1 TOPIK 1 - PROGRAM KESIHATAN SEKOLAH Program berkaitan kesihatan di sekolah : 1) 2) 3) 4) 5) 6) 7) Perkhidmatan kesihatan sekolah Perkhidmatan pergigian Rancangan makanan

tambahan(rmt) Program susu sekolah Pendidikan pencegahan denggi Sekolah kawasan larangan merokok Program sihat tanpa aids dll

Rasional PBSS ; 1) Wujudkn program yg mampu melahirkan rasa ttgjwb dan komitmen warga sekolah. 2) Meneragamkan bbrp program yg sedia ada d sekolah 3) Wujudkan satu system yg fleksibel, inovatif dan kreatif kpd kperluan sk berdasarkan keperluan semasa 4) Tingkatkan kerjasama ant sk dgn msyarakat- hal kesihatan 5) Program kearah menggalakkan amalan kesihatan dipraktikan 6) Satu program utk mghasilkan impak dan menilai keberkesanannya Matlamat PBSS: 1) Utk membentuk sikap dan perlakuan yg positif terhadap kesihatan 2) Melahirkan warga sk dan persekitaran yg selamat, sihat dan berkualiti = capai wawasan Objektif PBSS : 1) 2) 3) 4) Memelihara dan meningkatkan persekitaran sekolah =bersih, sihat & selamat Membina persekitaran social sk yg mgalakkan amalan hidup sihat Menetapkan dasar /polisi kesihatn sekolah Memupuk pengetahuan, sikap, amalan berkaitan kesihatan kpd warga sekolah =lbh btt pjaggjwb ttg pjagaan kesihatan diri/keluarga & masyarakat 5) Tingkatkn kerjasaman/penglibatan komuniti dalam program kesihatan sekolah 6) Menyediakan perkhidmatan kesihatan sekolah utk: - Menilai taraf kesihatan murid - Galakkan bimbingan/kaunseling bdasarkan keperluan/masalah kesihatan murid - Mberi jagaan rawatan kecemasan di sekolah - Mengawal dan mencegah penyakit - Memberi bantuan penempatan OKU.

2 KEPENTINGAN KESIHATAN SEKOLAH DLM KONTEKS -melibatkan masyarakat(individu,keluarga, komuniti)= bekerjasama mll PIBG, JKKK, persatuan,jabatan kerajaan/bkn kerajaan. -merke akan membuat tindakan berfaedah berikut: a) pemeliharaan persekitaran -kawalan pembiakan vektor -pembuangan sampah -persekitaran yg indah, bersih, selesa dan selamat. b) struktur fizikal lokasi yg sesuai, bangunan selamat, pengudaraan sempurna, pencahayaan sempurna. Kemudahan bdarjah/asrama memuaskan/baik c) kerjasama ant masyarakat & sekolah tandas, bekalan air. Kantin/makanan yg bersih & sempurna ENAM TERAS UTAMA PBSS - utk wujudkan pendekatan bersepadu semua kelompok masyarakt. 1) 2) 3) 4) 5) 6) POLISI KESIHATAN SEKOLAH PERSEKITARAN FIZIKAL SEKOLAH PERSEKITARAN SOSIAL SEKOLAH PENGLIBATAN KOMUNITI KEMAHIRAN KESIHATAN DIRI PERKHIDMATAN KESIHATAN SEKOLAH

1) POLISI KESIHATAN SEKOLAH - pernyataan yg menentukan tindakan dan keperluan bg mpromosikan kesihatan. Fungsinya: a) Menyediakan piagam sekolah sbg panduan warga sk dan masyarakt luar b) Merancang dan mengawasi plaksanaan polisi kesihatan Cth polisi yg blh dibentuk oleh sekolah: Polisi keselamatan mkn di kantin Polisi pertolongan cemas Polisi keselamatan sekolah Polisi persekitaran fizikal sk Polisi persekitaran social Polisi pendidikan kesihatan dl

3 2) PERSEKITARAN FIZIKAL SEKOLAH yg sihat dan selamat -mpyi kemudahan asas dan fizikal yg bersih, ceria, selamat dan sihat -persekitaran yg berfungsi utk; a) mwujudkn persekitan fizikal yg bersih dan selamat b) wujudkan persektian yg bebas dr risiko penyakit berjangkit c) memastikan semua kemudahan asas mencukupi dan dlm keadaan bersih, ceria, selamt dan sihat.(bangunan, tandas, bekalan air, telefon, kantin dll)

3) PERSEKITARAN SOSIAL SEKOLAH - persekitaran yg blh membentuk sikap dan amalan menbina sahsiah warga sekolah yg murni dan dpt meghadapi cabaran mental atau fizikal - mampu mnyediakan: a) persekitaran yg kondusif perkembangan mental yg sihat b) persekitaran social yg sihat perkembangan yg seimbang dr segi JERI melalui contoh aktiviti berikut : 1) 2) 3) 4) 5) aktiviti penghayatan agama dan nilai2 murni pembimbing rakan sebaya, Perkhidmatan kaunseling Memberi bantuan dan sokongan moral, sokongan kewangan kebajikan dll Menangani kes2 disiplin mgikuti peruntukan peraturan gy disediakan

4) PENGLIBATAN KOMUNITI - satu bentuk kerjasama ant warga sk dgn ibu bapa dan masyarakt utk mningkatkan tahap kesihatan warga sekolah - penglibatan berfungsi spt berikut: 1) penglibatan aktif dlm akt kesihatan 2) melibatkan diri dlm btk tenaga kepakaran/bahan/kewangan 3) member dorongan/sokongan moral

4 4) sbg role model amalan hidup sihat Contoh aktiviti : 1) 2) 3) 4) 5) 6) 7) PROSTAR(program sihat tanpa AIDS utk remaja) Bebas denggi di sekolah Anti merokok Kempen cara hidup sihat Sekolah bersih Program kantin sihat Bebas dadah, dll

KEMAHIRAN KESIHATAN DIRI - satu usaha utk mbentuk sikap positif kea rah gaya hidup sihat -aktiviti dijlnkan secara formal dan tidak formal Contoh aktiviti ; a) Kesihatan fizikal - Kebersihan diri mll pengajaran formal, pemeriksaan oleh guru,amalan individu b) Kesihatan pergigian c) Senaman dan kecergasan d) Makan secara sihat e) Anatomi dan fisiolagi tubuh badan - guru dan murid perlu ada pengetahuan asas ttg fungsi tubuh badan, perkembangan dan pertumbuhan fizikal dan maslah yg berkaitan e) pertolongan cemas - latihan kepada guru dan murid - ada peti kecemasan dlm setiap bilik darjah f) kesihatan mental dan social -perkembangan mental dan social- pendedahan kpd guru dan murid ttg perkembangan mental dan social -tekanan rakan sebaya dan keluarga

5 5) PERKHIDMATAN KESIHATAN SEKOLAH 5.1) merangkumi promosi kesihatan dan pemakanan, pejagaagn kesihatan, rawatan, rujukan, penempatan didlm kelas khas oleh doktor perubatan dan pergigian, kktgn kejururawatn dan guru2 utk pcapaian kesihatan optimum warga sekolah 5.2) Peranan : -memaklumkan ttg tahap kesihatan murid tuk rawatan lanjut/tindakan susulan -mbina kefahaman dan kesedaran ttg kepentingan kesihatan optimum dan gaya hidup sihat -sdiakan khidmat ptolongan cemas dan rujukan -Megesan masalah kesihatan, merawat dan merujuk sbrg kes yg memerlukan phatian dan tindakan lanjut -pemantauan dn penilaian atas aktiviti kesihatan sekolah 5.3) aktiviti2 perkhidmatan kesihatan sekolah a) penilaian status kesihatan meliputi pemeriksaan, pengesanan awal dan ujuan saringan tahap kesihatan warga sekolah - Buku Rekod Kesihatan -pemeriksaan berkala thn 1, thn 6, tingkatan 3 dan tingkatan 5 b) rujukan dan tindakan susulan c) khidmat kaunseling d) pemakanan e) pergigian f) pertolongan cemas- sediakan bilik dan sediakan sorg guru terlatih dlm ptolongan cemas g) pendidikan kesihatan- penyampaian pendidikan, penilaian berkala, pendedahan ttg kpentingan h) kanak2 dgn keperluan khas

