Ekoloji

14, 55, 24-31 2005

Zn(II), Cd(II), Co(II) ve Remazol Turkish Blue-G Boyar Maddesinin Sulu zeltilerinde Kurutulmu Chara sp., Cladophora sp. Ve Chlorella sp. Trleri Ile Biyosorpsiyonun Aratrlmas
Aye ELMACI, Taner YONAR, Nihan ZENGN, Hakan TRKOLU Uluda niversitesi, Mhendislik-Mimarlk Fakltesi, evre Mhendislii Blm, 16059 Grkle-BURSA
zet Toksik ar metallerden ve zellikle tekstil endstrisinde kullanlan boyar madde atk sularndan kaynaklanan evresel kirlenme son yllarda nemli bir problem oluturmaktadr. Bu almada, yaygn olarak kullanlan 3 alg tr (Chara sp., Cladophora sp. ve Chlorella sp.) sentetik olarak hazrlanan bir hidroliz boyar maddenin Remazol Turkish Blue-G ve Zn(II), Cd(II), Co(II) ar metallerinin biyosorpsiyonu iin kullanlmtr. Kesikli olarak yrtlen denemelerde, deiik boyar madde (40-100 mg/L) ve ar metal konsantrasyonu (20-60 mg/L) ve deien pH aralnda (2,0-8,0) alg trlerinin biyosorpsiyon karakteristikleri aratrlmtr. En iyi giderimin saland optimum pH Cladaphora sp. ile yaplan almada Cd(II), Zn(II) ve Co(II) iin srasyla; 6,0; 5,0 ve 5,0; Chara sp. ile yaplan almada 6,0; 5,0 ve 6,0; Chlorella sp. ile yrtlen almada 5,0; 6,0 ve 5,0 olarak belirlenmitir. Ar metal almasnda en iyi giderim Cladophora sp. ile elde edilmitir. Boyar madde gideriminde alg tr iin optimum pH 2,0 olarak bulunmutur. Boyar madde ile yaplan almada en iyi giderim verimi ise Chlorella sp. ile elde edilmitir. Sonu olarak seilen 3 alg trnn hem renk hem de ar metal gideriminde etkili olduu grlmtr. Anahtar Kelimeler: Ar metal giderimi, alg, biyosorpsiyon, boyar madde, renk giderimi. The Investigation of Biosorption Characteristics of Dried Chara sp., Cladophora sp. and Chlorella sp. for the Removal of Zn (II), Cd (II), Co (II) and Remazol Turkish Blue-G in Aqueous Solutions Abstract Environmental pollution caused by toxic heavy metals and wastewater treatment processes in removing dyes from textile effluents have become of increasing importance in recent years. In this study, three algae species (Chara sp., Cladophora sp. and Chlorella sp.) have been used for biosorption of a sentetically prepared hydrolysable dye (Remazol Turkish Blue-G), Zn (II), Cd (II) and Co (II). The biosorption characteristics of algae species have been investigated under different pH levels (2.0-8.0) and under different azo dye and heavy metal concentrations (40-100 mg/L and 20-60 mg/L, respectively) in batch trials. The optimum pH values for the removal of Cd (II), Zn (II) and Co (II) were 6.0, 5.0 and 5.0, respectively for Cladophora sp., 6.0; 5.0 and 6.0 respectively for Chara sp., and 5.0; 6.0 and 5.0 respectively for Chlorella sp. The best heavy metal removal efficiency has been obtained with Cladophora sp. The optimum pH for decolorization study was 2.0 for each algae species and the best azo dye removal efficiency has been appeared with Chlorella sp. Consequently, the investigated algae species were found to be effective in both azo dye and heavy metal removal. Keywords: Algae, azo dye, biosorption, decolourization, heavy metal removal.

GR Dnyada, endstriyel gelimeye bal olarak toksik ar metallerle ve boyar maddelerle evre kirlenmesi artmaktadr. Ar metallerin eser miktar enzimatik reaksiyonlarn kofaktr olarak nemlidir. Ama bunlarn yksek miktarlar canl organizmalar iin ar derecede toksik sonu verir
No: 55, 2005

ve metabolik reaksiyonlar yavalatabilir. Boyar maddelerin molekler zellikleri ve evre iin tadklar nem nedeni ile artlabilirliklerinin aratrlmas byk nem tamaktadr (lmez ve ark. 2002). Mikroorganizmalar kullanarak ar metallerin biyolojik iyiletirilmesi (bioremediation) ve renk giderimi, sadece bilimsel yenilik asndan
24

