Maskara

zaitez!!

Gozatu!!
Ihauteri
a heldu
INAUTERIAK
Pasa den kurtsoan geratu genuenez bezala saiatuko gara
aprobetzatzen egin genuen tunika zuria. Hori kontuan eukiz hurrengo
mozorroa proposatzen dizuegu:

       3.maila arte MAIRUAK

      3.mailatik gora: aukera dezakezue
•     MAIRUAK
•     LAMIAK
•     ATORRAK
Mairua euskal iñauterietako Lesakako pertsoinaia dugu, Lamiekin
erlazionatzen da, eta dolmenak eraikitzen omen zituzten.

“Aratuste” kanta ere ikasiko dugu egun horretarako

 Mairu
Mairu (o mairuak en plural en euskera), también llamados intxisu(ak) en el valle
del Bidasoa eran, según la Mitología de País vasco, gigantes constructores
de dolmenes. A menudos se les asocia con las Lamias.
A los Mairu se atribuye la construcción de ciertos dolmenes y cronlechs como los de
Ibañeta de Zugaramurdi, los de Oyarzun, los de Buluntsa. En Mendive, tales
construcciones se deben a las compañeras femeninas de los maide, es decir, a las
lamias. En Oyarzun llaman intxitxu a los constructores de los cronlechs de la región
y dicen que son cementerios de estos genios. Como en el cronlench designado allí:
Mairubaratz (cementerio de Mairu), podríamos pensar que Maide, Mainde, Maire y
Mairu tienen quizás un origen común y que Intxitxu, genio maculino correspondiente
a la lamia y a sorgin es otro de los topónimos Maide. En Oyarzun existe una cueva
cuyo nombre deriva de Maidazulo a Intxitxu a Mairi a Mairu.
2009
 Atorrak eta laminak
Igandean jendez beteko da Mundaka. Ohiturak
agintzen duen moduan jantziko dira herriko
mutilak, emakumeen azpiko gona zuriekin eta
ohe-burukoak buruan jarrita. Askok bibotea
margotuko dute, eta denak kantuan eta musika
tresnak jotzen ibiliko dira herriko kaleetan;
lehenengo porturaino eta gero tabernaz taberna.
Atorrak dira aspaldiko ohitura herrian; bertakoek
diotenez, emakumeak ernegarazteko sortu zen
aratuzteetako festa hori. Baina  emakumeek ere
asmatu zuten parte hartzeko modua: azken
urteetan laminaz janzten dira.
Atorrak goitik behera zuriz jantzita doaz, euren zuzendaria izan
ezik, etiketa-jantzi beltzez baitoa. Mundakako kale
desberdinetatik igarotzen dira eta derrigorrezko geldiuneak
egiten dituzte.
Mundakan oso ihauteri edo aratuste bitxiak ospatzen dira,
atorrak (gizonezkoen taldea) eta lamiak (emakumezkoen taldea)
kalerik kale ibiltzen dira abesten.
Atorrak goitik behera zuriz jantzita doaz, euren zuzendaria izan ezik,
etiketa-jantzi beltzez baitoa. Mundakako kale desberdinetatik
igarotzen dira eta derrigorrezko geldiuneak egiten dituzte. Zuriz
jantzitako lagun-taldea arratsalderaino aritzen da abesten kalerik
kale. Portuaren kaiak eta “Los txopos” enparantza, zuzendaria
zuhaitzetako baten igota, atorren atzenengo bi geldiuneak dira.
Honen inguruan kontatzen den ipuinaren arabera atorren jantzi
garbia -gona, bruza eta praka zuriak, burukoaren zorroa burutik eta
zapi gorria- Antón Erreka herriko kontean erabili zuen lehendabiziz.
Edan beharreko baino gehiago edanda etorri zen pertsonaiak etxera
heldu eta emaztearen azpiko gona gorria jantzi zuen konturatu gabe
eta horrela atera zen kalera emakumearen haserralditik ihes egiteko.
Auzokideek, lehen mailako agintearen beste asmakizunen bat
zelakoan zeuden eta denak aritu ziren erromeria handi hori ospatu
nahian arimen kanpaien soinuak entzun arte. Errekak, modu bitxi
honetara, gerora Mundakako aratusteen jantzi tipikoa bihurtu dena,
zabaldu zuen herritaren artean jantzi berezi hura.
Emakumeen taldea, lamiak deitutakoa.
Mundaka inguruan “sorginak” inoiz bizi izan
baziren –ez ahaztu Mundaka eta Bermeoren artean
Lamaiaran edo Lamien lekua deitutako parajea
dagoela- hauen antzera joango ziren margotuta
eta jantzita. Lamiak, atorrak bezala, Mundakako
kaleak euren ahotsa eta musika-intrumentuz
alaitzen aritzen dira.
 ARATUZTE
Aratuzte zara, Aratuzte
Mundakarrentzat
Egun obarik ez,
Marrau atorra zurijakaz
Buruan pañuelo sedazko
ederrakaz.

Aratuzte zara, aratuzte,

Tostada egunak,
Ederrak onexek,
Onek jan, eta neskak artun da
Plazara dantzan
Iluntzararte.

Baita atzo zarrakaz,

Goiko kalian,
Zirri ta zarra,
Arrasta eziñik
Gure elorriyua,
 Gorbeiako larran
Aker bat dago erdian
Atso errena dabil
Bere aurrean
dantzan

Goazen, goazen,
goazen
Eurari laguntzen
Mendi ta arkaitz
artean
Iujuju egiten

Lara, lara, la,...