6 TOPIK 2 PROGRAM BERSEPADU SEKOLAH SIHAT - bertujuan utk meyatupadukan dan meyelaraskan semua aktiviti berkaitan dgn kesihatan sekolah

Polisi kesihatan sekolah(PKS) Definisi : - satu prnyataan jelas dan berupaya menentukan tindakan dan keperluan sumber bg mpromosikan kesihatan. Fungsi : - PKS bertujuan menyediakan piagam sekolah sbg panduan warga sekolah dan masyarakat luar - merancang dan mengawasi polisi kesihatan Penetapan kenyataan PKS Ditetapkan bdasarkan lokasi sekolah,status sosioekonomi dan budaya masyarakat tempatan Ditetapkan oleh jwtkuasa PBSS di peringkat kebagsaan Ditetapkan berdasarkan masalah kesihatan yg dihadapi (PEMERHATIAN MAKLUMBALAS KOMUNITI(SEKOLAH/SETEMPAT)-DATA KESIHATAN SEKOLAH KAJIAN PIHAK SEKOLAH DAN AGENSI BERKAITAN) - polisi keselamatan mknan di kantin sekolah Polisi pertolongan cemas Polisi keselamatan sekolah Polisi pencegahan penyakit Polisi pendidikan kesihatan dll.

Polisi

Perlaksanaan PBSS di sekolah Penubuhan J/kuasa PBSS peringkat sekolah Pemantauan dan penilaian perlaksanaan penetapan kenyataan PKS Laporan Perlaksanaan PKS

PERSEKITARAN FIZIKAL SEKOLAH Definisi : persekitran yg sihat dan selamat merupakan keadaan sekolah yg mpyi kemudahan asas fizikal yg bersih, ceria, selamat dan sihat

7 Fungsi: Aktiviti: a) Memastikan semua kemudahan asas sekolah mcukupi dn dlm keadaan bersih, ceria, selamat dan sihat b) Memastikan persekitran bersih dan selamat utk galakkan amalan kehihatan yg betul, krg risiko jngkitan dan kemalangan c) Memastikan dapur asrama, kantin dan dewan makan- bersih, selamat dan mematuhi peraturan2 kesihatan dan selaras dgn dasar pemakanan Kementerian Kesihatan Malaysia d) Sekolah bebas asap rokok e) Sekolah bebas dr pembiakan nyamuk aedes f) Sekolah bebas pencemaran udara, air dan bunyi. Pemantauan dan penilaian Berdasarkan indicator berikut: -Peratus sekolah melaksanakan program bebas denggi -Peratus sekolah mncapai lebih 75% rating bebas denggi -Peratus 100% mematuhi peraturan melarang merokok -Peratus sekolah bebas dr kemalangan di sekolah Wujudkn persekitaran fizikal yg bersih dan selamat Wujudkn persekitaran yg bebas dr risiko jangkitan penyakit

PERSEKITARAN SOSIAL SEKOLAH Definisi : -Persekitaran mental dan social sihat dan selamat= =persektiran yg mbentuk sahsiah warga sekolah yg murni dan dpt hadapi cabaran Fungsi : -mneydiakan persekitanrn yg kondusif utk perkembangan yg sihat dn kurang tekanan dikalangan warganya -myediakan persekitaran social yg sihat utk perkembangan seimbang dr segi JERI warganya Aktiviti : a) Bina ketahanan mental dan keyakinan diri mll peghayatan agama dan nilai2 murni

8 b) c) d) e) f) g) Mberi perkhidmatan kaunseling bg kes2 tertentu Jlnkan pelbagai aktiviti utk krgkan tekanan warga sk Laaksanakan amalan Cara Hidup sihat setiap masa Galak pembentukan sahsiah yg murini mll p&P, kem motivasi, kem bina semangat dsb Tangani kes disiplin warga sk Mberi bantuan /sokongan morak, khidmat nasihat dan sokongan kewangan biasiswa dsb.

Pemantauan dan penilaian ; Melalui indicator berikut : a) b) c) d) Peratus sekolah bebas dr pgunaan dadah Peratus bebas dr kes jenayah Peratus menjalankan program PROSTAR Peratus mjlnkan aktiviti khidmat nasihat/ kaunseling/anti stress

PENGLIBATAN KOMUNITI Definisi : Satu bentuk kerjasama ant warga sekolah, ibu bapa serta masyarakat yg myokong dan mpertingkatkan tahap kesihatan warga sekolah. Fungsi : a) b) c) d) Pegnlibatan aktif dlm aktiviti kesihatan Pemglinbatan dlm bntuk tenaga kepakaran, bahan, kewangan Mberi dorongan dan sokongan moral kpd murid Menjadi role model amalan hidup sihat

Aktiviti : 1) PROSTAR(program sihat tanpa AIDS utk remaja) -tingkat pegetahuan dan kesedaran ttg bahaya,cara pencegahan dan pengawalan AIDS -menerapkan sikap positif dan prihatin thp gejala social- seks bebas dan dadah 2) Bebas denggi di sekolah -tingkat kesdarn dan kefahaman dan kemahiran dlm mcegah dan mgawal demam denggi mlibatkan warga sekolah dan komuniti. 3) Anti merokok -mempromisi kempen anti-merokok, -jadikan sekolah kwsan larangan merokok 4) Kempen cara hidup sihat -adakan aktiviti kempen cara hidup sihat mengikut tema tahunan

9 5) Sekolah bersih -mpertingkat dan mpromosikan kebersihan dan keceriaan sekolah 6) Program kantin sihat -merancang,,elaksana dan mgawasi pyediaaan,ppmprosesan, hidangan, pjualan di kantin sekolah 7) Bebas dadah, dll -laksana program Sijil lencana Anti Dadah -aktiviti tingkatkn kesedaran pelajar ttg peyalahgunaan dadah termasuk pcegahan dan pgawalan Pemantauan dan penilaian: a) Bilangan aktviti penglibatan komuniti yg dijalankan di sekolah/warga sekolah b) Bilangan penyertaan komuniti/ibubapa/warga sekolah

KEMAHIRAN KESIHATAN DIRI Definisi : -satu usaha mbentuk sikap positif kearah amalan cara hidup sihat di kalangan warga sekolah Fungsi: - mengadakan P & P yg formal dan tidak formal dlm mgendalikan kesihatan fizikal, mental rohani dan social, serta alam sekeliling kearah amalan hidup sihat.. Aktiviti : dijalankan mll aktiviti formal @ tidak formal spt berikut: a) Kesihatan Fizikal i) kbersihan diri- murid diajar ttg kebersihan diri spt yg ditetapkan oleh kurikulum sekolah - pastikan mereka mjadikannya sbg amalan dan tanggungjawab seharian b) kesihatan pergigian -aktiviti kesihatan diajar dan diamalkan di sekolah -adakan kemudahan utk latihan amali kebersihan pgigian c) senaman dan kecergasan -perlu peruntukkan skrg-krg dua waktu pembelajaran dlm seminggu -mengadakan kemudahan dan peralatan yg diperlukan -murid dikehendaki melibatkan diri secara aktif

10 d) makan secara sihat -sekolah perlu mengajar konsep makan secara sihat mll kurikulum dan lain2 aktiviti tidak formal -memastikan mkan yg dijual dikantin bersih, selamat dan berzat - galakkan murid memilih mkanan berzat, bersih dan selamat e) anatomi dan fisiologi tubuh -pengetahuan asas mgenai struktur/fungsi tubuh badan mll pendidikan formal -guru dan murid perlu didedahkan dgn pgetahuan dan masalah ttg pkembangan ptumbuhan fizikal

dan

f) pertolongan cemas - guru dan warga sk perlu dilatih ttg pertolongan cemas -perlu ada skrg2nya 1 peti ptolongan cemas di setiap bilik kelas g) perkembangan mental dan social -pendedahan kpd murid dan guru ttg perkembangan mental dan social yg normal h)tekanan rakan sebaya dan keluarga -sediakn pkhidmatan bimbingan dan kaunseling -guru dedahkan cara mgenalpasti masalah kesihatan mental dan social d sk

