AIK KAYNAK LETM SSTEMLER MODL 3

KABUK LEMLER
1.
Kabuk (Shell): letim sistemlerinde kullanc ile bilgisayar donanm arasnda
genel olarak 3 katmandan sz edilebilir.

Kabuk (shell), kullanc ile iletim sistemi ekirdei arasnda bir ara birimdir. Kullanc tarafndan verilen komutlar alglar, yorumlar ve sistem arlar yardmyla ekirdee iletir. ekirdek ise bilgisayar donanmyla dorudan etkileen ve iletim sistemi ilevlerini gerekletiren ksmdr. Kabuk, iletim sisteminin kullancya grnen yzdr. Birok kaynakta komut yorumlaycs olarak da adlandrlmaktadr.

2.

Kabuk Program: Kabuk program, kullanc ile iletim sisteminin ekirdei

arasnda balant kuran, kpr kuran program olarak adlandrlabilir. Unixte gelitirilmi kabuk programlar aadaki gibidir. Bash Csh Ksh Sh Tcsh Zsh (Born again shell) GNU tarafndan C shellin zelliklerinin gelitirildii standart kabuk program C kabuk program Korn kabuk program Standart UNIX kabuk program C kabuk programnn gelitirilmi hali Korn kabuk programnn gelitirilmi hali

3.

Komut Satr ve Programlara Parametre Gnderme: Pardus'ta, bir masast iletim sistemiyle yaplabilecek grafik ortamdaki tm ilemlerin yan sra, birok ilemi komut satr zerinden gerekletirmek mmkndr. Bu yntem artk klasiklemi olsa da Linux sistemlerin gl yann ortaya koymaktadr. A. Komut Satr (Konsole Uygulamas): Pardus'taki komut satr uygulamas, Konsole (Terminal Program) olarak isimlendirilir. Konsole uygulamasn altrmak iin Pardus ana mensnden Programlar Sistem Konsole (Terminal Program) seeneini seebilirsiniz. Konsole programna erimek iin aadaki yntemleri de kullanabilirsiniz: Alt+F2 ksayolundan alan Komut altr... penceresinde konsole yazarak Konsole programn altrabilirsiniz. Ctrl+Alt+F1..F6 ile de 1'den 6'ya kadar ayr ayr kabuk oturumu amanz mmkndr. Bu seenekle, komut sisteminde tam ekran modunda alabilirsiniz. Komut ekranndan grafik ortama geri dnmek iin ise Ctrl+Alt+F7 ksayol tuunu kullanabilirsiniz. B. Komut Yaps:

AIK KAYNAK LETM SSTEMLER MODL 3 NOT: Komut istemcisinin sonunda imleten nce yer alan karakter; sistem yneticisi olan root kullancs iin #, dier kullanclar iin ise $ olur. C. Seenek ve Argman: Bir komutun hangi ekilde almas isteniyorsa bu, seeneklerde belirtilir. Argmanlar ise komutun ne zerinde alacan belirler. Linux komutlarnda seenekler genellikle tek tire - ya da ift tire -- iaretinden sonra kullanlr. rnein, ls -l komutunda kullanlan -l seenei ile sadece dosya isimleri deil, dosyalarn ayrntlar da listelenir. Ksa yazl : Tek tire (-) tek harf Uzun yazl: ift tire (--) szck rnein; -h --help : Komutla ilgili yardm bilgisini verir. -v --verbose : lemin aamalarn ayrntl gsterir. -q --quite : Ekrana minimum kt verir. -V --version : Komutun srm numarasn gsterir. Birden fazla seenei yan yana veya bitiik olarak kullanmak mmkndr. rnein, ls -a -l komutunda, -a ve -l seenekleri ayr kullanlmken, ls -al komutunda her iki parametre -al eklinde birletirilmitir. Her iki komutun da yapt i ayndr. Argmanlarda ise tek tire - ya da ift tire -- iareti bulunmaz. rnein; cd komutu argman ile beraber kullanldnda verilen dizini aar. Dizin ad (belgeler dizini) argman olarak verildiinde, cd belgeler eklinde yazlr. Aada komut yazmlarna rnekler verilmitir: $ date Komut $ cal 12 2000 Komut ve iki argman $ ls -l Komut ve bir seenek $ ls -laR Komut ve ok seenek (bitiik yazm) $ ls -l -a -R Komut ve ok seenek (ayr yazm) D. zel Simgeler: Komutlara argman olarak verilebilecek zel simgeler vardr. Bu simgeler yardmyla, deeri tam olarak bilinmeyen ya da belirli bir aralk iinde tanmlanan karakterler ifade edilebilir. rnein, ls m* komutu kullanldnda, m ile balayan dosyalar listelenir. Yldz (*) karakteri, herhangi bir ya da birden fazla karakterin yerinekullanlr. Bo kmeyi de ifade eder. rnein; o a* yazm, a karakteri ile balayan btn szckleri gsterir: a, araclar, a75 gibi... o *z yazm ise z karakteri ile biten btn szckleri ifade eder: az, a95z, z gibi... o re*m yazm, re ile balayp m ile biten szckleri tanmlar: resim, rengim, re57m, rem gibi... Soru iareti (?) karakteri, herhangi tek bir karakterin yerine kullanlr. o a? yazm, a harfi ile balayan 2 karakterli szckleri ifade eder. Burada (?) tek bir karakter yerine geer: ab, a2, a+ o kale? yazm, kale ile balayp herhangi bir karakter ile biten szckleri gsterir: kalem, kale5 gibi... o a??c yazm ise a harfi ile balayp c harfi ile biten szckleri tanmlar: agac, arac, a2bc gibi.. Keli parantezler [...], belli bir karakter kmesini ya da belirli bir karakter araln ifade eder. Bu simge, keli parantez ierisindeki karakterlerden herhangi biri anlamna gelir. o [abc]z ifadesi; a, b ve c harfleriyle balayp z harfiyle biten, 2 karakterli szckleri ifade eder: az, bz ve cz.

