Azerbaycan Medeniyetinde Ata-Baba Sozleri

AZRBAYCAN ATA-BABALAR SZLRI MDNIYYTIND
Bir yer yian: hriyar Rhnmayan v Vhid Grusli Mnb: http://azeribooks.aznet.org Tarix: Avgust 2002
Elaqe Adresleri: http://www.cst.uwaterloo.ca/~garousi garusi@yahoo.com
Copyright 2003, hriyar Rhnmayan v Vhid Grusli
Abrl abrndan qorxar, abrsz ndn qorxar? Abrszdan abrn saxla. Avazn yax glir oxuduun Quran olsa? A divara hans rngi yaxsan, tutar. A kpk, qara kpk, ikisi d kpkdir. A gn (adam) aardar, qara gn qaraldar. A gn qara gn yaddan xardar. Aac bar vernd ban aa dikr. Aac kkndn su ir. Aac ya ikn yilr. Aac klgsiz olmaz, insan sevgisiz. Aac z kk st bitr. Aac tutan ba yarandan oxdur. Aac qurd iindn yeyr. Aac meyvsindn tanyarlar. Azna sz atblar. Azna su alb. Azn qoyub allah yoluna. Azn xeyirliy a! Aznn qaytan yoxdur. Az deyni qulaq eitmir. Al aldan stndr. Al bazarda satlmaz. Al ban byklynd deyil. Al insana srmaydir. Al yada deyil, badadr. Al gcdn stndr. Ala paxllq olmaz. All bizi tapmaz, dli bacadan dr. All bildiyini sylmz, dli syldiyini bilmz. All bir df aldanar. All dostunu hr zaman xatrlar, alsz is ii dnd. All dmndn qorxma, dli dostdan qorx. All kii qn qeydin yayda qalar. All olub drd kinc, dli ol drdini ksinlr. All uaq blkd zn gstrr. All fikirlinc dli ay kedi.
Allya iar, dliy ktk. Allnn az qlbind olur, axman qlbi aznda. Alamaq fayda vermz. Alamayan uaqa sd vermzlr. Alnla gr, qlbinl eit. Armaz ba qbird olar. Ad adam bzmz, adam ad bzyr. Ad var, z yox. Ad qulana bitiib. Ad dillr zbridir. Ad it dftrind d yoxdur. Adn tut, qulan bur. Adam adamdr, olmasa da pulu, heyvan heyvandr, atlas olsa da ulu. Adam bandan byk danmaz. Adam var ki, adamlarn naxdr, Adam var ki, dindirrsn can deyr, Adam var ki, dindirmsn yaxdr. Adam var ki, yemk n yaayr, adam var yaamaq n yeyir. Adam var ki, rhmt aparar, Adam var ki, lnt aparar. Adam qabana xartmal deyil. Adam qocalanda ikinci df uaq olur. Adam yanla-yanla adam olar. Adam yxld yerdn qalxar. Adam gedr, ad qalar. Adam grk arxasz olmasn. Adam grk z z hkimi olsun. Adam odur, Dur geti Buyur, yldn tez baa dsn. Adam z tayn-tuunu tapmasa gn ahvayla ker. Adam paltar il tannmaz. Adam soruub yrnmkl alim olar. Adam szn adama deyr. Adam hr dmndn bir al yrnr. Adam hr iq gln yer pambq txmaz. Adama adamlq lazmdr. Adama sz bir df deyrlr. Adam var ki, heyvan ondan yaxdr,
Adam adam elyn paradr, parasz adamn z qaradr. Adam dindir, sonra qiymtini ver. Adam ii il tanyarlar. Adam szndn tutarlar, heyvan buynuzundan. Adamn ad pisliy xnca can xsa yaxdr. Adamn ayandan kn ox olar. Adamn axr gn xo olsun. Adamn bana n gls dilindndir. Adamn dili il ryi bir olsun grk. Adamn dinmzindn qorx. Adamn dostu dar gnd blli olar. Adamn vvli olunca, axr olsa yaxdr. Adamn mal gznn qabanda grk. Adamn z yavan ryi zgnin plovundan yaxdr. Adamn lm mollann bayram. Adamn zn baxarlar, halndan xbr tutarlar. Adamn ryindkini bilmk olmaz. Adamn hsnn baxma, alna bax. Adamlarn qorxusundan dorunu demk olmur, allahn qorxusundan yalan. Adaml adamdan ist, xo tri qzlgldn! Adt qanun deyil, amma qanun qdr hkm var. Az-az ye, hmi ye. Az dan, yax dan. Az dan, ox qulaq as. Az ye, z ryini ye. Az olsun, yax olsun. Aza qane ol, oxu allahdan ist. Azn qdrini bilmyn oxun da qdrini bilmz. Ail xobxtliyin aardr. Ailsinin qdrini bilmyn el-obasnn da qdrini bilmz. Ay aydn, onun da znd lk var. Ayan yoranna gr uzat. Ayda-ild bir namaz, onu da eytan qoymaz. Ayaq islanmaynca balq tutulmaz. Ayaq st lmk diz st yaamaqdan yaxdr. Ayaqqab dar olanda dnya baa zindan olar.
Ay medn ksb, menin xbri yox. Aynn boazna su xanda balasn ayann altna alar. Al ver deyiblr, al verm demyiblr. Alan olmasa, satan da olmaz. Alanda yaxdr, vernd pis? Alacan yadnda saxladn kimi vercyini d yadnda saxla. Alim olmaq asandr, adam olmaq tin. Allah azndan eitsin! Allah al paylayanda harada idin? Allah adamn mrndn ksib bxtin calasn. Allah bacadan tkmz, grk zn alasan. Allah biln yaxdr, mslht onundur. Allah bir yandan balasa, bir yandan aar. Allah bir ks qzb elmk ists vvlc onun aln bandan alar. Allah var, rhmi d var. Allah verib, allah da aparb. Allah vernd yox yerdn verr.
Allah vermynd bnd neylsin? Allah qarda qarda yaradb, kislrini ayr. Allah dvy qanad versydi, uurmad dam-da qalmazd. Allah drdi kn verr. Allah insana bir az, iki qulaq veribdir, bu da bir sylmk, iki eitmk ndr. Allah kim pay vermyi yax bilir. Allah kora nej baxsa, kor da allaha el baxar. Allah sa li sol l mhtac elmsin. Allah tnbli sevmz. Allah he kimi arxasz qoymasn. Allaha da zn plov yeyn tantdr. Allaha inanmayan bndy d inanmaz. Allahn iini bilmk olmaz. Allahn yaras da var, arsi da. Alma z aajndan uzaa dmz. Alnna n yazlb, onu grck. Altmnda at minmk yrnn qiyamt meydannda apar. Altmnda zurna almaq yrnn axirtd alar. Aman deyni ldrmzlr.
Ana evin diryidir. Ana olanda kii anas ol. Ana sbri bykdr. Ana tkni bala yar. Ana ryi da iyi. Ana haqq tanr haqq. Anadan mdiyim sd burnumdan gldi. Anadan olmayan qarda saylmaz. Analar bizi bu gn n doub. Anam el ox bilir ki, kndni xrda tkr, atam el ox bilir ki, ikisini birdn trr. Anann rkyn olu hambal olar. Anann kediyi krpdn qz da ker. Anann can vladdadr. Anas gzn aaclar balas budaq-budaq gzr. Anas namaz stnd imi. Anasna bax, qzn al, qrana bax, bezini al. Anasndan ayrlan quzunu qurd yeyr. Anlayan bir qldan da anlar. Anlayana bir sz bir kitabdr. Anlayana birc milk d sazdr, anlamayana zurna-qaval da azdr. Arsz qocalmaz. Aralarndan tk kemir. Arvad almam vlad arzusu elm. Arvad il at igidin bxtin. Arvad var, ev yar, arvad var, ev yxar. Arvad qohumu irin olar. Arvad iki olanda ev sprlmmi qalar. Arvad yxan evdn allahn xbri yoxdur. Arvad yxan evi flk d yxa bilmz. Arvad mal alaq qapdr, bir girnd alnna dyr, bir xanda. Arvad papaq deyil ki, badan-baa qoyula. Arvad, sn iridn, mn bayrdan, yaxca ev tikrik. Arvad eytana pap tikr. Arvad ri saxlar, pendiri dri. Arvad bd olann saqqal tez aarar. Arvadn axr hiylsi alamaqdr.
Arvadn biri la, ikisi - bla Arvadn ismti rin izzti. Arvadsz ev, susuz dyirman. Arvad zl kiidn, kii zl arvaddan lhzr. Arzu arzudan doar. Arzu bir, mid iki. Arzu quyudur, doldurmaq olmaz. Arzu geni, mr qsa. Arzunun sonu yoxdur. Artq tamah da yarar, da qaydar ba yarar. Artq tik di qrar. Arxasn yer vermir. Aslan lnd d aslandr. Aslann n erkyi, n diisi? Aslann qorxusu qarqadan olar. Asta atn tpiyi brk dyr. Astar zndn baha. Ata mal tez tknr. Ata malna gz tikn malsz qalar. Ata malndan mal olmaz, zn qazanmaq grk. Ata olunun pisliyini istmz. Ata olmaq asandr, atalq yrnmk tin. Ata olmayan ata, ana olmayan ana qdrini bilmz. Atadan qalan mal yanan ama bnzr, riyib qurtarar. Atalar n kiblr, oullar onu biiblr. Atan soan, anan sarmsaq, hardan oldun glmkr? Atana nec baxarsan, vladn da sn el baxar. Atana hrmt el, olun sn hrmt edr. Atas ln yetim qalmaz, anas ln yetim olar. Atdan dn yen atlanar. Ata-anann qoca vaxtnda oul lindn tutar. Ata-ana trbiy etmyni hyat trbiy edr. Axrda gln yax glr. Axmaq axma tapar. Axmaq zn dmndir, zgy nec dost ola bilr? Axtaran tapar. Aslanlar yurdunda tlklr gzir.
Axamn iini sabaha qoyma. Ah yerd qalmaz. Aaram sand, tkrm pamb. Ac ay oynamaz. Ac aman bilmz. Ac qalmaq borclu olmaqdan yaxdr. Ac qurd balasn yeyr. Ac deyr: - Doymaram! Tox deyr: - Acmaram! Ac toyuq yuxusunda dar grr.
Baba olmad, vba oldu. Baba paltar geyrsn, baba olarsan. Babann lindn nv tutar. Babadan hmmt nvdn xidmt.
Babann zn aardan nvsi olar. Babl baba il, su qullab il. Babl babn tapmasa, ii ah-vayla ker. Baqqal, qssab hr ikisi bir hesab. Baqqal dadan ksr, sian baqqaldan. Baqqal llrin borjun dirilr yklr. Ba alma balanarsan, da alma dalanarsan, qoyun al, yalanarsan. Ba babansz olmaz, dv sarbansz. Ba bel, bostan bel, tnklri l-l! Ba ksmk ekdn qalb. Ba salan barn yeyr. Ba satb, da alb. Baa ba demyiblr, bax deyiblr. Bad ki, bir rabdr hr ks ondan imlidir, lmk ki, bir krpdr, hr kim ordan kemlidir. Baa baban lazmdr, qoyuna oban. Baa bax, barn gr. Baa bax zm olsun, yemy zn olsun. Baa baxarsan ba olar, baxmazsan da olar. Baa anandan xd, anan bynmdi.
Baan ya ldr, ya dals st qoy. Baban bir gl n, min xara xidmtkar olar. Baa yol ged bilmz, evini dalnda gzdirr. Baban tlsr, armud vaxtnda yetir. Babann bar vaxt, qula ar eidr. Babann knl olsa, n glib bada paya? Bada llnin qura q olar. Bada rik var idi, salam-leyk var idi, badan rik qurtard, salamleyk qurtard. Bada gl baxarlar. Bam var, bam var, - tuman ba! Banda gl var ikn gl zn, banda gl qurtard kl zn. Baa ban qyd, baban salxm da qymad. Bal qapya xta dymz. Baa mnd, bar mnd, heyva mnd, nar mnd, knlm ttar Baalar sar, heyvas nar, ham dins d, sn dinm bar. Bdnan gln, bdnan gedr. Bazar ata-ana tanmaz. Bazar baqqalsz, me aqqalsz olmaz. Bazar quruldu, hesab duruldu. Bazar iind it qula ksmzlr. Bazar yansn, amma, mn bir manat qazanj olsun. Bazar olsun bazarn! Bazar ryi ox olsun, bazarda olsun. Bazar eytan yuvasdr. Bazara gedr ya yaar, dyirmana gedr qrn olar. Bazarda bez ujuz olanda adam zn ldrmz. Bazar kasad olan mrdan grk olsun. Bazarn bazar, qadam sn, mrdimazar. Bazarn vvl! Bazara gldi qul alan kl bana dul alan,yerin jnntd olsun, qz lindn gl alan. Bazarn gzn xarb. Bayqu gnd sr yeyr. Bayqu xarabal glstana deyimz. Bayquun da dar olmasn qfsi. dkan, n istsn var mnd!
Bayquun ruzisi ayanda gedr. Bayram byi olub. Bayram smy il kpk kklmz. Bayramlisiz toy olmaz. Bayr kai-ini, irisi toyuq hini. Bak yetim-yesir msknidir. Bak rqin qapsdr. Bakda qazan Tiflisd xrjl. Bakda il Gnjd dil. Bakl jt danar, kili qa-gzl, drbndli kll il. Bal vern iyi ar tanyar. Bal dedim, blaya ddm. Bal tutan barmaq yalar. Bal tutann ars amdan glr. Bala quun az byk olar. Bala dad, bal dad, bala adam aldad, irini irin olur, ajs da bal dad. Bal da snin, blas da. Bal dibindn, ya zndn. Bal li uzun olan yemz, qismt olan yeyr. Bal olana doab satmazlar. Baln yoxdur, bal kimi dilin olsun. Baln ye, arsn soruma. Balsz anda ar durmaz. Bal qz daha irin. Balnn var bal tas, odununun baltas. Balaa girdi baa, bir qu tutdu, o da qurbaa. Bala bar tidir. Bala baldan irindir. Balal qaraya pay dmz. Balasz da alar, balal da. Bahasna pul vermim, gzlrim d xsa yeyjym. Balaja aaja xb, byk budaq silklyir. Balajann drdi d balajadr. Baldzma Quran qnim olayd, qaynanam bada ilan alayd, qaynatama Mkk qismt olayd. Baldz el baldzdr, bajs sa olsun. Baldz uvalduz hrdn glr sanjar, gedr.
10
Balq balasn da ovlar. Balq bal udmasa dryan balq tutar. Balq bandan iylnr, jam ayandan. Balq istyn zn suya vurar. Balq istynin quyruu buzda grk. Balq kimi qula r-rdadr. Balq suda ikn bazarlq olmaz. Balq sudan xd ld. Balq tora dndn sonra al bana glr. Balq tutan islanmaqdan qorxmaz. Balq tutan suyu bulanq istr. Bal ya ldr, ya sudan xart. Bal n vaxt tutsan tzdir. Baln byy tabaq altndadr. Balta aaj ksmzdi, sap aaj olmasayd. Balta z sapn ksmz. Balta grmyn ba me olar.
Banlayan toyuq mollaya dr. Bar vaxt babana salam vern ox olar. Bar vern aaja da atarlar. Barsz aaja da atmazlar. Barl aajn bana dolanarlar. Barmaq hesab verir. Barma iin iinddir. Barman hansn kssn, ars birdir. Barmamn beini d bal elyib azna soxsam, deyr: - Zhrdir. Barmamn onunu da am elyib gzn soxsam, deyr: - Grmrm! Bart il odun dostluu olmaz. Bart qurtarb. Baslan zmzlr. Batrmayan ojaq ba qoymayb. Batman qara dadan, yaxlq iki badan. Bax mn, baxm sn. Bax mn bir gzl, baxm sn iki gzl. Baxma deyn, bax dediyin. Baxmaq kiray istmz. Baxmaqla qarn doymaz.
11
Baxmaqla yrnmk olsa, itdn qssab olar. Bahalqda aldm,ujuzluqda sataram. Bahalqda ryin sirgyn ujuzluqda yalqz qalar. Bajaran bal yeyr. Bajarana jan qurban! Bajarmadn bir ii bajararam! dem. Bajarq aln niansidir. Bajarsan hamnn ykn sn da. Bajasnn yriliyin baxma, tstsnn dz xmasna bax. Baj baj deyil, qz qardadr. Baj ki, evdn xd, ixtiyar sndn xd. Baj oludur, haqq almaz, daydr, qu unun diisini verr. Baj olunu days tandar baj qzn xalas. Ba ar, papaq yngl grk. Ba aryanda allah yada dr. Ba bdnin tajdr, gzlr onun qa-da. Ba bostanda bitmz. Ba vermk olar, sirr vermk olmaz. Ba ymkl ba armaz. Ba yolda azdr, a yolda ox. Ba namrd linddir, n ksir, n balayr. Ba ol, istrsn lap soan ba ol. Ba olmayan gvd ledir. Ba olsun, brk taplar. Ba snar bel iind, qol snar krk iind. Ba hara gedrs, ayaq da ora gedr. Ba rkdn su ir. Baa d, bam yar. Baa dn milk ssi dmyn zurna-qaval. Baa dn jan qurban. Baan qaan yeri papaq dkan. Babilnsiz i olmaz. Bada oturan ba olmaz. Bada tk olsun, daramaa n var? Badan papaq apardr. Bal ban saxlasn, mn bamdan bezaram. Ba-baa vermyinj, da yerindn qopmaz.
12
Ba a, ryi qara! Ba ba edn ayaq, aya ayaq edn dayaq. Ba bana, bama da ayana. Ba bdnin arlq elyir. Ba bykdr, beyni yox. Ba dadan-daa dymyinj al bana glmz. Ba lhd dana dyms olmaz. Ban kel, gzn kor, bs snin haran yaxdr? Bana qu qonmayb ki? Bam qamaa vaxtm yoxdur. Bam yarr, tyim qoz tkr. Bam ks, xatirim dym. Bam sndr, mznnmi sndrma. Ban bdnin arlq elyir? Ban bykly dvltdir, ayan bykly mhnt. Ban tk ayana salama glib. Bana gln bamaq olar. Bana gln bilr. Bana tnbki oyunu ab! Banda khn hava qalb. Bandan byk danma! Ban qatlayb it qabana qoyma. Ban daz eylm, hr daz bir taled olmaz. Ban divara vurur. Ban itirn tk n alamaz. Ban yarb tyin qoz tkr. Balanm i yar olmaq demkdir. Bal ban saxlasn. Bamaq palqsz olmaz. Bamaq jtlnnd mlum olar. Baman gey bilrsn, yeriimi yeriy bilmzsn. Baman jtldilr. Bamandan xeyir grn, patavasndan kr. Bamaqnn bama yrtq olar. Bamaqnn bama olmaz. Baqasna kynk oldun, mn bar xitk ol. Bana dyirman da qoysalar xbri olmaz.
13
Baqasna pislik edn zn etmi olar. Baqasnn li il a yeynin qarn doymaz. Bez istyirsn Znjana get, lm istyirsn - Gilana. Bel azn var, oxlu saqqz eyn. Bel d qalmaz, bel d getmz, bir gn olar bxt oyanar. Bel yatan kz Yk gtrmz. Bel maln var, apar Cfrabad bazarna. Be barmam kimi bilirm. Be ilin kz, qrx ilin qazsn aldadr. Be gn yaraq, bir gn grk. Bed alajam yox, d verjyim. Bd vlad xtaya rjah olar. Bd at zn gzlr, yax at igidi. Bdbxt ova xd, dalar duman ald. Bdbxtin at ox getmz. Bdnini tmiz saxla, qfil jl glr. Bdrng z d bir rngdir. Bdsili baa krsn, srr ayaa dr. Bdsildn sil olmaz, doyunja qzl qala. Bdsildn sil olmaz, qaan qzdan xanm! Bzn az tamah ox ziyan verr. Bzn dli d all sz deyir. Bzn dirilr llr hsd aparr. Bzn dz yerd d insan bdryir. Bzn tanrya da a olur insan. Bznirm aadan qorxuram, bznmirm xanmdan. Bznmisn bu kndsn, bznmsn n gndsn? By vern atn diin baxmazlar. By dediyin ndir, bynmdiyin ndir? By il bostan knin ta belind bitr. By il dalamaq dirkl glmy bnzr. By il by dalad, nkrin ba yarld. By il dost olann tvlsi dolu olar, samanl bo. Bydn glmi nkrm, dilrini tkrm! By bel balayann heybsi iynind grk. By inanma, suya dayanma. Bdn baa deyir: - Saxla mni, saxlaym sni.
14
Byin li jibindn xnja, kasbn jan xar. Byin klgsindn it klgsi yaxdr. Byin emsindn su im. By evindn kt gldi, dalnja da it gldi. Bkmz satana da lnt, bhmz alana da! Bla bann stn alb. Bla bla gtirr. Bla bla stndn glr. Bla glnd glirm demz. Bla hmi yax adam tapar. Bla jana gljks, mala glsin. Bladan qaan blaya dr. Bladan qamaq olmaz. Blaya sbir grk. Blasn mn kdim, sfasn ellr. Bldsiz yola xan yolun azar. Bldiy yol gstrmzlr. Bldiliy gedn yorulmaz. Blin d yandrd mni, hrin d yandrd mni. Susadm su istdim, suyun da yandrd mni. Blin kr, nazn kim kr? Blk d qaytardlar. Blk getdin glmdin? Blky he n vermirlr. Blkni kiblr bitmyib. Bnd bndy neylr, tanr gzdn salmasa? Brd Qaraban darvazasdr. Brkt ondur, onu da dzlk Brkt harda var? Bykl yerd. Brkt hrktddir. Brktin bir yan xrmandr, bir yan nnnin tyi. Brkd-boda li yoxdur. Brkdn bir xar, bodan iki. Brkdn-bodan xm adamdr. Bsl qaran ovsun gzn. Bslsn atlas olar tut yarpandan. Bxt dnnd burunun suyu gz damar.
15
Bxti yar olann yar sarar yarasn. Bxti yox idi, bdbxtliyi kmk eldi. Bxtim bxtindn ksb. Bxtim olsayd anadan qz doulardm. Bxtin yatd, sn d yat. Bxtin gtirnd bdbxtliyini yadan xartma. Bxtini buzda sna oulda, qzda sna! Bxi atn diin baxmazlar. Bxi var xalvarla, hesab var dinarla. Bhaniy bhan skik olmaz. Bhsl Hjj gedn yollarda srgrdan olar. Br eytansz olmaz. Biz bu saqqal dyirmanda aartmq. Biz qane olduq qaza, qaz zn qoydu naza. Biz d adm vladyq. Biz gldik glin grmy, glin getdi tzk ymaa. Biz gln drdik, siz glabn krsiz. Biz ondan yourt umuruq, o bizdn ayran istyir. Biz mid olduq daza, daz zn qoydu naza. Biz rk vermdik rk istyk, biz rk verdik ki, rkli olaq. Biz gln kelin sa dabanndan olar. Bizim ek vvldn quyruqsuz idi. Biyara get, bekar qalma. Bikar sz il arvad alma. Bikar oturmaqdan, bikara ilmk yaxdr. Bikardan ham bezar olar. Bikarlq krlk gtirr. Bildiyindn dan, bilmdiyin sni gdaza verr. Bildiyini lindn verm. Bildiyini soruma. Bildiyinl ksn. Bildir gedn bildirin, han snin bir qn? Bildir lb boz ek, bu il glin alayaq. Bildir yedim bir njir indi d qarnm injir. Bildirinin byliyi dar sovrulanajandr. Biln il bilmyn bir deyil. Biz evlndik gl drdik, sn evlndin barman bala batd.
16
Biln sylmz, sylyn bilmz. Biln bilmyn tay deyil. Biln bir tik, bilmyn iki tik? Bilrk yanan alamaz. Biliyini atasna vermz. Bilik aln aynasdr. Bilik da lgj altda bilinr. Bilik insann bzyidir. Bilirm n yuvann quusan! Bilmdiyin i ban soxma. Bilmyir harada biib, deyir: - Mn d bir m. Bilmk olmaz ksilmmi qarpzdr. Bilmmk eyib deyil, sorumamaq eyibdir. Bilmsn bir bilndn sor. Bilmirm ba artmaz. Bilsydim atmn lmn, qula dolusu darya satardm. Bilsydim, drdim olmazd. Bir abam var ataram, harda olsa yataram. Bir abbas verdik dindirdik, bir manat verib susdura bilmdik. Bir aaja xanda ham budaqlar silklm. Bir aajdan bel d olur, krk d. Bir azdan xan min aza yaylar. Bir all ba min ba saxlar. Bir adam ki, shr yalan dand, axamajan yalan danar. Bir adam tanmaq istsn, ya ortaq ol, ya yola x. Bir adamn pay iki adamn aj qoyar. Bir adamn payn zgsi yey bilmz. Bajarrsan aslan ol, tlk olmaq asandr. Bir adamla dost olmaq istyirsns, onun dostuna bax. Bir arxdan min at su ir. Bir aya burda, bir aya gorda. Bir al, iki ver, hardadr bu bolluq? Bir alman bir d qaytarma var. Bir anaya bir qz, bir klly iki gz. Bir at, be gtr. Bir ata doqquz oul bslr, doqquz oul bir atan bsly bilmz. Bir atb iki vurur.
17
Bir atm bart var imi. Bir arxa ki, su glib, gman var yen glsin. Bir arn quyunun dibin db. Bir axurdan at da yeyr, ek d. Bir aj qudurar, bir yalavaj. Bir ajyanda zn saxla, bir gijiynd. Bir barmaq qatqdan tr tuluu yrtma. Bir ba bir driy smaz. Bir ba idi, drd ayaq, glin trd bayaq. Bir ba haraya olsa sar. Bir baa bir qoz yetr. Bir baa iki qapaz jfadr. Bir bulud il q olmaz. Bir bamdr min bir xyalm. Bir-bir dnl, hmi dnl. Bir-birin rk borj verrlr. Bir birdn tr yoran yandrmazlar.
Bir-birinin bhsin, qlnj yolur trsin. Bir bhtan min ziyana brabrdir. Bir buda kmsn, min buda bimzsn. Bir bu gn iki sabahdan yaxdr. Bir var Korolu, bir d var kor kiinin olu. Bir verm, bir d istr, yatmaa yer d istr. Bir vuran min vur deyndn yaxdr. Bir qazanda iki kll qaynamaz. Bir qapda iki dilni olmaz. Bir dedilr, on eyl. Bir qar il bir qoja d-d edr hr gej. Bir qarn aj, bir qarn tox. Bir qat nazik, min qat youn, qatyarm haradan tapm? Bir qaq il doqquz abdal yemi, birini az bo qalmam. Bir qaq il doqquz abdal keinr. Bir qlbi ki, tik bilmyjksn, niy sndrrsan? Bir qpik verin jann aln. Bir qpik xsisin bir diidir. Bir qz bir olanndr. Bir qza qurban olsun doqquz qoja, min qar.
18
Bir qoz n da atmazlar. Bir qoyundan iki dri xmaz. Bir qoyundan sr olmaz. Bir qorxan bir ordunu pozar. Bir qoja yeddi oula vzdir. Bir qulan dar eyl, bir qulan darvaza. Bir qulandan girr, o biri qulandan xar. Bir daarjq dni var, bo dyirman axtarr. Bir daarjq unum var, yeddi qara gnm var. Bir dana bir naxrn adn batrar. Bir dana iki dana olsa bslrm. Bir dadan peman, bir dadmayan. Bir da altda, bir da std. Bir da at, ya bir qaya sal. Bir dala divar olmaz. Bir dala iki sr vurmaq olmaz. Bir de, be eit. Bir deyrsn, be deyrm. Bir d glin ollam, oturub durmam bilrm. Bir d uaqla qaytsaydm qrx il imklmy raz olardm. Bir d javan olsaydm sahibi-tjrb olardm. Bir dli bir quyuya da atd, yz all xarda bilmdi. Bir dlidn yeddi mhlly zrr dyr. Bir dmirdn nal da olar, niz d. Bir dridir, bir smk. Bir df gldin yolda, iki df gldin qarda. Bir df grmk iki df eitmkdn yaxdr. Bir dirhm min eybi rtr. Bir dost min ild qazanlar. Bir dostum var, bir postum. Bir evd iki qz biri biz, biri uvalduz. Bir evd adlq, bir evd - ivn. Bir eitmisn, bir d eit. Bir l kr, iki l bir. Bir l il iki qarpz tutmaq olmaz. Bir ldn ss xmaz. Bir dala doqquz qoz dmz.
19
Bir li bada, bir li dada. Bir li il verir, bir li il alr. Bir li imannda, bir li tumannda. Bir li yada, bir li balda. Bir limd janm, bir limd jananm. Bir lin nyi var? ki lin ssi var! Bir lind od, bir lind su. Bir ll dyn dynlnmz. Bir t ki girdi qazana, oldu yemli. Bir ziyan, min bhtana sbb olar. Bir ziyan min yddn artqdr. Bir idi oldu iki, ovhala qurbann olum, ovhala. Bir ilana, bir d xana bel balama. Bir inad, bir murad. Bir it hrmkl karvan qaytmaz. Bir iti iki dala vurur. Bir i var, iki ml. Bir i tut ki, aqibti xeyir olsun. Bir id zn on mnft varsa, xalqa bir zrr, o ii balama. Bir ii balayandan vvl axrn fikir eyl. Bir i bitmyinj, o biri i balama. Bir iin vvlin bax, bir d axrna. Bir yanda alayr, bir yanda gznn yan silir. Bir yanda alama, bir yanda al. Bir yandan balayan, bir yandan ajar. Bir yara vur, karl vur. Bir yastqda iki ba, il banda ba. Bir ye, bir allah yolunda ver. Bir yeyirm deyndn qorx, bir yemirm deyndn. Bir gejnin orusu on illik molladan ox bilr. Bir gejlik shbtin doqquz ay mabdi var. Bir gln bir d glr. Bir gmi dolanar, bir qz dolanmaz. Bir gmi bznr, bir glin bznmz. Bir gmid iki pigah olmaz. Bir gmini iki ris batrar. Bir i balamaynja qurtarmaz.
20
Bir kndd iki dara olmaz. Bir kiinin payn iki kii yes, ikisi d aj qalar. Bir gz iki gzn grdyn gr bilmz. Bir gz bir dnya sar. Bir gz ala drir, biri sbt tkr. Bir gz yatr, bir gz baxr. Bir gzn aladr, bir gzn gldrr. Bir grdn namrdi, bir d grsn namrdsn. Bir grr, iki istyir. Bir gl il bahar olmaz. Bir gn duz yediyin yer, qrx gn salam ver. Bir gn yaranan bir gn ljk. Bir gnlk bylik d bylikdir. Bir gnlk yola xsan, bir hftlik tdark gr. Bir loma bir da arar. Bir manatlq eyin yarm manatlq da qoduu olar. plng dolana bilmz. Bir mey od ds, quru da yanar, ya da. Bir misqal t yz eybi rtr. Bir mx bir nal, bir nal bir at, bir at bir ri, bir r bir eli qurtarr. Bir mtri n dkan almaz. Bir nd yz nisyy dyr. Bir naxrn adn bir dana batrar. Bir nfr ilr, on biri dilr. Bir zndn byy, bir zndn kiiy qulaq as. Bir lkd iki hkmdar olmaz. Bir papaql bir evi bslr. Bir para rk olub, itib. Bir pula doqquz hamam tikilmz. Bir saman p dvnin belini zr. Bir sbt yumurtaya, bir qpik bsdir. Bir srnjam, qrx nsihtdn yaxdr. Bir syl, iki dinl. Bir subay olan, bir mitil yoran! Bir su ki, sni aparr, deynn Arazdr. Bir sry bir qurd yetr. Bir med ki, sir alan tlk ola, azad edni aqqal, orada ir,
21
Bir tay dyn dalnda gzdirir. Bir tk ar bir yn ibindn yaxdr. Bir taxtda iki padah divan etmz. Bir tik rk dadan xr. Bir tik rk on il yadda qalar. Bir tikni bilmyn, min tikni d bilmz. Bir tiknin qrx il haqq var. Bir toyuq bir yumurta qoyunja, yeddi mhlly eitdirr. Bir toyuq ki, yumurta stnd oturdu, ona baq yoxdur. Bir torba dni var, be dyirmana ytmy gedir. Bir tvld at da olar, ek d. Bir utanma, bir inanma. Bir rkd iki mhbbt olmaz. Bir uan al grdy ilrdn mlum olmaz. Bir fikir n qdr qarlq grs, o qdr trqqi edr. Bir eynm saqqzn var, eyn yapdr alnna. Bir ikdir, iynynin burnu dr. Bir lpa yz jbbli soya bilmz. Bir ran ina qrx adam ylr. Bir rk bir ry borjludur. Bir rk zn ye, birin d allah yolunda ver. Bir etvr dilini qoyub, bir batman ba il danr. Bir uval qzl borjun olsun, bir uval buda borjun olmasn. Bir ustumdur, bir postum, ham da mnim dostum. Bir hsirdir, bir d Mmmdnsir. Bir eyin qiymti, o ey ldn gedndn sonra bilinr. Bir m ki, haqdan yana he bad il snmz. Bir eyi verib pis olunja, vermyib pis ol. Bir dzn, min yetr. Bir llaq atd, dvnin gzn xartd. Birnin qann aldn jann aldn. Birsinin be batman ya var. Biri ajndan alvarn satrd, dedilr: - Nisy verrsnmi? Biri drd grr. Biri kr, biri bir. Biri r gedr, biri gora. Bir hsir, bir yesir.
22
Biri itr, yz biri bitr. Biri ilr, on biri dilr. Biri yazar, biri pozar. Biri yanr, biri batr, biri yatr. Biri yeyr, on biri baxar, qiyamt onda qopar. Biri yxld, biri dikldi. Biri mnim, biri bndnin, birini d nazl yara gndrim. Bir min demi, bir-bir vermi yen bazar pozulmam. Biri od olanda o biri su olar. Biri lmyinj, biri dirilmz. Biri alr, biri zy tutur. Birini yandrr, birin qandrr. Birindn sorudular: - Qatr niy snin xartmr? Dedi: - Atasn yadna salmaq istmir! Birindn sorudular: -Haralsan? Dedi: - Evlnmmim! Birin dedilr: - Atan ajndan ld! Dedi: - Var idi, yemdi? Birini bilirsn, birin bilmirsn. Birini ev qoyan yox idi, sorudu: - uxam hardan asm? Birini ye, birini yem, birini de, birini dem. Birini yeyir, birini d ba altnda qoyur. Birini gr fikir eyl, birini gr kr eyl. Birini minir, birini yedy kir. Birinin li, o birinin dili ilyir. Birinji addmda lovalanan ikinji addmda yxlar. Birisi atlas geyinmi damaql, birisi tapmayr tuman yamaql. Birisi mn baldr, mini d birisin. Birlik olmayan yerd dirilik olmaz. Birlik harada, dirilik orada. Birlikdn qvvt doar. Bitdi hr yaramz, qald saqqal daramz. Bihud hrkt bel sndrar. Biimsiz bir libas biimli geymk hnrdir. Biini haqqn yerdn gtrr. Bimmi tikmk olmaz. Bimi an daras. B saqqaldan qabaq xb. B buraxmsan, saqqala salam vermirsn?
23
Bnn altndan keiblr. Bn yalayblar. Baq yaras saalar, sz yaras saalmaz. Baq vursan qan xmaz. Baq z dstsin ksmz. Baq smy dayanb. Biirdik qoyduq dm, yeyn nu olsun. Bimi ana soyuq su qatma. Boaz yediyini istmz, gz grdyn istr. Boaz byk olann dostu olmaz. Boazajan borj iinddir. Boaznda bamaq tay qalb? Boaznda qalar, asta ye! Bouan kpyin yaras ksik olmaz. Boz at da ld, Murtuzal by d. Boz zm var, doru szm. Boz tula gedr, boynuyoun glr. Boyaqxana kpn azdrma. Boynu uzun beyni bo. Boynu uzun, beyni bo, tut qulandan jt qo. Boyu byk olann qiymti byk olmaz. Boyun olsun, boyunduruq qaplar. Boyuna baxma, bajarna bax. Boyunduruqdan qaan kz ksrlr. Boynun qldan nazikdir. Boynunu bitlr yeyir, ryini itlr. Boyunu bytdkj, aln byt. Byk n eyls, kiik onu gtrr. Bol-bol yeyn, bl-bl baxar. Borj alan bijdir, borj vern gij. Borj alan alaya-alaya glr, gl-gl gedr. Borj almaq asandr, qaytarmaq tin. Borj almaq balanan yerd dostluq pozular. Borj altnda qalan deyil. Borj alan, salam da var. Borj vernin dili uzun olar. Borj vermkl tknr, yol getmkl.
Boyaq kp deyil ki, salb xardasan.
24
Borj qaldqja uzanar. Borj durar, xrj durmaz. Borj sartdir. Borj il alnan kynk adam tmiz saxlamaz. Borj il axr in, iki df keflnr. Borj yaddan xmaz. Borj yax gn glmz. Borj ki oldu yz kir iind z. Borj kmy bnzr, qaldqja byyr. Borj mini ad, hr axam paxlava ye. Borj dmkl, yol yerimkl tknr. Borj xbdr xirtdyjn. Borja el giri ki, tez qaytara bilsn. Borjdan qorxan qapsn gen amaz. Borjlu borjlunun saln istr. Borjludan bir gvj al, vur yer snsn. Borjludan bir lax yumurta da olsa al, vur divara. Borjlunun duas borj verndir. Borjunu vern varlanar. Borjlunu ox darxdrma, danar. Borjsuz adam byzaddir. Borjsuz adam yoxsul bydn yaxdr. Borju almaq asandr, qaytarmaq tin. Borju hmi km ver, qaytarmasa peman olmazsan. Borjunu vermyn, bir d borj ala bilmz. Bostan knin yiysi mrd olar. Bostan peyini kimi im. Bostana girn qoduun qula, quyruu olmaz. Bostana girn porsuq yaban qbul elr. Bostanya klik satmazlar. Bostannn kar vaxtdr. Bostannn sovqat yri xiyar olar. Bo anbar, bo daarjq, ha l doldur! Bo bouna danr. Bo qab jingildr. Bo qazan qaynamaz. Borjlu lmz, bnizi saralar.
25
Bo damardan qan xmaz. Bo durana eytan glr. Bo durunja dmnin da da. Bo ev qz vermzlr. Bo ek dyirmana getmz. Bo szl qarn doymaz. Bo szdn fayda yoxdur. Bo sfry n bismillah? Bo torbaya at glmz. Bo torba il at tutulmaz. Bo tfngdn iki adam qorxar. Bo ana dolu anaa vurmaq istyir. Bo uval, bo anbar, ha doldur, doldur! Bodan bir xar, brkdn iki. Byl qm, byl kdr, byl glr, byl gedr. Byk aajn klgsind min qoyun yatar. Byk ban byk d ars olar. Byk ban kiik i qatma. Byk-byk danma, bana glr. Bykl byk, kiikl kiik. Byk byklyn bilms, kiik kiikliyin bilmz. Byk qapnn byk d halqas olar. Byk dan duman da byk olar. Byk da gtrmk vurmamaq lamtidir. Byk danan kiik gtrr. Byk drd byyn yoldan azmasdr. Byk evin qiblsidir. Byk insan iindn tannar. Byk gzn nuru olmaz. Byk olan yerd kiik danmaz. Byk olann qursa gen grk. Byk olarsan bilrsn. Byk szn baxmayan, byr-byr qalar. Byk sntkarlar yaranar az-az hr yerd, hr zaman inji taplmaz. Byk tnqid byk dbiyyat yaradr. Byk aajn klgsi byk olar.