Pemantauan dan Penilaian: a) Pendidikan kesihatan formal ujian bertulis scara topical/penggal/tahunan Ujian lisan slps topic/penggal/tahunan Senarai semak stiap pyeliaan berkala yg dijlnkan Kaji semula kurikulum sekolah yg formal dr semasa ke semasa

b)

Pendidikan Kesihatan Tidak Formal -Laporan tahunan olh j/kuasa kesihatan sekolah, kelab kesihatan sekolah dan biro kesihatan -hadiah dan pehargaan bg aktiviti promosi kesihatan di sekolah mll ptandingan, kuiz dsb

11 -skor pemeriksaan kesihatan diri/slps kaunseling

PERKHIDMATAN KESIHATAN SEKOLAH Definisi : merangkumi promosi kesihatan dan pemakanan. Pjagaan kesihatan, rawatan, rujukan serta penempatan di kelas khas olh doctor perubatan/pergigian,jururawat,guru2 utk pcapaian kesihatan yg optimum. Fungsi: a) Membina kesedaran dan kefahaman warga sk ttg kesihatan optimum dan amalan cara hidup sihat b) Megesan masalah kesihatan, merawat dan merujuk kes utk tindakan susulan c) Mencegah dan mngawal jangkitan penyakit d) Menentukan rancangan khas cth RMT dijlnkan dgn sempurna e) Mberi khidmat ptolongan cemas f) Mjlankan pemantauan dan penilaian atas aktiviti kesihatan sekolah Aktiviti : a) penilaian status kesihatan b)rujukan dan tindakan susulan c) khidmat kaunseling d) pemakanan, pergigian, pertolongan cemas, pendidikan kesihatan, knak2 OKU (rujuk nota topic 1)

Pemantauan dan penilaian Mliputi : a) pemeriksaan status kesihatan- peratus murid yg diperiksa Kadar pengesanan cacat penglihatan, liputan imunisasi

b)rujukan dan tindakan susulan- bilangan kes yg dirujuk/bilangan kes yg cicir c) pemeriksaan status pemakanan- bilangan dan peratus dgn berat bdn mgikut ketinggian( krg 80%=krg zat, lbih 120%= obesiti, taraf hemoglobin, pyakit beguk , bantuan susu dna RMT d) pemeriksaan status kesihatan pergigian- peratus murid dgn kebirsuhaj gigi optima, peratus yg diberi rawatan hingga tahap demofitness

12 e) pertolongan cemas- bilangan peti ptlgan cemas yg lengkap

TOPIK 3- PERLAKSANAAN PBSS Pd 1995- Malaysia telah melaksanakan projek perintis health Promoting School di 6 negeri(kedah, trenganu, Selangor, Sarawak, Johor dan Melaka. Konsep berteraskan Ottawa Charter on Health Promotion ini berteraskan 5 komponen asas dlm memastikan sussana persekolahan yg sihat dan selamat: 1)pernyataan polisi kesihatan 2) persekitaran sekolah yg sihat dan selamat 3) penglibatan keluarga dan komuniti dlm mpromosikan kesihatan 4) kemahiran kesihatan diri dikalangan pelajar 5) perkhidmatan kesihatan sekolah yg berkualiti

PENDIDIKAN KESIHATAN -Ditakrifkan sbg jumlah pengalaman sama ada di sk atau dimana shj yg mpengaruhi pengetahuan, sikap dan amalan sseorang murid dlm perkara berkaitan dgn kesihatan -ianya bertujuan utk mbentukj minat dan keinginan, serta wujudkan rasa ttgjwb murid utk kemajuan dan kebaikan kesihatan mrk sendiri, keluarga dan masyarakat Pendidikan kesihatan Secara Formal : a) Mempertingkatkan/kemaskini kurikulum dan dari semasa k semasa bdasarkan isu2 kesihatan semasa. b) Mberi pendidikan formal kpd guru dan murid mll Guru= kursus perguruan asas, kursus dlm pkhidmatan,kursus lanjutan kesihatan Pelajar = m/pelajaran yg ditentukan, latihan amali,projek2 khasindividu/berkumpulan Pendidikan kesihatan Secara Tidak Formal: a) b) c) d) Kempen2 kesihatan Kuiz kesihatan/ pertandingan Pameran kesihatan Ceramah/forum

13 e) Pemeriksaan berkala f) Pemeriksaan kebersihan diri oleh guru g) Sediakan khidmat kaunseling

Pendidikan kesihatan Mll Amalan Kesihatan a) Menubuhkan jwtankuasa kesihatan sekolah b) Kelab kesihatan di setiap sekolah c) Mengmalkan cara hidup sihat Pendidikan kesihatan mll promosi kesihatan sekolah a) Pendedahan kpd guru ttg kaedah dan teknik P & p bkaitan aktiviti promosi kesihatan sekolah b) Sekolah perlu pastikan warga sk mgetahui dan mematuhi akta dan peraturan bkaitan kesihatan sk Peranan PBSS -myatupadukan dan myelaraskn semua aktiviti bkaitan dgn kesihatan sekolah yg mampu tingkatkan taraf kesihatan warga sekolah Matlamat Pendidikan Kesihatan; Utk mbentuk sikap dan perlakuan yg positif thadap kesihatan terutama kepada kanak2 yg dikatakan lebih mudah dan berkesan.

Peranan murid : a) b) c) d) Melibatkan diri secara aktif dlm aktiviti PBSS Mberi cadangan aktiviti PBSS Mpertingkatkan pengetahuan dan kemahiran kesihatan lbh btanggunjawab thdp kesihatan diri Menyampaikan maklumat kpd ibu bapa dan masyarakat ttg aktiviti PBSS di sk

Peranan Guru (penggerak utama) : a) b) c) d) e) f) Memahami teras2 utama PBSS Myokong, melaksana dan mperkukuhkan aktiviti yg dirancang olh j/kuasa Btanggunjawab utk memastikan aktiviti2 dilaksanakan Mjadi contoh kpd murid ttg amalan hidup sihat Galak murid myertai aktiviti PBSS Beri penerangan kpda ibu bapa/ masyarakat mgenai PBSS

Peranan G/Besar/Pengetua a) Beri penerangan kpd guru2 ttg PBSS

14 b) Tubuhkan j/kuasa PBSS c) Merancang aktiviti dgn mgambil kira- keperluan warga sk, pgalaman murid dan guru, kemhiran kesihatan, berfikir kritis dan btanggunjawab pd diri,keluarga/masyarakat, kesedaran murid ttg kemahiran kesihatan diri d) Memastikan pelaksanaan terancang dn tersusun dan berterusan e) Jalinkan hubungan baik dan beri penerangan kpd ibubapa dan masyarakat . Peranan ibubapa/masyarakat a) b) c) d) Libatkan diri secara aktif dan mberi sokongan pd aktiviti PBSS Beri sumbangan kepakaran, kewangan, tenaga dan peralatan serta kerjasama kpd sk Beri galakan kpd anak2 Sbg contoh kpd anak2

Peranan PPB/PPD/JPN a) beri penerangan b) Beri bimbingan utk menubuhkan j/kuasa dan merancang aktiviti c) Aemghubungi agensi2 berkenaaan utk bantuan bg mjlankan PBSS d) Mengendali dan memantau pjalanan program

JAWATANKUASA PBSS( RUJUK MS 46-49) FUNGSI J/KUASA PBSS= Menetapkan kenyataan polisi kesihatan, mrancang dan melksana pelan tindakan, mbuat pemantauan dan penilaian, myediakan laporan

