Ahmet Er

TBMM Tutanak Hizmetleri Bakanl
Komisyon : (10/236) Giri : 13.00 Tarih : 11/6/2012 Grup : Mediha Sayfa : 1
Alt Komisyon Toplants (Manisa-Akhisar) 11 Haziran 2012 BRNC OTURUM Alma Saati: 13.10 ------ 0 -----BAKAN Evet, arkadalar, toplantmz ayorum. Evet, girii siz yapn ksa bir ekilde, sonra biz sizinle rahat rahat burada konualm Ahmet Bey. Olur mu? 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Tabii, hayhay. BAKAN Buyurun efendim. 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Bu metnin hepsini okumaya lzum yok. BAKAN Onu sonra datrz gerekirse. Siz ilk etapta bizim buraya geliimizle ilgili sylemek istediklerinizi syleyin, biz zaten sizinle teke tek greceiz imdi. 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Efendim, u szle balyorum: Bismillahirrahmanirrahim. Ana vatanmz dman istilasndan kurtardk, fakat milletimizi kltr istilasndan kurtaramadk. Biz lise talebesiyken btn bunlar dnrdk. Numan Esin, snfn birincisi, okulun birincisi, Harp Okulunun birincisi, Akademinin birincisi. Celal Bayar, rahmetli, birinci olduu iin tebrik ediyor, tebrikten sonra da Gel, yzbam. diyor, bir daha tebrik ediyor. Gzel tabii kincisini anlayamadm Sayn Cumhurbakanm. diyor, Konuman tebrik ediyorum. diyor. Bizim iin Trkiye'nin en mhim meselesi kltr istilas ve kylnn meseleleri idi talebeliimizde. Bu zaman getike olgunlat, ayn konuda hassasiyet gsteren arkadalar bir nve oluturduk, temen rtbesindeyken Tanr Da Yaynevini atk. Bu Tanr Da Yaynevinde, Zeki Velidi Togan, bu ismi duymusunuzdur, Dou Trkistann byk limleri ve tarihilerinden biridir ve onun gibi dier mill ve manevi konular ileyen kiileri bulduk, Tanr Da Yaynevi kitaplarn bastrdk, kesinlikle kr dnlmedi, subaylara ve rencilere datld.

imdi, burada nnnn bir hatasn sylyorum. Biz daha lise talebesiyken, Harp Okulu talebesiyken kltr istilasnn farkna vardk, ayn dnemde Harbiyedeyken, nn ve Hasan Ali Ycel Bat klasiklerini tercme ettirdiler, bu tercmeler btn birimlere datld, askerlere de datld, subaylara da datld. Kitaplara baktk, iinde ok tanrl dnemlere ait eserler var. fkelendik. imdi, Bat kltr istilasn davetti. Kendi kltrmz ey yapabilseydik Yunus Emreyle ilgili yeni bir eser kt, bundan haberiniz olmadn zannediyorum. Bu eser 5 bin sayfa. Yaman Arkan yazd, paras olmad iin bastramad. Kendi Yunusumuz varken, kendi z deerlerimiz varken, onlar okumamz lazmd. Okullarda atamzn maymun olduunu rettiler, babamzdan, anamzdan ve halktan da babamzn dem Aleyhisselam olduunu rendik. Sultan Hamit Hann Kzl Sultan olduunu rettiler okullarda, anamzdan babamzdan ve halktan Byk Sultan olduunu rendik. Btn bunlar dikkate alarak bir kltr seferberliini gerekli grdk. Bugn dahi bu ihtiya mevcuttur Trkiye'de. Ha, 27 Maysa niye girdiimiz? Onu ksaca syleyebiliriz deil mi, msaade eder misiniz? BAKAN Ksa sylerseniz Ahmet Bey, basn ktktan sonra biz soracaz onu. ok ksa ltfen. 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Efendim, biz, o zaman ktalarda subaydk. Grdk ki Trkiye'de partiler aras kavga iddetlendi. smet nn Sizi ben de kurtaramam. dedii gibi, artlar tamam olunca ihtilal meru olur. szn syledi. Bu ok korkun bir beyand. Sayn nny, rahmetli nny tutan ordu iindeki grup ok yksekti, yzde 90 diyebilirim, fazlayd ve onun emrindeydi deta. Sonra istihbarat geldi bize, Birinci Ordudan bir kurmay binba. Bu subaylar Demokrat Partinin elinden iktidar alp, smet Paaya teslim edecekler. haberi geldi. Onun zerine biz de bu gre kar olduumuz iin, Trke ve arkadalar olarak bir grup hlinde bu hareketin iine girdik. Zaten sylyorum, Trkein mektubunu da vereceim sana. Evet, bizim hareketimiz kltr hareketiydi ordu iinde, ama sonradan hzlanan ihtilal gruplar, mecburen bizi bu hareketin iine itti. BAKAN Evet, ok teekkr ederiz arkadalar. kta bir daha genel bir deerlendirme yapabiliriz.

Evet, imdi burada bizimle gelen heyet dnda, resm grevlilerimiz dnda, aile efradndan birinci derece ilgilenmesi gerekenler dnda, sayn bakanlarm sizler de bize msaade edin, biz resm olarak gndemimize ve dinleme ilemlerimize bir balayalm. sterseniz, ben bir deerlendirme yapaym, ondan sonra size sz vereyim. 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Tabii, buyurun. BAKAN Darbeleri Aratrma Komisyonu olarak 1960 darbesi ve 71 Muhtras Alt Komisyonu olarak sizin karnzdayz. Bu erevede, 1960 darbesinde siz Mill Birlik Komitesi yesisiniz ayn zamanda. Darbenin olu ekli, hazrlk aamas, olmas ve sonrasna ynelik, yani darbeyle alakal ne bildiiniz varsa, biz size ilk etapta bir sz verelim, sonra soru-cevaplarla karlkl olarak bu grmeyi devam ettireceiz. Uygun musunuz? 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER phesiz. BAKAN Tamam, buyurun. 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER imdi, konuma imknm ok zayf BAKAN Acele etmeyin, rahat rahat 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Hayr, yoruluyorum, onun iin bir metin hazrladm, o metni okumaya msaade ederseniz, o metinden sonra sizin sorularnz cevaplarsak BAKAN Tamam, okuyalm. Buyurun. 27 Maysla lgili Mlakat: Numan Esinle Bursa Iklar Askeri Lisesinde bulutuk. Fikirlerimiz ve inanlarmz ynnden en iyi arkadamd. kimiz de devaml okuyor ve aratryorduk. O yalarda Trk slam kltr deerlerimizin istilaya uradnn farkna varmtk. lerleyen yllarda buna tedbirler dnyor ve lkede bir Trk slam kltr seferberliine ihtiya duyuyorduk. Bizim gibi dnen arkadalarla bir nve oluturduk. Biz bunlar dnrken zamann Cumhurbakan smet nn ve maarif (Milli Eitim) vekili Hasan Ali Ycel Bat klasiklerini tercme ettirmilerdi. Hemen hemen hepsi ok tanrl konular ileyen bu kitaplar, Milli Eitim, askeri ve dier birimlere datlyordu. Bu durum bizim gr ve inancmza ters dyordu.

Okullarda Darvin Teorisiyle maymundan geldiimiz anlatlrken, ailelerimiz ve halkmz bizi Hazreti dem ve Hazreti Havva annemizle tantryordu. Sultan Abdlhamit Han okullarda Kzl Sultan olarak tantlrken, mill ve manevi konular ele alan tarafsz yazarlar, onu Byk Sultan Abdlhamit Han olarak tantyorlard. Btn bu elikiler yznden kkl bir kltr seferberliine gidilmesi gerektiini dnyor ve btn gcmzle bu yolda almalar yapyorduk. Askeri lisede balayan bu nve, Harp Okulu, Piyade At Okulu ve kta hayatnda etkili olmaya balamt. Piyade At Okulunda Trke'le tantk. Kendisi yzba olarak savunma hocamzd. Trk slam kltr erevesinde Trke konferanslar veriyor, Numan Esin "Zeybek" mahlasyla makaleler yazyordu. Ben de 1951 ylnda Bulgaristan'dan Trkiye'ye zorunlu ge tabi tutulan Trklere ve esaret altnda bulunan d Trklere yaplan mezalimi konu alan "Gmen" isimli piyesi yazmtm. Bu piyes 100 mill piyes arasnda yer almt. Ayrca, 1955 ylnda Milli Savunma Bakanlnn at radyofonik temsil yarmasna "Mehul Svari" eserimle katlarak dl aldm. Bu arada, aramzda para toplayarak Tanr Da Yaynevini atk. Burada Zeki Velidi Togan, Tahsin nal gibi inanl kiilere istiareyle kitap yazdryor, bunlar subaylara ve asker rencilere kr amac gtmeksizin datyorduk. Cumhuriyet Halk Partisi dneminde halk bunalmt. Demokrasiye geince, yani Demokrat Parti iktidara geince basklardan kurtulan halk rahat bir nefes ald. Uzun yllar iktidarda bulunan Cumhuriyet Halk Partisi, Demokrat Partinin iktidara gelmesini hazmedemeyip, akl almaz bir muhalefet ve iktidar kavgasn balatt. Ordunun ok byk bir ksm smet Paa'y tutuyor ve Cumhuriyet Halk Partisinin tekrar iktidara gelmesini istiyordu. Bylece, ordu iinde bu fikri destekleyen subaylar byk bir faaliyet iine girmilerdi. Bunlara smet Paaclar diyebiliriz. Bize gelince, yukarda bahsetmi olduum gibi mill ve manevi deerlerine bal milliyeti bir grup oluturmutuk. Bylece Trk Silahl Kuvvetlerinde iki grup belirmi oluyordu. Trk slam kltrn ayaklar altna alan ve de kfrn kapsn alan ayan hayret bir rnek vermek istiyorum. Tarihini hatrlayamyorum. zmir'in Seluk ilesinde dzenlenen bir turistik gsteride, lise rencisi kzlarmza Yunan mill kyafetleri giydirip, ellerine antika toprak bardaklar

verilmi, ilerine arap doldurulmu ve arap Tanrs ve Tanras erefine tokuturarak iirilmitir. Oysa 1967 ylnda Yunanistan'da albaylar cuntas askeri bir darbeyle iktidara geldiklerinde, ileri Bakan (hatrmda kaldna gre Albay Patoos), ok tanrl konular ieren btn kitap ve eserleri toplatarak hangarlara doldurmu, sebebini soran basn mensuplarna da ok tanrl konular ierdii iin, genlerin ve halkn inanlarn yanl etkilediinden aklamasn yapmtr. Trk milliyetilerinin says halk ve ordu iinde giderek artyordu, ancak kar dncedeki smet nn'ye bal ordu mensuplarnn says daha fazlayd. Demokrat Parti dneminde nn'ye bal subaylarn iktidar alaa ederek tekrar kadrosuyla birlikte smet nn'ye teslim etmek amacyla tekilatlandklarn ve bunun iin bir ihtilal hazrl iinde olduklarn haber alyorduk. Bir gn 1. Orduda Kurmay Binba Mehmet zgne bizlere (Trke, Numan Esin, Muzaffer zda, Ahmet Er) orduda ciddi kprdanlar olduunu, ihtilal hazrlklarnn yapldn, bunlarn niyetinin iktidarda olan Demokrat Partiyi devirerek iktidar smet nn'ye teslim etmek olduunu syledi. Bu hareket gerekletii takdirde o devirde kahveleri, camileri hatta mezarlklar dahi ayrlm olan Trk milletini daha da blecek, Trkiye genelinde blnmeyi ve huzursuzluu arttracakt. Bu haber zerine, Halk Partili subaylarn verecekleri zarar nlemek maksadyla, milliyeti subaylar bar, mill birlik ve beraberlii temin etmek iin 27 Mays hareketine katldk. Bu amala Vecihi tolu'nu Babakan Adnan Menderesle ordunun genel durumunu grmek zere gndermitik. Bu grme orum milletvekilinin evinde olmutur. Ayn zamanda Alparslan Trke de Trk milliyetilerinin tannm ahsiyetlerinden olan ve o dnemde Demokrat Parti milletvekili olan Sait Bilgi'e durumu anlatmtr. Cumhuriyet Halk Partisinin 27 Mays'tan ncesi Beyanlar ve Faaliyetleri: 1) smet nn bir konumasnda "artlar tamam olunca ihtilal meru olur." demiti. 2) Bir baka konumasnda ise "Sizi ben de kurtaramam" demiti. 3) 27 Maystan bir hayli nce Davut Paa Klasnda Orhan Erkanl'y ziyarete gitmitim. eriye girdiimde iki siville ayakta konutuklarn grdm. Ben girer girmez konumay kestiler. Erkanl o iki sivile "Ahmet yabanc deildir, devam edin, sizi dinliyorum." dedi. O esnada ben oturmutum. O iki sivil ahs "Sarahane'de solcularla saclar

