IDEOLOGJIA POLITIKE E HISTORIOGRAFISE EUROPIANE

M dat 21-22 shtator 2011, u zhvillua n Tiran Kuvendi i Par mbi Pellazgt. Ishte nj takim n nivel shkencor kushtuar origjins s gjuhs dhe t popullit ton. uditrisht n kt Kuvend munguan n bllok prfaqsuesit e Albanologjis zyrtare, n shenj solidariteti me qndrimin e historiografis zyrtare europiane pr kt tem. Them europiane, duke nnkuptuar edhe at botrore, q e gjen burimin e studimeve t veta historike pr lashtsin n historiografin europiane. Prse historiografia zyrtare europiane nuk e prfshin historin e lasht t arbrve, popullit q para dy-tre shekujve prbnte popullsin m t madhe t Ballkanit, dhe ka luajtur rol shum t rndsishm n perandorit m jetgjata si: at Pellazge, Romake, Bizantine dhe Osmane? Prse nuk msohet n institucionet gjuhsore dhe historike shqiptare dhe ato europiane, vendi i veant i gjuhs shqipe ndr gjuht e lashta dhe roli i saj n deshifrimin e shkrimeve t gurta, toponimeve dhe emertimeve t mitologjis? Mos vall pr faj t mungess s njohurive? Dihet se studime gjuhsore pr gjuhn shqipe, ka pasur q n fillimet e krkimeve t gjuhsis krahasuese (1786) q shnon lindjen e shkencs s gjuhsis indo-gjermane (indo-europiane). Gjithashtu nuk kan munguar pohime, si psh n Nouveau Petit Larousse(Paris 1950, f 1599) se: Trakt e Lasht, Frigt, Lidt, Etruskt, Epirott, Ilirt, Italiott (Sanitt, Oskt etj) dhe shqiptart e sotm jan degt kryesore t Pellazgve.
1

f17 NerminVlora FalaskiProna gjuhsore dhe gjenetike1997.

Apo n Enciklopedin e Madhe Greke (Vell 19 f873) se strgjyshrit e Shqiptarve t sotm, Pellazgt, kan jetuar n pjesn m t madhe t bots q njihej asokohe, duke zhvilluar nj qytetrim shum t rndsishm e duke ngritur vepra me vler t jashtzakonshme(2)2 Zbulimet arkeologjike dhe antropologjike t shek. 20, gjithashtu dshmuan vijueshmrin e pandrprer t arbrve nga PellazgoThrako-Ilirt, n trevat ku gjenden edhe sot e ksaj dite. Tradita gojore , etnografia dhe shum teknika moderne shkencore, kan sjell prova t reja dhe, si shprehet historiani Arif Mati: Dielli nuk mbulohet dot me shosh : Shqiptart jan pasardhsit e fundit t Pellazgve! . Kjo lidhje gjenealogjike e arbrve, q do t zgjeronte dhe pasuronte studimet mbi banort e par europian, n fakt sht anashkaluar nga historiografia zyrtare europiane. Kur shprehem historiografi zyrtare, kam parasysh botimet dhe studimet e Institucioneve t rndsishme historike europiane dhe botrore, botimet enciklopedike t mbas viteve 1950, por sidomos, dhe m e rndsishmja, tekstet msimore n Europ (prfshir ktu edhe ato shqiptare). Vetm periudha e diktaturs enveriane dhe gjakderdhja milosheviiane e fundit t shek. 20, patn fatin t popullarizohen tek lexuesit europian e m gjer. Pr shum shqiptar ky qndrim prbn nj enigm, meqense bhet fjal pr institucionet shkencore. Por duke u njohur me historin e formimit t gjuhve dhe popujve q banojn sot n kontinentin ton, me studimet e fushs s psikologjis (shkencs, q duhet t jet pjes e pandar e studimeve historike), panorama bhet m e qart .
2

