem gnderp; "Grci belerinden [Va]raza bei ile vk olan Aho nm kala ve kyler niz bundan evvel grildkde kprden aaa mezbr kala ve etrfnda olan karyeler Yukaru Cnib ile olan 342

sulhdan mukaddem kuvvet-i khire ile fetholunan yirlerden oldu zhir olman ber-karr- sbk bu tarafdan tasarruf olunmaa hkmolunup atmadan bin itdkleri kaladan demleri karlup kala hedmolunmak hkmolunup huccet virilmi iken gir memn olmayup dahl tecvzden hl deillerdr." diy bildrdi. Buyurdum ki: Vardukda, gresin; kazyye arzolundu gibi ise bundan akdem sitne-i Devlet-iynum'a rislet tark[y]la gelen hkul'ya kend tarafundan mektb gnderp; "kala-i mezbre sulhdan mukaddem alnm iken ahde mugyir vech-i merh zre dahl tecvz olundun" ilm idp; "Sulh u salha mugyir i idenleri gerei gibi men u def eyleyesin." diy tenbh ilm eyleyesin.

1867

Hdavendigr sancandaki kadlarn ktil, hrsz ve harmilerden dier kazalara firar edenlerin peini brakmayp yakalatarak muhakeme etmeleri ve zerlerinde haklar olanlarn haklar alndktan sonra suu sbit olanlara gereken cezalarnn verilmesi.

Yazld. Mesh avu'a virildi. F 13 Safer, sene: 976 Hudvendigr sancanda vk olan kdlara hkm ki: Hudvendigr Sanca Bei Abdurrahmn dme zzh Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "tahrr esnsnda* baz kimesnelerden; "dem katlitdi*" ve; "Hrsuzluk u harmlk itdi." diy ekv olundukda andan firr idp har kazlara varup kdlar; "Kdlmuz deildr." diy mtereddid olup kazyyeleri grilmemein ehl-i fesdun hakkndan gelinmedin" bildrmein buyurdum ki: Vusl buldukda, anun gibi taht- kaznuzdan gelp dav-y hakk eyleyenleri hasmlar ile berber idp bir defa erle sorlup faslolmayup on be yl terkolmayan davlarn ber-mceb-i emr-i erf hakk zre mrun-ileyh mbereti ile teft eyleyp gresiz; ashb- hukka sbit olan haklarn erle alvirilp ve syir ehl-i fesd enatn fesdlar sbit oldukdan sonra siph olup arza muhtc olmayanlar bbnda erle lzim geleni icr idp yirine koyasz; muhtc- arz olan kazyy yazup bildresiz.

[Yev]m'l-Ahad, f 14 Safer, sene: 976

1868

Trablus Kethdas Hac Hasan'n, dizdarn ihmalkrl gerekesiyle, iskelede olan burlara aa tayin olunmas eklindeki teklifin kabul edilmedii; bunun yerine dizdara, burlar gzetip kollamas, eer grevini ihmal ederse yerinin bir bakasna verilecei yolunda tenbihte bulunulmas.

Karaman Belerbeisi olup m muhfazasnda olan Murd Paa'ya hkm ki: Hliy Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "Trablus sancanda iki bin be yz aka tmra mutasarrf olup Trablus Kethuds olan Hc Hasan her vechile mstekm kimesne olup iskelede vk olan burcda ve andan gayri be aded burcda altm nefer vardur; mstekll aa lzimdr. Dizdrnun nevan mshelesi olmala burclar ahvli 343

ihtillde olup hn-i tahrrde zuhr iden zevyidden be bin aka tmr ile mezbr Hasan Kethud [aa] olmas" hussn bildrmisin. mdi; bunca zamndan ber zikrolunan burclar hfz u hrset olunurken imdi ihml olunmaa sebeb nedr? Ol mikdr tmr ile bir aa ihds eylemen asl yokdur. Buyurdum [ki:] Vusl buldukda, dizdrna gerei gibi tekd tenbh eyleyesin ki, kadmden olgeldi zre zikrolunan burclar grp gzedp hfz u hrset eyleye*; ihml mshelesi ola, yazup arzeyleyesin ki, yiri hara virile. Bi'l-cmle bb- hfz u hrsetde mcidd olup ihml msheleden hazer eyleye.

Metinde "Yiirmi iki bin be yz" eklindedir.

1869

Pete Kads emseddin'in Budun Baruthne ve Gherile Eminlii ile Emvl-i Hssa Nzrl'na tayin edildii.

Yazld. Kethudsna virildi. F 13 Safer, sene: 976 Budun belerbeisine hkm ki: Pete Kds olan emseddn zde fazlh ml- mr tahslinde sa[y]i olman Budun'da olan Barut-hne v Gherile Emneti'n ve ol cevnibde olan emvl-i hssanun nezreti* tayn olunup Mliyye tarafndan hkm-i hmynum virilp buyurdum ki: Zikrolunan emnet [] nezret hdmetlerin virilen hkm-i hmynum mcebince keml-i emnet istikmet ile itdresin ve tenbh eyleyesin ki, barut u gherile v emvl-i hssanun tevfr teksri* bbnda env- ikdm u ihtimm eyleye.

1870

Sinan Kethda'nn Kefken'de yaptrd gemilerin, ilerine yeteri kadar adam konularak stanbul'a gnderilmeleri.

Yazld. ehr-emnine virildi. F 14 Safer, sene: 976 skdar ve znikmid kdlarna hkm ki: Sinn Kethud Kefken'de bin itdi on iki pre gemilern bu cnibe gelmesi lzim olman buyurdum ki: Vusl buldukda, taht- kaznuzda kifyet mikdr dem ihzr idp ve ilerine koyup muaccelen bu cnibe irsl eyleyesiz ki, geldklerinde nafakalar virile.

1871

Rum Beylerbeyilii'nde, yasak olmasna ramen yenieri olmadklar halde hl tfek kullananlarn ellerinden silhlar alnp hapsolunarak durumlarnn bildirilmesi.

344

Yazld. Trb Kethud'ya virildi. F 16 Safer, sene: 976 Rm belerbeisine hkm ki: Mukaddem defetle ahkm- erfe gnderilp; "Yenieri kullarumdan mad eger siphdr, eger rey tyifesidr ve gayridr; tfenk kullanmaya." diy emrm olm idi. Hliy yine ol cniblerde hlf- emr-i hmyn baz kimesneler tfenk kullandu istim olund. mdi; emr-i sbkum kem-kn mukarrerdr. Buyurdum ki: Vusl buldukda, taht- hkmetnde vk olan kasabt u kurda muhkem tenbh nid itdresin ki, min-bad yenieri kullarumdan mad eger siph ve eger rey tyifesi ve gayridr; emre muhlif tfenk kullanmayalar. Bade't-tenbh eslemeyp hlf- emr tfenk atarlar ise ellerinde bulunan tfengi girift idp mr in zabt u kabz itdrdkden sonra kendlerin habsidp ahvllerin yazup Sdde-i Sadetm'e arzeyleyesin.

1872

Daha nce vilyet tahriri esnasnda dalan Samakov'un Sebuh (?) derbendi ahalisi, buray korumak kpr ve yollar onarmak artyla yeniden derbent yazlmak iin talepte bulunduklarndan, vilyet muharririnin tahrir esnasnda bu hususu iyice inceleyip defterde bir yere kaydederek Sdde-i Sadet'e geldiinde arzetmesi.

Yazld. Arz getren Niko Lazara nm zimmye virildi. F 14 Safer, sene: 976 Sbk Tmvar Defterdr olup Paa sancanun sa-koln tahrr iden Mehmed dme mecdhya hkm ki: Hliy Samakov Kds Mevln Ahmed mektb gnderp; "Samakov kazsna tbi Sebuh (?) derbendi ahlsi kadmden derbend olup mezbr derbendi iki yirde hfzidp ve mahalde vk olan kprilern tamrin ve drt yirde olan bataklun tathrin kabl idp hdmet iderlerken mukaddem vilyet tahrr olundukda bir hussdan perkende olmala defter-i hknde derbendlik zerine kaydolunmayup hliy karyeleri derbend deti zre tahrr olunursa zikrolunan derbendn perkende olan reysn yirl yirine getrmek ve slb- sbk zre mezbr derbendn hfz u hrsetin itmek uhdelerine alduklarn ve; "Zikrolunan mahal mahf u muhtara olup her vechile hfz u hrseti lzim ve kprilerinn tamri ve batak olan yirleri onarlmak lzimdr." diy ayn- vilyet dah haber virdklerin" ilm eylemi. mdi; buyurdum ki: Bu bbda mukayyed olup ol yiri mceddeden tahrr itdnde onat vechile gresin; fi'l-vk zikrolunan mahall arzolundu zre gir hfz u hrset itmek ve kprilerin tamr itmek ve yoln ve batak olan yirlerin onarmak artyla mezbr karyeyi defter-i cedde syir derbendciler deti zre kaydeylemek hussn bir mahalde kaydidp geldnde arzeyleyesin.

345

1873

Sultan Selahaddin bin Eyyb ve Melik madddin smail'in Harem-i erif huddam iin vakfettikleri Nakde (?) ve Senebi kylerine hkkm, kf ve Urbn meyihinin mdahale ettii bildirildiinden kimseye mdahale ettirilmemesi ve sonradan ihdas edilen "ml- himaye"nin kaldrlmas.

Yazld. avubana virildi. Msr belerbeisine ve kdsna ve defterdrna hkm ki: Harem-i erf'de olan aalar cnibinden arz- hl olunup; "Merhm Sultn Salhuddn Ysuf bin Eyyb* ve Melik Imdddn sml aleyhi'r-rahmet ve'r-rdvn Sad iklminde karye-i Nakde (?) ve karye-i Seneb nm iki karyeyi Harem-i erf huddmna vakfidp hliy zikrolunan karyelere hukkm kf ve meyh- Urbn hlf- er- erf dahlidp zerlerine nice mezlim ihds idp ve Seneb zerine "ml- hmye" diy otuz bin pre takdr idp zulm hayf iderler." diy bildrdkleri ecilden buyurdum ki: Vusl buldukda, gresiz; zikrolunan karyeler bunlara vakfolup art- vkf mcebince imdiye dein huddm- Harem-i erf zabtidegelp hliy mezbrlar hlf- art- vkf "hmye" diy otuz bin pre alnup kadmden olugelmi olmayup hliy er- erfe muhlif ve art- vkfa mugyir ol vechile ihds olunm ise art- vkf mcebince kadmden tasarruf olundu zre tasarruf itdrp art- vkfa ve er- erfe muhlif zulm hayf itdrmeyesiz ve alnan altun Hzne-i mire'ye mi hfzolunur, nicedr; ne vechile ise malm idinp muhtc- arz olan yazup bildresiz.

1874

Deyrrahbe Beyi Hn Ahmed Bey'e hsl yazlan bd- hevlarn vermeyen ve kutt- tarik olduklar bildirilen Bakrre ve Musallihyan cemaatlerinin elebalarnn yakalanp zerlerindeki bd- hev vergisi tahsil olunduktan sonra hapsedilmeleri ve haklarndan gelinmesi iin kimler olduklarnn arzedilmesi.

Yazld. Kethudsna virildi. F 13 Safer, sene: 976 Diyrbekir belerbeisine hkm ki: Mektb gnderp; "Deyrrahbe Bei Hn Ahmed Be hslarndan Bakkre* ve Musallihyn* nm cematlern bd- hevs hsl yazlup mrun-ileyhe mteveccih olan hakkn virmeyp nd muhlefe[t] zre olmalaryla; "Hakkn alviresin." diy fermn- hmyn vrid olup dem gnderildkde er- erfe ve emr-i hmyna itat itmeyp tealll teannd itdklerin mbir tayn olunan kd ilm idp ve gnderilen avu haber virdin" bildrmisin ve Canbolad dme zzh dah mektb gnderp; "sene-i sbkada Cezyir Seferi mhimmi in dona[n]ma ile liv-i mezbra varldukda baz mahal sarp olup mrr iderken mezkrn cematler let-i harble nicelern yolna gelp hayl cengolup niceler de mecrh olup; "Dyim fesddan hl deillerdr ve kutt- tarklardur." 346

diy mslimnlar haber virdklerin" bildrmein buyurdum ki: Vardukda, zikrolunan tyifeden fesd enate bd olan bell balu ehl-i fesdlarn hsn-i tedbr tedrk ile elegetrp dah muktez-y er u knn zre yid olan hakkn ki, senesiyle alvirdkden sonra menba- fesd olan ekysn habsidp arzeyleyesin ki, haklarndan gelinp syir erbb- fesd enate mcib-i bret ola.

[Yev]m'l- sneyn, f 15 Safer, sene: 976

1875

Hslar, Silivri, orlu ve atalca Bahesi'ndeki korularda ve civarndaki av yerlerinde kimsenin avlandrlmamas ve taz, doan ve atmaca gibi av hayvanlar beslettirilmemesi.

Yazld. Ferhd avu'a virildi. F 16 Safer, sene: 976 Hslar ve Silivri ve orl kdlarna ve atalca Besi stdna hkm ki: "Taht- kaznuzda vk olan av yirleri kornup eger hssa toanclardur ve eger gayridr; bir ferde avlatmayup av yirlerine karb olanlar eger siph ve gayridr; tz v zaar u toan beslemeyeler." diy emridp buyurdum ki: Dergh- Muallm avularndan Ferhd ve Mehmed zde kadruhm varup vusl bulduklarnda, bu bbda her birinz mukayyed olup taht- kaznuzda vk olan ikr-ghlar muhkem koryup tenbh idesiz ki, koruya karb yirlerde bir ferd tz v zaar u toan u atmaca ile avlamayup ve kimesneye tz v toan u zaar besletmeyesiz. Bade't-tenbh memn olmayup av avlayup tz v toan u zaar besleyenleri isimleri ile yazup bildresiz.

1876

Donanma seferden dndnde ( ) beyinin, gemisine bir miktar esir ve mcrim konularak dery muhafazasna braklmas ve braklan mcrimlerin isimlerinin Sdde-i Sadet'e bildirilmesi.

Yazld. Kethuds Ferruh'a virildi. F 17 Safer, sene: 976 Cezyir belerbeisine hkm ki: Hliy tevecch itdn donanma seferinden avdet itdnde ( ) beinn yannda olan gemisine bir mikdr belik esr ve bir mikdr mcrim ile mkemmel idp hfz u hrset-i dery in koyup gitmek emridp buyurdum ki: Vardukda, anun gibi avdet itdnde mrun-ileyhn gemisine hfz u hrset in bir mikdr esr ve bir mikdr mcrim koyup mkemmel idesin ve ne mikdr mcrim konursa isimleriyle defter idp geldnde defterin Sdde-i Sadetm'e gnderesin.

347

1877

Sbk eyh'l-harem Memi'nin hazinedar iken Sultan Sleyman'n Ravza-i Mutahhara'da durmas iin gnderdii altn amdan kaldrarak yerine ah Hatun'un eran koyduu bildirildiinden, tahkik edilip neticenin bildirilmesi.

Yazld. demisi sml'e virildi. F 17 Rebu'l-evvel, sene: 976 Medne-i Mnevvere kdsna hkm ki: Bundan akdem eyhu'l-Harem olan Memi haznedr iken merhm ve mafrun-leh babam hudvendigr tbe serh tarafndan Ravza-i Mbreke'de turmak in irsl olunan altun emdn yirinden kaldurup h Htn'un ern kodu ilm olunman [buyurdum ki:] Vusl buldukda, bu huss gresin; fi'l-vk zikrolunan emdn yirinden kaldurup mezkre htnun ern kodu vk mdur, nicedr; shhati ile malm idinp ketmeylemeyp vuk zre yazup bildresin.

1878

Apardos Pnar'nn hssa-i hmyun iin korunup kimseye balk avlattrlmamas.

Yazld. Kethuds ker'e virildi. F 15 Safer, sene: 976 Vize beine hkm ki: Taht- livnda vk olan Apardos Bnar'nda hricden baz kimesneler balk avladuklar istim olund. mdi; zikrolunan bnar hssa-i hmynum in kornmasn emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, emrm zre zikrolunan bnar havss- hmynum in koryup sancaun ahlsine tenbh tekd eyleyesin ki, min-bad bnar- mezbrda siph tyifesinden ve gayriden bir ferd balk avlamayalar. yle ki; bade't-tenbh eslemeyp emr-i erfme muhlif mezkr bnarda balk avlayan kimesneleri isimleriyle yazup arzeyleyesin.

1879

Anderye adl zimmnin Balkpazar'ndaki dkknnda ldrlm olarak bulunan Utuc Mustafa'nn ktilinin bulunmas.

Yazld. ehir sbasna virildi. F 16 Safer, sene: 976 stanbul kdsna ve Yenieri aasna hkm ki: Hliy nyibn Mevln Abdurrahmn Sdde-i Sadetm'e sret-i sicil gnderp; "mahmiyye-i stanbul'da Balk Bzr'nda Anderye nm zimmnn dkknnda Utuc Mustaf nm kimesne maktl bulunup Pervz bin Abdullh nm kimesne maznna oldun" bildrmein buyurdum ki: 348

stanbul [sbas] mberetiyle bi'z-zt mahall-i hdiseye varup huss- mezbra tamm mukayyed olup tecesss tefahhus eyleyp ehl-i meclis olup maznna olanlar gaybet iderlerse ikdm u ihtimm idp bi'l-cmle erle buldurmas lzim olanlara buldurup getrdp ber-vech-i ihtimm teft tefahhus eyleyp gresiz; bu fesd idenler kimlerdr; malm idinp dah vuk zre yazup bildresiz. Huss- mezbr ehemm-i umrdandur; ehl-i fesd elegetrmek bbnda dikkat ihtimm eyleyesiz.

1880

Akkirman Beyi Hasan Bey hakknda iftirada bulunan Bender Kalesi'nden Hac isimli ahsn kree konulmak zere Dersadet'e gnderilmesi.

Yazld. Silistre bei kethudsna uladurmak in Akkirman bei kethudsna virildi. F 17 Safer, sene: 976 Silistre beine, kdsna hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Kala-i Bender'den Hc nm kimesne bundan akdem sitne-i Sadetm'e gelp Akkirman Bei Hasan dme zzhdan ikyet idp ruka sunmala emr-i erfmle teft olunup rukada mastr olan mfredtun mddesinden gayrilern davsn alup hn-i teftde mddeleri zuhr eylemeyp kend davsna dah hid getremeyp hlf kup ve mezbr err ak kimesnedr." diy ilm eylednz ecilden mezbr kree gnderilmesin emridp buyurdum ki: Emrm zre mezkr yarar demlere koup Sdde-i Sadetm'e gnde[r]esiz ki, kree konla ve koup gnderdn demlere tenbh tekd idesiz ki, yolda ve izde onat hfz u hrset eyleyp gaybet itdrmekden hazer ideler.

1881

Mslmanlara iftira eden, mlhid iddiasyla bir mslmann katline sebep olan ve daha nce ran'a kaan Abdlganiolu'nun adamlarndan Hasan' kendisine kethda tayin ettii bildirilen Dergh- Muall avularndan Sivasl Ahmed avu'un avuluunun alnd ran'a casusluk yapt bildirilen kethdas Hasan'n ise tefti edilerek suu sbit grlrse hakkndan gelinmesi; ayrca Ahmed avu'un hakkndaki iddialarn doru olup olmadnn ve davacs bulunup bulunmadnn arzedilmesi.

