jymodkv 1370
twGJ 2 trSwf 6
yifv,fjyifxJarsmygaeaom jrefrmig;zrf;orm;ESpfOD;udk
iSuf-uD;ESpfaumifu tpmtHItoufu,f
jrefrmEdkifiHtwGif; wdkif;&if;ol
tdENd,a&eHukr`%D Essar u ppfawGjrdK‹e,fwGif trsdK;orD;rsm;ta&; ydkrdkus,fjyGefpGm
v,fodrf;jyD; a&eHwl;&efpwif vkyfaqmifrnf
aumhpfbmZmaxmifwGif tdrfjyefcGifhr&bJ 2 ESpfausmf-um oHCmhoydwfaumfrDwDtzGJ‹u
armifopfatmif (ed&Oö&m)
30? 12? 08
vGwf7ufaph jrefrmhtusOf;
ao;bJ jzpfaeonf[k axmif
tmPmydkifwOD;u ajymonf/
b*Fvma'hcsf tpdk;&tae
rIrsdK;pHkESifh tzrf;cHae&jyD; trsm;
pkrSm w&m;r0if cdk;0ifrIaMumifh
jzpfonf/
ppfawGwGif pmrsm;jzef‹
jzifh jrefrmEdkifiHaxmifom;rsm; b*Fvma'hcsfEdkifiHwGif jrefrm jzpfaew,f/ 'gaMumifh oHCmh
vufrcHojzifh tdrfrjyefEdkifbJ twGuf EdkifiHawmfbwf*surfs EdkifiH om;axmifom;ta&t oydwfaumfrDwDu oHCmawmf
b*Fvma'hcsfEdkifiH aumhpfbmZm ES p f p Of tyd k u k e f u scH a e&jyD ; wGufrSm ,cktcg wzefjyefwdk; awG &J&ifhzdkUvdkw,fqdkjyD; pm
axmifwGif aexdkifae&onfrSm axmifxJwGifvnf; ae&mxdk if xkwf&wmjzpfw,fvdkU OD;Zif;
2ESpfausmf&SdaejyDjzpfonf/ cif; rvHkavmufojzifh jrefrm aMumif; axmifowif;&yfuGuf ,lqygw,f}[k ajymonf/
jrefrmEdkdifiHrS tusOf;om; axmifom;rsm;udk ae&yfwkdif; t& od&onf/ ppfawG oHCmhoydwfaumfrD
jynfodkU tjrefqHk;jyefydkU&ef vdk vGwf&ufaph jrefrmEdkifiHom; wDrS xkwfa0aom ausnmcsuf
&ef 2006ckESpfuwnf;u jrefrm vm;aeonf[k od&onf/ rsm;udk jyefydkUvdkaMumif; b*Fvm wGif etz ppftpdk;&\vuf
EdkifiHe,fpyf teD;wGifwnf&Sdaom b*Fvma'hcsfEdkifiH aumhpf tmPmyd k i f r sm;u quf o G , f atmufwGif Ak'¨bmomrSm nId;
aumhpfbmZmaxmifodkU b*Fvm bmZmûrdUaxmifwGif jrefrmEdkifiHrS wdkif; armifawm v0uESifh ppf EGrf;aejyD; jynfolrsm;rSmvnf;
tpdk;&rS ydkUaqmifxm;cJhonf/ axmifom; 400 eD;yg;&SdjyD; xdkt tmPmydkifrsm;u ppfaq;&ef vdk zdESdyfcHae&aMumif;? odkUtwGuf
odkUaomfvnf; jrefrmppf xJwGifvGwf&ufaphaeol axmif ao;aMumif;ajymjyD; vufcH&ef omoemESifhjynfoludk Munfhoifh
tpdk;&rS vufcH&efjiif;y,fo tjrJjiif;qdkavh&SdaMumif; od& aMumif;? etzrS ay;aom
jzifh ,cktcsdefxd jrefrmEdkfifiHodkU jrefrmEdkifiHom; axmifom; onf/ vmbfvmbtay: om,mae
jyefvnfydkUaqmifEdkifjcif; r&Sd rsm;rSm b*Fvma'hcsfEdkifiHwGif jypf MuvQif ,aeU omoemrSm t
ed&Oö&mowif; oif;aewmawG&Sdaeawmh ckvdk aygpm; etz omoemomjzpf
rif;atmif (ed&dOö&m) axmufyHha&; 828 ESifh yvuf0tajcpdkuf 289 OD;armifrQu wjcm;oufaoESpf vdkufygvmjyD; t&dkufcH&ol OD; od&onf/