birbirleriyle kavgaya tututurduk. Kavga btn iddetiyle devam ediyor dediler ve msaade alarak gittiler. Erkanlyla ba baa kaldmzda Binbam, bu adamlar kim?" diye sordum. O da bana "Bunlar Halk Partisi milletvekilleridir." dedi. "Ne hain adamlar, milletin genlerini birbirine krdryorlar. Allah belalarn versin" dedim ve ayrldm. Basnda ve niversitede sol grl olanlar alenen smet nn'y destekliyorlard. 27 Maystan Sonra Cumhuriyet Halk Partisinin Beyanlar ve Faaliyetleri: 1) Bir gn Albay Fikret Kuytak bana gelerek "smet nn bizi Profesr Afet nan'n evinde toplayarak ktidar bana verirseniz sizlere senatrlk veririm. dedi. Bizler de bu teklifi kabul ettik, sizlerin de kabul etmenizi rica ediyorum" dedi. Ben de kendisine "Albaym, benim bu teklifi kulaklarm duymam ve siz de sylememi olun." dedim ve yanndan ayrldm. Bu gizli toplantdan Alparslan Trke grubu olarak bizim haberimiz olmad. 2) 10 Kasm gn Babakanlk Muhafz Blk Komutan Mehmet Rfk Erdodu'nun makam odasnda oturuyorduk. eriye iki kii girdi. Bunlardan biri Tahsin nal'd, dierini tanmyordum. Mehmet Rfk Erdodu tanmadm bu ahsla beni tantrd. Cumhuriyet Halk Partisi Milletvekili Doktor Vahap Dizdarolu olduunu syledi. Eskiden tanyorlarm. Kendisinden sitayile bahsetti. Beni de ona tantt. Tanma merasiminden sonra Vahap Dizdarolu bana dnerek aynen unlar syledi: "Yzbam, Milli Birlik Komitesi ok adaletsiz. Demokrat Parti milletvekilleri niin ierde de biz Cumhuriyet Halk Partililer niin dardayz? Onlar kabahatli de biz kabahatsiz miyiz? Ben size Cumhuriyet Halk Partisiyle ilgili baz belgeler getireceim, o zaman gerekleri daha iyi anlarsnz." dedi. Ben de "Bizim programmzda tevkifler ve mahkeme yoktur, ama dier grup bizden farkl dnyor." dedim ve ayaa kalkarak kendisini kucaklayarak tebrik ettim. O gn, 10 Kasm gn Trke'in Dil, Tarih ve Corafya Fakltesinde konferans vard. Hep birlikte konferans takip etmek zere faklteye gittik. Trke konumasn bitirdikten sonra Dr. Vahap Dizdaroluyla Trke'i tantrdm. O gn 10 Kasmla ilgili Konyada trenlere katlacamzdan Vahap Dizdaroluyla orada vedalarken kendisine bahse konu belgeyi bekleyeceimi syledim. Biz Trke, Mehmet Rfk Erdodu ve Atatrk'n yaverlerinden Tevfik Bykloluyla hep birlikte Konya'ya hareket ettik. Yolda Doktor Vahap Dizdarolu'nun bana sylediklerini Trke'e aktardm, o da bundan ok memnun oldu.

27 Mays'tan sonra komite iinde ayr ayr niyet tayan gruplar birbirini tasfiye etmek iin hazrlk yapyorlard. Bizim programmzda mahkemeler yoktu. Anayasann da Profesr Ali Fuat Bagil Hocann bakanlnda kurulacak bir komisyon tarafndan yaplmasn istiyorduk. Oysa Cemal Madanolu ve Sami Kk grubu mahkeme yelerini ve Anayasa Komisyonunu hazrlam ve faaliyete geirmiler. Bizim hibir dahlimiz olmad. Yarglamalara ve idamlara kesinlikle karydk. 13 Kasm 1960 gn 14 kii olarak bizleri yurt dna srdler ve bizden sonra kendi programlarn daha rahat uygulamaya koydular. damlar nlemek iin o kadar rpndmz halde nleyemedik. damlar hakkndaki kararmz Alparslan Trke Yeni Delhi'den Cumhurbakan Cemal Grsel'e mektupla bildirmitir. Bu idamlar tarihimize kara bir lekedir. 27 Mays Sonras Her ki Grubun Genel Durumu: a) Sami Kk, Dou Anadolu'da halka hitap ederken "Sakn ihtilale kar kmayn. Bir uak gnderirsek fare gibi kaacak delik ararsnz" derken, Trke grubu ise daima "Trk Silahl Kuvvetleri, milletin yarsna dost, yarsna dman olamaz." diyorduk. b) Milli Birlik Komitesi 38 kii olarak teekkl etmiti. Milletimize bildiri hazrlanacakt. Bu grev Sami Kk grubundan Albay Mithat Ceylan ile Trke grubundan bana verilmiti. kimiz ayr ayr odalarda bildiriyi hazrladktan sonra tekrar toplant salonuna dndk. nce benim yazm olduum bildirinin okunmasn istediler. Benim hazrlam olduum bildiride, zetle, Trk milletini bara, birlie, beraberlie ve kardelie, Hazreti Mevln'nn ak sofrasnda, Yunus Emre'nin sevgi bahesinde bulumaya aryordum. Bu metin oya sunuldu, kabul edilmedi. Albay Mithat Ceylann hazrlam olduu metin okundu. Bu metin de yleydi: "Dkler, genlerimizin kollarn, beyinlerini kyma makinesinde kydlar." i hakaretlerle dolu bu bildiriyi alklarla kabul ettiler. Salona bir stemen ararak "Bu bildiriyi Radyoevi Mdr Nusret'e ver, bizzat kendisi okusun." emrini verdiler. Salona bir radyo getirterek okunan bildiriyi dinlemeye baladk, o anda bu bildiriye oy verenler lk ve alklarla sevinlerini belli ediyorlard. Az sonra Cumhurbakan Grsel, yannda Trke olmak zere salona girdiler. Hepimiz ayaa kalktk. Grsel ok zgn ve fkeli grnyordu. Bizler oturduk. Grsel komiteye hitaben "O bildiriyi kim hazrlad?" diye sordu. imizden Sezai Okan "Komite hazrlad Paam. diye cevap verdi. Hazrlayann adn sylemedi. Grsel son derece sinirli ve fkeli bir vaziyette "Bu bildiriyle kendinizi de beni de milletimizi de dnya kamuoyu gz

nnde rezil ettiniz. Az nce ngiltere Bykelisi beni telefonla arad. Tarihte merhameti, muhabbeti ve asaletiyle btn insanla rnek olan Osmanlnn torunlar bu kadar zalim olamazlar. dedi ve zldn ekledi." dedi. Grsel fkeli bir vaziyette salonu terk etti. c) nmzde bir bayram vard. Bir bildiri hazrlanmas dnld. Komite bu bildiriyi benim hazrlamam istedi. Hazrlam olduum bildiri yine ayn muhtevada bir bildiriydi. Bunu Osman Blkba dinlemi. Benim hazrladm renince tebrik iin bana bir avukat grevlendirmi. Avukat bey gelerek Osman Blkba ve arkadalarnn tebriklerini bildirdi. d) 27 Maysn ilk gn zamann Genelkurmay Bakan R. Erdelhun Paa'nn kaps krlarak, kendisine hakaretler edilerek alndn elli yl sonra basndan rendim. Bir rnek olsun diye kendimle ilgili iki olay dikkatlerinize arz ediyorum. Ankara'da kaps krlarak evine girilen ve hakarete maruz kalan rahmetli Erdelhun Paa'ya bu hakaret yaplrken, ayn saatlerde stanbul'da ben Zeytinburnu Jandarma Komutanl makamnda oturuyordum. Merkez Karakol Komutan kdemli Jandarma Baavu Ali Erolu, Cumhuriyet Halk Partili bir grup vatandan tebrik iin komutanlk binasnn karsnda toplandklarn haber verdi. Hava karanlkt. Perdeden darya baktm. Elektrik lambasnn altnda toplananlar fark edebiliyordum. Hepsi Cumhuriyet Halk Partili olup, aralarnda hi Demokrat Partili yoktu. Baavua Demokrat Parti ocak, bucak ve ile bakanlarna gndermek zere 5-6 devriye hazrlamasn emrettim. Baavu devriyelerin hazr olduunu bildirdi. Hepsi silahlyd. Uzun namlulu silahlarn ve tabancalarn kartarak silahsz bir vaziyette greve gnderiyordum. "Gittiiniz zatn kapsn alnca, kan ahsa gayet nazik bir ekilde Komutanm blktedir, sizleri davet ediyor, ama gelmek mecburiyetinde deilsiniz, gelirseniz memnun olacaklar' deyip, beklemeden ayrln." diye emir verdim. Sonra kapy nasl alacaklarn sordum. Yanmzda bir masa vard. Ben usulca masaya vurarak kapya vurma eitimi yaptrdm. Szlerine dikkat etmelerini, sert ve krc olmamalarn, gler yzl davranmalarn bildirdim. Devriyeler dndkten sonra bahse konu kiiler gelmeye balad. Karda bekleyen Cumhuriyet Halk Partilileri ve gelen Demokrat Partilileri birlikte salona aldm. n sralara Cumhuriyet Halk Partililer, arka tarafa Demokrat Partililer oturdular. nde oturanlar mark ve sevinli, arkadakiler zntl ve alamakl idiler. Kendilerini bar ve kardelik duygular ierisinde kucaklamaya davet ettim. Bu, lke apnda dndmzn kk bir rnei idi.

27 Maystan sonra Bursa Valisi ve Belediye Bakan emekli Korgeneral Danyal Yurdatapan tarafndan Bursa'nn Soukpnar kynde yaplacak olan bir merasime davet edildim. Komite yesi olmayan 5 arkadala davete icabet ettim. Burada, Bursa Belediyesi, ihtiya sahibi bayanlara datlmak zere 20 adet bayan mantosu getirmiti. Bunlar datld. Merasim yerinde btn ky halk hazr bulunuyordu. Davetliler arasnda Atatrk Dernei Genel Bakan Muhtar Kumral da vard. Merasimi Sayn Vali ok gzel ifadelerle at. Merasim yerinde mantolu hanmlar, arafl anne ve neneler de vard. Konumaclardan ou arafllar ktlyor, mantolular vyorlard. Bu ayrm yanlt. Sz sras Muhtar Kumral'a gelmiti. Mantolular verek arafllar knayarak konumaya balad. O srada ezan okunmaya balad. O zamanlar mezzinler erefeye karak ezan okurlard. Muhtar Kumral tam ezan okunurken bir lgnlk yapt. "Kim bu mezzini minareden indirip Trke ezan okursa, ona Atatrk'ten bana armaan olan u altn dolma kalemi hediye edeceim." dedi. Etrafta kprdanmalar balad. nsanlar birbirlerine girebilirlerdi. Derhal mdahale ettim. Muhtar Kumral' yapt hatasndan tr kylden zr dilemeye davet ettim, o da zr diledi ve ortalk yatt. Buraya kadar vermi olduum rnekler, ahit olduum olaylardan ancak birkadr, bunlara benzer daha birok rnekler vardr. e) 14'ler olarak yurda dndmzde bizi Albay Muzaffer Yurdakulel'in evinde yemee davet ettiler. Orada gemiin muhasebesi yapld. Ar Cumhuriyet Halk Partili olan Stk Ulay Paa ayaa kalkarak heyecanl konumann sonunu yle balad: "Ulan, u Halk Partisi bizi birbirimize koydu ve bizi kullanarak limon gibi skt, sonra limon kabuu gibi frlatp att." Ve bararak "yle olmad m Karaveliolu?" dedi. O anda herkes ban ne edi. Bunun manas sylenenin herkes tarafndan tasdiki idi. Hangimiz Hangimizi Paketleyecek? Yukarda ifade ettiim ve de edemediim baz durumlarn hepsini kapsayan ve tarihe k tutan bir konu da udur: Ordu ve komitede Cumhuriyet Halk Partisine hizmet eden hrsl, Demokrat Partiye intikam duygularyla dolu kadro ile lkede vatandalar arasnda bar, birlii, beraberlii ve kardelii salamak amac gden Trke grubunun aada ifade edeceim birbirinden ok farkl hl ve tavrlar 27 Maysn zn tekil eder. Mrted Askeri Havaalanndaki Hava Tatbikat: Bir gn btn komite yeleri Mrtet Askeri Havaalannda bir askeri tatbikat izlemek zere bir aradayd. Birbirleriyle akalayorlard. "Biz bir gn birbirimizi muhakkak

paketleyeceiz, fakat hangimiz hangimizi paketleyecek, o belli deil." diyorlard. Bu davran birbirimizi tasfiye etmeyi dndmzn ak beyan idi. Trke Biz onlar tasfiye edersek yapacamz belli, fakat onlar bizi tasfiye ederse onlarn yapaca da belli. dedi. Bu gerekler karsnda Cumhurbakan Celal Bayar, Hkmeti, yani Menderes ve arkadalarn svire'ye gndermeye karar verdik. Trke gizlice Grsel'le bu konuyu grt, onun onayn ald. Dileri Bakan Selim Sarper'e durumu aklad, gerekli ilemleri balatt. Bu esnada kar grup durumdan haberdar olmu ve Mucip Atakl, Osman Kksal, Ekrem Acuner, Cemal Madanolu, Sami Kk, Fikret Kuytak konuyu Komiteye tadlar. "Trke ve ekibi dkleri Avrupa'ya karyor." iddiasyla byk tartmalara sebep oldular. Biz tasfiye edileceimizi dikkate alarak yukarda belirtilen tedbire ynelirken, kar grubun da caniyane ve zalimane hareketini aklamak istiyorum. Milliyet gazetesinin 24 Austos 1986 tarihli, rsan ymen'in kar gruba bal Yzba Remzi Oralla yapt mlakatta Remzi Oral'n beyan tyler rperticidir. Yassada'y Uurma Plan: Yukarda belirtilen tarihte Remzi Oral'n beyanat: Biz Komite iinde havac kanada balydk. Trke'in siyasal bir planndan kuku duyuluyordu. Bir i darbe yaptktan sonra Yassada'daki demokratlar affedip, Demokrat Parti oy taban zerine oturan bir siyasi parti kurma giriimleri sz konusu idi. 27 Mays bir siyasal parti yrngesine oturtmak istiyordu. Biz byle bir olasla kar kendi planmz yaptk. Yassadadaki tm binalara tahrip kalplar yerletirdik. Eer Trke ve ekibi nceden davranp da bizim ekibi tasfiye etseydi, Yassada'y havaya uuracaktk. Birbirinden farkl bu iki hareket, 27 Maysa k tutan tarih gereklerdir. Bir grup Menderes ve ekibini kurtarmaya alrken, dier grup Yassaday havaya uurmay planlyordu. Mill Birlik Komitesi yelerinin lke inde Seyahatleri: Komitede alnan karara gre, ikier kiilik gruplar hlinde btn Trkiye'yi dolaacaktk. Ben, Mehmet zgne gney Anadolu blgesine gidecektik. Mardin'e gittiimiz gn vali ve halktan davetlilerle beraber akam yemei yerken Milliyet gazetesinden seyahatimizi takip eden bir muhabir kulama eilerek "Trke'i Babakanlk Mstearlndan aldlar, yerine Cumhuriyet Halk Partili Hilmi ncesulu'yu getirdiler." dedi.