Yazld. Trb Kethud'ya virildi. F 16 Safer, sene: 976 Rm belerbeisine hkm ki: Mektb gnderp; "Dergh- Muallm avularndan Sivaslu Ahmed avu her br bu vilyetde yanna eirrdan baz kimesneler [alup] hle v hudaya r idp ehl-i rz olan mslimnlara thmet isnd idp ve tmr kurbinde skin olan Sddk nm sahhu'l-mezheb kimesneye advet idp mlhd nm ile katline sebeb olup ve sbk diyr- Acem'e firr iden Abdlgan-ol demlerinden Hasan nm erri kethud idinp mezkr 349

Hasan ylda -drt defa Dergh- Muall'ya varup vkf oldu ahbr bundan akdem diyr- Acem'e gnderdinden gayri Gh-bd (?) nhyesinde karye be-karye gezp melhde tyifesiyle sohbet idp sbk teftine emr-i erf vrid olup gaybet itmekle grilmeyp ve mukaddem Kala-i Cedd'den ta sirka itdi Sivas Mahkemesi'nde mseccel olup ve nhye-i mezbreden Kre-ol dimekle marf kimesne mezbr Hasan'un mushbi olup a Mezhebi'nde olman mslimnlar dll idp tark- ilhda r itdrmekle env- fesdta mberet itdrp fesd sbit olman Sivas Kalas'nda habsolunup ve Baba Al ol Hseyin nm kimesne dah eirrdan olup mezkrlarun hevsna tbi olup baz hussda emr-i erfmle men olup memn olmayup taleb olundukda elegirmeyp mezkr Ahmed avu emirsz bir kulna ve bir devecisine sbk dirlik alvirp emirle shblerine mukarrer olmala mezkrlar tahrk* idp Sdde-i Sadet'e gnderdi istim olund. Varup detleri zre ikyetci peyd idp mslimnlara zarar kasdide[r]ler. yle ki; bunlarun haklarndan gelinmeye, bu vilyet[d]e hkm icr olmayup mslimnlar errinden emn olmazlar." diy arzitdn ecilden mezbr avuun avulu alnup ve mezbr Hasan teft olunup hakkndan gelinmek emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, anun gibi mezbr Hasan'un zerinde mslimnlarun [hukk] sbit zhir olup bir defa erle faslolmayup ve on be yl mrr itmeyen kazyyelerin toprak kds marifeti[y]le teft idp sbit olan haklarn b-kusr alvirdkden sonra arzolundu zre ol vechile fesd mukarrer ise Hasan'un hakkndan gelp ve emr-i erfm yirine vardun yazup bildresin ve mezbr avu dah avulukdan ref olunmdur; kulna ve devecisine tmr alvirdi vk mdur, nicedr ve hak dav ider kimesneler var mdur; grp vuk zre arzeyleyesin.

1882

Yemen mhimmi iin hazrlanan kadrga kerestesini almaya gnderilen renber gemileri ulamam ise baka renber gemileri tedarik edilerek kerestelerin gnderilmesi.

Yazld. Kethudsna virildi. F 16 Safer, sene: 976 Haleb belerbeisine hkm ki: Cezyir Belerbeisi Al dme ikblh bundan akdem mektb gnderp; "Yemen mhimmi in [emr]olunan be kta kadrga kerestesi henz skenderiyye cnibinden gemiler gelp almam Dona[n]ma gemilerine tahml olunup mahall-i memra irsl olunmak buyurlmd ve Msr'da olan gemiler Donanma-i Hmyn gemilerine gi gelp mlk olup sl olundukda; "Zikrolunan kereste in mteveccih olmken rzgr muhlif olup varmaa kbiliyyet olmayup Kbrus atasna dp pre rencber gemisi ikier yz ellier filoriye navlun tutlup gnderilp amm; mahall-i memra varduna sahh haber alnmad." diy cevb virdin" bildrp ve hliy sen mektb gnderp; "Kereste dery kenrna varup gemilerden nesne zhir olmad." diy bildrmisin. Buyurdum ki: Varcak, bu bbda mukayyed olup gresin; fi'l-vk ol rencber gemileri kereste tahmli in mahall-i memra varmam ise tehr cyiz deildr. Rencber gemilerin 350

tedrk idp navlun ile tahml itdrp dah elendrmeyp mahalline gnderesin. Huss- mezbr mahall-i ihtimmdur; ihml msheleden hazer idp ber-vech-i isticl tedrk idp irsli bbnda gerei gibi ikdm u ihtimm eyleyesin ve tahml olunup gnderildin muaccelen bildresin.

1883

Ev basp adam ldrdkleri ve hrszlk yaptklar bildirilen isimleri yazl kiilerin yakalanarak Sdde-i Sadet'e gnderilmesi; sularnn da tahkik edilerek arzedilmesi.

Yazld. Mezbr rese virildi. F 15 Safer, sene: 976 Gelibol ve Migalkara ve Lapseki kdlarna hkm ki: Bundan akdem Portukal Mustaf ve Ka-ol Mehmed ve () Mahmd ve Kzl Ik ve Mr Ik ve Bayram ve obn Turm ve azeplerden (?) Sar Mustaf ve Hallc Mustaf ve Ahmed Hce ve karnda Emr nm kimesnelerle ve Somunc Kfir ve Yorgi nm zimmler evler basup demler katlidp ve eve girp esbb sirka idp mukaddem baz yoldalar elegirp ve; "Esilik (?) nm karyenn mm Hce Ahmed yataklardur." diy ilm olunup mahallinde bazna siyset olunup bir neferi sret-i sicilleri ile bunda gelp mezkrlar in; "erklerimz." diy haber virp elegirmeleri lzim olman bu bbda hssa reslerden Husm Res mbir tayn olunup buyurdum ki: Mezkr[lar] her kanknuzun taht- kazsnda bulunursa hsn-i tedbr ile elegetrp mukayyed mahbs Sdde-i Sadetm'e gnderesiz ve vk olan hllerin shhati ile malm idinp vuk zre arzeyleyesiz. Bu bbda her birinz tamm mukayyed olup ihml msheleden ve bu bbda celb ahz olmakdan gyet ihtirz zre olasz.

[Yev]m's-Sls, f 16 Safer, sene: 976

1884
Yazld.

Mteveffa Msr Beylerbeyi Mahmud Bey'in mallarnn, suyoluna memur Mehmed Bey tarafndan zaptedilip satldna, Kad Hseyin adl kiide binlerce altn olduuna vs.ye dair alnan haberlerin tahkik edilerek Sdde-i Sadet'e bildirilmesi.

Msr belerbeisine hkm ki: Msr Belerbeisi iken fevtolan Mahmd Be'n muhalleftn suyolna tayn olunan Mehmed Be zabtidp sen varmazdan evvel cmlesi satlup bazn dah Msr kds alup* ve cebe-hnesiyle mehter-hnesinden nesne zuhra gelmeyp ve aalarna; "On skf vasyyet eyledi." diy virilp ve yetmi bin erdeb buday olup on be bin erdeb deftere kaydolunup ve Kd Hseyin nm kimesnede nice bin altun olup tahsl olunmayup ve bundan mad hayl ml esbb zyi u telef oldu istim olunman buyurdum ki: 351

Vusl buldukda, zikrolunan husslar onat vechile tetebbu u tecesss idp yirl yirinden tamm ihtimmla gresin; fi'l-vk zikrolunan husslarun asl var mdur, nicedr; tamm malm idinp ve mrun-ileyh Kd Hse[yi]n'de dah ne mikdr altun [o]ldun tefahhus idp hak[ka]ti ile bilp ketmitmeyp hak[ka]ti zre yazup bildresin.

1885

Beyehir ve Nide'de ekyalk yapan Arap ve gurbet tifesinin yakalanarak tefti olunmalar ve suu sbit olanlarn hapsedilip sicil sretlerinin Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Yazld. demisi Mehmed Suba'ya virildi. F 17 S., sene: 976 Beehri Bei Mustaf Be'e hkm ki: Mektb gnderp; "Sancauna ehl-i fesd enat ile mehr gurbet tyifesi gelp evler basup esbb u emvl gret idp ve yollarda fukary soyup marifet-i kd ile meclis-i era davet olunup itat-i er itmeyp muhrebeye r iderler. Anun gibi ehl-i fesdun demi heder olmak zre elegetrilmeleri" hussn bildrmisin. mdi; ehl-i fesdun elegelp haklarndan gelinmek lzimdr. Sancaunda vk olmala elegelmeleri senn uhdenedr. Buyurdum ki: Varcak, bu bbda gerei gibi mukayyed olup arzitdn zre anun gibi sancaunda ehl-i fesd enat olup esbb u emvl gret idp evler basup teadd idenleri meclis-i era davet idp gelmeyp era itat itmeyp muhrebeye kasdidenleri il-eriyle ve gayri kimesneler ile demleri heder olmak zre elegetrmee say ikdm idp elegirenlern ahvllerin toprak kds ile erle teft idp fesd enatleri [sbit olup] itat-i er itmeyp muhrebeye kasdidenleri muhkem habsidp sbt zuhr bulan kazyyelerin yazup Sdde-i Sadetm'e gnderesin. Amm; tamm hakk zre olup bu bahne ile kend hlinde ve itat-i er zre olanlara dahl taarruzdan hazer idp mcerred nehb gret in hlf- er u knn i olmakdan ve kable's-sbt telef-i nefs olunmakdan ihtiyt zre olasn. Yazld. demisi Mehmed'e virildi. Bu sret zre Nide beine; "Mektb gnderp; "Mele* ve Gkcel ve Ayazlu ve Zmre (?) Cemati dimekle marf Arab u gurbet tyifesinden iki yz mikdr kimesne yara u yasa ile cem olup..." bu tafsl zre yazlmdur.

1886

Biga Sancakbeyi shak Bey'in "reyaya zulm ve teaddisi vardr." demesi zerine, alaybeylii ve zeametinin haksz yere elinden alndndan bahisle halk huzurunda teftiini talep eden Biga Sanca eski Alaybeyi Osman'n mslmanlar huzurunda tefti olunarak neticesinin bildirilmesi.

352

Yazld. brhm avu'a virildi. F 21 Safer, sene: 976 Mihal ve Edremid ve Biga kdlarna hkm ki: Hliy drende Osmn gelp; "bundan akdem Biga Sancanun Alaybeisi olup mukaddem liv-i mezbr Bei olan shk dme zzh bunun in; "Reyya zulm teaddsi vardur." diy hlf- vk arzitmekle alaybelii ve zemeti alnup hara virilp ve mrun-ileyh garazla hlf- vk arzidp ayn- vilyet ve rey v bery her vechile rz v krn zre olup keml mertebe eyline ehdet eyledklerine bi'l-fil Biga kdsnun arzyla nyibn sret-i sicill ibrz idp ahvli mslimnlar mahzarnda teft olunup grilmek" bbnda hkm-i erf taleb itmein buyurdum ki: Dergh- Muallm avularndan ( ) zde kadruh vusl buldukda, bu bbda tamm mukayyed olup mezbr alaybeinn ahvlin keml-i dikkat ihtimmla mslimnlar mahzarnda hakk zre teft tefahhus eyleyp gresiz; fi'l-vk mrun-ileyhn arzitdi zre ayn- vilyet zulm teaddsinden mtezaccirler midr, yohsa kd-i mezbrun sicilli mcebince rey v bery rz v krn zre olup eyline mi ehdet ider, nicedr; hakkat-i hline vkf olup dah vuk zre ale't-tafsl yazup bildresiz.

[Yev]m'l-Erbi* f 17* Safer, sene: 976

1887

Msr Beylerbeyi iken len Mahmud Bey'in, salnda suyolunda vefat eden brahim Bey'in metruktndan alt bin altn ald ve iade etmediine dair iddiann aratrlarak eer doru ise alt bin altnn Mahmud Bey'in vrislerinden alnarak brahim Bey'in eytmna verilmesi.

Yazld. avubana virildi. Msr belerbeisine, kdsna hkm ki: Bundan akdem; "Msr Belerbeisi iken fevtolan Mahmd Be'n suyolnda veft iden brhm Be'n metrktndan alt bin altunluk mikdr nesnesin alup ve aldun veftndan mukaddem kend dah ikrr idp ed olunmasn vasyyet itmidr." diy brhm Be'n eytm tarafndan Dergh- Muallm'a mukaddem ilm olundukda; "huss- mezbr onat vechile grilp vk ise vasyyeti zre eytmnun hakk erle alvirilmek" in mukaddem hkm-i erf gnderilmiidi. Hliy Msr'da Nzr- Emvl olan iftihru'l-meri'l-kirm Mahmd dme zzh Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "Mteveff-i mezbr Mahmd Be'n mezbr brhm Be'n muhalleftndan ol mikdr altun aldu bi-gayri hakkn olup eytmna kll gadr teadd olmdur." diy ilm eylemein buyurdum ki: Vardukda, gresiz; arzolundu gibi ise ol vechile bi-gayri hakkn alnan alt bin altunlarn mteveff-i mezbr Mahmd Be'n vrislerinden mezbrun eytmna hkmidp b-kus[r] alviresiz. 353

1888

Bkz. hkm. 1882.

Cezyir belerbeisine hkm ki: Bundan akdem mektb gnderp; "Yemen mhimmi in [emr]olan be kta kadrga kerestesi henz skenderiyye cnibinden...

Hkm metni eksiktir.

1889

Renber tifesinden bazlarnn kendi balarna baz dkknlarda tfek yaptklar ve mir tfeklerin damgasn silerek sattklar duyulduundan, tfek yapanlarn gidip tfek krhnesinde almalar; damgasn silerek mir tfekleri satanlarn da yakalanp hapsedilmesi.

Yazld. stanbul kdsna hkm ki: Tfenk kr-hnesinden hric baz dkknlarda rencber tyifesi tfenk ileyp ve hssa tfenklern tamgasn silp bey iderlerimi. Buyurdum ki: Vusl buldukda, rencber tyifesine tenbh idesin ki, kr-hneden hric eger dkknlarda ve eger gayr[i] yirdedr; kr-hneye varup cret ile ileyeler ve mr tfenklern tamgasn bozanlar kimler ise elegetrp habsidp arzidesin. Bu hussa yayabalardan olup tfenkciba olanlar ile Tfenk Nzr Ferruh mbir olup emr-i erfmi icr itmekde gerei gibi mukayyed olup ikdm u ihtimm eyleyesin.

1890

Hrsz ve harmilere yataklk yapt ve kutt- tark olduu bildirilen irmen sanca Kavkl karyesinden Deli Takn'n yakalanarak tefti olunup eran gerekenin yaplmas.

Yazld. demisi Hasan'a virildi. F 17 Safer, sene: 976 irmen Sanca Bei Arslan Be'e hkm ki: Hliy mektb gnderp; "Kavkl nm karyede mtemekkin olan Deli Takn nm kimesne ehl-i fesd olup ve hrsuz [u] harm yata [ve] kutt- tark olup ve sbk Mustaf avu elinden gaybet iden Derv nm harmler Edirne Zindn'n bozan Kara Abd nm ehl-i fesd el-n bile olup defetle fesd enatleri zhir olm hrsuzlar oldun" bildrdn ecilden buyurdum ki: Vusl buldukda, mezkr Deli Takn' her kande bulunursa hsn-i tedrkle elegetrp mahall-i hdiseye gnderesin ki, erle teft olup emr-i er- kavm ne ise icr ola ve muhtc- arz olan yazup bildresin.

354

1891

Kocaeli sancanda fesad ve enat icra eden suhte ve levent tifesinin yakalanmasnda, muhafaza iin alkonulan Alaybeyi Salih'e kadlar tarafndan gerekli yardmn yaplmas ve yakalananlarn tefti olunup suu sbit olanlarn hapsedilip sicillerinin gnderilmesi.

Yazld. Alaybei Slih'a virildi. F 17 Safer, sene: 976 Kocaili sanca kdlarna hkm ki: Liv-i mezbre bei dery seferine gidp hfz u hrseti in Alaybei Slih zde kadruh baz siph ile tayn olunmd. Hl liv-i mezbrda shte v levend tyifesi zuhr idp fesd enat zre olduklar istim olunman muhfaza in tayn olunan siphlerle irsl olunmdur. Buyurdum ki: Vardukda, anun gibi liv-i mezbrede fesd enat zre levend shte tyifesi olup elegelmelerinde usret olup muvenet lzim oldukda il-eriyle ve syir her ne vechile mmkin ise mrun-ileyhe mun zahr olup eger kaup bir ky iine iltic idp ehl-i karye elevirmede tealll iderse emre mugyir nd muhlefe[t] itdrmeyp ehl-i fesd enati elegetrp reydan ve levend shte tyifesinden ve gayriden her kim ise fesdlar sbit zhir olanlarun ahvllerin hakk zre erle teft idp bi-hasebi'-er zerlerine crm sbit zhir olanlar habsidp sbt zuhr bulan mddelerin sicill idp sret-i sicillerin Sdde-i Sadetm'e gnderesiz. Amm; bu bbda tamm hakk- sarha tbi olup kend hllerinde ve rencberliklerinde ve kr [u] kisbinde gidp gelenlere celb ahz in dahl teadd olmakdan ve garaz [u] nisbetden [ve] hlf- vk nesne arzolmakdan hazer idesiz; cdde-i hakdan udl itmeyesiz.

1892

Kprl kazasna gelen kadlar yoldan karp hara ve det-i anm toplanmasnda bidatlar ihdas ederek halka zulmettikleri ve ml- mirnin zarara uramasna sebep olduklar bildirilen Kara Musa, Eymirh ve olu Sleyman'n kendilerini ilgilendirmeyen ilere kartrlmamalar.

Yazld. Kethuds Cemd'e virildi. F 21 Safer, sene: 976 skb beine ve skb ve Pirlepe kdlarna hkm ki: Hliy Kpril'de zemete mutasarrf olan Ksm Kethud zde kadruh mektb gnderp; "Kaz-i Kpril'de mtemekkin olan Kara Ms ve Eymirh ve ol Sleymn nm kimesneler gelen kdlarun yanna varup mahkemede ihzr u ihtisb mili olup yeni gelen kdlar dll idp ve harc u det-i anm cemnda bidatler ihds idp rey v beryya ziyde cevr zulmi oldundan gayri ml- mrye dah kll zarar[] vardur. zulmleri grilp mahkemeden ref olunmasn" arzitmein buyurdum ki: Vardukda, kazyye arzolundu gibi olup ol vechile hlf- er- kavm teaddleri var mdur, nicedr, ayn- vilyetden tetebbu idp gresiz; zulm teaddleri oldu zhir 355

olursa def u ref idp min-bad medhalleri olmadu husslara dahlitdrmeyesiz; memn olmazlar ise yazup bildresiz.

1893

Daha nce defalarca emir gnderilmesine ramen Kocaeli sancanda hl gayrimslimlerin aktan aa iki iip mslmanlara da sattklar duyulduundan, bu husus zerine dikkatlice durulup menedilmesi ve emre uymayanlarn kree konulmak zere isimlerinin bildirilmesi; eer bir daha aktan aa iki iilip mslmanlara satld iitilirse sancakbeyi ve kadlarn cezalandrlaca.

Yazld. Kocaili Alaybeisi Slih'a virildi. F 17 Safer, sene: 976 Kocaili sanca beine, kdlarna hkm ki: Bundan akdem nice defa ahkm- erfe gnderilp; "Kefere ikre hamr itmeyp ve mslimnlara satmayalar." diy emrm olmd. Hliy taht- kaznuzda mey-hneler olup ikre hamr olup ve mslimnlara satldu istim olunman buyurdum ki: Gresiz; vk ise eyir-i kfri ihtiyr cyiz deildr. Bu bbda mukayyed olup kefere tyifesine alniyyen rb-i hamr itdrmeyp ve bir ferde dah ehl-i slm'a hamr satdurmayasz. Bade't-tenbh eslemeyenleri yazup isimleriyle arzeyleyesin ki, gerei gibi haklarndan gelinp kree konla. yle ki; emrme muhlif ve er- kavme mugyir taht- kaznuzda ol vechile i oldu istim oluna, asl zrinz makbl olmayup azlle konlmayup muteb olmanuz mukarrerdr; ana gre mukayyed olasz. Amm; bu bahne ile ahz celb olunup ve kend hlinde olanlara dahl teadd olmakdan hazer idesiz.

[Yev]m'l-Hams, f 18* Safer, sene: 976

1894

St derbendinin muhafazas iin Hudvendigr ve Sultann piyadelerinden derbenti yazld bildirilen yz drt neferden, yarar olan krk neferin seilerek derbenti tayin olunmas ve ad geen derbendin iki yakasna yirimer yirmier yerletirilmesi.

Yazld. Mesh a[vu'a viri]ldi. Hudvendigr Sanca Bei Abdurrahmn Be'e hkm ki: Hliy Dergh- Muallm'a mektb gnderp; " "Sd nm mevz derbend mahf yirler olup derbendci* vaz olunmak yende v revendeye enfadur." diy sbk Bzrck kds arzitdkde hkm-i erf vrid olup piydeden ve Aydn msellemlerinden yazlup ilm olundukda; "Aydn msellemleri ref olunup Hudvendigr ve Sultnni piydelerinden derbendci yazlup arzidesin." diy emr-i erf vrid olman zikrolunan sancaklarun piydelerinden yazlup defter olunup cmle yz drt nefer derbend[ci] tayn 356

olund." diy bildrmisin. mdi; zikrolunan piydelerden krk neferin intihb idp derbendci olmasn emridp buyurdum ki: Emrm zre zikrolunan sancaklar piydelerinn yararlarndan krk neferin intihb eyleyp yiirmi neferin ol derbendn bir cnibi[n]e yiirmi neferin te cnibi[n]e ( ) idp bir mahalde kaydidp deftern gelp kazy arzolundukda bile arzidesin.