08? 01? 09 wyf & if ; tygt0if wjcm;wyf & if ; rsm;ud k v nf ; OD;ESifhtwl e,fajr&Jpcef;wGif armifrQESifh oufaotjzpf vdkuf odkUtwGuf OD;cifarmifvSrSm
&ckdifjynfe,f ausmufawmfûrdUe,f ûydif;acsmif; aemufxyf cGJa0ay;&ef taemufydkif;wdkif;rS pDpOf wdkifMum;&efoGm;a&mufpOf a'o ygaqmif&Gufol 2 OD;udkygzrf;qD; ppfawG&Sd t&m&Sdrsm;tMum;wGif
wmrHteD;&Sd a'ocH&ckdifawmifolv,form;rsm; aeaMumif; ppfwyfESifheD;pyfaom owif;&yfuGuf tmPmydkif axmufvSrf;a&;ppf onf[k od7onf/ MoZmtmPm MuD;rm;olwOD;
ydkifqdkifaom v,fajr{u 1000 cefUudk ppfwyfrS wcku az:jyonf/ wyfESifh yl;aygif;jyD; tqdkyg&yf OD;cifarmifvSrSm csrf;om jzpfaejyD; jynfe,f&Jrª;MuD;rSm
odrf;,ljyD; aEGpyg;pdkufysdK;aeaMumif; owif;&&Sd ûydif;acsmif;a&avSmifwmrH pDrHudef;tm; pwif uGuftwGif; Adkvfusaeol tD aom pD;yGg;a&;orm;wOD;jzpfjyD; vnf; tqdkyg OD;cifarmifvS\
onf/ wnfaqmufpOfu a'otwGif; jynfolrsm; aEG qwfESifhtmvDqdkolu aemufu ppfawGûrdU&Sd t&m&SdMuD;rsm;tm; wdkufwGef;csuft& OD;armifrQESifh
a'ocHjynfolwOD;u ] vGefcJhwJhv 20 &uf pyg;pdkufysdK;Edkif&eftwGuf wnfaqmufjcif;jzpfonf vdkufvmjyD; &cdkifawG ukvm; vHk;udk tdwfxJwGifxnfhxm;Edkif oufaotjzpf vdkufygvmolESpf
avmufu olwdkU pyg;pdkufysdK;zdkU pwifcJhygw,f/ [kqdkum teD;tem;&Sdaus;&Gmrsm;rS jynfolrsm;tm; awGudkcsaejyD[k atmfvdkufojzifh oljzpfonf[k od&onf/ OD;udk aemufydkif;wGif owday;jyD;
tcktcg ppfawGuvmwJh wyf&if;awGa&m? w twif;t"r® vkyftm;ay;apcdkif;cJhonf/ &yfuGuftwGif;rS rlqvifbm OD;cifarmifvSrSm xdkuJhodkU jyefvTwfay;cJhaomfvnf; &JtzGJU
jcm;wyf&if;awGyg v,fxGef,ufaeMuygjyD}[k a&avSmifjyD;pD;oGm;jyD;aemuf jynfolrsm;rSm a& om0if 100 cefUxGufvmjyD; OD; ppfawGûrd rS t&m&SdMuD;rsm;udk u w&m;pG J q d k & ef cG i f h rûycJ h
ajymonf/ avSmifqnfrSa&udk oHk;cGifhr&onfhtjyif v,fajr armifrQESifh oufaotjzpf vdkuf tdwfuyfxJ xnfhxm;Edkifojzifh aMumif ; od & onf / tvm;wl
tqdkyg jynfolrsm;xHrS avsmfaMu;aiG wpHkw rsm;udkyg ppfwyftwGuf odrf;ydkufcHae&ojzifh ygvmolESpfOD;udk 0dkif;&dkufMuonf jynfolvkyftm;jzifh wnfaqmuf tDqwfudkvnf; aemufydkif;wGif
&mray;bJ odrf;ydkufaomv,fajrrsm;udk ausmuf &ckdifv,form;rsm;rSm txl; epfemaeMu&aMumif; [k od&onf/ xm;aom ppfawG atmif'dkif &JtzGJUuaiG,ljyD; vTwfay;vdkuf
awmftajcpdkuf wyf&if;rsm;omru ppfawGwyf od&Sd&onf/ tqdkygowif;aMumifh e,f ykZGefuef? ppfawG om;owfvdkif onf[k od&onf/
b*Fvma'hcsf tpdk;&opfu
ZEé0g&Dv 10&ufaeUu xkwf
az:ajymMum;onf/