26
Byk tik boaz yrtar. Byk hr n alsa kiik grk oynasn. Byy byk deyiblr, kiiy kiik. Byy hrmt el, sn d byyjksn. Bykdn d byk var. Byklrl byk ol, kiiklr gstr yol. Byksz evd xeyir-brkt olmaz. Byy axmaq, kiiyi toxmaq. Byyn byk drdi var, kiiyin kiik. Byyn szn baxmayan gz-gz qalar. Byyn zn a olan torpaq gtrmz. Byyn tanmayan he kim tanmaz. Brkn qoy qabana fikir el. Brknn brk olmaz. Bhtana dn odsuz yanar. Bu arna bez vermzlr. Bu boynum, bu da qlnj. Bu brk qoy babann bana. Bu qabdan o qaba tkr. Bu qz yax qzdr, r gedndn sonra bax, bu glin yax glindir, birini doandan sonra bax. Bu qlnj, bu meydan. Bu drdi gora aparmaq olmaz. Bu dr mnim, o dr snin. Bu dnya arszla qmsizindir. Bu dnya bir dyirmandr, udar bir gn bizi. Bu dnya vfasz dnyadr. Bu dnya genidir, sn d yer var, mn d. Bu dnya fanidir, fani! Bu dnyada keyf kim, o dnyada iim yox. Bu dnyadan xbri yox, o dnyadan danr. Bu dnyaya etibar yoxdur. Bu dnyada maldan, mlkdn bir all ba yaxdr, anlamayan bir lldn bir qara da yaxdr. Bu dnyann adam deyil. Bu l o l kmkdir. Bu al mnd, o dua snd.
27
Bu li verni o li bilmz. Bu zaman bax yrn zamandr. Bu ilki sr bildirki sry jik-jik yrdir. Bu yeril hara atarsan? Bu khn szdr, tzsini d glsin. Bu mey meyxanasdr, zurna-qaval hl daldadr. Bu meydan bdoy meydandr, burda yablar quyruq bular. Bu mnim zm, o snin zn. Bu phriz n, bu lahj turusu n? Bu nej bostandr, dymiini qoyar, kaln drr? Bu sn drs olsun. Bu ssi bir daxmaya yerldirmk olmaz. Bu tpiy at dzr. Bu uaqlq deyil djllikdir. Bu fr o frlr bnzmz! Bu jan snindir, zizim, mn n minnti. Bu jibindn xarb o jibin qoyur. Buda gstrir, arpa satr. Buda olmayan yerd, darn gz tprlr. Buda ryin yoxdur, buda dilind n glib? Budadan lim zld, gmanm sn glir, ay arpa ryi! Budam var dem anbara tkmyinj, vladm var dem evlnmyinj. Budann ujbatndan aj otlar da su ir. Budasn stl yeyn xrmanda aj qalar. Budaqdan qopan alma aajn dibin dr. Buz st xan danaya dnb. Buzu gn ridr, insan xjalt. Buynuz sonra xar, amma qula ker. Buynuzlu bir quzu kllsil janavara meydan qurar. Buynuzsuz qoun qisas, buynuzlu qoda qalmaz. Buyruq allahdandr. Buyruq snin, qulluq mnim! Buyruq sizinkidir, adil hkmdar! Buyur-buyurla i kemz. Buyuran bilmz, hazrlayan bilr. Bu hl hrbsidir, zrbsi daldadr.
28
Buyurduu qullua bax, verdiyi haqqa. Bu gn ala dada, sabah qara dada. Bu gn beldir, sabah el. Bu gn var, sabah yox. Bu gn qzn dymyn sabah dizini dyr. Bu gn dnyadr, sabah axirt. Bu gn dnbdir, meylin dn ndir? Bu gn ye, sabaha qismt n olsa. Bu gn glib kedi, sn sabaha bax. Bu gn mndirs, sabah sndir. Bu gn nd, sabah nisy. Bu gn sn deyrsn, sabah sn deyrlr. Bu gndn sabah gr. Bu gnk qazma sabahk neftdir. Bugnk qz, sabah anadr. Bugnk yumurta sabahk toyuqdan yaxdr. Bugnk sz dnnki szn krpsdr. Bugnk toyuq sabahk qazdan yaxdr. Bugnk uaq sabahk qoaq. Bugnk ye, sabaha ya qismt. Bugnn sabah da var. Bulaq grk yerindn bulaq ola. Bulaq z gzn kor istmz. Bulaq z trpnmz, el-oban ayana gtirr. Bulaa susuz aparar, susuz gtirr. Bulamaj dliy qald. Bulaman bulama, buladqja yalama. Bulanlq suda balq tutulmaz. Bulud altndan xan gn, yamaq altndan xan z. Buludu klk oynadr, al km olan fdrq. Bulutdan nm kir. Bundan sonra lini z jibin sal. Bundan Fatya tuman olmaz. Bunu edjym dem. Bunu elmim de. Burada ala qara balalamaz. Burada vurur, qlnj, flkd oynar uju. Burada dv yk il itr.
29
Burada dilnir, orada zkat verir. Burada oturma atamndr, orada oturma anamndr. Burada oturma his olar, orada oturma pis olar. Burada oturma, orada otur, jhnnmd, gorda otur! Burada lma diz yer qoyub. Burnu irk quzu buynuzu burma qo olar. Burnun girmyn yer ban soxma. Burnunu hr deiy soxar. Burnunu sxsalar jan xar. Burun-qulaq baa sadaadr. Burun irkli olanda ksib atmazlar. Buxarnn yriliyin baxma, tstsnn dz xmasna bax. Bu aajan qonu qz idim, indi oldum ev qz, ev glini. Blbl virandn tmz, bayqu virandn getmz. Blbl gl sevr, insan Vtnini. Blbln kdiyi dil blasdr. Blbl qzl qfs salmlar, Vay Vtn! demi.
Blbl qzl qfsdn kol dibi xo olar. Btn ksm, paraya dym, dora, doyunja ye.
Cabirin keisindn kedi. Cavan ba bir anax qandr. Cavan ilr, qoja dilr. Cavanlq bir df olar, qojalq da bir df. Cavanlq lamtidir. Cavanlq gzllikdir, onu boyamaq artqdr. Cavanlq soltanlqdr, bajarsan saxla. Cavanlqda qojala gj saxla, pullu gnd pulsuz gn pul saxla, savaanda barmaa z saxla. Cavanlqda zhmt kn, qojaldqda mhnt kmz. Cavanlqda pul qazan, qojalqda qur qazan. Cavanlqda hlimlik, qojalqda slimlik. Cavanln qdrini bilmk grk. Cvahir bazarnda munjuq satlmaz.
30
Cvahir jnda iind olar. Cvahirin qiymti var, szn qiymti yoxdur. Cvahirin qiymtini srraf bilr, n bilr hr divan. Cahilliyi uzadan ya tula quyruu xnalar, ya jamadar olar. Camadar mtridn ox. Camal gedr, kamal qalar. Cam hnyi gz xardar. Can alan baxndan blli olar. Can bazarda satlmaz. Can baladan irindir. Can bir qlbdir yaayr. Can verirsn boz sry ver, qaranqu gldi gedrdir. Can verirsn qardaa ver, min il kes yad olmaz. Can de, jan eit. Can deyn ox olar, jan vern olmaz. Can gedinj mal getsin. Can demkl jan skilmz.
Can mnim janm, xsn snin jann. Can sal dnya varl. Can snin, jhnnm tanrnn. Can jandan ayrdr. Canavar tk qalanda bana aqqallar yar. Canavarlar az aza yatarlar. Canan sevn janndan ker. Canandan ayrlan jandan ayrlar. Canbaz ipd gzr, balq suda. Candan qonu pay olmaz. Candan kabab olmaz. Candr, badmjan deyil. Can yanan ek atdan yeyin gedr. Can yanan ya bir olar, ya iki. Can ndir, jsdi n olsun? Can olann, qays da olar. Can sapdan aslb. Can jann yolunda deyn ox olur, qoyan az. Canm qurban yax qonaq, gl ojaa bir d qonaq. Canmdan tikan xartd.
31
Canm da alsan, gl-gl al. Cann boazndadrsa, skr xsn. Cann sa olsun! Cann jibind gzdirir. Cahil axrda tula quyruu xnalar. Cahil dirilrin lsdr. Cahil il bal yem, aqil il da da. Cahil il xma yola, gtirr bana min bir bla. Cahil zn dmndir, baqasna nej dost ola bilr? Cahild sz ylnmz. Cahildn qorx, dlidn qorxma. Cahil qoulan jahil olar. Cahil sz qandrmaq, dvy xndk atdrmaq kimidir. Cahili jahillr mdh eylr. Cahilin sz eyin anqrts. Ceviz qab qarn doydurmaz. Ceyran qovan iy batar, donuz qovan lehmy. Ceyrann qamasn grdm, tindn l zdm. Czasz jrm sahibi ox olar. Cnnt d bu dnyadadr, jhnnm d. Cnntin yayla, jhnnmin qla. Crgdn qalan kel olar. Crgdn xan qotur olar). Cfa kmyn sfa grmz. Cfasn mn kdim, sfasn yad grd. Chalt sfalt dourar. Chd el dost qazan, dmn ojaq banda. Chnnmd d adamn days grk. Chnnmdn qbzsiz glib. (Chnnmdn li ksvl glib). Chnnm qdr yolu var. Chnnm gedn glr, mtrinin gedni glmz. Chnnm gedn zn yolda axtarar. Chnnm girs, z qzarmaz. Chr yirsn don geyrsn. Cibind sian oynayr. Cida il qulaa pambq yeritmk olmaz.
32
Cidan ourlayan yerini bilr. Cidan uvalda gizltmk olmaz. Ciyr qane olmayan piik, aslarsan qnardn. Ciki mnim biki mnim, al dursa snin bxtin. Cikini d bilir, bikini d. Cin atna minrm, atan yandraram. Cin bismillahdan qorxar. Cin-eytan iidir. Cin papaq tikir, eytana bamaq. Cins madyan balasn dnd saxlar. Cins jins kr. Cismin qidas yemk, ruhun qidas oxumaq. Cijinin axr yoran. Cala tanr vermz, vers d qarn doymaz. Cndrndan jin qorxur. Comrd vergisini xeyirlidn-xeyirsizdn sirgmz. Coratn qovunu, Zirnin qarpz. Cng kz olunja yiysi donuza dnr. Cm gn bazar, onu da ya pozar. Cm nbdn uzundur. Cm gedn kz gzndn tannar. Ct getmyn kz tlik adna satarlar. Ct babadr z n. Ct ya istr, yolu quraqlq. Cj agnl olsayd, toyuq mjkli olard. Cj sbt altnda qalmaz. Cjni payzda sayarlar. aqqal var ki, ba ksr, qurdun ad bdnamdr. aqqal yuvasnda toyuq qaqqldayr. aqqaln hayfn (ajn) baqqallar xr. aqqaldan ox arq aparan olmaz, en ayaqlar yalndr. aqqaln yuxusuna toyuq glr. aqqaln hayfn (ajn) baqqallar xr. arlan yer rinm, arlmayan yerd grnm. arlmam qonaq sprlmmi yerd oturar. arlmam qona kpklr qarlar. Comrd demkl maldan etdilr, igid demkl jandan etdilr.
33
adra altnda hr arvad gzldir. adraszlqdan evd oturub. ay aa axtdm, ay yuxar axtardm. ay bir olar, em min. ay quu ayandan tutular. ay quu ay da il vurular. ay yannda quyu qazmazlar. ay ki, oldu dilm, sn d otur ilm. ay grmmi rmanr. aya at, sonra rman. ayda balq yan gzr. ayn biri qaydadr, ikisi jana faydadr, nsdi, drd bsdir, el ki, kedi be vur on be, ay ndir, say ndir? ayn da ln quu. ayr yeddi il leylk yuvasnda qald, yer dd bitdi, atasnn vziyytini unutmad. ayxana dolu - sah bo. al bel, qurbann olum, al bel, gedr bu dvran, dxi dmz l. ala-ala havaya db. alaan gyd dolanar, jjnin ryi bulanar. alan olsun, oynayan taplar. al olan yerd, oynamaq da olar. al toyun yaradr. alsz toy olmaz. alan qazanar. alan li baq ksmz. alan aj, tnbli tox grn yoxdur. alqan atn boynu munjuqlu olar. alqan dv znqrovlu olar. almayan aj qalar. anax (tas) baa girnd, bil ki, hamam vaxtdr. anax z banda snd. ananda bal olsun, ars glr Badaddan. apqn olsan da insaf ldn verm. arvadara yol gstrmzlr. arsiz drd olmaz. arsiz drd loman da ajizdir.
34
arq tapan dolan da tapar. arna baxma, ryin bax. arnda itirn, patavasnda tapar. arab-jorab eylyib glir. axr in maln itirr, bng kn aln. axr paxr aandr. axr i ir byr yrtmaa, im qaralar gzn dlsin. axr keinin boazna tksn varb dalar aar. axr lala versn, lal dil aar. axr tksn siann boazna piikdn pasport istr. axmaq mndn, qov sndn. axman ax, papam tapm. ahar atdm e gldi, yen flk uddu mni. a biri iki grr. evir tat, vur tat. eyn, ver azma. em mman yaradar. kiln zhmt hdr getmz. kij ol std ol, zindan olub altda qalma! km namrd minntin, get shrada dolan gz. km, km bu drdi, kn bilr bu drdi. kmyn n bilir sevda drdini?! n yorulmasayd, adam hey yeyrdi. n yumruqdan qorxar. nn ox yol verm. nsi sallaq qardr. nginin qazand nlik-kirana gedr. ri qz munjulu olar. ri kissindkini sanar. rinin yz and, z eyin qnim olar. rinin ana-atas, ayaqlar altndadr. rinin nmsi yox, nrsi ox. rnb yemiidir. tini lnjndir. ibin mundar deyil rk bulandrr. iy t drd gtirr. iy t t gtirr, iy rk drd.
35
iy noxud azda islanmaz. iy sd mn etibar yoxdur. inara n qdr su versn, meyv vermz. irkaba da atma, stn srayar. irkin dvltli qzn atas adna alarlar. irkin yuyunmaqla gzl olmaz. irkin zn gizldr, gzl akara gzr. iyi burnunda gzdirr. raq z dibin iq salmaz. rana ya tkblr. rtq vursan, qan xar. xan qan damarda qalmaz. ik ox olan yerd, ar da olar, bal da. oban daya il, glin duva il. oban ox olanda qoyunu qurd yeyr. oban jorabn z toxuyar. obana verm qz, ya qoyun gddrr, ya quzu. oban zndn olann qoyunu dii doar. obann yasd yast qayalardr. obansz qoyunu qurd yeyr. obansz sr yolu azar. obansz sr olmaz. olaq ayaa da dyr. olaq at seyid nzirdir. olaq koru grnd z halna kr eylr. oman o biri ban evirir. or deyn jan desm, ya rbb, nyim skilr? ox aajlar kkndn doranb. ox and inin andna inanmazlar. ox arpa at attadar. ox aqlar yar yolda qalblar. ox biln qu dimdiyindn tly dr. ox biln, tez qojalar. ox biln ox kr. ox bilib, az danmaq, igidin lngridir (yaradr). ox bilmk istyn, ox da alsn grk! ox varlanmaq v ox danmaq, insan mhv edr.
36
ox ver, az yalvar. ox verdim, dedilr dlidir, az verdim, dedilr xsisdir.
Dabba xolad drini yerdn-yer vurar. Dava aj, faydas irin olar. Dava daarjq stdir. Dava gnnd igid grk daldalanmasn. Dava n bir qaz, isbat n on ahid. Davada aaj aradakna dyr. Davada aradaknn gz xar. Davada qlnj borj vermzlr. Davada nrx ksn olmaz. Davada halva paylamazlar. Daval yerd ot bitmz. Davan qlnj aralar. Davan qlnj ksr, sevdan pul. Davan iki df salmaq nahaqdr. Davan gyd axtarrd, yerd lin db. Davasn bilmyn ahid olma. Dava qaz is, rizni allaha yaz. (Davan xan olsa allah dadna atsn). Da ba duman olar. Da ar kdi, n dodu? Sian . Da ba dumandan qurtarmaz insan ba yamandan. Da banda xrman qurma, sovurarsan, yel aparar, sel yannda dyirman qurma, ydrsn, sel aparar. Da bizim, jeyran bizim ovu burda n axtarr? Da da olsan daa daldalan. Da daa arxadr. Da daa qovumaz, insan insana qovuar. Da dediyin ujalqdr, ujalq. Da yeri duman yeri. Davakarn ah olsa, rizni allaha yaz.
37
Da yerims abdal yeriyr. Da yxlmasa dr dolmaz. Da n qdr uja olsa, el stndn yol salar. Da sfasz olmaz, gzl vfasz. Da sular dadan glr. Da st maral gzr. Da stnd tsbaa, gomudan byk grnr. Daa yasa l abadan, l d yasa l abadan. Daarjq uvaldan byk oldu?! Daarjn uval yanna srr. daarjn uvala tay tutur). Dadan gln, daa gedr. Dadan glir, da arabas, he kim onu mindiyi yox, Culfa toxur nazik bezi, he kim onu geydiyi yox. Dadan hey gtrb desn ki, oxdur, bir d grrsn ki, da z yoxdur. Dalar damdr mnim, qm ovlamdr mnim, dindirmyin alaram yaman amdr mnim. Dalar marala qald! Da da st qoyub. Dan n drdi da boydadr. Dan st ban sa olsun. Dalasan vilayt; azans ek, mnjjimi aqqal. Dana baxar qar verr, bana baxar bar verr. Dad yaman lindn, yaman glin lindn. (Dad flk lindn, yaman glin lindn). Dadanmsan, qudurmusan?! Dad flk, dad flk, mn in rbtdn zn d dad flk! Dadanmsan dolmaya, blk bir gn olmaya? Dadanan dayanmaz, ydqja da doymaz. (Dadanan dura bilmz dursa da dz bilmz). Dadananla quduran saxlamaq olmaz. Dadmamsan qaz tini, n bilsn lzztini? Dadanan qudurandan pis olar. Dad aznda qalb. (Dad damanda qalb). Dad dadyjan, duz da dadyjan.
38
Dadsz orbaya duz da kar elmz. Dad daarjnda qalb. Dadmlqdr, doyumluq deyil. Dadl dil glr z. Dadl sz dinlnr, dadsz sz sndr. Dadl sz jan arzusu, dadsz sz ba ars. Dadmaqla mal tknmz. Dadsz - duzsuz qonuya qalsn. Daz keldn xolanar. Dazn istdiyi qara sa olar. Dairnin n ba var, n aya. Daya at olunja yiysi mat olar. Daya n qdr brk qasa, araban kn atdr, at! Daya da olann, ba gylrd olar. Dayan, doldurum! Dayanan su tez iylnr. Day il da dolan, mi il ba dolanma.
Day grmyib, el bilir aqqulu da bir daydr. Day tikn krpn su aparmaz. Days olan daysna gvnr. Dal aya il qulan qayr. Dalaan kpk xoral olar. Dalda qalma, yoldandan yeyin get. Daldan atlan da topua dyr. Daldan gln dadl olar. Dal baldr. Daln daa dayayb. Dalnda namaz qlram. Dalnja aftafa aparr. Dam dirksiz olmaz, tvl krksiz. Dam olmadn, eik ol bar?! Dam udu, kalafas qald. Dama - dama gl olar, axa-axa sel. Damazln yeyn tamarz qalar. Damar - damar, da dlr. Damara baxarlar, qan alarlar. Damda verr azan, yerd sayar qazan.
39
Damdan - dama gzn kpyin beli snar (qrlar). Damdan ddm, tyim snd. Damdan dnin haln damdan dn bilr. Damdan ds, piik kimi aya st dr. Dammz udu, dam krmkdn qurtardq. Dan ulduzuna dnmsn. Dana gblk gtrd. Dana oynar, mxn brkidr. Danal inkdn sam olmaz. Danan adam bilir, hrni it. Danann evi yxlsn. Danmaq gm olsa, danmamaq qzldr. Danmaq danan qurda verr. Danram da pis olur, danmram da. Dar yer min dost yerlr, bir dmn yerlmz. dul kiiy getmrm (bayat). Daray, sni geyr hr ay! Darvaza qapsn balamaq olar, xalqn azn balamaq olmaz. Darvazadan kemyn iyn gzndn ker. Dara mimdir, daha n qmimdir! Dar ryi xrmana qdr. Darya girn donuz yaban zn qbul elr. Daryjan ri olann tanryjan hkm olar. Darmz yeyib, zmz xortdayr. Da altndan su yeridir. Da at qollarn alsn. Da atan blli ba atan blli. Da atana rk at. Da atb ban tutub. Da bir yerd qalanda gyrr. Da bir yerd qoz bir yerd. Da qayaya rast glib. Da quyuya dn kimi db. Da qzlar barna, gejlr yalqz yatar. Da - daa syknr divar olar. Da da, drnaq da, siz savaa, biz tamaa. Dar kdn kemrm, adram yelltmrm. Adm qz qoymuam,
40
Da da sndrar. Da dyn bllidir, yol gedn. Da - divarn qula var. Da ddy yerd qalar. Da yumalar, dmn yumalmaz. Da ksn toxunsa, vay ksnin halna, ksn daa toxunsa, vay ksnin halna! Da olma, ba ol. Da olsayd sxardm, torpaqd dayandm. Da rkli dmnin ryini yarar yumaqlq. Da da st qalmam. Da st kin olmaz. Dadan qopar, yoxdan qopmaz. Dadan yumaq n versn yeyr. Dadan pul xardar. Dadan rk xardar. Dalar da dil glir. Da daa, ba baa vurarlar. Da tyindn tk. Da sxsa, suyunu xardar. Dan xrdas bymz, adamn xrdas byyr. Danma su il ba salnmaz. Danma su il dyirman ilmz. Dedi: Dd, bir balta tapdm! Dedi: - Neyldin? Dedi: - tirdim! Dedi: - Ddn bir drd artrdn! Dediyi dedik, ald ddk, yediyi hdik! Dediyin deyir, demdiyini gedr-glmz vaxta saxlayr. Dediyindn dnrsn, el dnr sndn, dediyini tutarsan, el tutar sndn! Dedilr: - Qar yaajaq. Dedi: - Dayanmam titrmy. Dedilr: - Qardan nej adamdr? Dedi: - Qonu olmamam. Dedilr: - Dvlri yrlar. Dadan tk kr.
41
Tlk balad qamaa. Dedilr: - zrail uaq paylayr. Dedi: - znk znn olsun mnimkin dymsin. Dedilr: - Yn krk! oban oman iynin qoydu. Dedilr: - Molla mi, almaqla nejsn? Dedi: - Alj qu kimi! Dedilr: - Vermkl nejsn? Dedi: - Bana sz qht olub! Dedilr: - Srxodur, ban vursun divara! Dedim bir az ala, demdim ki, ran bana bala! (Dedilr bir az ala, demdilr jamaat bana y!) Dedim, demmi olum. Dedim eidsn, demdim yrnsn. Deyn alsz olsa eidn grk all ola. Deyn qafildir, dedirdn qafil deyil. Deyiln sz geri qaytmaz. Deyiljk sz fikirl, sonra de. Deyilmi szdn deyilmmi yaxdr. Deyingn din bilmz, dinms dz bilmz. Deyirm dilim yanr, demirm ryim. Dem babam yoxsuldur, jan sal dvltdir. Demk asandr, yerin yetirmk tin. Demk olmur ki, gzn st qan var! Demsn eitmzsn. Deslr ki, gyd toy var, arvadlar nrdivan axtarar. Desn yumurta adr, deyr qaradr. Desn l lr, qal qalar. Deyirm, sevgimiz, bxtimiz gj baxann, gz kor, bxti qara, qlb evi viran olsun. Dv adn satar, ek odun. Dv asta gedr, ox gedr. Dv ban soxar pamba, gzlrini d brk-brk yumar, Deyr : - Mni he ks grmdi. Dv bir fikir eyls, sarban ikisini eylr. Dv bostana girnd, el bilr onu he kim grmr. Dv bykdr ot yeyr, ahin kiikdir t yeyr.
42
Dv byks, yk d bykdr. Dv buynuz axtarrd, qulaqdan da oldu. Dv kimi byksn, qula qdr aln yoxdur. Dv qulandan aslmaz. Dv durdu dam yxd. Dv kimi dz bir yeri yoxdur. Dv kinli olar. Dv ky uymasa, kk dvy uyar. Dv grdn? He izini d grmdim! Dv minnin eyi yannda olar. Dv nalbnd baxan kimi baxr. Dv n qdr arq olsa, drisi bir ey ykdr. Dv n qanr nrdivan ndir?! Dv n qdr uzaq gets, qatarn gzlr. Dvni ovlamazlar. Dv oynayanda qar yaar.
Dv z kvdiyini udar. Dv lr, yk qalar, xoruz lr, tk qalar. Dv ls drisi ykdr, toyuq ls bir ng tkdr. Dv pala batd, milk onu xartd. Dv tanmasa, ovsar tanyar. Dv Xanobanda olar. Dvquu yk glnd, qanadlarn gstrr. Dvdn byk fil var. Dvdn db, ht-htndn l kmir. Dvdn yxlan pambq st dr. Ekdn yxlan da st. Dvy dedilr: - N iin sahibisn? Dedi: - pk toxuyuram. Dedilr: - l-ayana yaraar. Dvy dedilr: - Enii sevirsn, yoxuu? Dedi: - Dz yolu gymi kdilr? Dvdn sorudular: - Eni yaxdr, yoxu?
43
Dedi: - Lnt hr ikisin! Dvdn sorudular: - Haradan glirsn? Dedi: - ini-maindn! Dedilr: - Mlumdur snin par-pandn! Dvy dedilr: - Boynun yridir. Dedi: - Haram dzdr ki, boynum dz olsun?! Dvy qanqal lazm olsa, boynunu yz yerdn uzadar. Dvy minmmidn qabaq yralanmaq yrnir. Dvyjn boyun olunja, dymj aln olsun. Dvni aparan ekdir. Dvni dadan uurdan bir ng otdur. Dvni eyin quyruuna balayr. Dvni itirib kyi axtarr. Dvni ya duza, ya suya. Dvni yk il udur. Dvni yk il, sarban ipi il. Dvni palaz altnda gizltmk olmaz. Dvni satan kk ala bilmz. Kyi satan, ek ala bilmz. Dvni m il suvarr. Dvnin azan Ajaqabula gedr. Dvnin aya altnda qarqa zilmz. Dvnin biri bir dng, vay dng drdi. Dvnin qanad olsa, uulmam dam qalmaz Dvnin quyruu yer dynd. Dvnin quyruu yer dymz. Dvnin d oynamana az qalb. Dvnin dizini bala, sonra allaha tapr. Dvnin yemdiyi ot, ya ban ardar, ya qn. Dvnin kini - ilann kini. Dvsi lm rbm! Dvi il dost olann, darvazas gen grk. Dvt ijabt grk. Dvni yel aparsa, keini gyd gr.
44
Dvtsiz qona kpk qarlar. Dvtsiz gln qonaq, quru yerd oturar. Dd grmyn el bilr aqqulu da bir dddir. Ddm evind balq ba, rim evind d balq ba? Ddm evind d qarabxt, r evind d? Ddm mn kor deyib, hr yetn vur deyib. Ddn ehsan verib li apxlar qapna dadandrma. Ddsindn n gl drdim ki, balasndan glab kim? Ddsini grmyn ahlq iddias eylr. Dyrli munjuq yerd qalmaz. Dyirman bildiyini eylr, aq-aq ba ardar. Dyirman iki dadan, mhbbt iki badan. Dyirman xoruzu kimi qpqrmzdr. Dyirmana dni evd ard apar. Dyirmana gedirm, n dnim var, n uvalm. Dyirmana glndn sonra ulaq grn ox olar. Dyirmana girdi kpk, dyirman vurdu ktk, bilmirm kpk yedi kpd kpk ya da ki, ktk yedi kpd kpk? Dyirmanda buda qurutmazlar. Dyirmanda dni olmayana un vermzlr. Dyirmanda dnin yox, ahad st ban niy yarrsan? Dyirmanda doulan sian ky gurultusundan qorxmaz. Dyirmandan glnin lin baxarlar. Dyirmann boaz bo qalsa, da da srtr. Dyirmann boazna l salsan diri xar. Dyirmann yara torba, uvaldr. Dyirmann pri iki gnn ri. Dyirmann ssindn qaan un ytmz. Dyirmandan ajq eylyn uvaln bo aparar. Dyirmannn ahidi kmbi olar. Dym mn, dymyim sn! Dym tazya qaar qazya. Dynk dlinin, sprg glinin. Dym drdir. Dli alamaz, all glmz. Dli aydan qorxar. Dyirmana gets dnya xbri gtirr.
45
Dli balayan all aa bilmz. Dli bana dvlt quu qonub. Dli qazand, all yedi. Dli qaznn yazdn, all qaz pozmaz. Dli quyuya bir da atd, min all xarda bilmdi. Dli qz daysndan yanar. Dli qz evd qalmaz. Dli qrmz sevr, gij sar. Dli deyingn olar. Dli demi, all inanm. lisi dli, Vlisi dli qrlmn hams dli? Dli dlidn xolanar, molla halvadan. Dli dliy qoular, dynk gydn yaar. Dli dliy xo glr. Dli dost, qlbi qara, mn bel dostu neylrm? Dli dostun olunja, all dmnin olsun. Dli dvran srr, all vaxt gzlr. Dli elsiz, el dlisiz olmaz. Dli il dvltli, ikisi d bildiyini eylr. Dli il srxoun meydan birdir. Dli il tapmaqdansa, all il itirmk yaxdr. Dli inyin dli d buzovu olar. Dli ol, bxtin olsun. Dli z zrrini gdr. Dli z deyr, z d glr. Dli zn bir dli yolda tapd, el bildi ki, ox alldr. Dli srxodan qorxar. Dli sylyn doru olar. Dli utanmaz, yiysi utanar. Dli omaa rast glib. Dlidn al ummaq olmaz. Dlidn doru xbr. Dlidir, ban vursun divara! Dliy al, qaraya sabun kar eylmz. Dliy bir hava bsdir. Dliy qanun yoxdur. Dliy qoulma, sni d dli edr.
46
Dliy da atma, bana da yadrar. Dliy dedilr: - Dnyada dli oxdur, all? Dedi: - Dli! Dedilr: - N n? Dedi: - Dli bir nfrdir, ona dli deyn minlrl! Dliy dedilr: - N n dli olmusan? Dedi: - Alllarn drdini kmkdn! Dliy dynk vermzlr. Dliy dli kimi javab vermzlr. Dliy yaz yoxdur. Dliy yer ver, lin bel! Dliy yz yrt, z bildiyini eylr. Dliy gnd bayramdr. Dliy soru olmaz. Dliy z verm. Dlilr dnyan kdilr, all indi jt qour! Dlini apardlar toya. Dedi: - Bura bizim evdn yaxdr! Dlini znjirl yox, tdbirl tutarlar. Dlinin banda qoz aaj bitmz. Dlinin bir alls olmaz? Dlinin buynuzu olmaz ki? Dlinin dilin phriz yoxdur. Dlinin dnmsin, toyuun elnmsin drman yoxdur. Dlinin yadna da salma. Dlinin eyi d dli olar. Dlinin n toyu olsun, n bayram. Dlinin sz, srxoun gz. Dlinin ryi dilinddir, allnn dili ryinddir. Dlinin xrman olmaz. Dlij qzdan dlij glin olar. Dllyi mtrisindn ox. Dllk dllyin ban qrxanda pul almaz. Dllkliyi bizim bamzda yrnir. Dm dm gtirr, qm qm. Dm-dm halvas deyil ki. Dmir ayaq, dmir arq, dmir di. Dliy halva-kl neylsin?
47
Dmir qapnn taxta qapya ii dr. Dmir dmiri ksr. Dmir ki var, dydkj uzanar. Dmir nmdn, insan qmdn ryr. Dmiri dyn dmiri olar. Dmiri isti-isti dyrlr. Dmiri krdn dmir xardar. Dmirsiniz, missiniz, hamnz bir jinssiniz. Dmiri yanndan ken qljm yeyr. Dmiri n bilir qzl ndir? Dmirid baq taplmaz. Dmirinin mr tax-taxla, leylyin mr la-lala ker. Dni ellrdn, suyu gllrdn. Dni mndn yeyir, baqa yerd yumurtlayr. Dniz dalasz, qzlar sevdasz olmaz. Dnizd balq sevdasz olmaz. Dniz gets dnizi qurudar. Dnizi m il boaltmaq olmaz. Dr-divarn da qula var. Drvi, bel i? Drvi dilri olar. Drvi yabs hr evin yolunu tanyar. Drvi msjid girmz, bazarda meydan qurar. Drvi odur ki, dnyan trk ed, fqir odur ki, dnya onu trk ed. Drvi olan ahlq iddias eylmz. Drvi z evini iynind gzdirr. Drvi bir ey vermmisn, kkln bs niy sndrrsan? Drvii tkyd, srxou meyxanada axtar. Drviin olduundan. Drviin fikri n is, zikri d odur. Drd aladar, eq syldr. Drd adam aladar. Drd bir deyil, iki deyil. Drd bir idi, iki oldu. Drd bir olsa, yeriyr. Dniz suyu kimi, n iilir, n kiilir.
Dnizd batan saman pndn yapar.
48
Drd bir olsa ary n var? Drd bir lgjdr, udsan yaralar, atsan yaxalar. Drd var glr ker, drd var dlr ker! Drd drd stndn glr. Drd drd bnzmz. Drd drdi aar. Drd getmz, deyir. Drd gzr, drman arar. Drd glnd lailaj, piiy deyrlr: - Xanm baj! Drd glnd xalvar il glr, xanda misqal il! Drd olmaz drmansz, dv grdm sarbansz, hamya drman oldu, balam ld drmansz. Drd olsun, sz olmasn. Drd kn grkdir. Drdi vern, drman da verr. Drdi olan danar. Drdi olan drman axtarar. Drdimi daa desm da riyr, am yanar, l kr, pilt yanar, ya riyr. Drdimiz hardan yan olsun bizim drdsizlr. Drdlilr yax bilir almd drdin qiymtin. Drdin yoxdur syln, borjun yoxdur evln. Drdini qoy drdim st, onu da mn kim. Drdini drd biln syl. Drdini gizldn davasn tapmaz. Drdini unut, szn unutma Drdli drdlinin drdini axtarar. Drdlini dindirm, z dillnr. Drdsiz ba bostan qranda kpk. Drdsiz knld mhbbt yuva amaz. Dr mnim, dz mnim snin burada n iin var. Dr mnim, dz snin. Drni, tpni sel bilir, yaxn, yaman el bilir. Drzi z yrtn yamamaz. Drziy k dedilr: iynsini yaxasna sanjd. Drzinin mayas iyn-sapdr. Drilmmi gldn dst balamaq olmaz.
49
Drin su bulanmaz. Drin getm, msl byyr. Drya grnn yerd qtr n grnr? Drya murdarlq gtrmz. Dryada balq sevdas. Dryadak balq, gydki qu satlmaz. Dryadan bir damj. Dryadan n ksik olajaq? Drd n ksik olajaq? Dryadan uzaq, bladan uzaq. Dryaz ilr, qol ynr. Dryaya da atmaqla suyu bulanmaz. Dryaya bir da at, ya bir qaya sal. Drgahn qaps aq olanda kpyin yuxusu glr. Drmansz drdin drman bimarlqdr. Dstmazsz namaz olmaz. Dstini qran da bir, suyu gtirn d bir.
Dhnni drin qaz, suyu gur glsin. Div qurbaaya aq olub. Divan il divanlq elmk olmaz. Divan haqqa da baxar, nahaqqa da. Divanxana qaps, girnd darvaza olar, xanda iyn gz. Divar binadan qaim olar. Divar nm yxar, insan qm. Divarn dals da qrbtdir. Divarn iki zn yxmazlar. Dil aryan di dyr. Dil arsndan qol ars yaxdr. Dil adam byan eylr. Dil adamn dmnidir. Dil baa bladr. Dil ba gdaza verr. Dil ba saxlar. Dil var bal gtirr, dil var bla. Dil tdndir. Dil ki, var, tdndir, hara dndrsn dnr. Dil il dost olann azn ara, knln al.
50
Diz il olan, zor il olmaz. Dil yanlar, dorusunu deyr. Dil yaras qlnj yarasndan yamandr. Dil smkszdr, amma smy sndrar. Dil ryin aardr. Dild bir ey deyib, rkl baqa ey tutma. Dild yox, id zn gstr. Dildn aj, dildn irin ey yoxdur. Dildn gln ldn gls, kasb-kusub varlanar. Dildir, n qoruu var, n qaytan. Dilni torbasndan rk yemzlr. Dilniy bir verrsn, bir d istr, sabahajan yatmaa yer d istr. Dilniy torbas arlq elmz. Dilniy xiyar verdilr, yridir dey almad. Dilotu yeyib! Dili bal, ii bla. Dili varsa, dilyi d var. Dili ilan yuvasndan xardar. Dili topuq alr. Dili uzundur, al gdk. Dili xo olann havadar ox olar. Dilimin blsndan sana. Dilim, dilim ol, dilim, bir az irin ol, dilim, bir az hlim ol, dilim, sn ki, injitdin yar dilim-dilim ol, dilim. Dilimd tk bitib. Dilin blasdr uzunu olmaq, ariflr iidir, skuta dalmaq. Dilin olmasayd, qaralar dimdiklyrdi. Dilind d olann hr eyi aj olar. Dilin doru sz glmz. Dilini bilmyn anasn tanmaz. Dilini qsa eyl. Dilin qoy dilyin. Dilini saxlayan, ban saxlar. Dilini tut, divan ud. Dilini uzun elyn, ban blaya salar. Dilinin blasn kir. Dilinin prsnki yoxdur.
51
Din elmin dmnidir. Dindn xsan da, eldn xma. Dini dinara satan molla, dindn d olar, dinardan da. Dini dinara satmaq olmaz. Dini yeyib, iman dalna atb. Dini olmayann iman da olmaz. Dinindn dnr, imanndan dnmz. Dinm ver! Dinm, sni udaram! Dinmynin bir dinni olar. Dinsizin azn imansz yumar. Dinsizin maln imansz yeyr. Dinsizin hdsindn imansz glr. Dinj adamsan, qanl qapsnda n qayrrsan? Dinj ayaa he n dymz. Dinjliyimi ahmrdan ksib. Diri dirinin drdini kr. Diridn dirilik qalar. Diriy dirilik lazmdr. Diriy hay vermz, ly pay. Dirilik birlikddir. Dirini ldrmk olar, ln diriltmk olmaz. Diz arsn jan kr. Di vern dilik d verr. Di qurdalamaqla qarn doymaz. Di yox ikn dodaq var idi. Dii dm boz kz, qoulub jnglr. Diin ard k qurtar. Diinin qdrini bilmyn nsiz qalar. Dilrini aartma, it smk axtarr. Disiz az dasz dyirman. Dmbl lk dmbl saj, lim xmir, qarnm aj! D-d qarda qardadan ayrar. Drna mayasndan ksmzlr. Drnan varsa, ban qa. Dova doqqazajan, qatql a darvazayjan. Diri it l aslandan yaxdr.