1895

Budun'a varcaya kadar yol zerinde bulunan kaza kadlarnn Budun yenierilerinin ulfelerini gtren Hasan Suba'nn zahire ihtiyacn karlamalar ve salimen Budun'a ulatrmalar.

Yazld. Muhzr yoldana virildi. F 17 Safer, sene: 976 Budun'a varnca yol zerinde vk olan belere ve kdlara hkm ki: Hliy Budun yenierileri kullarumun ulfeleri Budun yenierileri yayabalarndan Hasan Sba'yla irsl olunmdur. Buyurdum ki: [Her kangnuzun] taht- hkmetine dhl olursa akalaryla zd zevdelerin tedrk idp mahfz u mazbt yirlere kondurup gice ile hfz u hrset in dem ihrc idp bekledp her birinz taht- hkmetinzde olan mahf u muhtara yirlerden gerp emn slim birbirinze uladurasz; gafletle zarar u gezend iridrmekden hazer idesiz.

[Yev]m'l-Hams, f 18* Safer, sene: 976

1896

Badad Hazinesi'ne ylda sekiz yz bin ake teslim etmek artyla Baban Sancakbeyi nasbolunan Mehmed Bey'in imdiye kadar Hazine'ye ne kadar ake teslim ettiinin ve ne kadar borcu bulunduundan bildirilmesi.

Yazld. Mustaf avu'a virildi. F 21 Safer, sene: 976 Badd belerbeisine hkm ki: Bundan akdem Baban Sanca Bei olan Mehmed dme zzh Badd Haznesi'ne ylda sekiz yk aka teslm eylemek artyla liv-i mezbra tlib olman art- mezbr zre tevch olunm idi. Mrun-ileyhe tevch olunal birka yl olup imdiye dein Badd Haznesi'ne ne mikdr nesne teslm olunmdur; malm olmak lzim olman buyurdum ki: Vusl buldukda, mrun-ileyh [tarafndan] imdiye dein Hazne'ye nesne teslm olm mdur, ne mikdr nesne teslm eyleyp zimmetinde ne kadar ml kalmdur, nicedr; tamm malm idinp vuk zre yazup bildresin.

357

1897

Emir zerine yakalanp Nide Kalesi'nde hapsolunan Aksaray Mevkufat Emini Abdlcelil'in yakalanamayan kardei Abdurrahim'in Anadolu ve Karaman vilyetindeki sancak ve kazalarda grld yerde yakalanarak Nide Sancakbeyi Gazanfer Bey'e gnderilmesi.

Yazld. Andu kdsnun demisi Lutf'ye virildi. F 21 Safer sene: 976 Anatol ve Karaman vilyetinde vk olan belere ve kdlara hkm ki: Nide Sanca Bei Gazanfer dme zzh Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; " "Aksary'da skin olup Mevkft Emni olan Abdlcell ve karnda Abdurrahm ve syir erkleri elegetrilp mevcd olan esbb u nukdlar defter olunup habsolunup arzolunmas" fermn olunup emrm zre tecesss olundukda yedi nefer yoldayla elegetrilp Nide Kalas'nda habsolunup karnda mezbr Abdurrahm elegirmeyp sl olundukda; "Sultniyye'de olan suyolna yanumda mevcd olan aka ile gnderdm." diy cevb virp elegetrilmek in her cnib tecesss olundukda elegirmedin" arzitmein [buyurdum ki:] Dergh- Muallm avularndan Mahmd avu ile mrun-ileyhn demisi vardukda, her kande bulursa elegetrp mm-ileyhe demisi ile kifyet mikdr dem koup irsl itmek bbnda gerei gibi mukayyed olup bb- dikkatde dakka fevtitmeyesiz. Amm; tenbh eyleyesin ki, yolda ve izde gaflet ile gaybet itdrmekden hazer zre olalar.

1898

zmir ve Foa'dan daha nce yasaklanm olmasna ramen hl kffara, deryya ve vilyet haricine tereke, zm, incir ve zahire verildii duyulduundan, kadlarn bu husus zerinde dikkatle durmalar; aksi takdirde kendilerinin sorumlu olacaklar.

Yazld. Reslerden Cergerci-zde Mehmed (?) eleb'ye (?) virildi. F 17 Safer, sene: 976 zmir ve Foa kdlarna hkm ki: Bundan akdem defetile ahkm- erfe gnderilp; "Kffra ve hric-i vilyete tereke v zm incir ve syir meklt ksmndan nesne virilmeye." diy tenbh olunmd. Hliy taht- kaznuz[da]n kffra ve syir yirlere tereke v zm incir ve syir nesne virildi istim olunman buyurdum ki: Min-bad her kanknuzun taht- kazsndan memn olunan nesnelerden kffra ve deryya nesne virildi istim oluna, env- tba ve kba mstehkk olursz. Ana gre mukayyed olup emr-i erfme muhlif asl deryya ve kffr- hksra zehyirden nesne virdrmeyesiz. Huss- mezbr mhimdr; ihmlden hazer eyleyesiz.

358

1899

Yol kesmek ve fesad karmak sularndan Sinop Kalesi'nde mahbus bulunan suhte tifesinden Mehmed ve brahim adl kiileri zindandan kard bildirilen hisar-eri Hzr Bl'nin suu sbit grlrse ve kard kiiler de eran idama mahkm iseler, sulular kard yerde siyaset olunmas.

Yazld. Arz getren Hasan'a virildi. F 17 Safer, sene: 976 Kastamon beine ve Sinob kdsna hkm ki: Sen ki sancakbeisin, Dergh- Muallm'a mektb gnderp; " "Bundan akdem fesd ve kutt- tark[lk] ile mehr olan shte tyifesinden Mehmed ve brhm nm kimesneler dutlup Sinob Kalas'nda habsolunup Hzr Bl nm hsr-eri yatsu namzndan sonra kala v zindn kapularn aup bendlerin giderp kimesnenn haberi yoken kaurdu sbit olup ve bundan gayri mezbr Hzr Bl hsr kapular kapandukdan sonra handek kapusnun kilidin bozup handekdan aaa atup ve bir mslimnun sulb oln "kul" diy bey eyleyp fesddan hl deildr." diy Sinob dizdr ve kds ilm eyledklerin" arzitmisin. Buyurdum ki: Gresiz; arzolundu gibi olup mezbr Hzr Bl kala v zindn kapularn aup mahbslarun akalarn alup bendlerin giderp kaurdu sbit olursa ve ol kaan mfsidler erle salbe mstehklar ise anun gibi mfsidleri ne mahalden tlk eylemi ise mezbr ol mahalde siyset idp muhtc- arz ise yazup bildresiz.

1900

Cebel-i Tekfur kazas Banados karyesinde mtemekkin Konduvad adl zimmnin mal ve eyalarn gasbeden akilerden yakalanm olan Acem Ali'nin hrszl sbit ise gereinin yaplmas; dier akilerin de yakalanarak tefti olunmalar ve sular sbit olanlarn hapsedilip sicillerinin gnderilmesi.

Yazld. Husm Res'e virildi. F 17 (?) Safer, sene: 976 Cebel-i* Tekfur kdsna hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Kaz-i mezbra tbi Banados nm karyeden Konduvad nm zimmnn kd-i sbk zamnnda gice ile evi baslup hayl ml gret olunup mezkrun evin basan ekydan kaz-i mezbra tbi Kapaklu nm karyeden Acem Al bin lys ve Evciler nm karyeden Tur Hce ve Banados nm karyeden Nikola veled-i Yorgi nm zimm kd-i mezbr zamnnda Trablus- Habe'de habsolundukda kaz-i mezbra tbi Sal (?) nm karyeden abn ve Abdlfetth ve mezbr Kapakl'dan Yenieri Hasan ve ol Al ve Orubeli nm karyeden Hzr Veysel ve Nusratl* nm karyeden Kara Vel ve Migalkara kazsna tbi Derekyi nm karyeden nefer ve Ballsle nm karyeden nefer aklerle ittifk idp zimm-i mezbrun gice ile evin basup ve ml esbbn gret eyledklerine ikrr eyledklerinde muterif* olanlar habsolunup syir yoldalar elegirmee imkn olmayup badeh kd-i mezbr yanndan mezbrlar 359

habsden bir tarkla tlk olunup sonra mezbr Konduvad Dergh- Muallm avularndan skender avu mberetiyle emr-i erf rd itdkde zikrolunan aklerden Nusratlu nm karyeden Kara Vel ve Gvenl nm karyeden abn ve Muharrem ve mezbr Orubel'den Nc ve mezbr Acem Al dutulup mezbr avuun habsine virilp mads dah cem olunmak tedrkinde iken mezbrn akler avuun gice ile zencrin bozup habsden gaybet eylediler. Bade-zamnin mezkrun evin basan ekydan mezbrn Kara Vel ve Yenieri Hasan'un ol Al elegirp Evren avu'la Dergh- Muall'ya gnderildkde siyset olunup Rodoscuk kazsnda bk kalan yoldalar hl ekvetden hl olmayup elegelmelerine dah imkn olmayup ve sbk muterif* olman habsolunup habsden tlk olunan mezbr Acem Al hl yine dutlup habsolunup syir yoldalar dah elegetrilmek in emr-i hmynumla Gelibol'dan Habe (?) Res zde kadruh mbir olmasn" arzeylemisin. Buyurdum ki: Vusl buldukda, kazyye arzolundu gibi olup elegelen mezbr Acem Al'nn ol vechile hrsuzlu sbit olm ise erle lzim geleni icr idp yirine koyasn ve syir yoldalarn dah akvm u akribsna ve kfelsndan bi'l-cmle erle buldurmas lzim olanlara buldurup getrdp ahvllerin erle gresin; hrsuzluklar ve fesd enatleri sbit olanlarun kendlerin habsidp sret-i sicilleriyle yazup arzeyleyesin. Kimesneye hlf- er- kavm i itdrmeyp tezvrden ve telbsden hazer idp bu bahne ile b-gnh olanlara dahlolunmakdan hazer eyleyesin.

[Yev]m's-Sebt, f 20 Safer, sene: 976

1901

Badad Hazinesi'ne ylda sekiz yk ake vermek kaydyla Baban Sanca kendisine tevcih edilen Mehmed Bey'in Badad Hazinesi'ne ne kadar ake teslim ettiinin tahkiki ile kalan borcu var ise cilen tahsil ettirilip ne kadar mal tahsil olunduunun bildirilmesi.

Yazld. Mustaf avu'a virildi. F 21 Safer, sene: 976 eh[ri]zol belerbeisine hkm ki: Bundan akdem; "Baban Sancabei olan Mehmed dme zzh liv-i mezkra her sene Hazne-i Badd'a sekiz yk aka virmek artyla tlib oldun" mektbun ile ilm itdn ecilden art- mezkr zre liv-i mezbr iki yz bin ile mrun-ileyhe tevch olunm idi. Hliy; "Hazne-i Badd'a uhdesinde olan mldan ne mikdr nesne teslm eylemidr; grp arzeyleyesin." diy mm-ileyhe hkm-i erfm gnderilmidr. Buyurdum ki: Dergh- Muallm avularndan Mustaf avu zde kadruh varcak, bu huss gresin; mrun-ileyh Badd Haznesi'ne imdiye dein ml teslm eylemi midr, nicedr; eger nesne teslm eylememi ise uhdesinde olan ml mm-ileyhe muaccelen tahsl itdrp ve ne mikdr ml tahsl olundun ketmitmeyp vuk zre yazup 360

arzeyleyesin.

1902

Baz mhim ve cil meseleler iin Msr'a gnderilen avuba Mustafa Antalya'ya varmadan hi kimsenin Msr'a gitmesine izin verilmemesi.

Yazld. Mezbr avua virildi. F 21 Safer, sene: 976 Tekeili sanca beine ve Antliyye kdsna ve iskele emnine hkm ki: Hliy baz mhimm mstacel huss in Sdde-i Sadetm avuba olan kdvet'l-emcid Mustaf zde mecdh ulala mahrse-i Msr'a gnderilp an-karb varmak zredr. Buyurdum ki: Kdvet'l-emsil avu Mehmed vardukda, mrun-ileyh avularum ba Antliyye'ye varup vsl olmadn ber cnibden Msr'a gep gitmek isteyenleri her kim olursa olsun asl koyvirmeyp tehr itdresiz. yle ki; mm-ileyh anda varmazdan mukaddem berden bir ferd gep gitdi istim oluna, azl ile konlmayup mukab olmanuz mukarrerdr; ana gre basret zre olup emr-i erfme muhlif i olmakdan hazer idesiz.

1903

Diyarbakr'daki yenieri, gnll ve kul tifesinin orada mevcut olan defterlerinin birer sretinin karlarak gnderilmesi.

Yazld. Kethuds Ahmed'e virildi. F 21 Safer, sene: 976 Diyr[bekir] belerbeisine ve defterdrna hkm ki: Bundan akdem hkm-i erfm gnderilp; "Anda olan kul tyifesi eger gnlldr ve eger yenieridr ve gayridr; her kimler ise anda mazbt olan defterlerden birer sretin ihrc idp mhrleyp Sdde-i Sadetm'e gnderesiz." diy emrm olm idi; henz gelp vsl olmad. mdi; ol hkm-i erfm kem-kn mukarrerdr. Buyurdum ki: Vusl buldukda, tehr itmeyp tyife-i mezkrenn mevcd olanlarun anda mazbt olan defterlerden emrm zre bir sretin ale'l-esm shhati zre ihrc idp ber-vech-i isticl i[r]sl eyleyesiz.

1904

ehrizol beylerbeyi tarafndan ehrizol'de gnll gediine arzedilen Abdullah bin Mehmed'in buna lyk olmad; byle lyk olmayan kimselerin kk bahaneler ile gnll gediine arzedilmemesi.

361

Yazld. Mustaf avu'a virildi. F 21 Safer, sene: 976 eh[ri]zol belerbeisine hkm ki: Dergh- Muallm'a mektb gnderp Abdullh bin Mehmed nm kimesneyi eh[ri]zol'da gnll gedine arzeylemisin. mdi; arzitdn kimesneye gnll gedi deil belki hsr gedi dah lyk deildr. Bu makle kimesneleri gnll gedine arzeylemee bs nedr? Buyurdum ki: Varcak, bu bbda tamm mukayyed olup anun gibi mstehkk olmayan n-mahal kimesneleri cz bahne ile gnll gedine arzeylemeyesin.

1905

Badad Beylerbeyi skender Paa'nn Msr beylerbeyiliine nasbolunduu, kendisinin derhal Msr'a giderek vazifesine balamas ve Yemen hizmetine tayin edilen sbk Msr Beylerbeyi Vezir Sinan Paa ile birlikte hareket edip Yemen askerinin zahire vs. ihtiyalarnn tedarikinde gerekli gayreti gstermesi.

Yazld. avubana virildi. F 21 Safer, sene: 976 Badd belerbeisine hkm ki: Cibilletnde merkz olan vfr- celdet ecatn mstevcib-i refet-i ehr-yr ve msted-i tfet-i km-kr vk olman hakkunda mezd-i avtf- hne ve mez[d-i] avrif-i pdihnem zuhra getrp Msr Belerbeilii'n sana nyet eyleyp buyurdum ki: Vusl buldukda, tehr u terh itmeyp Msr'a varup beyt'l-mln tevfr teksri ve memleket [] vilyetn hfz u hrseti ve rey v berynun zabt u syneti bbnda ve anda olan kullarumun ahvllerinn nizm u intizmna mukayyed olup ad-y bed-reyden ve gayriden gaflet ile memleket vilyete zarar u gezend iridrmeyp dyim basret intibh zre olasn ve sbk Msr Belerbeisi olup hl vezretle Yemen hdmeti[ne] tayn olunan dstr- mkerrem Vezrm Sinn Paa edma'llh tel iclleh ile yek-dil yek-cihet olup eger askir-i mansrenn zahresi hussdur ve eger syir levzim mhimmtdur; rey-i syib ve fikr-i skbun zre tedrk ihzr idesin ki, mrun-ileyhe kolan askir-i nusret-meserm zahre bbnda muzyaka ekmel olmayalar ve bi'l-cmle h bir hussda; "Arza muhtcdur." dimeyp hem[n] mahall iktiz itdi zre ve vech mnsib grildi zre tedrk ihzr idp ale't-tevl irsl itmek bbnda say ihtimmnuz zuhra getresin.

1906

Bkz. hkm. 1900.

362

Yazld. Subaya virildi. F 21 Safer, sene: 976 Tekfurta kdsna hkm ki: Dergh- Muallm'a sret-i sicil gnderp; "Acem-ol dimekle marf olan Al bin lys nm kimesne gice ile Banados nm karyede Kondula nm zimmnn baz hrsuzlar ile evin basup esbbn gret itdklerin ikrr eyledin" bildrdnz kd-askerm tarafndan Pye-i [Serr-i] Madelet-masrim'e arzolundukda mezbr Al'ye siyset emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, mezbr Al'ye siyset itdrp emrm yirine vardun yazup bildresin.

1907

Msr Beylerbeyi Sinan Paa'nn vezret rtbesiyle Yemen hizmetine tayin olunduu; Paa'nn daha nce bu hizmet iin Mustafa Paa'nn maiyyetine tayin olunan asker ve mer ile bir an nce kp Yemen'e giderek emrolunduu hizmeti yerine getirmesi; bu hususta gerekli yardm ve destei salamas iin yeni Msr Beylerbeyi skender Paa'ya gerekli emrin gnderildii.

Yazld. Kethudsna virildi. F 21 Safer, sene: 976 Msr Belerbeisi olan Sinn Paa'ya hkm ki: Hliy senn keml-i ecat diynet ve nihyet-i firset kiyset ve hsn-i ikdmuna itimd- hmynum olman vilyetn ihtilli ve ehl-i snnet cematn infili nyet-i Mlik'l-mlk-i Z'l-cell ile muntazam olup ol tarafun rey v berys h-hl ve memleket vilyet muntazam'l-ahvl olmas avtf- aliyye-i hnem mbtesim olup Sdde-i Seniyye-i Sidre-simtum'da Vezret hdmeti nyet olunup Yemen vilyetinn slh sana tefvz u takld klnmdur. Buyurdum ki: Vusl buldukda, cibilletnde olan vfr- celdet ecat ve nihdunda olan hsn-i taviyyet ve fikr firsetn muktezsnca asl tehr u tevakkuf olunmayup mukaddem Vezret'le ol huss in gnderilp hl mazl olan Mustaf Paa'ya tayn olunan mer kullarum ile ve bundan akdem yazlan be yz nefer kul-karnda ve m yenierilerinden kolan be yz nefer yenieri kullarumla ve syir askir-i mansre ile eger karadandur, eger derydan gitmekdr; vech mnsib grildi zre muaccelen kup devlet-i ebed-peyvend-i husrevneme mteallik olan umrda ve askir-i mansrenn lzim olan mhimmt hussnda ve ol vilyetn hsn-i tedbr ile feth u teshri bbnda umlandan ziyde ikdm- tm ve ihtimm- ml-kelmun zuhra getrp nyet-i Hazret-i Vhib'l-merm ve mucizt- kesret'l-berekt- Seyyid'l-enm aleyhi's-salt ve's-selm ile ed-i dn makhr ve mchidn [] chidn muzaffer mansr olup env- yz aklklar ile avdet myesser ola ve Badd Belerbeisi skender Paa dme ikblhya Msr Belerbeilii tefvz olunup; "Sizn ile cem hussda yek-dil yek-cihet olup bile kolan askir-i nusret-mesere eger zahre huss ve gayridr; tedrk irsl idp muzyaka ekdrmeyesin." diy emr-i erfm gnderilmidr. Siz dah mrun-ileyhle 363

yek-dil olup lzim olan ne ise dyim taleb eyleyp itmm- maslahat bbnda mcidd s olasz ve Yemen mhimmi in Haleb ve m Haznesi'nden yz bin altun tayn olunmdur. Zikrolunan yz bin altun dah taleb idp vech mnsib grdn zre Yemen mhimmtna sarfeyleyesin ve Vezret size sene: 976 Saferi'nn yiirminci gninden Msr Haznesi'nden yiirmi yedi kerre yz bin aka slyne aka ile tayn olunmdur. Trh- mezbrdan berde vk olan slyneyi Msr'dan alup masrafuna sarfidesin ve mukaddem Mustaf Paa'ya ahkm yazlmak in ninlu kd virilmidr; ne mikdr ise mrun-ileyhden taleb idp alup mahallinde sarfeyleyesin.