Ekoloji

A. ELMACI, T. YONAR, N. ZENGN, H. TRKOLU genellikle az bir miktarn oluturmasna ramen ortama renk vermeleri bunlar estetik olarak kabul edilmez klmaktadr. Tekstil endstrisinde alc ortama dearj edilen boyalar; asidik reaktif, bazik, dispers, azo, diazo, antrokinon bazl ve metal kompleks boyalar olmak zere eitli yaplar ierir. Atk suya bakldnda saptanabilen ilk kontaminant renktir ve su yataklarna verilmeden nce uzaklatrlmas gerekmektedir. Kirby ve ark. (2000), Phlebia tremellosa (Schrad.) Nakasone & Burds. ile sentetik tekstil boyalarnn renk giderimini incelemilerdir. Sumathi ve Manju (2000), Aspergillus foetidus Thom & Raper ile drimaren boyalarnn renk giderimini aratrmlardr. Mohan ve ark. (2002), Spirogyra sp. trn kullanarak reaktif yellow 22 giderimini almlardr. Alc sulara verilen renkli atksular su ortamndaki k geirgenliini azaltr ve fotosentetik aktiviteyi olumsuz ynde etkiler. Renk giderim prosesi ekolojik adan nemlidir (Kocaer ve Alkan 2002). Tekstil boyalarnn kimyas geni bir yelpazede deiiklik gsterdii iin, mikroorganizmalarla olan etkileimler boyann kimyasna ve mikrobiyal ktlenin spesifik kimyasna dayanmaktadr (Levin ve ark. 2004). Bu nedenle, kullanlan mikroorganizmann cinsine ve boyaya bal olarak farkl balanma hzlar ve kapasiteleri sz konusudur. Boyar madde ieren atk su ok toksik olduunda biyosorpsiyon avantajl olmaktadr. Bu nedenle bu almada kurutulmu Cladophora sp., Chara sp. ve Chlorella sp. trleri ile Co(II), Zn(II), Cd(II) ar metallerinin ve Remozal Turkish Blue-G boyar maddesinin sv ortamlardaki biyosorpsiyonu aratrlmtr. MATERYAL VE METOT almalarda kullanlan Chara sp. ve Cladophora sp. Uluabat Gl'nden canl rnekler olarak alnm, Chlorella sp. ise Ankara niversitesi Fen Fakltesi Biyoloji Blm'nden l kltr olarak temin edilmitir. Chara sp. ve Cladophora sp. deneysel almalarda kullanlmadan nce birka kez distile su ile ykanm ve kaba filtre kad zerinde bir sre bekletilmitir. Bekletilen algler daha sonra etvde 60C'de 24 saat kurutulmutur. Bu ilemlerin ardndan, alg trleri 0,3-0,7 mm byklnde paralar halinde kullanma hazrlanmtr. Biyosorpsiyon almalar iin arl belli alg trleri (10 g/L) distile suda homojenizatrde 0,5 h 8000 d/d'de homojenizasyona tabi tutulmutur (Yellowline DI 25 basic) ve buzdolabnda saklanmtr. Sorpsiyon almalar oda scaklnda (201C)
No: 55, 2005

deil, bunun yannda endstrideki potansiyel uygulanrl asndan da son yllarda byk ilgi grmeye balamtr. Konvansiyonel metodlarla endstriyel atksudan ar metal giderimi (keltme ve amur ayrma, kimyasal oksidasyon, iyon deiimi,ters ozmoz, elektro kimyasal uygulama ve buharlama vb.) genelde ekonomik deildir. lk olarak radyoaktif elementlerin sulu ortamda mikroorganizmalar tarafndan dorudan adsorplanabildiine dikkat ekilerek, bu zelliin mikroorganizmalarn yaam fonksiyonlarndan bamsz olduu belirtilmitir (Tsezos ve Volesky 1981). Strandberg ve ark. (1981), Saccharomyces cerevisiae Hansen'nn uranyum adsorpsiyonu zerine pH, scaklk ve ortamda bulunan dier anyon ve katyonlarn deriimlerinin etkisini incelemilerdir. Chlorella vulgaris Beij. (K&H)'e metal iyonlarnn farkl pH deerlerinde seici olarak balandn gzlemlemilerdir (Hosea ve ark. 1986). Benzer almalarda l veya canl hcrelerin metal alabilme kapasiteleri karlatrlm, ou kez l durumdaki mikroorganizmann daha yksek adsorplama kapasitesine sahip olduu gzlenmi ve buna neden olarak l hcre yzeyinin yapsndaki deiiklikler gsterilmitir. l mikroorganizmalarla yaplan adsorpsiyon ilemi biyosorpsiyon olarak tanmlanmtr (Tsezos ve Volesky 1981). Biyosorpsiyon yntemi, ar metal giderimi iin en uygun alternatiftir. Biyosorpsiyon; biyolojik materyallerin, sulu zeltilerdeki atk maddelerin hcre yzeyi veya iinde akmle edilmesidir. Bu biyolojik materyaller; mantarlar, bakteriler, algler vb. canllardr (Sternberg ve Dorn 2002, Keskinkan ve ark. 2004). Yaplan almalar gstermektedir ki, kullanlan mikroorganizmann hcre tipi ve ierdii temel bileenler metal adsorbsiyon mekanizmasn belirlemektedir. Mikroorganizmalar ar metallerle, hcre membranndan karlkl tanm, hcre duvarlarnda biyosorpsiyon ve hcre d kapsllerle tutulma, kelme, kompleks oluumu ve oksidasyon-redksiyon mekanizmalarnn da ierisinde bulunduu bir dizi mekanizmayla reaksiyon verirler (Dnmez ve Aksu 2000). Son yllarda, ar metal kirlenmesi kadar nem arz eden bir dier kirlilik ise renk kirliliidir. u an iin lkemizde uygulanan Su Kirlilii Kontrol Ynetmelii (SKKY)'nde renk ile ilgili bir parametre bulunmamasna ramen, Avrupa Birlii (AB) evre yasalar veya Environmental Protection Agency (EPA) kriterleri gz nne alndnda renk zellikle tekstil endstrisi iin bertaraf edilmesi zor bir parametre haline gelmektedir. Renkli organik bileikler atk suyun organik yk bakmndan
25