tqdkygajymqdkcsufudk EdkifiH
ojzifh jyóemrSm ajyvnfoGm;
cJhonf/
olu b*Fvma'hcsfEdkifiH ppf
jrefrmEdkifiHtwGif; wdkif;&if;ol
waumif;qdyfurf;udk toHk;ûyjyD;
EdkifiHjcm;ay:vpDrsm;udk &Sif;vif;
ajymMum;&mwGif tdrfeD;csif;Ekdif
iHrsm;ESifh a&jyifydkifeuf owf
jcm;a&;&m0efMuD; [mqefrmrGwf
u ppf w aumif ; avqd y f t
a&mufwGif owif;axmufrsm;
tdE´d,EdkifiH ta&SUajrmufjynf
e,f ckepfjynfe,fESifh w&kwf
EdkifiHodkU ukefoG,frIvrf;aMumif;
trsdK;orD;rsm;ta&; ydkrdkus,fjyGefpGm vkyfaqmifrnf
rSwfa&;udpöESifh ukefoG,fa&; udk xkwfaz:ajymqdkvdkufjcif;jzpf
csJUxGifa&;rSm vuf&Sdtpdk;&opf owif;eJUrD'D,muGef,uf ajymonf/ nDnGwfrIu vdktyfw,f? usr
wdk;jrSifha&;udpö&yfonf xdyfwef; onf/ wdkU yef;wdkifa&muf&SdzdkUtwGuf
rS pOf ; pm;vQuf & S d a eaMumif ; 20? 01? 09 jrefrmEdkifiHtwGif; e,f
OD;pm;ay; vkyfief;jzpfaMumif; b*Fvma'hcsfEdkifiH taejzifh aum? qdkawmh usrwdkU vkyfae
xkwfaz:ajymMum;cJhonf/ jrefrmEdkifiHtwGif;&Sd wdkif; ajra'oaygif;pHk&Sd trsdK;orD;tzGJU
&if;oltrsdK;orD;rsm;tay: trsdK; wJh vkyfaqmifrIuvnf; pnf;vHk;
rsm;onf wdkif;&if;oltrsdK;orD; nDnTwfrIeJU 'Drdkua&pD&&SdzdkUt
orD;tcGifhta&; csdK;azgufcH&rI?
ppftpdk;&wyfrawmfESifh &Srf;jynfawmifydkif;wyfrawmf tMurf;zufcH&rIrsm;tm; urÇmh
ukvor*¾ESifh EdkifiHwumu ydkrdk
rsm;tm; udk,fpm;ûyonfh tzGJU
wzG J U csif ; pD r S rd r d o uf q d k i f & m
wGuf vkyfaqmifaew,f? tJ'D
awmh pnf;vHk;nDnTwfrS&r,f?
a'otvdkuf vkyfudkifaqmif&Guf tJ'D ,HkMunfcsufaMumifhrdkUvdk
wdkufyGJoHk;MudrfjzpfyGg; od&Sdatmif t"duxm; aqmif
&Gufrnf[k yOörtMudrfajrmuf
rIrsm;? jzpfysufcJhrIrsm;udk tcsuf
tvuf&SmazGpkaqmif;jyD; wifjy
usrwdkUawGu 'D pnf;vHk;nDnTwf
rIudkûyduGJaprJh vkyf&yfawGudk tm;
nDvmcHtjyD;wGif trsdK;orD;rsm; rnf[k ¤if;uajymonf/ ay;axmufcHrSm r[kwfbl;aygh
ed&Oö&mowif; tzGJUcsKyf (jrefrmEdkifiH)u xkwfjyef jrefrmppftpdk;& wdkif;&if;ol aemf? yl;aygif; aqmuf&GufoGm;
ppftpdk;&wyfrawmfESifh &Srf; onf/ trsdK;orD;rsm;tay: vlUtcGifh rSmvJ r[kwfbl;/}
jynf awmifydkif;wyfrawmfESifh topf a&G;cs,fwifajrSmufcH ta&;csdK;azgufjcif;? vdifydkif;qdkif trsdK;orD;rsm; tzGJUcsKyf (jref
&aom trsdK;orD;rsm;tzGJUcsKyf &mtMurf;zufjcif;? usm;? rcGJjcm; rmEdkifiH) yOörtMudrf nDvmcHudk
wvwnf;wGif wdkufyGJokH;Mudrf
(jrefrmEdkifiH)\ taxGaxGtwGif; quf q H j cif ; ? vl u k e f u l ; jcif ; 2009 ckkESpf ZEé0g&Dv 15 &uf
jzpfyGg; cJhaMumif; od&Sd&onf/ aeUrS 17 &ufaeUxd usif;ycJhJjyD;?