Bu ok haber zerine telefonla Trke'i aradm. Haberi teyit etti. Kendisine "Hemen dnelim mi?" diye sordum, "Gelseniz de durum deimez." dedi. Bu olaydan sonra 13 Kasm gn hepimiz tutuklandk ve yurt dna srldk. Ahmet Er BAKAN Evet, teekkr ederiz. imdi, bu aklamay kendisi yapm farz ederek, yle zapta geelim onu: Ahmet Ere genel olarak deerlendirme yapmas istendiinde, salk durumunu da dikkate almak suretiyle grevlendirdii bir elemana 5 sayfalk ve ekte sunulan bilgi notu heyet yelerine okuttu. imdi srayla Ahmet Beye sorularmzla balayalm. Seluk Bey, buyurun. SELUK ZDA (Manisa) Efendim, salklar diliyorum, uzun mrler diliyorum. 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Teekkr ederim. SELUK ZDA (Manisa) Her elli ylda bir Meclis darbelere maruz kald, elli yldr, 60, 71 Muhtras, 80 darbesi, 28 ubat postmodern darbesi, 27 Nisan e-muhtras ve imdi darbe giriimleri iddialar. lk defa olarak da Meclis 4 partinin birlikteliiyle, MHP, CHP, BDP ve AK PART birlikte Darbeleri Aratrma Komisyonu kurdu. Bu sizi mutlu ediyor mu, gemite darbenin ierisinde yer alm birisi olarak, daha sonra da 1980de tekrar yeniden darbeye maruz kalm birisi ve yaklak drt yl da cezaevinde kalm birisi olarak bu sizi mutlu ediyor mu? Birinci sorum bu. kincisi, asker niin Menderese karyd? Menderes hangi eylemi yapt ki Trkiye'ye kar, Trkiye'nin aleyhine hangi faaliyette bulundu ki asker Menderesi istemiyordu ve niin darbe giriimleri komiteler kurmaya alyordu? nc sorum BAKAN Cevap versin isterseniz. Bu iki soruya bir cevap verin, buyurun. 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER imdi Mutlu ediyor mu? diye buyurdunuz. Biz Menderesin idam edildii 17 Eyllde Libyadaydk. Haberi duyar duymaz eimle ok aladk. Bizim programmzda mahkemeler yoktu, mill bir bara gtrmek ihtiyacn duyuyorduk.

imdi, bunu baz olaylarla birbirine ekleyerek anlatmak istiyorum. Bir gn Merkez Komutanlndan Faruk Gventrk ziyaret edeyim diye gittim. Odasnda Peyami Safa ve general, onu sorguya tabi tutuyor. Niin sen etin Altana sosyalist dedin? diyor. Sosyalisttir. diyor. SELUK ZDA (Manisa) Peyami Safaya m diyor? 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Peyami Safa cevap veriyor. Elinde delilin var m? diye soruyor. Elbet var. diyor. Baktm, Faruk Gventrk ok lgn hareket eden subaylardan birisiydi. Paam, Hocama msaade edin de biraz greyim. dedim. Aldm kendisini bir odaya gittik, elini ptm, tebrik ettim, Emirlerinizi alaym. dedim ve Paaya da sormadan arka kapdan yola kadar gtrdm, bir taksiye bindirip evine uurladm. Sonra bunu arkadalara anlatm. Bugn benim bama bir hl geldi, sabahn erken saatinde beni aldlar, Merkez Komutanlna gtrdler, orada bir paa beni sorguya ekerken, yzba rtbesinde bir subay girdi ve beni generalin elinden ald. Ben kendisinin ismini sormadm. Ltfen, bu subay bulun, onunla karde olun, arkada olun. demi. BAKAN Anlarda var, bunu okuduk efendim. 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Biliyorsunuz konuyu. Trkiye'ye dndm zaman arkadalar ziyaret ettim, bana sordular, Byle bir subay aryoruz. dediler. Ne yapacaksnz? dedim. Peyami Safa Hocann tavsiyesi, onu geti vasiyeti hline geldi, onun vasiyetini yerine getireceiz. dediler. SELUK ZDA (Manisa) Efendim, imdi, ok zr dilerim. BAKAN Estafurullah. SELUK ZDA (Manisa) Menderese niye karyd asker? imdi, siz darbe dnemini anlatyorsunuz. Darbe oldu. Peyami Safayla ilgili bir hatray anlatyorsunuz. Asker niye Menderese karyd? On yl seimi kazanm, ok partili hayata geilmi, 1950yi kazanm, 54 kazanm, 57yi kazanm ve eer darbe olmasayd, 61de tekrar bir seim olacakt. Niin karyd ki bu tr darbe ihtiyacn hissetti ve bu darbelerin arkasnda d gler mi vard, siyasetin baarszl m vard, yoksa askerin demokrasiyi iselletirememesi mi vard? Yani neden karydnz? Mesela siz deilim diyorsunuz ama, bir darbe yaptnz. 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER imdi karydnz kelimesini ben kabul edemiyorum. Biz kar deildik, ama ordunun byk bir ounluu,

diyebilirim ki yzde 80i nny tutuyordu. Menderese kar olan duygularn btnyle bilebilmek mmkn deil. Yalnz u vard, bu tahkikat komisyonlar vard. nn Uakta, Kayseride, Geyiklide, Topkapda yumurtaya, domatese maruz kalmt, atmlard bunlar, bu sebeplerle nnye kar tevecchleri fazlayd, askerlikden gelen bir zatt. Biz nnnn tasarruflarndan memnun deildik, aka sylyorum, yani bir milletin, vatann kurtarlmas, istiladan kurtarlmas mmkn oldu, ama kltr istilasna nnnn tedbir aldn gremedik. SELUK ZDA (Manisa) 1952de NATOya girdik. Bu NATOya girmi olmamzdan sonra, ordu ierisinde cuntac faaliyetlerin arttn gzlemliyoruz. Burada cuntac faaliyetler ile NATOya giriimiz arasnda bir iliki var myd efendim? nk bakyoruz ki ordu ierisinde ok fazla cuntac grup var, Samet Kuunun bildirdii dnem var, Menderesin tasfiye ettii, emekliye ayrd subaylar var, sizler varsnz, ardndan Cemal Madanolu ve grubu var, ok fazla bir cuntac faaliyet var. Kim baarl olursa o darbeyi yapacak. Bu nedenle iliki grebiliyor muyuz NATOya giriimiz ile bu cuntac faaliyetlerin artm olmasnn bir ilikisi var m? Olabilir mi sizce? 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Hatrlar msnz, Gney Korede bizim ordularmz savarken, askerlerimiz, Nazm Hikmetin iirleri oraya top mermisi eklinde atlp okunuyordu. Ne aryorsunuz burada, gidin vatannza. imdi, ordu Menderesi niin sevmiyor? Yzde 90, yzde 80i karyd. nnye yaplan bu hareketler her gn daha itiyordu onlar birbirlerine, o bakmdan. BAKAN Evet, var m baka? SELUK ZDA (Manisa) Bir son sorum benim, her on ylda bir darbeler yapld, imdi ise Darbeleri Aratrma Komisyonu kuruldu. Siz gemite darbe yaptnz, daha sonra da darbeye maruz kaldnz. 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Darbe yapmadk. Biz olarak soruyorsunuz. Biz de darbe yapanlarn Trkiye'de yapabilecekleri azami zulm nlemek maksadyla ihtilale girdik. SELUK ZDA (Manisa) Arasna, iine girdiniz? 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Evet. SELUK ZDA (Manisa) nleyebildiniz mi efendim? 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER te, onun hakknda Peyami Safaya bilgi verdim.

Bir gn Refik Tulgay ziyaret ettik, Orhan Erkanlyla. O da kyormu darya, biz de giriyorduk. Paam ne oluyor? diye sordum. Dedi ki Anayasa Profesr Ali Fuat Bagil, denen adam -kelime aynen byleydi- evinde anayasa hazrlyormu, bunun su olup olmadn niversitelerde renmeye gidiyoruz. Baktm ki kendisini tutuklayacaklar. Dedim ki Biz de gidelim. Gittik SELUK ZDA (Manisa) Anlarnzda var. 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Var deil mi? BAKAN Var, var, anlarda var. SELUK ZDA (Manisa) unu soruyorum efendim, ben son soru. imdi, efendim, bugn Darbeleri Aratrma Komisyonu kuruldu. Demirelle grmemizde, Demirel Darbeler ktdr, ekonomiye ve siyasete ve demokrasiye zarar vermitir. Meclisi ak tutmamz lazm. dedi. Bugn siyasi irade ilk defa olarak darbeleri aratryor ve darbecilerle ilgili de Trkiye'de bir hukuki sre balad, 12 Eyll yarglanyor, 28 ubatlar yarglanyor. Bunu memnuniyetle karlyor musunuz? Siz de Darbeler ktdr, darbe olmamaldr, bunlar ekonomimize, demokrasimize zarar verdi, kamplatrd, kutuplatrd. diyebiliyor musunuz efendim, geriye dnp baktnz zaman? Siz siyasetle de itigal etmi birisisiniz. 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Efendim, ge kalnd. Rahmetli Muhsin Yazcoluna bu sorunuzu cevaplayan ok ricada bulunduk. Son Anayasann 15inci maddesinin kaldrlmasn teklif et Dedik ki: Tek milletvekili ol, millet duysun bunu. Bu da yetmedi, Btn darbecilerin mal varln aratrsnlar. Dedim, bunu da teklif etmedi. Bu aratrmadan memnunum, ama darbecilerden samimiyetle bunlar duyabilecek misiniz? imdi, Demirel byle demi, unu da ilave etmesi lazmd: Elli sene geriye gtrd ama bu darbecilerin iinde bir grup vard, Trke grubu, onlar olmasayd kan gvdeyi gtrrd. szn sylememi, onu da ilave etmesi lazmd. BAKAN Evet, teekkr ederim. Var m baka? SELUK ZDA (Manisa) Yok efendim, ben daha sonra sorarm. BAKAN Ahmet Bey, siz genel yorumlarla ilgili ve gemie ait bu trl menkbe rneklerinizi kitaplarnzda yazmsnz zaten, biz de okuduk onlar. 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Okudunuz mu?

BAKAN Hepsi okudu, btn komisyondaki arkadalarmz okudu. Mmknse sizin de yorulmamanz asndan, arkadalarmzn sorduu sorulara byle ksa, net, rahat bir ekilde cevap verirseniz faydal olur. 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Hayr, Siz ihtilale girdiniz. buyurdu da, biz ihtilale girmedik, hareketimiz ekil itibaryla ihtilal, mana itibaryla lkenin ktye gidiini nlemek maksadyla yapld. Nitekim, okuduunuz eserde ne diyorlar: Havaya uuracaz Yassaday. ZCAN YENER (Ankara) Evet, Ahmet Bey, ben de Allahtan uzun mrler diliyorum, Allah salk versin inallah, daha uzun yaayasnz dileklerimi ilettikten sonra yle bir soru soracam: ok ksa olarak, 14 Mays 1950 seimleri srasnda ordunun, en azndan nemli bir ksmnn Menderesi desteklediini biliyoruz, fakat bundan ok bir sre sonra da bu destek tersine dnd ve Menderese kar Demokrat Parti iktidarn devirmek zere oluumlar meydana geldi. Bu deiimin nedeni neydi? Yani hadi cuntaclar hep suluyoruz filan da acaba bu deiim srasnda, iktidarn, ayn zamanda askerin birbirlerini yanl anlamalar ya da yaptklar yanllklar yok muydu her iki tarafn da? 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Efendim, unu ifade edeyim: Ordu iinde ok kavgalar ettik. imdi, dikkat buyurunuz, konudan uzak deil rnek. Temen rtbesiyle at okulundayz ankrda. Blk komutan olduumuz zaman, masamzn zerinde mrekkep var, ine var, kt var. Bir toplu ineyi kendi zel iimizde kullansak haram olur mu olmaz m konusunu bir hafta tarttk. Sonra ankr mftsne gittik. Demek istiyorum ki bu eitimdeki bozukluklar iki trl insan kard: Birisi maymundan geldiine inanan diyelim ve gerek Trk slam kltrnden yoksun demokrasiyi Demokrasi zaten yeni gelmiti hayatmza, ama biz farklydk. imdi size en gzel cevap u olabilir: htilale gelen bizler snfmzn birincisiydik, Iklar Asker Lisesinin birincisiydi, Harp Okulunun birincisiydi, Harp Akademisinin birincisiydi, Muzaffer de, Numan da ve Celal Bayar Cumhurbakanyken Numan iki defa tebrik ediyor. Birisi, Harp Akademisinde birinci olduu iin, ikincisi de konumasn ok beeniyor. Yani bizim giriimiz herhangi bir snf subay gibi deil. ZCAN YENER (Ankara) Menderese kar tavrn, demokrat iktidara kar kanaat deitirilmesinin sebebi ne?