Zn(II), Cd(II), Co(II) ve Remazol Turkish Blue-G Boyar Maddesinin Sulu zeltilerinde...

Ekoloji

150 ml'lik kaplarda gerekletirilmitir. zoterm belirlenmesi iin alg rnekleri (1g/L) ayr ayr deien konsantrasyonlarda Cd(II), Zn(II), Co(II) (20-60 mg/L) ve firmadan alnan reeteye uygun olarak hazrlanan Remazol Turkish Blue-G (40-100 mg/L) solusyonlarnn 90 ml'siyle kartrlmtr. Sspansiyon almalar 2-8 arasnda deien pH aralnda gerekletirilmitir. pH lmleri, pH metre kullanlarak (Cyberscan model T10) ve ihtiya olan durumda 0,1 M H2SO4 yada 0,1 M NaOH kullanlarak ayarlanmtr. Her bir sspansiyon orbital kartrcda (Nuve SL 350) 200 rpm'de 24 saat kartrlmtr. Sre sonunda rnekler santrifjde (Nuve nf 815) 3000 rpm'de 10 dakika boyunca santrifjlenerek ayrlmtr. Supernatant 0,45 m filtre kadndan filtre edilmi ve solusyondaki metal konsantrasyonunu belirlemek iin Atomik Absorpsiyon Spektrofotometrede (ATI Unicam 929 AAS), boya konsantrasyonlar da spektrofotometrede (Jenway 6105) analiz edilmitir. BULGULAR VE TARTIMA pH'n Cd(II), Zn(II) Ve Co(II) Biyosorpsiyonu Ve Renk Giderimi zerine Etkisi Gemi almalar pH zeltisinin, ar metal iyonlarnn biyosorpsiyonunu etkileyen nemli bir faktr olduunu gstermitir (Gupta ve ark. 2001, Kaewsarn 2002, Keskinkan ve ark. 2004,). Keskinkan ve ark. (2004) hafif asidik pH deerlerin metal adsorpsiyonu iin daha uygun olduunu belirtmilerdir. Metal alm ve pH arasndaki ilikinin bakteriyel hcre duvarndaki eitli fonksiyonel gruplara bal olduu belirtilmitir (Nuholu 2002). Oocystis sp. ve Chlorococcum sp. ile Cd, Cu, Pb ve Zn adsorpsiyonunun Freundlich ve Langmuir isoterm modellerinin uyguland almada, modelin algler tarafndan Cd ve Cu sorpsiyonunun geni bir pH aralnda uygulanabildii ancak pH aralnn metal trlerine ve mevcut alglere bal olduu belirtilmitir (Gin ve ark. 2002). Hosea ve ark. (1986), Chlorella vulgaris'e metal iyonlarnn farkl pH deerlerinde seici olarak balandn gzlemlemilerdir. Rhizopus arrhizus Fischer ve Chlorella vulgaris'e ikili metal karmlarndan Cr(IV), Fe(III) ve Cu(II) iyonlarnn yarmal biyosorpsiyonunun incelendii almada Cr(IV) ve Fe(III) biyosorpsiyonu iin optimum pH 2,0; Cu(II) iin pH 4,0 olarak bulunmutur (Sa ve ark. 1998). Bu almada ar metal ve renkte yeterli giderim verimini salayabilmek iin pH 2-8 arasndaki deerlerde allmtr. pH'a bal olarak Cd(II), Zn(II) ve Co(II) iin giderim verimleri ekil 1 a-bc'de verilmitir. Mevcut ar metal konsantrasyonlar
No: 55, 2005