a&;rª; avG;at;eef;u ]tzGJYcsKyf ponfh trsdK;orD;tcGifhta&; csdK;
ppfyGJ jzpfyGg;yHk;ESifhywfouf trsdK;orD;tzGJU(12)zGJUrS tzGJU0if
taeESifh wckvHk; wpHkvHk;taeeJU azgufcH&rIrsm;udk wm0ef,l ajz
jyD; &Srf;jynfawmifydkif;wyfrawmf &Sif;Edkifjcif;r&SdyJ qufvufusL; pk p k a ygif ; (55)OD ; wuf a &muf
tzGJU ajyma&;qdkcGifh&Sdol pdkif; vkyfay;Edkifwmu owif;tcsuf
vGefvQuf&Sdonf[k axmufjy aqG;aEG;um twGif;a&;rª;tzGUJ0if
qd k i f ; rd P f ; u ,ck u J h o d k U ajym tvufawG tukefvHk; pkaqmif; (3)OD;udk a&G;cs,fwifajrSmufcJh
ajymqdkxm;onf/
onf/ jyD;vdkU&Sd&if EdkifiHwumudk xdk; onf?
jrefrmEdkifiH 'Drdkua&pD&&Sd
]tckv 12 &ufaeUu &Srf; azgufjyD; UN udk a&mufatmif a&;twGufwdkufyGJ0if&mü twdkuf trsdK;orD;rsm;tzGJUcsKyf (jref
jynfwyfrawmfeJU etzbufu owif; tcsuftvufawGuae tcHtiftm;pkMum;wGif pnf;vHk; rmEdkifiH)udk b*Fvma'h&Sf? tdEd´,
cv& 64wyfeJY yifvHku cr& wqifh tzGJUcsKyftaeeJU o,f nDnTwfrIvdktyfonf[k avG; ESifhxdkif;EdkifiH tajcpdkuf jrefrm
53 wyfu ppfaMumif;? vlOD;a& aqmifay;wJh[mrsdK;ayghaemf/ 'D at;eef;u ajymonf/ EdkifiHrS trsdK;orD;tzGJUpkpkaygif;
50 avmufeJU usaemfwdkU&JUwyf
&Srf;wdkif;&if;om;rsm;tcGifhta&;twGuf wdkufyGJ0ifaeaom &Srf;jynfawmifydkif; wyfrawmfom;rsm; pnf;&Hk;vIHUaqmfa&;awG vkyfoGm; ]'Drdkua&pD tiftm;pkawG (12)zG U J j zif h 1999 ck E S p f
[m rdkif;udkifûrdU&JU awmifbufrSm wdkU&JUwyfawGuvnf; tjrJwrf; ,ckuJhokdU rMumcP &Srf; wJh[mrsdK;awGaygh? tJ'g tzGJU0if Mum;rSma&m? 'DtwdkuftcHtif 'DZbFmv(9)&ufaeUwGif zGJpnf;
xdyfwdkufwdk;yD; wdkufyGJjzpfyg uif;vSnfhaeawmh awmxJrSm jynfe,fxJwGif wdkufyGJrsm;jzpfyGg; awGeJU wGJjyD;awmhvkyfr,f}[k tm;pkawGMum;rSma&m pnf;vHk; cJhonf/
w,f/ 'DvtwGif;rSbJ olwdkU oG m ;jyD ; awmh yuf y if ; wd k ; wJ h aejcif;rSm jrefrmppftpdk;&u
wyfawGeJU [dkykef;e,fajrxJrSm wdkufyGJyHkpHrsdK;jzpfygw,f/ usaemf olwdkUpdwfêudufûyvkyfrnfh 2010
wMudrf? yifvHke,fxJrSwMudrf wdkUae&mudkvmyD;awmh xdk;ppf a&G;aumufyGJtwGuf jyifqif
pkpkaygif; oHk;Mudrfjzpfygw,f/}[k qifwJhoabmrsdK; r&Sdao;ygbl;} aejcif;vnf;jzpfonf/
ajymonf/ [k ajymonf/ &Srf;jynf awmifydkif;tzGJUrSm
,ckuJhodkU &Srf;jynfawmif ZEé0g&Dv 12 &uf rdkif;udkif 1995 ckESpfwGif jrefrmppftpdk;