AIK KAYNAK LETM SSTEMLER MODL 3 o o o o a[57b]c ifadesi; a harfi ile balayp c harfiyle sonlanan, ortadaki karakterin 5, 7 veya b olduu 3 karakterli szckleri gsterir: a5c, a7c, abc. k[a-e] ifadesi, k harfiyle balayan ve a, b, c, d, e harflerinden biriyle devam eden 2 karakterli szckleri tanmlar. Tire (-) iareti, aralk belirtir: ka, kb, kc, kd, ke. a[1-5]* ifadesi ise a ile balayp 1 ile 5 arasndaki herhangi bir sayyla devam eden tm szckleri gsterir: a1, a2b, a3klm, a456, a5i gibi... k[m,3-7] ifadesi, k ile balayp m harfiyle ya da 3 ve 7 arasndaki rakamlar ile biten szckleri tanmlar: km, k3, k4, k5, k6 ve k7.

E. Kontrol Komutlar: zel kontrol karakterleri kullanlarak, ekran ktsn durdurulabilir, tekrar balatlabilir, girilen bir komut satr silinebilir ya da alan bir komut durdurulabilir. Ctrl+C almakta olan komutu durdurur. Ctrl+U Komut satrnda bulunan tm karakterleri siler. Ctrl+S Ekrandan gemekte olan kty durdurur. Ctrl+Q Ctrl+S ile durdurulmu ktnn tekrar balatlmasn salar. Ctrl+D Dosya sonu karakteri EOF (End-of-File) ya da k anlamndadr. Ctrl+W Komut satrnda imlecin bulunduu yerden bir nceki son kelimeyi siler. Shift+Page Sayfa sayfa yukar/aa Up/Page Down F. Yardm Alma:

rnek sorular: 1. ls komutuyla beraber a* argman kullanlrsa ekrana gelebilecek dosya veya dizin adlarndan 5 tanesini yaznz. Ak, ali, Ahmet, a, a1, a+ 2. ls komutuyla beraber *z argman kullanlrsa ekrana gelebilecek dosya veya dizin adlarndan 5 tanesini yaznz. Az, kaz, yaz, saz, naz, okuz 3. ls komutuyla beraber m*t argman kullanlrsa ekrana gelebilecek dosya veya dizin adlarndan 5 tanesini yaznz. Mehmet, Mahmut, mart, mert, mat, mt 4. ls komutuyla beraber a? argman kullanlrsa ekrana gelebilecek dosya veya dizin adlarndan 5 tanesini yaznz. Ak, ab, az, ah, ac, ay, 5. ls komutuyla beraber a???t argman kullanlrsa ekrana gelebilecek dosya veya dizin adlarndan 5 tanesini yaznz. Ahmet, AHRET, ayset, amedt, 6. ls komutuyla beraber ?l argman kullanlrsa ekrana gelebilecek dosya veya dizin adlarndan 5 tanesini yaznz. Al, el, bl, ol, ul, il

AIK KAYNAK LETM SSTEMLER MODL 3 7. ls komutuyla beraber [afm]*t argman kullanlrsa ekrana gelebilecek dosya veya dizin adlarndan 5 tanesini yaznz. Ahmet, Frat, Ferhat, mert, Mehmet, Mahmut, alet, adet, fesat, fert 8. ls komutuyla beraber [abc]k argman kullanlrsa ekrana gelebilecek dosya veya dizin adlarndan 3 tanesini yaznz. Ak, bk, ck 9. ls komutuyla beraber [abc]?k argman kullanlrsa ekrana gelebilecek dosya veya dizin adlarndan 5 tanesini yaznz. Alk, abk, bek, cek, bdk, 10.ls komutuyla beraber a[1-5] argman kullanlrsa ekrana gelebilecek dosya veya dizin adlarndan 5 tanesini yaznz. A1,A2,A3,A4,A5 11.ls komutuyla beraber o[a-e] argman kullanlrsa ekrana gelebilecek dosya veya dizin adlarndan 5 tanesini yaznz. Oa, ob, oc, od, oe 12.ls komutuyla beraber e[m,a-l] argman kullanlrsa ekrana gelebilecek dosya veya dizin adlarndan 5 tanesini yaznz. em, ea, eb, ec, el, ek, eh