iin maksimum giderim veriminin saland optimum pH Cladaphora sp. almasnda Cd(II), Zn(II) ve Co(II) iin srasyla; 6,0; 5,0 ve 5,0; Chara sp. almasnda 6,0; 5,0 ve 6,0; Chlorella sp. almasnda 5,0; 6,0 ve 5,0 olarak belirlenmitir. Cd(II), Zn(II) ve Co(II)' n giderim verimleri srasyla Cladaphora sp. iin %84, %75 ve %78; Chara sp. iin %83, %34 ve %53 ve Chlorella sp iin %78, %78 ve %76'dr. Belirlenen optimum pH'n zerine kldka giderim oran azalmaktadr. Bu da gstermektedir ki; optimum pH zerinde sorbent yzeyi zerinde fiziksel adsorpsiyon gibi dier mekanizmalar, Cd(II), Zn(II) ve Co(II) sorbsiyonunda nemli rol oynamaktadr ve deiim mekanizmas azalmaktadr (Dnmez ve Aksu 2001, Gupta ve ark. 2001).
90 80 % Ar Metal Giderim Verimleri 70 60 50 40 30 20 10 0 0 2 4 pH 6 8 10 Cladophora sp. C d Cladophora sp. Z n Cladophora sp. C o

ekil 1a. Cladophora sp. iin pH'a bal olarak Co(II), Cd(II) ve Zn(II) giderim verimleri.
90 80 % Ar Metal Giderim Verimleri 70 60 50 40 30 20 10 0 0 2 4 pH 6 8 10 Chara sp. Cd Chara sp. Z n Chara sp. Co

ekil 1b. Chara sp. iin pH'a bal olarak Co(II),Cd(II) ve Zn(II) giderim verimleri.
90 80 % Ar Metal Giderim Verimleri 70 60 50 40 30 20 10 0 0 2 4 pH 6 8 10 Chlorella sp . Cd Chlorella sp . Zn Chlorella sp . Co

ekil 1c. Chlorella sp. iin pH'a bal olarak Co(II),Cd(II) ve Zn(II) giderim verimleri. 26

Ekoloji

A. ELMACI, T. YONAR, N. ZENGN, H. TRKOLU trleri ile Cr biosorpsiyonu iin uygun olduu belirtilmitir (Dnmez ve Aksu 2002). Bu alma iin birok izoterm eitliinden ikisi; Freundlich ve Langmuir izotermleri uygulanmtr. Langmuir izotermi u eitlikle belirtilmitir;
qeq= Q . b.Ceq 1+b.Ceq

Algal hcrelerin yzeyindeki adsorpsiyon tekstil atk suyundan renk giderimi iin ncelikli basamaktr (Dilek 1999). Remazol Turkish Blue-G ile yaplan almada pH'a bal olarak renk giderim verimi ekil 2'de verilmitir. Renk giderimi iin optimum pH deeri genellikle ntr pH deeri yada az alkali pH deeridir. Ar alkali yada ar asit pH deeri renk giderim orann drmektedir (Pearce ve ark. 2003). Fakat bu almada maksimum giderim veriminin saland optimum pH Cladaphora sp., Chara sp. ve Chlorella sp. iin 2,0 olarak belirlenmitir. Chara sp. ve Chlorella sp.'de giderim verimi daha fazladr. pH seviyesinin artmasyla birlikte boya giderim veriminin azald gzlemlenmitir.
30

(1)

Bu eitlikte q eq denge annda adsorbe edilen ar metal ve boya miktar, C denge annda zeltideki ar metal iyon ve boya konsantrasyonu, Qo maksimum adsorbsiyon kapasitesini belirtmektedir. Burada b biosorbent ile sorbate arasnda benzerlii ifade eden sabittir. Denge parametrelerini hesaplayabilmek iin Langmuir eitlii u ekilde lineerize edilebilir;
Ceq qeq 1 = Qb + Ceq Q

25 % Boya Giderim Verimleri

Cladop hora sp. Chara sp. Chlorella sp .

20

(2)

15

10

Freundlich izotermi u eitlikle belirtilmitir; (3) q eq= Kf.Ceq (1/n)

0 1 2 3 4 pH 5 6 7 8 9

ekil 2. Cladophora sp., Chara sp. ve Chlorella sp. iin pH'a bal olarak boya giderim verimleri.