1908

am yenierileri serdarnn, emrindeki yenierilere istimlet vererek vezretle Yemen hizmetine memur olan Sinan Paa'nn uygun grd ekilde hizmette bulunmas.

Yazld. avubana. m yenierileri serdrna hkm ki: "Hl Vezret'le Yemen hdmetine memr olan dstr- mkerrem Sinn Paa dmet icllhnun vech mnsib grdi zre hdmetde olup bile kolan kullaruma istimlet virp mrun-ileyh vech mnsib grdi zre hdmetde olasn." diy hkm.

1909

Msr'da olduu duyulan, am'daki Sultan Sleyman Hn Evkf sbk mtevellisi Monla Aa'nn yakalanp tefti olunmak zere am'a gnderilmesi.

Yazld. avubana virildi. Vezr Sinn Paa'ya hkm ki: m'da mukaddem merhm Sultn Sleymn Hn Mtevellsi olan Monl Aa'nun Msr'da oldu istim olunman elegetrp habsle m'a gnderilmesin emridp buyurdum ki: Emrm zre mezbr elegetrp habs ile m'a gnderesin ki, fukarnun ahvli ve muhsebt grile.

1910

ehrizol beylerbeyinin, muhafaza iin yerine yarar adamlar koyup cilen memur olduu greve gitmesi.

Yazld. Mustaf avu'a virildi. F 21 Safer, sene: 976 eh[ri]zol belerbeisine: "Hliy memr olduun hdmete varup ale't-tacl irip yirne yarar demler koyup hfz u hrset itdresin." diy hkm virildi. 364

1911

Msr'da baz olaylara kartklar bildirilen Gurbi Gveyisi diye mehur Mustafa ile Kuyruklu Yldz diye mehur Mehmed'in yakalanarak haklarndan gelinmesi; ayrca eyh sa'nn adamlarndan olup eyh sa ile Rodos'a srgne gnderilmek zere iken zindandan kaan ahin'in de yakalanp Rodos'a gnderilmesi ve zindandan nasl katnn bildirilmesi.

Yazld. avubana virildi. 21 Safer, sene: 976 Msr belerbeisine hkm ki: mer-i Msr'dan Gurb (?) Kyegsi dimekle marf Mustaf ile Kuyruklu Yldz dimekle mehr Mehmed'n anda baz hussa karduklar ilm olunman buyurdum ki: Haklarndan gelinmeleri in Sdde-i Sadetm'de avularum Ba Mustaf dme mecdh irsl olunmdur. Vardukda, mezbrlar hsn-i tedbr ile elegetrp dah habsidp emrm mcebince haklarndan gelesin ve bundan akdem eyh s demlerinden hn nm kimesne kayd bend ile anda gnderilp dah eyh s ile mezbr hn Rodos'a gnderilmek emrolunmken mezkr hn Rodos'a gnderilmedin zindndan gaybet eylemi. Bu huss keml-i dikkat ihtimm zre teft idp gresin; mezbr hn zindnc muveneti ile mi gaybet eylemidr, nicedr; grp dah her ne vechile mmkin ise elegetrp emr-i sbk zre mezbr hn'i Rodos'a gnderesin ve mezbr hn zindndan ne vechile kurtldun yazup bildresin ve Dergh- Muallm avularndan olup anda Msr'da olan Abd avu' dah ber-vech-i isticl Sdde-i Sadetm'e irsl eyleyesin.

1912

Msr Beylerbeyi Sinan Paa'ya, Vezret rtbesi ile Yemen'deki isyan bastrmakla grevlendirildiini bildirmek ve ayrca kendisine emrolunan baz hususlar halletmek zere Msr'a avuba Mustafa'nn gnderildii; Sinan Paa'nn da emrolunan hususlar basiretli bir ekilde yerine getirmekte gerekli gayreti gstermesi.

Yazld. Bu dah. Msr belerbeisine: Senn hakkunda avtf- aliyye-i husrevnem zuhra getrp Vezret'le Yemen slh huss tayn olunup ilmyn Sdde-i Sadetm'de avuba olan Mustaf zde mecdh irsl olunmdur ve mrun-ileyhe dah baz huss emrolunmdur. Buyurdum ki: Vardukda, bir n tevakkuf itmeyp emrolunan husslarda mcidd olup hsn-i tedrkle itmm- maslahat itmek bbnda cibilletnde olan vfr- firset ve hsn-i tedbrn muktezsnca vcda getresin.

365

1913

Vezir Mustafa Paa'nn Yemen'in slah iin vezirlik rtbesiyle serdar tayin edildii halde dokuz aydr vazifesine gitmedii iin azledildii; Paa'nn Yemen mhimmt iin kendisine verilen nianl katlarla am ve Haleb Hazinesi'nden tedarik olunan yz bin filoriyi Yemen'e serdar tayin edilen Msr Beylerbeyi Sinan Paa'ya vererek am'a dnmesi.

Yazld. avubana virildi. F 21 Safer, sene: 976 Vezr Mustaf Paa'ya hkm ki: Bundan akdem; "Yemen vilyetinn slhyn sana vezretle serdrlk virilp; "Muaccelen ol cnibe varup irimek ardnca olasn." diy nice defa mekked ahkm- erfe virilp sekiz-tokuz ay olup henz mahall-i memra tevecch olunmayup ol cnibn ahvli muaccelen grilmek lzim olman Vezret'le serdrlk hdmeti mukaddem Msr Belerbeisi olan Sinn Paa [d]me ikblhya tefvz olunup senn m'a gelmen emridp buyurdum ki: Elenmeyp muaccelen m cnibi[n]e tevecch idp mukaddem baz mhimmt in virilen ninlu evmiri ve m ve Haleb Haznesi'nden Yemen mhimmi in tedrk olunan yz bin filoriyi mrun-ileyhe teslm eyleyp dah emrm mcebince ber-vech-i isticl m tarafna gelp gidesin.

1914
Yazld. H.

Hssa-i hmyun ile ilgili baz hususlar iin Msr'a gnderilen avuba Mustafa'nn Buhayra ve Badadolu vilyetlerine vardklarnda elendirilmeyip ulakla Msr'a ulatrlmas.

Buhayra Hkimi Habls'a hkm ki: Hliy hssa-i hmynuma mteallik baz huss in kdvet'l-emcid ve'l-ekrim avularum Ba Mustaf dme mecdh ulala ol tarafa gnderilmidr. Buyurdum ki: Vusl buldukda, elendrmeyp skenderiyye'den ulala Msr'a sl eyleyesin. Huss- mezbr mhimdr; avk u tehr olunmaya. Yazld. H. Bu sretde, Badd-ol'na dah yazld.

1915

Yaplmas emrolunan Payas Kalesi inaatnda kullanlmak zere Elbistan ve Hsn- Mansur kadlklarndan yz ba kan mandas verilmesi iin Zlkadirli beylerbeyine hkm gnderildii; Adana sancakbeyinin adam gndererek mandalar talep edip kale inaatn bir an nce bitirmesi.

366

Yazld. Adana sanca beine: Hliy mektb gnderp; "bins fermn olunan Payas Kalas'nun bins mhimmtyn kanl cmslar lzim olup Mara'a tbi Elbistn ve Hsn-i Mansr Kdlklar'ndan yz aded kanl cmslar ihrc olunup irsl olunmak bbnda Zlkadirl belerbeisine hkm-i erfm gnderilmek" recsna arzitdn ecilden; "Zikrolunan kdlklardan tayn olunan mikdr cms ihrc eyleyp muaccelen mahalline irsl eyleyesin." diy mrun-ileyhe hkm-i erfm irsl olunmdur. Buyurdum ki: Vardukda, demn gnderp taleb eyleyp binnun eyym gemedin itmma iridrilmesi emrinde mes-i cemlen zuhra getresin.

1916

Burhanky yaknlarnda bir da iinde ihdas edilen tekkenin hrsz-harmi yata olduu duyulduundan, tahkik edilerek eer eskiden beri tekke olmayp sonradan yaplmsa ve hrsz-harmi yata olduu doru ise kaldrlmas; ayrca silhla gezen suhte tifesinin de yakalanarak silhlar alnp hapsedilip durumlarnn arzedilmesi.

Yazld. Subana virildi. F 21 Safer, sene: 976 Gelibol kdsna hkm ki: Kaz-i mezbra tbi Burhnkyi nm karye ensesinde bir ta iinde bir kimesne; "Tekyedr." diy bir ev ihds idp zikrolunan tekye ol etrfda olan hrsuz u harmnn yata oldu istim olunman buyurdum ki: Hssa reslerden Husm zde kadruh vusl buldukda, huss- mezbr onat vechile gresin; kadm tekye olmayup ol vechile sonradan ihds olup hrsuz u harm yata oldu vk ise ref eyleyesin ve baz shte tyifesi etrfda ok u yay ve gayri let-i harble gezdkleri istim olund. Ol bbda dah gerei gibi mukayyed olup gresin; vk ise ol asl tfenk ok ile ve gayri lt- harbile gezen shte tyifesin elegetrp yaraklarn alup ve habsidp vk- hllerin shhati zre arzidesin.

1917
Yazld.

Payas Kalesi'nin inasnda kullanlmak zere Elbistan ve Hsn- Mansur kadlklarndan yz ba kan mandas tedarik edilerek Adana Sancakbeyi Dervi Bey'e gnderilmesi; ancak manda tedarikinde reyaya hakszlk ve zulm yaplmamas.

Zlkadirl belerbeisine hkm ki: Adana Sanca Bei Derv dme zzh mektb gnderp; "hliy bins fermn olunan Payas Kalas'nun bins mhimmt in kanl cmslar lzim olup Mara'a tbi Elbistn ve Hsn-i Mansr Kdlklar'ndan yz aded kanl cmslar ihrc olunup 367

mrun-ileyhe irsl olunmak bbnda hkm-i erfm virilmek" recsna arzitmein zikrolunan kdlklardan tayn olunan mikdr kanl cmslar tedrk olunup mahalline irsl olunmasn emridp buyurdum ki: Vardukda, tehr u terh eylemeyp gerei gibi mukayyed olup zikrolunan kdlklardan tayn olunan mikdr kanl cmslar ne tarkla ihrc olunmak mmkin ise ihrc itdrp muaccelen mrun-ileyhe irsl eyleyesin ki, varup hdmete mberet eyleyeler. Amm; bu bahne ile mbirnden baz mcerred ahz celb in ve kanls ve cms olmayanlara cms teklf idp zulm hayf olmakdan ve ihml mshele ile maslihun zamn gep avk u tehr olunmakdan hazer eyleyesin ve ne vechile tedrk olundun yazup bildresin.

[Yev]m'l-Ahad, f 21 Safer, sene: 976

1918

Erzurum'daki mir doanlar Sdde-i Sadet'e getirmek zere Doancba Lain'in Erzurum'a gnderildii; dnnde zahirenin bedeli mukabilinde satn alnmasnda urad yerlerin kadlarnca kendisine yardmc olunup sknt ektirilmemesi.

Yazld. akrclar kethudsna virildi. F 21 Safer, sene: 976 Erzurum'dan stanbul'a gelince yol zerinde olan kdlara hkm ki: Erzurum'da olan mr toanlar getrmein toancbalarumdan Lain gnderilp buyurdum ki: Mezkr zikrolunan toanlar alup Sdde-i Sadetm'e mteveccih oldukda her kanknuzun taht- kazsna dhl olursa akalar ile lzim olan zahreleri alvirilp muzyaka ekdrmeyesiz.

1919

Bergos'da enat ve hrszlk yaparlarken yakalanp orlu'ya gnderildikleri haber alnan Silivri'ye tbi Karaky'den Hceolu Divne Hseyin ile yoldann Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Yazld. Sekbn Al Be'e virildi. F 21 Safer, sene: 976 orl kdsna hkm ki: Silivri'ye tbi Karaky'den Hce-ol Dvne Hseyin nefer yoldalaryla fesd enat idp hrsuzluk iderlerken kasaba-i Bergos'da tutlup orlu'ya gnderildin istim olunman buyurdum ki: Vardukda, mezbr drt nefer kimesneleri kayd [] bend ile avuuma teslm idp Sdde-i Sadetm'e gnderesin.

368

1920

Halka zulmettii ve bir yenieriye saldrd haber alnan Akehir Beyi Davut Bey'in subasnn varsa su ortaklaryla beraber yakalanarak hak sahiplerinin haklar alndktan sonra Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Yazld. Mezbr avua virildi. F 21 Safer, sene: 976 Akehir kdsna hkm ki: Akehir Bei olan Dvd dme zzhnun sbas bir yenieriyi alup ve zulm teaddsi oldu istim olunman elegetrilp fukarnun ahvli grilp ashb- hukka haklar alvirildkden sonra kayd [] bend ile Sdde-i Sadetm'e gnderilmesin emridp erkleri dah var ise zuhra getrilmesi lzim olman buyurdum ki: Selm avu vardukda, emrm zre mezbr sban ve erkleri varsa maan elegetrp fukarya zulm teaddsi var ise haklar alvi[ri]ldkden sonra kayd [] bend ile avuum ile Sdde-i Sadetm'e gnderesin ve kifyet mikdr dem koup tenbh eyleyesin ki, yolda ve izde gaybet itdrmekden hazer ideler.

1921

Yeni ina olunan Mamuriyye Kalesi'nin enelmesi iin Aliye ve Antalya keferesinin msellemlerinden bir ksmnn burada iskn olunmas; kale ulfecilerinden olduu halde sahil havasna dayanamad iin gediklerinden feragat edenlerin yerlerinin de isteyenlere verilmesi.

Yazld. Kara Kethud'ya virildi. F 7 Rebu'l-evvel, sene: 976* il Sanca Bei Mehmed Be'e hkm ki: Hliy mektb gnderp; "Hliy bin olunan Mamriyye Kalas'nun enelmee ziyde ihtiyc olup Aliyye ve Antliyye keferesinn msellemlerinden on be ve yiirmi hne srilmek mnsib grilp ve kala ulfecilerinn ekseri yirl olup yaylak tasarruf (?) olmala sevhle dymeyp yirleri harlara virilmek mnsibdr." diy arzitdn ecilden buyurdum ki: Vusl buldukda, gresin; anun gibi ol yirn hevsna dymeyp gedklerinden fergat idenlern gedklerin ihtiyr idenlere tevch idp arzidesin.

1922

Msr Beylerbeyi Sinan Paa'nn Yemen'deki isyan bastrmak zere serdar tayin edildii; Paa'nn derhal Yemen'e giderek Yemen ve Sana beylerbeyi ile birlikte isyan bastrmas; maiyyetine tayin olunan btn mer, asker vs.nin de kendisine itaat etmesi; etmeyenlerin cezalandrlmas; isyan bastrmada yararlk gsterenlere Sinan Paa'nn yapaca her trl tevcihatn padiaha da makbul olaca vs. hususlara dair nin- hmyun.
369

Yazld. avubana virildi. Yemen'e irsl olunan Vezr Sinn Paa'nun serdrlk nmesidr. Nin- hmyn ki: Hl vilyet-i Yemen ki, kuvvet-i khire-i husrevnemz ile fetholunm memleket [] vilyet olup syir Memlik-i Mahrsem muzftndan iken Mutahhar nm mfsid bir nice ek[y][-y] Arb ile hurc idp baz kla ve nevhye mstevl olup ehl-i slm'a kasd- ihnet idp hakkndan gelinmek lzim olman vilyet-i m'dan ve Msr'dan ve kurudan ve derydan askir-i b-mr ve cnd- nusret-sr ihzr u irsl olunup zikrolunan askir-i nusret-karne bir serdr- azm'l-iktidr ve sipeh-slr- z'l-kadr* lzim olman sbk Msr Belerbeisi olup hl Vezrm* olan rfi- tevk- ref- ferhunde-fl-i tc-dr ve nkl-i yarl- bel- meserret-makl-i ehr-yr, dstr- mkerrem, mr-i mufahham, nizm'l-lem, mdebbiru umri'l-cumhr bi'l-fikri's-skb il-hrih Vezrm Sinn Paa yessera'llh m-yrd ve m-yenun vfr- firset ecat ve fart- kiyset ehmetine itimd- hmynum olman mukaddem tayn olunan cnd-i sitre-mr ve askir-i nusret-ira mrun-ileyhi serdr tayn idp bu bert- fevz-gyt virdm ve buyurdum ki: Fermn- cell'l-kadrm zre bir n tehr u terh itmeyp nyet-i Hakk celle ve alnun ulvv-i nyet-i b-gyetine tevekkl ve Server-i Kyint ve Mefhar- Mevcdt'un aleyhi's-salt ve's-selmun mucizt- kesret'l-berektna tevessl idp tayn olunan askir ile vilyet-i mezbreye tevecch eyleyp varup mlk oldukda evvel ad-y bed-reyn fikr-i fsidi ve hayl-i ksidlerinden tetebbu u tecesss eyleyp ahvl etvrlarna tamm vukf u ttl tahsl idp dah ana gre tedrklerin grp eger imdiye dein alduklar kl u nevh v kurdur, eger syir feth u teshri mmkin olan yirlerdr; nice fethun tertb mukaddemtna r idp Yemen ve San belerbeileri ile ve syir askir-i nusret-meserlerile hsn-i ittihd u ittifk zre yek-dil yek-cihet olup dn bbnda ve devlet-i rz-efznuma mteallik olan umrda vech mnsib oldu zre env- hdmetde ve yoldalkda bulunup yz aklklar tahsl itmek bbnda say ikdm idp bezl-i makdr eyleyeler ve mrun-ileyhim belerbeiler ve vilyet-i m'dan giden zam v erbb- tmr u yenieriler ve Msr'dan tayn olunan mer v mteferrika v avular ve yenieri v gnll ve derydan Do[na]nma-i Hmyn'la irsl olunan kapudnlar ve resler ve syir halk bi'l-cmle hdmet-i mezbreye tayn olunan askir-i mansremn sar u kebri, vaz u ref mrun-ileyhi kendlere ser-asker serdr bilp bi-vechin mine'l-vch szine muhlefet ve emrine munedetden hazer idp vech mnsib grdi zre hdmetde bulunalar. Her kim muhlefet nd iderse mecl virilmeyp hakkndan geline ve anun gibi eger merdan ve zam v erbb- tmrdan ve syir kul tyifesinden hdmetde ve yoldalkda bulunanlara istihkklarna gre dirlik terakkler tevch eyleyp uur- hmynumda hdemt- mebrresi* sebkat idp yoldalk idenlere eger sancak ve eger gayri her ne tevch eylerse makbl-i erfmdr. Ana gre her ferd gayret hamiyyet-i slm' elden komayup f-sebli'llh gaz v cihda tlib rb olup dn bbnda ve devlet-i hmynuma mteallik olan umrda bezl-i makdr ve tark- ictihdda say-i mekr 370

eyleyeler ki, mesbt- uzm huslinden gayri sadt- d-cihnye vsl ve nyt- husrevn[]ye nil olalar. Cenb- Vhib'l-aty celle nhdan mtezarra u mteva[kka]dur ki, evliy-y dn devlet dyim muzaffer mansr ve ad-y mlk millet ale'd-devm mnhezim makhr olmak myesser mukadder itmi ola ve mm-ileyh dah eger giderken ve eger adnun hakkndan [gelmee] mberet itmekde keml-i basret intibh zre olup askir-i slm'a ve bile kolan Donanma-i Hmynum'a eger kurdan ve eger derydan gaflet ile el-yz bi'llhi tel dmenden rz [u] nms- saltanata mugyir vaz sudrndan ihtirz ictinb idp dyim teyakkuz u intibh zre ola ve mer-i Msr'dan ve gnllsinden ve erkise zmresinden ve gayriden ve yenieriden ve a[vu]dan ve m- erf'n dah Defter Kethuds olan olak Ahmed dme mecdh ve yenieri kethuds ve syir zam v erbb- tmr ve yenierisi ve bunlardan gayri mukaddem Yemen'e bile gitmek [in] tayn olunan merdan Yakb ve Sleymn ve Glb-zde Hseyin ve Mahmd ve Hamza ve Al ve Kk Ahmed ve sbk Gazze Alaybeisi olan Al dme zzhm ve bi'l-cmle Mustaf Paa ile bile olanlardan her kim ki, mrun-ileyh Vezrm Sinn Paa dmet malhi ile Yemen'e gidp varup vech mnsib grdi zre hdmetde ve yoldalkda bulunalar, inaa'llh tel mm-ileyhle avdet idp gir yirl yirine geldklerinde env- nyt- aliyye-i pdihneme mazhar vk olup istih[k]klarna gre her birine riyetler olunur; yle bilesiz.