f18 N.Vlora

Nj nga dukurit, q i ka lidhur pothuaj t gjith shekujt e historis njerzore, ka qen roli i ORIGJINS (gjenealogjis). Mbretrit, Faraont dhe heronjt e lashtsis, e lidhnin prejardhjen e tyre me perndit. Kjo lidhje fisnore apo administrative (si prfaqsues t tyre n tok) ishte pjes prbrse e sundimit mbi nnshtetasit e vet. Origjina prfaqsonte kshtu , pushtetin dhe frikn (bindjen). Aleksandri i Madh edhe Pirroja, gjithashtu nuk i shptuan ksaj. Origjina hyjnore dhe lidhja me paraardhsit e lasht, shprehej nprmjet simboleve q pasqyroheshin n veshjen, armatimet, bazorelievin mural, besimet, flijimet, etj. Antikiteti i von dhe Mesjeta, gjithashtu u prfshin n ndrtimin e origjins nga fiset dhe heronjt e shquar t Mitologjis homeriane apo grekoromake. Koht moderne (shek 18-19) ,shnuan industrin m t zhvilluar historiko-kulturore t gjetjes s rrnjve t lashta t popujve t sotm europian. Prse ka patur e ka, edhe n ditt e sotme, nj rndsi kaq t madhe pr popujt e sotm dhe udhheqsit e tyre, lidhja me fiset dhe heronjt e antikitetit? Sipas psikologut Marie-Louise von Franz Forma fillestare, ka nj pesh t madhe specifike mbi njeriun pr faktin se, formojn emocionet, kriteret morale dhe mendore, ndikojn n raportet e tij me t tjert, dhe formojn prfundimisht, t gjith fatin e tijTek njeriu, n trurin ton, fillesat mund t veprojn si forca krijuese ose shkatrruese: krijuese kur frymzojn ide t reja, shkatrruese kur ato vet paralizohen duke u shndrruar n paragjykime t ndrgjegjshme, q bllokojn mundsin e zbulimeve t tjera3

f307 Carl Gustav Jung Njeriu dhe simbolet e tij Tea, 2011.

Pikrisht, pr kt rol t rndsishm psikologjik, q luan origjina (n formn e Miteve) dhe simbolet, mbi instiktet (subkoshiencn) e njeriut, sht shfrytzuar pr qllime politike. Visigott, Frankt, Svevt, Gott, Vandalt, Alamant, Saksont, Hunt, Avart, Sllavt, e shum fise t tjera, fillimisht n grupe t vogla lufttarsh t lir, nj pjes t ardhur nga stepat aziatike, mbas betejash t vazhdueshme e kan shtuar popullin e tyre me t mundurit. Ata ndrtuan mbretri ku fliteshin gjuh t ndryshme dhe ku secila bashksi, praktikonte zakone dhe traditat e veta. Nj pjes e ktyre mbretrive mbijetuan, t tjerave siu degjua m emri. Kjo mbijetes, u karakterizua nga przierja, asimilimi apo riformimi i popujve, q filloi nga Antikiteti i von, vijoi me Mesjetn dhe prfundoi prgjithsisht n shek 18-19. Kto mbretri, si ishte rasti i frankve, kur nuk arrinin t paraqitnin origjinn e popujve t tyre drejtprdrejt nga heronjt trojan, ndrfuntin n pjesn m t madhe t rasteve, popujt e tyre n historin greko-romake, mundsisht sa m n lashtsi Ky ves, nuk ishte shpikje e mesjets apo fillimit t kohve moderne. Plini i Vjetr, n veprn e tij Naturalis Historia psh knaqej duke kombinuar pjes t shumta t burimeve, ndrmjet t cilve edhe popuj t zhdukur prej shum kohsh, me grupe etnike t kohs s tij.4 Tregues i origjins s prbashkt e popullit, duhej t ishte gjuha e njsuar, (qllim pothuaj i parealizueshm deri n koht e vona) dhe besimi. P.sh n Europn mesjetare, n mbretrin Prusiane, prve gjermanishtes fliteshin edhe gjasht gjuh t tjera si polonishtja,
4