zelti pH deeri, hem hcre yzeyinin boyar maddeyi balama kapasitesiyle hem de su ierisindeki boyar madde kimyasyla direkt olarak ilikilidir. Reaktif boyar maddeler zelti ierisinde renkli boya anyonlar olutururlar. Yeil algler ise, hcre bnyesindeki kendi yaplarnda bulunan lipid ve heteropolisakkaritlerin oluturduu karboksil, hidroksil, slfat ve dier farkl ykl gruplar gibi eitli fonksiyonel gruplar barndrmaktadrlar. Bu gruplar dk asidik pH deerlerinde net olarak pozitif yklenirler. Burada aminler gibi azot ieren gruplarn asidik pH deerlerinde protonlanarak pozitif yklenmesi beklenmektedir. Dk pH deerlerindeki yksek giderim veriminin elde edilmesindeki temel yaklam da pozitif yklenmi hcrelerle negatif ykl reaktif boyar maddelerin kendi aralarndaki elektrostatik giriimleri olarak deerlendirilebilir (Aksu ve Tezer 2004). Freundlich ve Langmuir Adsorpsiyon Izotermleri Adsorpsiyon izotermi; yzey zelliklerini, sorbentin benzerliklerini ve deiik metal iyonlar iin biomassn biosorptif kapasitesini karlatran belirli sabitlerle karakterize edilirler (Dnmez ve ark. 1999). Freundlich ve Langmuir adsorpsiyon modellerinin tuzlu ortamlarda bulunan Dunaliella
27

burada Kf ve n Freundlich sabitleridir. Mikroorganizmalarla metal adsorbsiyon kinetii iki basamaktan oluur. Birinci basamak organizma yzeyinde fiziksel adsorbsiyon veya iyon deiimidir. Bu basamaa genellikle pasif giderim denir. Bu basamak ok hzldr ve mikroorganizma metal ile etkiletikten ksa bir sre sonra denge oluur. Hzl giderme genellikle yzey adsorbsiyonu sonucudur. Metal almnda ikinci basamak, metal iyonlarnn hcre zarndan ieri tanmn da ieren, metabolik aktiviteye bal, daha yava, hcre ii giderim basamadr. Bu basamaa aktif giderim denir (Chong ve ark. 2000). alg tr iin lineerize edilmi Lanmuir izotermleri ekil 3 a-b'de gsterilmektedir. Freundlich ve Langmuir adsorpsiyon sabitleri Tablo 1. a-b'de verilen korelasyon katsaylar ile deerlendirilmitir.

ekil 3a. Remazol Turkish Blue-G iin lineerize edilmi Langmuir izotermi. No: 55, 2005

Zn(II), Cd(II), Co(II) ve Remazol Turkish Blue-G Boyar Maddesinin Sulu zeltilerinde...

Ekoloji

Tablo 1a. Cladophora sp. Chara sp. ve Chlorella sp. iin Remazol Turkish Blue-G, Cd(II), Zn(II), ve Co(II)'nin Langmuir adsorpsiyon izoterm katsaylar.
Cladophora sp. Qo Cd(II) Zn(II) 16,5 12,88 31,15 40,81 b 0,931 2,55 0,559 0,028 R2 0,9981 0,9967 0,9994 0,9695 Qo 16,92 16,94 10,54 32,26 Chara sp. b 0,829 0,0928 0,144 0,022 R2 0,9993 0,9864 0,9659 0,9295 Qo 26,88 18,94 62,89 55,86 Chlorella sp. b 0,185 0,07 0,011 0.299 R2 0,9877 0,9919 0,8879 0,9894

ekil 3b. Ar metaller iin lineerize edilmi Langmuir izotermi.

Co(II) Remazol Turkish Blue-G

Tablo 1 a'da Qo deeri (maksimum alm); Cladophora sp. almasnda Co(II)'da, Chara sp. almasnda Cd(II) ve Zn(II)'da ve Chlorella sp. almasnda Co(II)'da yksek seviyededir. Chlorella sp., Co(II) iin maksimum adsorbsiyon kapasitesini belirtmektedir. Remazol Turkish Blue G ile yaplan almada en yksek Qo deeri Chlorella sp.'da elde edilmitir. Tablo 1 b'de KF deeri (adsorpsiyon kapasitesi); Cladophora sp. almasnda Co(II)'da, Chara sp. ve Chlorella sp. almalarnda Cd(II)'da en dk seviyede elde edilmitir. Remazol Turkish Blue-G ile yaplan almada Chlorella sp.'de adsorbsiyon kapasitesi en dk seviyede elde edilmitir. ekil 4 a-b'de ar metal ve renk giderimleri iin Freundlich izoterm grafikleri verilmitir. Wong ve ark. (2000), kirlenmi evrede yetien mikroalg trlerinin daha yksek kapasitede ar metali akmle ettiini belirtmitir. alg trnde her bir ar metal ve boya konsantrasyonunun optimum pH'larda zamanla deiimi ekil 5 a-b-cd-e'de verilmektedir. 40 mg/L'lik ar metal konsantrasyon giriinde Cladophora sp.'de Co(II) ilk 5 dakika, Zn(II) ilk 30 dakika ve Cd(II) ilk 15 dakika; Chara sp.'de Co(II), Zn(II) ve Cd(II) ilk 30 dakika; Chlorella sp.'de Co(II) ilk 30 dakika, Zn(II) ilk 30 dakika ve Cd(II) ilk 15 dakikada en hzl giderimi salamtr. Bu dakikalardan sonra giderim azalmaya balam ve daha uzun srete maksimum giderim verimlerine yaklamtr. Co(II) iin belirli zaman aralklarndaki giderim verimleri incelendiinde Cladophora sp., Chara sp. ve Chlorella sp. iin srasyla 30. dakikada %77,9, %34,15 ve %28,25 olduu, 60. dakikada, %80,9, %36,8 ve %31,75 olduu ve 1440. dakika iinse bu deerlerin %82,7, %51,8 ve %34,5 olduu bulunmutur. Bu giderim verimleri incelendiinde biyosorpsiyonun byk oranda ilk saatler ierisinde tamamland aka grlmektedir. Dier yandan bakldnda ise Chara sp. ve Chlorella sp. iin giderim verimlerinin ok yakn gerekletii tespit edilmitir. Cd(II) iin
No: 55, 2005