Topic 4 RAWATAN PERTOLONGAN CEMAS Definisi : sbg bantuan permulaanatau rawatan pertama kpda mangsa dlm suatu kemalangan/ kesakitan mgejut sementara menanti ketibaan ambulans, doctor atau pakar perubatan. Tujuan ; a) Utk myelamatkan nyawa. b) Krgkan keparahan kecederaan c) Memulihkan mangsa sementara menunggu bantuan perubatan tiba. Matlamat: a) Myelamatkan nyawa yg sedang kesakitan/kemalangan b) Meghadkan kesan2 kecederaan c) Megalakkan/menbantu pemulihan

15 Peraturan tertentu dlm Pertolongan cemas: a) Menilai situasi Kecemasan -penilaian dan pemerhatian thp persekitaran thdp lain2 bahaya pada diri dan mangsa -hindar diri dr sebrg risiko b) keperluan utk memastikan kaw kecemasan selamat - utamakan keselamatan diri -Pastikan mangsa thindar dr tempat merbahaya-pindahkan mangsa - jgn bertindak diluar kemampuan c) menilai semua kecederaan dan member pertolongan cemas - cuba lindungi mangsa dr sebarang bahaya, beri CPR dan dptkan bantuan segera d) meminta bantuan/pertolongan ASAS PERTOLONGAN CEMAS KECEDERAAN LUAR DAN DALAM 1) 2) 3) 4) Periksa saluran udara- pastikan tidak terhalang oleh bendasing/lidah/bendalir dsb Bersihkan mulut dgn 2 jari Periksa pernafasan- beri CPR . tekan dada jika nadi tidak berdenyut Pendarahan dlm 1 minit blh mati jika pendarahan teruk, guna satu kain yg bersih utk ditekan pada tempat yg luka. 5) Pitam/pengsan tidak sedar diri dlm masa yg singkat - Beri ruang, longgarkan pakaian, baringkan terlentang, rendahkan kepala dr kaki 6) Terseliuh/terkehel otot/ salur penyambung otot terpusing yg myebbkan sakit atau bengkak - Buka kasut sblm bengkak( buka bhg yg sakit), rehatkan dan lekap dgn ais, balut, jumpa doctor 7) Patah tulang akan myebabkan masalh kpd tendon,saraf, dan salur darah -simptom2 = rasa skit pd bhg tulang,dgr bunyi/rasa tulang patah,x berupaya gerak anggota yg cedera, kebas/ hilang denyut nadi pd tempat cedera -bengkak/kebiruan -bentuk/kedudukan tulang sendi tidak normal -demah dgn ais jika baru berlaku utk krgkan bengkak/lebam/kesakitan - perlu elakkan perkara berikut: - jgn gerakkan mangsa yg cedera leher/belakang - Jgn tarik pakaian magsa yg luka / terbakar -Jgn beri sebarang cecair kpd mangsa yg tidak sedar diri

16 8) renjatan - alihkan mangsa,dan baringkan telentang, angkat kaki mangsa utk menigkatkan aliran darah -selimutkan utk elak kesejukan dan kehilanganhaba, longgarkan pakaian yg ketat/tali pinggang,tali leher -jgn diberi sebarang cecair mll mulut -kaki ditinggikan utk kurangkan pengaliran darah k jantung 9) Tercekik -tercekik disbbkn mknan/ objek lain yg myebabkan mangsa berhenti bernafas - objek dikeluarkan dgn mggunakan jari/tangan ked lm mulut bg elakkan gangguan pernafasan -tanggalkan pakianan, dedahkan bhg dada -utk kanak2= halakan kepala ke bawah, badan diatas lengan/lutut kamu, buka mulut dan suruh batuk -utk org dewasa = biar mangs tunduk dgn kepala lebih rendah dr paru-paru, suruh batuk. -kalau gagal, mngsa disuruh dlm keadaan asal dan tepuk belakangnya. -gagal juga = hantar k hospital 10) terbakar dan melecur -buang pakaian/aksesori yg megecut dr kawasan terlibat -rendam dlm air/atau balut dgn tuala yg basah/lembab atau letak dibawah air sejuk yg mgalir selagi kesakitan msh dirasai -melecur oleh bhan kimia= letak pd air yg mgalir kmudian tutup dgn kain yg bersih utk mgelakkan gangguan udara -jika luka terbakar besar, lakukan rawatan spt kena renjatan 11) mata a) Merawat kecederaan mata - keluarkan bendasing dgn air mata, air yg banyak ke atas mata atau dgn putik kapas -jika bendasing terbenam, jgn keluarkan, tutup mata dgn lapikan mata yg bersih/disteril dan bawa ke hospital -jgn guna bhn kimia utk mgelakkan kecederaan mata yg serius 12) keracunan

17 -Termakan mknan tercemar/luput tarikh/ubat-ubatan -tindakan -dptkan maklumat mknan yg dimakan oleh mangsa, jumpa doctor - bancuh 2/3 sudu garam dlm segelas air panas dan beri kepada mangsa spy dia muntah -atau masukkan jari utk membuatkan mangsa muntah -lps muntah, beri mangsa minum susu utk mncairkan racun tinggal

LANGKAH LANGKAH BANTU MULA; -tindakan yg sepatutnya dilakukan semasa mberi pertolongan kpd mangsa kemalangan /kecederaan A) D. R. A.B.C ( Danger, Response, check airways, check breathing, circulation) D= pastikan mangsa di tempat dan keadaan yg selamat R= cuba pastikan mangsa bertindakbalas pd panggilan anda A= periksa salur pernafasan, pastikan tidak tersumbat oleh lidah, cecair, gigi palsu dll B= periksa pernafasan mangsa C=peredaran darah B) T. O.T.A. P. S. ( Talk, Observe,Touch, Active, Passive, Skills ) T=bercakap dgn mangsa sambil menengkannya O= lakukan permehatian pada tanda2 kecederaan/gerakbalas mangsa T= sentuhan utk menentukan tahap kecederaan A=pergerakkan aktif yg dilakukan olehh mangsa P=pergerakkan yg pasif oleh mangsa S=menguji kemahiran sblm dan slps rawatan C) R. I. C. E (Rest, ice, compressed, elevation) R= rehatkan mangsa dan cuba tenangkan I=letakkan ais batu pd tempat kecederaan utk krgkan pgaliran darah

18 C=sesuatu yg dpt mgawal pergerakkan darah dgn mgenakan tekanan pd tempat yg cedera E=meninggikan tempat yg cedera utj krgkan pengaliran darah/kesakitan D) EAR DAN CPR I) CPR (cardiopulmonary resuscitation) resusitasi kardiopulmonari -teknik utk meyelamatkan nyawa yg dgunakan sewaktu kecemasan apabila mangsa tidak bernafas/nadi tidak berdenyut -merupakan kombinasi bantuan pernafasan dan penekanan dada dibhg luar -bantuan bernafas utk memastikan darah mangsa msh dibekalkan ke seluruh badan mangsa sehingga bantuan sampai -tanpa CPR peluang hidup mangsa kan menurun dgn byk slps 5 minit pertama -CPR utk bayi, kaedah 2 ibu jari lbh berkesan dr dua jari -dua langkah utama melakukan CPR Langkah 1: bantuan pernafasan dari mulut ke mulut Baringkan mangsa atas permukaan rata dan agak keras Melutut disisi kiri kepala mangsa, buka salur pernafasan dgn menolah dahi dan dagu mangsa ke belakang Picit hidung mangsa(tutup lubang hidung) Lekapkan mulut kita kemulut mangsa dan hembus nafas Lakukan sebanyak 2 kali

Langkah 2: melakukan tekanan luaran atau external cardiac compression(ECC) pd bhg tengah dada/sternum mangsa -melutut di sebelah kiri badan mangsa. Kenalpasti lokasi pertemuan tulang selangka dgn cuaran xyphoid dgn mgunakan jari telunjuk dan jari tgh kanan kiri. -letak pangkal tapak tangan kanan bersebelahan jari telunjuk tangan.(tempat tekanan dilakukan) -letak tapak tangan kiri diatas tangan kanak yg berada di dada -condongkan badan ke hadapan dan tekan bhg dada sambil meluruskan siku -*tekan hingga l/krg 5 cm ke bwh dgn kadar kelajuan 80 tekanan seminit sbyk 15 tekanan