52
Dovan dada suyu ojaqda. Dovan dadan ksm, dan xbri yox. Dovan kiik, qula byk. Dovan n qdr qaarsa, o qdr d yatar. Dovan z yatanda ovlanar. Dovan feyz alanda knd qranda gzr. Dovana deyir, qa, tazya deyir, tut. Dovan araba il tutur. Dovan tutunja tazya atam deyrlr. Dovann gman ayaqlarna glr. Doqquz ay anann qarnnda nej qalmsan? Doqquz at skkiz aaja balayr. Doqquz drdn on qab su gtirr. Doqquz dkli bala, axrda quru yerd jan verr. Doqquz gn jiri on gn sadaa lazmdr. Doqquzu vern, onu da verr. Doqquzunda n is, doxsannda da odur. Doaram olan doaram, domaram zm boaram. Doru bdrr, amma yxlmaz. Doru deynin ba kel olar. Doru deyn olsayd, yalan usanard avara qalanlar dxi bir sz d qanard. Doru el bilr ham dorudur, yri el bilr ham yridir. Doru yalan qovar. Doru yolda yxlan tez qalxar. Doru yolla gedn yorulmaz. Doru ol, asan yol il get. Doru sz aj olar. Doru sz aj olar, ntijsi irin. Doru sz dilin glmz. Doru sz dostluu pozar. Doru sz etiraz gtrmz. Doru sz zarafata salb deyrlr. Doru syl, at min ap. Doru tutulmaynja, oru tutulmaz. Doruya zaval yoxdur, kslr min divana. Doruluq dost qalasdr.
53
Doruluq insan he vaxt utandrmaz. Doruluqla dost qapsn dolan gz, z evindir. Dodan qalnlna baxma, szn zrifliyin bax. Dozanqurdun da balas z n zizdir. Dolay gl, dolay, hsir basma, dolan gl! Dolan qoyunum, dolan, borj vern glr, ya sni aparar, ya mni. Dolanmaa yad lk, lmy vtn yax. Dolaan qurd aj qalmaz. Dolu quyuya it dmz. Dolu tfng bir nfri qorxudar, bou iki nfri. Dolunu yeyib boa tpik atma. Don dedi: - Mn gedirdim, mni yamaq saxlad. Don tapmaq asandr, dost tapmaq tin. Donluuma dar, jirm kpk qatmayn. Donuzdan bir tk d qnimtdir. Donuzdan tolu doulmaz. Dor dibindn qaandr. Dost alar, dmk glr. Dost aras pak grk. Dost aras szsz olmaz. Dost baa baxar, dmn ayaa. Dost bir, dmn on bir. Dost qazan, dmni nnm d doar. Dost dar gnd tannar. Dost dosta arxa olar. Dost dosta tn grk, tn olmasa gen grk. Dost dostdan knar olmaz, aralqda mrdimazar olmasa. Dost dostu dar gnd snayar. Dost dostun eybini zn deyr. Dost-dmn qara gnd mlum olar. Dost ziyankar olmaz. Dost il ye, i, al-veri elm. Dost yolunda boran olar, qar olar. Dost yolunda zaba dnin el iind z a olar. Dost glr dmn gedr. Dost glii bayram olar. Donuzun ba ar olsa da, lei kr.
54
Dost mni ansn bir rk qoz il. Dost mni yad eylsin bir gley nar il. Dost min is azdr, dmn bir is oxdur. Dost min olar, jandan dost olan bir. Dost ol, vfal ol. Dost sevinr, dmnin gz xar. Dost sirrini dosta deyr. Dost zdn blli olar, dmn gzdn. Dosta alq, dmn qar... Dosta borj pul verm, hr ikisi ldn gedr. Dosta dost, dmn dmn kimi bax. Dostam sninl, pulun qurtaranajan! Dostdan bel sirrini saxla. Dostdan zrr glmz. Dostdan zn qoru, dmnl hesablamaa n var? Dostluq dzlkddir. Dostla da tez amaq olar. Dostluq gstrmkl dmn zilmz. Dostluq almadr: gah ikisi snd, birisi mnd, gah ikisi mnd, irisi snd. Dostluq hyat vsiqsidir. Dostluq hmi qalib glr. Dostluqla tutub, dmnlikl yxar. Dostlua dalar da, dnizlr d mane ola bilmz. Dostluu ay dostluudur. Dostluun telini kobudluqla qrma, bir d balasan dyn qalar. Dostsuz insan qanadsz qu. Dostu dar gnd sna. Dostuq, jibimiz ayr. Dostun atd da ba yarmaz. Dostun vers qum, sn onu ovjunda yum. Dostun dost olsun, hesabn drst. Dostun yoxsa, axtar, tapdn qoru. Dostun qdrini dost bilr. Dostun sirrini dost bilr. Dostun zn evind gr. Dostuna borjlu olma.
55
Dostunu aladb, dmnini gldrm. Dostunu mn de, deyim sn kimsn. Dostunun dostu snin d dostundur. Dvlt allnn nkridir, axman aas. Dvlt adama aya il glmz. Dvlt baa bladr. Dvlt baa qonar, quzun le. Dvlt qulluu gyrin bnzr, qonar, uar. Dvlt quu bana qonub. Dvlt dniz suyu kimidir, idikj susadr. Dvlt mal n odda yanar, n suda batar. Dvlt sirrini dvlt bilr. Dvltd dv, vladda nv. Dvlt bel balama. Dvlt etibar yoxdur. Dvltin d dr-dmzi olar. Dvltin n yaxs aldr. Dvltin glhaglidir. Dvltli yanna qayanda, kasb el bilr ona pul verir. Dvltli kasb olsa qrx il iyi getmz. Dvltlidn xeyir olmaz, gordan mazarat. Dvltliy bli, yoxsula dli deyrlr. Dvltliy saxs lazm olsa, kasb kasasn sndrar. Dvltlinin dili uzun olar, li qsa. Dvltlinin iti yatmaz. Dvrann srn srsn, hr ksin majal var. Dyn qalr qraqda, dyln tutulur. Dyn, syn rim yox, yel aparan unum var. Dym zg qapsn, dyrlr snin qapn. Dymni xanm yeyr, kpyi yetim. Dymr, tozunu rpr. Dyln il deyn bir deyil. Dylnin jibindn gedr Dylmmi dydn a olmaz. Drd divar arasnda qalmam. Drd divardr, bir hsir. Dvlti abra pr edrlr.
56
Drd gz bir vlad ndr. Dua oxumaqla donuz dardan xmaz. Duan biz elmiik, ya gr hara yar? Duz yerin buz yalama. Duz kimi hr aa girr. Duz-rk qdri bilmyn itdn d alaqdr. Duz-rk ksmiik. Duz-rk itmz. Duz ryin qdrini bilmk grk. Duzun duz olsun. Duzdan lziz, sudan ziz, bir ey yoxdur. Duzu yeyib duz qabn sndrma. Duzunu gimrik eylyn ryini d ftir eylr. Duymusan malndr. Dul arvad a klaaydr, toxunma, lk dr. Dul arvad yetim saxlar, naxrya minnt qoyar. Dul arvad yuxuda ikinji rini grr. Dul arvad z yetimdir, amma yetimlr anadr. Dul arvad qz adna almazlar. Dul arvadn boxas qoltuunda olar. Dul arvadn divar alaq olar. Dul arvadn dillri, qaraja yazn gnlri Duman alaqdan qalxar, ujan gzlr. Dumanl gz hr ey bulanlq grnr. Dumansz n olmaz. Dumbul grr oynar, mehrab grr alar. Dumbulla gln zurna il gedr. Duran yatann payn yeyr. Duran yerd i dmm! Duran kz yatan kzn bana batrar. Durnann basn vurarlar. Durub getdik qlaa, mid qald yaylaa. Ddmyi hindi glir. Ddy qoydular, aldlar. Dz aaj ojaa qoymazlar. Dz adamsan tkyd n iin var? Dul arvad evd oturmaz.
57
Dz dananla dost ol, sni triflynl yox. Dz danan utandrmaq olmaz. Dz yrini ksr. Dz yaa yz yaa. Dz yol gedn yorulmaz. Dz yolun yolusu azmaz. Dz glmisn dz get, qz glmisn qz get. Dz oldu ox, yri oldu yay. Dz sz aj olar. Dz sz bir sz. Dz tannmaynja yri tannmaz. Dznd min, enid yedyin k, dikd qabaq sal, yerims, mn zamin. Dzlk uzanar, qrlmaz. Dkannn saqqal zn ngldir. Dnn dost, bu gn ana. Dnn yediyini bu gn yadndan xarb. Dnn yumurtadan xb, bu gn qaban bynmir. Dnn yumurtadan xb, bu gn biz jip-jip yrdir. Dnn lni dnn d basdrdlar. Dnni dem, bugn de! Dnnki iin sa ol, bugnk iindn dan. Dnnki mznny yoldam da hazrdr. Dnnki nkriliyin baxma, bugnk aalna bax. Dnya bala dns d, ala qara z yemyin bilr. Dnya bana dar glir. Dnya bel d qalmaz. Dnya be gndr, bei d qara. Dnya bir yal quyruqdur, yey biln nu olsun. Dnya bir yorun ovdur, hr gln bir dm ovlar. Dnya bir pnjrdir, hr gln baxar gedr. Dnya bitr, ngl bitmz. (Dnya bitr,yalan bitmz). Dnya snin, dnya mnim, dnya he kimin. Dnya boynu younundur. Dnya varna gvnm! Dnn bir, bu gn iki.
58
Dnya qazan, biz m. Dnya dediyin bir badr, hr gln bir aaj kib gedr. Dnya, dnya, pu dnya! Dnya, dnya nur dnya, gl qaran ks dnya! Dnya durduqja durasan! Dnya yaz ikn q tdarkn bax! Dnya yansa, bir tk d yanmaz. Dnya kasba zindandr, varlya meydan. Dnya gedib, uju qalb, adamlarn biji qalb. Dnya gr-gtr dnyasdr. Dnya mal dnyada qalajaq. Dnya malna etibar yoxdur. Dnya iinin madar yoxdur, he kimsy etibar yoxdur. Dnya mnim deynin, dnn gldik yasndan. Dnya bir nrdivandr, biri xar, biri dr. Dnya xali deyil. Dnya tknr, dmn tknmz.
Dnya alanlarn linddir. Dnyada adamdan adamlq qalr. Dnya asandan tin, tindn asan ey yoxdur. Dnyada bir pislik qalar, bir d yaxlq. Dnyada n zor i anlamaza sz anlatmaqdr. Dnyada iki xs he vaxt dost olmaz: biri qanan, biri qanmaz. Dnyada n yax ey yaxlqdr. Dnyada oul toyundan irin he n ola bilmz. Dnyada pulsuz axirtd imansz. Dnyada hr an, mrd arxalan. Dnyada hr ks z haqqna raz olsa, dava olmaz. Dnyada hr ey satlb-alnar, namusdan baqa. Dnyada ey grdm; oldum, evlndim, ldm. Dnyadan xbri yoxdur. Dnyaya bel balama. Dnyaya dayanma, varna inanma. Dnyaya etibar yoxdur. Dnyaya ek glib, ek d getdi. Dnyan verim ab. Dnyan dolansan da qarasan, qara!
59
Dnyan ikilli tutma. Dnyann axrdr?! Dnyann n bxtiyar insan kimsy mhtaj olmayanndr. Dnyann n byk nemti jansaldr. Dnyann iini hr thr tutsan ker gedr. Dnyannk vz-bdldir. Dnyannk borjdur. Dnyaja gzlliyin olunja, zrrj bxtin olsun. D desm dmzsn: qoyun iri, quzu xrda, kei kssm emzsn. Dmn adama qadan alm demz. Dmn qarqa da olsa, sn onu fil say. Dmn qaarkn qaralar jrtlnr. Dmn dmndir, n yaxs n yaman?! Dmn dmn qzl oxumaz. Dmn dmn Quran oxumaz). Dmn dmnin halna qalmaz. Dmn tk altndan xar. Dmn yaxandan tutanda it tyindn tutar. Dmn sni da il sn dmni a il. Dmn ox olanda qamaq da mrdlikdndir. Dmn bel balama. Dmn varanda ryind nifrt, lind tfng; dosta varanda ryind mhbbt lind rk. Dmn quyu qazynja, dosta ev tikrsn! Dmn sahib xan, dmn saylar. Dmn frst verm, ayq ol. Dmni bas, hr yol il bassan, bas! Dmni el vur ki, bir d zn glmsin. Dmni yumaqlqla dost edn alldr. Dmnin blisindn dostun illsi yaxdr. Dmn gjsz d olsa, ehtiyat ldn verm.
Ev ayran aj olar. Ev alma , qonu al. Ev bada , ba dada. Ev biz qald desn, halva biibdir yesn.
60
Ev bizim, sirr bizim. Ev byksz olmasn. Ev buzovundan kz olmaz. Ev dalsa tiri qalar, kalafa usa yeri. Ev szsz olmaz, me aqqalsz. Ev sprrm, yer salaram, kimin qzndan dala qalaram? Ev tz, divar tz, lyim, sni hardan asm? Ev tikn balta ld qalar. Ev xoruzudur. (Ev phlvandr). Ev amdan iqlanar, ba bilikdn. Evd bimyib, qonudan glmyib. Evd qonaq olanda uaa ajqlanmazlar. Evd div olur, ld divan, (Evd xoruz olur, bayrda toyuq). Evd glinim olsun, bayrda yeznm. Evdki hesab bayra xmaz. Evdn qabaq qonu axtar. Evdir, aas da olar, yuxars da. Ev girirm qar dyr, bayra xram tanr. Evi abad al, ba brbad. Evi abad edn arvaddr. Evi yoxdur, qap axtarr. Evi odlanan mn li ksvl sn. Evimiz gldi qonaq vay ddm vay, ddm vay, olayd yumurta, biirydim qayqanaq, vay tava drdi, ya da yoxdur ! Evin bzyi ojaqdr. (Evin brkti ojandadr). Evin byy buyruqda, kiiyi qulluqda. Evin zibilini ky atmazlar. Evin iti ol, kiiyi olma. Evin yara glindir. Evin yara uaqdr, sfrnin yara qonaq. Evin yxlsn Mkll Mmmd, aynn byyn burada qoyub gedib med axtarr. Evd z ban balaya bilmir, toyda glin ba balayr.
61
Evin minar dibind olsa da, qulan ss eitmz. Evin olsun avardan, od dsn gilavardan! Evind dlik, belind yara, yar sirrini ellrd ara. Evind yatr, yuxuda Hzrti Suleyman grr. Evind tapmaz bir rk dar, barda qurub oturar hamdan yuxar. Evlnn evdar olar. Evlnn gz-qulaqda olar. Evlnnl ev tiknin kmkisi ox olar. Evlnmk su imk deyil. Evlr ayr, qaylar ayr. Evlr dam isti sajdr, davam gtirn oturar. Evlr gedn qzn ba qoval olar. Evlr gedn qzn: qulaqlar kar, dili lal, gzlri kor grk. Evlr gedn qzn dili altnda qnd grk. Evli evd yatar, qrib harda axamlar?! Evsiz qz vermzlr. Ey mmam, gr qay n kir? Ey zr, allah deyilsn, amma eyiblr prd knsn. Ey yar, gl barm yar, gr iind nlr var. Ey z-zn bynmi, qoy sni el bynsin. Ey flk, batman eyldin rk, hamya verdin qovun, qarpz, mn erdin yelpnk. Ey jt yatan bxtvr, demirsn bir tk d var?! Eyib elm eybjrin eybin, eyib edirsn z-eybin eybi yox. Eyibi eylr eybjr, soan yeyr drdjr. Eyib tapr zgy, bir baxmayr gzgy. Eybini biln, zgy eyib eylmz. Eyibli eybini bils, bana kilim rtr. Eyibli sz danma. Eyibsiz dost axtaran, dostsuz qalar. Eyibsiz yar axtaran, yarsz qalar. Eyibsiz gzl olmaz, ay znd d lk var. Eymiy (qatqya) doab gstrmzlr. El az il qu tutulmaz. El az yel az. El az kramtdir. Evli evind grk.
62
El az torba deyil ki, bzsn! El az faldr. El oz uval az. El az il orba iilmz. El azna baxan, qarsn tez boar. El aznda bir szn yz rngi var. El azn balamaq olmaz. El adam igid dey jandan edr, jomrd dey maldan edr. El ayran yann soyutmaz. El arasnda it quyruu ksmzlr. El atan daa gj atmaz (El atan da qalxzmaq olmaz). El atan r atar, el tutan r tutar. El atan haqq da atar. El brkallah qarn jrar. El qaba yel qaba. El qalxd, sn d qalx. El qaps hkim qaps. El qaps, hm gej, hm gj alar. El qzna inanmaq olmaz. El dalara dayanb, raql indi oyanb. El dli olanda mollaya gedr, molla dli olanda hara gedr? El dlisiz olmaz. El dlisin l atmaz. El eybini sn deyn, snin d eybini el deyr. El el il, dyirman yel il. El el il keinmi, qarda qarda il keinmmi. El elin aynas batman, tarazs. El elin itgisini bayat oxuya-oxuya axtarar. El igidlri il tannar. El il allahu-kbr. El il bir ala, el il bir gl. El il qara gn bayramdr. El ipil quyuya dn, quyuda qalar. (zg ipil quyuya dn, quyuda qalar). El bir olsa da oynadar yerindn, sz bir olsa, zrbi grn sndrar.
El qazan il a qaynamaz.
63
El iind miolu; miolu iind qarda. El iind ol, el iind l. (El iind l iind). El yandran am sndrmk olmaz. El az faldr El az uval az. El el st snar. El yax, biz yaman, el buda, biz saman. El yaxln unutma.
El yumruunu grmyn, z yumruunu batman sanar. El ken krpdn sn d ke. El kissindn dvlr sn qurban. El kd, oba qald. El kd, sn d k. El gz aydn grr. (El gz srrafdr). El gzyl dnya grnmz. El gzndn dn boy atmaz. El gj gjl olar. El mal il dost qazanlmaz. El malna km baxan, malsz-davarsz qalar. (El malna km baxann gzlrindn qan damar). El malna gz tikn, gzsz qalar. El malna gz tikm, zn qazan, zn ye. El maln qoru z maln kimi. El mahns yall ssi. El namusu el dr. El nmsini eldn yrnrlr. El olu yumurtaya qulp qoyar. El od bana ylar. El z dlisini yax tanyar. El saolunu qazandn, el saolundan zn gzl.
64
(El gz trzidir).
. . . . . , . . , . . . . . . ( - -, ). , , . , . . ?! . . , . . . . , , . . - . . . . , ! ?!
Copyright 2003, hriyar Rhnmayan v Vhid Grusli 65
El ban bel d meyvsi olar. El bil balq azdr. El bil buz baltasdr. El bil qurbaa gln da atdlar. El bil dalnja atl salblar. El bil ddsini mn ldrmm. El bil dnizd zn gmidir. El bil yumurta st oturub. El bil malakan xnjr balayb. El bil odun st su tkblr. El bil l qbirdn xortdayb. El bil kilsy bir da atdm. El bil tkn oda tutdular. El bil stmdn da gtrld. El bil dadan talaa qopub. El bilir yuxa arasnda halvadr. El bilirsn qara gzn aiq olub? El bir dadr ki, gtrn d pemandr, gtrmyn d. El vurram be gedrsn. El qazana, bel uundur grk. El qazann bel d a olar. El qrmzdr ki, toxum xoruzuna oxayr. El don geymk grk ki, yama evd tapla. El el ki, bir d bazara or satan glsin. El el ki, n i yansn, n kabab. El zlxn (uundurun) bel qazan olar. El i tut ki, iindn qnbrqulu xmasn. El ye ki, dilrin zrr elmsin. El ye ki, hmi yeysn. El yemyin bel d qusma olar. El yerd ev salmam ki, yxlanda vay deym. El yerd otur ki, altna su xmasn.
El kel deyil ki, qartma yer tkl. El sz de ki, kal tklsn, dymii qalsn. El sz deyir ki, bimi toyuun glmyi glir. El hryn itdn, bel znqldayan tula olar. El obann bel d srs olar. El tik gtr ki, uda bilsn. Ellr biz, biz ellr. Ellr kr, dalar qalar. Ellr n gzl msl demilr: Dnyan mrur il yemilr! Ellr gln janm, el mn gln oldu. (Ellr gln janm, indi olmuam el glnj). Elm aln radr. Elm adama zintdir. Elm bir xzindir, n qdr srf edrsn, o qdr artar. Elm zhmt il l glr. Elm insana byk mirasdr. Elm var ki, - rnddir, adam hamarlayr. Elm mrtbsi uja olar. Elm oxumaq iyn il gor qazmaq demkdir. Elm para il yox, almaq il l glr. Elm sahibin byk zintdir. Elm yrn beikdn qbrjn. Elmin ml etmyn alim, lind raq gzdirn kora bnzr. Elmli adam jrtli olar. . . . , . .
El mnin bel d qazan olar.
. , . ?! , . . , . . . , ?! . , . . , . . . . . . . , . , . . - . . , . ! , . . , . . , . .
. , , . , . , . . , . , . , . . , , . . , . . . ? ? , . . , . , ?! , . . . . , . . , ?! ?! : - ? - : !
, . , . , . ! : - ! . : - ! . . . . , . . , , . . . . . . . . . , . .
. . . , . , .
70
Farsn qzli, trkn msli. Fqir lin baxrsa, sn jibin bax. Fqir axmaq deyrlr, kasba gij. Fqir hmdn glmz. Fqirin tsllisi lmdr. Fqirin jibi bo, qlbi doludur. Flk bel balamaq olmaz. Flyin beyl-beyl ilri ox, aslan aj gzdirr, tlkn tox. Flyin qaydasdr, da da stndn kr. Flyin zoruna he n kar etmz. Flyin rxi dnr. Flyin iin bax, ayya qaval aldrr. Flk birin qurar, birini dadar. Flk gjl mn gjsz. Fnd n bilir fel il fndd n var?! Fr xd qab tanyar. Frsiz ouldan bir qara da fzldir. Frsiz vlad altnj barmaq kimidir, ksrsn ardar, saxlarsan eybjr gstrr. Fikri nys, zikri d odur. Filin gj xortumundadr, dvnin gj dizind. Frtdayb burnundan db. Fzulu atdlar jhnnm, dedi: - Odunu yadr! Frst ld ikn yaxlq eyl. Frst hr zaman l dmz. Frsti fot eylyn aqil deyil, divandir.
Gah qovurt, gah qovura, keirtdik mr bel. Gah qul olar satlar, gah xar taxta kosa. Gedn gedr, oturan yol gzlr. Gedn yolda, gln qarda. Gedni saxlamaq olmaz. Gedr ajlq, glr bolluq, biz qalar kmb yan. Gedr balar qoras, qalar zlr qaras. Gedr bu gzllik, sn d qalmaz.
71
Getdi gr bilmzsn, yxd hr bilmzsn, onu ki, sn deyirsn, onu daha grmzsn. Get zn dost qazan, dmn ojaq banda. Get anam, gl anam, ortalqda sn anam. Getdi babamn xeyratna. Getdi qara qzn eqin. Getdi gedr-glmz yoluna. Getdim adna, tprdm dadna. Getdim drdli yanna o mndn narn alad. Getdim savab edm, gnaha batdm. Getm gzmdn, gedrm zmdn. Getmsin o yaman ki, yerin yax glmyjk. Getmidi kabab iyin, grd ki, ek dalayrlar. Gej dansan, klamn gl olar. Gej ksr, karl ksr, mzlumun ah sni! Gej gln qonaq, olduundan yeyr. Gej qara, jj qara. Gej gedr, gndz glr. Gej gl, vej gl. Gej gldi, gej getdi, nej gldi, nej getdi! Gej-gndzm bir olub. Gejni gndz qatmam. Gejsi-gndz yoxdur. Gej sol yatan shr sa oyanar. Gej rab, gndz qumar, bu mll snt umar. Gejnin rizsini hzrt Sleyman oxumayb. (Gejnin rizsini he ks oxumayb) Gej drnaq ksn, gndz nal danan lbt gora gedr. Gejnin xeyrindn gndzn ri yaxdr. Hr zlmt gejnin bir gndz var, bir yandan balayan bir yandan aar. Gej piik samura oxar. Gdadan by olmaz. Gdadan borj alma, ya toyda istr, ya bayramda. Gzn ayaa da dyr. Gzn qzn qazanj nlik-kirana gedr. Gej gldi, tez yrndi.
72
Gzyn qzdan glin olmaz. Gzr divan-divan paras olmayan drvi. Gzrd qoyun ti, onun da boyun ti. Gl bir addm, glim iki addm. Gl bu eytan atndan en! Gl da tyindn tk! Gl demsi yaxdr, get demsi pis. Gl mni gr, drdimdn l. Gldi qan qayrsn, vurdu gzn xartd. Gldi qatq, glmdi ayran Gldi jl vermdi majal. Gldi-gedri saxlamaq olmaz. Gldi-gldisi ah gldisin dnb. Gldi xzri, ver nzri, gldi gilavar onda n var? Gldik jahan haqq tapaq, molla qoymad. Gln, gedn rhmt oxuyar. Gln qap aqdr, gedn yox! Gln glm demzlr. Gln xo gldin, gedn yax yol deyrlr. Glnin qismti zndn qabaq glr. Gljyi varsa, gedjyi d var. Glin anasna hm alar, hm d gedirm deyr. Glin atda, qismti yadda. Glin var glr gtirr, glin var gedr itirr. Glin evin yaradr, jlaldr, bzyidir. Glin glin deyil, gldiyi yer glindir. Glin mnim sprgmdir, harda qoysam oturar. Glin ojaa kr. Glindn qz olmaz. Glinin dili yox, qaynanann iman. Glinjiyim, qzlm, daray tuman, dizliyim. Glinin yelkni yilib. Glmk qonaqdan, yola salmaq ev yiysindn. (Glmk sndn, yola salmaq ev yiysindn) Glmk bizdn, yola salmaq sizdn. Glmkdn vvl gedjyini dn. Gln qismtini yeyr.
73
Glirin bax, xrj eyl. Gmid oturub gmii il savar. (Gmiy minib gmii il dalar). Gmini qurtaran pigahdr. Gminin iini gmii bilr. Gmisi suya oturub. Gmisini batran arn axtarmaz. Gnkli don gen olar. Gnj yalarndan namusunu qoru. Gnjlik gzllik demkdir. Gnjlik mrn bahardr. Gnjlikdn qojala mr saxla. Gnjliyin ykn gnjlikd krlr. Grk grkl i kemz. Grk saatla yox, vijdanla ilysn. Gryi kiblr, qulunjan gyrib. Gryi kiblr, bitmyib. Grkli mal grksiz gnd al. Grkmzi saxla, bir gn grk olar. (Grkmzi saxla, grkli gn qala.) grksiz ey grkli gnd. Gtirnd: - El gtirr, yel gtirr, sel gtirr. Aparanda: - El aparar, yel aparar, sel aparar. Gizli dmn ilan kimidir, srn-srn sssiz glr. Gilavar, get, xzri, gl. Gilas ban olsa, bilrsn srn nej qudur. Girdiyin yer qaranlqsa, sn d gzn yum. Girrm yaylandan xaram qlandan. Gij toyuq yumurta aparar. Gijin buynuzu olmaz. Goru var ki, kfni d olsun?! Gdk adam gnd df padahlq iddiasnda olar. Gdk adam vurdu uzunun bana, uzun dedi: - jb yadma saldn! Gz bizim sz bizim. Gz bir pnjrdir, knl baxar. Gz qnimini tanyr. Grk soyuq gnlrd d, dost salsn dostu yada.
74
Gz qulaqdan irlidir. Gz dynd gzl dyr. Gz istdiyi gzl baxar. Gz yumulub alnja frst ldn gedr. Gz gz alanda ayrlq tin olar. Gz grd, knl sevdi, daha mnim n gnahm. Gz grdyn danmaz. Gz grdyndn qorxar. Gz grdyn inanar. Gz grmz, z utanmaz. Gz grms knl bulanmaz. Gzd olmayan, knld d olmaz. Gzdn db. Gzl aa ox gzl idi, vurdu ik xartd. Gzl arvad ltaq olar. Gzl eyibsiz olmaz. Gzl kamall grk. Gzl gz n, all knl n. Gzl gzl deyil, knl sevn gzldir. Gzl grnr, irkin brnr. Gzld etibar olmaz. Gzldn gz ars, irkindn drdi-bla. Gzl baxman knl sfas var. Gzl gz dyr, qlb sz. Gzl baxmaq gz qaydasdr. Gzllr ox i grrlr, soyarlar adam, drvi edrlr. Gzllik vardan olar, olmasa hardan olar?! Gzllik ondur, doqquzu dondur. Gzllik ba tajdr, hr adama qismt olmaz. Gzllik hr ksin mlind yaayr. Gzdn sgi asr. Gzdn iraq, knldn uzaq. Gzlri vlfjri oxuyur. Gzlri buz st xm danann gzlrin oxayr. Gzlri yollarda qalb. Gzlri fal da kimi alr. Gzlrindn qan damr.
75
Gzlrindn jin xr). Gzsz yaamaq olar, vtnsiz yox. Gz il grn tanrdan yax bilr. Gz il grr, dili il istyir. Gz yolda, qula ssd. Gz tox olann knl d tox olar. Gzm sndn su imir. Gzm stnd yerin var. Gzmz yollarda, qulaqlarmz ssd. Gzmn ajan olsun, zmn olsun. Gzn aydn olsun, piiyimiz olan doub! Gzn bir ayan altna baxsn. Gzn qara su glr. Gzn torpaq atr. Gznn qabana baxmayann ayana ba dyr. Gznn nuru yoxdur. Gyd axtarrdm, yerd lim db. Gydn znbil il dmz. Gydn yamasa, yerd bitmz. Gydn gln yer qbuldur. Gy tprm, zn tklr. Gyk arvadl il, yora atlya yolda olma. Gyj munjuq kimddir, mnim gzm ondadr. Glmy su glinj qurbaann gzlri brlr. Gn qaln adamdr. Gn suya verm, verdin heyfsilnm. Grd hnk, grmdi gerk. Grdyn gll kmbdir, bazara xb qoal olub. Grdyndn gz kiraysi istyir. Grdyn aldanma. Grdynl n iin var, sn bildiyindn dan. Grdyn qoyub, eitdiyin inanma. Grdn yarn yar deyil, trkin qlmaq ar deyil. Grdn rin r deyil, trkin qlmaq ar deyil. Grdn yemk, daha n demk? Grn gz yasaq olmaz. Grn gzn haqq var, grn grb gtrr.
76
Grmdiyin ykn altna girm. Grmy gz var, eitmy qula. Grmmi grs, aldan xar. Grmmiin olu oldu, vurdu gzn xartd. Grlm idn gl iyi glr. Grnn da uzaq deyil. Grnn knd n bldi?! Gnn dabbaxanada tanyrlar. Gtrn peiman, gtrmyn d. Gu da yerd qalmaz. Gvnm varla, drsn darla. Gvj qazana dedi: - zn qaradr! Gvj daa toxunsa vay gvjin halna, Da gvj toxunsa vay gvjin halna! Gvj yumbalanar qapan tapar. Gvji ya sndr, ya dadan yuvarlat. Gvjl qazann n anal?! Gzg yri olsa ksi yri gstrr. Gzgy baxan z jamaln grr. Gzgy baxan zgsini grmz. Gn altnda yatmayan klgnin qdrini bilmz. Gl, blbldn artq, insan lindn kr. Gl qnd qalmaz, sz qlbd. Gl zizdirs, gln ondan zizdir. Gl istyn tikann da istsin grk. Gl getdi, xar qald, gldn yadigar qald. Gl glly il mz. Gl o qdr bitib, reyhan arada itib. Gl olmayan yerd, byrtkn zn gl sanar. Gl solanda blbl alar. Gl tikansz, dr ilansz, sfa jfasz olmaz. Gldn ar sz demk olmur. Gldn gl iyi glr. Glr z, dadl dil ilan yuvadan xardar. Gll mndn sovusun, ya yoldama dysin, ya saman uvalna. Gllyn gl be gnlkdr. Gvj ver-ver xan qazan bahas.
77
Glmk alamaqla kizdir. Gl yad etdikj, blbln fryad artar. Gl get gllkdn gtir. Gln qdrini blbl bilr, n bilr hr divan?! Gln bax, qnsini dr. Glm qonuna, glr bana. Glm glnj olana, xmiri linj olana, zn glnj olarsan, xmiri linj olarsan. Glmk alaman qardadr. Gn var keib gedr, gn var yadda qalar. Gn douundan bllidir. Gn il bat, gn il x. Gn ker, qza kemz. Gn ker, kin kemz. Gn keir, mr gedir, dli bznir ki, bayram glir. Gn kimi aydndr. Gn girn ev hkim girmz.
Gn girmyn ev hkim girr. Gn grmyn gn grd, durdu raq yandrd. Gn o gn deyil, dnya o dnyadr. Gn z in he ksdn sirgmz. Gn hans trfdn xb? Gn xar, alm grr! Gn xd kosan aldatmaq olmaz. Gnahkar oldu ll, saqqal verdi l. Gnbz grr, el bilr iind imamzad var. Gnd bir dona (rng) girir, ana da deyir qzm var. Gnd bir sz eitmsm qulaqlarm tutular. Gnd qazan, gnd ye. Gndoan slamtdir, gnbatan mlamt. Gndz gedir dar-dar edir, axam glir yer dar edir. Gndz gzr oban, axam sanjar daban. Gndz molla, gej oru?! Gndz raq yandran, axam qaranlqda qalar. Gndz am yandran gej amsz yatar. Gnbaxan gn baxar! Gnortadan sonra dkan aan n qazanar?
78
Gn il gn yoxdur. Gn gn satmazlar. Gn gndn gn sirgr. Gn gnnn lmn istr. Gnly, yan qoduqluya, ruzigar haramdr. Gnm yoxdur, gnm var. Gnm gy skiy balayb. Gj birlikddir. Gj doanaa dr. Gj glnd dad bajadan xar. Gjl yannda gjsz gnahkar. Gjl gnahkar olmaz. Gjl gjszdn qisas almaz. Gjly n dz, n rk?! Gj var, tpri yox. Gj gjmdn ox, al almdan az. Gj atana donuz gddrr. Gjn atmayan i girim. Gjn atmayan da qaldrma, zrb drsn. Gjn bax, lni bala.
Havay sirk baldan irin olar. Haqq ver, haqq al. Haqq vern haqq gtrr. Haqq qvvt, qvvt haqqdr. Haqq da ar olar. Haqq deyn mhrum olmaz. Haqq yandran am sndrmk olmaz. Haqq i gndn aydndr. Haqq kmk eyls qurd oban olar. Haqq getsin, nahaq glmsin! Haqq sz axar sular saxlar. Haqq sz aj olar. Haqqa lk dmz. Haqla batilin aras drd barmaqdr.
79
Haql haqqdan kemz. Haqq-hesaba dalar da ba yr. Haqq-hesab dz el, hr yerd yerin olsun. Hazr an dik qadr. Hazr oldu bimilr, gldi gzdn dmlr. Hayf qiyamt qalmaz. Hayf olsun, mrd igidlr qojalr. Haynan gln, vaynan gedr. Hay-hay gedib, vay-vay qalb. Halal artar, haram batar. Halal injlr, amma zlmz. Halal ye, halal dan. Halalzad bardrar, haramzad qardrar. Halva-halva demkl az irin olmaz. Halvan yeyib, eyi minib. Halvaxor molladr! Halva qz daha irin! Hamam-hamam iind, xlbir saman iind, dv dllklik eylr, khn hamam iind. Hamam suyu il zn dost tutur. Hamamdan glirsn get rin evin, paltar yumaqdan glirsn get ddn evin. Hamamdan xann ri olasan, sfrdn glnin arvad. Ham bilir ki, dada kklik gzldir. Ham bilir ki, irvan uxurdadr. Ham dedi Dad oldu, mn deynd bidad. Ham dinnd jan oldu, mn dinnd qan oldu. Ham il xo grmk davti yox eylr. Ham istr jnnt getsin, amma gnahlar qoymaz. Ham ox yaamaq istr, amma qojalq istmz. Hamn bzr, z lt gzr. Hamn ley vurdu, mnim kimi tk dalan olmad. Hamya aftafa-lyn, biz sarmsaqdyn. Hamya it hrr, biz Mazandaran aqaql. Hamya klk, biz d klk? Hamya glr gz qara, qlm qa, biz d glr sallaqburun kelba.
80
Hamya ovuj-ovuj, biz bir iyn uju. Hammz birimiz n, birimiz hammz n. Hamya hrmt el, hrmtin olar. Hams bir bezin qradr. Hams bir yuvann quudur. Hans da qaldrsan, altndan bir qrb xar. Hans drdimi deyim, alaym? Hans yuvann quusan? Hans l il vermisn, o l il d alarsan. Han o sulu qlyan? Han papam, han omam? Harada qam, orada jam. Harada dvnin quyruu, orda eyin qula. Harada grdn drvi, orada olar nikbt i. Harada grdn molla, qaqaban salla. Harada grdn ham kor, sn d ol kor. Harada al, orada qal. Haradan iq glir, barman ora txar. Hardasan, ay javanlq? Haraya mx axram, papan asr. Haram gldi halal apard. Haram maln brkti olmaz. Haram harama gedr. Haj yatmaz, yatarsa qalxmaz. Haj Mkky, drvi tkyy. Haj hajn Mkkd grr. Hajadan, hujadan, biri d xd bajadan. Hajlar Mkky getdi, qaplar aq qoyun, Hajlar Mkkdn gldi, qaplar balayn. Heyvan qatlaar, yiysi qatlamaz. Heyvan el heyvandr. Heyvan saxlasan piik saxla, z tutar, z yeyr. Heyvana uluna gr, insana geyimin gr qiymt vermk dz deyil. Heyvanda arqlq, insanda yek qarnlq eyibdir. Heyvan budundan dalarlar, insan ryindn. Heyvan ajgzly onu kkldr, insann ajgzly onun ban yeyr. Heyvann diin baxarlar, insann iin.
81
Heyvas yox, nar yox, qoy desinlr ahbudan ba var. Heydr-Sfdrdi bizim pirimiz, qrxnza tayd bizim birimiz. Heyrtd al, yolda salam, qmd tslli. Hesab bilmynl durub-oturma. Hesab bilmirsn, yoxsa yann ubuq grmyib? Hesab var dinar-dinar, bxi var xalvar-xalvar. Hesabda doru ol, hesabdar olma, hesab bilmynl durub oturma. Hesab tmiz olann z a olar. Hesabsz gln zrrl gedr. Hesab doru olann aln aq olar. Hesablya dalar da yilr. Hesabn byk-kiiyi olmaz. He bndnin yaral balas gz qabanda olmasn. He bilmir, harada biib, deyir: - Bir m d mn ver! He igidin yatmasn baxt, yan st evrilmsin taxt. He ks ana qarnndan gtirmyib. He ks arxasz olmasn. He ks qurdnan qiyamt qalmaz. He ks yalqz qalmasn. He ks z ayranna tur demz. He ks z eybini bilmz. He ks he ksin kitabn oxumur. He ks bel balama. He ksin qara papa yanmasn. He ksin xoruzu sabaha kimi banlamayb. He ksin ryi he ksin qarnnda qalmaz. He ksin am shrjn yanmayb. He kimin ad vayqanl olmasn. He kim adama mft qu tutmaz. He ney he n ala bilmzsn. He toy grmmisn, bajasndan da baxmamsan? Hei he vurarsan, yen d he xar. Hvsdir bsdir. Hqiqt bir eydir, onu hr ks drl anlar. Hddini bilmyn hddini qandrarlar. Hrdn szn mrzi glr. Hya imandandr.
82