f61 P.Geary

letonishtja, lusitanishtja, estonishtja. Intelektualt ndrkoh preferonin t flisnin n frngjisht.5 (6) Kurse n Francn e fillimit t shek 20, q kishte kufij politik shekullor dhe ku normat relative pr prdorimin e gjuhs u prpunuan gjat shekujve , vetm 50% te banorve flisnin frngjisht. si gjuh t nns. T tjert flisnin nj shumllojshmri gjuhsh dhe dialektesh romane.6 Pas rnies s Napoleonit, Fuqite e Mdha europiane filluan t mendonin pr Rendin e Ri, hartn e re politike t Europs (Kongresi i Vjens 1815). Mbretrite krkonin krahas supremacis ekonomike dhe ushtarake, edhe at historike. Ndrsa romakt n lashtsi shpallnin se vetm populli i tyre kishte histori, gjermant e shk19 shpreheshin se vetm ata nga t gjith nacionet e tjera t Europs moderne kishin mbetur n vendbanimet e tyre t origjins, t popullit nga rridhnin7 (8) Pr t propaganduar origjinn dhe lidhjen e pandrprer t popullit t tyre me lashtsine, n Europn e shk19, ndrmjet viteve 1876 dhe 1879, u themeluan 250 katedra universitare t filologjis dhe historis8. Ky shekull, shnoi ndrgjegjsimin e politikes pr rolin e madh q luante inteligjenca, pr aritjen e synimeve t tyre ekonomike dhe ushtarake. Ata mbshtetn e financuan studimet dhe botimet e gjuhtarve, folkloristve dhe letrarve. Arsyen e forcs ndikuese, t pasuris historike dhe kulturore tek njeriu, na e sqaron psikologjia. Figura e shquar e ksaj fushe, Karl G.Jung shprehet se
5 6

f38 P.Geary f 45 P.Geary,po aty. 7 f39,40 P.Geary 8 f44 P.Geary, po aty

Njeriu domosdoshmrisht ka nevoj pr ide dhe rregulla t prgjithshme, q i japin kuptim jets s tij dhe q e lejojn t prcaktoj vendin e tij n shoqri. Kur sht i bindur se ato kan nj kuptim ,ai gjen forca t prballoj situata nga m t jashtzakonshme ; n rast t kundrt, ay e ndjen veten t mposhtur, kur n kulmin e fatkeqsis sht i detyruar t pranoj prfshirjen n nj ngjarje pa kuptim9. Historiani Patrick Geary pohon se jan pikrisht dukurit e natyrs mendore q nga ekstremizmi fetar, deri tek ideologjia politike- q kan mbjell numrin m t madh t viktimave n histori, me prjashtim t kolers.10

Nje nga faqjet e ndikimit nxits t origjins, sht edhe formimi i ndjenjs s krenaris. Tek arbrit, ajo qe nj ndjenj pozitive , mbshtetse dhe drejtuese n veprimtarin e tyre. N takimin me Papa Piun II, Sknderbeu, q kishte vajtur pr t krkuar ndihmn e princave dhe Kishs katolike, ju drejtohet me krenari T part tan kan qen epirot nga t cilt ka dal Pirroja me namn thn se Arbri sht pjes e Maqedonis, ather t part tan i pranon edhe m fisnik, sepse ata nn Aleksandrin, u futn gjer n Indi.11 Ideologjia q e udhhoqi kt proces t gjat historik (t formimit t popujve t sotm) qe e drejta e fitimtarit. Kshtu, me t drejtn e pushtuesit justifikohej do pretendim territorial, i trashgimis s origjins, t pasuris kulturore, arkeologjike, historike etj, deri edhe