Tablo 1b. Cladophora sp. Chara sp. ve Chlorella sp. iin Remazol Turkish Blue-G, Cd(II), Zn(II), ve Co(II)'nin Freundlich adsorpsiyon izoterm katsaylar.

ekil 4a. Ar metaller iin lineerize edilmi Freundlich izotermi.

ekil 4b. Remazol Turkish Blue-G iin lineerize edimi Freundlich izotermi. 28

Ekoloji

A. ELMACI, T. YONAR, N. ZENGN, H. TRKOLU

benzer durum incelendiinde ise Cladophora sp., Chara sp. ve Chlorella sp. iin srasyla 30. dakikada %45,23, %41,96 ve %42,25 olduu, 60. dakikada, %49,0, %42,58 ve %44,0 olduu ve 1440. dakika iinse bu deerlerin %54,0, %49,26 ve %49,5 olduu bulunmutur. Bu giderim verimleri de kendi iinde incelendiinde de biyosorpsiyonun byk oranda Co(II)'da olduu gibi ilk saatler ierisinde tamamland aka grlmektedir. Yine giderim verimlilikleri asndan bakldnda ise, tr iin de giderim verimlerinin ok yakn gerekletii grlmektedir. Son olarak, Zn(II) iin inceleme yapldnda ise Cladophora sp., Chara sp. ve Chlorella sp. iin srasyla 30. dakikada %32,2, %24,5 ve %24,75 olduu, 60. dakikada, %33,1, %26,06 ve %25,5 olduu ve 1440. dakika iinse bu deerlerin %35,2, %32,6 ve %31,5 olduu bulunmutur. Bu giderim verimlerinden de grlecei zere biyosorpsiyonun byk oranda dier iki ar metalde de olduu gibi ilk saatler ierisinde tamamland ve giderim verimlilikleri asndan bakldnda ise tr iin de giderim verimlerinin yine ok yakn gerekletii grlmektedir. Ayrca Cladophora sp.'nin allan tm ar metal trleri iin giderim veriminin dierinden daha yksek olduu da tespit edilmitir. Literatrde verilen kahverengi alg trnn kurun biyosorpsiyonunun hzl olduu ve metal sorpsiyonunun ounun ilk 30 dk. da gerekletii belirtilmitir (Jalali ve ark. 2002). Chlorella vulgaris ve Chlorella miniata (Ng.) Oltmanns ile Ni biyosorpsiyon almasnda her iki trn de ilk birka dakika ierisinde solusyondan nikelin byk miktarn adsorbe ettikleri bildirilmitir (Wong ve ark. 2000). Remazol Turkish Blue-G ile yaplan almada temas sresine bal olarak 40-100 mg/L arasnda deien farkl konsantrasyonlarda allmtr. Cladaphora sp., Chara sp. ve Chlorella sp. trlerinde en hzl giderimin saland temas sreleri giri konsantrasyonlarna gre srasyla; 40 mg/L iin 60 dakika (%19), 60 dakika (%15,9) ve 30 dakika (56,5); 60 mg/L iin 180 dakika (%17,2), 180 dakika (%15,5) ve 15 dakika (%40,0); 80 mg/L iin 180 dakika (%21,25), 180 dakika (%14,75) ve 45 dakika (%40,75); 100 mg/L iin alg trnde de 180 dakikadr (%18,3, %15,6 ve %51,2). Bu sonular neticesinde Chlorella sp. bitkisinde dier trlere nazaran daha ksa temas sresinde daha yksek giderim saland grlmektedir. SONU Bu almann amac Cladophoara sp., Chara sp. ve Chlorella sp. iin Co(II), Cd(II) ve Zn(II) biosorpsiyon karakteristiklerini belirlemek ve bu alg trnde boyar madde ieren atk sudan boyar
29

45 40 Ar Metal Konsantrasyonu (mg/l) 35 30 25 20 15 10 5 0 0 500 1000

Co (Cladaphora sp.) Co (Chara sp.) Co (Chlorella sp.) Cd (Cladaphora sp.) Cd (Chara sp.) Cd (Chlorella sp.) Zn (Cladaphora sp.) Zn (Chara sp.) Zn (Chlorella sp.)