1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER imdi, tabii, kar tarafn btn sebeplerini saymak mmkn deil. Bunlardan mesela bir tanesi, subaylara verilmesi gereken bir arazi varm, ev yapacaklar, basna verilmi o arazi, buna kzyorlard. Ben yedek subaylarla da lkeyi idare ederim. szn sylemi, ona kzyorlard. SELUK ZDA (Manisa) Peki, efendim, ok zr dilerim, zcan Bey beni balarsa hemen ok kendisini takviye etmek iin soracam. Samet Kuu, darbe giriimini Menderese haber verdi. Sizler de madem darbe giriimini duydunuz, niin Menderesle beraber olup da engellemediniz efendim de darbenin ierisine girdiniz? 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Verdik, ite, onun iin gnderdik. ZCAN YENER (Ankara) imdi, yle anlalyor ki bir darbe sreci vard, cuntalama vard, siz bu cuntalamay kurmadnz ama, sonradan dhil oldunuz. 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER O cuntay, o darbecilerin Trkiye'ye verebilecekleri zarar nlemek maksadyla biz ZCAN YENER (Ankara) Dhil oldunuz, sonradan m dhil oldunuz, sizler banda iinde miydiniz darbenin? 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER te, kurulmu zaten o tekilat. ZCAN YENER (Ankara) Siz kimler sonradan dhil oldunuz? 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Biz, Trke, Numan, Muzaffer, ben, 4 kii. ZCAN YENER (Ankara) Siz sonradan dhil oldunuz darbeye? Yani var olan bir cuntalama memlekete ve millete kt sonular dourtaca iin sonradan dhil olduk diyorsunuz? 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Efendim, dutluklar vard o zaman, o dutluklarda sabah ezanna kadar konutuk. En son Numan dedi ki: Bir kmazn iindeyiz. Biz girmezsek bu hareketin iine Ordu iindeki kavgalardan haberiniz yok, efendim, smet Paaclar, smet Paaya kar olanlar ciddi kavgalar veriyor. Onun iin, eer biz girmemi olsaydk kan gvdeyi gtrrd dedim ya, hemen arkasndan dorusunu Allah ve Resul bilir diyorum.

ZCAN YENER (Ankara) Peki, bir soru da yle soraym, o dnemde darbenin dnda kalmak mmkn deil miydi? 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Hep bunlar dndk, mzakere ettik uzun uzun bunlar. Deildi. Onlar bizi engel grrler ey olarak ve bizi de beraber gtrrlerdi. Yani bizim darbenin dnda kalmamz memlekete fayda salayamazd katiyen. Bu, tabii, bizim aklmzn, fikrimizin ifadesi, Allah ve Resulnn kayd nedir, onu bilemem. Biz muhakkak girmek ihtiyacn duyduk. ZCAN YENER (Ankara) Peki, siz 14ler olarak aranzda grrken kar taraf derdest etmek, onlar etkisiz brakarak Bunlar lkeyi kt yere gtrecekler, smet Paaya teslim edecekler iktidar, o hlde biz bunlar derdest edelim, yoksa onlar bizi derdest edecekler. diye tavr ierisine girdiniz mi, hesap yaptnz m, yoksa beklediniz mi? 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Yok, hesap yaptk, hazrlklarmz vard bizim de, toplanyorduk arkadalarla, bunlar nasl tasfiye ederiz, planlarmz vard, onlarn da vard. ZCAN YENER (Ankara) Onlar nce davrand. 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Efendim, ordudaki kkleri ok kuvvetliydi onlarn. SELUK ZDA (Manisa) Galip gelseydiniz ne yapacaktnz? BAKAN Galip gelmeden nce, rahmetli Trkein Numan Esine Sen bu ite ge kaldn, bizi de ge braktn. mealinde kitapta bir hatras var. Onunla ilgili nedir bilginiz? 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Efendim, biz ne diyelim, Trke grubu diyelim adna, Eylln sonuna doru en kuvvetli insanlardk. Yani yapabilirdik, onlar tasfiye edebilirdik, fakat ondan sonra bize bal olan kuvvetler tek tek kar safa getiler. BAKAN Numan Esinin ihmali oldu mu orada? 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER O Trke Beyin ifadesi yle, ben o noktay pek aklayacak durumda deilim. SELUK ZDA (Manisa) Ne yapacaktnz efendim, darbeyi baardnz, seime mi gtrecektiniz lkeyi? 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Mahkemeleri brakacaktk. BAKAN svire modeli, yurt dna k olacakt.

ZCAN YENER (Ankara) Sizin Amerikayla, daryla bir balantnz var myd? 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Kesinlikle. ZCAN YENER (Ankara) brlerinin var myd? 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Onlar hakknda phelerimiz var. yle ki bir gn biz toplant salonundayken -yukarmzda ktphane vard Meclisin- benim yardmc arkadam bana geldi dedi ki: Bugn bir yabanc, ngiliz geldi, burada kitaplar kartrd. falan ve Mecliste olmamas lazm. Bizi dinleyebilirler, ona msaade edenin Fikret Kuytak olduunu rendik. Yani biz giremiyoruz, birok vatandalar, ngiltereden birisi aratrma yapyormu, Fikret Kuytak buna msaade etmi. ZCAN YENER (Ankara) Bir ey de u: Bu 6-7 Eyll olaylar oldu stanbulda, bu Rumlara kar bir hareket oldu, arkasndan da Londra ve Zrih Anlamalar olutu. Bu gelimelerin bu cunta faaliyetlerine etkisi ne oldu? 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Efendim, ok hazindir Grsele mektup yazmlar, 3 milletvekili, emi Ergin, Ethem Menderes, bir kii daha vard, Stk Yrcal. Mektubu havale etmi Komiteye Grsel, gerei ricasyla. zel konumak istiyorlarm. AHMET TOPTA (Afyonkarahisar) Kiminle zel konumak istiyorlarm efendim? 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Grselle. Grsel gerei ricasyla Komiteye gndermi yazy, Komite de bizi, Muzafferle ikimizi grevlendirdi, gittik Harbiyede bunlar bir odaya aldk. Aman efendim, yle taarruz ediliyor ki Menderese, Bizim hibir kabahatimiz yok, laf dinlemiyordu, ite, bunlardan dolay onlar oldu. Celal Bayar da itham ediyorlard, darya ktk, Vah vah dedi Menderes, hem ierden hem dardan muhasara edilmisiniz. ZCAN YENER (Ankara) Yani bu 6-7 Eyll hadiseleri cuntann faaliyetlerini hzlandrd, dardan da destek alarak, onu mu demek istiyorsunuz? 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Dardan destek aldn kesin syleyemem, fakat ihtimal veriyorum. ZCAN YENER (Ankara) Peki, Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birlii, o zamanki komnist, Marksist ideolojinin subaylar arasnda bir yaygnl var myd, zellikle Trkein karsnda olan mill birlik grubunun, Madanolundan tutun dier unsurlara kadar, byle bir ideolojik kartlk olumu muydu?

1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Efendim, biz Trkiye'ye dndkten sonra lk Ocaklar kuruldu falan, o dnem ayr tabii, ama, ordu iinde komnist hareketler de ok yava da olsa geliiyordu, vard. SELUK ZDA (Manisa) Yani darbeyle alakas yoktu. 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Yok, darbeyle alakas yoktu. ZCAN YENER (Ankara) Cemal Grselin darbeden haberi var myd, darbe srasnda haberi var myd? O sralarda ayrlmt mektup brakarak Cemal Grsel, bu gelimelerden haberi var myd darbe olurken? 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Cemal Grsel zmire evine ekilmiti. Onun da daha evvel zntleri varm, mektup yazm, o mektubun muhtevasn, ben u anda bilmiyorum, o mektup arivlerde vardr herhlde. SELUK ZDA (Manisa) Var, evet, biz de bulduk, Tekin Arburuna ve Enderhun Paaya Genelkurmay Bakanna ok ciddi hakaretler yapld, tacizler, er rtbesine indirildi. Siz de o zaman Mill Birlik Komitesi yesiydiniz. Bu konular hi Mill Birlik Komitesinde gndeme gelmedi mi, mdahale etmediniz mi? Yani bir Genelkurmay Bakann er rtbesine indirip, bir er tarafndan tartaklanmas 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER O zaman Mkerrem Sarol Beyi tavsiye ederim, grn. SELUK ZDA (Manisa) Yayor mu? BAKAN Yaamyor o, anlar var. 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Nazl Ilcak Hanmefendi ondan bahsediyor. ZCAN YENER (Ankara) Peki, ben bir ey daha SELUK ZDA (Manisa) una bir cevap versin de Hocam. Mill Birlik Komitesinde bu konu hi insani olarak gndeme gelmedi mi? Yani Menderes tutuklanm, btn Demokrat Partililer Yassadada ve ayn zamanda Kayseri Cezaevindeler. Bir general er rtbesine indirilmi, bir er tarafndan evinden alnp gtrlyor ve dayak atlyor. Yani bunlar Mill Birlik Komitesinde hi gndeme getirmediniz mi? 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Ben haberleri elli sene sonra reniyorum Sayn Vekilim. SELUK ZDA (Manisa) Haberiniz yoktu.

1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Yok, haberimiz yok. ZCAN YENER (Ankara) Orada da karartma var. Peki, atma kavgaya dnen bir ey oldu mu MBK yeleri arasnda? 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Hepimizin o dnemde er drder silah vard zerinde. ZCAN YENER (Ankara) er drder silahla toplantlara m gidiyordunuz? 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Evet, her an birbirimizi vurabilirdik. Kitapta okuduysanz BAKAN Hepsini aldlar Libyaya giderken senden. 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Efendim, Trke o gn kapya yakn bir yerde oturmu, ben de dar kma ihtiyac duydum, kulana eildim, Mehmet Aliye haber vereyim, kuatsn m Meclisi. dedim. Defol. dedi. aka, aka. dedim. Mehmet Ali Meclis Muhafz Tabur Komutanyd ve bizim grubu destekliyordu. BAKAN O da var kitapta. ZCAN YENER (Ankara) Peki, yle bir ey var: 1920den bu yana -ondan ncesini saymyoruz ama- darbe gelenei yok orduda, yani Mustafa Kemalle beraber, smet nnyle beraber, 14 Mays 1950 seimlerine kadar bir gelenek yok. Kimin aklna geldi, Ya, biz silahlanalm, bir cunta oluturalm ve bunun vastasyla ynetimi biz alalm da sivilleri biz ynetelim. diye bir fikir, bir dnce nasl olutu? 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Bu bizim fikrimiz deildir, ama orduda byle bir fikir vardr, o fikrin zirvesinde de Talat Aydemir vardr. Bizim grmz deildir. SELUK ZDA (Manisa) Peki, efendim, Talat Aydemir-Trke grmesine vkf mydnz? Daha sonra siz 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Bandan balayaym ksaca, Atatrk Orman iftliine davet etti Trke bizi. SELUK ZDA (Manisa) Hangi tarihte oldu efendim? 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Syleyeceim. Aydemirin ihtilale teebbs etmesinden bir mddet nce, 21 Mays 62 galiba, orada, Orman iftliinde, Trke, ben, Kaplan, Rfat ve bir de Muzaffer vard.