-f70 Carl Gustav Jung Njeriu dhe simbolet e tij Tea, 2011 )- f32 P.Geary.Il mito delle nazioni. Carocci 2009 11 - f 35 Dhimitr Pilika Pellazget origjina jon e mohuar
10

ajo gjuhsore. Kshtu psh, gjuha kishtare sllave e ndrtuar nga Cirili dhe Metodi n shk 11, u quajt gjuh ilire (Illyrika lingua). Kjo e drejt, sipas historianit P.J.Geary, sht ligjruar: n shek 1 pr gjermant, shek 5 pr frankt, shek 6 dhe 7 pr kroatet (fiset sllave-shn im) ,shek 9-10 per hungarezt(dhe) ka prcaktuar njher e prgjithmon kufijt gjeografik t pronsis ligjore.12 N ditt e sotme, historiografia zyrtare europiane (dhe ajo shqiptare) i ka mbushur tekstet shkollore dhe studimore me perndi, fise, heronj dhe materiale arkeologjike t lashtsis s hershme, me prcaktimin si greke, megjithse as vete Homeri nuk i prmend aspak Helent as si popull grek dhe as si komb grek.13 Pr t gjith kta popuj, pr t cilt na sht thn se jan n zanafill t grekve, asnj dokument antik nuk jep ndonj shpjegim t sakt dhe t besueshm14

Edhe objektet arkeologjike dhe ndrtimore t popujve pellazg , emrtohen si dshmi t autoktonis apo pasuris kombtare t popujve sllav, kur dihet historikisht ardhja e ktyre fiseve n Europn lindore dhe m von, n Ballkan, n periudhn Bizantine . Pr rrjedhoj, kan hyr n fondin e trashgimis historike serbe, Manastiri i Shnjtorve Mihail dhe Gabriel megjithse materialet arkeologjike tregojn se sht ndrtuar mbi nj kish t mome dardane t periudhs s antikitetit t von . Kjo dukuri vrehet edhe pr kisha dhe manastire t mome si, Kisha dhe Manastiri i Deanit, Graanics, Shnjtorve Mihal dhe Gabriel n rrethin e
12 13

- f28 P.Geary - f232 Arif Mati Shqipria, Odisea e nje populli parahelen Plejad,2007. 14 - f363 Arif Mati Mikenet=Pellazget Plejad, 2008.

Prizrenit, Kisha e Zojs Pren n Prizren, komplesi i Patriarkans s Pejs, Kisha e Shn Shtjefnit n Mitrovic dhe deri m sot, nga studiues serioz ,askush nuk e mohon faktin se kishat dhe manastiret n fjal jan ndrtuar, rindrtuar apo meremetuar mbi themelet e monumenteve t mome ( Jahja Draolli Monumentet e Kultit gjat Mesjets n Kosov). Ktu nuk duhen fajsuar vetm pseudo-historia serbe apo greke, por edhe gjunjzimi prpara historiografis zyrtare europiane, edhe kur ka fakte q pohojn t kundrtn, si dhe mungesa e botimeve historike t popullit ton n gjuht e huaja, nga ana e institucioneve shqiptare Albanologjike. Ideologjia politike agresive, e bazuar tek rizbulimi i origjins, ju dha jet programeve pr rifitimin e s drejts historike me ann e dhuns.

Nj nga faqjet m t errta t ksaj ideologjie, shprehet n teorin e racs superiore q e ktheu popullin gjerman n nj mekanizm t verbr, pr pushtime dhe krime njerzore. Kjo ideologji e kishte zanafilln n fund t shk 15, kur intelektualt gjerman u mrekulluan me tiparet e fiseve gjermanike, t prshkruara nga Taciti (historian latin v.120, n shkrimet e t cilit kishte deformime t historis). Botimet e intelektualve t shk18,19 mbi historin e popujve gjermano-fols, q prfshinte pothuaj pjesn m t madhe t Europs, ligjruan te drejtn historike pr rifitimin e territoreve te humbura. N shk 21, kjo e drejt historike pr pronsi, pasqyrohet tek pretendimi pr djepin e srbve, Kosovn (Shqipria Veri-Lindore) dhe vorio-epirin e grekve pr Shqiprin Jugore.