Hyas olmayann insaf da olmaz. Hyasza salam ver, ke. Hyaszda insaf olmaz, insafszda hya. Hyaszdan hyan qoru. Hyat ln qdr sev. Hkim qaps el qaps. Hkim mhrmdir. Hkim hkim deyil, bana gln hkimdir. Hkim jeyran ti buyurubdur. Hkimdn sorma, kndn sor. Hkim getsn dava verr, falya getsn dua. Hkimi hkim eylyn xstdir. Hkimsiz, hakimsiz hrd qalma. Hl arxanla qap amamsan? Hl boynu qoltuq grmyib. Hl quyruu qap arasnda qalmayb. Hl yaras saalmayb. Hl grmli gnm qabaqdadr. Hl saqqal l vermmim. Hl sfrsi namhrm z grmyib. Hl halvaxor olmayb. Hl harasn grrsn? Hllm-qllm adamdr. Hm ziyart, hm tijart. Hmyalqda ln hiddir. Hmid xst, Hsn xst, Nadirqulu jan st. Hmi bada-baatda! Hmi biz grrk, bir yolda sn gr. Hmi blbl tmz. Hmi sn glsn! Hmi aban, bir kr d Ramazan. Hmniini bab el, grn desin h bel. Hmsaynin arvad gyk. Hmxana dmxana. Hmjinsini tanmayan ayaa dr. Hmridn kndxuda hans vilaytd var? Hl dylmmi dnlri var.
83
Hnk-hnk, axr dynk. Hnyin axr savadr. Hr adam z eybini bilmz. Hr adamn z yeri var, hr yerin d z adam. Hr adamn kdiyi bitmz. Hr aaj ktyndn ryr. Hr aaj meyvsi il tannar. Hr aaja syknmk olmaz. Hr aajn klgsi olmaz. Hr aajda bar olmaz. Hr alar gzly aiq demzlr. Hr az bir deyil. Hr azda bir dua var. Hr azdan bir sz xar. Hr al bir deyil. Hr al bir olsa, keiy oban taplmaz. Hr alman bir qaytarma var. Hr ann bir hkm var, bir mlal var. Hr arvad z evinin hm xanm, hm qulluqusudur. Hr arvad saqqz eynr, amma Ayi kimi eyny bilmz. Hr atalar sznn bir yeri var. Hr atasnn gz xarlana Korolu demzlr. Hr atlan dan dalnja getmzlr. Hr axan su imli olmaz. Hr axan suya Araz demzlr. Hr ajnn bir irini var. Hr aiqin bir dvran var. Hr baann z baban var. Hr ban bir drdi var. Hr binann bir ustas var. Hr bir adam ii il tannar. Hr b burma meydana gir bilmz. Hr vaxt bazara gedr ya yaar, dyirmana gedr qrn olar. Hr vaxt d e glmz. Hr vaxt frst l dmz. Hr qaba bir qapaq qoyarlar. Hr qazanda qaynayar.
84
Hr qazlan yerdn su xmaz. Hr qatr Murad olmaz. Hr qan qismti bir olmaz. Hr qbahti znd bil. Hr qbahti z vurmazlar. Hr qoz girddir, hr gird qoz deyil. Hr qu ahin olmaz. Hr qu z dstsiyl uar. Hr qu z yuvasnn aasdr. Hr qu z tay il uar. Hr qua z yuvas, hr ks z vtni. Hr quun ti yeyilmz. Hr quruldayan sulu qlyan deyil. Hr qn bir yaz var. Hr da olsa kilr, bala drdi kilmz. Hr damj qvvtdir bir daqn sel. Hr danana javab versn boazn yrtlar. Hr dan dibind bir Korolu var. Hr dlinin bir alls olmaldr. Hr dllyin lin saqqal vermk olmaz. Hr drdin bir drman var, tapan grk. Hr drd bir at ldrb baytar olub. Hr divarn qula var. Hr evin bir adti var. (Hr elin bir adti var). Hr eybi z vurmazlar. Hr eniin bir yoxuu, hr yoxuun bir enii var. Hr yetni eyldilr kndxuda, girami valan getdi bada. Hr zaman bir aiqin dvrandr. Hr zamann bir fironu var, hr fironun da bir Musas. Hr zamann bir hkm var. Hr zrr bir al artrar. Hr zrrd bir xeyir var. (Hr ziyan bir xeyirdir) Hr igid z adyla tannar. Hr iri gzn i olmaz. Hr dan z tyi var.
85
Hr i vdy baxar, vd he ey baxmaz. Hr i ustasnn lind asandr. Hr ii atst grmzlr. Hr ii insafla gr. Hr iimiz dzlib qalb saqqal daramz. (Bitib hr yara, qalb saqqal dara) Hr iin ba salq. Hr iin vvli tindir. Hr iin sonuna baxarlar. Hr iq bir klg salar. Hr yazan air olmaz. Hr yazan air olsa, dibrlr aqqal olar, ox alan xrdavat axrda baqqal olar. Hr yazlana inanmazlar. Hr yerd olsa, qanln, lbtt, qan tutar. Hr yerin dovann o yerin tazs tutar. Hr yetn gzl gzl demzlr. Hr ks ata bilr, amma vura bilmz. Hr ks atd oxun hara dyjyini bilsin grk. Hr ks bildiyini, dyirman dydyn. Hr ks yz il yaamasa, gnah onun znddir. Hr ks ki, bilmir, v bilir ki, bilmir, olaq ek st zn mnzil yetirr. Hr ks nej olsa, baqasn da, z kimi bilr. Hr ks odu z kmbsin kr. Hr ks z aln bynr. Hr ks z adn kr. Hr ks z drdil, dyirman su il. Hr ks z drdindn danar. Hr ks z evinin hm nkri v hm d aasdr. Hr ks z eybini bilir. Hr ks z kdiyini bir. Hr ks z mlinin meyvsini drr. Hr ks z yurdunu bynr. Hr ks z kissindn yeyr. Hr ks z kmbsini gzlr. Hr yerin bir dbi var.
86
Hr ks z glir-xarna baxar. Hr ks z lsn oxayr. Hr ks z ryindn su ir. Hr ks zndn dm vurar. Hr ks n eyls zn eylr. Hr ks hr eyi z ls il lr. Hr ks rart ks, peimanlq bir. Hr ks z vtni zizdir. Hr ks z adti xo glr. Hr ks z yk ar glr. Hr ksin balas z gznd gykdir. Hr ksin bir drdi var, he ks demz, alar. Hr ksin bir ii var. Hr ksin dlisi evd, drdi qarnnda. Hr ksin drdi zn bir at ykdr. Hr ksin kejyi zn gr olar. Hr ksin mal zn gr qiymtlidir. Hr ksin z al. Hr ksin z bxti. Hr ksin ua zn irindir. Hr ksin hrmti z linddir. Hr ksin ryi xmirin grdir. Hr kimin ki, ba var, keyf kmy a var. Hr kii gjn gr yk tutar. Hr kiinin nbzin gr rbt verrlr. Hr knln bir yaz, bir q var. Hr grdyn dost sanb, sirrini ama. Hr klk da yerindn trpd bilmz. Hr gediin bir glii var. Hr gejnin bir gndz var. Hr glirin bir xar var. Hr gzld bir eyib olar. Hr gldn bir qurbaa, Gy gldn min qurbaa. Hr grdyn aldanma. Hr grdyn atana oxatma. Hr gn bir olmaz. Hr ksin iradsi z linddir.
87
Hr gn gnahkar, bir gn tvbkar. Hr gldn glab olmaz. Hr gln bir qoxusu, bir tri var. Hr n gedr mrdn gedr. Hr gn mrdn bir krpij dr. Hr gn n tapsan, odur. Hr meyv z aajnda. Hr meyv z vaxtnda yetir. Hr meyvnin kal dys, insann kal dymz. Hr meyvnin z dad var. Hr n desn zn gedr. Hr nqsan znd gr. Hr n yedin dadndr, hr n verdin adndr, hr n qalsa yadndr oluna qalsa yad qz il yeyjk, qzna qalsa yad olu il. Hr ny l vururam, qulpu qalr limd. Hr otun z kk var. Hr oxuyan Molla Pnah olmaz. Hr lm qhrmanlq demzlr. Hr parldayan qzl olmaz. Hr prd dalnda yz sirr var. Hr rast gln dost dem. Hr saatn bir hkm var. Hr saqqala salam vermzlr. Hr saqqall baba olmaz. Hr saqqallya dd dem. Hr saqqal a olana asaqqal demzlr. Hr sar hr yaraya sarlmaz. Hr sbrin axr var. Hr shvi z vurmazlar. Hr shng suda snmaz. Hr szn bir prsngi var. Hr szn z yeri, z mqam var. Hr su keid vermz. Hr suda mrjan olmaz. Hr tullanan qoz bits, meymun qozsatan olar. Hr ujaboylu aaj srvi-xuraman olmaz. Hr uzun aaja inar demzlr.
88
Hr z gln dost demzlr. Hr fslin bir meyvsi var. Hr xoruz z yerind elnr. Hr xoruz z hytind banlar. Hr xo grnn kimsy aldanma, heyifsn, hr xo grnn kimsd vijdan ola bilmz. Hr heyvann balas dalnja gedr, eyin balas qabanja. Hr hrn da atsan, Da da st qalmaz. Hr arlan yer getmzlr. Hr rniy javab versn, boazn yrtlar. Hr iyin bir tri var. Hr jfann bir sfas var. Hr ey bitr, kosann saqqal bitmz. Hr ey z vaxtnda. Hr ey ustasnn linddir. Hr ey barmaqaras baxmazlar. Hr ey dodaq bzm. Hr ey gz dyr, mflis gz dymz. Hr eyi bilmk olmaz. Hr eyi vaxtnda ksn, drr bitr. Hr eyi demk olmaz. Hr eyin az yaxdr. Hr eyin vvli tin olar. Hr eyin z ad var. Hr eyin z vaxt var. Hr eyin z yeri var. Hr eyin sonu vardr. Hr eyin tzsi, dostun khnsi. Hr eyin xiridar grkdir. Hr eyin oxu zrrdir. Hrdn ipk, hrdn kpk. Hrz szn mrzi glr. Hrz-hrz danma, azn yamana yrnr. Hr bir barmaq batrar, hnasna dllk Muradn. Hr bir sap vers, lpaa kynk olar. Hr bir tk vers, kosa da saqqall olar. Hr bir jr ban itirib.
89
Hrkt sndn, brkt mndn. Hrkt harada, brkt orada. Hrmxana quudur. Hrnin bandan bir avaz glir. Hrnin bir adti var. Hrin d yandrd mni, blin d yandrd mni, susadm su istdim, suyun da yandrd mni. Hrif olma! Hrif hrifi uzaqdan tanyar. Hsn d qlyan kr, Hseyn d qlyan kr, tnbki bol olanda sian da qlyan kr. Hsn kel, kel Hsn n frqi?. Hsir altndan su yeridir. Hsiri ourlayb msjid salr. Hft skkiz, mn doqquz. Hjri pmyn haj demzlr. Hftd bir bazar, onu da drvi pozar.
Hjdn gln mn, xbr gtirn sn? Hjj gedn gldi, saja gedn glmdi? Hmin azdrsa, xrmann byk tut. Hiyl il i grn, mhnt il jan verr. Hiyl il tikiln ev, bhan il yxlar. Hiylbazn am yaryajan yanar. Hiylgr doqquz ojaq yxmaynja bir ojaq tikmz. Hikmt sahibin hr yarpaq bir kitabdr. Hikmtdn sual olmaz. Hind dilnisin dnbdr. Hindistan fili ajaqanaddan qorxar. Hirs glnd ajn ud. Hirs glir, gz qaralr, hirs gedir, z qaralr. Hirsin dvlt zrri var. (Hirsin jana ziyan var). Hrnan-zr anlamr. Hoqqabazlar kimi, hr ey bli dem. Hyr sry qurd batmaz. Hnr hlinin qdrini bilmk grk. Hnr sahiblri darda qalmaz.
90
Hnrin bilmdiyini ajizi dym. Hr bilmz, itlri baa salar. Hrn it qapmaz. Hrnd anas kimi hrr. Hr-hr axrda it olub. Hrr-hrr, burnu ir. Hrktmyinj sanamaq olmaz. Hrmyin bilmyn it, knd qonaq gtirr.
blis il mollann sirri birdir. ddias trlan, z yapalaq. y bilir. y bilmyn tula drisini kola vermz. yirmisind yel kn altmnda szldar. ylnmi t milk qonar. yirmi mdaxili, iyirmi bir mxariji olann vay halna. ylnmi suyu imzlr. yn almi bzr, z lt gzr. yn batrana uvalduz batrarlar. yd varsa, jhrd d var, onu yirn qarda da var. yn verrsn, sap da istr. yn-iyn, uju dym, hoppan-huppan, yarl-yrtl su i, qurtul! yn il gr (quyu) qazr. yn gtir, sap gtir, ahqulu, yamaq gtir. yn gzndn baxaram, jml jahan yxaram. yn olub yaxama sanjlma. yn olub sanjlmsan tyim. yn salsan yer dmz. yn torbada qalmaz. yn udmu kpy dnb. yn uju qdr bir deik bir kp boaldar. yn stnd oturan kimi oturub. yn hara, sap da ora. ynni axtaran dvni itirr. ynni zn batrar, uvalduzu yoldana.
91
ynnin iini uvalduz grmz. ki adam bir adama qoundur. ki adam dananda njs danmaz. ki az bir olsa, bir az he olar. ki ayaq bir bamaa yerlmz. ki ayan var, ikisini d kiray el. ki arvadl ev brktsiz olar, sprlmmi (zibilli) qalar. ki arvadlnn aznn dad olmaz. ki arvadlnn donu yrtq olar. ki at bir aaja balanmaz. ki atl aam vay, birini xan balayajaqd, birini d lobya satb alajaqd. ki ba bir qazanda qaynamaz. ki ba drd ayaq. ki bal heyvandan yox, iki dilli insandan qorx. ki vermsn, bir ala bilmzsn. ki qibly namaz olmaz. ki qlnj bir qna smaz. ki qulaq iki eitmk ndr, bir az bir demk n. ki dv llnd otluq xarab olar. ki dilni bir qapda dilnmz. ki dii var qabaqda, rk qoymaz tabaqda. ki dovan dalnja yyrn he birini tuta bilmz. ki dostun arasna girmzlr. ki dn, bir dan. ki evi bir elmiik, dyn batman yarm. ki li yaxasndadr. ki eit, bir dan. ki eyin arpasn bl bilmir. ki ek bir axurdan arpa yemz. ki ekdn bir at yaxdr. ki l bir ba ndr. ki l bir ba saxlamayajaq?! ki itin arasna bir smk atmazlar. ki yana baxan a qalar. ki bit, bir bir, kndxudan saldlar gir.
ki qapda gzn kpk aj qalar.
92
ki ksk bir daa vz olmaz. ki kii dananda, njs sn olma. ki gz var idi, birini d borj eldi. ki glnin biri baslar. ki nsihtdn bir srnjam yaxdr. ki nfr des ki, srxosan, ban qoy yer. ki su bir rk yerini tutmaz. ki fndq bir qozu qrar. ki hkimi olan xst saalmaz. ki janbaz bir ipd oynamaz. kinji arvad yamaqdr. kisi bir dymz, biri he. kisini d bir ilan sanjb. kizl adamdan dost olmaz. gid arxasnda igid gizlnr. gid qovasz olmaz. gid basdn ksmz.
gid dyd mlum olar. gid igid xor baxmaz. gid ilqarndan dnmz, dv ovsarndan. gid ya tr altda, ya yer altda. gid yarasz lmz. gid yarasna igid qatlaar. gid yz yaar, frst bir dr. gid lqbil tannar. gid meydanda mlum olar. gid odur, atdan db atlana, igid odur, hr zaba qatlana. gid odur ki, apardn gtirsin. gid oul dmn yilmz. gid oul javan eylr atan. gid lr, ad qalar, mxnntin nyi qalar? gid lr n qalar, kz lr kp qalar. gid ssin gj vermz. gid ryi haa olar. gid janl, kabab qanl. gid hnrin gr ad verrlr. gidi yax saxlar, yax arvad, yax at.
93
gidim igid olsun, kol dibi evim olsun. gidin axma qlnjn daysnda snar. gidin ba qalda grk! gidin li id grk. gidin igiddn nyi artqdr? Ehtiyat! gidin (mrdin) mnzili bir olar, namrdin mnzili olmaz. gidin xnjri qnnda qalmaz. gidliyin d yeri var. mam zizdir, qara pul imamdan da zizdir. mam tk-tk taplar, tin ba mrdr. mam aftal aaj deyil ki, hr yerd bit. mamzad piy gtirni tanyar. l baharndan bilinr. l var bir gn dyr, gn var bir il. ld baa glmyn, dild baa glr. l xrmansz olmaz. lan azndan qurtard, qurbaa azna dd. lan adamn topuunu gzlr, adam ilann ban. lan balasn da alar. lann boazna girn xmaz. lan boan vaxtdr. lan vuran ala atdan qorxar. lan vuran yatar, aj yatmaz. lan qabn dyir, xasiyytini dyimz. lan deyr: - Mn adam sanjmaram, sanjanda el sanjaram ki, ek buynuzunda srnin sd drman olsun. lan vvl ovsun qzdran sanjar. lan ilan vurmaz. lan yatar, dmn yatmaz. lan yolu yri gedr, yuvasna dz gedr. lan yeddi qarda olar. lan yeyib cdaha olub. lan yerisin, balas da dalnja. lan kimi qvrlr. lan z qonusunu sanjmaz. l tr, ay dolanar, nb dr novruza.
94
lan torpa mrur il yeyr. lan ulduz grms lmz. lan zdn xal-xal olur, insan iridn. lan xd bajan yax tanyar. lana aunu krtnkl verr. lana balas qnim olar. lan yaral buraxmazlar. lan yuvasnda ldr. lan grn lnt, grb ldrmyn lnt, ldrb basdrmayana lnt! lan zg li il tutur. lan sn tut, mn gzn xardm. lann ana da lnt, qarasna da. lann ayan, qarqann gzn, mollann ryini, he ks grmyib. lann ba aryanda, yolun ortasnda yatar. lann ban zg li il z. lann quyruunu basmasan sanjmaz. lann quyruunu yox, ban zrlr. lann zhlsi yarpzdan gedr, o da bitr yuvasnn aznda. lqar imandadr. lqarndan dnn namrddir. lk atlan da uzaq gedr. lkin var mlkn var. lin axr rnbsi kimiy dr, kimiy yox. llr qojaltmaz insan, qss qojaldar. lmnin ujunu tutanda i yoluna dr. nsan qojaldqja aynaya baxma az istr. nsan dadan brk, gldn zrifdir. nsan dostunu, dmnini tanmaldr. nsan dy meydannda tannar. nsan insana lazm olar. nsan grk insana grk olsun, nsan grk hr an grk olsun. nsan olmayan insan qdrini bilmz. nsan mxluqatn rfidir. ntelligent Hsn!
95
nsan sy v qeyrti il tannar, bzyi il tannmaz. nsan xain olmasa, heyvan daman neylr? nsan iy sd mib. nsan yaadan arzu il middir. nsan hrtlndirn mlidir. nsann bir z, bir sz. nsann dlisi daa gj eylr, kzn dlisi baa. nsann dili sandq, dodaqlar qfl olmaldr. nsann ti yeyilmz, drisi geyilmz, anjaq irin dili grk! nsann zillti d, izzti d z linddir. nsann gzn bir ovuj torpaq doyurar. nsanlar danmaqdan qalanda, dalar danmaa balar. ntiqam almaa tlsm. lxnn qazanj havay minmkdir. ndiyjn yeddi kfn rdb. ndi ki, nisydir, astarn gl-xndan el. nyi itn soraq eylr. nyi olana nisy dol verrlr. nyin buynuzuna baxarlar, qzn zn. nyin zn bax, sdn sa. nk kimi sd vermyn, kz kimi kotan srr. nk su ir sd olar, ilan su ir zhr. nsaf qanunlarn anasdr. nsaf dilin yarsdr. nsaf olmayann iman da olmaz. pk nej xar olub, ey uval olub! pin uzunu yaxdr, dilin qsas. pini eiblr. rz (ismt) insann qanbahasdr. rz puldan qiymtlidir. sa z yerind, Musa z yerind. sa tk kiiy, verib bir ek, ek tk kiiy verib min kk. slandq, quruduq, sel biz neylr? Qarl dadan asaq yel biz neylr? slanmn yadan n ar (pak)? ndi itr, yengd bitr.
96
slanm jjy dnb. sraf haramdr. stdi qan dzld, vurdu, gzn xartd. stdiyim yar idi, yetirdi prvrdigar. stdiyini sylyn, istmdiyini eidr. stynin bir z qara, vermynin iki z. styirsn bal-rk, al lin bel-krk. styirsn qojalqda hrmtin olsun javanlqda qojalara hrmt el. stk gzd olar. stmirm deyndn qorx. stmirm heyvasn, narn, qoy desinlr: ahbudan ba var! strm dosta varam, lim bo, zm qara. sti sevn tstsn dzr. sti-soyuq bilmir. sti rk tndirdn, minnti yox pendirdn. t adna alr, z yeyir. t aparan olsun! t araba klgsind yatar, el bilr z klgsidir. t ardna dn, le stn xar. t balas it olur. t bilir xurjunda n var, oban da bilir it n verjk. t bir olar, yoxsa bir sr?! t bir para ry d qane olar. t qorxduu yer hrr. t quduranda yiysini d qapar. t qulan ksndn qorx. t qursa ya gtrmz. t dvy hrr, dv eitmz. t d getdi, ip d getdi. t dm vuran ayran kim ijk?! t dmiri dkanndan n aparar? t dftrind ad yoxdur. t d z qapsnda aadr. t zab kir. t lindn smk gmirmk olmur. t l kdi, molla l kmdi. t aya hrr, bana bla gtirr.
97
t ppy hris olar, uaq mhbbt. t yanna by kimi, by yanna it kimi. t ilxs - kpk srs. t it il boudu, yoluya girv dd. t it il dalaanda, qurd krpn aar. t it buyurar, it d z quyruuna. t itin quyruunu basmaz. t d z yediyini qusar. t yiysini tanmr. t kimi quyruq bulayr. t kimi yeddi jan var. t kimi n yeyr, n yedirdr. t kkndym, kll-paa trm. t klksindn qorxar. t getdi, qurd gldi. t ndir ki, yunu n olsun? t oludur, qurd basr. t oyun il, qurd qoyun il. t olsun, komasnda hrsn. t olsun, yiysinin qapsnda olsun. t otaran nvsidir. t zdr, qurdu mn gstrir. t z ndir ki, sd n ola? t piik il yola getmz. t piik kimi yola gedirlr. t smy lb udar. t, smy sevin-sevin udar, tamaadr xirtdyin glnd. t smsmmkdn l kmz. t ular, payn gsr. t ular, stn (sry) qurd gtirr. t hardan tapa iki ppyi, birini ba altna qoya, birini yer. t hrd, ri gldi, el bildim, eli gldi. t hrr, karvan ger. t hrms d, quyruu mbr grk. tdn qurtardq, qurda rast gldik. tdn kk olar, qoyundan quzu. t n grsn, n d hrsn.
98
tdn olar it kpk olu. tdn utanmasan, sahibindn utan. tdn ox arq yan olmaz, yen ayaqlar yalndr. t atmaa da yoxdur. t bax, qarpzdan pay istyir! t dedilr: - Gnd ne df dylrsn? Dedi: - Mrdimazara rast glmkldir! t dedilr: - N n hrrsn? Dedi: - Canavar qorxutmaq n. Dedilr: - N n quyruunu bulayrsan? Dedi: - Canavardan qorxuram. t d bir rk borjludur. t mid baladq, hrmyib evimizi yxd! t hrmt edrlr yiysi xatirin. t hrmk qalar. ti qaan at mhmizlmyin mnas yoxdur. ti qqrtmasan hrmz. ti qurddan send gl! ti dalma almam qurd qorxusundan. ti it bodurarlar. ti itmi obana dnb. ti yiysin tantdrma. ti grm, qurdu grm, onu grmyim. ti msjiddn qovan kimi qovdular ti ldrn srtdrrlr. ti sahibin tantdrrsan? tib, axtaran yoxdur. timin qurd days. tin azna smk verdilr. tin alsz qayqanaqdan pay umar. tin adn kdin, aaj lin al. tin ayan basarsan, sni qapar. tin alas aqqaln daysdr. tin axma tula olar. (itin axma tula olar, atn axma yora). tin aj quyruundan bilinr, atn aj qulaqlarndan. ti quyruundan balasan durmaz.
99
tin boynuna jiyr asma. tin qabandan qalan alsan yemz. tin qohumu it olar. tin qudursun, aqqal! tin quyruunu qlib salsan dzlmz. tin dilini bilir. (itin dilini bilir, jhnnmin yolunu). tin dirisi ndir ki, ls n ola? tin duas qbul olsa, gydn t yaar. tin blhi qaysavadan pay umar. tin tini yeyrm, qssabn minntini kmrm. tin knln qalsa, gnd bir le yeyr. tin pesi hrmkdir. tini haya yrtm, qonunu paya. tlr biz, qurdlar biz, sasaanlar rtlar biz. ftira dadan ardr. dim zm suyunu, tkdm zm suyunu. dedilr, emni qurut demdilr. im mni yandrr, bayram zgni. m namrd lindn su abi-hyat olsa da. m axr, aar paxr. adam byan eylr. adamn jvhridir. bajarann, a yeynindir. baqa, sz baqa. badan ab. bandan anja, dvlt jibindn daar. biln mkld qalmaz. idn keib! danqdan ker. lindn yemy hsrt janm. igidlr bana glr. rb sajna dnd. il zarafat olmaz. iind i var. ii aar. yiysi id grk!
100
yuxu grnd deyil, yuxu yozandadr. klfin ujunu tutmaqdadr. grnindir. olan yerd nqsan da olar. trs glnd tr halva di xardar. bal zhmt bal. bax, alsz allnn bana al qoyur. bax, ala qara ux trlan bynmir. bax, sular ba yuxar axr. getmyn olum olunja, jt gedn kzm olsun. xor baxma, boynuva torba taxar. i allaha qalb. i dnd arar mni, iim dnd qovar mni. i ndazd gr. i i bnd el, grn desin ha bel! im uluqdur. i haltl grrlr, hjtl grmzlr.
in dd arvada, ln gnn sal yada. in dd qazya, zn dndn tazya. in dd sarq baa, ban dyr dadan daa, yapginn yri xa, get o baa, gl bu baa. in jann i alar. in yax baxarsan, i d sn yax baxar. q z grnmr. a kor baxm! a glirlr! var, istisi yox. l dil. l nkr kimi, ye aa kimi. lyn at tvld balasan jngi olar. lyn aar parldar. lyn dmir pas tutmaz. lyn dilr, ilmyn kinr. lyn inji taxar, ilmyn yandan baxar. lyn olsun, i taplar. lynl ilmyni bir ayaa yazmazlar. lk kel qz r gedr, pinti gora.
101
lmyn dilmz. lmk adam safa xardar. lmk drdindn yemy hsrt janm. lrin mayas o tnbtndr. taha di altndadr. sizlik arszlq gtirr. sizlik yoxsulluun anasdr. i id grk!
Kabab qanl, igid janl. Kabab kz ldrr, igidi sz. Kamal ata krki deyil ki, irs il vlada ke. Kamil adam az danar. Kamil insan klamndan blli olar. Kamil ovu bouna gll atmaz. Kankann vsiyyti qzl kzdr. Kar dedi: - Ss glir! Kor dedi: - Odur, glirlr! olaq dedi: - Durun qaaq! Lt dedi: - Qamayn, mni soyarlar! Kar eitdiyini, kor tutduunu buraxmaz. Kar eitmz, yaradrar, kor grmz, quradrar. Kar iki df glr. Kar knlndkini anlar. Kar zn srf elyni eidr. Kar n iki df azan verilmz. Karn qulana taxta txadlar, dedi: - Bu taqqlt haradan glir? Kasa snd, ya jingilddi. Kasan mnim bamda sndrr. Kasb bajn varl qarda istmz. Kasb, itinin adn gm qoyar. Kasb geynd soruarlar: Haradandr? Varl geynd deyrlr: Kamil baban kr ban sfasn.
102
Mbarkdir!
Kasb lnd molla xst olar. Kasb lsn yas saxlamaz. Kasb pul tapd, qoymaa yer tapmad. Kasb javan mrd olar. Kasb raq yandrar, dvltlinin pulunu sayar. Kasb xrjini bils, mxmr geyr. Kasba bazarn tulas da hrr. Kasba qul ol, varlya oul olma (Kasba oul olunja, dvltliy qul ol). Kasbdan allah da bezardr. Kasb dv stnd bv vurar. Kasbn az aa dynd ba daa dyr. Kasbn bir olu oldu, o da boynu yri. Kasbn dvlti saqqalda olar. Kasbn drd dmni var it, bit, yasavul, molla. Kasbn drmyi yavan olsa, dili yaldr. Kasblq eyib deyil, ourluq eyibdir. Kasbn haln kasbdan sor. Kasbn gz tox olar. Kasbn gn itin gn. Kasbn pulu jhnnmd olar. Kasbn saj axrda qzar, Kasbn sz, yorunun gz. Kasbn toyunda gej qsa olar. Ka mal zrri olsun, insan zrri olmasn. Keyf qla baxmaz. Keyf snin, knd kovxann. Kedi gl, udu blbl, istr ala, istr gl. Kel baxar gzgy adn qoyar zgy. Kel baa taxta daraq?! Kel bandan qorxar, kor gzlrindn. Kel ban yudu da, darad da. Kel var zd kel, kel var noxudu kel. Kel qz bajsnn sa il ynr. Kel qz emnin gzndn su ir. Kel qz bzninj toy ldn getdi.
103
Kel qz sal dy alama. - Kel qzn nyi var? - Ban qamaa drna. - (Kel qzn nyi var? - Dmirdn dara). Kel yarad, z ban darad. Kel suya getmz. Kel halva yeyr, puluna minnt. Kel Hsn, Hsn kel, n frqi? Kel ar bils, z bana eylr. Kel baxma, bxtin bax. Kel kosa qnim olsun. Keli gn xmam gr. Keli gn Zlfli ararlar. Keli papann yanndan tanmaq olar. Kelin ad Zlfli! Kelin bxti yax olar. Kelin qazand bann ziftin (qartmana) gedr. Kelin drdi-ba, bir qazan ayran a. Kelin drna olsa, z ban qayar. Kelin papa dnjndir. Kelin tkdn aj glr. Kelin hindi ba, ey mindi ba, o tayda dava dd, bu tayda snd ba. Ken zaman qaytmaz. Ken (kn) yurdun qdrini, dn yurdda bilrlr. Ken kedi, vay gljk drdidir! Ken keib, gln gnn xeyir olsun. Ken keib, sn gljkdn dan. Ken gn mrdndir. Hr a gn, qara gn mrdn gedir. Ken gn gn atmaz, jalasan gn gn. Ken gzt deyiblr. Ker bu dvran sn, d qalmaz. Kei deyr: - Adm bdlkrimdir! Kei, qurdun nyini yeyiblr?! Kei kasbn inyidir.
104
Kei keim olsun, oturduum yer samanlq. Kei ld, qoturu qurtard. Kei lnd quyruunu dik tutar. Kei suyu bara-bara ker. Kei suyu bulandrd. Kei jan haynda, qssab piy axtarr. Kei rab is, dvy meydan oxuyar. Keib glib Araz, bynmyir Glnaz. Keid saqqal var, amma eyx deyil. Keiy bir sr qoyundan, bir kei yaxdr. Keiy qurd dyms gedib Hjj xar. Keilr yer k bilsydilr, kzlr isiz qalard. Keinin qoturu sremdn su ir. Keini dv adna satr. Keinin ba gijind, buynuzunu obann omana srtr. Kem namrd krpsndn, qoy aparsn sel sni, yatma tlk klgsind, qoy yesin aslan sni. Kemiin arabas il uzaq ged bilmzsn. Kemiin qazanj bu gnn rahatldr. Kemii unutma, gljyin mllimidir. Kbinim halal, janm azad. Kklik ban soxar kola, quyruundan xbri olmaz. Kklik qaqqldamasa qaraqu onu tapmaz. Kkliyin dimdiyi qan, dili qan, dimdiyi qan, aa dins sz olmaz, nkrin dindiyi - qan. Kl qoub jt srmyn rk qdrini bilmz. Kl kllr neyldi ki, krtnkllr neylsin? Klk il gln, klk il gedr. Kll-paa, qoyma qaa. Kll-paa suyu n Hvsana gedir. Knardan baxan yax grr. Knardan baxana hr ey asan grnr. Knd ar it hrmz. Knd kalafasndan bilinr. Knd girovun naxrdan tutarlar. Knd kovxasz olmaz. Keinin eytanla qohumluu var.
105
Knd kpksiz olmaz. Knd ndir, qnd ndir?! Knd molla glib, kim lr, lsn. Knd tz dllk glib, kkili yandan qoyur. Kndi kpksiz grd, li aajsz girdi. Knkann vsiyyti qzl kzdr. Kpk altnda unlar var. Krbalayi Kazm, sn demk n lazm? Kr yandan ql kir. Kr yeyn d xar yaza, tr yeyn d. Ks barman x bazara, laj tapan ox olar. Kasad bazarn gliri olmaz. Ksk oturub da n alayr. Ksnin zn tikn aardar. Ksik ba bitmz, bits d yiysin xeyir vermz. Ksilsin o iki l ki, bir ba saxlamaz. Kfni var idi, goru da olsun?! Kfgir qazann dibini deib. Kilid dost ndr. Kim ek olar, biz ona palan olarq. Kim gjldr haqq onundur. Kim janndan bezardr?! Kim yaxlq eldin, zn ondan qoru. Kimi kr, kimi bir, kimi qazanar, kimi yeyr. Kimi glr, kimi alayr, hrnin bir drdi var. Kimin arabasnda gedirsn, onun mahnsn oxu. Kimin lindn n glir?! Kimin qat-qat, kimin aj yat. Kimini qaldrr, kimini endirir. Kiminin banda taj, kimi aj-yalavaj. Kiminin vvli, kiminin axr. Kiminin saj olar, kiminin lyi. Kims kimsnin qismtini yemz. Kims namrd mhtaj olmasn. Kimsnin ah kimsy qalmaz. Ksiln ban zlf n alamazlar.
Kfn havay olanda adam zn ldrmz.
106
Kimsnin tiksi kimsnin qarnnda qalmaz. Kimsnin nsibin kims yemz. Kiri kir aar, sirri sir. Kirayniin olduu bs deyil, toyuq-jj d saxlayr. Kirpik gzn pridir. Kitab vernin bir lini ksrlr, qaytarann iki lini. Kitab satb, gnjf alb. Kitabn khnsi, libasn tzsi. Kiiyi byyn zn qalxzmazlar. Kiik aar byk qfl aar. Kiik da da ba yarar. Kiikdn xta, bykdn ta. Kiiklr hrmt el, byklrdn hrmt qazan. Kiiyin kiik drdi var, byyn byk. Kiiyin kiik yeri var, byyn - byk. Ki deyirsn getmir, ho deyirsn dayanmr. Kii qz olma, kii arvad ol! Kii kiidn qorxmaz, amma utanar. Kii z sznn aas olar. Kii z tay il gzr. Kii sevdiyinin nazn kr. Kii seldir, arvad gl. Kii, sz z deyr. Kii tprdyn yalamaz. Kii fhldir, arvad bnna. Kiid qeyrt olsa, torpa qzla dndrr. Kiid sbir olmaldr. Kiinin aln aq grk. Kiinin bana gln, azndan xandr. Kiinin dilin qarq glmz. Kiinin mal gz qabanda. Kiinin zn baxma, szn bax. Kiinin sz il ii bir olar. Kiinin hrmti z linddir. Kiini javan saxlar, yax arvad, yax at. Kiinin jibi iki olsa, arvad almaq fikrin dr. Kii bilmdiyini aya altna ysa, ba r dyr.
107
Kiisi olmayan evin ruzisi olmaz. Kovxa atlanar, z kndini apar. Kovxa il hesaba oturan borjlu olar. Kovxann bajs olusan?Gl min boynuma! Kovxas glm olann bana klm olar. Kolxoz ambar el sfrsidir. Kor at gej d otlar. Kor at minn ahlq iddias edr. Kor bulaqdan su glmz. Kor burada, ya Badadda. Kor qurdun ruzisini yetirn z yetirr. Kor lif by demyib. Kor sasn bir itirr. Kor il rk yeynd insaf arada gr. Kor it klgsindn qorxar. Kor kimdir? Nabld!
Kor-kor, gr-gr! Kor kora deyr: rt bu yandak gzn. Kor kora kor dems, bar atlar. Kor koru tapar, su uxuru. Kor gzdn ski asr. Kor gzn sahibin n faydas! Kor gzndn qorxar, kel bandan. Kor leylyin yuvasn allah tikr. Kor n istr? ki gz, biri yri, biri dz. Kor olsun o iki gz ki, dostunu, dmnini tanmr. Kor tutduun buraxmaz. Kor tutduundan ksr. Kora gej-gndz birdir. Korlar hrind ayna satmazlar. Korolu deyib: Baslan ksmyin! Korolu jn deyib.
108
Korolunu tutmaa bir kel Hmz grk. Koru dar yerd qsnamazlar. Koru kor yannda hyan n qoyarlar. Korun aaj zndn qabaq gedr. Korun istdiyi bir gz, iki gz olsa n sz?! Korun n borju ki, am bahalanb?! Kosa knd girmmi graylsn balad. Kosa getdi saqqal gtirmy, b da qoydu gldi. Kosaya rixnd ednin, top qara saqqal grk. Kosan gn batandan sonra aldatmaq olar. Kotan n bilir qay n kir? Kvk kolunun klgsi olmaz. Kynk dondan irlidir. Klgd bitn aajn meyvsi olmaz. Kynk olann klgsi olmaz. Klgsindn qorxur! Klgsini qlnjlayr. Kmyi igid szl, zif ll et. Kmrnn qaralmaqdan n ar? Kmrnn evin girn z qara xar. Kndln pr syknmk olmaz. Knl balq istyn quyruunu suya vurar. Knl bdy at istyn vaxtnda alar. Knl yemi istyn dolanar ta bana. Knl arzunun mnbyidir. Knl bir byk saraydr, tikilmsi tin, yxlmas asan. Knl bir uaa bnzr, n verrsn istr. Knl qojalmaz. Knl quu uar, bir budaqdan o birin qonar. Knl gzdn su ir. Knl n mey istr, n meyxan, knl dost istr, mey bhan. Knl sevn aann n a, n qaras?! Knl sevn gyk olar. Knl umduu yerdn ksr. Knlxoluu maldan fzldir. Knlsz (pulsuz) bazara gedn, grdyn almam qaydar. Knlsz kpyin sry xeyri olmaz.
109
Knlsz namaz allah qbul elmz. Knlsz tula il ova xmazlar. Knlsz hrn kpk, sry qurd gtirr. Kpy slb dyn kimi dydi. Kpy mid olduq, zmz d hrmdik. Kpyin qarn tox olsa, gej ulduza hrmz. Kpyin iy dni tuladan brk qaar. Kpk qojalanda, qurda glnj olar. Kpk el kpkdir, xaltas qzldan da olsa. Kpk sahibini tanyar. Kpk taya dibind yatar, el bilr z hnridir. Kpksiz sry qurd dadanar. Krp sdsz bymz, pambq susuz. Krp qald ayn o taynda. Krpdn kend yan-yana deyiblr. Ktk yeynin kissindn gedr. Khn adt banda qalb. Khn qurd yolunu azmaz. Khn drdi tzlm. Khn dmn dost olmaz. Khn knd tz dara glib. Khn knd tz nrx qoyma. Khn getdi, sn tzdn dan. Khn palan, ii zr-zivr. Khn paltar yamandan bllidir. Khn pambq bez olmaz, dul arvaddan qz olmaz. Khn sprgni dama atarlar. Khn tqvim pula getmz. Khn un uvaldr, vurduqja toz qopar. Khn hamam, khn tas. Khln at yeriynd toz qopar. K qaydanda axsaq kei qabaa dr. K kr, it hrr, ikisi d mnzil birg yetr. Kdn azan qarya bu da azdr. Kn yurdun qdrini, dn yurdda bilrlr. Kn dnmsi axsaq it xo glr. Ktk aradakna ox dyr.