ydkif;wyfrawmfESifh jrefrmppftpdk; ûrdUtaemufbufwGif jzpfyGg;cJh &xH vufeufcscJUaom bdef;bk
&wyfrawmfwdkU wdkufyGJjzpfyGg; aomwdkufyGJwGif jrefrmppftpdk; &if cGefqmtzGJUrS cGJxGufcJhonfh
&jcif;rSm jrefrmppftpdk;&bufrS &wyf u wyf o m;wa,muf tzGJUjzpfonfhtjyif jrefrmppf
wrif xdk;ppfqifwdkufcdkufjcif; usqHk;um 5 a,muf'Pf&m tpdk;&ESifh typftcwf&yfpJa&;
r[kwfaMumif; olu tckvdk &&SdoGm;jyD; &Srf;jynfawmifydkif; oabmwl vufrSwfa&;xdk;xm;
qufajymonf/ wyfrawmfrS wyfom;wa,muf aom tzGJUr[kwfbJ &Srf;wdkif;
] olwdkU ppfaMumif;uawmh tenf ; i,f 'Pf & m&&S d o G m ; &if;om; tcGifhta&;twGuf
tjrJwrf;vmaeusyg? usaemf aMumif; oluajymonf/ wdkufyGJ0ifaeaom tzGJUjzpfonf/
pmrsufESm 6
u|efawmf&dkU edefxdkifa& &cdkifjynf vD&dkufcHxm;&a& tdrfydkif&SifeefU twl vm;zdkUvJ pa&pa& tm;vHk;aom tvS t ywd ysuf p D ; qH k ; &I H ; zd k U pG m ud k vmEdkifyga&/ jrefrmEdkifiHrSm tMuD;rm;
e,fa& jrDay:jrDatmuf tzdk;wef wlvdkU cdkif;Edkif;ajymqdk&pGmjzpfyga&/ tcsuftvufwdudk xnfhoGif;pOf;pm; aMumufjyDf;au olUjynfwGif;rSm a&um qHk; &Dtm;vQyfppf xkwfvkyfawedef&m
obm0 oH,HZmwd ayg<u,f0a&ydkif ,if;ydkif &cdkifjynfu tzdk;wef jrDay:jrD oH k ; oyf z d k U vd k y ga&/ Ed k i f i H w d k i f ; Ed k i f i H wmMuD;wdudk rwnfaqmufbJ jrefrm pGm u,m;jynfe,f avmyDwrSm &Sdau
&cdkifvlrsdK;twGuf vdktyfaw vlUtoHk; atmuf ypönf;wdudk etz ppftkyfpku wdkif;rSm ,if;ydkif MuD;rm;a& &Dumwm EdkifiHu etz ppftpdk;&eefUaygif;Asm vnf;oGifh u,m;jynfolwd &D;tm;
taqmif ypönf;ypö,wdudk xkwfvkyf xkwf,la&mif;csedefpGmudk ydkif&Sif tppf MuD;wdudk wnfaqmufau t&IH;eefU oHvGifjrpfaMumif;wavsmuf a&um vQyfppf tvHktavmuf&&Sdjcif; r&Sdyg/
yD;edkifa& &DcH jrDcH aumif;wd uaumif; trSefjzpfaw &cdkifom;&dkUu wckacs tjrwf? tusdK;eefUtjypfudk xnfhxGuf wmMuD;wd wnfaqmufedefpGmudk Munfh t*kaemufxuf etz ppftpdk;&u
trsm;MuD;&Sdyga&/ ,if;tjyif obm0 vnf; rajymEdkifbJ jzpfedefa&tcsdefrSm pOf;pm;jyD;rS wnfaqmufvkyfaqmifpGm auodEdkifyga&/ t*k usaemf&dkUEdkifiHu &mwm;xm;a& &Dtm;vQyfppf xkwfvkyf
u vufaqmifyD;xm;a& jrpfacsmif; t*kwcg etz ppftpdk;&u &cdkifjynf udk wDGU&yga&/ t*k etzu &cdkifjynf etz ppftpdk;&awmhcg wdkif;jynf zdkUedef&m 2ck &cdkifjynfrSm &Sdedefa&vdkU