19 -*beri dua kali bantuan hembusan pernafasan -ulang langkah * hingga mangsa pulih/bantuan tiba -periksa nadi slps 10 hembusan nafas ii) EAR ( Expired Air Resuscitation) Resustasi Udara Hembusan -penyelamat membri nafas kpd mangsa yg berhenti pernafasan. -berkesan utk memasukkan udara beserta oksigen ked lm paru-paru mangsa bila pernafasan berhenti tapi masih ada denyutan nadi - 3 teknik yg digunakan: a) mulut ke mulut melekapkan mulut ke mulut magsa dan bernafas ke saluran udara mangs mll mulut b) mulut ke hidung - bila mangsa mgalami kecederaan muka/atau kecederaan disebabkan oleh air -mulut mangsa ditutup, lekapkan mulut k hidung, bernafas perlahan-lahan dan kemudian lepaskan rahang utk mmbolehkan mangsa menghembuskan nafas keluar c) mulut ke hidung dan mulut -pilihan utk EAR kpd kanak2 krn mulut penyelamat boleh menutup mulut dan hidung mangsa. -penting jika pernafasan terhenti sepenuhya -masalah tercekik, pengambilan heroin, hamoir lemas, gigitan dan sengatan serangga. Asma, emfisema yg myebabkan nafas terhenti -keberkesanan pernafasan terbukti dgn naik turun dada bagi stiap nafas yg diberi pyelamat. -5 kali cubaan utk dua pernafasan berkesan - indikasi iaitu sianosis/kepucatan pernafasan terhenti @ kadar pernafasan krg dr 4-5 kali dlm seminit Prosedur EAR: 1) Baringkan mangsa, longgar baju d bhg leher 2) Buang kekeotoran dlm mulut 3) Pegang belakan leher mangsa dgn satutangan, sebelah tangan lagi dongakkan kepala mangsa sejauh mngkin

20 4) Picit hidung mangsa, sedut nafas dlm2, lekapkan mulut dan hembus sekuat hati. Dada mangsa akan naik 5) Tunggu hingga dada menurun, ulang langkah tadi sebanyak 4 kali terus menerus dgn cepat 6) Laukan dlm kadar 10 pernafasan dlm seminit hingga mangsa blh bernafas/bantuan sampai 7) Bila sudah bernafas, letak mangsa dlm kedudukan pemulihan 8) Jika disyaki ada kcederaan, kekalkan dlm kedudukan neutral 9) Lakukan resusitasi mulut k mulut dan tekan dada jika nafas dan nadi tidak ada 10) Jika terhenti jantung, lakukan CPR

TOPIK 5 - PERKHIDMATAN KESIHATAN SEKOLAH Merangkumi : a) Penjagaan kesihatan b) pemakanan c)promosi kesihatan d)rawatan rujukan penempatan kelas khas oleh doctor perubatan, jururawat dan guru2 Objektif : 1) Membina kesedaran dan kefahaman kanak2 sk ttg taraf kssihatan diri sendiri 2) Mgasaskan latihan seumur hidup ttg perlunya menilai taraf kesihatan seseorang pd jangkamasa ttentu 3) Menentukan urid berada pd tahap kesihatan paling optima 4) Mengesan dgn lebih awal keadaan kesihatan yg tidak normal dgn merujuk kpd pakar, pertubuhan,badan berkaitan=utk rawatan/pemulihan 5) Memberitahu ibubapa dan guru ttg taraf kesihatan kanak2 sekolah= rawatan/penjagaan yg efektif 6) Memberi perhatian pd kanak2 yg lbh memerlukan rawatan kesihatan/penyeliaan

Pentadbiran dan organisasi perkhidmatan kesihatan ke sekolah Diselaraskan dgn pentadbir perkhidmatan kesihatan di bwh kementerian kesihatan dgn kerjasama kementerian pendidikan Satu komponen dr rancangan kesihatan sekolah dan dijlnkan oleh anggota Bhg kesihatan keluarga

Pasukan perkhidmatan kesihatan Sekolah: a) b) c) d) e) Doktor (ketua pasukan) Jururawat kesihatan umum dan jururawat terlatih Penolong jururawat Atendan dan Pemandu

menjalankan kegiatan dgn kerjasama guru-guru di sekolah

21 Fungsi perkhidmatan kesihatan sekolah a) b) c) d) e) Membina kesedaran dan kefahaman warga sekolah mgenai kepentingan kesihatan optimum Mengesan dan merawat serta membuat rujukan kes yg memerlukan perhatian serius Mencegah dan mengawal penyakit Memberi perkhidmatan pertolongan cemas Menjalankan pemantauan dan penilaian thdp aktiviti2 sekolah

Aktiviti2 perkhidmatan kesihatan sekolah a) Penilaian kesihatan kanak-kanak sekolah -dijlnkan secara berkala kepada murid pra, thn 1, thn 6,tingkatan 3 dan tingkatan 5. Berpandukan buku RKM 1 yg diguna dr thn 1 hingga sekolah menengah b) Rawatan, rujukan dan tindak susul berkaitan dgn kes yg dirujuk c) Imunisasi d) Pendidikan kesihatan meliputi pendidikan formal, penilaian berkala dan pendedahan kepentingan penjagaan kesihatan e) Kaunseling oleh guru kaunselor yg dilatih f) Rekod dan laporan Panduan lawatan sekolah dan tatacara; -lawatan ulangan k sk skrg2nya 1 kali setahun -melibatkan pemeriksaan, ujian saringan dan pengesanan awal tahap kesihatan murid Lawatan pertama ; -butir2 perihal kesihatan dan pelalian Lawatan ulangan : -pemeriksaan perubatan oleh doctor bagi : murid yg tidak hadir lawatan 1, kestindakan susulan. Kes rujukan -imunisasi -Rawatan cacing -Rawatan khas PENDIDIKAN KESIHATAN Berat badan dan ukuran tinggi Penglihatan dan pendengaran Pemeriksaan perubatan Imunisasi Rawatan khas

22 -ditumpukan kpd pelajar, k/tangan sekolah, ibubapa -diserapkan dlm kurikulum(pendidikan jasmani dan kesihatan -aktiviti yg dijalankan termasuk : a) pembelajaran di dalm b/darjah b) ceramah c) dialog d)demonstrasi e) pameran f) tayangan alat pandang dengar g) pertandingan/kuiz kesihatan

MASALAH KESIHATAN DAN PENYAKIT MASA KINI a) PERSEKITARAN - 6 jenis persekitaran tidak sihat 1) air minuman yg tidak selamat 3) system pembentungan tidak baik 5) kimia bahaya - penyakit berkaitan dgn alam sekitar : 1) jangkitan pd system pernafasan 3) malaria 2) cirit-birit 4) keracunan 2) tiada kebersihan diri 4) pencemaran udara, kawalan vector 6) kemalangan

= blh mngakibatkan kcacatan jangka pendek/panjang, kejadian cirit birit dan muntah2.

b)

DENGGI

-virus denggi yg baru dan tiada penawar spt viru DEN-3 menyumbang kpd kes demam denggi yg tinggi

c) Pencemaran Udara -berpunca dari pembakaran terbuka di Negara kita dan Negara jiran -asap kenderaan, kilang,rokok

23 -jerebu meningkatkan bilangan pesakit akibat gangguan system pernafasan -kesan bhn kimia yg dilepaskan ; merencatkan, mganggu system imunisasi, endoktrin.dll

d) penyakit tangan kaki dan mulut -berpunca dari bbrp kumpulan virus tmasuk enterovirus -myebabkan ulser di mulut dan ketiak, tonsil, ruam pd kaki dan sekitar lampin -mudah jangkiti kk bumur bwh 5 thn -caxsackie/enterovirus 71 boleh sebabkan kematian pd kk cth 4 kes d Sarawak