110
Kn yara danann sonjuqlamasdr. Kuzi snq qabda su ir. Kl bana gzl fr, be d sni bynmir. Klahn sat xiraj eyl, tfeyli olma namrd, jahanda kll sa olsun, klah skik deyil mrd. Klk sr, gl bklr, knl yanar, jan sklr, gej gndz ya tklr, gzlrimin qarasndan. Klk kimi hrdn bir yana sm. Klkd yatann jin at olar. Klkli gnd pambq atr. Klkli gnd xrman sovurmazlar. Kl tez yanar, tez d kl olar. Kl kllkdn gtr, kl tpyjn olsun. Kl ojaqdan gtrrlr. Kln altnda gz olar. Kndsi kt db. Kp yannda kplr. Kp sndran da bir , suyu gtirn d bir. Kpn gnah ndir ki, iin axr tklr?! Kpdn n xar? Anjaq iindki! Krd krd dyirmanda axtarar. Krd krd tanmasa, mkri mkrni tanyar. Krd dedilr: Allah irindir, ya doab? Dedi: - ki dostun arasna girmyin. Krdn dilin krd bilr. Kry dmyn dmir yumalmaz. Krkn imam kimi glr, sonra yezid dnr. Krn adam xtakar olar. Krn adamla, krn ata yaxn dm. Krn toyuq hindn bayra xmaz. Krk vvl il zn gey, ikinji il ver dmnin. Krkn bir db. Ksn pay dmz. Ksnin payn yeyrlr. Ksl qarda, gl yk ataq, ksmz ksllkd .
111
Kk hr-hr kpk olar. Klri lr.
Lazml yer srf elmir, lazmsz yer su kimi axdr. Lal-dinmz qovluq. Lalam, karam dinmrm. Laln dilini anas bilr. Lat-lt mam Rza! Lan balasn vermz, blk zorla alalar. Lan qalada balalar. Leyli bazardr, Mjnun jan satr. Leylk gnn tak-takla keirdr. Le grnd quzuna dnr. Db demkdns, lblbi de. Lblbidir el dbidir. Lvnd lvndi tapar. Lzgi ndir, gzg ndir? Lyaqt aldadr, sil-nbsl deyil. Ll dan, ay dana qatma qarda, krm eyl. Ll var, yurdu yox. Ll ikinji anadr. Ll kb yurdu alayr. Llnin yaz evi. Lnt kor eytana. Lnt he! Libasm yamaq gtrr, qarnm yox. Loma qarn doyurmaz, hrmt artrar. Loma da arar. Loma deyil bomadr. Loman az gtr, ox eyn. Lotu lotunu aldatmaz. Lotu lotunu tapmasa, qara geyr, yasl olar. Lotu lotunun szn inanar. Lotudan adam zrr grmz. Lotuya bir ill kar elmz.
Lotunun da allah var. Lotunun dilini lotu bilr. Lotunun pulu qurtaranda soan-rk d slamtdir. Lo kimi burnunu salladb. Llyin aftafa yerini tutar, girova qoyanda tutar, girova qoyanda alan olmaz.
Maarada qurd az idi, biri d gmi il gldi. Maya doar, nr domaz. Maya sndn, jan mndn. Mayaba oldular. Mayan uduzub uruna gvnir. Mayasz ftir olar. Mal adamn dmnidir. Mal ajd jan ajs. Mal baa bladr. Mal bajndan qorxmaz. Mal qatlaar, yiysi qatlamaz. Mal dediyin jan yansdr. Mal gedr bir yer, gman gedr min yer. Mal insana, insan mala mantdir. Mal itdi iman itdi. Mal yiysin oxamasa haramdr. Mal ynja al y. Mal mal qazanar. Mal mnimdir, bel yeyirm, ritmirm, kr yeyirm. Mal mnimdir, mslht mnim. Mal sahibindn qiymt gtrr. Mal sahibi lmyib ki. Mal jan qazanmaz, jan mal qazanar. Mal maldan, jan jandan ayrmaq olmaz. Mal qrov ldrr qn ad bdnamdr. Mal yox oru apara iman yox eytan apara. Mal mal yannda tanyarlar. Mal malla lrlr, jan janla.
113
Mal satandan al. Malm zay olunja, qoy janm zay olsun. Malm getdi, pulum getdi, qonam raz getmdi. Malmz budur, yars sudur, alsan da budur, almasan da budur. Maln yiysi grk, olu yox, atas grk. Maln yiysi uan atas. Maln getmsin yiysi sbb olar. Maln mal olunja bazarn bazar olsun. Maln ortaql olmasn. Malna dd talan, sn d bir yandan tala. Maln bylr apard, jamalna n oldu?! Maln diin var ikn ye. Maln yax saxla, qonunu oru tutma. Maln yemynin maln yeyrlr, lsn d dyrlr. Mamaa ox olanda uaq trs glr. Manat manat qazanr. Mart xd drd xd, keilr yaza xd. Martn gzn barmam, yaza xd olam. Martn zn lnt, aprelin on beinjn. Maa var ikn lini yandrma. Meyv kimi saralb, gl kimi solub. Meyvli aaja qu qonar. Meyvsi yox, bar yox, xaraba qalsn bel ba. Meyvsini yedin, babanna rhmt oxu. Meydan bizim, sz sizin. Meydana girn kii nr grk. Meydana girn kpk ktkdn qorxmaz. Meyl verm evliy, ev gedr unudar. Meymun olub db ortaya. Meymunun balas vvlj yeriyr, sonra imklr. Meymunun boazna su xanda, xar oturar balasnn banda. Meymunun xarratlqda n ii var? Meyxanada yazlan mktub jhnnmd oxunar. Meyxanadan ahid istdilr, srxou gstrdi. Me aysz olmaz. Med aajn dzn serlr. Mey girn aydan qorxmaz.
114
Mqsdsiz i tutma. Mdin il Msm dbdr bhs-bhs. Mdrsnin qzlar, opur-opur zlri, n molla var, n kei, kbin ksr zlri. Mkk evin iidir. Mkruh yeyn haram sz yaraar. Mls ti halaldr. Mn almram, yan jibim qoy. Mn aam bu daa, bu torpaa, bu daa, dmni el vur ki, kllsindn bud aa. Mn balam istrm, balam da z balasn. Mn ba vurum, sn ayaq, gl onu ortalayaq. Mn bu evin kzym, istr kotana qosunlar, istr jt. Mn qaram molladan, molla xr qardan. Mn qaram bladan, bla xr qabaqdan. Mn dedim eidsn, demdim yrnsn. Mn dedim: Znbil, sn bil. Mn deyirm xdimm, o soruur, oul-uaqdan nyi var? Mn demdim, sn eitmdin. Mn demk eytana yaraar. Mn demirm, sn deyirsn. Mn dli, anam dli, bir d dli atam var. Mn dlilikl verdim, sn all ol, qaytar. Mn el kel deyirm qartma yer tkl. Mn kimdn? dem, Mndn kim! de. Mn gedirdim, mni yamaq saxlad. Mn gldim glin grmy, glin getdi tzk ymaa. Mn glmim qnddana qnd qoymaa glmmim ryim qan qoymaa. Mn gtirrm yn-yn, arvad paylar torba-torba. Mn mnm, almlri dindirmrm! Mn z adm zgdn soruuram. Mn lrm kiik qiyamt, arvadm ls byk qiyamt. Mn lmyim, mn lndn sonra, istrs qiyamt olsun. Mn l, sn diri. Mn qurdam alaram, mn obanam vermrm.
115
Mn lm deynd, axar sular dayanar. Mn lm, sn lsnl i getmz. Mn lrm ikdn, rt zm milkdn, yad glr yalan alar, anam alar gerkdn. Mn sni bynmdiyim bulama, sn mnim bm bulama! Mn sz srrafyam. Mn sz dedim daza, daz zn qoydu naza. Mn ahla ilov yemirm ki, bm yaa batar. Mndn byy tabaq altndadr. Mndn olub mn oxamr. Mndn sn yd, dnini zn yd. Mndn uzaq olsun, istr jhnnm dirk olsun. Mnzil ksr bdy at. Mnzilin yaxn, kirysi ox, bunda n sirr var?! Mnzili uzaq, eyi olaq. Mn bax n haldayam, yara bax n sallanr. Mn yaramaz i taprr, adm qoyur yartmaz. Mn n veribsn ala bilmirsn?! Mndn sn yar olmaz! Mn usta deyrlr, arvadma ustazn. Mni anam damda doub. Mni aparan suya Araz deyrm. Mni qbird grsn! Mni yeyirs qoy aslan yesin, piik yemsin. Mni yemyn qurda kpk demrm. Mni sayann quluyam, saymayann aas. Mni satan satb, alan da alb. Mnim ayam bilni snin ban bilmz. Mnim yaram arayr, snin haran arayr?! Mnim gzm var snin dolu ilxnda, snin nyin var mnim bo axurumda?! Mnim n ba da bir, da da bir. Mnim n xan da bir, glxan da bir. Mnim xoruzum zglrin dam. Mnimki bel kedi rxi dnm flkdn. Mniml qoz-qoz oynama. Mn bax, mnim kimi olma.
116
Mnlik olan yerd snlik am yanmaz. Mrd arxadan vurmaz. Mrd baa baxar, namrd ayaa. Mrd dostluq qanar, brkd dayanar. Mrd li kasad olmaz. Mrd igid tk qalmaqdan qorxmaz. Mrd igid arxa dur. Mrd igidlr sfr aar ad alar. Mrdlr il gz ki, vfadar olur, Nakslr yolda olan xar olur, Namrd olur yax gnd yar olur, Yaman gnd baxmaz, tn yan il. Mrd il gzn mrd olar, namrd il gzn biyaban-grd! Mrd il lft edn, axrda bir gn mrd olar, namrdl lft edn, axr biyaban-grd olar. Mrd kii ryini dadan xardar. Mrd grdyn demz. Mrd mrdi ksr Murtuza-li hr ikisini. Mrd zndn bilr, namrd yoldandan. Mrddn bir xar, namrddn iki. Mrd gln qadan, namrdin srin yaz. Mrd gll dymz he kryindn. Mrd irin ol, namrd aj. Mrdkan mrd mkan demkdir. Mrdi qova-qova namrd elmzlr. Mrdin gz tox olar, namrdin gz yox. Mrdin paxl deyilsn ki? Mrdin sfrsi aq olar. Mrdin tylsi namrdin otandan yaxdr. Mrdimazar axtarmaqla deyil, rast glmkddir. Mrdimazardan zn qoru. Mrift manqura dymz, simu-zr dvrandr. Mriftsiz millt yaamaz. Mrmr yax dadan, yaxlq iki badan. Mrmr st gl-bitmz. Msl gldr sz ik. Msld mnaqi olmaz.
117
Mslht xyant olmaz. Mslhtl atlan da uzaq gedr. Mslhtl tikiln don gen olar. Mslhtlrin xeyirlisi ortas. Mslhtli a dadl olar. Mslhtsiz grln idn xeyir olmaz. Msjid qapsdr, n sndrmaq olur, n yandrmaq. Msjid amn yeyn piik kor olar. Msjidin hrmti: bir orujluqda, bir mhrrmlikd. Mtahn atma bazara xiridar olmayan yerd. Mtlbi dar st qoyur. Mtlbi uzatmazlar. Mhbbt v doruluq mlub edilmz. Mhbbti qorusan, onunla ujalarsan, mhbbtli qojalsan, qoja deyil javansan. Mhbbt iki badan olar. Mhbbt dostluqdan balanr.
Mhbbt gzd olmaz, knld olar. Mhbbt rkdn silinmz. Mhbbt rikli olmaz. Mhlmizd bir quyu var mi qz, irin olur onun suyu mi qz. Mjlisd yerini tan, demsinlr: - dur burdan! Mjnun kimi drs oxuyan Vlleyli d qalar. Muliyyt n saqqz eyn! Millt nej taraj olur-olsun n iim var? Milk qarasndan minar tikir. Milk kimi qrlr. Milk mindim Kr kedim, yaba il dova idim, he bel yalan grmmidim. Milk z bir ey deyil, anjaq knl bulandrr. Milk iry ylar. Milkdn fil qayrr. Min atlnn hdsindn glndir. Min ajn yeyrlr, bir irinin xtrin. Min batman varn olunja, bir batman aln olsun. Min biln olsan, bir bilndn soru. Min bir drdin min bir drman var.
118
Min qapda duz dadan, bir qapda bnd olmaz. Min qaraya bir sapand da?! Min qoyunlunun bir qoyunluya ii dr. Min drd var, min bir drman. Min drdn su gtirr. Min dost azdr, bir dmn ox. Min evli Ksmn bir ay oruj, yeddi evli knd d bir ay oruj?! Min eit, bir syl. Min il qanqal otlasan, azn dv azna oxamaz. Min il kes qohum sn yad olmaz. Min ilin azarlsdr. Min ilin lsndn bir ilin dirisi yaxdr. Min gn yaraq bir gn grk. Min nsiht, bir srnjam. Min ulduz var, birj ay. Min xala ylsa, bir anann yerini vermz. Minar banda qoz dayanmaz. Minar grmyn el bilr yerdn gblk xb. Mindin atn sarsna, qatla yann arsna. Min dzn min bir dzr. Minm qoduq, verm jrim. Minnt il behit getmkdns, minntsiz jhnnm getmk yaxdr. Minnt qdr ar yk olmaz. Minnt deyil, drvilikdir. Minntli plovdan, minntsiz pendir-rk yaxdr. Mis ya snd, ya jingilddi. Mis gldi, saxs qa! Mis mis il toqqudu, arada gvj paraland. Mika piyandr, apksi yandr. Mra dedilr: ra pil! Mx iki haal olsa, yer kemz. Mx da yilnd onu dzldirlr. Mx mismar edn var. Mx xarb qaan dy bilmir, mxdakn dyr. Molla ajgz olar.
119
Molla, azar olmasn?! Molla alajan unutmaz. Molla a grd, yasin yaddan xd. Molla by qouldu, xalqn evi yxld. Molla buzovdur, qrlsa hamdan brk qaar. Molla qarnqulu olar. Molla duru sudan qaymaq yar. Molla evindn a, kor gzndn ya xmaz. Molla il durub oturan, axrda mrdir olar. Molla kiidir saqqal uzun, al qsa. Molla Nsrddin o qdr l oldu ki, bir qazan halvan yey bilmdi?! Molla sadaa vermz. Molla tuluq zurnasna bnzr, qarn dolduqja ssi xmaz. Molla Turab banlad, kim bildi, kim anlad?! Molla ryi, ilan aya grnmz. Molladan adam olmaz, palddan badam. Molladan sorudular: - Vermkl nejsn? Dedi: - Mnimki almaqdr, iki xasiyyt bir adamda olmaz. Mollaya dedilr: Olun damdan yxld, al bandan xd. Dedi: - Al olsayd dama xmazd. Mollaya dedilr: - llri istyirsn, dirilri? Dedi: - llri! Dedilr: - N n? Dedi: - llrdn halva yeyirm, dirilrdn thmt. Mollan mjsidd, srxou meyxanada taparsan. Mollann bar onda atlar ki, iki yer ehsana aralar. Mollann qarn bedir, daima biri bodur. Mollann n pisi, n yaxs; molla el molladr. Mollann ovju hmi gijir. Mollann jibi drin olar. Motala dadanan kpk bir d glr. Murdar sgiy od dmz. Mus-mus deyinj birdflik Mustafa de.
120
Musa-musa, tuman qsa, anas uzun, atas qsa! Musiqi knl hmdmidir. Musiqi ruha qidadr. Mustafa xandan kaz var. Muqulatun saqqz eyn. Mqssirin dili qsadr. Mllim n byk babandr. Mllim ikiqat atadr. Mckan oxunan atar, yay qan kr. Mlayim adam salamat olar. Mlk alan qrx gn aj olar, mlk satan qrx gn tox. Mlk aldn abad al, ba aldn brbad. Mslmann sonrak al. Mftxor sahibi sliqli olar. Mtrinin al gznd olar. Mtrinin gz satjnn lind olar. Mtrinin biri gedr, biri glr.
Nabld gn d buluddur. Naqqa baln tasa yerlmz. Naqqalar olmasayd, dnya lalzara dnrdi. Nad al-verdn tir iyi glr. Nad ldn verm. (Nad qoyub nisynin dalnja dm) Nal dili yyrk olar. Nadan lindn su im ab-hyat olsa da. Nadan ktk dzldr, qozbeli qbir. Nadann dmni zdr. Nadiri taxtda grb, Sleyman qundaqda. Naks borjlu olma. Namaz qla-qla yxdn evimi, indi balamsan hjj getmy. Namaza meyli olann qula azanda olar. Namazdan vvl boazdr. Namaz kib, orujlua gedir.
121
Nam vsaln yarsdr. Nam yazmaq asandr, yetirmk tin. Namrd krpsndn rahat keinj, razyam apara o sellr mni. Namrd glib mrd olmaz yz tkl yz yalvar. Namrd yaxa verm, mrd arxa ol. Namrd mhtaj olma. Namrd yaxa verm, mrd arxa ol. Namrd mhtaj olma. Namrd tu olann jiyri qana dnr. Namrdi bir grdn, bir d grsn namrdsn. Namrdin ad olmaz. Namrdin gz dar olar. Namrdin plovundan mrdin qaq a. Namrdin ryi dizinin st olar. Nam-nian qalmayb. Namus insann qan bahasdr. Namusu it atdlar, it yemdi. Namus gedr, dnmz geri, yoxdur onun blil yeri. Nanjib salam verrsn, deyr: - Qorxdu mndn! Napak hamam tmizlmz. Nar aaj istk aaj. Nar stndn turp yemzlr. Namid eytandr. Naxvann duzu, qz, qarpz. Naxr itib, ala danan qovur. Naxr yeri il gedib ala danan axtarr. Naxra gedirm oban olmaz, axura gedirm saman. Naxrda maln yox, nvbd ban yarlr. Naxr qz arpa ryi arzular. (Naxr qz naxr ryi istr) Naxr qzn verdi (krtd), torba daarj da stlik. Naxr qznn qeyrti naxr glnd tutar. Naxr qzndan xanm olmaz. Naxrnn faydas havay ey minmkdir. Najins aaj dynl olar. Najins qarpzn tumu ox olar. Nahaq qan batmaz.
122
Nahaq qan yerd qalmaz. Nahaq i ayaq tutmaz. Na bilmz xara ndir, bez ndir?! Na ovu da adlayar, ov vura bilmz. Na oru zn samanla vurar. Neylyirm qzl taxt, bir qzl baxtm olayd. Neylyirm qzl teti, iind qan qusajaam. Neylyirm gzlliyi, gzl baxtm olayd. Nej glmisn, el d get. N aaj tovla, n d it hrsn. N az yandran adr, n ba sndran da. N alandr, n satan. N alaja var, n verjyi. N altda undur, n st kpk. N at var, n meydan. N balan istyirm, n d balasn. N ba var, n aya. N bel vslin olayd, n el hijrann. N biinini biirm, n d ayrann iirm. N varlya borjlu ol, n yoxsuldan alajaql. N vaxt tlk olsan, arm eynrsn. N ver, n al. N ver, n d dalnja get. N vermidi ki, ala bilmdi?! N qaldrsa zn, o grnr gzn. N qanr, n d qandrr. N qdr uzaq olsa, yol yaxdr, N qdr yaman olsa, el yaxdr. N qoyuna gedir, n d qapda hrr. N qdr qoja olsa min javana dyr. N dorarsan ana, o xar qana. N dost kimi dostdur, n dmn kimi dmn. N krsn, onu da birsn. N arabada, n dnbd. N dvni grmm, n d lpirini. N bam var, n d aqqalla davam.
N baxrsan taxtna, sn baxgiln baxtna.
123
N dlini ilt, n d dli n il. N drin suya gir, n Xdr Nbini ar. N dil bilsin, n dodaq. N iyi var, n ssi. N izi var, n tozu. N il lrsn, onunla da llrsn. N ins var, n jins. N istrsn bajndan, bajn lr ajndan. (Baj istrm bajmdan, bajm lr ajndan). N istisi var, n soyuu. N it yiysidir, n gn yiysi. N itirib, n axtarrsan? N iim var bayrda, aqqal mni rda. N iim var naqabil sz deym? N iim var, n majalm. N yazlb, o da olajaq. N yeyilir, n atlr. N yer qbul elyir, n gy. N yourdum, n yapdm, hazrja kk tapdm. N yoxsuldan alajam olsun, n varlya verjyim. N gejm gejdir, n gndzm gndz. N gln z gstr, n gedni qovan ol. N grmli gnlrim varm! N grmm, n eitmim. N gnah var, n savab. N sal ildir, n mal ildir, glm, ululuq kamal ildir. N o yanlqdr, n bu yanlq. N z ilyir, n ilyni qoyur ilsin. N z yeyir, n zgy verir, iyltdirir, it verir. N znddir, n sznd. N ln kimi lr, n qalan kimi qalr. N ly hay verir, n diriy pay. N salam, n kalam. N sn dedin, n mn eitdim. N sn gl, n ilin axr rnbsi. N yada sirrini ver, n namrd bel bala.
N yarab ara, gedib gir qorua?!
124
N srvt bel bala, n fly gvn gz. N ss var, n smir. N soyua tabm var, n pulum var krk alm. N tiyanda barama var, n jhrd ipk. N i yansn, n kabab. N tkrsn ana, o xar qana. N turirin, n doab. N tfng axmaqdr, n dnby toxmaq. N uju var, n buja. N krs kz kr, araba yolu il gedr. N h, n yox. N joraba yamaqdr, n tumana ba. N eytan gr, n bismillah de. N aqn ol basl, n daqn ol asl. N illmsn, n apalam. Nv mamildir. Nbzi mnim limddir.
Nv vladdan irindir. Nzir seyid dr, fitr yoxsula. Nlr gldi, nlr kedi flkdn?! Nn yarm dn il d keinr. Nnsin namhrmdir. Nr ykn nr kr. Nrdivana ilk pilldn xarlar. Nrin dizi bal grk. Nfs haqdandr. Nfs nfsdir, bdnfsin ad bdnamdr. Nfsi isti yerdn xr. Nfsi gedir glir yalandr. Njabt adamn zatnda olar. Njabt ata-ana il llmz. Njib atlar njib kiilr mindi getdi. Nhng dryada olar. Nxunki sahibi-sliq olar. Niy el yerd yatram ki, altma su xsn? Niyytin hara mnzilin ora. Nisy vermrm, dalnja da getmrm.
125
Nisy girmz kisy. Nisy axr in iki df keflnr. Naksl jomrdin xrji birdir. Novruzdan sonra qrx gn ktk yanar. Novruzgl il bnv bir-birini grmzlr. Noxudlarn hesabna baxanda grnr he bayram olmayajaq. Nvb biz glnd ran ya qurtarar. Nvb yetim atanda ya hrifin pulu qurtarar, ya ran ya. Nvb yetim atanda qan dstsi snar. Nkr ndir, bekar ndir? Nkrsn, niy bekarsan, a qapn, rt qapn. Nur gzd olar. Nuh deyr, peymbr demz. Nuh - Nbidn qalb. (Nuh yyamndan qalb).
O adam ki, shr yalan dand, axamacan yalan danar. O qdr dvltli deyilm ki, ucuz ey alm. O qdr ktklr stnd budaqlar doranb ki... O qdr pulu var ki, toyuq dnls qurtarmaz. O olmasn, bu olsun. Ov atann deyil, yetnindir. (Ov yetnindir) Ovu n qdr hiyl bils, ov o qdr yol bilr. Ovcuma qoy, ovcuna qoyum. Ovcumun iini iynmmim ki?! Olan adam sndrar badam, Qz adam sndrar adam. Olan dayya kr, qz xalaya. Olan sfr ama, atadan yrnr. Qz anadan yrnr paltar bimyi.
Olan gldin, qz gldin?
Olana balacalqda qz vern ox olar. Olandr oxdur, hr evd yoxdur. Olan kamal il, qz camal il. Olann olan oyunu var, qzn qz oyunu. Olum oul olsun, ona taplmayan qz olsun. Oluna qz axtarnca, qzna olan axtar. Oul arxadr, qz yaraqdr. Oul beldn, r eldn. Oul bd vlad olsa, ldrr drd atan! Oul gnahsz olmaz, ata mrhmtsiz. Oul meyvdir, ata baban. Oul oul olsa, neylr ata maln. Oul ls ciyrim yanar, qarda ls belim bklr. Oul lm gz tkr, qarda lm bel bkr. Oru qalana yanar, mal sahibi gedn. Oru doruluqdan danar. Oru el bard, dorunun bar yarld. (oru el bard, doru knc sxld) Oru el bilr ham orudur. Oru it zn bildirr. (Oru it xoflu olar). Oru klgsindn qorxar. Oru orunu tez tanyar. Oru hmi doruluqdan danar. Orunu oru il tutarlar. Orunun yadna da salma. Od yanmasa tst xmaz. (Od olan yerdn tst xar) Od il oynamaq olmaz. Od il pambn n dostluu? Od insan hm qzdrr, hm d yandrar.
Olunu sevn glinin sevr, qzn sevn krknin.
Od olsa zn yandrar. Od parasdr! Olar yazaram, olmaz pozaram. Olacaa ar yoxdur. Olmad el, oldu bel. Olmasn azar! On iki imama yalvarnca, bir allaha yalvar.
On l, bir bi. Ona dzn, on be d dzr. Ona sz dedin, el bil daa-divara dedin. Onda el idi, indi beldir. Ortada yeyib qraqda gzir. Oruc tutma, namaz qlma, iin bel rast glsin? Oruc tutmayann oluna Ramazan ad qoyarlar. Ot kk st bitr. Oturduum yerd i ddm! Ox yaradan xar, davt rkdn xmaz. Oxu atrsan, yayn gizldirsn?! Oxu daa dydi.
istr. vlad bir tur almaya bnzr, yeynin dii qamaar, yemynin knl
vlad insann mbdidir. vlad ki, var, badamdr, nv mzbadamdr. vlad knl meyvsidir. vlad pnjrdn dn iqdr. vlad srmaydir. vlad taplar, ata-ana taplmaz. vlad jan yansdr. vladda atadan nian olmaldr. vladda nv, dvltd dv. z aam, z qulum.
128
z aln zg alna verm. z adn zglr qoyma. z anasn sevn, zg anasn symz. z arn il lr. z atnn noxtasndan yap. z bxtindn ks. z qabandan ye! z qdrini bilmynin qdrini zgsi d bilmz. z quru ryim zgnin plovundan yaxdr. z da-trzisi il kir. z duzunuzla yeyin! z evimin nkriym, zg evinin aas. z evind z ban balaya bilmir, zg evind glin ba balayr. z evimdir! z eybini bilmmi, zgy rixnd elm. z li il z ayana balta alr. z lim, z bam. z ipini z eir. z itimizdir. z iini zn gr. z ya z bana. zg malna dym, znkn brk saxla. zgnin mal-mlk, bizim d Qnbrimiz. z kvnind otla. z kvnind otlayan mal aj qalmaz. z klgsindn uza grmr. (z burnundan uza grmr). z gzn bayquun balas tovuz quundan da gzldir. z gznd tiri grmr, zg gznd ql seir. z oduna da mni yandrma. z rnd Muradal da bydir. z rahatln ist. z rahatln ist, zgnin narahatln istm. z ssi zn xo glir. z sz il tutulur. z szn eit zg szn dananda. z eyimizdir.
129
z szn zgnin azndan danma. z ryini zg sfrsind yem. z ulunu sudan xarda bilmir. zg azna baxan aj qalar. zg atna minn tez dr. zg bandan gl drmzlr. zg qapsn bal istynin z qaps bal qalar. zg evind qonaqdan borj istmzlr. zg li il ilan tutur. zg lind kmb byk grnr. zg yerin halvasn hvla il alarlar. zg kissindn pul balamazlar. zg gz yax grr. zg malna gz tikn, malsz-davarsz qalar. zg uandan oul olmaz. zgy it hrr, biz Mazandaran aqqal. zgy kmk et, sn d kmk edrlr. zgnin qaras zgy qr grnr. zgnin qrs var, bizim d qaramz. zgnin yaman gnn gln z gnn alayar. zgnin yaxsndan z pisimiz yaxdr. zgnin kaansindn bizim viranmiz yaxdr. (zgnin sarayndan, z daxmam yaxdr) zgnin szn zgy demy n var? zgnin szn zgnin evind danma. zgninki get-ged ipk olur, bizimki kpk. z balaja, sz byk. z biirib, z yeyir. z qazanmayan mal qdri bilmz. z qoja is, knl javandr. z danar, z d qulaq asar. z deyir, z d glr. z etdi zn kl tkd gzn. z ek, tk mxmr. z daltli olann, qazya ehtiyaj olmaz. z kir, z d biir. zgy bel balama.
130
z yazr, z oxuyur. z yemz, zgy d vermz. z yhr qanda, gz ojaq banda. z yxlan alamaz. z yxlan z d qalxar. z ksir, z tikir. z getdi, sz qald. z z aasdr. z zn qbir qazyr. z zn eylyn-ar yoxdur. z zn eylyni el ylsa eyly bilmz. z lr, z biir. z n rit ks bilmir, zgy umaj ovur. z n yatr, zglr yuxu grr. z n yeyir, zgsin minnt qoyur. zm qoturam, keim ki, qotur deyil? zm qrbtdym, gzm vtnd. zm z aamam. zm zm eldim, kl gzm eldim. zm yer eylrm, gr sn n eylrm. z-zn bynn aam vay! zmz evd, szmz llrd. zmz bir ey deyilik, admz tbild dylr. zn bill qal olmaz. zn biln yaxdr. zn biirdin, zn d dad. zn fil olsan da, qarqan yaddan xartma. znd olmayanda qonuya gedrsn, qonuda olmayanda hara gedrsn? zndn byy qabarma, blk atandr. zndn qolu gjly rast glmmisn! zndn dvltli il ayaq km. zndn yuxar baxanda, zndn aa da bax. zndn gjl il vuruma. zn baxma, szn bax. zn qymadn, zgy qyma. zn dmn z dostunu itirndir.
131
zn umaj ova bilmir, zgsin rit ksir. zn hrmt qoymayan, zgy d hrmt qoymaz. zn alim istyn jahildn uzaq olar. zn atan da birdir, zn dartan da. zn atan dizin dyr. zn baqasna nrdivan elm. zn baqasndan gzlm, z ojann piiyindn gzl. zn byk gstrmk kiikliyin n kiiyidir. zn qlm vern axmaqdr. zn gz soxur. zn gn verir. zn tanmayan allahn da tanmaz. zn tlkly qoyub. zn xst (yorulmu) bilsn, yoldan lm bil. znn yavan ryi zgnin plovundan yaxdr. yd anlayana verrlr. kz altnda buzov axtarr. kz deyr: - Mn aama nkrm. kz dvjn olanda, dv dajan olar. kz hildmkdn boyunduruq hildyir. kz kimi yeyir, dana kimi yatr. kz grk jt ola! kz olajaq dana bugndn bilinr. kz zn yonja knd ba aryar. kz ld, ortaq ayrld. kz ldrb adn stmdn gtr bilmirm. kz lr, gn qalar, igid lr, n qalar. kz lmyinj iny qiymt olmaz. kz buynuzundan, adam szndn tutarlar. kz yorulana ox sz deyrlr. kz olana borj gn verrlr. kz ldrb, qumuzunda ba sndrd. kz lndn danma. kz ln yol gstrn ox olar. kzn byy pyd qalbdr. kzn qaqasna dyrlr. yrnmy ar olmaz.
132
kzn qojalan dana-buzova qoular. kzn jt getmynini tlik adna satarlar. geyin ad bdnam olur. ld var, dnd yoxdur. ldrn ox, gnahkar ox atan. ldrrm deyndn qorxma, llm deyndn qorx. ldrslr qan axmaz. ln kim, ldrn kim? ln grmyjk, qalan grjk. ln onlardan olsun, bel-krk bizdn. ln ld, vay qalann halna. (ln ld, borjun uddu, vay qalann halna). ln ld diriy dirilik grk. ln jann qurtarr, vay qalann halna. ln n qm yem, be bkmdn az yem. lnin jibindn gedr. lnin borjunu baqqal dirilr yklr.
lr Korolu, getmz vtndn. ljksn gri ah olasan. lk abad ikn dyirman xaraba idi. lk yansa, jan yanmaz. lk ki var, onun qabanda ah da ajizdir, gda da. lk sahibsiz olmaz. lm, itm, qapmzdan getm. lmz, itmz Xdij, grr nv-ntij. lmk var, dnmk yoxdur. lmk istyirsn k Mazandarana. lmk lmkdir, xrldamaq n demkdir?! lm aslana dovanlar da hjum eylr. lm ata yk atmazlar. lm dvnin drisi bir ey ykdr. lm ek axtarr ki, naln ksin. lm aslandan diri kpk yaxdr. l aslann saqqaln yolarlar. l bit deyil ki! l bit deyilm ki, drnaq altnda qalm. l qbristandan qaytmaz.
133
l da kilr, diri da kilmz. l yerd qalmaz. (l kfnsiz qalmaz). l kimdir ki, gorun syn kim ola?! l kimi yatr. l gr nej ldr, zrail d halna alayr. l jhnnm, tki mollaya pul olsun. lb alayan yoxdur. lb lmdn qaydb. ldn pay umur. ldn eytan da l kib. ly d yiy lazmdr, diriy d. llr el bilir ki, dirilr halva yeyir. lm var ki, hyat qdr dyrli, hyat var ki, lmdn d bdtrdir. lm var lm kimi, lm var zlm kimi. lm qa il gz arasndadr. lm-dirim bizim ndr. lm haqdr. lmdn baqa hr ey ar var. lm gedn gldi, pula gedn glmdi. lm ar yoxdur. ln vaxtnda ala, el glr tnlk olar. ln zbana qoysan, llaq atar kfni jrar. lnn vsiyyti z il gedr. lnn dalnja danmazlar. lnn dalnja salat kir. lrs yer bynsin, qalrsa el bynsin. ls bir gn, ivni min gn. ls olan kiridi, yasa gln kirimdi. ls ln bir gn alar, dlisi olan hr gn. lmmi bim. mrn brkti yax ml ildir. mrn qbal alb. mr bir iyndir, sap ox qsa. mr boyu lampa qayrdm, hl d qaranlqda qalmam! mr vfaszdr, bizi trk edir. lm haqdan, kfn Mmmd Cfr bydn.
134
mr qarsa da, knl qarmaz. mr deyir qojalmam, rk deyir: - Yaa hl! mr edn yaa dolar. mrlr rtldr, hm qojaya hm javana. prsn z lini p. rdk tin, qaz tin, yeyn bilr lzztin. rdyi balamaa, ipk grk, yar il oynamaa rk grk. rdyi su il qorxutmazlar. rdk glib qaz olmaz, glin glib qz olmaz. rdk ld qaz qald, sim qrld saz qald. rdkdn qaz yerii tlb elmk olmaz. rkn n qdr uzun olsa, yen d doanaqdan kejk. rkn st dar srib. rp qoyunun n ti olar, n yunu. rtl bazar, dostluu pozar. rnd otla. (rndn xma). tb ken mrdr, qojalan insan!
Padah uzaqda, allah yuxarda, kim deysn drdini?! Padah xzinsi d alt ahlq qfla mhtajdr. Padahn aya dyn yerd yeddi il ot bitmz. Padahn da dalnja danarlar. Padahn da riyyt ii dr. Padahn shbtinin vvli dirilik, axr lm. Pay bln pay qalmaz. Pay blnin yzd biri jnnt gedr. Pay verdi, dalnja gldi. Pay dolu glr, dolu gedr. Pay pay dyr, xardar. Pay paylayan payndan olar. Paydan pay ummazlar. Paydan uman pay vermz. Payn qaba pay olar.
135
Payn jnntd. Payn yalqz yeyn payn dii il tutar. Payn paymn st qoy, ya altndan ye, ya stndn. Payz jam qaaan olar. Payzn suyu kasbn boazna tngdir. Palaza brn, el il srn. Palan palan, mn d palan?! Pala batan araban kz xardar. Papaq el iimizi bilk. Papaq isti soyuq n deyil, namus ndr. Papaq altnda igidlr yaar. Papaqnn knl olsa, bir dridn doqquz papaq tikr. Papaqnn papa olmaz. Papa tlk drisindn, xbri yox gerisindn. Papamz gn yand. Papan qoy qabana, fikirl. Papan msjid atsalar, gedib gtrmz. Papann zaaras gedib. Para qurtard, dkan baland. Para istm mndn, buz kimi soyuyuaram sndn. Paran vardr jml alm qulundur, paran yoxdur dar klr yolundur. Paran ujuz is, zn bahal ol. Pasl dmirdn qlnj olmaz. Paxl adam aj janavardan pisdir. Paxl artsa, qurd artar. Paxl olma, qssn olmasn. Paxla tanr vermz, vers d qarn doymaz. Paxln axr olmaz. Paxln goru jhnnmdir. Paxln gz doymaz. Peymbr vvl z janna dua edib. Peyinin ad mngl. Peyinin bax bostan at. Pendir yeyn su axtarar. Pendir-rk slamtdir. Papan yer girsin!
136
Peiman eytandr. Pekin axr drvi atar. Pzvngin axr drvi olar. Plng t yemyi, keiy ot yemyi yrtmzlr. Pnjnbnin glii, rnbdn bllidir. Pnjnbnin nqtlrini dzrdm... Phrizini gzlmyn azarn uzadar. Pngin axr torbake olar. Piyada atlya glr. Piyada zvvardr. Piyada gedndn at alma yrnm. Piyadann atl il n yoldal?! Pir mnimdir, kramtini bilirm. Piik arxasn yer vurmaz. Piik atas xeyrin sian tutmaz. Piik balas zn anasnn dnd gizldr. Piik balasn istdiyindn yeyr. Piik bslmyn sian bslr. Piik evdn xanda, sianlar ba qaldrar. Piik yeyni, aslan qusdura bilmz. Piik yer yrnr, it adama. Piik kimi yeddi jan var. Piik miyo-miyonu anasndan yrnr. Piik miyoldamasn, toyuq taqqldamasn. Piik lb, sianlarn bayramdr. Piik sian martdayan kimi martdayr. Piiy dedilr: Atan yaxdr, anan? N bu, n o, miyo-miyo. Dedi: Piiyin az bir salanda, dnr zn jrmaqlar. Piiyi balayb rk yeynlrdndir. Piiyi bir vursan dinmz, iki vursan dinmz, axrda z-gzn jrmaqlar. Piiyi ox sxdrma, plng dnr. Piiyin az t atmaz, deyr: - y verir! Piik brk dnd, drna il plng gz xardar.
137
Piiyin qanad olsayd srlrdn lamt qalmazd. Piiyin drdi iti ldrr. Piiyin yatan yeri isti krs dibinddir. Piiyin yyrmyi samanla qdrdir. Piiyin gz sian deiyind olar. Piiyin knl samanlqda idi, taz da qovdu, samanla sald. Piiyini aaja drmadraram. Piiyiniz nrdivanmz aparb. Pirini tanmayann aqibti pis olar. Pirimiz da atmayn. Pininin mayas iyn il sapdr.
Qab-qaq qonaqldr. Qab sirky grdir. Qaba sz qaba hrktdn pisdir.
Qaba suyu tutduu qdr tkrlr