tif;tdkif a&wHcGefwdvnf; tvGef xJu &Dtm;vQpfppf xkwfvkyfzdkUtwGuf e,f t wG i f ; rS m wnf a qmuf e d e f a & aemifa&;twGuf wckacsvnf; rpOf; xkwfaz:ajymqdkxm;yga&/ ,if;&Sifhu
aygrsm;yga&/ ,auvnf;oGifh usaemf &DFumwmMuD;wd wnfaqmufvmpGmudk oHwGJûrdUe,fu olaX;acsmif;eefU trf; pm;yg/ xif&mpdkif;jyD;au vkyfcsifydkif av;ûrdUeefU pdkif;wif&DwHcGef&dkU jzpfuwf
&dkU &cdkiftrsdK;om;&dkUa& rdrdedefxdkif&m wGDUjrifvm&yga&? ,if;tjcDtedefrSm acsmif;&dkUrSm wnfaqmufedefa& a&wm vkyfedefyga&/ txl;ojzifh usaemf&dkU yga&/ av;ûrdUjrpfu rDum0yf 500
eDjrDuxGufaw obm0 oH,HZmw vnf; usaemf&dkU trsdK;om;wdtedefeefU MuD;wdudk etz ppftpkd;&a& ,if;ydkif &cdkifjynfrSmqdkau wjcm;a'owdxuf xkwfvkyfEdkifzdkU tedeftxm;rSm&SdjyD;au
ypönf;wdudk wckacsudkvnf; ydkifqdkifcGifh rdrd&dkU\ oabmxm;tjrifudk wckydkif tbufbufu avhvmwdkif;wmrIwd ydkqdk;a&vdkUqdkau rSm;zdkUrxifyg/ t*k pdkif;wifuawmhcg 76 rDum0yfavmuf
xkwf,loHk;pGJcGifhr&a&ydkif toHk;csydkif vnf; wifjyajymqdkydkifcGifhr&/ aqG;aEG; wckacsvnf;rvkyfcyg/ ,if;tjyif wnfaqmufedefa& oHwGJ olaX;acsmif; xkwfvkyfEdkifzdkUvdkU od&yga&/ ,if;pDrH
cGifhvnf; r&&Sdyg/ ,if;twGufeefU us cGifhvnf;r&yg/ trSeftm;jzifhqdkau a'ocHjynfolwdeefU wdkifyifaqG;aEG; eefU trf;acsmif; &Dumwmwdudkvnf; udef;wdudkawmhcg t*ktcsdefxd wnf
aemf&dkUvlrsdK;wda& atedefUtjcDteDrSm tqd k y g &D u mwmMuD ; wd wnf rIwdudkvnf; vkyfaqmifca&vdkUvnf; usaemf&dkUwd\oabmxm;udk wckvnf; aqmufrl r&Sdodrfha&twGufeefU aemuf
ZmeefUwledefyga&vJqdkau tdrfwtdrf aqmufawedef&mrSm tqdkyga'orSm rMum;&yg/ t*k ,if;acsmif;wdudk ydwf rrD;rjref;bJ vkyfcsifydkifvkyfedefyga&/ xyf ESpfaygif;20 avmufMumEdkifyg
rSm wa,mufwnf;edefxdkifa& vD&dkuf edefxdkifa& a'ocHjynfolwd oabm Asm &Dtm;vQyfppf xkwfvkyfzdkUysifedef ,if;tjyif olaX;acsmif; &Dtm;vQyfppf odrfha&/ ,if;twGufeefU &cdkifjynfe,f
edefa& vlwa,muftjzpfeefU wledefyg xm;udk &,lzdkU tvGefvdktyfvSyga&/ a&twGufeefU ,if;jrpfacsmif;udkrSDjyD; rDum0yf 110 xkwfvkyfEdkifzdkU? trf; zGHUûzd;wdk;wufa&;twGuf etz ppftpdk;
a&? vD&dkufedefa&vlpGm rdrdtdrfxJu wdkif;jynf wdk;wufa&;twGuf &Dtm; vkyfudkif &SmazGpm;aomufedefuwfaw acsmif; 10 rDum0yf xkwfvkyfEdkifzdkU &u olaX;acsmif;eefU trf;&Dtm;
tkef;yifutkef;oD;udk wjcm;tdrfuvl vQyfppf"gwftm;xkwfvkyfzdkU wmwmrH jynf o l w d b 0 Zmtwd k i f ; twmxd qdkAsm etzu tmabmiftm&if; vQyf p pf x k w f v k y f a &; pD r H u d e f ; wd u d k