Trke dedi ki: Beni Talat davet ediyor konumaya, gideyim mi gitmeyeyim mi? Ahmet fikrini syle. Ben vardm o srada. Dedim ki: Efendim, gitmeyin. Talat Aydemir, bir de havac bir cuntac vard ARI BRAHM EEN NVERSTES YRD. DO. DR. CENGZ SUNAY Halim Mente. AHMET TOPTA (Afyonkarahisar) Hatrlayabildii kadar sylesin, siz 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Bunlar Halim Mente ile ikisi idamlar destekleyen adamlardr, bunlar siyasi anslarn kaybetmilerdir, bunlar iin soru u Ya devlet baa, ya kuzgun lee. Bu bizim ahlakmza, memleket severliimize katiyen smaz. Biz yle bir soru sorar, onu yaparz. Trkiye'miz iin en iyi, en mspet hareket tarz nedir? Ve bu hareket iinde grev der mi? Derse ne olur? Biz bunlar dnmek zorundayz, gitmeyelim. dedim. Kaplan Ahmet Beyin grlerine itirak ediyorum. dedi. Muzaffer ve Rfat Gidin efendim. dedi. Gittiler, grtler. Biz grmelerden Anlaamamlar. AHMET TOPTA (Afyonkarahisar) Hangi konuda anlaamamlar efendim? Liderlik konusunda m anlaamamlar? 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Efendim, ne konutuklarn bilmiyoruz, nk biz stanbulda oturuyoruz, Ankarada Rfat Baykal ile Muzaffer zda gitmiler. AHMET TOPTA (Afyonkarahisar) Hayr, anlarnzda Trkele liderlikte anlaamadklarn ifade etmiler. diyorsunuz da onun iin sordum. 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Arkadalardan duydum, kendi bilgim deil. ZCAN YENER (Ankara) Benim son sorum da u: Bu sre ierisinde cuntaya katlmak zorunluluktan kaynakland, nk br taraf ok iyi niyetli deildi, baka lkeyi felakete gtrecek bir yaklam ierisindeydi, onun iin biz girdik. diyorsunuz ama, soru u: Acaba sizin bu sre ierisinde unu iyi ki yaptk, u da yaplmasayd, bundan da ok zldk dediiniz ne var? 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Bu soruyu bana Sait Bilgi sordu, Ahmet Bey, rahat uyuyor musun? dedi. Dedim ok rahat uyuyorum, hatta boyum uzuyor yataa yattm zaman. Nasl olur? dedi. Eer biz olmasaydk ilk kuruna haberdar deiliz, detaylarn bilmiyorum, Trke de anlatmad.

dizilecek sizdiniz. dedim. Bir gn o general, demin ismi gemiti yardmc olun, Stk Ulay, ilk gnlerde dedi ki: Paam, bunlar bize sayarak vermediler, bana brakn bunlar. dedi. Bunun manasn dnn. Hatta yakasna yapmtk. Sait Bey, yattm zaman boyum uzuyor. dedim. Bakn, tek tek, mnferit olaylar veriyorum, Peyami Safa, ondan sonra dieri, okudunuz kitapta herhlde. BAKAN Hocam, tamam. Evet, buyurun Cengiz Bey. CENGZ YAVLOLU (Erzurum) Efendim, ben de hayrl, uzun mrler diliyorum size, Mevla hayrl, salkl, shhatli yaamay nasip etsin size. 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Allah raz olsun, cmlemize. CENGZ YAVLOLU (Erzurum) imdi, tabii, anlattklarnzn bir tarafnda CHP var ve Sayn nn var 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Efendim, bu subaylarn hepsi nny sevdiinden, onun emrine girdiinden deil, hayat felsefeleri yle. Evet, tabii, onlarn da tesiri ok. CENGZ YAVLOLU (Erzurum) Evet, efendim. Soracam sorunun bir n hazrl iin sylyorum bunu, fakat ayn zamanda da sizin kurmu olduunuz 14ler grubu ierisinden 3 kii de, 14lerden sonra 8ler ierisinde olanlar geip CHPden milletvekili oldular. te, Orhan Kabibay, Orhan Erkanl ve rfan Solmazer. Dier tarafta Talat Aydemirle grmeler var. Yani yle bir ey kyor efendim, o insanlarn dnceleri CHP merkezli, nn merkezli olduu iin kar kyorsunuz, ama dier taraftan da kuatlmlk o kadar fazla ki sizin arkadalarnzn bir ksm da onlardan. BAKAN Bir birliktelik yok yani. CENGZ YAVLOLU (Erzurum) Evet, byle bir ey mi var? Bir de, zannedersem Seluk Abi sordu, imdi durum byleyken hemen 60 ncesinde de Demokrat Parti arlkl bir ordu var, ordunun grnm byle en azndan. imdi, byle bir durumda 60a gelindii aamada, o arl temsil etmek, yani sizin o kltr eksenli dncenizi orada devam ettirmek daha kolay gibi geliyor.

imdi, iin bir bu taraf var, bir de bunlarn hepsini toplu olarak ynlendirebilen bir basn var myd, baka bir g var myd? Dardakilere yok dediniz. Dediniz ki Darda Amerikann veya ite, solcular araclyla da Rusyann bir ilgisi yok. 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Ondan bizim bir milim haberimiz yok. ZCAN YENER (Ankara) Haberimiz yok. dedi, yok demedi. 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Olmu olabilir, o ahslarn CENGZ YAVLOLU (Erzurum) Ama ilgintir, Sayn Demirelden de benzer bir cevap almtk, yani orada da byle bir ey 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER O ne dedi? BAKAN Net bir bilgisi yok, Bizim bilgimiz yok. diyor, Bize gelen bir ey yok. diyor. CENGZ YAVLOLU (Erzurum) Bunlarn bu CHP ve CHP taraftar orduda olanlarla sizler arasnda net bir ayrm var myd efendim? Yani Bunlar onlardan, bunlar da bizden. diyebiliyordunuz? nk ondan sonra 14leri soracam size. 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER imdi, ordu iinde ok eitli dalgalanmalar vard, Halk Partiyi tutan, Demokrat Partiyi tutan, komnist olan kiiler vard. Bizim mcadelemizde atmal olurdu, kavgaya varan durumlar da olmutu aramzda, kta subayyken ktalarda da vard bu atmalar. te, Menderesin tahkikat komisyonlarna kzanlar, ondan sonra Ben yedek subayla orduyu idare ederim. diye hakaretler, asl olmayan szler bunlar ama, orduya gerek olarak yansd. imdi, d lkeleri arkadalar da sordu, d lkelerin aya olduunu, eli olduunu bilmiyorum, yalnz bizim ekibimizin kesinlikle, bizim hibir d gle kesinlikle balantmz yok. CENGZ YAVLOLU (Erzurum) Kabibayla Trke arasnda bir kavga oldu mu, liderlik kavgas? 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Tartmas oldu. Efendim, yurt dna 14ler gittik, orada da tartmalar balad, 14lerin lideri Trke mi olsun, Kabibay m olsun? Bu tartmalar srasnda kavgaya varan meseleler oldu, baya kavga ettiler, kavgay nledik. Baya kavga, yumruk yumrua. Sonra 8ler ve 6lar olarak ikiye blnd 14ler, Avrupada blnd. Bu da vard, kitapta olmas lazm. Haberimiz yok.

BAKAN Var o da. 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Vaktinizi almamaym onunla. Yani Kabibayn da lider olma arzusu vard. Kasm Glek 14lerin iinden bazlarn Halk Partisine davet ediyordu, hatta birisi diyor ki: Artk Trke meselesi ortadan kalkt, Trkein partiye gelmesini istemiyorlar, geri kalanlar partiye aln. te, ondan sonra dediiniz oldu, nn ne dedi, onlar partiye gelince bir sz var. Hatrlyor musunuz? ARI BRAHM EEN NVERSTES YRD. DO. DR. CENGZ SUNAY Evet, 27 Mays konusunda Cumhuriyet Halk Partisine taarruz edecek 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Siz beni dinleyeceinize arkadamz dinleseniz daha iyi olur. AHMET TOPTA (Afyonkarahisar) Onlar biliyoruz efendim, sizden duymak istedik. BAKAN Ne dedi? Tam hatrlayamayabilir de o yzden diyorum. YRD. DO. DR. SELUK TANAY 27 Mays konusunda Cumhuriyet Halk Partisine taarruz edeceklere artk bu arkadalarmz cevap verecek. dedi. 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Biz o zaman onlara ok kzmtk. SELUK ZDA (Manisa) Size senatrlk teklif edildi mi efendim? 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Edildi. SELUK ZDA (Manisa) Kim etti efendim? 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Bize unlar teklif edildi. SELUK ZDA (Manisa) Neden? 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Yurt dndayken Yurda gelmeyin, albay rtbesinde olanlara bykelilik, aa rtbede olanlara orta elilik verilecek, gelmeyin yurda. CENGZ YAVLOLU (Erzurum) Bu Talat Aydemir olaylaryla 14lerin bir ilgisi 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Kesinlikle yok. SELUK ZDA (Manisa) u sorumu, Cengiz Bey, zr dilerim Sayn Milletvekilim, size kim senatrlk teklif etti? Niye senatrlk teklif ettiler? AHMET TOPTA (Afyonkarahisar) Senatrlk deil, bykelilik.

SELUK ZDA (Manisa) Yok, daha sonra senatrlk teklif ediyorlar kendisine. Hatralarnda var. 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Efendim, yurt dndayken, o arkadalar, tabii senatrler, Yetkimiz var, sizi de senatrlk statsne alalm. dediler. Hayr, istemiyorum. dedim. Dorudur, yalnz o elilik grevi teklifi de dorudur. Yani nn o zaman yle syledi, Bunlar 27 Maystaki meselelerde bizi savunacaklar. dedi. Bu ok ar geldi bize, arkadalarmza da darldk. CENGZ YAVLOLU (Erzurum) Bu basnn etkisi nasl oldu o dnemde? niversitelerin, basnn, yani bu Komite dndakilerin, askerlerin dndakilerin etkileri nasl oldu? 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Tam anlayamadm. BAKAN Askerlerin, basnn, profesrlerin, niversitelerin etkisi ne oldu? 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Desteklediler efendim, alenen desteklediler. BAKAN O zaman en hararetli kurum kimdi, en ar destei kim veriyordu? 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Sivillerden mi? BAKAN Hem kurum hem sivillerden. 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER niversite ve basn. ZCAN YENER (Ankara) Bunlar destek vermeseydi darbe olur muydu? Yani basn, niversite, genlik, CHP destek vermeseydi asker yapar myd darbeyi? 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Efendim, hatrlayn, bir fikri izale etmenin, dorusunu koymann ok zor mesele olduunu hepimiz biliyoruz. Mesela biz dans edenleri knar ve barrdk, yuh ekerdik. Kolay kolay anlalmyor bu meseleler. Orduya bir virs girmiti, o dine yine kar da getirecek bir virst. imdi, yakn tarihteki bu sk darbelerde bu virsn ok zarar olmutur. Bartlleri biliyorsunuz CENGZ YAVLOLU (Erzurum) Benim bir sorum daha var, onu soraym. Bu emekli inklap subaylarnn emekli edilmelerinde sizlerin bir etkiniz oldu mu? 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Ordudaki subaylar yle rapor veriyorlard: Kadro fazlas, onun iin buna mecburdular. Bu ii uzmanlar yaptlar, her kuvvetten, kara, deniz, hava uzmanlar bu ii aldlar ve yaptlar. Komitenin kalkp da bunlarla megul olmas mmkn deildi, uzman heyetler teekkl ettirildi, bu sebeple oldu bu 7 bin subay. 7 bin subayda siyasi bir ey yok.

CENGZ YAVLOLU (Erzurum) niversitedeki 147lerle ilgili olarak bildiiniz bir ey var m? 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Onu rfan hazrlamt, rfann bilgisi orada oktur, o hususta da benim bilgim son derece azdr. BAKAN Tamam m? CENGZ YAVLOLU (Erzurum) Teekkr ediyorum efendim. BAKAN Ahmet Bey, buyurun. AHMET TOPTA (Afyonkarahisar) imdi bana biraz sabredin arkadalar, bunlar zabtlara girecek. imdi, efendim, ben de uzun mr diliyorum size, salkl bir yaam diliyorum. 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER mrnze salk, hepinize. AHMET TOPTA (Afyonkarahisar) Sorduum sorular sakn yanl anlamayn, aklanmas gerektii iin sorduum sorular olarak alglayn. Dediniz ki: smet Paa ve Hasan Ali Ycel zamannda dnya klasikleri diye klasikler evrildi. 1001 Temel Eserden bahsediyorsunuz sanyorum. Bunlarn ne gibi tehlikesi vard? Hangisinde ne gibi tehlike vard? Hi okuduunuz, ey yaptnz var m efendim? Bunlara bir rnek verir misiniz bana? 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Okuduk. Ak Tanrs, Tanras, Zafer Tanrs, Zafer Tanras, gibi ok eyler vard. AHMET TOPTA (Afyonkarahisar) Bunlar bizim Kltr Bakanlmzn yaynlarnda, bizim yurt d tantmlarmzda Trkiye'nin Eros, Ak Tanrs, bunlar mehur olan eyler, tablolar aslyor imdi, bunlarn neresinde bir saknca grdnz? 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Bunu zatalinize soru sormak eklinde anlamayn. AHMET TOPTA (Afyonkarahisar) Estafurullah, tabii, istediiniz gibi syleyin. 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Trkiye'nin u anda bile kltr istilasnda olduunu gryorum. Kzlarmza Yunan kyafeti giydir, toprak kadehlere arap koy, arap tanras olarak iir. AHMET TOPTA (Afyonkarahisar) imdi, efendim, anlyorum ki siz Trk slam devletine dntrmek iin Trkiye'yi 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Aynen, unu da syleyeyim Buyurun siz sorunuzu tamamlayn.