Qabiliyytin mktbi yoxdur.
Qabaqda gedirm, deyirlr: - Bicdir; dalda qalram, deyirlr: - Gicdir. Qazan qaras gedr, z qaras yox. Qazan qapaqsz olmaz, igid papaqsz. Qazan dibi yalayann adaxls gyk olar. Qazan dedi: - Qzmam! m dedi: - ndi bulanb xmam! Qazan oddan qzar, insan szdn. Qazanan kim, yeyn kim?! Qazan zndn, qazanan zndn. Qazanna gr qaynat an. Qazanmaq tin, xrclmk asan. Qazanmaa n var, i onu xrclmkddir. Qazanc qudurub mayan yeyib. Qazancm ata-anamn, yrndiyim zmn. Qazancn itir, maln itir, duz ryi itirm. Qazya salam verdim, rvt deyil dey almad. Qazan olsun, dolu olsun, yeyn taplar.
138
Qaya daa arxalanar. Qaya umasa, dr-tp dolmaz. Qaynana bir ik, hr sz gerk. Qaynana, mgr glin olmamsan?! Qaynana pambq olsa bel, yerindn qalxsa, glinin ban zr. Qaynanal glinin dilinin altnda fnd grk. Qaynayan qazan qapaq saxlamaz. Qaynanan sni istyir. Qalxdn yer bir d oturma, hr shbt atlma. Qam bizim yerd bitir, zurnan zg alr. Qan-qan deyir, Qan yol vermz. Qana qan deyiblr. Qanan dmn qanmaz dostdan yaxdr. Qanana iar, qanmayana ktk. Qan qaradr. Qanacaql adam hm qanar, hm qandrar.
Qannn arasna girdi. Qanmaza n demk?! Qanmazn baman ctlynd deyr: - Qorxdu mndn! Qanmazla yolda olma, sni d qanmaz eylr. Qanun zora tabedir. Qapya glni qovmazlar. Qapn dymsn amazlar. Qapn gen qoy, dv z glr. (Qapn gen qoy, dvsini allahdan ist!) Qara bulud ya yadrar. Qara qz bzninc, toy ldn gedr. Qara qzn bxti olsayd, anadan a doulard. Qara qzn drdi var. Qara ek, a palan?! Qara eyin boynuna yyn vurmaqla, ya dalna yhr qoymaqla qatr olmaz. Qara gzlrin aiq olub. Qara gn qaralb qalmaz. Qara gnn a gn d var. Qara gnn mr az olar.
139
Qara sni basnca, sn qaran bas. Qara xbr tez yaylar. Qaraya sabn, dliy yd neylsin?! Qaran yumaqla aarmaz. Qara, mnd qoz var. Qaradan gzl qu istdilr balasn gstrdi. Qarann qonaqlq yeri peyinlikdir. Qarda qarda yaranb, ciblri ayr. Qarda qarda baqlad, sonra dnb qucaqlad. Qarda qardan pis gnn ists d, lmn istmz. Qarda da dost olsa yaxdr. Qarda olaq, tn blk. Qardaa baxarlar, bacsn alarlar. Qardaq, cibimiz ayr. Qardan kiiyi olunca, donuzun byy ol. Qar dmn dost olmaz, yedirtsn ya, bal! Qarn qardadan irlidir. Qarn doyuran gz tanyar. Qarn tox olanda ox ey yada dr. Qarn toxdur, gz ac. Qarn toxun qays olmaz. Qaan da allah arar, qovan da. Qaan yxlmaa baxmaz. Qaan qovmazlar, yxlan vurmazlar. Qamaq da hnrdir, qovmaq da. Qa dzltdiyi yerd vurdu gzn xartd. Qa il gz arasnda iini grr. Qaqaba yer sprr. Qaqabandan zhrimar tklr. Qaq-qaq yr, m il paylayr. Qaqla verir, m il bama vurur. Qaqla ydn m il datd. Qayram qanm xr, qamram, canm xr. Qanmayan yerdn qan xardr. Qanmayan yeri qama, qan xar. Qbaht ox vaxt ldrnd yox, lnd olur. Qardalar savad, blhlr inand.
140
Qbiristandan l qaytmaz. Qdmi yngldr. Qdir-qiymt biln deyil. Qlb bir dir, sndrsan yamamaq olmaz. Qlb birlikddir. Qlb sevinc gtirr. Qlm qlncdan itidir. Qm da yerindn qopardar. Qm insan ridr. Qm, hara gedirsn? m yanna! Dm dayna! Dm, hara gedirsn? Qmi qoyma! Qnat tknmz bir dvltdir. (Qpiy mayallaq artr). Qnat xzindir. Qrib qua yuvan allah yetirr. Qrib drdin tk alar. Qrib dostu olmayandr. Qrib bir salam min tmndn yaxdr. Qribi baxndan tanyarlar. Qribin boynu uzun olar, dili qsa. Qriblik al artrar. Qriblik cnnt olsa, yen vtn yaxdr. Qiyamt o gn qopar, biri yeyr, biri baxar. Qiymtdn dmk istmirsns, he ksin qiymtdn dmsin alma. Qiymtli yk yngl olar. Qisas qiyamt qalmaz. Qismt gydn znbil il enmz. Qismt olan qaa xar. Qismtdn artq yemk olmaz. Qz alan alana kimi, qz vern ln kimi. Qz alan gz il baxmasn, qula il eitsin. Qz alann ya bir uval qzl, ya bir uval yalan grk Qpiy gll atr.
141
Qz anadan olanda gzn aar, deyr: Bu bizim ev deyil! Qz anadan yd alar. Qz anas eli gzlr. (qz qaps eli gzlr). Qz badamdr, balas badam ii. Qz qaldqca qzla dnr. Qz qaps ah qaps, mini glr, biri raz gedr. Qz qzl alma, qz gzdn salma. Qz qzldr, qdrini bilsin grk. Qz qundaqda, cehizi sandqda. Qz dediyin aacdak almadr, kim salar, o da aparar! Qz deyr: Qrxm xmaynca mni atmasalar, daha atmazlar. Qz evi naz evi. Qz evind toydur, olan evinin xbri yox. Qz evindn oul buca yaxdr. Qz evlrd tannar, ipk dzgahda. Qz kri qudur. Qz gedridir, olan rk badr. Qz gzl grk, olan igid. Qz gldr, olan blbl. Qz nvsi irin olar. Qz zg mantidir. Qz zg ran yandrar. Qz sevnd tez sevr, vay o gn dul sev! Qz ua evin yaradr. Qz ryi ik lyi. Qza dedilr: - Gzlsn! edi: - Hl dayann, l-zm yuyum. Qzd nazd, min tmn azd. Qzdr, qzldr, olan n oxdur, Qz anas yrdr. Qz vermirsn, zn oul qazanmsan. Qz otaqlya yox, papaqlya ver. Qz z xouna qoysan ya mtrb gedr, ya zurnaya. Qz evin qonadr, vaxt glr, gedr.
142
Qz saldn beiy, cehizini k eiy. Qzl arvadn, qlnc rindir. Qzl gl olmayayd, saralb solmayayd, bir ayrlq, bir lm, he biri olmayayd. Qzl palqda da parldar. Qzl taxtm olunca, qzl bxtim olsun. Qlnc yaras saalar, dil yaras saalmaz. Qlnc ksmyni rk ksr. Qlnc gc il mslman olub. Qlncnn dal da ksir, qaba da. Qr-saqqz olub yapb yaxama. Qzm sn deyirm, glinim, sn eit. Qzn ismti atann dvlti. Qzn oldu, qrmz donunu xart. Qznmadq istisindn, kor olduq tstsndn. Qoz, qabndan xd, qabn bynmdi. Qozbeli qbir dzldr. Qoyunu qurda taprb. Qonaq brkt gtirr. Qonaq bir gn olar. Qonaq qona istmz, ev yiysi he birini. Qonaq, dur altn sprm. Qonaq sevnin sfrsi bo qalmaz. Qonaq sfrnin yaradr, uaq evin. Qonaa rk yeyirsn? demzlr. Qonaa get demzlr, palaz altndan krlr. Qona ev qoyan yoxdur, soruur: Paltarm haradan asm? Qona olmayan evlr yxlsa yaxdr. Qonan ruzisi zndn qabaq glr. Qonaqlq yax eydir, bir gn bizd, bir gn sizd. Qonaqsan xo glmisn, niy libo glmisn? Qonaqsz ev susuz dyirman. Qonaqsz ev uursuz olar. Qonu a (pay) dadl olar. Qonu qonu olsa, kor qz r gedr. Qoduq byyr ek olar.
143
Qonu pisdir k qurtar, diin aryr k qurtar. Qorxaq klgsindn rkr. Qorxaq gnd yz yol lr, igid mrnd bir yol. Qorxan gz p dr. Qorxu olmayan yerd nizam-intizam olmaz Qorxursan piikdn, niy xrsan deikdn? Qohum glmy-glmy yad olar, yad gl-gl qohum olar. Qohum qohumun tini yes, smyn l atmaz. Qohumun pisin d, yaxsna da qurban olum. Qohumun kimdir? Yaxn qonum. Qocaya gedn quyruq yeyr, cavana gedn yumruq. Qocaya hrmt el, sn d qocalacaqsan. Qocalar uaq tbitli olar. Qocalq gldi getmzdir, cavanlq getdi glmzdir. Qocalq sorumaz glr. Qocalmasan qoca qdri bilmzsn. Qudurasan, ay qurbaa, glib bizi vurmaa! Quyruundan iliib. Qulaq ardna salb. Qulaq gnd tz sz eitms kar olar. Qulaq gnahkaryam. Qula cingildyir. Qula doldurublar. Qulluqudan borc elm, ya toyda istr, ya yasda. Qurd ryi yeyib! Qurda qoyun taprmaq olmaz. Qurddur, qoyun drisin girib. Qurdu evd saxlamaqla, ev heyvan olmaz. Qurunun oduna ya da yanar. Qua qzl qfs zindandr.. Qvv hr eyi sndrar, al qvvni. Qvvt birlikddir. Qrbt yerdn vtn olmaz. Qrbt grmyn adam vtn qdri bilmz. Qrbt cnnt olsa, yen vtn yaxdr. Qrbtd ken mr mr saylmaz.
144
Qrbtdn vtn qaydanda sevinmk olmasayd, qrbt sfri haram olard.
Rast glmyn i peiman olma. Rahat durmayan, narahat olar. Rahat oturana n vali glr, n hakim. Rahatlq istyn adam: - kar, kor, lal grk. Rmmaldr, peymbrlik iddias elyir. Rnd grmyib. Rnjbrin midi kindir. Rixnd etm qonuna glr bir gn bana. Rixndlik aln zifliyindn doar. Ruzi hllajbazarda gzir. Ruzi (yemk) olsun, ojaqda olsun.
Ruzimiz db kor Mliyin lin. Ruzi ki, dedin, qazya mlum. Rvt jhnnmin aardr. Rvt haramdr. Rvt qapdan girrs, iman bajadan xar. Rvtxorun aqibti yoxdur.
Sabaha kim l, kim qala. Sabahn da sabah var. Sabahn nahar bdnin mismardr. Sabahn ri axamn xeyrindn yaxdr. Sabahn irin yuxusu yolunun yoldan eylr. Sabah-sabaha salma. Sabun qara palaz aartmaz. Sabun il z yuyan, bir gn gyk olar. Savab tklb, yan yoxdur. Savab gr, hr zaman yaxlq eyl.
145
Savab adam dilli eylr. Saqqal aarb, bel bklb, bada al yox. Saqqal baa qurban olsun. Saqqal adama qazl vermz. Saqqal yox ikn b var idi. Saqqala xal dd ry xal dd. Saqqalda feyz olsayd, keiy Kramddin aa deyrdilr. Saqqal aarb, al aarmayb. Saqqal hr dllyin lin vermzlr. Saqqalm yoxdur, szm kemir. Saqqalm dyirmanda aartmam. Saqqalm hl l vermmim. Saqqaln xmam, kosaya rixnd elm. Saqqalma soan dorayr. Saqqaln uaq-muaq lin verm. Saqqz eynmkl qarn doymaz. Saqqz eyndikj ryr. Saqqzn ourlayblar. Sa ba yasta glmz. Sa bana saqqz yapdrma. Sa l verni sol l grk bilmsin. Sa li il haraylayr, sol l il qovur mni. Sa lin bamza! Sa lin rnji sol l haramdr. Sa lin sol l ehtiyaj var. Sa yeri qarn altndadr, onu da rkn ksib. Sa gzn sol gz etibar yoxdur. Sa ol, var ol, gl ol, blbl ol, qfsd olma! Saa da vurur, sola da! Soldan vurur, sadan biir. Salam ruh salam bdnd olar. Salamln qdrini xstlr bilr. Salq n byk varlqdr. Salq byk nemtdir, qdrini bilmk grk. Salq n byk nemtdir, dem babam, yoxsulam. Salq olsun, grrik! Salq soltanlqdr.
146
Salnda kor Fatma, lnd badam gzl. Sasaan kkliy baxar z yeriini itirr. Sadaa blan rf eylr. Sadaa qada qaytarar. Sadaa saraydan xmaz. Sad yaasan yz yaaya bilrsn. Sadlik d abadln bir nvdr. Saz olan yerd sz saza verrlr. Saz adlq gtirr. Sazna blbl qonar. Sazl ev szl ev. Say, yerin qoz qoy. Sayann quluyam, saymayann aas. Saylan gn tez ker. Saymadn deikdn tlk xar. Saymaz it adam qapar. Sakit ban ars olmaz. Sakit olan salamat olar. Salavat gj baldr. Salavata ilyir. Salam var ba ksdirr, sy var nam alar. Salam verdim, borjlu xdm. Salam-lek, sasaan, isti rk, gy soan! Salatnn ssi mollaya toy-bayramdr. Salyan arabas kimi jrldayr. Sallaqxana kmyi arsz olar. Saman altndan su yeridir. Saman yeyn ek torbasn z dayar. Saman qala-qala qzla dnr, qzl qala-qala samana dnr. Saman snin deyil, samanlq ki, snindir. Samann tsts gz xardar. Sandq tulasdr. Sanl pul durumsuz olar. Sanjmayan sanjmazlar. Sap zln yerdn qrlar. Sapdan aslb. Sapn ujunu tapandan sonra i yax gedr.
147
Sar alaann daysdr. Sarala-sarala yaamaqdansa, mrd-mrdan lmk yaxdr. Sarbanla qonaq olann darvazas gen grk. Sar it aqqaln daysdr. Sar yadan tk kir. Sar yala yalayr, sarmsaqla dalayr. Sarsaq yaamaq mr yamaqdr. Sarsaqlar olmasayd, yaltaqlar ajndan lrdi. Satnalma qulunam! Saf armud sapdan dmz. Saxla gn, glr gn. Saxla saman, glr zaman. Saxsya ver-ver, xar misin bahas. Sahibindn qabaq bostana girm. Sahibinin yannda piik d it basar. Sahibsiz qoyunu qurd yeyr. Sahibsiz ev xarabdr. Sahibsiz mal yetimdir. Sa sfadan uzanar drnaq jfadan. Sa rkdn su ir. Sa borj almaq mmkn olsayd, kelin n drdi vard?! Saj soyuq olann kndsi kt gedr. Sbir aaj hr bada gyrmz. Sbir ajdr, meyvsi irin. Sbir edn muradna yetir. Sbir edn salamat olar. Sbir eyl iin, xeyir glr bana. Sbir eylyn frj tapar. Sbir eylyn ox yaar. Sbir eylrm, sbir da, atlad ryimin ba. Sbr il halva bir ey qora sndn, bslsn atlas olar tut yarpandan. Sbir kasam dolubdur. Sbir tkamln babasdr. Sbir jnnt aardr. Sbirin axr xeyir olar. Sdaqt qhrmann zintidir.
148
Skkiz yumurta verib, doqquz yumurta istyir. Sev sni sevni. Sevdan sevda il yuyarlar. Sevni sevn ver. Sevni seviln injidr. Sevnin gznd prd olar. Sevrm mni sevni, kel ola, daz ola, sevmrm mni sevmyni, ah ola, ahbaz ola. Sevindim quum var, quum var, arala xd sr balas. Sevinj sevinj gtirr. Sevgi od deyil, amma oddan yamandr. Sevgi adam yandrar. Sevgi adam sel verr. Sevgilim ataydm, rahat-rahat yataydm. Sel yz gnd ovan, drd bir gnd ovar. Se-se dd semliy. Sbbkarn evi abad. Skkiz gn mr, doqquz gn almaq lazmdr. Sksn, doxsan, bir gn varsan, bir gn yox! Sksnind yaayr, indi belin qurayr. Skkiz mxa doqquz at balamazlar. Slbni meyvli aaja vurarlar. Sn it saxlayann, bir tik artq ryi grk. Sn aa, mn aa, inklri kim saa?! Sn aaj lin al, orunu it qapajaq. Sn aaj gtr, sulu zn bildirr. Sn adn k, mn nian verim. Sn atl, mn piyada. Sn bir yeyib imisn, mn dnyan gzmim. Sn bir kiisn, mn bir kii! Sn vuranda su xar, mn vuranda qan?! Sn vurmadn, mn yxlmadm, bs buna n oldu?! Sn qoaq olan ol, qaranlq gejlr oxdur. Sn daln daa ver, o qdr da yan olar ki. Sn deyn qarpzdr, fal-fal yeyrlr. Seyid jddin arxalanar.
149
Sn deyn oldu, mn deyn?! Sn deyn olsun, anjaq bazar pozulmasn! Sn deyn olsun, qal yatsn. Sn d bir saqqal trpt. Sn ddli, mn yetim. Sn doru ol, yri blasn tapar. Sn duza gednd, mn duzdan glirdim. Sn elsn, mn bel. Sn iini ye, mn qabn gmirrm. Sn ii buraxmasan, i sni buraxmaz. Sn yediyini bilmirsn, mn doradm bilirm. Sn yerindn trpninj, da-daa dil glr. Sn kim, mn kim?! Sn get aq-aq oynamaa. Sn get zn dost qazan, dmn ojaq banda. Sn zn gn axtar. Sn grn aajlar dibindn ksiblr. Sn gll atan ol, bartn mn verrm! Sn gndz gedn yollar mn gej ikn kemim. Sn meyxanaya gedirsn, mn msjid, bs bir-birimizi harada grk?! Sn mndn jan ist, mn deyim gzm st! Sn mnim bir zm aart, mn snin iki zn aardm. Sn mollaya gednd, mn molladan glirdim. Sn n bilirsn ay harada yumurtlar?! Sn n hayda, mn n hayda?! Sn orda, yaz, mn burda, kor olsun dmnimiz! Sn l, mn Ajaqabulda snin n dv ksim. Sn ldn borjdan qurtardn. Sn raz, mn raz, n qlt elyir qaz?! Sn saydn say, gr flk n sayr. Sn sapda durmaz baltasan. Sn sevdan et, quyruq heybddir. Sn sz at, yiysi z gtrr. Sn trpninj qr irvan aar. Sn haqq ol, haqq da sninl olar. Sn aldn! Sndn ehtiyaj olan, baqasna mhtaj elm.
150
Sndn kor it xeyir grmyib! Sndn mn yar olmaz. Sndn hrkt, mndn brkt. Sn bir klm sz, mn bir illik yol. Sn bir toy tutaram ki, lindn it ppyini alar!.. Sn gvndiyim dalar, sn d qar yaarm?! Sn mndn yd, dnini zn yd. Sn, mn n rit?! Sn hr kim da atsa, sn ona rk at. Snt ayr, vrdi ayr. Snt, qolda qzl bilrzikdir. Snt insann xzinsidir. Sntin pisi olmaz. Sntkarn ourluun tutmaq olmaz. Sni alar da, satar da, xbr tutmazsan! Sni istyirm, zm sndn artq istyirm. Sni mnim qbrim qoymayajaqlar! Sni kz vursun! Snin atn mnim arpamn gjn yora gedir. Snin vaxtn keib, allah vladna al versin. Snin ipin il l balamaq olmaz. Snin yumurtann sars olmaz. Snin zn dvnin dizi. Sninki nddir, sn apardn. Sninki snd, mnimki mnd. Snsiz bir gnmz olmasn. Spilmyn buda gyrmz. Srv aaj n qdr uja olsa, sli yoxdur, budanda bar olmaz. Srnij gtir, sd axtar. Srt olma, mrd ol. Srxo biri iki grr. Srxo srxou meyxanada grr. Srxoa mktub yazma ya oxuyar, ya oxumaz. Srxodan dli d qorxar. Srxou it d tutmaz. Sni n tapan deyr: - Yaa! n itirn deyr: - Hayf!
Sni istrm, ox istrm, bir gzm yox istrm!
151
Srxou meyxanada, mollan msjidd, drvii tkyd tapmaq olar. Srxoun dniz topuundandr. Srxoun mktubu meyxanada oxunar. Srxoun n vejin, almi su aparsn. Sr qazan doldurmaz, qaz vur, qazan dolsun. Sr qazan deyil budunu verim, bir dvnin nyini verim?! Sr ndir ki, bozba n ola?! Sr olsun, limd olsun, gyd uan qaz neylrm?! Srdn qorxan dar kmz. Sry jib-jib yrtmzlr. Srni blbl adna satr. Srnin nmsi yox, jib-jibi yox! Srnin jib-jibindn, toyuu qaqqldamas yaxdr. Ss ver, sirr verm. Ss-ky il i amaz. Sfalt alqan adamn qapsndan baxar. Sfr mhk dadr. Sfr gedn su gtrr. Sxavt dvltdn deyil, tbitdndir. Shvi dyirman eylr, buda aparar, un gtirr. Shr yemyini zn ye, gnorta yemyini yoldana, axam yemyini dmnin ver. Shr gedr naxra, axam glr axura. Shr gnn qzmayan axam gnn he qzmaz. Shrin iini shr gr. Shrada gl bitmz, jahil sz yetmz. Sidqnn qaradadan mtlb almaq olmaz. Sidr-kafuru mft grs uzanb lr. Siyast nn-baj bilmz. Sizin aranzda ala qara balalamaz. Sizin qazannz var, biz vuraq z gvjimizi sndraq?! Sizin evd yeyk, bizim evd oynayaq. Sirk tnd olanda z kpn partladar. Sirknin z qabna zrri var. Silah sahibin d dmndir. Silahla oynamaq olmaz. Sildim sprdm, silkindim xdm.
152
Simas bo, ququnu bo. Sirr aandan el qaar. Sirr verm dostuna, o da deyr dostuna. Sirr saxlamaq mrdlikdir. Sirri sirr aar, kiri kir. Sifari il hjj qbul olmaz. Sian qarasndan minar tikir. Sian deiyini satn alr. Sian kimi bir gz deikddir. Sian kimi hr deikdn ba gstrir. Sian grnd plng dnn piik, plng grnd siana dnr. Sian olmam qovura yeyir. Sian olmam daarjq dlir. Sian sidiyinin d dryaya xeyri var. Siana araq versn, piikdn pasport istr. Siana dedilr: Sian dedi: - Bunda n var? Mnzili yaxn, pulu ox?! Siandan olan ksyn olar. Siandan olan torba ksr. Sian ldrmk piiy oyundur. Siann anbara girmsin yanmram, baqasna yol gstrmsi mni yandrr. Szaan qama, iban edrsn. Syq il yxlan ev, a biir, viran olsun. Snan qol saalar, snan qlb saalmaz. Snanmam atn dal-qabana kemzlr. Snq qabda su qalmaz. Snsn o ba ki, dost yolunda grk olmaz. Sradan xan qotur olar. Sxb suyunu xardarlar. Sxla-sxla behit getmkdns, oynaya-oynaya jhnnm get. Sovqatn ad birdir. Soan aj olsa da sfrd z yeri var. Soan eyib aandr. - Bu deikdn x, gir o deiy, be min altun verk sn!
153
Soan yemmisn, iin niy gynyir?! Soan gyrdi, dedi: - Mn d bir glm! Soan olsun, nad olsun! Soyub-soyub quyruunda ba sndrd. Soyuq dmir dylmz. Solaxay brk vurur. Sona qalan dala qalar, dala qalan dana qovar. Sonrak pemanlq fayda vermz. Soraq-soraq il sfahana gedrlr. Soru-sual gyd deyil, yerddir. Sorudular: - Kel ban yudun? Dedi: - Yudum da, daradm da! Soruan dalar aar, sorumayan dzd aar. Sofi soan yemz, tapsa qabn da qoymaz. Sevda arasnda nrx qoymazlar. Sevdan pul ksr. Sevdan pul ksr davan qlnj! Sevdann vvli! Sz azdan xar. Sz var adam mst eylr, sz var msti ayldar. Sz altnda qalan deyil. Sz bir olsa, zrbi grn sndrar. Sz byyn, su kiiyin. Sz var el iind, sz var ev iind. Sz var xstni saaldar, sz var adam yaralar. Sz var qulaqardna salarlar (vurarlar). Sz var glr ker, sz var dlr ker. Sz var xalq iind, sz var xlq iind. Sz var kr-irin bal kimi, sz var ki, zhrdn d betrdir. Sz vaxtna kr. Sz qlnjdan kskindir. Sz verm, verdin yerin yetir. Sz vermk asandr, yerin yetirmk tin. Sz qudur, buraxarsan, uar gedr.
154
Sz dan, sz olsun. Sz dan sz eit. Sz danqdan ker. Sz dediyin dmirdir, dydkj uzanar. Sz deyn azdr, sz eynyn ox. Sz ya dridir, haraya ksn oraya gedr. Sz gldi deyrlr. Sz gldi, mqamnda de glsin. Sz gzdirn adamdan qorx. Sz gzdirm. Sz gm olsa, skut qzldr. Sz mnd, pul ingilisd. Sz odur ki, haqqa varam. Sz phlvan olma. Sz sanda girmz. Sz sahibi ls d sz qalar. Sz sahibinin dustadr, sahibi szn dusta. Sz syldiyin adam tan, sonra ona sz syl. Sz sz gtirr. Sz sz kr, arn bezi. Sz tez yaylar. Sz torbaya girmz. Sz n lini jibin salmr. Sz ox olan yerd yalan da ox olar. Sz n usta, i n xst. Szdr, danr. Szl plov bis, da qdr ya mndn. Szlr bir-birin jalanb gedr. Sz aznda biir, sonra de. Sz at, yiysi gtrr. Sz at yer, gedr yerini tapar. Sz mqamnda de. Sz mndn qabaq gedr. Sz xiridar olana deyrlr. Szn ajs zhrdn d betrdir. Szn bilmyn az baa toxmaq vurdurar. Szn qdmi yeyin olar.
155
Szn qsas dyrli olar. Szn qsas hryn uzunu. Szn damar olar, kdikj uzanar. Szn dz dadan ker. Szn dzn de, at min ap. Szn dzn uaqdan xbr al. Szn il iin bir olsun. Szn yalan olmaz, yanl olar. Szn yaxs baldan irin olar. Szn zahiri zrif, batini ltif olmaldr. Szn z yeri var. Szn javab sz olar. Szn balla ksim! Szn bilmyni bayra atarlar. Szn toylarda ksim! Sylmk mndn, dinlmk sndn. Sym nkr atam, symyim by atan. Syddn sndl iyi glmz. Sy qlp puldur, yiysin qaydar. Snd bizim ramz, yand sizin ranz. Shbt dar torbasdr, deildi dalajaq. Shbt il qaryan, qmdn qssdn azad olar. Shbt n n, aqqal n hna. Su aydnlqdr. Su aydnlqdr jala z bana. Su axar, arxa glr. Su axar, dli durub baxar. Su axar, uxuru tapar. Su axd yer tklr. Su axd yerdn bir d axar. Su aa axdr, su yuxar axtarr. Su badan bulanar. Su bandan ab. Su bir yerd qalanda iylnr. Su qab suda snar. Sylyn baxma, sylynin bax.
156
Su qabn su tanyar. Su dayanar, dmn dayanmaz. Su da quma dndrr; arvad kiini muma. Su dirilikdir. Su il, od il zarafat olmaz. Su il odun iman yoxdur. Su yaranb axmaa, gz yaranb baxmaa. Su ki, badan ad, istr bir qar olsun, istr min arn. Su ki, girdi qaba oldu imli. Su kimi ziz ol. Su kiiyindir, yol byyn. Su glr, axar gedr, bndlri yxar gedr, dnya bir pnjrdir, hr gln baxar gedr. Su glr lylndirr, baan gllndirr. Su grk quyunun dibindn xsn, quyuya su tkmkl quyu sulu olmaz. Su grnd balqdr, qaya grnd kei. Su grmyinj tk km. Su gtrmkl dryadan su skik olmaz. Su murdar pak eylr. Su olan yerd abadlq olar. Su smtin axar. Su snin dalnja glms, sn suyun dalnja get. Su suya qaranda gjl olar. Su suyu tapar, su da uxuru. Su harada dirilik orada. Su hr eyi pak eylr, z qarasndan qeyri. Su kn d mn oldum, br gzdirn d?! Suda batan ilana da sarlar. Suda batmaz, odda yanmaz. Suda boulan saman pndn yapar. Sudan ayrlan bal oddan qorxusu olmaz. Sudan qaymaq yr. Sudan xeyir olsa, qurbaa cdahaya dnr. Sudan xm balq kimi apalayr. Sudan xm toyua oxayr. Suya ds quru xar.
157
Susuz yerd rdk olmaz, qaz olmaz. Suyu ver suzuyana. Suyu pfly-pfly iir. Suyun quyuda olsun. Suyun vvli bulant glr. Suyun lal axan, adamn yer baxan. Suyun st gmi var, hr bir iin jmi var. Suyun rltsndan, arvadn zrltsndan qorxmaq grk. Sular bir arxa getmir. Sularnz axar-baxarl olsun. Sulu-sulu yudum, amurlu-amurlu srdim. Susam it khriz baxar. Susuz aaj meyv vermz. Susuz aparb, susuz gtirr. Subay adamn yaxasn bit yeyr ryini it. Subaylq soltanlqdr. Sr get demmilr, gr get demilr. Sd vern inyi ksmzlr. Sd igid halaldr. Sdl gln, smkl xar. Sd glnd zr. Sdd az yanan, qat fly-fly ir. Sdl a dadl olar, bir gn sizd, bir gn bizd. Sdl qoyun srdn ayrlmaz. Sdl ink ol, vur dolu srniji dat. Sdln srdn ayrmazlar. Sdn dadn qsr mn dana bilr. Skut edn salamat olar. Skut ixtiyardadr. Skutla grln i, qqrqla baa glmz. Sleymana qalmayan dnya he ks qalmaz. Smyn it smyn qatma. Smklri srm olub. Sprg gldi, qonaa javab eyldi. Srmni allah aparb paxlann gzn kib. Srmni gz krlr. Sr qoyun bizd, satdq ya sizd.
158
Sr qotursuz olmaz. Sr sn qurbandr, amma piin biri bir tmn. Sr obansz olmaz. Srdn ayrlan qoyunu qurd yeyr. Sry qurd dnd, vay bir qoyunlunun halna! Sry qurd glnd, kpyi yuxu tutar. Sry ki, ddn, qapmasan da, grk hrsn. Srv hrkt, sonra say. Sfrd lini saxla, mjlisd dilini. Sfrdn qalan it atarlar. Sfrni yuxar badan dzrlr aa badan yarlar. Sfrnin ba-aya olmaz.
abaltdan ya xmaz. aban vermiik. adlna itlik elyir. air grdyn yazar. air szsz olmaz. ayi hr yan gzr. albann bir uju snin iyninddir. am bandan yanar. am dibin iq salmaz. am yanar, l kr... am yanmasa, bana prvan dolanmaz. am kimi riyib. amdan sorudular: -plik yanr, sn niy riyirsn? am dedi: - Dad rfiq lindn! Rfiqim yanr, mn d riyirm! amn harada snb? amaxda danr, Bakda eidilir. ahla plov yemirm ki, bm yaa batar. ahsnm olan doub! ahin il dv ovlamazlar. ahn da qaraya ii dr. ahn da dvlri ayaqyaln gzir.
159
ey qurd salanda duz sprlr, duz qurd salanda n sprlr? eytan zabda grk. eytan il dar kmiik. eytan karxanas bo qalmaz. eytan olmasa, qurd qoyunla gzr. eytana pap tikr. eytanla ortaq olan buda kr saman bir. eytan tutmaa noxtasz gedir. eytann ayan sndrr. eytann aj yax adamdan glr. eytann qulana quruun! ap el bilir updayam, up el bilir apdayam, N apdayam, n upda, hl arap-urupda. apalaqnan z qzardar. aftal glmmi, taba gldi. aftal-tabaq olub girm ortala. ah Abbasn tnblidir. ah bilr, ahivn bilr. ah vzir al il oturub durar. ah qaps axtal olar. ah da bilir irman uxurdadr. ah, ah dediyim, z janm ndr. ah ik xardb. eytann dostluu dar gnlr qdrdir. bpr gej gzr, gndz gzmz, el bilr z bilr, zg ilmz. kri suya db. l armlar kimi gzn n dyrsn? lni el bala ki, gjn atsn. r demsn, xeyir glmz. r zahir hkm eylr. r ksn barmaq armaz. r sevn - yalan, r gtirn gerk. r hmi xeyrin dalnja gzr. rab, kabab hay, hay! Hesab, kitab vay, vay! rabn kdri nsindn artqdr. ah Abbasa yarad, Kel Abbasa yaramad?
160
ri-eytandan, mkri-znandan, quru bhtandan, bylr qzbindn zn qoru. rit avamlar ndr. rik yax olsayd allah zn yaradard. rikli qazan gej qaynar. rikli ti it yemz. rti umda ks, xrmanda yabalamayasan. fa vern audan da ver bilr. fa piyalnin dibind olar. fa haqdandr, hkim sbbdir. hr brjl qalal grk. ikayt ajizlik lamtidir. il il yxlan ev, plov biir qoy dalsn. ill yemmi yanaq qzarmaz. ill il z qzardar. ir grk pnj vura ir il. iri iran tutarlar. irin ana zhr qatma. irin dil adama dost qazandrar. irin dil ilan yuvasndan xardar. irin sz baldan irindir. jatini Krblaya saxlaybsan? ir qojalanda zn glmyi glr.
ir z diini he ks borj vermz.
Ta yemsn bilmzsn. Tava dlik ya tutmaz, taxta rk mx tutmaz. Tava dlik, tas dlik, bo da qoyduq stlik. Tavus bznr qaqqldar, yilib ayaqlarna baxanda sustalar, oturar. Tavus hr yana baxar frhlnr, ayaqlarna baxanda qsslnr). Tanr vern dvlti, bnd ala bilmz. Taz heyz alanda, dovanlar pyd balalar. Tazn xaltas il tanyarlar. Taznn aas varsa, dovann da tanrs var.
161
Taznn yiysi varsa, dovann da yaradan var). Taznn topal olduu dovann qulana yetiib. Tazsz ova gedn ev dovansz qaydar. Tay-tuuna bab el, grn desin ha bel! Tayl tayn tapmasa gn ah-vayla ker. Tayn bil, tuunu tan. Tale insanla oynayr. Taleyi yar olann yar sarar yarasn. Tamarzdan al, dadanana ver. Tamah yzdr doxsan doqquzu mollada, biri jamaatda, ona da molla deyr: - rikm! Tamahkar olma! Tamahkar z nfsinin quludur. Tamahkarlq baa bladr. Tamahkar yalan aldadr. Tamahkarn gz kor olar. Tanr byk alt gen. Tanr bilir gnahkar kimdir. Tanr bir yandan balasa, bir yandan aar. Tanr vern dvltin zaval olmaz. Tanr verib Zeyniy, dilri yox eyny. Tanr vuran aajn ssi xmaz. Tanr qoruyan qurd yemz. Tanr dadna atsn! Tanr eyi tanyb, buynuz vermyib. Tanrdan glms, bnddn n glr. Tanrya tabaq aparb. Tanrnn sabah qurtarmaz. Tanrnn tndirini bnd poza bilmz. Tanrsz yerd otur, hkimsiz yerd durma. Tanrsn tanmayandan n umursan? Tanmadn adam evin buraxma. Taplan tapann olsa, qoyun obann olar. Tapanda ye, tapmayanda aj qal. Tar alan simi gzlr. Tarlada izi olmayann, sfrd z olmaz. Tamahkarn gzn torpaq doldurar.
162
Tarlasnda dars yox damnda qar. Tarixi-nadiri zbr bilir. Tas ki, girdi baa, bil ki hamam vaxtdr. Tatos kovxa, Matos kovxa on be ev otuz kovxa! Taxt yaratmaq olar, bxt yaratmaq olmaz. Taxt mnimdir, zm bilrm, altnda yataram, stnd yataram, zm bilrm. Taxtna n baxrsan, baxna bax. Taxtan rnd hamarlar, bndni bnd. Taxadak qarnmda, boxadak ynimd. Taxa mn qald eydal, boxa mn qald eydal, Bir saat yar grmsm, yandrram da eydal. Tez bitr, tez yetr. Tez qaan, tez yorular. Tez duran, tez evlnn peiman olmaz. Tez parldayan tez d snr. Tez l gln tez d ayaa dr.
Tez-tez getm, dodaq bzrlr. Tez tndln, tez d yumalar. Tbil dysn eitmz. Tqdir il yazlan tdbir il pozulmaz. Tqdir-qza qvvti bazu il dnmz, Bir m ki, haqdan yana, he bad il snmz. Tqsir oldu lld, saqqal verdi l. Tqsir ldrnd yox, lnd olar. Tqsir taled deyil, insann znddir. Tqsiri balamaq qdrtin bzyidir. Tqsirim olsa, boynum tkdn nazikdir. Tz ay xanda, khn ay dorayb ulduz qayrarlar. Tz bardaq, tz su. Tz bydn khn by bir xlt. Tz ev knd, khn evin ojandan kl gtrrlr. Tz gldi bazardan, khn dd nzrdn. Tz kuz suyu srin saxlar. Tz sprg glnd, khn sprgni dama atarlar. Tz sprg tmiz sprr. Tz xan daylaqlar uluna gr oynaqlar.
163
Tzk yan llr, ipk grd dolad. Tzj xb tndirdn, minnti yox pendirdn. Tk aajdan ba olmaz. Tk atdm, jt vurdum. Tk qoyundan sr olmaz. Tk dadan divar olmaz. Tk duran tknsil qalar. Tk l il dyn dynlnmz. Tk ldn ss xmaz. Tk gzn danan qurd yeyr. Tk gldi sbr eyl, jt gldi xeyirdir. Tk otur, tkn qa. Tk sbir yaxdr, jt sbir xodur. Tk xoruzdur, lli yerd hini var. Tk sry byk olmazd, qoyunlar qoyun olsayd. Tkdn pendir tutmaq olmaz. Tky dedilr: - Buynuzlarn niy haadr? Dedi: - Arasnda i var! Tkrin ba aya yoxdur. Tki alan olsun, oynayan taplar. Tklmsn dymzsn. Tklik allaha yaraar. Tlsn bayaq bdrr. Tlsn bir yerin iki verr. Tlsn yolda qalar. Tlsn gejy dr. Tlsn mnzil alnmaz. Tlsnin kndsi kt gedr. Tlsik i eytan qarar. Tkrar biliyin anasdr. Tmiz hava girmyn ev hkim girr. Tmizlik salamln rhnidir. Tnbl badam istr, sndrmann zhmtindn qaar. Tnbl yataan olar. Tnbl arvad suyu dadar, deyr: - Aydnlqdr! Tnbl dada qar grd, yoranna brnd. Tkd qo hnri olmaz.
164
Tnbl deyr: - Ver yeyim, rt yatm, gzl janm xmasn! Tnbl dilninin qardadr. Tnbl hmi xstym deyr. Tnbl dedilr: - Qapn rt. Dedi: - Klk sr, rtr. Tnbl dedilr: - At sula. Dedi: - Dodaqlarm yaradr. Dedilr: - Gl xrk yemy. Dedi: - Han mnim yek qam? Tnbl i buyur, o sn al yrtsin. Tnbl hftnin hr gn jmdir. Tnbllik azar artrar, ilmk jan saf eylr. Tnbllikdn mslman olub. Tnbldn jmiyyt xeyir olmaz. Tpik atma, qsr qalarsan. Tpri var, hnri yox. Tpsini gn yandrd. Tpsini gn yandrd, ayan arq datd. Tr yeyn d yaza xar, tr yemyn d. Trzi gz kimi iki try yilm. Trk halva xrkdn sonra. Trlan yerind l-rkz ylib. Trlan oylanda sar ola bilmz. Trlan sar yerin vermz. Trlmmi pul qazanmaz olmaz. Tjrb yksliin qanaddr. Teti damdan db. Tikan (iyn) stym. Tikan kn, gl drmz. Tikan olub ayaa batnja, gl ol yaxaya sanjl. Tik dostu olma. Tik il dost olan, illr il ksl qalar. Tik tiky borjdur. Tiksi tarya atmr. Tikni qaytarmazlar. Tikili don gen olar. Tpik dynd oynar, tpik altnda lr.
165