TOPIK 6 - PROGRAM ADHOC/PROSTAR 1) Pendidkan pencegahan aids (PROSTAR) - Berkonsepkan )oleh remaja,mll remaja, utk remaja - Utk remaja bumur 13 25 thn sbg pembimbing Rakan Sebaya ke arah hidup sihat tanpa AIDS - Utk menangani masalah HIV/AIDS di kalangan remaja 2) Projek anti Denggi- kerjasama kementerian kesihatan dgn kem. Pendidikan (1994) -sbg kaedah pendidikan kpd murid sbg agen perubahan yg berkesan utk mencegah dan mengawal kjadian pyakit denggi -aktivti utk mncegah denggi ; pemeriksaan aedes, penyemburan kabus, penguatkuasaan Akta Pemusnahan Serangga Pembawa Penyakit 3) Program doctor muda rangka kerja kecemerlangan Amalan Hidup Sihat -melahirkan pelajar cemerlang dr segi akademik serta berketrampilan -meningkatkan taraf kesihatan pelajar (matlamat pihak kesihatan) -Program promosi kesihatan sekolah di peringkat sekolah rendah -pelajar sbg model, promoter, motivator kpd rakan sebaya - pelajar thn 4, 5, 6 dipilh dan dilatih sbg pembimbing rakan sebaya -Pemilihan berdasarkan kecermalangan akademik, personality, minat, sifat kepimpinan, btanggunjawab suka menolong org.

Topik 7 - RANCANGAN KESIHATAN SEKOLAH(RKS) - dimulakan sejak tahun 1967 dgn tujuan utk melahirkan pelajar dan masyarakat sekolah yg sihat dan produktif

24 -1996, RKS diberi nafas baru dgn wujudnya PBSS bagi menyatukan dan mnyelaraskan semua aktiviti berkaitan kesihatan sekolah yg mampu meningkatkan kesihatan warga sekolah. Matlamat PBSS=meningkatkan pengetahuan mengenai amalan kesihatan diri, mgalakkan amalan cara hidup sihat dan memastikan persekitaran sekolah yg bersih, ceria,selamat dan sihat.

Definisi RKS : -berasaskan konsep kesihatan menyeluruh, merangkumi kesihatan fizikal,mental, emosi, social dan rohani. -terdiri dari 4 komponen utama: a) pendidikan kesihatan b) perkhidmatan kesihatan c) hidup sihat di sekolah d) kerjasama antara sekolah dan masyarakat . Tujuan : meningkatkan taraf kesihatan dan pemakanan murid/warga sekolah ke tahap optima Matlamat : a) b) c) d) e) f) Meningkatkan pengetahuan ttg kesihatan dan memupuk nilai amalan kesihatan positif Member jagaan, rawatan, kecemasan, rujukan, pemulihan dan tindak susulan kpd murid Mencegah dan mengawal penyakit berjangkit Menilai dan mentafsir taraf kesihatan murid Galakkan amalan gaya hidup sihat Galakkan kerjasama dua hala ant sekolah dan masyarakat

Objektif RKS : a) Menggalakkan bimbingan dan panduan kpd kk, ibu bapa, guru-guru dan masyarakat bkaitan kperluan an maslah kesihatan mrk. b) Mengenalpasti, pendidikan, pjagaan kk yg cacat fizikal, mental, social dsb c) Menggalakkan rawatan kecacatan yg boleh diubati dgn rujukan serta merta kpd pakar/pertubuhan yg berkaitan dgn kebajikan kk d) Memastikan pelajar bebas dr gejala dan penyakit sosoal e) Memastikan makanan yg disediakan di sekolah selamat dan berkhasiat f) Member rawatan kecemasan thdp penyajit/kecederaan ketika d sk g) Menolong mencegah dan mengawal penyakit berjangkit h) Mebina persekitran sekolah yg sihat dr segi fizikal dan mental

25 Rasional a) Murid sekolah sepatutnya sihat tetapi msh mengalami bberapa mslh kesihatan=perlu utk tingkatkan tahap kesihatan b) Murid sk merupakan agen perubahan krn mereka mudah menerima pengetahuan/pendapat c) Murid merupakan asset penting utk perubahan terhadap sesuatu komoditi /masyarakat. d) Murid dapt mempengaruhi orang di sekeling mrk yg terdekat dlm pergaulan seharian utk membentuk sikap/perlakuan positif terhadap kesihatan e) Sekolah memnpyi sumber2 yg besar dari segi kemudahan serta tenaga yg boleh mengembeleng usaha kesihatan masyarakat J/kuasa RKS Peringkat Daerah a) b) c) d) Pegawai Kesihatan Daerah Pegawai perubatan dan kesihatan Pegawai pergigian Pegawai Kebajikan masyarakat e) Pegawai pendidikan Daerah & Penolong PPD f) Bahagian Kesihatan g) Ketua jururawat

Komponen RKS a) pendidikan kesihatan -menerangkan jumlah pengalaman yg pengaruhi pengetahuan, sikap,amalan sseorg ttg perkara bkaitan dgn kesihatan -termasuk pendidikan formal/tidak formal -utk membentuk minat dan keinginan/wujudkan rasa ttgjwb murid utk kemajuan/kebaikan kesihatan diri keluarga /masyarakat -megharapkan murid lebih sedar akan masalah dan keperluan kesihatan, membuat keputusan yg bijak ttg cara hidup dan perlakuan kesihatan mrk b) perkhidmatan kesihatan -merupakan aktiviti utama pihak kesihatan di sk - dijalankan secara kerjasama ant k/tgn kesihatan,pergigian dan pihak sk -merangkumi mbina kesedaran/kefahaman warga sk ttg kepntingan mjaga kesihatan dan amalan gaya hidup sihat - termasuk pengesanan mslh kesihatan, merawat dan merujuk kes memerlukan phatian kepakaran -merlukan kerjasama semua pihak khsnya ibu bapa/pihak sk utk meningkatkan tahap kesihatan murid/masyarakat -Bentuk perkhidmatan dan khidmat sokongan kesihatan sekolah yg diberikan: a) pasukan kesihatan sk

26 b) jabatan kesihatan c) kementerian kesihatan d) pihak swasta dan pertubuhan sukarela -Bentuk perkhidmatan : rawatan ringan dan kecemasan, kawalan penyakit berjangkit,perkhidmatan pergigian, program imunisasi, rujukan dan rawatan susulan, penilaian atu pemeriksaan kesihatan ke atas murid c) hidup sihat di sekolah -6-10 jam sehari masa murid dihabiskan di sekolah -perlu dipastikan spy sentiasa dlm keadaan selamat, bersih dan indah -persekitaran yg boleh wujudkan persekitran yg kondusif kpd proses P& P d) kerjasama antara sekolah dan masyarakat . STATUS RANCANGAN KESIHATAN SEKOLAH MASA KINI -dikira telah Berjaya dilaksanakan hampir 30 thn -masalah /isu semasa mjlnkan RKS : a) keberkesanan pendidikan kesihatan di sekolah menunjukkan bhw tahap pengetahuan dan amalan kesihatan mereka msh krg memuaskan b) kekurangan kemudahan asas dan fizikal menjejaskan perlaksanaan RKS c) kewangan yg diperuntukkan menghalang tugas penyelenggaraan dan naik taraf bangunan d) beban tugas guru mgakibatkan Rekod kesihatan Murid agak tergendala e) program ini dijlkn mll kerjasama bbrp kementerian/agensi bkn kerajaan, menimbulkan masalah penyelarasan mengikut keutamaan masing2.