1923

Msr dizdarnn emrindeki nefert zabt u rabt altna alp halka zulmetmelerine mni olmas.

Yazld. avubana. Msr dizdrna hkm ki: Eln altnda olan nefertun zabtnda ihmln olmala her biri kend kolaynda olup fukarya teaddleri olduklar istim olunman buyurdum ki: Vardukda, eln altnda olan neferleri onat zabtidp keml-i basret zre olasn. yle ki; min-bad nefertun zabtnda mukayyed [o]lmayup ihtimm zre olmayasn, netcesi sana yid olur; bilmi olasn. Ana gre mukayyed olasn; bir drl dah eylemeyesin.

1924

Malatya'da, sancakbeyinin takibinden kaarak serbest timarlara snan ehl-i fesd timar sahiplerinin himaye etmelerine izin verilmemesi; emre ramen ehl-i fesd saklayp elevermeyen serbest timar sahiplerinin sulularla ayn cezaya arptrlmak zere isimlerinin bildirilmesi.

Yazld. Be Kethuds Mahmd'a virildi. F 22 Safer, sene: 976 Maltyye sanca beine hkm ki: Hliy kdvet'l-meri'l-kirm liv-i mezbre Bei Ferhd dme zzh Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp ve; "sancanda baz ehl-i fesd olup elegetrp erle grilmek lzim oldukda gaybet idp serbest tmrlara iltic itmekle ehl-i fesdun hakkndan 371

gelinmek myesser olmayup fesd enatleri muttasl ziyde olmak zre idin" bildrmein buyurdum ki: Vusl buldukda, anun gibi liv-i mezbrda fesd enat zre olan kimesneleri mrun-ileyh elegetrp ahvlleri erle grilmek istendkde kaup serbest tmrlara varmala serbest shbleri elevirmeyp hlf- emr mni olur ise ol asl kimesnelere emre muhlif tealll itdrmeyp ehl-i fesd kaup ilerine vardukda mun zahr olmayup elevirp erle lzim gelen grile. yle ki; fesd enat zre olanlara mun olup elevirmeyeler, her kim ise yazup bildresin ki, anlara olacak ukbet ol synet idenlere ola. Amm; bu bahne ile mrun-ileyhn demleri dah mcerred ahz celb in serbest tmrlar reysnun bd- hevsna dahlitmeyp ve; "Salb siyset bizmdr." diy mcrimi hrice iletmeyp akalarn almayalar. Anun gibi siysete mstehkk olanlar huccet virildkden sonra serbest shbleri marifetiyle erle lzim geleni mahallinde icr idp era ve knna mugyir kimesneye i itdrmeyesin.
1924 ve 1925 numaral hkmler arasndaki sahife (699) botur.

1925

Yemen Beylerbeyi Osman Paa'nn vakit kaybetmeden kendisine tbi olan askerler ile Yemen'e varp isyann bastrlmas iin serdar tayin edilen Sinan Paa ile birlikte gayret gstermesi.

Yazld. avubana virildi. F 21 Safer, sene: 976 Yemen Belerbeisi Osmn Paa'ya hkm ki: Bundan akdem nice defa ahkm- erfe gnderilp; "Sana tbi olan askir-i nusret-meser ile, serdr ile tayn olunan askir-i zafer-rehberden mukaddem vilyet-i Yemen'e varup mstevl olan adnun def [u] refnda hsn-i tedbr tedrk zre olasn." diy emrm olmd. mdi; bu denl zamna dein avk u tehr olunmaa bs nedr; huss- mezbr ehemm-i mhimmtdan oldu hd zhirdr. Buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda asl tevakkuf itmeyp emr-i sbkum zre sana tbi olan askir-i nusret-meser ile vilyet-i mezbreye [varup] dah dn [] devlet-i hmynuma ve rz [u] nms- saltanata mteallik olan umrda bezl-i makdr ve say-i mekr eyleyp bi-nyeti'llhi tel adnun def u ref hussna hsn-i tedbr ile mberet zre olasn ve Msr Belerbeisi olan Sinn Paa Vezret ile serdr tayn olunmdur. Mm-ileyh ile yek-dil yek-cihet olup vech mnsib grildi zre hdmetde bulunasn; ina'llh tel env- nyet riyetme mazhar olursn. Ana gre cibilletnde merkz olan firset ecatn zuhra getrp uur- hmynumda umlandan ziyde merdnelik eyleyp cell-i makdrun sarfidesin.

1926

Erzurum'un tahriri esnasnda meydana gelen ifrazdan havss- hmyuna ilhak mnasip olan yz elli bin akeliinin hssa-i hmyuna ilhak, kalann da elinde timara emir bulunanlara tevcih edilmesi.

372

Yazld. Tehir olundu. Oluna virildi. F 22 Safer, sene: 976 (Batum Bei mer Be'e hkm ki; vilyet-i Erzurum Muharriri olan mer Be'e) hkm ki: Hl tahrr eyledn yirlerde zuhr iden ifrzlardan yz bin ve yetmi bin iki yz (yz elli bin) akas hssa yarar olman hss olup* mads tevz olmasn emridp buyurdum ki: Emrm zre hn-i tahrrde zhir olup havss- hmynuma ilhk olunmaa mnsib olan yz elli bin akasn hssa-i hmynuma kaydidp bk kalan ifrz eli emirllerden; "Tmr viresin." diy ahkm- erfe virilen kimesneler[e] ber-vech-i adlet tevch eyleyesin.

Bu ibarenin st izilmitir. Bu ibarenin st izilmitir. Bu ibarenin st izilmitir.

1927

skenderiye skelesi'ne gemilerle iki getirip satmak isteyenlere izin verilmeyip ikilerin denize dklmesi; kffar tarafna kettan, bakla, zehayir vs. hububat gitmesine izin verilmemesi.

Yazld. avubana virildi. F 21 Safer, sene: 976 skenderiyye sanca beine hkm ki: skele-i mezbreye hricden gemi ile hamr gelp yanaup bey itmek istedklerinde bir ferde bey itdrmeyp deryya dkp ve hubbt ve syir zehyir ksmndan kffr cnibi[n]e asl bir nesne gnderilmemesin emridp buyurdum ki: Anun gibi zikrolunan iskele[ye] gemi ile hamr gelp yanadukda bir ferde bey itdrmeyp cmlesin deryya dkp ve kffr cnibine min-bad kettn u bakla ve syir hubbt u zehyir ksmndan nesne gitmekden ziyde ihtiyt idp yle ki; bil-emr bir nesne gitdi istim oluna, azlle konlmayup gerei gibi muteb olursn. Ana gre mukayyed olup emr-i erfmn icrsnda dakka fevteylemeyesin.

1928

Vezir Mehmed Paa'nn baz binalar iin kendi parasyla skb, Kratova, tip ve Kprl kazalarndan alm olduu kurunun ad geen kazalarn kadlar tarafndan tedarik edilecek kiralk arabalar ile Sofya'ya gnderilmesi.

Yazld. Hseyin avu'a virildi. F 21 Safer, sene: 976 skb ve Kratova ve tib ve Kpril ve Varna kdlarna hkm ki: Dstr- ekrem Vezrm Mehmed Paa edma'llh tel icllehnun baz bins mhimmi in taht- kaznuzda vk olan madinden akalaryla alnm on iki bin kntr kurun olup Sofya'ya getrilmek in kir arabalar lzim olman buyurdum ki: 373

Mrun-ileyhn zikrolunan kurun tahml olunmak in taht- kaznuzdan kifyet mikdr araba tedrk [] ihzr idp dah kirlaryla Sofya'ya gnderesiz. Huss- mezbr ehemm-i umrdandur; ihml mshele olunmayup her birinz taht- kaznuzdan arabaya mlik olanlardan kirlaryla ber-vech-i adlet araba ihrc idp mahall-i memra gnderilmek bbnda mcidd s olasz; bu bbda teksl ihmlden hazer idesiz. Amm; bu bahne ile mbirnden ve gayriden mcerred ahz celb in arabas olmayanlara zulm* hayf olmakdan ihtiyt zr[e] olasz.

1929

Ohri sancann Aadebri nahiyesinde bina olunmakta olan Jgor adl kaleye gelip gidenlerin yollarn keserek katledip, civar kylerde ev basp insanlar katleden ve eyalarn yamalayan Oah ky ile Re kynn Mal (?) Mahallesi keferesinin elebalarnn yakalanarak haklarndan gelinmesi.

Yazld. Kethuds Husrev'e virildi. F 21 Safer, sene: 976 Ohri sanca beine hkm ki: Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "Liv-i Ohri'de Aaa Debri nhyesinde hliy bin olunan Jgor nm kala-i ceddn civrnda vk olan Oah nm karye halk ve Re nm karyenn Mal (?) nm bir mahallesinn keferesi syn zre olup Dukagin sancanda syn ile marf olan Sirviler keferesi ile yek-dil olup mezkr kalaya gelen yende v revendenn yollarn basup demler katlidp ve etrf karyelerde mnm nmna olan kimesnelern evlerin basup kendlerin katl ve esbblarn gret idp haklarndan gelinmesiyn emr-i erf lzimdr." diy arzeyledn ecilden karye-i mezbre halk ile mahalle-i mezkre ahlsi urlmak cyiz deildr. Amm; ba ba mfsidleri elegelp haklarndan gelinmesin emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, emrm muktezsnca karye-i mezbre ve mahalle-i mezkre ahlsinden fesd enat zre olan ba ba mfsidlerin elegetrp dah ol vechile fesd enat itdkleri zhir oldukdan sonra gerei gibi haklarndan gelesin. Amm; bu bahne ile kend hllerinde olanlara dahl tecvz olunmayup evld ezvclarn esr idp ml menllerin gret itmeyesin; ancak fesd enat zre olan mfsidlerinn haklarndan gelp [sancaunun] hfz u hrseti ve rey [v] berynun emniyyet refhiyyeti* bbnda mcidd s olasn.

1930

Bkz. hkm. 1949.

Yazld. Ol Derv'e virildi. F 22 Safer, sene: 976 Shhati zre aaada gemidr. Sbk Tmvar Defterdr olup vilyet muharriri olan Sdk eleb'ye hkm ki: Sdde-i Sadetm'e kazy defterin gnderp; "tahrri fermn olunan sancaklarda zhir olan ifrzun yz elli bin akal havss- hmyna ilhk olunmak mnsib oldun ve bk yz bin akal mstehkk olanlara tevz olmas" hussn ilm eyledn 374

ecilden buyurdum ki: Vusl buldukda, arzeyledn zre hn-i tahrrde zhir olan ifrzun hssa-i hmyna ilhk olunmas mnsib olan yz elli bin akal hssa-i hmynum in deftere kayd iret itdrp mad havss- hmynuma yaramayan yz bin akaln ifrzdan tmr virilmek in ahkm- erfe virilenlere mstehkk olduklar zre tevz eyleyesin.

Hkm, zerine izgi ekilerek iptal edilmitir.

[Yev]m'l- sneyn, f 22 Safer, sene: 976

1931

Delvine sancann Mazarak kazasnda sakin Mehmed Hce ile tarla yznden mnzaal olan Silhdar Osman'n mahkemeye celbedilerek davalarnn grlmesi; eer verilen karara uymaz ise kree konulmak zere arzolunmas.

Yazld. Sinn avu'a virildi. F 4 Rebu'l-hr, sene: 976 Delvine sanca beine hkm ki: Mazarak kds mektb gnderp; "Kaz-i Mazarak'da skin silahdrlardan Osmn nm kimesne ile Mehmed Hce nm kimesnenn bir tarla hussnda nizlar olup erle Mehmed Hce'nn* oldu sbit olcak era davet olundukda mezkr* Osmn er- erfe itat itmeyp let-i harbile syler." diy bildrmein buyurdum ki: Vusl buldukda, mezbr her ne tark ile mmkin ise meclis-i era ihzr idp tarla hussnda olan davlar erle ve knn ile grilp fasloluna; erle itat-i er* itmez ise yazup arzeyleyesin ki, kree konlup syirlerine mcib-i nashat ola.

1932

Hamidili sancakbeyinin, Manavgat, Aliye ve Mentee suhteleriyle birleerek halka zulmeden ve Teke sanca suhtelerini de kendilerine katlmalar iin tehdid eden Hamidili suhtelerinin hakkndan gelmesi.

Yazld. Kethuds Hamza['ya] virildi. F 27 Safer, sene: 976 Hamdili sanca beine hkm ki: Tekeili Sanca Bei Mehmed Be mektb gnderp; "Manavgad ve Aliyye ve Mentee ve Hamdili shteleri cem olup karyeler basup ve olanlar ekp ve evler basup ml menl gret idp ve mslimnlarun oullarn alup yiirmier ve otuzar altun bahya kesp ve andan mad bzrlar basup nice kimesnelern mllarn yam idp mena kbil olmayup ve yz mikdr Hamd shteleri cem olup lt- harb ve tfenkle Teke shtelerine mektb gnderp; "Y geln bizmle cengidn veyhd gel[]p vilyetinzi harb iderz." diy ceng fesda mtesadd olduklarn" ilm idp imdi; vilyete sancakbei nasbolmakdan murd def- zulm fesd ve zabt u synet-i bild olup 375

emniyyet refhiyyet-i bddur. Hussan sancaunda bu makle ehl-i fesdun ifsd yevmen fe-yevmen izdiyd zre olup dest-i teaddleri memleket vilyetden kat olunmadu senn keml-i ihmlnden n oldu mukarrerdr. Buyurdum ki: Vusl buldukda, gerei gibi mukayyed olup ol asl ehl-i fesd olan shte tyifesinden ve gayriden her kim olursa hsn-i tedrk ile elegetrp haklarndan gelesin. yle ki; elvirmeyp nd iderler ise sancaun siphleri ile ve il-eriyle zerlerine varup mebde-i fesd olanlar elegetrp habsidp yazup bildresin ki, siysete mstehkk olanlarun haklarndan gelinp kree konlup syir ekyya mcib-i nashat ola. Min-bad sancaunda bu makle ehl-i fesd olup dah rey v bery zerinden teaddleri def olunmayup haklarndan gelmedn istim oluna, asl zrn makbl olmaz; ihmlne hamlolunup muteb olursn; ana gre mukayyed olasn.

1933

ran Elisi ahkulu'nun, daha nce yaplan anlama gereince tayin olunan Osmanl- ran snrnda karlkl olarak baz kalelerin yklmasyla bo kalan Kars ovasnda yolcularn ve tccarlarn hrsz ve harmiler tarafndan rahatsz edilmemeleri iin Kzlgedik civarnda snrn her iki tarafnda karlkl kyler kurulmasna dair Erzurum beylerbeyine yapt teklifin uygun grld; ancak tayin olunan snra tecavz olunmamas hususunda gerekli dikkatin gsterilmesi.

Yazld. Sinn Kethud'ya virildi. F 22 Safer, sene: 976 Erzurum belerbeisine hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Yukaru Cnib'den rislet tark ile gelen hkul Kars ovasna vardukda mektb gnderp; "Mukaddem anda snur tayn olundukda cnibe[y]nden birka mamr kalalar ref olunm idi. Amm; ol mevz hl kalmala ol yirde hrsuz u harm oalup teden ber ve berden te cnibe geen tccr tyifesi ve yende v revendeyi dah hrsuz rencde eylememek in bu cnibe tbi Kzlgedk ninde sekiz aded karye ve ana gre anlara tbi ol mahalde birka karye tarafeynden mamr olmak lzim oldun" bildrdin" bildrmisin. mdi; tarafeynden snurdan tecvz olunmak rz-y erfm yokdur. Buyurdum ki: Vusl buldukda, bu cnibe mteallik olan mahallerde vech mnsib grildi zre tccr ve syir yende v revendenn emn [] emn in birka pre karye tayn eyleyp snurdan ber bir mnsib yirde temekkn ikmet itdresin ve te cnibe dah tenbh eyleyesin ki, anlar dah tayn olunan snurdan anaru anlara tbi yirlerde birka pre karye tayn eyleyp tarafeynden mamr olmak zre ikmet itdreler Amm; bu bbda gerei gibi mukayyed olasn ki, tarafeynden tayn olunan snura dahl tecvz olunmaya.

376

1934

Yemen'de kale muhafz iken kaleyi dmana teslim edip kaan ve Msr'a geldii iitilen Hanerli Mehmed ile Msr mersndan Mustafa'nn yakalanmas; ayrca Yemen'de hizmet etmek zere Msr'da dirlik ald halde Yemen'e gitmeyenlerin ikaz edilmesi; buna ramen gitmemekte srar edenlerin yakalanp haklarndan gelinmesi.

Yazld. Kethudsna virildi. F 7 Rebu'l-evvel, sene: 976 Msr belerbeisine hkm ki: Hanerli Mehmed dimekle marf kimesne vilyet-i Yemen'de bir kala dizdr olup ad-y bed-fil geldkde kalay virp kend ol cnibden gaybet idp Msr'a geldi istim olunup elegetrilmesi lzim olman buyurdum ki: Vusl buldukda, mezbr gerei gibi tetebbu u tecesss idp ne vechile mmkin ise elegetrp habsidp ve andan gayri mer-i Msr'dan Mustaf'nun dah elegetrilmesi lzim olmdur. Mezbr dah elegetrp habsidp vk- hllerin arzeyleyesin ve baz kimesneler Yemen'e varup ed-i hdmet itmek zre mahrse-i Msr'da dirlie emr alup dirlie gemiler iken Yemen'e varmayup anda dururlar imi. Tenbh eyleyesin ki, varup hdmetlerin ed itdkden sonra gir yirl yirine geleler. Bade't-tenbh anun gibileri dah tecesss idp elegetrp haklarndan geline ki, syirlerine mcib-i bret ola.

1935

Mara avrzn toplamakla grevli Kad Muhyiddin'in bu hususta tuttuu defterler ile dier grevli Nib eyh'nin buldurularak avrzn tam olarak tahsil edilip edilmediinin tesbit edilmesi ve nibde veya halkn zimmetinde bulunduu ortaya kan avrz malnn eksiksiz olarak tahsil edilmesi.

Yazld. Belerbeisi kethudsna virildi. F 7 Rebu'l-evvel, sene: 976 Mara kdsna ve Mahmd avu'a hkm ki: Sen ki Mara kdssn, mektb gnderp; "Nefs-i Mara'un avrzn cem iden Muhyiddn Kd'nun defteri bulunmayup mberet iden eyh Nyib hzr olmaman reydan ekserinn ellerinde temesskleri bulunmayup; "Anlara virdk." didkleri ecilden ihzrlar lzimdr." diy bildrp ve andan gayri her ne ki bildrmi isen malm old. Buyurdum ki: Vusl buldukda, eger nyibdr ve eger zikrolunan avrzun defterleri buldurmas hussdur; mukayyed olup her kande ise buldurup getrdp emr-i erfm zre avrz bi't-tamm cem olup teslm olunm mdur, zimem-i reyda bk var mdur, bel u ketm olm nesne var mdur, nicedr; tamm malm idinp zimem-i reyda ve nyib-i mezbrda ve gayride nesne zhir olursa bi't-tamm cem u tahsl idp bir habbe bk komayasn ve syir arzitdn husslarda dah mcidd olup bb- ikdm u ihtimmda dakka fevtitmeyesin. 377

1936

Yol kesip, insanlar katlederek eyalarn yamaladklar ve Filori Emini Musa'y katledip yanndakileri yaralayarak tahsil ettikleri krk bin akeyi gasbettikleri bildirilen skenderiye'nin Mikoli, Niko (?) ve Aktele (?) kyleri keferesinin elebalarnn yakalanarak suu sbit olanlarn haklarndan gelinmesi.