Tikmk gj aparr, yxmaq asandr. Tsbaaya balas, hr ks z balas. Tijart al-verddir. Tijart dostluq krpsdr. Tijartin sas insaf, sonras da insafdr. Tiflisin st bostan, abad olsun Grjstan. Tvb toxluqdan, qovqa ajlqdan. Tovus quunu tkn gr ksrlr. Toz ayr duman ayr. Tozdan-torpaqdan drman taplm. Toy-bayram bizim kd d olar. Toy bzyi glindir. (Toy bzyi xonadr) Toy borju il ev almaq olmaz. Toy da olsa toyuun vaydr, vay da olsa toyuun vaydr. Toy gnn qoyub vay gnn oynayr. Toy tulasdr, arada gzir. Toya getm, yasa get. Toya getmsn eyb etmz, yasa getmk vajibdir. Toya toy deyiblr, yasa yas. Toyda oynamaz, vayda alamaz. Toydan sonra naara? Toydan sonra xnan tazya yaxarlar. Toyumda oynamasan, yasmda alamasan, daha nyim lazmsan? Toyun yara oynamaqdr. Toyunda oynaym! Toyunda xlbir il su daym! Toysuz ev taplar, vaysz ev taplmaz. Tvly buraxmrlar ki, ququn orayar. Toyuq anasndan sd grmyib. Toyuq bir yumurtlasa xbri yz ev atar, jam dosa ssi xmaz. Toyuq bir ir, bir gy baxar. Toyuq qaz yerii yeris, z yeriini d itirr. Toyuq yumurtasna gr qaqqldar. Toyuq ki, yumurta st oturdu, ona baq yoxdur. Toyuq banlamasnn dr-dmzi var. Toyuun ba ksilnd d gz enkd olar.
166
Toyuun jrimsi bir yumurtadr. Topal ekl karvana qoulma. Topal il gzn axsamaq yrnr. Tora dn sbr eylms zn flkt salar. Torbada piik var. Torpaq qzl qudur ldn buraxdn uar gedr. Torpaq deyr: - Dy mni, doyurum sni! Torpaq deyr: - ldr mni, dirildim sni! Torpaq deyr: - Sn mn tr ver mn sn zr verim! Torpaq kimi brktli ol ki, hamnn sevimlisi olasan. Torpaq ovujlayan qzl ovujlar. Torpaa bax deyiblr! Torpaqnan oynayan aj qalmaz. Torpa bir yerdn gtrlb. Torpa san yaayasan! Torpan qaras z aardar. Tox el bilr ki, he ajmaz, Aj el bilr ki, he doymaz. Tox evin aj piiyidir. Tox ikn yeyn, dii il zn qbir qazyar. Tox it aj bydn yaxdr. Tox gedr, aj qaydar. Tox n bilir, aj n kir? Tox toyuu il, aj soyuu il. Toxum at, toxum gtr. Topuuna su xmr. Topuundan vursan yxlmaz. Tvbsi tvlyjndir. Tvbsini sndran mlundur. (Tvbsin sndran kii deyil) Traktora qulluq el, at yadndan xartma. Tula itdn murdardr. Tulann quyruunu ksmkl kpk olmaz. Tuman jrq kndxuda, istyir bizi qorxuda. Turp kdim, lqm xd. Tur aladr grnin az sulanar, yeynin dii qamaar. Torpan sirrini li torpaqda olandan sor.
167
Tut aaj kn ipk drr. Tutdu qatq, tutmad ayran! Tutdu gv, tutmad klm ba! Tutu, iylyi birdn dyib. Tutivar zbrlyndir. Tutu quu danar, amma insan olmaz. Tutmad bostan, olmad qarpz. Tutmusan ujundan, gedirsn ujuzluuna.
Uzaq yerin arpasndan, yaxn yerin saman yaxdr. Uzaq yerin bir para kaz, yaxn yerin bir klm sz. Uzaq yerin halvasn hola il yeyrlr. Uzaqdan baxana dava asan grnr. Uzan, gzn drman tkm! Uzun adamn al dabannda olar. Uzun danann mr az olar. Uzun yolun bu banda yalan danan, o banda z d inanar. Uzun ksv l yandrmaz. Uzunsaqqal axmaq olar. Uzunqulaq ey deyrlr. Uzundraz, binamaz xeyr, r yaramaz. Uyuar qatq yeyrik, uyumaz sd irik. Ulaa gj atmr, ajn palanna tkr. Ulaya-ulaya it z bana qal gtirr. Ulaman bilmyn kpk, sry qurd gtirr. Ulduz hesab il gmii yol aparr. Ulduz oxsa, ay birdir. Ulduzu barmayan glinin salam da savadr. Ulu szn baxmayan, ulaya-ulaya qalar. Uma-uma dndm muma. Uman yerdn ksrlr. Umaj burdan ye, ordan aj. Unumu ldim, lyimi asdm. Uzaqlamaq yaxnlamaq n vasitdir.
168
Usta li dymyn i haramdr. Usta grn agird, hr mqamda yoralar. Usta grmyn agird ondan-bundan qarmalar. Usta meymun qamsz oynar. Usta olundan agird olmaz. Ustadna gj baxann, gzlrindn qan damar. Ustadna km baxan, ruzusunu az grr. Ustakarn qaps qrq olar. Ustakarn ourluun tutmaq olar. Utan utanmazdan, qorx qorxmazdan. Utanrsan, zn rbnd sal. Utanjaqn eyini qurd yeyr. Uan qua da borju var. Uuq ev xarabasndan mlum olar. Uja ol, ujalara qar. Ujuz alan aldanar. Ujuz alan, baha alr, baha alan aldanr. Ujuz aldn quyruunu dynl. Ujuz tin orbas olmaz. Ujuz satan tez satar. Ujuzdur var illti, bahadr var hikmti. Ujuzluqda alann, bahalqda satann zn grm. Ujuzluqda aljnn zn grm, bahalqda yadma dmr. Uaq alaya-alaya byyr. Uaq adam qanl qapsna aparar. Uaq arasna girmzlr. Uaq atasndan gjlsn bilmz. Uaq a oynamaq n yar. Uaq byklrindn yrnr. Uaq byk olunja, byy yumaq olar. Uaq vardr-yoxdur bilmz. Uaq evd byyr, balq gld. Uaqla yola xma, eyi yxlsa alar, ekdn yxlsan glr. Uaq yemyini bilmz. Uaq yxld yer baxar. Uaq grdyn istr. Uaq ndir, baq ndir?!
169
Uaq sz ah szndn hkmldr. Uaq szn dzn deyr. Uaa qundaq anda mhk da deyrlr. Ua sprg il dymzlr, boyu xmaz. Uaqlar atalarnn javabdehi deyil. Uaqlar hyatn iklridir. Uaql evd qiybt olmaz. Uaql evd hvng-dstni gydn asarlar. Uaqlq mrn bahardr. Uaqlqda divara nrdivansz xardm. Uaqlqda yalan danana byynd he ks inanmaz. Uaa buyur, dalnja yyr. Ua yemk bytmz, sevinj bydr. Uan vurmamana baxma, dan byyndn yapar. Uan giji gedr yol st oturar.
z verdik dliy, palql xd xalya. z vern, astar da verr. z veriln yerdn rinm, z verilmyn yerd grnm. z verm, astar da istr. z gstrsn qohumluq iddias eylr. z dnd, gz dnd. z ki var tdndir. z gtrb gedni znjir il saxlamaq olmaz. z zdn utanar. z ryin gzgsdr. zd glr, dalda hrr. zdn iraq! z glr, ayaqdan kir. zrliksn varsan, yetmi drd davasan, o yerd ki, varsan, qadabalan qovarsan. zr gnahndan artq. z a, qlbi qara, mn bel dostu neylrm?! z nejdir, ryi d eldir.
170
z eyx, astar kafr. zk tannar qa il, qz qarda il. zk-zk oynayan gejlr yatmaz. zm ayan altnda! zm qaradrsa, alnm aqdr. zm zm baxar qaralar. zm bax, halm sor. zm ld gr, pn yerd. zn qaral yaman deyil, qlbin qaral yamandr. zn xalqa evirnin arxas mhkm olar. z st glni arxas st evirmzlr. mid ildir jahanda hr i. mid hyatn srmaysidir. midsiz yaamazlar. rk qulaq deyil ki, barmaqla qurdalayasan. rk dnizdn drindir. rk yanar, gz yaarar. rk yanmasa gzdn ya xmaz. rk ki var dir, sndrarsan kim yamar?! rk z dostunu tanyar. ryim qana dnb. ryimin drdini tzlm. ryimin daqnn az dyr. rkdn ry yol var. st bzk, alt tzk. stm unlu grb, adm dyirman arma. ek bir axurdan arpa yemz. tmnlik eyin on be qranlq qoduu olar.
Vay bu badan, vay o badan. Vay o kiinin halna ki, yemy, imy, saxlaya arvadnn sonraki rin. Vay o gndn ki, adamn z iti zn qapa. Vay o gndn ki, varl adam yoxsulun lin dsn.
171
Vay o gndn ki, rki km tik, kmi rk yapa. Vay o srsnn halna ki, janavardan obann tyin edlr. Vay ondadr ki, varl evin yoxsul gir. Vay lnin halna. Var adama oyun yrdr. Var axar, yox baxar. Var var stndn glr. Var evi krm evi, yox evi vrm evi. Var gnn dostu ox olar. Vara var deyrlr, yoxa yox. Vardan yoxdan xb. Vardr pulun ham qulun, yoxdur pulun aqdr yolun. Var olan taxar, var olmayan baxar. Varn vern utanmaz. Varn itirn az ey itirr, namusunu itirn ox ey. Varl arabasn dadan arar, yoxsul dz yerd yolunu aar. Varl varndan pay vers, varsz da varl olar. Varl kissini dyr, kasb dizini. Varl olub qm-qss il yaamaqdansa, kasb olub ad-xrrm yaamaq yaxdr. Varl umduunu yeyr, kasb olduunu. Varla gvnmzlr. Varla n darlq?! Varlla tlsn yoxsullua tez dr. Varln sonu il yoxluun sonu birdir. Varlya toxun ke, yoxsuldan qorun, ke. Varlnn arvad lnd yoran dyi tzlnr, kasbn arvad lnd yoran-dksiz qalar. Varlnn var gedr, muzdurun jan. Varlnn eyi d yeyin gedr. Varlnn lini baq ksnd yoxsul kynyini paralar. Varlnn iti harn olar. Varlnn knl olunjaya qdr kasbn jan xar. Varlnn mal, kasbn vlad. Varlnn torpandan ay ker, kasbnkndan yol. Varlnn xoruzu da yumurtlayar. Varl yoxsullaanda lli il dstgahn pozmaz.
172
Varlnn ryi kasbn nsini yorar. Varsa gr hnrin, hara getsn var yerin. Varn vernin kissi bo qalar. Vaxt atl, biz piyada. Vaxt vaxt gzlyr. Vaxt qnimtdir. Vaxt qzldr, bir dqiqsini d bo qoymaq olmaz. Vaxt ikn oxu, aq, el glr, tnlk olar. Vaxt insana hr eyi yrdr. Vaxtdan gileylnm, vaxtn gedr. Vaxt bo olann sz ox olar. Vaxt itirsn hdr, grrsn byk zrr. Vaxtn qiymti yoxdur. Vaxtn qiymti puldan bahadr. Vaxtnda atlan tfngin ssi vaxtsz atlan topun ssindn stndr. Vaxtn itirn bxtini itirr. Vaxtnda grlmmi i hmi grlmmi qalar.
Vaxtsz alan gl tez solar. Vaxtsz banlayan xoruzun ban ksrlr. Vaxtsz qonaq z kissindn yeyr. Ver abbasn, ye halvasn. Verdiyi abbasya bax, etdiyi tlb. Verdiyi anda bax, grdy i. Verdiyin l il al! Verdiyin iki ah, zrbaf xmayajaq ki! Verdiyin snindir, vermdiyin zgnin. Verdim bir dana, aldm bir sona, ay qz anas, qal yana-yana Verdin doydur, vurdun yx. Vern l alan lin stnd olar. Vern l aj qalmaz. Vern li d var, vuran li d. Vern li hr ks pr. Vernd imam olur, alanda mr. Vernd el verr, alanda bel alar. Vernd yaxsan, vermynd pis. Verrsn adndr, yeyrsn dadndr dala qoyulan it yeyr.
173
Verrsn tdn-mtdn, ilrm brkdn-brkdn, verrsn ordanmordan, ilrm ordan-burdan. Verrsn pendir, eylrm kndir, verrsn a, eylrm ba. Verib yaman olunja, vermyib yaman ol. Veriln a yeyrlr. Verim vara baxmaz. Verim li ham ldn ujadr. Verirlr al , dyrlr qa. Verm nisy, girmz kisy. Vermdi Mbud, neylsin Mahmud?! Vermz doqquzu, yeyr toppuzu, verr otuzu. Vd xilaf olma. Vdsi bitmi nkrin jli yetn aas grk. Vziri qara olann az zibillikd olar. Vzif daimi deyil. Vl gedn kzn olsun, i getmyn olun olmasn. Vsiyyt yngllkdr. Vsm bol olanda qaa da krlr, gz d. Vtn viran d olsa, jnntdir. Vtn elin evidir. Vtn mlk domadr, zg diyar gey. Vtn gldim, imana gldim. Vtn mhbbt iman sridir. Vtni yadna dn qrib alamasn, neylsin? Vtnin bir q qrbtin yz baharndan yaxdr. Vtnin sevmyn insan olmaz, olsa, ol xsd vijdan olmaz. Vfal dost yad olmaz, grms yz il sni. Vijdan bazarda satlmaz. Vijdanla ilyn gzklgli olmaz. Vjudu dnb kimyaya. Vjudu bir qpiy dymz. Vur babam, dvran snindir. Vur dedim, ldr demdim ki? Vur deynl vuran rikdir. Vura bilmyn, dan byyndn yapar. Vuran lin var olsun! Vznd yngl, qiymtd ar.
174
Vuran elin diryidir. Vuran igid daysna baxmaz. Vuran kz allah buynuz vermz. Vuraram lr, ki deyrm, getmz. Vurur daa, xr baa. Vuruun kor vuruuna oxamr.
Ya batyi, ya datyi. Ya baayarpa, ya quzuqula. Ya bil, ya bir bilndn soru. Ya bu dvni gdmli, ya bu dnyadan getmli. Ya vlvldn, ya zlzldn. Ya dalna min, ya dalna mindir. Ya dv lr, ya dvi, ya da stndki haj.
Ya dli, ya divan, Bhlul dannd, Bhlul divan. Ya dvlt baa, ya quzun le. Ya limi ks, ya tyimi. Ya zor, ya zr, ya hrdn sfr. Ya kel Hsn, ya Hsn kel. Ya Museyi Kazm, sn demk n lazm?! Ya mn deyn, ya sn deyn. Ya llm, ya qallam. Ya lm, ya dirim. Ya taxt, ya bxt. Ya tlf ollam, ya xlf. Ya torba yrtlar, ya daarjq. Ya unu lr, ya dyirman. Ya z, ya dz. Ya h, ya yox. Ya jin, ya eytan. Ya l llni, ya ll lni. ya ll lni basar, ya l llni) Yaba il dova idim. Yablarda qotur yab mrd olar, yorulanda yiysin drd olar.
175
Yabya rhm etmyn piyada qalar. Yava itin yava da ky olar. Yavan tin orbas olmaz. (Yavan tin orbas da yavan olar). Yava gedn yorulmaz. Yava gedn ox gedr. Ya aj olanda, plov da aj olar. Ya da yes dirilmz, bal da yes dirilmz. Ya iind byrk kimi zr. (ya iind zr). Ya tapsa, bana yaxar. (Ya tapmsan? k bana!) Ya ya il qovuar, yarmalar yavan qalar. Ya yax yadr, hayf ki, it drisinddir. Ya ye, yaxada gz. Ya od ridir, qar gn. Ya ya stndn tkr, yarman yavan qoyur.
Yan orunu xardr, szn krini. Ya il yer gyrr, alq il r ynr. Ya isladar, gn qurudar. Ya altndan gtrr, boran altna qoyur. Ya vurmuun damjdan n qorxusu? Ya yaa-yaa kpn doldur. Ya yaanda toyua su vermzlr. Ya yaar, yer doymaz. Yadan qaan doluya dr. Yadan qalan yamur apard. Yada dmnin qoyunu, dostun at satlsn. Yadan xdq, yamura ddk. Yan yamas, evin dammas, glinin domas. Yala yovan da yeyilr. Yala yarma qovuar, arada soan bzr. Yamad ya, bitmdi qam. Yamasa da guruldar. Yad qzna uymazlar, yad qz zavall olar. Yad qzna gvnm, xtakar olar. Yad glib qohum olunja, qohum yad olur.
176
Yaddan yolda olunja, yolda ldn gedr. Yad qohum, lnjn yad olar. (Yad qohum, lnjn yaddr). Yaz bitirir, yay yetirir, payz gtirir, q itirir. Yaz var, q var, n tknmz i var. Yaz kini, q dilni. Yaz ya tez ker. Yaz yandan blli, qz qardandan. Yaz kasbn yoran-dyidir. Yaz getdi, q gldi, vay titrmk drdi. Yaz glr, q gedr Aaqulu, dyirmana bo glr Aaqulu, dul arvada xo glr Aaqulu. Yaz glr, q gedr, rdk glr, qaz gedr, ham birlib gls, Balaxanm yalqz glr. Yaz gtirr, q aparar. Yaz gnnd yola xsan, q gnn gznn qabana al. Yaz gnnd trlmyn q gnnd titryr. Yaz gn pendir rk yarpznan. Yaza xartdq danan, bynmz oldu anan. Yazan da sn, pozan da sn, he bilmirm nsn sn? Yazan zndn, pozan zndn. Yazana baxma, yazdna bax. Yazda arpa yeyn at, qda tini tkmz. Yazda ayransz olma, qda yoransz. Yazda ba binin qda a bir. Yazda buza yeriklyn, qda gbly yeriklr. Yazda ilmynin q srt glr. Yazda yatan, qda yr. Yazda oynayar, glr, qda ajndan lr. Yazda alan, qda oynar. Yazdan qa hazr ol. Yazq o adamdr ki, yaxlq etmir. Yazdan qamaq olmaz. Yazlan pozulmaz. Yazlmayan kitab vrqlmzlr. Yazn hrkti, payzn brkti. Yay iini qda gr, q iini yayda.
177
Yay altnda ox gizldr. Yay var, q var, hl ox i var. Yay qar kimi n yarybsan hamya? Yay kasbn hm atasdr, hm d anas. Yay gnnn ya, q gnnn yavanldr. Yayda klgd yatan qda qar st yatar. Yayda klg xo, qda uval bo. Yayda yanan qda dilnilik eylr. Yayda ilyn, qda dilr. Yayda ayran tapmayan qda yoran tapmaz. Yayda ba binin qda a bir. Yayda sfr xanda krk grr. Yayda klgd oturan, qda ojaq axtarar. Yayda hr divarn diri bir evdir. Yay ox km qrlar. Yaylan da sa olsun, qal da olar, qarsz da, igidin jan sa olsun, varl da olar, varsz da. Yayn z sz var, qn z sz. Yayn tr-tknts qn azuqsidir. Yalan ayaq tutar, doru bir yanda qalar. (Yalan ayaq tutar, amma yerimz). Yalan danan yanndakn qanmaz yerin qoyar. Yalan il dnyan, gzmk olar, amma qaytmaq olmaz. Yalan olmasa doru yerimz. Yalan z qaraldar. Yalan jjrr, amma bitmz. Yalanla plov bis, dniz qdr ya mndn. Yalann mr az olar. Yalann da ndazsi var. Yalann axr yoxdur. Yalan kimdir: - Hr eitdiyini danan. Yalan znn dmnidir. Yalan ox and ir. Yalannn adna ad inanma. Yalannn evinjn qovarlar. Yalanlq z qzardar. Yalannn biridir.
178
Yalannn evi yand, he ks inanmad. Yalannn ipi qsa olar. Yalannn ipiyl quyuya dn quyuda qalar. Yalannn i yaryajan yanar. Yalannn yadda olmaz. Yalannn mnzili olmaz. Yalannn szn inanma. Yalvarmaqla donuz dardan xmaz. Yalqz qazya gedn raz glr. Yalqz qu yuva salmaz. Yalqz yeyn sfrsini z yar. Yalqz evin shbti. Yalqz evin piiyidir. Yaldan tuta bilmyn quyruqdan he tuta bilmz. Yaman ba yiysin donuz gddrr. Yaman arvadl ev da dsn. Yaman arvad, deyingn olar. Yaman arvad ox danar, danmasa savaar. Yaman adamn bana da salsan, iynin dr. Yaman adama he n olmaz. Yaman yeynin olsun, yaman deynin olmasn. Yaman yerd axamladq! Yaman gn sbr edn, yax gn tez atar. Yaman gnn mr az olar. Yaman klahduzdan yax palanduz yaxdr. Yaman dirlikdn lm yaxdr. Yaman qonu adam rusvay eylr. Yaman olmasa, yaxln qiymti bilinmz. Yaman olan arvad, ev-eiyini qoyar gedr. Yaman yada salma. Yaman oul yaman glin. Yamanla yaxlq mrd kiinin iidir. Yamanla yamanlq elm. Yamanlq kim lazm? Yaman yaman gnd. Yanan yerdn tst xar. Yaman arvadn evi jhnnmdir.
179
Yanan da (qaynana) ana, yaman da (qaynana) ana. Yanan anadr, yeyn qaynana. Yan mn, yanm sn, qurban edim, janm sn. Yanan z drdin yanar. Yanndan xdq, alova ddk. Yanna krkl getmzlr. Yandrdn am sndrm. Yanm xrmann budasdr. Yansn ra, glsin i. Yanmayanda yanmaz, ha yell, ha tkl Yanl hesab Badaddan qaydar. Yannda yatd, pala batd. Yann nyi var ki, yolua n versin? Yandrdn yovan, ovladn dovan. Yar qadasn yar alar. Yar bizdn gej getdi, bilmdim nej getdi. Yar getdi, yeri qald. Yar yar grr, ryi odlanar. Yana jhnnm atdlar, dedi: - Odunun yadr. Yar mniml yar olsun, kol dibi diyar olsun. Yara var balarlar, yara var dalarlar. Yara saalar, yeri qalar. Yaraqsz igid, buynuzsuz qo kimidir. Yaral qua da atmazlar. Yar gr, zn dan, ev yxar ara sz. Yarmadq odundan, kor olduq tstsdn. Yarmadq yartmazdan. Yaras avand olann tbibi qabana xar. Yarmq bilmkdn, he bilmmk yaxdr. Yarn qdrini yar bilr, n bilr hr divan. Yarn yara sovqat, bir dst bulaq otu. Yarpaq altda gzndir. Yat qara kzm, yat, borj vern glr, ya sni aparar, ya mni. Yataan aslandan gzyn piik yaxdr. Yatan aslan olsa da, frst oyandr. Yatan dan altna su kemz. Yar drdini yar kr.
180
Yatan ilann quyruunu basma. Yatan iti oyatma (dindirm). Yatan kz yem yoxdur. Yatann ayqdan xbri olmaz. Yatar-yatar, ba ir, duranda bitin axtarar, ti verr piiy, qonunun itin axtarar. Yatsan yuxuna da girmz. Yatb yuxuda halva grb. Yatm yatm oyada bilmz. Yatma kudu, bostana dovan girib! Yatmaa qaya klgsi, gr ki mar olmasa... Yax ad dvltdir. Yax adamn yaxl dyr dar gnd, Yaman adamn yamanl, dyr hr gnd! Yaxn qoyub uzaqdan danma. Yax ata bir qam, yaman ata - min qam. Yax at khn ulun altnda da bilinr. Yax at yemini artrar, yaman at qamsn. Yax atlar, yax kiilr minib getdilr. Yax arvadl ev jnntdir. Yax arvad rini by eylr, yaman arvad zay. Yax qzdan yax glin olar. Yax dost yaman gnd mlum olar. Yax dost qardadan zldir. Yax demilr: hr eyin xiridar grkdir! Yax qssab tin yaxsn axra saxlar. Yax i heykl kimidir, hr yerdn grnr. Yax atadan pis oul?! Yax it l dmz. Yax igid dal gzlr, yax at qaba. Yax igidin adn eit, zn grm. Yax ii sliqsindn bilinr. Yax i allah zamindir. Yax kini xrjini yerdn xardar. Yax el yaxdr, al yaman yax el. Yax dostlar qlnjla da ayrmaq olmaz. Yax adam yavan ry dzr, yaman adam yal kr d zr.
181
Yax getmyinj qdri bilinmz. Yax ki, var yavan ry dzr, yaman yal xrk d zr. Yax yolda yaman gnd tannar. Yax, yolda gej taplar. Yax yaxln deyilir, yaman nyin deyilir? Yax yara var idi, Hmzlid qald. Yax-yaman, kedi karvan. Yax-yaman, qoy jibin, brk saxla. Yax yalan, lap yalan, fili uddu bir ilan. Yax yolda uzun yolu qsaldr. Yax msl gz girr. Yax mal z-zn i verr. Yax mal yerd qalmaz. Yax gnn d ars, yaman gnn di ars? Yax gnn yolda, yaman gn ddm, gl! Yax gn jnntdir, yaman gn jhnnm. Yax gn dzmyn yaman gn he dzmz. Yax gnd yal ryi bynmyn, yaman gnd quru ry salam verr. Yax gnd yad yax, yaman gnd vay qarda! Yax saxla adn, bdnamlq el gzr. Yax vlad ata-anann frhidir. Yax olarsa - allahdan, pis olarsa eytandandr deyrlr. Yax olanda xanmdan, pis olanda knizdn. Yax ovunun toruna ov z aya il glr. Yax oul neylr ata maln? Yax olan knd yerind yax adama demzlr. Yax mslht hr eydn yaxdr. Yax eylrin yolu tapdaq olar. Yax ey gl ki, bana glsin. Yax xrk qalnja, pis qarn yrtlsn. Yax hrmt dvltdn yaxdr. Yax el yaxdr. Yax timsal yz ynsz szdn yaxdr. Yax tajir maln hamsn birdn bazara xartmaz. Yax syl, yax eit. Yaxya qoulan uvalna un doldurar.
182
Yaxlq qribdir tannmaz. Yaxlq qap aar, mhbbt bu qapdan iri girr. Yaxlq v doruluq, hr ikisi birdir. Yaxlq bilmyn adam adam saylmaz. Yaxlq ayaq ab gzndir. Yax ki, dnyada yax varm, yoxsa dnya trk olard yaman lindn. Yaxya yax de, yaxl artsn, yamana yax de, yamanl qaytsn. Yaxya yax deyrlr, yamana yaman. Yaxlq yaxlq gtirr, yamanlq ny grkdir? Yaxlq itmz. Yaxlq istyn qabaqja behin verr. Yaxlq iki trfli olar. Yaxlq el ki, bana glsin. Yaxlq el, at dryaya, balq bilms, xaliq bilr. Yaxlq el, minnt qoyma. Yaxlq edn yaxlq grr. Yaxlq elyib bir ey umursansa etmsn yaxdr. Yaxl bilmyn yaxlq etm. Yaxln jri (vzi) glr. Yaxlar yer tanyar. Yaxla yaxlq hr kiinin iidir. Yamanla yaxlq mrd kiinin iidir. Yaxla yaxlq kor ey samanlq. Yaxla yaxlq el, pisliy pislik elm. Yaxla yamanlq olmasayd, qara kz baq olmazd. Yaxlq yerd qalmaz. Yaxlq yolunu gstrn adam yaxlq edn adama brabrdir. Yaxn yada verm hayfdr, yaman yada verm aybdr. Yanndak lf, uzaqdak arpadan yaxdr. Yaxna rinir, uzaa yyrr. Yaxn yer yk dayr. (Yaxn dyirmana yk dayr). Ya aaj tez yilr. Ya kssn, ba kssn, quru yaar. Ya yetmi ii bitmi. Yaayarq, grrik! Yax n, ba n!
183
Yaa-yaa gr tamaa. Ya yaadqja, al baa glr. Ya odun satmaybsan ki, niy qorxursan?! Ya da quru oduna yanar. Yandan qabaq danma. Yan evirrlr, qurusunu yarlar. Yana baxma, bana bax. Yalba gllrd zr. Ya ox, al yox. Yana-yana xd ojaq bana. Yeddi ayda bir qar, bir ayda yeddi qar?! Yeddi arxn suyunu bir arxa jalayr. Yeddi qonu bir qazana mhtajdr. Yeddi qurda bir arq neylsin? Yeddi gyd bir ulduzu yoxdur. Yeddi mhlldn qovulmu it kimidir. Yeddi mhlly rk verir. Yeddi molla, bir mmam! Yeddi frsiz ouldan bir frli qz yaxdr. Yeddisin Glstan oxuyan, yetmiind baa dr. Yeddisind n idi is, yetmiind d odur. Yediyin zn n qalsn, grdyndn dan. Yezidin am getmsi doru oldu. Yeyn bilmz, dorayan bilr. Yeyn qurtard, yalayan qurtarmad. Yeynd eyn, dananda fikirl. Yeyrsn qaz tini, grrsn lzztini. Yeyrsn qvvtin artar, verrsn hrmtin. Yeyrsn qismtindir yemzsn zn bilrsn. Yeyrsn ordan-mordan, ilrsn ordan-burdan, yeyrsn tdnmtdn, ilrsn brkdn-brkdn. Yeyib-iib, dnyadan km kb. Yeyib-iib, zizlri yadna db. Yeyin gedn yol ksmz. Yeyin at zn qam vurdurmaz. Yeyilnim yeyilir, qonam ksl gedir! Yeyirsn? xsty deyrlr.
184
Yek ban faydas yoxdur, iind beyin grk. Yel aparan yelinki, yerd qalan mnimki. Yel bel ss, balta bel kss, vay mnim halma. Yel vurur, alr, yenglr oynayr. Yel qayadan n aparar? Yel snd yellnr, yol grnd yollanar. Yel sib, qoz tklb. Yel il gln, sel il gedr. Yel frd, su kprd. Yel tprn zn tprr. Yemynin maln yeyrlr, lsn d syrlr. Yemkl doymadn, yalamaqla doyajaqsan? Yemyin qulu, ilmyin xstsi olma. Yemyin dad duzdadr, dnyann dad gzd. Yemyin ustas, ilmyin xstsi. Yemyini yalnz yeyn, ykn z qaldrar. Yemlidir saxla, yemli deyil tulla. Yems lli il bsdir. Yemi vaxt xrnn qulaqlar kar olar. Yemlik imi, duz imi, sn d batr, sn d ye. Yemsiz torbaya at glmz. Yer ayrlsayd, yer girrdim! Yer altndan yasa gednlrdndir. Yer byin, yurd xann, il ha xsn jann. Yer var danarlar, yer var sz udarlar. Yer qat, gy qat, hardan oldu, avand? Yer qulaql olar. (Yerin qula var). Yer yarlsa, yer girrm. Yer yiysiz olanda, donuz tpy xar. Yer oturan kii il rflnr. Yerd yatan yumurta, gyd uan qu olar. Yerdn gblk xmayb ki?! Yerdn gy kp dzslr, bir-birin bnd etslr, altdan birini kslr, gl onda gupbultuya bax. Yer vurdun, bama vurdun! Yemmisn qaz tini, n bilrsn lzztini?!
185
Yer dmkl gvhr qiymtdn dmz. Yeriyn at yemini z artrar. Yerin altn da bilir, stn d. Yerim dardr, oynaya bilmirm. Yerin yeddi qatndan keir. Yeriin haram qatma. Yerlr o yerlr, grnmz oldu ellr. Yerli, yersiz sizdn yeyirik. Yersiz gldi, yerli qa. Yetn yetir, yetmyn da atr. Yetim alaan olar. Yetim qzsan, qvrl yat. Yetim yer baxar, rk yaxar. Yetim mal oddan yaman yandrar. (Yetim mal oddur, yandrar). edi: - Mn rk verni! Yetim dedilr: - Kimi sevirsn?
Yetim yd vern ox olar, rk vern az. Yetimi doydur, n olajan dnm. Yetimin az aa atanda, ba daa dyr. Yetimin hamamda anas ox olar. Yetmi qabdan su iib. Yetmi iki drdn su gtirr. Yhr ata yk olmaz. Yhr atn belind hmi qalmaz. Yhr gah atn belind gzr, gah at yiysinin. Yiysi olan eyi qurd yeyr. Yiysin baxarlar, atn nallarlar. Yiysin baxb, mxn alb. Yiysini sevn itin rk verr. Yma dn n xrman almaz. Ylaq biz araya, mlhm qoyaq yaraya. Yrtq byk, yamaq kiik. Yrtj aslan zlmkar ahdan yaxdr. Yrtj qu dimdiyindn bllidir. Yrtj quun tin yemzlr. Yrtj quun mr az olar.
186
Yxl dnya bas mni, gzm grmsin sni. Yxlan aaja balta alan ox olar. Yxlan yxld yerdn qalxar. Yxlan yxlana yolda olar. Yxlana xnjr qaldrmaq namrdlikdir. Yxlan vurmazlar. Yxlann qanlsdr. Yxlann dostu olmaz. Yxlmasa diklmz. Yovan olub arxanda dovan yatnja, pald ol klgnd sr yatsn. Yovan bslmkl mnzar olmaz. Yol st oturmazlar. Yol bilmirsn, yola gl. Yol byyndr, su kiiyin. Yol harams ol, yolda harams olma. Yolda yolda il tn grk, tn olmasa gen grk. Yolda evdn gtr, quu yuvadan. Yolda yolda tan. Yolda yoldadan soruarlar. Yoldan szn inan, znknd dayan. Yoldan qara olsa, yediyin n olar? Yoldan yax olsa, uzun yol yaxn olar. Yoldan mn de, snin kim olduunu deyim. Yol il gedn yorulmaz. Yol yerimkl alnar. Yola bld olan bdrmz. Yola krp sal. Yola xan yolda qalmaz. Yolda yolda, evd qarda. Yoldan qal, yoldadan qalma. Yoldan irli yolda, evdn irli qarda. Yoldan ken yumaq sartdrr. Yoldan xr, yolunu azmr. Yoldan xmaq eyib deyil, yola glmmk eyibdir. Yoldan xsan, eldn xma. Yollar-yamajlar srlrin drnadr. Yol hmi bostan knarndan dmz.
187
Yolsuzu yola tapr. Yolu yaxn yk yngl. Yolu qardala ksrlr, meni miarla. Yolun bo olmasn. Yolunu su il balar. Yoluxda n var, qra n versin. Yolu yolda grk. Yoludan yoluya pay dmz. Yoluya yol grk, qurbaaya gl. Yolulua (dilniliy) gedn torbasnn iynin atar. Yolunu yoldan elmzlr. Yora at da hrdn bdrr. Yoran-dk sz, yoran-dkd qalar. Yoranna bax (gr) ayan uzat. Yorun ey hoa xo glr. Yorulmu ata qam vurarsan, llaq atar. Yorulmu ek mnzili yaxn istr. Yorulmu kz ohonu allahdan istr. Yox yerdn zrail d jan ala bilmz. Yox yerdn istmzlr. Yox olsun yoxsulluq, varla n darlq?! Yoxa qlm ilmz. Yoxa ar yoxdur. Yoxdan allah da bezardr. Yoxdan bir ey xmaz. Yoxdur, janm rahatdr. Yoxsul arpa tapar, saxlamaa yer tapmaz. Yoxsul, oduna da yoxsul, suya da yoxsul? Yoxsul z vilaytind qribdir. Yoxsulluq varllqdan yaxdr. Yoxsulluq il qojalq db bir yer. Yoxsullua dmyn varlln qdrini bilmz. Yoxsulun dili gdk olar. Yoxsulun evind dmir taplmaz, itinin adn gm qoyar. Yoxsulun (yoxun) z qaradr. Yuvan erkk qu tikr. Yorunluu o dnyada alajaqsan.
188
Yuyuju deyr: - Mrdirm, yuyuram, istr l jnnt getsin, istr jhnnm. Yumru qaya, yumru da, kel ba. Yumurta gtirmir, qayanaq istyir. Yumurta toyuun jrimsidir. Yumurtada tk bitmz. Yumurtadan yun qrxr. Yumurtana gr qaqqlda. Yumurtan halqadan keirdir. Yumurtlamad, faln da yedi? Yumurtas trs db. Yumaq dk salan, axrda quru yerd yatar. Yun darayaram klf olar, qz doaram xlf olar. Yunu var, unu yox. Yurddan xsan da, eldn xma. - gzlrin qan glsin. Yurdumun, milltimin a gnn grmynin, baqa bir sz demirm
Yusif bazardr, hr ksin mtah varsa, gtirsin. Yuxar baxb qm eylyinj, aa baxb dm eyl. Yuxar bada yer yoxdur, aa bada oturmur. Yuxar ev baxb, aa evi yxma. Yuxar tprrm b, aa tprrm saqqal. Yuxarda allah, aada sn. Yuxu, yuxu gtirr. Yuxu lmn qardadr. Yuxuda balq grn, yastnn altn yoxlar. Yuxuda gzl grmk yaxdr, oyanmaq olmasayd. Yuxuya etibar yoxdur. Yuxusu ar adamdr. Yuxusunda da grs xeyr jalamaz. Yz biliyin olsa da, bir bilnl dan. Yz bir qoulmaz, bir yz qoular. Yz vur deyndn bir vuran yaxdr. Yz qay bir borju dmz. Yz eitmkdn bir grmk yaxdr. Yz iyn ysan, bir uvalduz olmaz. Yz il grk qanqal otlayasan ki, azn dv azna oxasn.
189
Yz il sel gls ovmaz, bir gn drd gls ovar. Yz ilin ibadtindn bir gnn sxavti. Yz mamaa ylsa, gn doana dr. Yz namrd bir mrd qurban olsun! Yz namrd bir mrdi vz etmz. Yz namrdin ryin dorasan, kasa dolmaz. Yz olsun, dz olsun. Yz l, bir bi. Yz soraqdan birin hay vermir. Yz xlbirlnib bir ldn xajaq. Yyrn bdrr. Yyrn yxlmana baxmaz.
Zalma rhm etmk, mzluma zlm etmkdir. Zalmn zlm yadnda qalmaz. Zalmn mr az olar. Zaman axb gedir, amma hr iini qurtarb getmir. Zaman bir nhrdir axar, durmaz. Zaman zamana uymaz. Zaman il hesablamaq grk. Zaman ker, sz qalar. Zaman pul deyil, onu qaytarmaq olmaz. Zaman sbirlidir. Zahid buraxb mscidi meyxany glmz. Bayqu yaranandan bri viran ndr. Zat qrqdr. Zatna da, sdn d bldm. Zahid mni aldatma, chnnmd od olmaz, onlar ki, yanrlar, odu burdan aparrlar. Zahidin bir barman kssn, dnr haqqdan qaar!. ,Zahirdn batin yol var. Zahiri gzllik mvqqtidir. Zahiri gzl, batini-irkin.
190
Zlzlni grn yanna raz olar. Zman adam deyil. Zman adam yrdir. Zman dyidikc adamlar da dyiir. Zman il hesablamaq grkdir. Zmany uymaq grk. Znburun dvsidir. Zngbar talan deyil ki?!Zr qdrini zrgr bilr. Zr il olan, zor il olmaz. Zrd bzrkdn (ktan toxumundan) ya xardar. Zrr zhrdn ac olar. Zrr oddan yamandr. Zrrdn qorxan dkan amaq. Zrrdn qorxan xeyr grmz. Zrrin bir ba var. Zrrin yarsndan qaytmaq da xeyirdir. Zri d var, zoru da. Zrgr dkannn tozu da qzl olar. Zrl gzllik almaq olmaz. Zrr qdr iman, dnya qdr gnah. Zrurt insana hr eyi yrdr. Zrrc eqi olann dryaca tab grk. Zhr zhri ldrr. Zxirsin (rzan) fikr eylyn peiman olmaz. Zhr glnd ac qaar. Zhmt yemk istmir, amma z yedirdir. Zhmt olan yerd qeybt olmaz. Zhmt-torpaqda, nemt-sfrd. Zhmt kn bal yeyr. Zhmt kmyn rahatln qdrini bilmz. Zhmti mat kr, lzzti damad aparar. Zhmtl yeyiln ac soan, minntl yeyiln baldan irindir. Zhmtsiz i olmaz. Ziyan audan acdr. Zimistan kmyn blbl baharn qdrini bilmz. Zindan olub altda qalmaqdansa, kic ol, std ol. Zindana sbr eylyn, axr taxta xar.
191
Ziry getdin rk gtr, Zirdn xdn ayaq gtr. Zirk qu dimdiyindn tly dr. Zirklik comrdlik gtirr. Zirm sn su verrm, bu gn verrm, sabah verrm, zm billm. Zirni Kirmana aparr. Zopa dorusunu dedirdr. Zor qapdan girnd, dad bacadan xar. Zor il kpk sry getmz. Zor il gzllik olmaz. Zor glnd qanun qaar. Zor oyunu pozur. Zora dalar dayanmaz. Zora xanlarn da borcu var. Zorlu-zorlu, axmaqd, qozdu, vvldn eqi vard indi vurdu soyudu. Zorn tbib olmaz. Zehnim kor olub. Zorla gedn kpk qoyuna fayda vermz.
Zurna grr-zurnaya yapr, df grr-df. Zurnada piro olmaz, bxtin n xsa al. Zurnan versn na lin, gen trfdn pflyr. Zurnann ssi uzaqdan xo glr. Zurna dfli olar. Zurna zorunu pfn verr. Zurna olu zurna olar. Zurnann gz nyin grk?Zlm r dayanb!Zlm yerd qalmaz. Zlm il abad olan, bir gn glr brbad olar. Zlm il brbad olan, dl il abad olar. Zlmt dadr: gtrn d pemandr, gtrmyn d. Zlmn axr olmaz. Znqrovlu dv itmk. Znqrovu piiyin boynuna kim asacaq?
192