PROGRAM KESIHATAN SEKOLAH MASA KINI a) b) c) d) pendidikan kesihatan perkhidmatan kesihatan sekolah program kesihatan pergigian sekolah rancangan makanan tambahan (RMT) -usaha kerajaan utk meningkatkan taraf pemakanan/kesihatan murid -membekalkan 1/3 dr jumlah keperluan nutrient harian murid

27 -tujuan- meningkatkan taraf pemakanan dan kesihatan murid - mmberi mknan tambahan kpd murid sk rendah terutama luar bandar berpendapatan rendah -memenuhi keperluan makanan murid(15-20% ke sekolah x sarapan pagi/tghari/ mkanan x seimbang) e) program susu sekolah tujuan : -menigkatkan taraf pemakanan dan taraf kesihatan murid -memastikan murid menerima mknan berzat/mgalakkan tabiat minum susu -program atas kerjasama dgn 6 buah sykt pengeluar susu tempatan mll 2 skim; skim byaran subsidi kerajaan, skim percuma -program galakn pemupukan daya kretiviti guru-guru/murid dlmm pgunaan bhn terbuang f) program 3K(Peningkatan keselamatan, kebersihan, keindahan sekolah) -bertujuan utkwujudkan persekitaran sekolah yg selamat, bersih, indah dan ceria -timbulkan rasa syang kpd sk -atasi mslh vandalisme g) pendidikan pencegahan AIDS di sekolah h) Program bebas Drpd Asap rokok dll ISU DAN MASALAH a) Keberkesanan Pendidikan Kesihatan di sekolah -sikap pelajar dan guru dan pentadbir sekolah thdp kesihatan pandang ringan thdp PJK -guru tidak terlatih atau bpengalaman dlm bidang -kekurangan guru terlatih kerna ia bkn m/p utama/peperiksaan -Cuma sbg pelengkap waktu mengajar guru -kekangan masa, byk perkara dimasukkan dgn masa yg diperuntukkan utk pjk terhad -guru tidak ada kemahiran membuat penilaian pendidikan kesihatan =krn ianya lbh kpd sikap dan amalan positif thdp kesihatan

b) organisasi dan pelaksanaan Program -tahap pretasi kerja ahli j/kuasa yg berbeza -kekangan staf utk mguruskan program kesihatan sekolah c) Bebanan kerja guru - program kesihatan terjejas krn guru lebh beri perhatian pd kerja2 yg lain d) kemudahan asas dan kemudahan fizikal -kemudahan tandas,bilik persalinan,padang permainan, kantin dsb Menjejaskan tugas2 penyelenggaraan dan menjaga persekitaran sekolah yg bersih, indah dan selamat

28 e) Masalah penyelarasan program

-perlaksanaan melibatkan pelbagai pihak = krn masing2 mpyi tugas keutamaan tersendiri f) kewangan terhad g) isu-isu baru kesihatan cth kesihatan social remaja, pengurusan tekanan, penderaan, perlakuan berkaitan dgn seksualiti SYOR DAN CADANGAN a) Pendidikan kesihatan dapat disampaikan dgn berkesan berdasarkan bbrapa langkah - Naiktaraf PJK sbg salah satu m/p peperiksaan spy dpat mengubah sikap guru, murid dan pentadbir - Guru-guru diberi latihan ttg kemahiran dan pengetahuan yg sepatutnya - Mpertingkatkan penilaian bg mgukur keberkesanan PJK dr aspek pgetahuan, sikap dan kemahiran b) Kementerian kesihaan dan kementerian pendidikan perlu mgkaji semula m/p PJK utk pastikan program kesihatan dpt berjalan lancer c) Mengurangkan beban tugas guru terhadap tugas2 yg berkaitan dgn kesihatan sekolah d) Kaji semula program2 kesihatan sekolah mengikut perkembangan kesihatan semasa. TOPIK 8 - RANCANGAN MAKANAN TAMBAHAN Tujuan: memberi mknan percuma kpd murid sekolah rendah terutama dr luar Bandar dr golongan berpendapatan rendah selaras dgn Dasar Ekonomi Baru -meningkatkan taraf pemakanan dan kesihatan murid krn didapati: a) 15%-20% murdi dtg ke sekolah tanpa bersarapan pagi/mkn tgahari b) lebih krg 35% tanda2 pemakanan salah Objektif : a) b) c) d) e) memberi mkn tambahan kpd murid2 sekolah rendah dr luar Bandar/berpendptan rendah secara imbuhan dan sementara waktu utk meperbaiki keadaan kesihatan Member mknan tambahan yg berzat dan seimbang bg mgatasi mslh pertumbuhan badan dan kekurangan tenaga Menyelenggara pendidikan kesihatan dan pemakanan secara tidak langsung Mgalakkan penglibatan dn penyrtaan msyarakat Mengendalikan tabiat-tabiat bsopan, berdisiplin, bertimbang rasa serta amalan berkaitan kebersihan diri, mkanan dan kebersihan alam sekitar

Rasional : a) 15%-20% murdi dtg ke sekolah tanpa bersarapan pagi/mkn tgahari

29 b) lebih krg 35% tanda2 pemakanan salah c) pemakanan yg salah dan serangan penyakit timbulkan maslah dr segi pembesaran dan pencapaian dlm pembelajaran. Sejarah Perlaksanaan RMT

-bermula sejak slpd perang dunia ke2 oleh british sbg satu usaha kecemasan -bbrp pertubuhan kebajikan dan agensi kerajaan menjlnkan RMT kpd bbrp sekolah rendah luar Bandar yg terpilih shj -1074 kerajaan Selangor memulakan projek perintis Di bwh Rancangan Amalan makanan dan Pemakanan(AMP). Diperluaskan di negeri lain -1978 RMT diperluaskan dikawasan di luar kawasan AMP -1982, RMT diperluaskan di semua sekolah rendah -1983-1988, RMT dihadkan kpd sky g berfokuskan 200 dan ke bwh -1989 RMT melitputi semua sk dgn mgutamakan golongan termiskin Kriteria Pemilihan Murid yg mnerima RMT a) Taraf sosio ekonomi keluarga, pendapatan bulanan RM150. Sebulan, pendapatan perkapita RM35.00 dan kebwh, saiz enrolmen sk, kelongaran bg sk dgn bilangan murid 100 org kebwh b) Keluarga/penjaga berpendapatan RM400.00 dan kebwh c) Status pemakanan murid yg mgalami pemakanan salah perlu dikesan dan disahkan oleh pegawai perubatan d) Jarak rumah dari sekolah( jauh dr sk) dan tiada kemudahan pengangkutan Menu Makanan RMT a) 1995, peruntukan harian seorg murid dr 45 sen kpd 80 sen di semnanjung, 50sen kpd 90sen di Sarawak dan Sabah b) Penyediaan 20 jenis menu makanan seimbang dihasilkan dan mula diberi hingga ke hari ini Contoh : bubur nasi(ayam). Mee kari, bihun goring, nasi goring, nasi ayam, nasi lemak dll

Peranan Guru Besar/Guru a) b) c) d) Memilih dan mengedar senaraimurid layak RMT Merekod penerimaan mknan Mengawasi murid ketika menikmati mknan,tunjukajar budaya mkn ygg sesuai Megikut pertumbuhan fizikal murid spt berat bdn/tinggi skrg2nya awal dan akhir thn

30 e) Mengawasi penghidangan f) Mematikan rekod penerimaan perbelanjaan peruntukan RMT disimpan dan dikemaskini

PROGRAM SUSU SEKOLAH -untuk meningkatkn taraf pemakanan dan taraf kesihatan murid dan menggalakkan tabiat meminum susu dr peringkat awal -Dijlnkn dgn kerjasama 6 sykt pegeluar susu tempatan -terdiri dr 2 skim : a) skim susu percuma-bekalan susu percuma kpd murid terpilih b) skim susu bayaran-penyertaan murid secara sukarela, dgn atau tanpa subsidi kerajaan Objektif : a) b) c) d) Meningkatkan taraf pemakanan dan kesihatan murid Memupuk tabiat minum susu Membekal susu kpd murid terpilih berekonomi rendah/kekurangan zat makanan Pnglinatan bersama agensi2 kerajaan/bkn kerajaan konsep pensyarikatan mlaysia