AHMET TOPTA (Afyonkarahisar) bir cunta kurdunuz. Aslnda cuntann amac 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Cunta deildik biz. AHMET TOPTA (Afyonkarahisar) Biraz nce cunta olarak bahsedildii iin sylyorum, yani bir rgt kurdunuz, bir tekilat kurdunuz, nasl anlarsanz. Zaten Sayn Trke de 1944 ylnda bu iddialarndan, ideallerinden dolay -size gre- ceza ald. Bunu devam ettirdi Sayn Trke, siz rencisisiniz, sizleri toplad ZCAN YENER (Ankara) Sonra beraat etti. AHMET TOPTA (Afyonkarahisar) O ayr, yani beraat etti, MHP sulu. demiyorum zaten, byle bir olay var orta yerde, ondan bahsediyorum. Sizlerin toplad, sizler birlikte fikir birliine vardnz. te, Hasan Ali Ycelin davranlar, hatta buna, siz, belki daha ok ey syleyeceksiniz, biraz zamanmz olsa, te, ky enstitleri, halkevleri, smet Paann uygulamalar, bunlar ok ktye gidiyor, bu devleti ele geirip Trk slam sentezini ieren bir devlet kuralm, bir hkmet ekli kuralm. diye bir hedefiniz olmal. 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Hayr. AHMET TOPTA (Afyonkarahisar) Kald ki daha ilk, lise zamannzda tiyatro yapmsnz kyde, sonra lk kltr birlii kanun tasarsna kadar gitmi bu i. Dolaysyla, smet Paaya kar da hi beenmeme, hatta imdi bizim siyasi hasm grdmz, yani dmanlk deil de siyasi hasm, rakip, ktye gtren adam gibi bir adam gibi bir imaj var smet Paann sizin gznzde, var byle bir imaj, anlarnzda da zaten anlatyorsunuz. Ve anlarnz ben zevkle okudum tabii, ama anlarnzda yazdnz eyler, rnein bir olay anlatyorsunuz annzda, Jandarma geldii zaman kye, ky ocuklar atlarn tutarlard. te, Cumhuriyet Halk Partisinin hli buydu. diyorsunuz. Yani jandarmann atn tutan ky ocuu ile Cumhuriyet Halk Partisi iktidarn zdeletiriyorsunuz anladm kadaryla, deil mi annzda? BAKAN Tam yle demiyor orada. AHMET TOPTA (Afyonkarahisar) imdi, ben de daha sonraki dnemleri yaayan bir insanm, ben de bir ky ocuuyum, ormanclar geldii zaman ormanclara koutururduk, oluk ocuk, byk kk, kim varsa. Yani imdi smet Paann dneminde, jandarma atyla gelince, onu kahvenin nnde oturan iki kii onun atn alp almamas

konusunda smet Paann herhlde bir talimat, bir tamimi yoktu deil mi? Bir yasa yoktu, bir ynetmelik yoktu, yani byle olacak diye. 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER O zaman, msaade edin, bu 12 Eyllden sonra tutuklandk, Deniz Baykalla ayn yerdeydik. Birka defa Deniz Baykal bana geldi, Bizimkiler sizinle grmek istiyorlar. dedi. Biz orada hadis dersi yapyorduk, Msait deiliz. dedik. Bir gn derse ara verdik, dedim imdi msaitim. Beraber gittik, bir salona toplanm arkadalar, ok nazikne karladlar arkadalar. 10 karyola olduuna gre, her karyolada da 2 kii olsa en aa, 20 kii vard herhlde. Buyurun. dedim. 27 Mays sordular. Ben bildiim kadaryla cevapladm. Sonra bu milleti tanyp tanmadm konusu gndeme geldi. Dedim ki arkadalara, Siz bu milleti tanmyorsunuz. Daha ak konuaym ve nihayet kalkt Deniz Baykal, Ben Ahmet Beyin grne aynen katlyorum, biz milleti tanmyoruz. dedi. BAKAN Cezaevindeydi deil mi bu? SELUK ZDA (Manisa) 80de tutuk evindeyken. BAKAN O da var, hatralarda var. 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Yani imdi smet nny karmzda hedef olarak grmeyin. Yaptklar hareketler bizim grmze zt hareketlerdi, ben onu ifade etmek istiyorum. Yalnz bir ey sordunuz, Trk slam sentezi konusu. Bu sentez kelimesi bana aittir. Ahmet Arvasi geldi, dedi ki: Sentez kelimesi beni rahatsz ediyor, nk ben Trk deyince slam, slam deyince Trk hatrlyorum. O zaman Trk slam medeniyeti kelimesini kullandk. O kelime bana aittir. Yalnz, imdi, madem sordunuz, ksa anlatmaya msaade edin efendim. BAKAN Buyurun. 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Dnya yllarca Karl Marxn peinden gitti. Bunun insan ftratna uymad grld ve kt. Bugnk dnya sistemi de deneme hlinde, hatta denemenin de neticeleri alnyor, bunun da keceine ve peygamber bir yol takip edileceine dnyada inanyorum, laikliin dnyada sktna inanyorum. AHMET TOPTA (Afyonkarahisar) Dnceleriniz tabii, yani saygdeer dnceler

1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Bu dncem imdi olmu deildir. AHMET TOPTA (Afyonkarahisar) Yani zaten unu sylemek istiyorum efendim, ben anlarnzda okuyunca, bu dnceleri hayata geirmek iin biz ihtilal yapmak iin toplandk gibi bir alg var, yoksa insanlar niye toplansn, tekilat kursunlar ordunun ierisinde. 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Bunun iin ihtilal olmaz, o bir fikirdir, geliir AHMET TOPTA (Afyonkarahisar) imdi, smet Paann, yani bir jandarmann, biraz nce sylediim, atn tutan kyllerle, ite, Cumhuriyet Halk Partisinin hli buydu, memleketi bu hle getirdi. diyorsunuz 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Hayr, bunu demek istemiyorum. AHMET TOPTA (Afyonkarahisar) Hayr, burada anlarnzda BAKAN yle demiyor, aklasn kendisi. 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER yle demek istemiyorum, sert tutumu vard, Cumhuriyet Halk Partisinin tutumu ok sertti. AHMET TOPTA (Afyonkarahisar) imdi, bunun sertlikle ilgisi yok 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Efendim, Deniz Baykal bu dediimi kabul etti AHMET TOPTA (Afyonkarahisar) Efendim, Deniz Bey 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Yani Siz halk tanmyorsunuz. dediim zaman kabul etti ve AHMET TOPTA (Afyonkarahisar) Efendim, imdi, bir de Menderes dnemi uygulamalaryla ilgili, ite, smet Paann Kayseri, Geyikli, Uak seyahatleri dnda, tahkikat komisyonu dnda sizi rahatsz eden, yani toplumu rahatsz eden eyler olduunu fark ettiniz mi, yoksa toplum hi rahat deil miydi? rnein Blkbann vilayetini kaza yapt iktidara geldikten hemen sonra, Cumhuriyet Halk Partisinin mallarna el koydu, gazetelere yasak geliyor, iktidar aleyhine iki kelime yazan ieriye, kelime yazan ieriye, bir vatan cephesi kurdu. Siz bunlara tanksnz. Her gn radyoda hava raporu yaynlanr gibi binlerce isim, filan kyden, filan kazadan, Ali, Hasan, Hseyin binlerce insan, hatta hesaplamalara gre radyoda yaynlananlarn Trkiye nfusunu gemi ou, yani bunlar toplumda bir rahatszlk yaratmyor muydu da smet Paa ihtilal yaptrmak gibi bir ey

1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Sylyorlar efendim, artlar tamam olunca ihtilal meru olur. diye sz var, tarihe gemi. AHMET TOPTA (Afyonkarahisar) Yani artlar tamam olmu mudur size gre de? 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER te, Halk Partisini tutan subaylar artlar tamam oldu. diye kabul ediyorlar AHMET TOPTA (Afyonkarahisar) Siz de onlarn iinde, bizzat 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Hayr. AHMET TOPTA (Afyonkarahisar) Aman efendim, imdi yle bir ey hatrlataym size, yani hatrlyorsunuz, sylediim zaman hatrlayacaksnz, anlarnz okuyoruz, siz ilk gn radyoevine giden mfrezenin bandasnz. Hatta size sormular, Gcn yeter mi? diye, Ben yaparm, giderim. demisiniz. lk stanbul Radyosuna giden sizsiniz. 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Evet, orada yaptm okudunuz mu? AHMET TOPTA (Afyonkarahisar) Tabii, okudum. 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Ne diyor? AHMET TOPTA (Afyonkarahisar) Hepsini okudum efendim. 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Size sormuyorum, kusura bakmayn AHMET TOPTA (Afyonkarahisar) Estafurullah. 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER te, orada balyor hareket. Bir hanmefendiyi keye sktrm bir yzba, ifade edemeyeceim kelimelerle hakaret ediyor. Yani 27 Tuttum Maysta kolundan halk frlattm. Elinden tuttum, Dur bir dedim. Durdu. Beenmediinizi tekrar ederseniz, bunun manas kalmaz. dedim. zerinde bizim yaptmz tek menfi hareket gsteremezsiniz. Halk Partililerin, ite, karda minaresini grdmz ky Sleymanl. Orada Demokrat Partililerin kaplarna yaz yazyorlar, Kahrolsun 27 Mays, Kahrolsun Komite falan yazmlar ve jandarmaya ikyet ediyorlar, jandarma geliyor hepsini topluyor, 20ye yakn insan. Bana telefon ettiler komu kyden, tanyorlar tabii, valiye telefon ederek meseleyi hallettik. Yani Halk Partisinin hareketleri inkr edilmez.

AHMET TOPTA (Afyonkarahisar) Efendim, anlyorum, tabii, sizin bak anzdan, sizin grnzden, sizin tank olduunuz olaylar yledir, ben sayg duyuyorum, buna baka bir ey demiyorum. Sylediim u: Siz Menderese kar deilsiniz, ama Menderese kar ihtilal yaplyor, ilk bildiriyi radyoevine gtren sizsiniz, Ankaradaki de merhum Trke, Ankarada bildiriyi okuyan da Sayn Trke, sonra siz emniyet mdr yardmcs oluyorsunuz, sonra vali vekili oluyorsunuz, vali yardmcs oluyorsunuz, yani ihtilalin bizzat iindesiniz, devrilen bir iktidar devirenlerin iindesiniz. Yani Biz devirdik ama biz devirenlerden deiliz. gibi bir alg kyor ortaya. 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Peki, imdi, msaade edin, Mkerrem Sarol Beyi evine gidip almak benim grevimdi. Gittim, zile bastk, kt. AHMET TOPTA (Afyonkarahisar) Okuduk onu anlarnzda efendim. 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER O subaylarn ne yaptn okudunuz mu? AHMET TOPTA (Afyonkarahisar) Anlarnzda okuduk. 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Bizden teslim alan subaylar vard, 3 kurmay binba Ge ulan. dedi, Ulan deil, Mkerrem Beyefendi. dedim. AHMET TOPTA (Afyonkarahisar) Efendim, ordunun ierisinde yle subay da var, sizin gibi de var, baka trls de var. Yani bir toplumun ierisinden her trden insan, bunlar tekil rnekler, bu tekil rneklerden yola karak diyorum, yani BAKAN Biraz genelletirir misin, somuta indiin zaman AHMET TOPTA (Afyonkarahisar) Sonra baka bir ey syleyeyim. imdi, orada, anlarnzda anlatyorsunuz, kk kk anekdotlar anlatyorsunuz. Ben sizin konumalarnz dinlediim zaman ya da biz bunu tutanak hline getirip yarn yaynladmz zaman, sanki milletin kafasnda, sizin dnceleriniz, Menderes dneminin ihtilalin oluunda ok nemli bir eyi yok, smet Paann dedii lafn bir arl var gibi bir alg kyor. zin verir misiniz. 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Estafurullah. AHMET TOPTA (Afyonkarahisar) imdi, ben de o ihtilali ocukken yaam insanlardan biriyim, biz de bir Mslman ocuuyuz. Benim ablam 3 tane yeenimle beraber sabah ezanndan nce bizi kaldrrd yatan zerine oturtur, abdest aldrr, babalarmza bir ey olmasn diye bize dua ettirirdi. Niye? Vatan Cephesine kaydolmayanlar gtrecekler

Cuma gnne kadar. denildii iin. Bunlar bizler de yaadk. Yani bu tekil rnekler btnyle genellendii zaman, yarn bu anlarnz, sizin htilali yaptk ama biz yapanlardan deildik. htilali yaptk ama smet Paaya kar yaptk. gibi bir alg oluur. 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Hayr, yle deil. smet Paay tutan subaylarn ok zalim olduklarn biliyorduk. O subaylarn, smet Paay sylemedim. Yani onlar hkim olursa Trkiye'ye bunlar ok zulm ederler bu millete, gelin, gidelim de bir fren olalm bu zulme kar. te, anlattm, Atatrkn Ben size taarruz emrini vermiyorum, lm emrini veriyorum. dedii bir ihtiyarn bandan fesini yrtp, sakaln kestirip alaya alaya evine gnderen bir albay vard, Kara Vahit, belki hatralarda geiyor o. BAKAN Geiyor. 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Atatrkn verdii lm emrini tutan bir gazi, yine Atatrkn ordusundan bir albay tarafndan dvlyor, svlyordu. Biz bunlar dile getirmeye altk. imdi, Sddk Sami Onar derhl su demedi, Bu fitnedir. dedi. Hfz Veldet Velidedeolu tasdik etti, Hseyin Nail Kubal da Hayr, su olamaz. dedi. BAKAN Ali Fuat Bagilin Anayasa yazmasn m? 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Anayasa yazmasn. imdi, bunlara ne diyelim? SELUK ZDA (Manisa) Anlattklarnzdan korktuk efendim, darbeler olmamal. Mill Birlik Komitesine 3 tane silahla giriyorsunuz 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Darbeler olmamal ama bu darbeleri zamannda takip etmeyenleri de darbeciler gibi kabul etmeli. BAKAN Gzel. Ahmet Bey, bitti mi? CENGZ YAVLOLU (Erzurum) Bir Akis dergisi var efendim sizin dneminizde. 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Evet, onun damad karyordu galiba onu. CENGZ YAVLOLU (Erzurum) Metin Toker karyordu. 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Bizi, 14ler imethediyor, Altlarna serilen haly temizletmediler. diyor AHMET TOPTA (Afyonkarahisar) Akis dergisi 14leri metheden bir dergi.