Azerbaycan Medeniyetinde Ata-Baba Sozleri

Diunggah oleh

Informasi Dokumen

Hak Cipta

Format Tersedia

Bagikan dokumen Ini

Bagikan atau Tanam Dokumen

Opsi Berbagi

Apakah menurut Anda dokumen ini bermanfaat?

Apakah konten ini tidak pantas?

Hak Cipta:

Format Tersedia

Azerbaycan Medeniyetinde Ata-Baba Sozleri

Diunggah oleh

Hak Cipta:

Format Tersedia

AZRBAYCAN ATA-BABALAR SZLRI MDNIYYTIND

Copyright 2003, hriyar Rhnmayan v Vhid Grusli

Copyright 2003, hriyar Rhnmayan v Vhid Grusli

Copyright 2003, hriyar Rhnmayan v Vhid Grusli

Copyright 2003, hriyar Rhnmayan v Vhid Grusli

Copyright 2003, hriyar Rhnmayan v Vhid Grusli

Copyright 2003, hriyar Rhnmayan v Vhid Grusli

Copyright 2003, hriyar Rhnmayan v Vhid Grusli

Copyright 2003, hriyar Rhnmayan v Vhid Grusli

Copyright 2003, hriyar Rhnmayan v Vhid Grusli

Copyright 2003, hriyar Rhnmayan v Vhid Grusli

Copyright 2003, hriyar Rhnmayan v Vhid Grusli

Copyright 2003, hriyar Rhnmayan v Vhid Grusli

Copyright 2003, hriyar Rhnmayan v Vhid Grusli

Copyright 2003, hriyar Rhnmayan v Vhid Grusli

Copyright 2003, hriyar Rhnmayan v Vhid Grusli

Copyright 2003, hriyar Rhnmayan v Vhid Grusli

Copyright 2003, hriyar Rhnmayan v Vhid Grusli

Copyright 2003, hriyar Rhnmayan v Vhid Grusli

Copyright 2003, hriyar Rhnmayan v Vhid Grusli

Copyright 2003, hriyar Rhnmayan v Vhid Grusli

Copyright 2003, hriyar Rhnmayan v Vhid Grusli

Copyright 2003, hriyar Rhnmayan v Vhid Grusli

Copyright 2003, hriyar Rhnmayan v Vhid Grusli

Boyaq kp deyil ki, salb xardasan.

Copyright 2003, hriyar Rhnmayan v Vhid Grusli

Copyright 2003, hriyar Rhnmayan v Vhid Grusli

Copyright 2003, hriyar Rhnmayan v Vhid Grusli

Copyright 2003, hriyar Rhnmayan v Vhid Grusli

Copyright 2003, hriyar Rhnmayan v Vhid Grusli

Copyright 2003, hriyar Rhnmayan v Vhid Grusli

Copyright 2003, hriyar Rhnmayan v Vhid Grusli

Copyright 2003, hriyar Rhnmayan v Vhid Grusli

Copyright 2003, hriyar Rhnmayan v Vhid Grusli

Copyright 2003, hriyar Rhnmayan v Vhid Grusli

Copyright 2003, hriyar Rhnmayan v Vhid Grusli

Copyright 2003, hriyar Rhnmayan v Vhid Grusli

Copyright 2003, hriyar Rhnmayan v Vhid Grusli

ox ver, az yalvar. ox verdim, dedilr dlidir, az verdim, dedilr xsisdir.

Copyright 2003, hriyar Rhnmayan v Vhid Grusli

Copyright 2003, hriyar Rhnmayan v Vhid Grusli

Copyright 2003, hriyar Rhnmayan v Vhid Grusli

Copyright 2003, hriyar Rhnmayan v Vhid Grusli

Copyright 2003, hriyar Rhnmayan v Vhid Grusli

Copyright 2003, hriyar Rhnmayan v Vhid Grusli

Copyright 2003, hriyar Rhnmayan v Vhid Grusli

Copyright 2003, hriyar Rhnmayan v Vhid Grusli

Copyright 2003, hriyar Rhnmayan v Vhid Grusli

Copyright 2003, hriyar Rhnmayan v Vhid Grusli

Copyright 2003, hriyar Rhnmayan v Vhid Grusli

Dnizd batan saman pndn yapar.

Copyright 2003, hriyar Rhnmayan v Vhid Grusli

Copyright 2003, hriyar Rhnmayan v Vhid Grusli

Copyright 2003, hriyar Rhnmayan v Vhid Grusli

Copyright 2003, hriyar Rhnmayan v Vhid Grusli

Copyright 2003, hriyar Rhnmayan v Vhid Grusli

Copyright 2003, hriyar Rhnmayan v Vhid Grusli

Copyright 2003, hriyar Rhnmayan v Vhid Grusli

Copyright 2003, hriyar Rhnmayan v Vhid Grusli

Copyright 2003, hriyar Rhnmayan v Vhid Grusli

Copyright 2003, hriyar Rhnmayan v Vhid Grusli

Copyright 2003, hriyar Rhnmayan v Vhid Grusli

Copyright 2003, hriyar Rhnmayan v Vhid Grusli

Copyright 2003, hriyar Rhnmayan v Vhid Grusli