Isu2 Program susu -maslah keracunan dikalangan murid slps minum susu= pengantungan program susu berulang kali -dikatakan berpunca dr keti Adaan tempat penyimpanan susu yg sesuai di kantin sk Langkah Pencegahan a) b) c) d) e) f) Penekanan pd aspek kebersihan dan keselamatan mknan perlu dipertingkan Pendedahan kepda memilih mknan yg selamat merangkumi pemilihan mknan yg sedia ada Meperkenalkan konsep melabel mknan Pendekatan penyediaan mknan yg selamat Pendekatan penyimpanan yg selamat Pendekatan kpd kebersihan diri dan tabiat baik dlm pgendalian mknan

-pemeriksaaan fizikal spt pengukuran suhu masa memasak, suhu penyimpanan, suhu penjajian hendaklah diberi keutamaan bkn saja pemeriksaan secara visual 3 jenis pencemaran makanan utama a) Biologokal- bakteri,,fungi dan virus

31 b) Fizikal benda/ bhn asing( rambut,cebisan kaca, paku dll) c) Kimis- racun serangga, racun rumpai, bhn pencuci kimia, bhn pengawet yg berlebihan dll

Perlaksanaan dan penilaian Peranan Guru besar dan Guru: a) b) c) d) e) f) Memilih dan mnyedia senarai murid yg layak menerima susu percuma Mengurus pesanan dan pengagihan susu skim percuma dan skim bayaran Menyimpan rekod kutipan dn penyerahan wang PSS Menggalak tabiat minum susu/ menekankan khasiat minum susu Menubuhkan j/kuasa PSS=guru2, agensi kerajaan yg berkaitan, wakil masyarakat setempat dan bdn2 bkn kerajaan Memberi penerangan mengenai perlaksanaan PSS di sk

TOPIK 9 - AMALAN KEBERSIHAN SEKOLAH Objektif : a) Membina perlakuan amalan kebersihan sebagai budaya hidup yg berterusan b) Menigkatkan kprihatinan dan komitmen warga sk thp kebersihan dan keceriaan, mghargai kemudahan yg disediakan c) Memupuk semangat berttgjwb/bekerja berpasukan utk mencapai matlamat amalan kebersihan sekolah d) Melaksana aktiviti amalan kebersihan sekolah e) Mewujudkan iklim, identity sk sbg institusi yg sihat, bersih indah dan ceria Piawai amalan kebersihan sekolah ; menetapkan a) Sekolah perlu bersih dan berfungsi dgn selamat b) Tidak menjadi tempat pembiakan serangga dan haiwan perosak c) Kemudahan sekolah perlu dijaga spy selamat digunakan 5 komponen asas bg memastikan suasana persekolahan sihat dan selamat : a) b) c) d) e) Polisi kesihatan sekolah Persekitaran sekolah yg sihat dan selamat Pemglibatan keluarga dan komuniti Kemahiran kesihatan diri Perkhidmatan kesihatan sekolah

Perkara asas memastikan makanan bersih dan selamat :

32 a) b) c) d) e) f) g) Kebersihan bhn mentah Pengendalian mknan yg bersih Kebersihan diri pengendali mknan Keperluan kemudahan asas yg mencukupi Reka bentuk peremis dan peralatan yg sesuai Pengurusan dan penyelengaraan presmis yg sempurna Penyediaan mkanan yg betul

Ciri2 kebersihan bhn mentah -dipilih dr sumber yg dketahui, bersih, segar dan tidak rosak -dibasuh sblm dimsk -dibuat di tempat bersih -bilik penyimpanan bersih, teratur dan basingan dr bhn bkn mknan Ciri2 kebersihan diri yg baik -amalan mbasuh tangan dgn sabun slps mggunakan tandas, sblm myedia/mghidang mknan -kuku pendek dan bersih -bpakaian bersih, pakai apron, tudung kepala yg bersih dan betul -jgn meludah, bercakap dan bersin di kws myedia mknan -jgn mghisap rokok semasa myedia mknan -System pembuangan sampah sempurna -sistem pembuangan air limbah berkesan dan sesuai -tandas sempurna, mencukupi dan bersih Ciri2 reka bentuk premis mknan yg sesuai -mpyi ruang yg mcukupi dan basingan bg pyediaan mknan, pamer dan simpan mknan, ruang pelanggan yg selesa -almari/rak pyimpanan mknan mestilah ditutup rapi -lantai mudah dicuci, tidak mudah rosak dan tidak menakung air -tempat membasuh sesuai dan mcukupi -peti sejuk disediakan -pencahayaan dan pengudaraan mcukupi -Tmpat pyediaan mkanan mestilah dr jenis yg mudah dicuci/kalis air Ttgjwb Seorang Pengusaha permis Mkanan Semus aspek kebersihan dipatuhi Semua pekerja mdpt pemeriksaan kesihatan dan suntikan pcegahan pyakit tifoid Pekerja yg sakit mdpt rawatan Melatih pekrja ttg kesihatan dan kebersihan diri

33 Ttgjwb pekerja di premis Mknan Menjaga kebersihan dan kesihatan diri Melapor kpd majikan apabila sakit. Dptkan rawatan segera Elak perbuatan spt korek hidung, sentuh mknan dgn tgan kotor Pelajar dan amalkan tabiat kebersihan yg baik,pgendalian mknan yg baik/ kebersihan tempat kerja

Faktor penymbang kpd keracunan mknan a) Kebersihan diri yg rendah b) Peralatan, perkakas dan ruang tempat kerja dicemari c) Bekalan mknan dr sumber yg tidak selamt Pengurusan dan perlaksanaan: Tugas dan ttgjawab a) b) c) d) e) f) polisi kesihatan sekolah Persekitaran fizikal sekolah yg sihat dan selamat Persekitaran social sekolah yg sihat dan selamat ulasan sama dgn 5 teras PBSS Penglibatan komuniti dlm topic 1 Kemahiran kesihatan diri Perananpengetua/GB/ptadbir sk -beri penerangan kpd guru2 mgenai perlaksanaan amalan kebersihan di sk -Tubuhkan j/kuasa kebersihan -merancang aktiviti dan program -kemahiran kesihatan, kemahiran berfikir secara kritis dan ttgjwb syarakat -sumber2 sedia ada

g) Peranan guru - memahami komponen2 -Myokong, melaksanan dan mperkukuhkan aktiviti2 kebersihn - memberi cadangan aktiviti2 kebersihan -mjadi contoh kpd murid dlm mgamal gaya hidup sihat -Menggalakkan murid terlibat aktif dlm aktiviti dan program yg dijlnkan -memberi penenrangan kpd ibubapa mgenai program amalan kebersihan h) peranan murid - melibatkan diri secara aktif

34 -bertanggungjawb mjaga keberdihan dan kesihatan diri -myampaikan maklumat kpd ibu bapa dan masyarakat mgenai aktiviti kesihatan dan program kebersihan yg dijlnkan Peranan ibu bapa -melibatkan diri secara aktif dan myokong aktivti.program -bantuan kewangan/kepakaran/barangan/sokongan moral kpd sekolah -mberi galakan kpd anak2 myertai aktiviti/program -mjdi contoh kpd anak2 dlm mgamalkan gaya hidup sihat PERKHIDMATAN PERGIGIAN MULA DILAKSANAKAN PD 1950 AN Ditumpukan kpd murid sk rendah dank pd sk tertentu shj

Program kesihatan pergigian Satu usaha pcegahan dan peningkatan kesihatan pergigian

Penglibatan pihak sekolah( peranan) a) b) c) d) Kebenaran utk rawatan mdptkan kebenaran dr ibu bapa utk rawatan anak2 mrk Penjadualan program pergigian Penyediaan tempat rawatan di sk Penglibatan didlm aktiviti promosi kesihatan pergigian -menerapkan unsure kesihatan dpl P & P -latihan meberus gigi kpd murid -mbantu semasa ceramah oleh jururawat jika ada masalah bahasa -implimentasi polisi kantin ttg pejualan gula2/coklat -kempen pergigian bsama pihak pergigian utk tingkatkan kesedaran thpd kesihatan pergigian