Historia ka dshmuar se, studiuesit, u kan paraprir politikave agresive t qeveritarve t tyre. Kjo dukuri dshmohet n tekstet shkollore t shtetit grek, ku nxnsit msojn pr jugun autokton grek t pushtuar nga shqiptart . Ky frymzim historik ndez subkoshiencn e popullsis greke dhe t rinis ushtarake , thirrjet e s cils n parakalimet e tyre, nuk kan asnj dallim nga histerizmat e rinis hitleriane te viteve 40. Shprthime t natyrs naziste ,shqiptart n krematorium!, q ushtuan n rrugt e Shkupit n demonstratat e vitit 1997, vazhdojn edhe sot t nxiten nga rrethet studimore historike maqedonase me botimin e Enciklopedis s Maqedonis (2009). Sipas saj, shqiptart nuk jan autokton por t ardhur tinz kryesisht pas shk 16 dhe masivisht pas shek 18. Ky botim i Akademis maqedonase (e redaktuar edhe nga disa antishqiptar) na sjell ndrmend faktin se si n vitet 30 t shek 20, elita intelektuale serbe tubohej n Klubin kulturor serb n Beograd, t drejtuar nga Slobodan Jovanovi profesor i s drejts s shtetit n Fakultetin e Drejtsis (Beograd). Sipas ksaj elite t shkolls serbe, shqiptart nuk ishin komb, por mysliman, mbetje apo mbeturin turke n BallkanMe 1986 akademikt srbe nxorn nj memorandum q parashikonte rikthimin n kohn e karagjorgjevivepr t kishin punuar tet akademikt m t njohur midis tyre edhe Ludomir Tadi, babai i kryetarit t tanishm t Srbise ,Boris Tadiit15 Megjith djersn e derdhur nga akademikt pr bazn historike t pretendimeve territoriale, politikant e sotm serb, u detyruan t pranojn se qllimi i tyre sht q t marrin 20 pr qind t toks s saj, n veri ( t Kosovs-shn im), nj tok e pasur me minerale

15

- Xhelal Zeneli Deshmi e nj ideologjie antihistorike

dhe burime ujore. Deklarata u b nga kreu i delegacionit serb pr negociatat me Kosovn, Borisllav Stefanovi .16 Si prfundim : Popullsit fitimtare t kontinentit europian, q gjat rrjedhs s kohrave u trazuan, u asimiliuan apo mbidominuan, n mbretrit shum-etnike q krijuan, kan prthithur bashk me kulturn materiale dhe shpirtrore t popujve t mundur, edhe historin e tyre. Historiografia zyrtare europiane, q e ndrtoi origjinn e saj mbi historin e qytetrimit grekoromak, nuk dshiron t dal e vrteta historike e popujve autokton me rrnje mijravjeare. Lind pyetja, se si kombi arbr mundi ti shptoj asimilimit t plot apo przierjes me popujt e tjer ? Kjo mrekulli, si e emrtojn studiuesit, ka arsyet e veta historike, q krkon trajtim n nj material tjetr.