vmvdkUqGwfpGmudk jrifauvnf; xjyD; MuD;wd wnfaqmufpGma& a,bl,s xdcdkufvm;EdkifzdkUvJqdkpGmudk wa,muf oefoefeefU ajymqdkedefauvnf;oGifh wnfaqmufedefa&vdkU tmabmiftm
au rwm;Edkifyg? tdrfrSm&Sda& acgif;rdk; tm;jzifh aumif;a&vdkU ajymEdkifau acsvnf ; twd t usrajymEd k i f y g/ xdk&Dumwdu xGuf&Sdvma& &Dtm; &if;oefoefeefU edefpOfajymqdkedefau
u oHjzLwdudkcGmvdkU ,lvm;pGmudk jrif vnf; ,if;aemufuG,fysufpD; qHk;&IH; a,bl,s ûcHiHkajym&zdkUqdkau &Dumwm vQyfppfu &cdkifjynfolwdtwGuf jzpfzdkU vnf;oGifh &cdkifjynfe,ftwGif; aemuf
auvnf; wckacsvnf; rajymedkifyg/ rlwd Zmavmuftwdkif;twmxd MuD; MuD;wnfaqmufau qHk;&IH;epfemrlwd vdkU wxpfcs ajymqdkarQmfvifhvdkUr&yg/ xyf ESpfaygif; 10 ESpftwGif; vQyf
tdrfwdkifudk EIwfjyD;,lauawmifrS ajym MuD;rm;rm; &Sda&vnf;qdkpGmudk xnfh tMuD;tus,f &Sda&twGufeefU urÇm trf;acsmif;rSm wnfaqmufedefa& &D ppfrD; xdefxdefvif;p&m taMumif;r&Sd
EdkifzdkUtedeftxm;r&Sdyg/ t*kvnf; &cdkif oGif;pOf;pm;zdkU vdktyfyga&/ txl;ojzifh ay:rSm wdkif;jynftrsm;pkpGm &Dumwm tm;vQyfppfuawmhcg taemufydkif; yg/ t*k wnfaqmufedefa& &Dtm;
trsdK;om;wdtedefeefU etz ppftkyfpk &Dumwm wnfaqmufaw jrpfacsmif; MuD;wnfaqmufAsm vQyfppf"gwftm; wdkif; ppfXmecsKyfeefU ,if;teD;tem;u vQyfppfwdaMumifh &cdkifom;&dkUtedefeefU
u &cdkifjynfe,fuxGufaw obm0 wavsmufrSm aygufa&mufedefa& opf xkwfvkyfpGmudk txl; a&Smif&Sm;uwf ppfwyfwdtwGufjzpfjyD;au &cdkifjynf tusdK;r&Sda&tjyif ydkvdkU&m 'ku©a&muf
oH,HZmwwdudk xkwf,ljyD;au EdkifiH awmMuD;wd Zmavmufxd ysufpD;vm; yga&/ rjzpfomrS&m wnfaqmuf olwdtwGuf wnfaqmufpGm r[kwf zdkU tjcDteD&Sdyga&vdkU &DG;om;wifjy&if;
wumudk a&mif;pm;edefpGmudk jrifedef zdkUvJ? &DxJrSm usifvnf usufpm;edef uwfpGmudk wDGU&yga&? txl;ojzifh qdkpGmuawmh aocsmyga&/ oHwGJrSm aqmif;yg;udk tqHk;owfvdkufyga&/
od e d e f a uvnf ; oG i f h wck a csvnf ; a& &DowÅ0gwd Zmtwdkif;twmxd usaemf&dkeefU tdrfem;yg;acs xdkif;EdkifiHudk wnfaqmufedefa& &Dtm;vQyfppfu
rajymEdkif rqdkEdkif a'twdkif; xdkifjyD; oDMuDysufpDvm;zdkUvJ? ,if;jrpfacsmif;rSm MunfhEdkifyga&/ xdkif;EdkifiHrSm &Dtm; vnf ; &cd k i f j ynf e ,f a jrmuf y d k i f ; xd (usef;rm csrf;omuwfygpD?)