Yazld. Arz getren Ahmed'e virildi. F 27 Safer, sene: 976 skenderiyye Bei Hasan Paa'ya hkm ki: Kd ile mektb gnderp; "liv-i mezbra tbi Mikoli ve Niko (?) ve Aktele (?) nm karyeler keferesi dyim irret ekvet zre olup yollar ve biller bekleyp katl-i nfs ve emvl esbb gret idp ve Filori Emni Ms mezkr Niko (?) nm karyeye varup mezkr karye halk[] let-i harble zerine gelp katlidp ve yoldalarn mecrh idp tahsl itdkleri krk bin akay telef idp fesd enatden hl olmaduklarn" bildrmisiz. mdi; zikrolunan s kur halknun syn u tuyn zre olan ba ba mfsidlerin elegetrp haklarndan gelinmesin emridp buyurdum ki: Vardukda, bu bbda onat mukayyed olup arzolundu zre zikrolunan kur halkndan menba- fesd olan bell balu ekysn hsn-i tedbr tedrkle elegetrp dah fesd enatleri ve zulm teaddleri sbit zhir olanlarnun mecl virmeyp muhkem hakkndan gelesin ki, syirlerine mcib-i bret nashat vk ola. Amm; bu bahne ile anun gibilern evld ezvc esr olup ml esbblarna dahlolunmaa emrm yokdur. Emrme mugyir zikrolunan kur halknun ml menllerine ve ehl yllerine kimesneyi dahl taarruz itdrmeyp ancak emrm mcebince ba ba mfsidlerin elegetrp haklarndan gelesin. yle ki; kend hllerinde olup b-gnh olanlara dahlolup emrme muhlif i oldu istim oluna, net[]cesi sana yid olur; ana gre mukayyed olasn.

1937

Zlkadriye vilyetindeki ecneb timarlarnn teftiine engel olunmamas; emre ramen ecnebleri himaye edip teftiine engel olanlarn timarlar bakasna verilmek zere isimlerinin bildirilmesi.

Yazld. Kubd avu'a virildi. F 22 Safer, sene: 976 Zlkdiriyye belerbeisine hkm ki: Hliy Kubd avu ve mirze avu ve Mehmed ve dger Mehmed ve mirze bin Selmn nm kimesneler Sdde-i Sadetm'e gelp; "bundan akdem mezbrlar vilyet-i Zlkdiriyye'de olan ecneblern tmrlar mahslin iki bin filoriye iltizm eyleyp ol bbda Mliyye tarafndan mufassal hkm-i hmynum virilmein merdan ve alaybelerinden baz ecneblere hmyet eyleyp elevirmedklerin ve Maltyye alaybeisi; "Bizm sancamuzun ecnebleri yokdur; var ise dah azdur. Teft olunmasun, drt yz filori virelm." diy ecneb teftine mni olduklarn" bildrdiler. mdi; kimesneden bu bbda altun alnmak cyiz deildr. Buyurdum ki: Vusl buldukda, mezbrlar sbk virilen hkm-i hmynum mcebince ec378

neb[]leri teft eylemek istedklerinde eger mer v alaybeleri ve gayridr; tealll itdrmeyp ecnebleri zuhra getrp hmyet itdrmeyp emr-i erf-i sbkum mcebince teft itdresin. Anun gibi ecnebleri hmyet eyleyp elevirmeyenleri isimleriyle yazup bildresin ki, tmrlar hara virile.

[Yev]m's-Sls, f 23 Safer, sene: 976

Hl

[Yev]m'l-Erbi, f 24 Safer, sene: 976

1938

Samsun ve Sinop'taki iskelelere gelen renber gemilerinin alkonularak navlunla zahire yklenip Kefe'ye gnderilmesi.

Behrm avu'a virildi. F 24 Safer Samsun ve Sinob kdlarna hkm ki: Kefe cnibi[n]e gnderilecek zahre mhimmi in gemiler lzim olman taht- kaznuzda yallarda olan iskelelerde dem koyup elegiren rencber gemilerin girift idp dah navlun ile emrolunan zahre tahml olunup Kefe'ye irsl sl olunmasn emridp ve zahrenn cem u tahsli bbnda Mliyye cnibinden mufassalen hkm-i erfm virilmidr. Buyurdum ki: Vusl buldukda, tehr itmeyp emrm zre taht- kaznuzda yallarda olan iskelelerde yarar demler koyup elegiren rencber gemilerin girift itdrp navlun ile fermn olunan zahreyi muaccelen tahml itdrp Kefe'ye irsl eyleyesiz ve navlun ile ka pre rencber gemisi tutldun ve ne zamnda irsl olunup ne vechile tedrk olundun yazup bildresiz. Huss- mezbr mhimdr; ihml mshe[le]den hazer idesiz.

1939

ark tarafna bakr, demir, gm, let-i harb vs.'nin gnderilmemesi emrolunduu halde yz seksen araba demir ve bakrn ark cnibine gittii duyulduundan bunlarn buldurulup bakr ve demirlere elkonulmas ve gtrenlerin hapsedilip kimler olduklarnn arzedilmesi; bundan sonra da gerekli tedbirlerin alnp emrin titizlikle uygulanmas.

Yazld. H. Rm belerbeisine hkm ki: Bundan akdem nice defa ahkm- erfe gnderilp; "ark cnibine bakr u demr gm ve syir bunun emsli lt- harb u ktlden nesne virilmeye." diy emrm olmd. Hliy i illerden yz seksen araba bakr u demr tahml olunup taht- hkmetnden gep hlf- emr ark cnibine ekilp gitdi istim olund. Bu bbda mukayyed olmayup anun gibi mrr u ubra kbil mevz sedd bend olmayup hfz u hrset olunmamaa bs nedr? Bu hussda gaflet zre olup [i]hml mshelesi olanlar her vechile mukab u muteb olmak mukarrerdr. Buyurdum ki: 379

Vardukda, muaccelen maznna olan mevza demler gnderp zikrolunan arabalar ne zamnda ve ne mahalden gemidr, bi'l-fil ne mahalle varmlardur; ikdm u ihtimm ile tetebbu u tecesss idp elegetrp dah bakrlarn ve demrlerini girift idp ve kendlerini habsidp isimleri ile vuk zre yazup arzeyleyesin ve gerei gibi mukayyed olasn ki, min-bad emre muhlif ark cnibi[n]e bi'l-cmle hric-i vilyete asl memn olan bakr u demr ve syir lt- harb u ktlden bir nesne germeyesin ve zikrolunan arabalar dah her ne tarkla mmkin olursa elegetrmek ardnca olasn. Bu bbda Erzurum belerbeisi[ne] dah hkm-i erfm gnderilmidr; demn gnderp muaccelen haber viresin ki, bu bbda maznna olan mevz u mahallerde demler koyup elegetrmek ardnca olalar. yle ki; bu bbda min-bad basret zre olunmayup o makle mevz bend sedd olmayup diyr- arka ve syir dru'l-harbe bakr u demr ve gayri memn olan ne ise gerildi istim oluna, asl bir fer[d]n beyn olacak zri makbl olmayup eedd-i tbla muteb olmalar mukarrerdr. Belerbeilinde olan kdlara ve mbirn-i amle dah ol vechile tenbh tekd eyleyesin. Yazld. H. Bu sretde, Erzurum'a ve Kastamon'ya dah yazlmdur.

1940

Vezir Mehmed Paa tarafndan hayrat iin alnm olup hlen Sofya'da bulunan kurunun Bergos'a gtrlmesi iin Sofya, Dobnie, Radomir, Samakov ve Kstendil kadlar tarafndan kiralk arabalar temin edilmesi.

Yazld. Paa hazretlerine gnderildi. Sofya ve Dobnie ve Radomir ve Samakov ve Kstendil kdlarna hkm ki: Hliy dstr- ekrem il-hrih [Vezrm Mehmed Paa] dme icllhnun vk olan hayrt mhimmi in Sofya'da der-mahzen olan kurun Bergos'a getrilmesiyn kir arabalar lzim olman buyurdum ki: Mrun-ileyh edma'llh tel icllehnun hayrt mhimmi in zikrolunan kurun kiryla arabalara tahml idp Bergos'a gndermek in her birinz taht- kaznuzdan kifyet mikdr araba tedrk ihzr eyleyesiz ki, tahml olunup mahall-i memra gnderile. Huss- mezbr mhimdr; ihmlden hazer oluna. Amm; bu bahne ile arabas olmayanlara dahl tecvz olunmayup ahz celb olunmakdan hazer eyleyesiz.

1941

Van, Adilcevaz ve Bitlis'te bulunmas gerektii halde Diyarbakr'da mtemekkin olan gnlllerin kendi blklerine gnderilmesi; gitmeyenlerin dirlikleri bakasna verilmek ve haklarndan gelinmek zere isim ve blklerinin bildirilmesi.

380

Yazld. Kethudsna virildi. F 24 Safer, sene: 976 Diyrbekir [beler]beisine hkm ki: Bundan akdem Van belerbeisine hkm-i erfm gnderilp; "Van ve dilcevz ve Bitlis kullarndan baz yanunda olmayup har yirde oldu istim olunur. Anun gibilere tenbh idp yirl yirine gnderp blklerinde hdmet itdresin." diy emrm olmd. Hl Diyrbekir'de zikrolunan tyifeden baz gelp mtemekkin olup fesd enatden hl olmaduklar istim olunman buyurdum ki: Hkm-i erfm vardukda, Diyrbekir'de skin mtemekkin olan gnll tyifesine muhkem tenbh tekd eyleyp yirl yirine gnderesin ki, varup memr olduklar hdmetlerinde olalar. yle ki; eslemeyp blklerine gitmeyenler kimler ise isimleriyle ve blkleri ile yazup bildresin ki, dirlikleri hara virilp kendlern haklarndan geline. Huss- mezbr mhimdr; ana gre mukayyed olasn.

1942

Musul sancanda harmilik yapan Yezid tifesinin baka yere nakli ve mltezimleri olan Davud Bey'in kardei Said'in de, zerinde bulunan ml- mir tahsil edildikten sonra tefti olunup mslmanlara zulmettii sbit olursa mltezimliin bakasna verilmesi.

Yazld. Kethudsna uladurmak in Msr belerbeisi kethudsna virildi. F 7 Rebu'l-evvel, sene: [976] Badd belerbeisine ve defterdrna hkm ki: Cenb- emret-meb* Imdiyye Hkimi Sultn Hseyin dmet malhi Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp Yezd tyifesiyn; "Hrsuz u harm v kuttu't-tark olup bu diyra gelp temekkn idelden ber Musul vilyeti belki Musul'dan Erbl'e ve Imdiyye tarafna andan Diyrbekir'e varnca harb idp dyim yollar basup mslimnlar rencde itmekden hl deillerdr. Andan mad Dvd Be karnda Sad tyife-i mezbre zerinde olan ml- mryi iltizm itmekle fursat bulup hrsuzlar gezp evleri ve aretleri Musul sanca hslarndan Kerelms nm karyede olup sbk ref olunmalaryn emr-i erf dah gelmi iken ref olunmayup hrsuzlukdan ve harmlikden mnfekk olmamlardur." diy bildrmein buyurdum ki: Vardukda, zikrolunan Yezd tyifesin karye-i mezbreden kaldurup har yire grp ve mltezimleri olan mezbr Sad'n zerinde olan ml- mr b-kusr cem u tahsl olundukdan sonra ahvlin erle teft idp gresiz; fi'l-vk mslimnlara zulm teadd[si] oldu erle sbit zhir olursa yirini bir yarar kimesneye virp dah Beyt'l-ml'e gadrolunm mdur ve hlf- er- kavm teadd olmakdan ihtiyt idp muhtc- arz olan yazup bildresiz.

381

[Yev]m'l-Hams, f 25 Safer, sene: 976

1943

Zigetvar Kalesi'nin tamiri iin Pojega, Peuy, Moha, Kopan, Sekuy ve imontorna sancaklarndan gnderilmesi daha nce emredildii halde gnderilmedii bildirilen cerahorlarn bir an nce gnderilmesi ve ilgili sancakbeylerinden gnderilmeyi sebebinin sorulmas.

Yazld. Sigetvar* bei kethudsna virildi. F 28 Safer, sene: 976 Budun belerbeisine hkm ki: Hliy Sigetvar Sanca Bei skender dme zzh mektb gnderp; "Pojega ve Peuy ve Miha ve Kopan ve Sekuy ve imontorna sanca belerine emr-i erf vrid olup; "Sigetvar Kalas tamri in kifyet mikdr dem ihrc idp irsl idesiz." diy fermn olunup hliy kifyet mikdr cerahor in dem vardukda ihml olunup mukayyed olunmadun" arzitmein buyurdum ki: Vusl buldukda, Pojega sancandan ve sbk emr-i erfm virilen sancaklardan ve syir muvenet iden yirlerden kifyet mikdr cerahor ihrc itdrp mrun-ileyhe gnderesin ki, varup vaktiyle kala-i mezbreyi tamr eyleyeler ve mukaddem gnderilen ahkm- erfe mcebince cerahor gnderilmemee bs ne olmdur; mrun-ileyhim belerden cevb taleb idp bu defa ihml olunma[y]up emr-i erfm mcebince kifyet mikdr dem gndermeyince olmayasn.

1944

Modava hslarnn, iltizam mddeti bitmeden nce sancakbeyine tevcih edilmesi durumunda mltezimlerin "iltizam fesholdu" diye muktaay brakacaklar, bunun neticesinde de ara yerde ml- mirnin zyi olaca bildirildiinden, imdilik sancakbeyine baka yerlerden hslar tevcih edilip Modava hslarnn, mltezimlerin iltizamlar tamam olduktan sonra sancakbeyine tevcih olunmas.

Yazld. Modava Bei Kethuds Ksm'a virildi. F 5 Rebu'l-evvel, sene: 976 Tmvar Defterdr olup vilyet muharriri olan Muharrem eleb'ye hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "havss- hmynumdan nefs-i Modava, Sanca Bei skender dme zzhya noksn in virilp ve hn-i tahrrde zuhr iden ifrzdan bedeli hss olman mukaddem hkm-i hmynum virildin ve nefs-i Modava feth- hknden ber havss- hmyndan olup nefs-i Boca hslaryla maan iltizma virilp bir tahvli tamm gep ve iki hsl gemek zre iken iltizmdan alnup mrun-ileyhe virilmekle mltezimler; " ltizmmuz feshold." diy muktaay braup mbeynde kll ml zyi u telef olmak mukarrer oldun" bildrmisin. Buyurdum ki: Vusl buldukda, zikrolunan varo slb- sbk zre hssa-i hmynum in 382

iltizmlar mcebince mltezimlerme zabtitdrp ana bedel mrun-ileyhe gemee kbil olan yirlerden hslar tedrk idp tevch eyleyp tezkiresin viresin ve mltezimlern iltizmlar tamm oldukdan sonra nefs-i varo mrun-ileyhe tayn eyleyesin ki, varup oturup zabt u hrset-i vilyet bbnda mcidd ola*.

1945

Sayda nahiyesinin Keferduta, Zurkiyye, sfin ve Ferfaiyye kyleri halkndan silh yapp kullananlarn ele geirilip silhlara el konulmas ve sahiplerinin hapsedilmesi hususunda Safed Sancakbeyi Ahmed Bey'e emir verildii; am beylerbeyinin de bu konuda kendisine yardmc olmas; sipahi ve yenieri haricinde reyann silh tamasna msaade edilmemesi.

Yazld. Safed bei demisi Mstedm'a virildi ve gnderildi. F 26 Safer, sene: 976 m belerbeisine hkm ki: Hliy Sayd nhyesinde Ke[fe]r-dt[] ve Zrkiyye* ve sfn* ve Fer[f]iyye nm karyeler ahlsi ekydan olup tfenk ileyp ve tfenk istiml eyledkleri ilm olunman anun gibi siph v yenieri kullarumdan gayri rey tyifesinden tfenk ileyp* ve istiml eyleyenleri elegetrp tfenklerin girift eyleyp shblerin habseyleyp arzeylemek in Safed Sanca Bei olan Ahmed dme zzhya hkm-i erfm gnderilmidr. Buyurdum ki: Varcak, sen dah bu bbda mukayyed olup anun gibi zikrolunan kurnun tfenk istiml eyleyen ekysn elegetrmek in muvenet taleb itdkde mmkin oldu zre muvenet eyleyp tfenk ileyp ve istiml eyleyenleri elegetrp tfenklerin ellerinden alup ashbn habs arz eyleyesin. Huss- mezbr ziyde mhimdr; ihml idp rey tyifesine tfenk iletmeyp ve istiml itdrmeyesin. Yazld. H. Bu sretde, Safed Bei Ahmed Be'e dah virildi.

1946

Tamiri biten Gle Palangas'nn k gelmeden svatlmas iin Tmvar beylerbeyinin anad, Lipova ve Pankota sancaklarndan yeteri kadar adam gndermesi.

Yazld. Gle Bei Kethuds Cafer Kethud'ya uladurmak in demisi Al'ye virildi. Tmvar belerbeisine hkm ki: Gle Palankas tamr termm olunup amm; k zamn irimeden muhkem svadlmas lzim oldu ecilden anad ve Lipov[a] ve Pankota sancaklarndan kifyet mikdr dem ihrc olunup muaccelen gnderilmesin emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, emrm zre zikrolunan sancaklardan kifyet mikdr dem ihrc 383

itdrp Gle'ye gnderesin ki, k mevsimi irimeden termm olunan ( ) svadlup itmma irie. Huss- mezbr mhimdr; zikrolunan sancakbelerine muaccelen dem gnderp tenbh eyleyesin ki, vakti ve mevsimi ile dem ihrc idp mahall-i memra irsl eyleyesin.

Metinde "Lipova'ya" eklindedir.

1947

Kasaplar sermayesi iin toplanan parann Yedikule'de emanete konulmas ve konulup alnmasnn da stanbul kads marifetiyle olmas.

Yazld. Koyun emnine virildi. F selh- Safer, sene: [976] stanbul kdsna ve Yedikule dizdrna hkm ki: Hliy Koyun Emni olan fahru'l-emsil Mustaf zde kadruh Sdde-i Sadetm'e gelp; " "kassblar sermyesiyn sbk cem olunup virilen aka Yedikule'de emneten turup lzim oldukda alnup koyun levzimine sarfolunmak" bbnda" hkm-i erfm taleb itmein buyurdum ki: Vusl buldukda, sen ki dizdrsn, anun gibi kassblar sermyesiyn virilen akay mrun-ileyh koyun emni getrp Yedikule'de emnet komalu oldukda sen ki kdsn, senn marifetnle emnet konlup gir alnmalu oldukda yine senn marifetnle alnup senn marifetn olmadn Yedikule'ye koyun akasn emnet konlmayup ve alnmaya.

1948

Msr Beylerbeyi mteveffa Mahmud Bey'in stanbul kasaplar akesinden murabaha ile ald parann aslnn ve ribhnn, metruktndan tahsil edilip Dergh- Muall'ya irsali.

Mezbr emne virildi. H. Msr belerbeisine hkm ki: Msr Belerbeisi iken fevtolan Mahmd Be'n mteferrikalarumdan sbk bzergnum olup fevtolan Mustaf elinden mahrse-i stanbul kassblar akasndan murbaha ile yz seksen drt bin aka alup hl ribh ile drt yz altm iki bin yedi yz yiirmi aka mteveff-i mezbrun zimmetinde oldun stanbul kds ilm itmein; "Zikrolunan akay mteveff-i mezbrun metrktndan b-kusr tahsl idp Dergh- [Muallm'a] gnderesin." diy bundan akdem Msr belerbeisi iken Vezr olan dstr- mkerrem Sinn Paa dmet malhiye hkm-i erfm gnderilmidr. mdi; ol emr-i erfm kem-kn mukarrerdr. Buyurdum ki: Vusl buldukda, zikrolunan akadan mteveff-i mezbrun zimmetinde olan drt yz altm iki bin yedi yz yiirmi akay b-kusr mteveff-i mezbrun metrktndan tahsl idp der-kse idp mhrleyp Dergh- Muallm'a gnderesin ve yazup bildresin.

384

1949

Vilyet Muharriri Sadk elebi'nin, tahrir ettii yerlerde zuhur eden ifrazn iki yz bin akelik ksmn havss- hmyuna kaydedip kalan ksmn ise ifrazdan timar tevcih olunmak zere kendilerine hkm verilenlere tevzi etmesi.

Yazld. Mezbr olna virildi. Bu hkm gir ta[y]r olup zuhr iden zevyidden iki yz bin akas hssa zabtolunup mads tevz olunmak buyurld. Bu sretde hkm-i erf virilmidr. Vilyet Muharriri Sdk eleb'ye hkm ki: Sdde-i Sadetm'e kazy defterin gnderp; "tahrri fermn olunan sancaklarda zhir olan ifrzun yz bin ve yedi bin iki yz akal havss- hmynuma ilhk olunmak mnsib oldun ve bk drt yz altm bin alt yz yiirmi alt akalk ifrz tmra mstehkk olanlara tevz olmas" hussn ilm eyledn ecilden buyurdum ki: Vusl buldukda, arzeyledn zre hn-i tahrrde zhir olan ifrzun hssa-i hmynuma ilhk olunmas mnsib olan 307.200 akaln hssa-i hmynum in kayd iret itdrp mad havss- hmynuma yaramayan 463.626 akaln ifrzdan tmr virilmek in ahkm- erfe virilenlere mstehkk olduklar zre tevz eyleyesin.