Problemi i ORIGJINS n ditt e sotme e gjen shprehjen e vet n debatin : kombsi-identitet nacional. Prse disa nga analistt tan, kmbngulin se identiteti nacional nnkupton kombsin? Pikrisht pr ti hapur rrugn zhdukjes s kombit shqiptar dhe pr t mbuluar t vrtetn historike se : Historia e formimit t popujve t sotm europian, sht e ndryshme nga historia e formimit t popullsis s sotme shqiptare dhe arbreshe . Sot emrtimi kombsi prdoret saktsisht tek arbrit, ndrsa popullsit e sotme europiane, me t drejt e prcaktojn veten me identitet nacional dhe jo bashksi etnike franceze, gjermane, angleze, bullgare, serbe, maqedonase, greke, etj, sepse historikisht nuk jan t tilla. Kt fakt e pohojn edhe

16

- Bota&Rajoni , Shtator 13th, 2011 panorama

studiuesit, duke e lidhur krijimin e identitetit nacional me shekullin18-19. Ndryshimi sht thelbsor sepse: E para (kombsia, etnia) lidhet me vijueshmrin mijravjeare t popullit n trevat ku gjndet edhe sot e ksaj dite, me gjuhn, traditat kulturore, zakonore dhe simbolet e njjta, pavarsisht ndryshimit t kushteve historike. Historiant i prcaktojn kta popuj si identitete natyrale apo biologjike. T dytt,identitetet nacionale, lidhen me ligjet, fen, klasn shoqrore dhe vijn kufitare mbretrore apo perandorake , t ndryshueshme sipas kushteve historike, e pr rrjedhoj sht nj identitet jo i qndrueshm, sht nj identitet ligjor apo konstitucional. Ky dallim pr prcaktimin e popujve, njihej q n lashtsi. Sipas historianit Patrick J.Geary , Bibla njeh dy modele t popujve: I pari, i mbiquajtur goyim (prkthyer etni, gjini) sht biologjik. Modeli tjetr i popullit sht lam (prkthyer popull) q sht populli i Izraelit, nj bashksi konstitucionale. Populus romanus, n dallim nga popujt e huaj ishte i vetmi q kishte nj histori. Kjo histori ishte ajo e lindjes s popullit romak, i kuptuar si nj bashksi njerzish q pranonin t njjtin ligj. Nuk bhej fjal pr nj bashksi t origjins, gjeografike, t kulturs, gjuhs apo traditave.17 Ndrsa romak u mbiquajtn ata q pranonin ligjet e Roms, izraelit apo popull i Zotit , emrtoheshin t gjith ata q pranonin Marrveshjen e lidhur n malin Sinai. T dy kto bashksi, populli i Izraelit dhe populli romak , jan prcaktuar n mnyre kostitucionele dhe jo biologjike.18 Me synimin pr t krijuar n shk 21 nj komb t ri (nj praktik e ndjekur edhe m par n Ballkanin e shk19 me kombin malazez,
17 18

- f62, 65 P.Geary Il mito delle nazioni Carocci,2009. - f65 P.Geary

bullgar dhe m 45 at maqedon) , disa intelektual shqiptar (analfabet t historis), doln me propozimin donkishotesk, pr t krijuar nj komb kosovar. Mbrapa ktyre ideve, t hedhura n masmedia, fshihej n fakt, synimi politik pr t tjetrsuar kombin shqiptar, n popull kostitucional kosovar, t pagzuar me simbolet e BE-s (flamurin blu me yje t verdh) dhe momentin historik t Marrveshjes s Ahtisarit . Historija e ktij populli kostitucional e shkruar sipas modelit biblik dhe romak, do t plqehej dhe do bhej e pranueshme nga Politika dhe Historiografija Europiane.

Fitimi i s drejts s qytetaris t historis s Kombit Arbr dhe gjuhs s tij, n Historiografin zyrtare Europiane dhe at Botrore, do t ishte shprehje e demokratizimit t ksaj shkence dhe lirimit nga prdorimi i saj politik. Do t shnonte njkohsisht edhe t drejtn e qytetaris pr shkencn e Pellazgologjis, e cila dshmon mbijetesn e popullit t par europian, nprmjet gjuhs, traditave kulturore dhe simboleve t shqiptarve. Por veanrisht, mbijetesn e tiparit m thelbsor t strgjyshrve t tyre : Dshirn pr t jetuar T LIR, N TOKN E TYRE.