CENGZ YAVLOLU (Erzurum) Ordudaki etkisi nedir? diye soracam Ahmet Abi. 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Metin Toker methediyor, onu hatrlayacaktr arkadalar, 14lere o kadar ey teklif edildi, kabul etmediler. diyor. SELUK ZDA (Manisa) Efendim, nemli bir soru sorabilir miyim. Siz darbeyi yaptnzda, Mart aynda anlurfada Bedizzaman Said Nursi 1960 ylnda vefat ediyor. Srgnde kendisi, yirmi yedi yl bir srgn hayat yayor, daha sonra 27 Maysta darbe yapyorsunuz, Silahl Kuvvetler olarak cunta bir ekip duruma el koyuyor, mevcut iktidar derdest ediliyor ve srgne gnderiliyor ve daha sonra da idam ediliyorlar. Bedizzaman Said Nursi Hazretlerinin niin mezarn, oradan naan aldrttnz? Niin bilinmeyen bir yere gmdrdnz? Ve bu konuyla ilgili bilginiz var m? Bu meru bir yol mu? Yoksa kendisi srgn hayatndayken tehlike kabul edilen bir kiinin naa da m tehlikeydi? 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Bu soruyla ok muhatap olduk. Bedizzaman Hazretleri byk bir insand, fakat Trk hkmetleri, devleti kymetini bilmemitir. Byk bir insand. Onun iin urada onun bir sz var BAKAN Onlar biz okuruz efendim, var bizde. 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Trk milletini sevmek mesleim iktizasdr. diyor. 25 ihtilali, isyan balatan eyh Saide cevap veriyor. Bunlar biliyorsunuz. Bu byk insann kymeti Trkiye'de bilinmedi. Bilinmedi. imdi, kardei gelmi, ileri Bakanlna. Gelmi diyorum, nk ben o toplantda yoktum, sonra Trketen rendim. Demi ki Bakan, Efendim, kardei geldi, nakl kabir yapmak istiyor. Ne dersiniz? diye sormu. O toplantda hazr bulunanlar SELUK ZDA (Manisa) Mill Birlik Komitesi yeleri 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Evet, artk ka kii evet dedi, ka kii hayr dedi, ondan haberimiz yok, nk ben yoktum o toplantda SELUK ZDA (Manisa) Daha sonra renemediniz mi efendim? 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER te, Trketen rendim. SELUK ZDA (Manisa) Niye? Belgeler sizin elinize gemiyor muydu?

1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Gelmi, sylemi, ka kii yaplsn dedi, ka kii yaplmasn dedi onu bilemiyorum, onay km, Bakana bildirmiler, ona msaade etmi, onun zerine almlar Urfadan, kendi nakl kabir edecekleri yer neresidir, ben onu da bilmiyorum. SELUK ZDA (Manisa) Neden bilmiyorsunuz efendim? Yani size sylemediler mi, resm yaplmad m bu iler? Devlet resm yapmad m bu ii? Gayri resm mi yapt? 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Komite iinde o gn hazr bulunanlara sormu Bakan, hazr olanlar da Peki. demiler ve bunu da takip etmemize ey yok. SELUK ZDA (Manisa) Daha sonra, bilinmeyen bir yer, hl bilinmiyor, yani Said Nursinin mezar hl bilinmiyor, bu bir devlet srr m? Resm mi yapld bu i, acaba gayri resm mi yapld, bir devlet srr m bu? 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Sizin nasl bu zulmn yapldndan haberiniz yoktu, imdi rendiyseniz, ben de sizinle beraber ayn tarihte rendim. Belki siz benden bir saat nce rendiniz. O hadisenin de mahiyetini, nereye gittii, gtrldn SELUK ZDA (Manisa) Bunu Trkee sordunuz. Resm kayt m, yani Bir devlet srr m dediler size? 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Hayr, efendim, bu ileri Bakanlnn arivlerinden karlabilir. SELUK ZDA (Manisa) Evet, teekkr ederim. BAKAN Evet, msaade ederseniz. Darbecilerin, 60 ve 71in zellikle mal varlnn da aratrlmasn sylediniz. 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Syledim, mesela Muhsin Yazcoluna Bunlar beyanat olarak ver. dedim. BAKAN Bizim elimize glendirecek ne verirsiniz? Yani undan balayn, u kiilerden balayn, u kurumlardan balayn diyebileceiniz somut ne var tavsiyeniz? 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Ben Trkiye'de ahlakn sratli bir k iinde olduunu gryorum, aileyi de buna ekleyebilirim. Aileler sratle kyor. Buray sizlere ayrdm. Benim gzmde aile, madde gzyle toplumun en

kk birimidir, mana gzyle dnyann en byk imparatorluudur. Aile, devlet korunur gibi korunmaldr. imdi, bu Genelkurmay Bakan Kvrkoluna yazdm mektup var, onu msaade eder misiniz? BAKAN Suretini alalm isterseniz, bir fotokopisini alalm m? SELUK ZDA (Manisa) Ne yazdnz efendim Kvrkoluna? SELUK ZDA (Manisa) zetini syleyin efendim bize. 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Yine birinin okumasn rica etsem. SELUK ZDA (Manisa) zcan Hocam okusun. BAKAN Uzun, bir iki paragraf okuyalm. ZCAN YENER (Ankara) imdi, yle bir ey: Sayn Orgeneralim, evvela kendimi tantaym. 27 Mays 60 ihtilalinde istihbarat birimlerine gelen bir cmleyi dikkatlerinize arz ediyorum: Trk Silahl Kuvvetleri 27 Mays 60 ihtilaliyle ulat sevgi, sayg ve itibara Sakarya Zaferinde bile ulamamtr. Trk Silahl Kuvvetleri 27 Mays 60 ihtilaliyle ulat sevgi sayg ve itibara Sakarya Zaferinde bile ulamamtr. Tabii, bu bilgiler tamamen yanlt. 28 ubat kararlaryla koskoca bir millet mrteci ilan edildi veya yle algland, dikkatler irticaya evrildi, fakat bundan en ok hrszlar ve hortumcular istifa etti. nemle arz ediyorum ki bu milletin iinden ve kltrnden bir Humeyni kamayaca gibi, bir Hitler ve Mussolini de kamaz, ancak slam d olaylar da cereyan etmiyor deil. Bize oy vermeyenler Mslman deildir, patates dininden. gibi aldatc szler, Kabei erifin avlusuna, Arafatn tepesine seim sand tayan din simsarlar dikkatlerden kamamaktadr. te yandan ne olduklar belirsiz Aczimendi, Hizbullah ve bunlara benzer rgtler Trk milleti tarafndan takbih edilmektedir. Malumlarnzdr ki slam zulme ve vahete yer vermeyen bir sevgi dinidir. Sevgili Peygamber bir hadisi eriflerinde yle buyuruyor: man etmedike cennete giremezsiniz, birbirinizi sevmedike iman etmi saylmazsnz. diyor. Sayn Orgeneralim, slam ruh, mill terbiye ve ahlak btn messeseler tahrip edilmektedir. Asker okullara giri imtihanlarnda ve mlakat blmlerinde sorulan sorular halk arasnda kulaktan kulaa dolamaktadr. 60 htilalinin MBK yesi Sayn Muzaffer zda Mill Eitim Bakanln ziyaret etmi, kendilerine, hatrmda kaldna gre teklif gtrd. demi

1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Onu da geelim. En son paragraf okuyun. ZCAN YENER (Ankara) lkemizin kltrel, ekonomik ve siyasi tehditler altnda bulunduu ve dmanlarn ayak seslerinin duyulduu u gnlerde, devlet, zellikle Trk Silahl Kuvvetleri milletle barmaldr. Grdklerimi duyduklarm saygyla dikkatlerinize arz ederim. demi. Tarih ne zaman? BAKAN 97dir. 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Devlet barmaldr ve ncelikle Trk Silahl Kuvvetleri barmaldr. Bu gerginlik nasl giderilebilir? BAKAN Evet, bu darbecilerin mal varlklaryla ilgili bize somut bir bilgi verebilecek misiniz, unlardan balayn diye? ahit olduunuz bir ey var m? 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Efendim, bu Hava Kuvvetleri Komutan Tahsin ahinkaya Time Dergisi tarafndan dnyann en zengin generali olarak ilan edildi. AHMET TOPTA (Afyonkarahisar) Sizin bizzat tank olduunuzu soruyoruz. BAKAN 60 ve 71e dayal soruyoruz. ZCAN YENER (Ankara) Yani Mill Birlik Komitesinin yelerinden, darbeden sonra ok zengin olan insanlar var m? 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Yok, ite, ben onu dikkate alarak sylemitim. BAKAN Yani siz 80e dayal sylemitiniz. SELUK ZDA (Manisa) Bir soru daha ltfen efendim. Siz 1971de de siyasetle urayorsunuz, 12 Mart 1971 Muhtras dneminde Demirelin apkasn alp gittii dnemde. Siz o zaman siyasetin ierisindesiniz, baktnz ki bu darbeler kt, tuttunuz bir siyasi partini iine girdiniz, siyasetle uramay doru tercih olarak kabul ettiniz gibi alglyoruz ve o dnem ierisinde Numan Esinle arkadalnz devam etti, 14lerden Numan Esin, Muzaffer zda, Alparslan Trkele beraber siyaset yapyordunuz ve o dnem ierisinde, hatralarnzda da ksmen var, Numan Esinin hatralarnda da var, Trkiye'de her zaman darbeciler birilerini kavga ettirmiler, nce zemin hazrlanm, daha sonra darbe yaplm. 1960da, Cumhuriyet Halk Partisi-Demokrat Parti kavgas, ordu ierisinde yine kamplamalar, 1971 ncesi yava yava sa-sol, zellikle 1968in tesiriyle,

1980de de sa-sol, bunlar kavga etmiler ve zemin hazrlanm, meruiyet kazanmlar kendileri darbeciler. Burada yle bir ifade var, diyor ki Numan Esin orada, siz de bunu daha sonra teyit etmitiniz. Bu ocuklarn arkasnda biz vardk. Deniz Gezmi ve arkadalarnn arkasnda biz vardk. 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER yle mi diyor? SELUK ZDA (Manisa) Numan Esin yle diyor hatralarnda. 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Okumadm. SELUK ZDA (Manisa) Biz vardk, hatta bazen Kimse Kzmasn Kendimi Yazdmda Hasan Cemal de bahsediyor ayn konuyu. Orada diyor ki: Biz vardk. Neden askerler bu ocuklar kullanma lzumunu hissediyor? Yani darbe yapmak iin genleri kavga ettirerek, genlerin srtna basarak iktidar olmak meru mu? Ahlaki mi bu? Aynsn 1980cilerin de yapt syleniyor. Aynsn, sizin dneminizde de ite bu kavgalar, Cumhuriyet Halk Partisi-Demokrat Parti kavgasndan da bir saltanat devirilmek istenmi, bir iktidar devirilmek istenmi. Bu konuyla ilgili bilginiz var m? Niye Deniz Gezmileri birileri kavgaya zorlad, bomba atmaya zorlad, neden bu insanlar Trkiye'de banka soydurmaya zorlad? 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER 12 Eylle Doru diye bir yaz var, msaade ederseniz. BAKAN Bizde var o, sizdeki btn yazdklarnzn hepsi bizde var. Yani bu sze ilaveten bir sz sylemek isterseniz alalm. ZCAN YENER (Ankara) ahit olduunuz bir eyler varsa, onlar 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER imdi yle: Ahmet diye bir arkada vard, soyadn hatrlamyorum, onu ziyarete gitmitim. 12 Mart sylediniz. SELUK ZDA (Manisa) 12 Mart soruyorum, evet. 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Orada kalabalk kiiler grdm, sivil elbiseli hepsi. Ahmet Beye sordum: Bunlar kimdir? diye, Bunlar gen subaylar. dedi. Gen subaylarm. Ne aryorlar burada? dedim. Bunlar bir hazrlk iindeler. dedi. Oturdum, Bir ay ielim. dedim. aylar geldi. Dedim ki Genler, bir kral ehirde gezerken bir kadna gnln kaptrm. Bu kadna sahip olabilmek iin kocasnn ldrlmesi lazm, kadnn dul kalmas lazm. Sr vezirine bunu emretmi, sr veziri de bu emri alp -marangozmu kocas- aryor. Bize gn iinde u kadar sandk yapp getireceksin. diyor. Ben bunlar gn iinde yapamam, bir ayda ancak kar. diyor. O