[Yev]m'l-Cuma, f 26 Safer, sene: 976

1950

emikezek Sancakbeyi Aleddin Bey'in zimmetinde olan eski bakyalar nevruza kadar Amid Hazinesine demesi; aksi halde sancann kendisinden alnaca.

Yazld. Mustaf avu'a virildi. F 27 Safer, sene: [976] Diyrbekir defterdrna hkm ki: Hliy emikezek Sanca Bei Aleddn dme zzhnun zimmetinde olan eski bklerinden bir aka ve bir habbe komayup haklamak emridp buyurdum ki: Hkm-i erfm vusl buldukda, emrm muktezsnca mm-ileyhe gerei gibi tenbh tekd eyleyesin ki, zimmetinde olan eski bklerin cz v kll her ne mikdr ise zimmetinde bir aka ve bir habbe komayup nevrza [dein] haklaup Hazne-i mid'e b-kusr teslm eyleye. yle ki; nevrza dein haklamayup ihml mshele iderse yazup Sdde-i Sadetm'e arzeyleyesin ki, sanca alnup hara virile.

1951
Yazld. H.

Arabkir Sancakbeyi Melek Ahmed Bey'in Kerek ve Amid hslarndan zimmetinde olan bakyay nevruza kadar demesi.

Bu sretde, Arabkir Sanca Bei olan Melek Ahmed Be'n Kerek ve mid 385

hslarndan zimmetinde olan bklerin nevrza dein haklamak in Diyrbekir defterdrna.

1952
Yazld. H.

Diyarbakr'daki havss- hmyun reyasndan veya emin ve millerinden herhangi birisinin bir kan davas olduunda srf btn ky halkna diyet salmak iin yalan ve hile ile dava aanlarn davalarnn Amid'de grlerek hakszla meydan verilmemesi.

Diyr[bekir] belerbeisine ve mid kdsna hkm ki: Vilyet-i Diyrbekir'de olan havss- hmynum reysndan ve men v pre millerinn birinden kan huss vk olsa mcerred karye halkna diyet salnmak in tezvr telbs eyleyp ol ecilden karye halk perkende ve Beyt'l-ml'e gadroldu ecilden mcerred karye halkna diyet drmek in anun gibi telbs dav idenlern davlar mahmiyye-i mid'de dinlenmek in mukaddem hkm-i erfm virilp buyurdum ki: Vusl buldukda, anun gibi vilyet-i Diyrbekir'de vk olan havss- hmynum reysndan ve men v pre millerinn birinden kan huss vk olsa mcerred ahz celb in karye halk zerine diyet drmek bbnda tezvr telbse slk idenlern davlarn emr-i erf-i sbkum mcebince mid'de dinlenp er- kavme muhlif ve emr-i erf-i sbka mugyir kimesneye i itdrmeyesiz. Anun gibi ktil olanlar kimler idi erle sbit olursa erle lzim geleni icr eyleyp muhtc- arz olan yazup bildresiz.

1953

Diyarbakr'daki havss- hmyun reyasndan ounun, hasl olan terekelerinin r ve salariyyelerini, vilyet tahririnde makt yazld gerekesiyle makt olarak demek istemelerine meydan verilmeyerek er ve kanuna gre tahakkuk eden miktarda alnmas.

Yazld. H. Diyrbekir defterdrna ve ummen vilyet-i Diyrbekir kdlarna hkm ki: Vilyet-i Diyrbekir'de olan havss- hmynum reysnun ekseri zirat itdkleri terekelerinn r slriyyeleri mukbelesinde vilyet tahrr olundukda makt yazdurup r slriyye alndu takdrce kll ml hsl olmak myesser iken anun gibilern; "Defterde makt yazlmdur; makt virrz." diy tealll nd itdkleri istim olunman buyurdum ki: Vardukda, vilyet-i mezbrede olan havss- hmynum reysndan unlar ki, zirat itdkleri terekelerinn r slriyyeleri mukbelesinde deftir-i kadmede makt yazlmak ile defter-i cedd-i hknye makt kayditdrmilerse ve hl havss- hmynum zbtlar makt almayup hsl olan terekelerinn muktez-y er u knn zre r [] slriyyelerin taleb itdkde; "Defterde makt yazlmdur; makt virrz." diy 386

tealll nd iderler ise men u def idp hsl olan terekelerinden muktez-y er u knn zre havss- hmynum in r slriyyelerin aldurup makt aldurmayasz. Temerrd idenleri sekidp ziyde nd idenleri yazup bildresiz ve eger zerlerine mrye yid gzete hak dah var ise bade's-sbt b-kusr alviresiz; yle bilesiz.

1954

Beylerbeyi ve sancakbeyi voyvodalar ile sipahi, suba ve dier grevlilerin Diyarbakr havss- hmyun reyasnn resm-i crm cinayet ve resm-i arsane gibi vergilerine mdahale etmelerine ve reyay kendi hizmetlerinde kullanmalarna izin verilmemesi.

Yazld. H. Diyrbekir defterdrna ve mid kdsna hkm ki: Hliy vilyet-i Diyrbekir'de olan havss- hmynum reysnun crm [] cinyetlerine ve bd- hevsna sancakbei v belerbei voyvodalar hlf- er u knn dahlidp ve mft meccnen ayrlarn bidrp ve tavarlar ile taddurup zulm teadd itdkleri istim olund. mdi; havss- hmynum min-klli'l-vch serbestdr; anun gibi belerbei v sancakbei voyvodalar mcerred ahz celb in hlf- er u knn dahl tecvz itmek cyiz deildr. Buyurdum ki: Vardukda, anun gibi havss- hmynum reysnun resm-i crm cinye[ti]ne ve resm-i arsnesine ve kul u criye mjdegnesine belerbei v sancakbei voyvodalarndan ve sbalardan ve siphlerden ve eribalardan ve gayriden muhassalen h ahadi dahl taarruz itdrmeyp havss- hmynum zbtlarna zabtitdrp ve belerbei v sancakbei voyvodalarna mft meccnen kend hdmetlerine istihdm itdrmeyp hlf- er u knn i itdrmeyesiz.

1955

Kuds'teki su skntsnn giderilmesi iin Artas Da'nn eteinden su getirilmesi yolunda nceki sancakbeyi tarafndan yaplan teklifin bilirkiilerce yeniden incelenip bu iin kaa mal olaca, ne kadar su elde edilecei ve ne zaman bitirilecei hususlarnn doru bir ekilde tesbit edilip bildirilmesi.

Yazld. Rdvn avu'a virildi. F 27 Safer, sene: 976 Murd Paa'ya hkm ki: Mukaddem Kuds-i erf Bei olup hliy eh[ri]zol Belerbeisi olan emru'l-meri'l-kirm Mehmed dme ikblh sbk Dergh- Muallm'a mektb gnderp; "Kuds-i erf ahlsinn su bbnda keml-i muzyakalar olup Arts tanun zeylinde olan m-i crnn [ze]rinde bir karye skin olup anlara kifyet itdkden sonra Kuds-i erf'e gelmee kbil olup tahmn olundukda Kuds-i erf'n evvelki suyna mlhak olmaa yz zir yir olup bin, nihyet drt bin filori ile olur." diy bildrp kr-nmesin ve eklin 387

bile gndermi. mdi; buyurdum ki: Vusl buldukda, zikrolunan suyol hussnda mukayyed olup yarar u mutemedn-aleyh dem gnderp ne mikdr harc ile gelmek kbildr, geldi takdrce ne kadar lle su olur ve ne zamna dein gelmek mmkindr; tahmn-i sahh ile tahmn itdrp dah shhati zre yazup bildresin. Yarar ehl-i hbr[e] ile tahmn itdrp vuk zre bildresin ve zikrolunan suyol hdmetinde gerei gibi mukayyed olup yarar std ehl-i vukf muhammin suyolclarn sunun zerine gnderp tahmn-i sahh ile tahmn itdrp ne mikdr harc ile gelmee kbildr, geldi takdrce ne kadar lle su olur ve ne zamna dein gelmek mmkindr; shhati zre malm idinp ne denl zir ve ne denl lle su olup ne mikdr aka ile itmma irimek mmkin oldun vuk zre yazup bildresin.

1956

Ktahya'nn Altnta nahiyesine bal Zenbe kynden Emin isimli kza tecavz ettii bildirilen Hac Ali'nin, suu sbit olmu ise siyaset edilmesi.

Yazld. Kethudsna virildi. F 28 Safer, sene: 976 Anatol belerbeisine hkm ki: Mektb gnderp; "Kthiyye kazsna tbi Altunta nhyesinde Zenbe nm karyeden Emn (?) nm bikri Hc Al nm kimesne tutup cebren g itdi hd- udlle sbit olup sicill olunup sret-i sicilli Sdde-i Sadetm'e irsl olunup mezkr kendsi habsolundun" bildrmisin. Huss- mezbr kd-askerlerm cnibi[n]den Pye-i Serr-i Alm'a arzolundukda siyset olunmasn emridp buyurdum ki: Vardukda, gresin; arzolundu gibi olup vech-i merh zre mezkreye g itdi bi-hasebi'-er'-erf sbit olm ise mezkr Hc Al'ye siyset idp dah emrm yirine vardun yazup bildresin.

1957

Timar tevcihi hususunda sol blk halkndan bir kimseye sahte hkm-i erif satt iddia edilen lbasan'da sakin, erbb- timardan Hseyin'in yakalanarak hkm-i erifi kime yazdrdnn ve nereden aldnn renilip onun da yakalanmas ve her ikisinin de hapsedilerek neticenin ayrntl olarak bildirilmesi.

Yazld. Sinn avu'a virildi. F 4 Rebu'l-hr, sene: 976 lbasan beine hkm ki: Kthiyye'de iken sol-blk halkndan olup tmra hkm-i erf ibrz eyleyp tezvr olup; "Kande buldun?" diy sl olundukda; "Horpite nhyesinde alt bin aka tmr olup bi'l-fil nefs-i lbasan'da skin olan Hseyin nm kimesneden satun aldum." diy haber virmein mezkr Hseyin ol cevnibde tecesss tefahhus olunup elegelmesin emridp buyurdum ki: Vardukda, mezkr gerei gibi tetebbu idp elegetrp dah zikrolunan hkmn 388

mezbr kimesneye satdu zhir olursa kime yazdurmdur, nereden almdur; haberin alup dah yazan her kim ise bulup kendlerin habsidp ahvllerin malmun oldu zre mufassal merh yazup arzeyleyesin; sonra emrm ne vechile sdr olursa mcebiyle amel idesin.

1958

am'daki Sultan Sleyman Hn Evkf'nn nceki mtevellisi Monla Aa'nn tefti edilerek zimmetinde kan maln eksiksiz olarak alnmas, zeametinin de havss- hmyun eminlerine zaptettirilmesi.

Yazld. Rdvn avu'a virildi. F 27 Safer, sene: 976 m defterdrna hkm ki: Zemete mutasarrf olup mukaddem merhm ve mafrun-leh babam Sultn Sleymn Hn tbe serh Evkf'na mukaddem Mtevell olan Monl Aa'nun teft olunmas fermn olunman zemeti havss- hmyna olmasn emridp buyurdum ki: Vardukda, teft olunup zimmetinde zuhr iden ml b-kusr alnup ve zemetin havss- hmyn emnlerine zabtitdresin.

1959

Vezret rtbesi ile Yemen'e serdar tayin olunan ancak grev yerine gitmedii iin azlolunan Mustafa Paa'nn, am halknn evkf ve emlkini cebren ellerinden aldna dair hakknda vaki olan bu vb. btn ikyetlerden dolay Hdavendigr Sancakbeyi Abdurrahman Bey tarafndan am ve Medine kadlar ile birlikte ummen tefti edilerek neticesinin ayrntl olarak bildirilmesi.

Yazld. H. Hudvendigr Sanca Bei Abdurrahmn Be'e hkm ki: Mukaddem Vezret'le Yemen'e irsl olunan Mustaf Paa'nun memr oldu hdmete varmayup vk olan hdemt- hmynumda ihmli olman azlolunup mahrse-i m'a varup fukar v zu[a]fdan Rikb- Hmynum'a ruka sunlup; "Evkf u emlkimz cebren elimzden alnup zulm hayf eylemidr." diy tezallm eyledkleri husslar grilp bi'l-cmle teft-i mm olmak emrolup senn keml-i hakk zre olmaa ve vfr- ihtimm istikmetne itimd- hmynum olman muaccelen mahrse-i m'a varup m ve Medne kdlaryla bu hussa mbir olup huss- mezbr in mrun-ileyhim kdlara dah mufassalen hkm-i erfm irsl olunup buyurdum ki: Vardukda, asl tehr u tevakkuf olunmayup emrm zre mahall-i memra varup mrun-ileyhden ve syir; "Evkf u emlkimz ald." didkleri hussdur ve eger gayri mezlim mahyifdr; asl hmyet olunmayup mrun-ileyhim marifetleriyle grp ashb- hukka rci olan hkmidp sbt bulan mevdd defter idp mufassal merh 389

yazup bildresin. na'llh bu hdmet adlet ile itmma irdkde ravzt- mlnde nesmt- nyt- pdihnem mtenessim olup muhassl'l-merm olman mukarrer bilp ana gre dikkat ihtimmla icr-y hakk olmak bbnda say-i cemln zuhra getresin.

1960

Vezret rtbesi ile Yemen'e serdar tayin olunan ancak grev yerine gitmedii iin azlolunan Mustafa Paa'nn, am halknn evkf ve emlkini cebren ellerinden aldna dair hakknda vaki olan bu ve benzeri ikyetlerden dolay Hdavendigr Sancakbeyi Abdurrahman Bey'in mbaereti ile am ve Medine kadlar tarafndan ummen tefti edilerek hak sahiplerine haklar alverildikten sonra neticenin ayrntl olarak bildirilmesi; ayrca Mustafa Paa'nn Yemen grevi dolaysyla alm olduu serdarlk vergisi vs. paralarnda am defterdar marifetiyle grlp hslar mahsulnden tahsil edilmesi.

Yazld. H. m ve Medne kdlarna hkm ki: Mukaddem Vezret'le Yemen slhyn irsl olunan askir-i mansreye serdr olan Mustaf Paa emrolunan hdemt- hmynumda ihml mshelesi olman Vezret'den ref olunup m ahlsinden hayl kimesne mrun-ileyhden tezallm idp; "Cebr ile emlk esbbmuz alup Hamrv-ol dimekle marf kimesne araya girp; "Siyset olunursz veyhd kree konlursz." diy havf virmekle birer tarkla sret-i era koyup eben an-ceddin vakfiyyet zre mutasarrf olduumuz emlk evkfmuz mm-ileyhe alvirp hayfeylemidr." diy Rikb- Hmynum'a ruka sunlup bir cz bedel virilp ekv eyledkleri ecilden teft-i mm olunmasn emridp bu bbda mukaddem Dergh- Muall Defterdr olup hl Burusa Bei olan Abdurrahmn dme zzh mbir tayn olunup buyurdum ki: Vusl buldukda, mrun-ileyhden eger; "Evkf u emlkimz ald." diy ikyet eyledkleri husslardur ve eger gayri zulm hayfdur; husam muvcehesinde bir defa er- kavme muvfk faslolmayup ve on be yl terkolmayan davlarn onat vechile hakk zre mrun-ileyh Abdurrahmn dme zzh mberetiyle ber-mceb-i er- kavm dikkat ihtimmla teft idp ashb- hukka vk olan haklarn alvirdkden sonra ne makle mevd sbit oldun defter idp mhrleyp sret-i sicilleriyle mufassal merh yazup bildresiz ve havss- hmyna rci olur bd- hevdan ve millerden dah hayl aka alup ve iki yz bin aka Msr'dan ve iki yz bin aka serdrlk virgsin alup varup ed-i hdmet eylemedi in cmlesin tahvl trhnda vk olan hslar mahslinden tahsl olunup alnmak emrm olmdur. Bu husslar m'da Hzne-i mirem Defterdr olan Al dme ulvvh marifeti[y]le grp emrm zre zikrolunan akalar tahsl idp b-kusr u l-ksr alup Hzne-i mirem in zabtitdresiz. Huss- mezbr ehemm-i umrdandur; asl eyym- madelet-encmumda bir ferde zulm teadd olduna rz-y erfm yokdur. Gerekdr ki; fukar v zuafnun ikyetlerin hakk zre grp bir ferde; "Hayfum grilmedi." diy tekrr ikyet itdrmel eylemeyp icr-y hakk eyleyp vuk 390

zre yazup bildresiz.

1961
Yazld. H.

am mfsidlerinden Mukaddim Mansur'un yakalanp hapsedilmesi ve neticenin arzedilmesi.

m belerbeisine: m mfsidlerinden Mukaddim Mansr sana geldkde tutup habsolunmasn emridp buyurdum ki: Mezbr beher-hl sana gelp bulumak* mukarrerdr; geldkde emrm zre mecl virmeyp tutup habsidp yazup arzeyleyesin ve eger gelmezse dah her ne tarkla mmkin ise elegetrp habseyleyesin.

1962

Kefe Sancakbeyi Kasm Bey'e, emrolunan hizmetlerin ifasnda yardmc olmak zere Amasya, Nibolu, Canik ve Kstendil sancakbeylerinin zam, erbb- timar ve cebelileriyle tam tekmil hazr olup ikinci bir emir gnderildiinde derhal kp emrolunan yere gitmeleri.

Yazld. Mustaf avu'a virildi. F gurre-i Rebu'l-evvel, sene: 976 Amsiyye sanca beine hkm ki: Hliy Kefe Sanca Bei olan Ksm dme zzhya baz hdmet emrolunup senn dah bile olman lzim olman sancauna mteallik olan zam v erbb- tmr ile hzr olmak emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, sancauna mteallik olan eger zam ve [eger] erbb- tmrdur; cmlesine gerei gibi tenbh tekd eyleyesin ki, lt- harb u ktl ve edevt- ceng cidlleri ile hzr olup ve sen dah cebe v ceven ve cebellernle hzr u mheyy olasn ki, bir hkm-i erfm dah varup ne zamnda kup* ve ne mahalle varmak emrolunursa b-tevakkuf emr-i erfm mcebince kup ol mahalle varasn. Amm, yle ki; tekrr emrm vardukda cem zam v erbb- tmrunla ve cebellernle lt- harb u ktl ve edevt- ceng cidlleri ile hzr u mheyy olmayasz veyhd cmlesi bi't-tamm varmayup yat u yaraklarnda kusr u noksn zre olalar, asl zrinz makbl olmayup azlle dah konlmayup muteb olman mukarrerdr; ana gre bb- ikdmda dakka fevteylemeyesin. Yazld. Keyvn avu'a virildi. Bir sreti, Silistre beine. Yazld. H. Bir sreti, Nibol beine. 391

Yazld. Mezbr Mustaf avu'a virildi. F gurre-i Rebu'l-evvel, sene: 976 Bir sreti, Canik beine. Yazld. Keyvn avu'a. Bir sreti, Kstendil Bei Mehmed Hn['a]; "Siphlerin alaybeisiyle hzr idesin." diy. Yazld. Mustaf avu'a virildi. Bir sreti; "Elli nefer siph ile sanca hfznda kalup bksin alaybeisiyle hzr idesin." diy.

[Yev]m's-Sebt, f 27 Safer, sene: 976

1963

el Beyi Mehmed Bey ile Karaman'n muhafazasnda grevlendirilen sipahilerden gidip hizmetini eda edenlerin yoklamalarnn yaplp defterinin Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Yazld. Kara Kethud'ya virildi. F 27 Safer, sene: 976 il Bei Mehmed Be'e hkm ki: Sennle muhfaza hdmetine tayn olunan siphlern yoklama defteri Sdde-i Sadetm'e gnderilmesin emridp buyurdum ki: Varcak, muhfazaya tayn olunan siphlerden emrm mcebince varup hdmet-i muhfazay ed idp mevcd olan siphleri tmrlaryla ve ba karyeleriyle yoklayup defterin mhrleyp Sdde-i Sadetm'e gnderesin. Muhfazaya varmayup hdmet itmeyenleri mevcd yoklamasndan hazer eyleyesin; sonra mesl olursnuz; ana gre mukayyed olasn.