1500

2000

Zaman (dakika)

ekil 5a. Cladophora sp. Chara sp. ve Chlorella sp. iin temas sresine bal olarak ar metal konsantrasyonu.
120 Cladophora sp. Chara sp. Remazol Turkish Blue-G Konsantrasyonu (mg/l) 100 Chlorella sp.

80

60

40

20

0 0 200 400 600 800 1000 1200 1400 1600 Zaman (dakika)

ekil 5b. Cladophora sp. Chara sp. ve Chlorella sp. iin 100 mg/L girite temas sresine bal olarak Remazol Turkish Blue-G konsantrasyonu.
90 Cladophora sp. Remazol Turkish Blue-G Konsantrasyonu (mg/l) 80 70 60 50 40 30 20 10 0 0 200 400 600 800 1000 1200 1400 1600 Zaman (dakika) Chara sp. Chlorella sp.

ekil 5c. Cladophora sp., Chara sp. ve Chlorella sp. iin 80 mg/L girite temas sresine bal olarak Remazol Turkish Blue-G konsantrasyonu. No: 55, 2005

Zn(II), Cd(II), Co(II) ve Remazol Turkish Blue-G Boyar Maddesinin Sulu zeltilerinde...

Ekoloji

70 Cladophora sp. 60 Remazol Turkish Blue-G Konsantrasyonu (mg/l) Chara sp. Chlorella sp.

50

40

30

20

10

0 0 500 1000 Zaman (dakika) 1500 2000

ekil 5d. Cladophora sp., Chara sp. ve Chlorella sp. iin 60 mg/L girite temas sresine bal olarak Remazol Turkish Blue-G konsantrasyonu.
45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 0 200 400 600 800 Zaman (dakika) 1000 1200 1400 1600 Cladophora sp. Chara sp. Chlorella sp.

ekil 5e. Cladophora sp., Chara sp. ve Chlorella sp. iin 40 mg/L girite temas sresine bal olarak Remazol Turkish Blue-G konsantrasyonu.

madde giderim verimini belirlemektir. Bu dorultuda yaplan almalarda, maksimum giderim veriminin saland optimum pH ar metal gideriminde alg tr iin 5,0-6,0 arasnda

deimektedir. Remazol Turkish Blue-G ile yaplan almada ortak pH 2,0 olarak belirlenmitir. Belirlenen optimum pH'n stnde ar metal ve boyar madde giderim verimi azalmaktadr. Ar metal gideriminde maksimum giderim verimi, Cladophora sp. almasnda zellikle Cd(II) gideriminde %84 orannda salanmtr. Remazol Turkish Blue-G ile yaplan almada en iyi renk giderimi Chlorella sp. ile %27 orannda elde edilmitir. Denge annda Cd(II), Zn(II), Co(II) ve Ramazol Turkish Blue-G'nun davranlar Langmuir ve Freundlich izotermleri birlikte kullanlarak deerlendirilmitir. Yaplan deerlendirmeler neticesinde Langmuir izoterm model verilerinin Freunlich model verilerinden daha uygun olduu R2 deerleri dikkate alndnda aka grlmektedir. Yaplan almalar neticesinde hem ar metaller hem de boyar madde iin elde edilen veriler incelendiinde almada kullanlan alg trleri zerinde biyosorpsiyonun kompleks ve birden fazla mekanizmaya bal olduu grlmtr. Bu almann sonucunda, endstriyel atk sudan ar metal ve boyar madde gideriminde bu alg trnn kullanlabilir olduu grlmtr. Biosorptif prosesler bioakmlatif proseslerden daha fazla uygulanabilirdir. nk canl sistemler nutrient eklemesine ihtiya duyar, atk suda BO ve KO artna neden olur ve metal toksisiteden ve evresel faktrlerden etkilenir. Alglerle biyosorpsiyon modeli gnmzde ilgi grmekte ve baka almalarda da denenmektedir. TEEKKR Bu almada kullanlan Chlorella sp.'nin salanmasnda gsterdii yardmlarndan dolay Sayn Prof. Dr. Gnl DNMEZ'e teekkr ederiz.