zaman ya kellen, ya sandklar. diyor. Adam anlyor. Gidiyor evine, helalleiyor karsyla, ocuklaryla. gn sonra geliyorlar. Kap alnyor, hanm kyor. Ne var? diyor polislere. Yarm saat nce lkenin kral ld, tabut akmaya gtreceiz. Dedim Sakn banza bu hl gelmesin sizin de. Hepsinin yz sapsar olmutu o ocuklarn. BAKAN Evet, o da var, hatralarda var. SELUK ZDA (Manisa) Yani bu Deniz Gezmile ilgili Numan Esin size bir ey syledi mi, bir ey bahsetti mi? 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Bahsetmedi ama, ben onu sonra yle anladm. Burada Dev-Lis vard, lk Ocaklar vard, lk Ocaklar Bakann gnderdim Dev-Lise, Git, syle, kye davet ediyorum, bir sabah yemei vereceim, kr yemei, hem konuur anlarsnz. dedim. Anlamalarna msaade etmiyorlard. Yeniden sordular Gitmeyin. Biz size gelelim. dediler lk Ocaklar Dev-Lise, kabul etmediler, Mstakil bir yerde toplanalm. kabul etmediler. Muzaffer zda iin Elibey unu sylemiti: Muzaffer zda Trkiye'de ok messir bir insanm, komnist genleri milliyetilie doru getirebiliyormu. dedi. Muzaffer zda ondan daha stn meziyetlere sahip, her eyiyle, ahlakyla, terbiyesiyle, fakat Trkiye'de birlik, beraberlik istenmiyor, uzun zamandan beri byle. Bugn de ayn eyi... SELUK ZDA (Manisa) Peki, efendim, 1971de sizin askerlerle bir grmeniz var. Size baz askerler diyorlar ki: Biz bir darbe giriimi ierisindeyiz, sakn mdahale etmeyin, ederseniz ldrrz. O zaman siz de bu hatray anlatyorsunuz, kime niyet kime ksmet diyerek bir hatray anlatyorsunuz ve onlardan bir tanesi beyin kanamas geiriyor 1971 muhtrasndan nce. Byle bir ey oldu mu? Ve size askerler niye darbe yapacaklarn sylediler? Ne vard Trkiye'de? Yani sadece be gencin kavgasn niye bahane ettiler? 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER yle olmad, o yanl, benim eserimde de yle bir madde yok. Ben Ahmet Beye gittiim zaman orada grdm onlar. AHMET TOPTA (Afyonkarahisar) Bir eyi dzeltmem lazm, nk tutanaa Seluk Beyin beyanlar Deniz Gezmiler sanki birileri tarafndan kullanlm filan gibi imdi, Deniz Gezmi kendi idealleri, kendi inanc urunda -sizlere gre veya bakalarna gre dorudur, yanltr- bir kelime dn vermeden, idam sehpasnda da kendi sandalyesini kendi tepip, Yaasn bamsz Trkiye diye baran bir insandr. Yani o kullanlyor, kullanlm gibi bir algyla anlmasndan

1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Yalnz bir beyanat vard, beyanat uydu: Deniz Gezmiin da baml olduunu zannediyorduk. yle balyor bildiri. Bunlarn dardan para almadklar kesinkes anlalmtr, nk bugn arkadalarnz ok gzel bir banka soymulardr. Eer Deniz Gezmi dardan para alsayd, banka BAKAN O da var. Evet, baka var m? CENGZ YAVLOLU (Erzurum) Efendim, MHPden Byk Birlik Partisine geiinizin sebebi nedir? ZCAN YENER (Ankara) Bu darbeyle ilgili filan deil. CENGZ YAVLOLU (Erzurum) Son soru olsun. 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER imdi, ben tekrar arz ediyorum. Dnyann byk bir deiim iinde olduunu gryorum. Bu mevcut medeniyetin yaamayacan, yeni bir medeniyetin doacan dnyada ve bunun da Trkler olacan dnyorum. SELUK ZDA (Manisa) Ben bir soru soraym da, son bir soru, Ahmet Bey, efendim, siz 1980de de darbeye maruz kaldnz. 1980 darbesi olduunda, Cumhuriyet Halk Partisi, Milliyeti Hareket Partisi, Mill Selamet Partisi ve Adalet Partisinin liderleri tutuklandlar, siz de onlarn ierisindeydiniz. Darbe yapm birisi olarak darbeye maruz kalmak nasl bir duygu? 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Ben bu sorunuzun son iki kelimesini kabul edemiyorum. Darbe yapmadk, darbede vuku bulacak zulm nlemek iin o hareketin iine girdik. Bunu kesinkes sylyorum. SELUK ZDA (Manisa) Anladm efendim. Darbeye maruz kaldnz, bunu nleyebilir miydiniz? 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Ben bunu Allahn melekleri huzurunda sylyorum. SELUK ZDA (Manisa) Siyasiler konutunuz mu? Ecevit, Trke, Erbakan, Demirel bir araya niin gelmediniz? Bu insanlarla gelmek iin bir aba sarf ettiniz mi? Ve o gn darbeye maruz kalarak tutuklandnz, cezaevine konuldunuz, ailenizden uzak kaldnz, bir empati yaptnz m o dnem ierisinde, bir zorluunuz oldu mu ve bu darbecilere kar hl bir krgnlnz, bir kzgnlnz var m Kenan Evrene ve arkadalarna kar?

1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER imdi, bunu u anda sylediimi zannetmeyiniz ltfen, bunu Allah akna rica ediyorum. Ahmet Er darbeci bir insan deildir, Ahmet Er Trk slam kltr ve medeniyetinin ihyasn isteyen bir insandr ve gelecein dnyasnn deiikliklere urayaca kanaatini tayan bir insandr. Darbeleri nlemek iin, ite, eyi anlattk, Genelkurmay Bakanna yazdm mektubu okudunuz. Ne diyorum: Devlet, -devleti de katyorum- zellikle Trk Silahl Kuvvetleri milletle barmaldr. Bugn, siz muhterem vekillerimden de bu abay gryorum. Yani devletle barmal millet, orduyla da barmal, bu kslk devam ederse Trkiye ok rahatszlk geirir. Darbelere kar msnz? szn soru olarak kabul etmek istemiyorum, nk biz darbe yapmadk, dier darbeleri nlemek iin SELUK ZDA (Manisa) Darbeye bir ey sylemediniz, 12 Eyllclere krgn msnz, siz uzun yllar cezaevinde kaldnz. AHMET TOPTA (Afyonkarahisar) Orduyla devlet barmal, ben o ilerin dndaym. diyor. 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Orduyla da barmaldr, halkla da barmaldr. SELUK ZDA (Manisa) Peki, efendim. Demirel 1971de apkasn ald gitti, daha sonra Babakan oldu, iki defa Babakanlk yapt. 1980de de Nazmiye Hanm ald gitti, daha sonra, yine, iki defa hem Babakan oldu hem Cumhurbakan oldu, hesap soramad, sormak istemedi, ama u an Trkiye'de byle bir irade var. O gn niye sorulmad, bugn niye soruluyor? Acaba bu noktada bir deerlendirmeniz oldu mu? 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Efendim, Demirele ltfen hatrlatn, Babakanken partisi Taksimde bir miting yapacakm, Trketen korunmasn istedi, sanyorum 5 bin lkc onu korudu. imdi, sizlere Turan Koal, ondan bilgi alabilirsiniz ve onlar, o 5 bin lkc o gn Demirelin mitingini korudular. AHMET TOPTA (Afyonkarahisar) Neredeki mitingini efendim? 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Taksimde bir miting yapyordu SELUK ZDA (Manisa) Ama sorumun cevab deil efendim bu. Yani o gn darbecilerden hesap soramayan bir Babakan, darbeye maruz kalmsnz, gelip tekrar Babakan olmusunuz. MTte bir dzenleme yapmyorsunuz,

askeriyeyle ilgili, kanunlarla ilgili bir dzenleme yapmyorsunuz, iki defa Babakan oluyorsunuz, yine darbeye maruz kalyorsunuz ZCAN YENER (Ankara) Kendine pay kartmaya alyorsun. SELUK ZDA (Manisa) Hayr, ben kendime deil, ben Trkiye'ye pay kartmak istiyorum. Yani bugn AHMET TOPTA (Afyonkarahisar) Ne dedi Bugnn amar dnk gnete kurutulmaz. SELUK ZDA (Manisa) Ama Ahmet Erin dncesi ne? Ahmet Er diyecek mi ki acaba yi oldu bu darbeler. 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Efendim, o gnlerde Bamsz Ermenistan, Bamsz Krdistan, Faist ordu, k Kbrstan. diye baryor on binlerce insan. Yine devam ediyorlar: Trk subayn arkadan vur, Rus subayna selam dur. O zaman Demirel Babakand. Ne dedi? Yollar yrmekle anmaz. dedi. Onun iin acizdiler. Ben bu mektubu yazdm zaman, sayn vekillerim, ordudan bana telefon ettiler Her an tutuklanabilirsin. dediler. u mektubu yazdm iin her an tutuklanabilirsin, dediler. Onun iin, ordumuzu yeniden ele almak lazm. Ordumuzu deil, milleti yeniden ele almak lazm, devleti yeniden ele almak lazm. imdi grdm manzara da odur. Anayasa konuuluyor Efendim, yani Trk milleti, devletiyle, ordusuyla bir btn olabilir, bunu nasl yapabilir, onun iin kayglanyorum. Acaba desek ki bu kumandanlara, Gelin, yemin edin, piman olun, pimanlnz millete bildirin, Allahn huzurunda yemin edin, hatta bir Cuma namazna beraber gidelim, yine ba baa olalm. desek mmkn olur mu diye dnyorum, emin olun. BAKAN Evet, teekkr ederiz. Bugn, 60 ve 71 Darbe Aratrma Alt Komisyonu olarak sizin evinizde misafir olduk. 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Sa olun. Yalnz ben diyorum, Ahmet Er darbeci deildir ve darbelerin btnne kardr. te, mektupta da bunu izah ettim. BAKAN Bu iki saatlik sre iinde bize vermi olduunuz bilgilerden dolay teekkr ediyoruz. Size salk ve huzur iinde bir yaam diliyoruz. 1960 DARBES MLL BRLK KOMTES YES AHMET ER Allah raz olsun. Sorularnza tatminkr cevap vermediysem

BAKAN Hayr, gzel oldu. AHMET TOPTA (Afyonkarahisar) Efendim, ok teekkr ederiz. Salk diliyoruz size. BAKAN Msaadelerinizle biz Ankaraya gidelim inallah. Hadi hoa kaln, hayrl gnler. Sa olun. Kapanma Saati: 15.05

Ahmet Er

Diunggah oleh

Informasi Dokumen

Hak Cipta

Bagikan dokumen Ini

Bagikan atau Tanam Dokumen

Opsi Berbagi

Apakah menurut Anda dokumen ini bermanfaat?

Apakah konten ini tidak pantas?

Hak Cipta:

Ahmet Er

Diunggah oleh

Hak Cipta:

TBMM Tutanak Hizmetleri Bakanl

Komisyon : (10/236) Giri : 13.00 Tarih : 11/6/2012 Grup : Mediha Sayfa : 1

TBMM Tutanak Hizmetleri Bakanl

TBMM Tutanak Hizmetleri Bakanl

TBMM Tutanak Hizmetleri Bakanl

TBMM Tutanak Hizmetleri Bakanl

TBMM Tutanak Hizmetleri Bakanl

TBMM Tutanak Hizmetleri Bakanl

TBMM Tutanak Hizmetleri Bakanl

TBMM Tutanak Hizmetleri Bakanl

TBMM Tutanak Hizmetleri Bakanl

TBMM Tutanak Hizmetleri Bakanl

TBMM Tutanak Hizmetleri Bakanl

TBMM Tutanak Hizmetleri Bakanl

TBMM Tutanak Hizmetleri Bakanl

TBMM Tutanak Hizmetleri Bakanl

TBMM Tutanak Hizmetleri Bakanl

TBMM Tutanak Hizmetleri Bakanl

TBMM Tutanak Hizmetleri Bakanl

TBMM Tutanak Hizmetleri Bakanl

TBMM Tutanak Hizmetleri Bakanl

TBMM Tutanak Hizmetleri Bakanl

TBMM Tutanak Hizmetleri Bakanl

TBMM Tutanak Hizmetleri Bakanl

TBMM Tutanak Hizmetleri Bakanl

TBMM Tutanak Hizmetleri Bakanl

TBMM Tutanak Hizmetleri Bakanl

TBMM Tutanak Hizmetleri Bakanl

TBMM Tutanak Hizmetleri Bakanl

TBMM Tutanak Hizmetleri Bakanl

TBMM Tutanak Hizmetleri Bakanl

TBMM Tutanak Hizmetleri Bakanl

TBMM Tutanak Hizmetleri Bakanl

TBMM Tutanak Hizmetleri Bakanl

TBMM Tutanak Hizmetleri Bakanl

TBMM Tutanak Hizmetleri Bakanl

TBMM Tutanak Hizmetleri Bakanl

TBMM Tutanak Hizmetleri Bakanl

TBMM Tutanak Hizmetleri Bakanl

TBMM Tutanak Hizmetleri Bakanl

TBMM Tutanak Hizmetleri Bakanl

TBMM Tutanak Hizmetleri Bakanl

TBMM Tutanak Hizmetleri Bakanl

Anda mungkin juga menyukai