1964

Payas skelesi'nde yaplacak olan on para gemi iin yeseri tedarik edilmesi.

Yazld. Yevm-i Cuma'da yazlmdur. Rdvn avu'a virildi. Haleb belerbeisine ve Haleb defterdrna hkm ki: Mukaddem hkm-i erfm gnderilp; "yiirmi kta gemi kerestesi kesilp hzr olmak ve ol gemilern on ktas Payas skelesi'nde ilenmek" emrm olmdur. Mukaddem yeseri tedrk ihzr olunmak lzim olman buyurdum ki: Vardukda, zikrolunan on kta gemiye lzim olan yeseriyi mukaddem tedrk 392

ihzr eyleyesin ki, mahallinde hzr bulunup maslahat avkolmak ihtimli olmaya. Huss- mezbr mhimdr; bb- ihtimmda* dakka fevtitmeyesiz.

1965

Daha nce Bursa'nn tahriri ile grevlendirilmi olan Bursa beyinin, halihazrda am'da tefti grevi ile grevlendirildiinden, eksik kalan ksmlarn tahririnin tamamlanmas iin defterleri Kestel Kads Mevln Pr Ahmed'e teslim etmesi.

Yazld. Mesh avu'a virildi. F 28 Safer, sene: 976 Burusa beine hkm ki: Bundan akdem sana Burusa tahrri fermn olunm idi. Hliy m'da emrolunan teft huss mhimm olman teft huss in sana gnderilen hkm-i erfm mcebince mahrse-i m'a varup tefte mberet idp liv-i mezbrun defterlerin tahrr olmayan yirleri tahrr eylemek fermn olunan Kestel Kds Mevln Pr Ahmed'e teslm eylemen emridp buyurdum ki: Vusl buldukda, liv-i mezbrun tahrri in mukaddem gnderilen defterlerin mrun-ileyhe teslm eyleyesin ki, sbk kitbete tayn olunan defter ktiblerinden Ktib Husrev ile henz tahrr olunmayan yirlerin tahrr eyleyp itmm eyleyeler ve emr-i erf-i sbkum mcebince tefte azmet eyleyesin.

1966

stanbul'daki Yahudi, Nasrani vs. gayrimslimlerin mslmanlar gibi giyinerek giysi fiyatlarnn artmasna ve bulunmaz hale gelmesine sebep olduklar bildirildiinden, gayrimslimlerin daha nce belirlenmi olana aykr biimde mslman kyafetleri giymelerine izin verilmemesi.

Yazld. Muhtesibe virildi. stanbul kdsna hkm ki: Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "mahrse-i stanbul'da skin olan kefereden Yehd nasrn[n]n erleri ve avretleri sencefl* al ukalar giyp ve al dlbendler alup siph ve syir tyife gibi dlbendler sarnup ve atlas u kutn ve gayri kum kaftnlar ve al arlar giyp ve mslimnlar giydi i edk pama ve ppc giydkleri ecilden dlbend uka v kum u ayakkab ziyde bahya kup bulunmadun ve kefere tyifesi mslimnlar libsn giymemek" hussn bildrmisin. mdi; sbk kefere tyifesinn libslar huss in mufassal hkm-i hmynum yazlup irsl olunmdur. Buyurdum ki: Vusl buldukda, bu bbda sbk gnderilen hkm-i hmynum ile amel eyleyp min-bad kefere tyifesine eger Yehd nasrn ve eger gayridr; vech-i merh zre al libs giydrmeyp emr-i erf-i sbka mugyir kimesneye i itdrmeyesin.

393

1967

Yolsuzluk yaptklar, vakfa ait mal talep olunduunda ortadan kaybolduklar ve halen Sdde-i Sadet'te bulunduklar bildirilen Haleb'deki Msriyyn Evkaf mtevellilerinden Sdde-i Sadet'te bulunan birinin tefti olunmak zere gnderildii; kendisinin tefti olunup zerine sbit olan haklarn alnp sahiplerine verilerek tefti neticesinin ayrntl olarak bildirilmesi ve onun yerine mtevelli tayin edilmek zere drst birinin arzedilmesi.

Yazld. Kethudsna virildi. F 28 Safer, sene: 976 Haleb belerbeisine ve kdsna hkm ki: Mektb gnderp; "Msriyyn Evkf'nun kll bakys olup tahsli in Msr avularndan Mehmed irsl olunup defter mcebince mberet eyledkde Mtevellsi olan Abd ve mezkr evkfdan eyh Melik Meyyed Evkf'na Mtevell olan Kaytaz-ol eyh Ahmed Sdde-i Sadetm'e gitmi bulunup ve dyim ml- vakf bel u ketm idp taleb olundukda gaybet eylemek detleri olup ve baz mfsidler bir tarkla Dergh- Muallm'dan tevliyeti alup hsl olan ml kend deynlerine ve levzimlerine sarfidp Msr'da baz cevmi u medrise vakfun mahsli tayn olunup mtevelllern ahvli byle olman cevmi u medris harba mrif olup hliy gaybet iden mezbr mtevelllern bu cnibe gelp teft olunup eklitdkleri ml- vakf alnup mstehkkna gnderilmesi ve tevliyet mstekm kimesnelere virilmesi her vechile enfa idin" bildrmisin. mdi; mtevelllern Sdde-i Sadetm'de bulunan teft olunmak in ol cnibe gnderildi. Buyurdum ki: Vardukda, mezkr dav[]-y hakk iden kimesneler ile berber idp erle sorlup faslolunm olmayup ve on be yl mrr eylemeyen davlarn hakk zre teft tefahhus eyleyp gresiz; fi'l-vk ml- vakfdan bel u ketm itmiler ise ki, bi-hasebi'-er'-erf sbit zhir ola erbb- hukka b-kusr haklarn alvirdkden sonra zerine ne makle nesne sbit olup ve ne mikdr hukk- ns alvirildin mufassal defter idp dah tevliyete yarar mstekm kimesneye arzeyleyesin ki, tevliyet ana tevch olunup bert- erfm virile.

[Yev]m'l-Ahad, f 28 Safer, sene: 976

1968

Timar sahibi bir kiinin iki dirlik birden tasarruf etmesi mnasip olmadndan, hem gedie hkm-i erif alp hem de Amid nahiyesinin Sadrl kynde timar sahibi olduu bildirilen Ahmed adl kiiye gedik iin verilen hkm-i erifin elinden alnarak Sdde-i Sadet'e gnderilmesi.

Yazld. Diyrbekir belerbeisine hkm ki: Ahmed nm kimesne in; "Yarardur." diy ziydelce gedk virilmesiyn 394

arzolunman ziyde gede emr-i erf virilmi. Mezbr mid nhyesinde Sdrlu nm karyeden on bin aka tmra mutasarrf olup; "Tmr mahlldr." diy baz kimesneler tlib olman buyurdum ki: Gresin; kazyye ilm olundu gibi olup mezbrun tmr var iken gede dah vech-i merh zre hkm-i erf alm ise bu makle tmr tasarruf iden kimesnelere gede arzeyleyp iki dirlik tasarruf itdrmek mnsib deildr. Gerei gibi mukayyed olup anun gibi tmr tasarruf eyleyen* siphye ve siph-zdeye gedk tasarruf itdrmeyp ve arz virmeyp ve mezbrun elinde ziyde gede hkm-i erfi var ise elinden alup mhrleyp Sdde-i Sadetm'e gnderesin.

1969

Msr'da tp ilminde mahir olduklar duyulan Serirddin ve Ahmed adl tabiplerden daha hzk ve Sdde-i Sadet'te hizmette bulunmaya kdir olannn Sdde-i Sadet'e irsali.

Yazld. Kethudsna virildi. F selh- Safer, sene: 976 Msr belerbeisine hkm ki: Hliy Mahrse-i Msr'da olan tab[]blerden Serrddn ve Ahmed nm kimesneler lm-i tbda mehretleri ve her vechile fenlerinde hazkatleri istim olunman buyurdum ki: Vusl buldukda, ehil kimesnelerden tetebbu u tecesss idp gresin; her kanks ki, lm-i tbda hzik u mhir olup Sdde-i Sadet'de hdmete kdirler ise Atebe-i Ulym'a gnderesin.

1970

Ulfeli acemi-olanlardan yz neferin kapya karlmas.

Yazld. Paa hazretlerine virildi; Al avu ile. Yenieri aasna hkm ki: Hliy ulfel acem-olanlardan yz neferi kapuya kmak emridp buyurdum ki: Varcak, ulfel olanlardan eski olup kmaa mstehkk olan olanlardan yollarnca yz neferin emrm* zre yazup kapuya karasn.

1971

Halen vilyet tahrir etmekte olan Sadk elebi'nin Van, Erci, Bitlis, Bargiri, Mu ve Adilcevaz sancaklarnn tahririne de memur edildii.

395

Yazld. Olna virildi. F selh- Safer, sene: 976 Sbk Budun Defterdr olup vilyet tahrr iden Sdk eleb'ye hkm ki: Hliy Van ve Erci ve Bitlis ve Brgr ve Mu ve dilcevz sancaklarnun tahrri hdmetin dah sana emridp buyurdum ki: Vardukda, bi'l-fil tahrr itdn yirlern memr oldun zre tevz hdmetin tamm idp bertaraf eylednden sonra zikrolunan sancaklarun defteri varup vusl buldukda alup dah emrm zre keml-i adlet* istikmet ile tahrr eyleyesin.

1972

Sidrekapsi nahiyesinde Yesik (?) Ilcas yaknndaki bzrghta rz- hzrilyasda on gn sreyle pazar kurulmasnn kararlatrld hususunun civardaki kaza kadlarnca halka iln ettirilmesi.

Yazld. Al avu ile paa hazretlerine gnderildi. F selh- Safer, sene: 976 Selanik ve Yenice-i Vardar ve Karaferye ve Serfice ve Alasonya ve Yeniehir ve Manastr ve Trhala ve atalca ve Pirlepe ve Kesterye ve Filorina ve skb ve Kratova ve Kstendil ve tib ve Ustrumca ve Avrethsr ve Siroz ve Drama ve Zihne ve Gmlcine ve Kara[su] Yenicesi kdlarna hkm ki: Sidrekapsi nhyesinde Yesik (?) Ilcas kurbinde hdis olan bzr-ghda rz- hzrilysda ibtid cemyyet olup on gn bzr turmak tayn olunmdur. Buyurdum ki: Vusl buldukda, taht- kaznuzda vk olan cemyyet bzr yirlerinde gerei gibi tenbh nid itdresiz ki, anun gibi tccr ve gayri tyifeden ticret in varmak isteyenler varup on gn mikdr oturup bey u irlarnda olup ol bbda kimesne mni u mzhm olmaya.

1973

Yemen'e gnderilecek gemilerin inas iin tedarik edilen gemi aalarndan hlen gnderilmemi olan iri gemi aalarnn navlun ile gemi tedarik edilerek cilen Svey skelesi'ne gnderilmesi.

Yazld. Hc Cafer avu'a virildi. F selh- Safer, sene: 976 Tekeili beine ve Antliyye kdsna hkm ki: Bundan akdem; "Yemen'e gidecek gemiler mhimmi in aalar kesilp Payas skelesi'ne indrp Sveys skelesi'ne gnderesiz." diy emrolunmala ihzr olunan aalarun hurdeleri navlun ile rencber gemilerine tahml olunup irsl olunup irileri anda kalman anlara dah rencber gemileri tedrk olunup tahml olunup muaccelen gnderilmesi mhimm lzim olman Mliyye tarafndan; "Muktatdan navlun akas 396

virile." diy hkm-i erfm gnderilp buyurdum ki: Vusl buldukda, emr-i erfm muktezsnca anda kalan iri gemi aalar in dah muaccelen navlun ile [gemi] tedrk idp tahml eyleyp Sveys skelesi'ne gndermek bbnda env- ikdm u ihtimmun zuhra getresin ve zikrolunan aalarun navlun harc ol cnibde olan muktatdan virilmek in gnderilen hkm-i erf mcebince taleb olunup hemn neylersenz eyleyp zikrolunan gemi aalarn elendrmeyp Sveys skelesi'ne gndermek ardnca olasz. Huss- mezbr mhimdr; ihmlden hazer eyleyesiz. yle ki; ihml oluna, muteb olursnuz; ana gre mukayyed olasz. Ferruh Be ol Hseyin avu'a virildi. Bir hkm dah; "Mukaddem kapu[d]n varup tahml eylediyse mukayyed olmayasn." diy ve; "avubandan mukaddem dem gitmidr; nicedr?" diy hkm yazlmdur.

1974

Rudnik Madeni'nde demir yuvalak ilenmesi iinin rz- kasma kadar bitirilmesi; ayrca bu ite grevli yrklerin de yoklanarak defterinin gnderilmesi.

Yazld. demisi Mahmd'a virildi. F selh- Safer, sene: 976 Dergh- Muall avularndan Rudnik Madeni zerinde olan Mehmed avu'a hkm ki: Hliy mektb gnderp; "bu senede Rudnik Madeni'nde ilenmek emrolunan demr yuvalaklardan iri badaluka toplaryn mh- Safer'n yedinci gnine dein bin be yz aded demr yuvala ilenp ve el-n ilenp gnden gne ziyde olmak zre olup amm; baz yrk tyifesi hdmetlerine kllet zre geldklerin" bildrmisin. mdi; ol huss mhimmt- umrdandur. Buyurdum ki: Vusl buldukda, huss- mezbrda keml-i ikdm ve cidd-i ihtimm ile mukayyed olup maden-i mezbrda emrolunan demr yuvalaklar rz- Ksm'a dein iletdresin ve anda hdmet zre olan yrk tyifesin yoklayup emrm zre anda hdmetlerine varanlar ve varmayanlar hakkati zre defter idp Sdde-i Sadetm'e gnderesin ki, varmayanlarun mahslleri mevkfa zabtoluna. Bu bbda gerei gibi basret zre olup sene-i sbkda oldu zre mevve olmakdan hazer idesin.

[Yev]m'l- sneyn, f selh- Safer, sene: 976

1975

Paa sancann Horpite nahiyesinde ci (?) vs. kylerden timar sahibi olan Divne Hseyin'in yakalanmas.

397

Yazld. Rmili belerbeisine hkm ki: Paa sancanda Horpite nhyesinde ci (?) nm karye ve gayriden be bin tokuz yz toksan tokuz aka tmra mutasarrf olan Dvne Hseyin'n elegetrilmesi lzim olman buyurdum ki: Varcak, bu bbda tamm mukayyed olup anun gibi mezbr Del Hseyin bir tarkla tmrn brakmak nmna deftere varursa bertn elinden alup kendyi habsidp arzeyleyesin.

1976

Lapseki, ne ve Tuzla'da yaplmakta olan pekmezin l ve evsafnda hile yaplmamas iin kadlarn pekmezcilere tenbihatta bulunmas.

Yazld. Muhtesibe virildi. F selh- Safer, sene: 976 Lapseki ve ne ve Tuzla kdlarna hkm ki: Taht- kaznuzdan gelen bekmezn destleri on iki vukyye almayup eksk alup ve bekmezi dah koy olmayup sul olup ve destlern nsfna dein bekmez topra koyup klb itdkleri ilm olunman buyurdum ki: Vusl buldukda, anun gibi taht- kaznuzda bekmez eyleyen kimesneleri getrdp gerei gibi tenbh tekd eyleyesin ki, min-bad bekmez destlerin det-i kadme zre on iki vukyyeden eksk alur eylemeyp ve bekmezlerin koy eyleyp ve destye asl bekmez topra komayup sf bekmez koyalar. yle ki; bade't-tenbh destlerin on iki vukyyeden eksk alur eyleyeler* ve destye toprak koyup sul eyleyeler, gerei gibi haklarndan gelindkden gayri siz dah muteb olmak mukarrerdr. Ana gre mukayyed olup bu emr-i erfmn icrsnda dakka fevteylemeyesiz.

1977

Kasaplarn Edirne zahiresi iin Eflak'tan kendi paralar ile alarak getirdikleri koyunlara Edirne'deki koyun emini tarafndan mdahale edilmemesi.

Yazld. Edirne muhzrlar kethudsna virildi. F selh- Safer, sene: 976 Edirne'de Koyun Emni olup Dergh- Muall avularndan olan Bl'ye hkm ki: Hliy Edirne Kds [ ] dmet fazyilh Sdde-i Sadetm'e mektb gnderp; "Edirne kassblar meclis-i era gelp; "Koyun hdmetine tayn olunan Bl avu bizm Eflak'dan kend akamuzla satun alup Edirne zahresiyn getrdmz koyunlarmuz girift idp on be-yiirmi gn salvirmeyp ehre muzyaka virp rencde ider. Sene-i sbkada; "Edirne kassblarnun Eflak iinden getrdkleri koyunlarna dahlolunmayup ihtiyc zamnnda gnll haymne koyunlarndan dah virile." diy mukaddem Mahmd avu'a hkm-i erf virilmi idi." [diy] ol bbda gir hkm-i erf rec eyledklerin" 398

bildrdi. mdi; buyurdum ki: Vusl buldukda, celeblern ve celeb-kelern Eflak vilyetinden getrdkleri koyunlardan karulayup almayup kend akalaryla Edirne zahresiyn alduklar koyunlarna emr-i erf-i sbka muhlif kimesneyi dahlitdrmeyp anun gibi muzyaka lzim geldkde haymne koyundan dah olgeldi zre sbk virilen hkm-i erf muktezsnca muvenet ideler. Ol bbda kimesneye tealll niz itdrmeyesin.

1978

Hamid sancanda ekavet yapp mahkemeye gelmeyen suhtelerin hakkndan gelinmesi.

Yazld. Kethudsna virildi. F 4 Rebu'l-evvel, sene: 976 Hamdili beine hkm ki: Bundan akdem; "liv-i Hamd'de baz shtevt cem olup ekvet zre olduklarnda elegetrilmek in dem gnderildkde gaybet eyleyp hliy Yalva kazsnda altm nefer shte cem olup fesda mberet eyledklerinde elli nefer dem gnderilp Yalva kazsnda mlkt olup meclis-i era davet eyledklerinde itat itmeyp mcdele v muhrebeye megl olup ilerinden Siyh ve Saru nm shteler iki nefer shte ile dah katlolundukdan sonra syiri gaybet idp ve drt neferin dah tutup getrdklerinde olan ekp ve fesd eyledkleri bi-hasebi'-er sbit olman "Nefs-i Isparta'da siyset oluna." " diy bildrmisin. [Buyurdum ki:] Vusl buldukda, shte adna olup tfenk yarak kullanup davet-i er olundukda itat itmeyeler, ol asl kimesnelern haklarndan gelesin. Ol ktlde katlolunanun demi hederdr; ana gre mukayyed olasn.

1979

Hdavendigr sancan tahrir eden Hdavendigr Sancakbeyi Abdurrahman Bey'in am'da tefti hizmetine memur edilmesinden dolay tahrir hizmetine Kestel kads Mevln Pr Ahmed'in memur edildii.

Yazld. Mezbr kdya virildi. Hliy Kestel Kds olan Mevln Pr Ahmed'e hkm ki: Bundan akdem Hudvendigr sancan mceddeden tahrr eyleyen liv-i mezbr Bei Abdurrahmn dme zzhya vilyet-i m'da har teft huss emrolunman liv-i mezbrun tahrrin sana emridp buyurdum ki: demn gnderp mrun-ileyhden defterleri alup defter-i hkn ktiblerinden tahrr-i mezbra Ktib tayn olunan Husrev ile mrun-ileyh tahrr eyledi yirleri emnet istikmetle itmma iridresin. Bu bbda mr-i mrun-ileyhe dah emr-i erfm virilmidr; tehr itmeyp varup emrolunan zre syir vilyet tahrr olundu zre tahrre mberet eyleyesin. 399

1980

ili ve Gebze kazalarnda bulunan bezir tohumunun, mirye gerekli olan kadar grevliler tarafndan satn alnmadan bakalarna satlmamas.

Yazld. Mutemedler kethudsna virildi. F gurre-i Rebu'l-evvel Gekbovize ve ili kdlarna hkm ki: Taht- kaznuzda bezr tohm hara bey olunmayup mrye bey olunmasn emridp buyurdum ki: Min-bad taht- kaznuzda vk olan bezr tohm hara bey itdrmeyp mr cnibi[n]den bezr tohm cem itmee varan kimesnelere bahsyla bey itdrp mrye kifyet mikdr alnmadn emre muhlif hara bey olmakdan ziyde hazer eyleyesiz.

400