KAYNAKLAR Acuner E, Dilek FB (2003) Treatment of tectilon yellow 2G by Chlorella vulgaris. Process Biochemistry 39, 5, 623-631. Aksu Z, Tezer S (2004) Biosorption of reactive dyes on the green alga Chlorella vulgaris. Process Biochemistry 40, 3-4, 1347-1361. Chong AMY, Wong YS, Tam NFY (2000) Performance of different microalgal species in removing nickel and zinc from industrial wastewater. Chemosphere 41, 251-257. Dilek FB, Toplamacolu HM, Tarlan E (1999) Colour and AOX removal from pulping effluents by algae. Appl Microbial Biotechnol 52, 585-591. Dnmez G, Aksu Z, ztrk A, Kutsal T (1999) A comparative study on heavy metal biosorption characteristics of some algae. Process Biochemistry 34, 885-892. Dnmez G, Aksu Z (2001) Bioaccumulation of copper(II) and nickel(II) by the non-adapted and adapted growing Candida sp. Water Research 35, 6, 1425-1434.

No: 55, 2005

Remazol Turkish Blue- G Konsantrasyonu ( mg/l )

30

Ekoloji

A. ELMACI, T. YONAR, N. ZENGN, H. TRKOLU

Dnmez G, Aksu Z (2002) Removal of Cr(IV) from saline wastewaters by Dunaliella species. Process Biochemistry 38, 751-762. Gin KY, Tang Y, Aziz MA (2002) Derivation and application of a new model for heavy metal biosorption by algae. Water Research 36,1313-1323. Gupta VK, Shrvastava AK, Jain N (2001) Biosoption of chromium(IV) from aqueous solutions by green algae Spyrogyra species. Water Research 35, 17, 4079-4085. Hosea M, Grene B, Mcpherson R, Henzl M, Alexander MD, Darnall WD (1986) Accumulation of elemental gold on the alga Chlorella vulgaris. Inorganica Chimica Acta 123, 3, 161-165. Jalali R, Ghofourian H, Asef Y, Davarpanah SJ, Sepehr S (2002) Removal and recovery of lead using nonliving biomass of marine algae. Journal of Hazardous Materials B92, 253-262. Kaewsarn P (2002) Biosorption of copper(II) from aqueous solutions by pre-treated biomass of marine algae Padina sp. Chemosphere 47, 1081-1085. Keskinkan O, Gksu MZL, Babyk M, Forster CF (2004) Heavy metal adsorption properties of submerged aquatic plant (Ceratophyllum demersum). Bioresource Technology 92, 197-200. Kirby N, Marchant R, McMullan G (2000) Decolurisation of synthetic dyes by Phlebia tremellosa FEMS Microbiology Letters 188, 1, 93-96. Kocaer O, Alkan U (2002) Boyar madde ieren tekstil atksularnn artm alternatifleri. Uluda niversitesi Mhendislik-Mimarlk Fakltesi Dergisi 7, 1, 47-55. Levin L, Papunutti L, Forchiassin F (2004) Evaluation of Argentinean white rot fungi for their ability to produce lignin-modifying enzymes and decolorize industrial dyes. Bioresource Technology 94, 2, 169-176. Mohan VS, Rao NC, Prasad KK, Karthikeyan J (2002) Treatment of simulated reactive yellow 22 (azo) dye effluents using Spirogyra species. Waste Management 22, 575-582. Nuholu Y, Malko E, Grses A, Canpolat N (2002) The removal of Cu(II) from aqueous solutions by Ulothrix zonata. Bioresource Technology 85, 331-333. lmez T, Kabdal I, Tnay O (2002) Tekstil endstrisi reaktif boya banyolarnda ozon ile renk giderimine etki eden faktrlerin belirlenmesi. In: Aka ve ark. (eds), 8. Endstriyel Kirlenme Kontrol Sempozyumu, 18-20 Eyll 2002, stanbul, 191-197. Pearce CI, Lloyd JR, Guthrie JT (2003) The removal of colour from textile wastewater using whole bacterial cells: a review. Dyes and Pigments 58, 179-196. Sa Y, Akel , Aksu Z, Kutsal T (1998) kili metal karmlarnda Krom(IV), Demir(III) ve Bakr(II) iyonlarnn R. arrhizus ve C. vulgaris'e yarmal biyosorpsiyonu. Tr. J. of Engineering and Environmental Science 22, 145-154. Sternberg PK, Dorn W (2002) Cadmium removal using Cladophora in batch, semi batch and flow reactors. Bioresource Technology 81, 249-255. Strandberg GW, Shumate SE, Parrott JR (1981) Microbial cells as biosorbents for heavy metals: Accumulation of uranium by Saccharomyces cerevisiae and Pseudomonas aeruginosa. Applied and Environmental Microbiology 41, 1, 237-245. Sumathi S, Manju BS (2000) Uptake of reactive textile dyes by Aspergillus foetidus Enzyme and Microbial Technology 27, 6, 347-355. Tsezos M, Volesky B (1981) Biosorption of uranium and thorium. Biotechnology and Bioengineering 23, 583-604. Wong JPK, Wong YS, Tam NFY (2000) Nickel biosorption by two Chlorella species C. vulgaris (a commercial species) and C. miniata (a local isolate). Bioresource Technology 73, 133-137.

31

No: 55, 2005