au Munffhedefuwf&pGmjzpfyga&/ ,if; wnf&Sdedefa& &GmwdeefU ,if;vlxk\ vQyfppfxkwfvkyfzdkUedef&mwd trsm;t a&mufvmp&mr&Sdyg/ ,if;teD;w0dkuf
twGuf a'edefU &cdkiftrsdK;om;&dkUb0a& &yfwnfaexdkif&D;udk Zmavmuf xdcdkuf jym;&Sdauvnf; obm0ywf0ef;usif u ûrdUwdeefU {&m0wDwdkif;twGuf jzpf
t,f'Dwmtmabmf
acwfuay;tyfaomwm0efudk
ausyGef&efvdk
tarSmifwGif;xJu &cdkifjynftwGuf jAdwdoQe,fcsJU t*Fvdyftpdk;&onf &cdkifjynfudk ESpfaygif; 100 &mausmf zdeSdyf
aoG;pkwf cs,fvS,f pdk;rdk; tkyfcsKyfcJhonf/ t*Fvdyfonf &cdkifvlrsdK;wdkUESifh bmom
jrefrmhvGwfvyfa&;tay: &ckdifacgif;aqmifrsm;tjrif
2009 (2) &ckdifjynftrsdK;om;nDnGwfa&;
ygwDrS taxGaxGtwGif;a&;rª; cdkifyef;
atmifudk qufvufar;jref;&m olu-
jrefrmhvGwfvyfa&;&wmudk wdkwdkeJU
ajym&r,fqdk&if zqyvtzGJUcsKyfudk
ckESpf ZEé0g&Dv 4 jynfolw&yfvHk;u axmufcHvdkufjyD;
&ufaeUonf 61ESpfajrmuf jrefrmhvGwf wdkif;&if;om;awGtygt0if jynfolw
jAdwdoQvufatmufu vGwfvyf
a&;&&SdzdkUtwGuf MudK;pm;wJhtcgrSmawmh
&ckdiftygt0if tm;vHk;aomwdkif;&if;
om;awG[m xdkvlrsdK;awGeJUoufqdkifwJh
tESpfom&jynfhpHkwJh vGwfvyfa&;udk
arQmfvifhjyD; MudK;pm;cJhMuwmjzpfygw,f/
1948 ck jAdwdoQvufatmufu jrefrm
ppftm&SifatmufrSm uRef awmfwdkU
uRefjyKcHae&ygw,f/ ckvdk uRefawmfwdkU
vlrsdK;awGufdk ppftm Pm&SifawGu
qufvufjyD; uRefûytkyf csKyfaer,f
qdk&if uRefawmfwdkUu &Edkif wJh
enf;vrf;awGudk toHk;ûyjyD; wdkufcdkuf
oGm;&ygvdrfhr,f/ ,ck&&Sdxm;wJh jrefrmh
vyfa&;aeUjzpfonf/ jrefrmEdkifiH vGwf &yfvHk;u yl;aygif;vdkufwJhtwGuf zq EdkifiH vGwfvyfa&;&&SdvmjyD;wJhaemuf vGwfvyfa&;[m Armwckwnf; wkdufyGJ
vyfa&;ESifhywfoufaom tcrf;tem; ydkif;rSmawmh jrefrmEdkifiHudk aoewfjy 0ifjyD; &,lxm;wJh vGwfvyfa&;r[kwf
rsm;udk jynfwGif;wGifaomfvnf;aumif;? tk y f c sKyf a ewJ h ppf t mPm&S i f w pk u ygbl;/ uRefawmfwdkU &ckdifawG&Jh touf
jynfywGifaomfvnf;aumif; &ckdiftrsdK; tusdK;cHpm;zdkUtwGufom tJ'DvGwfvyf aoG;acR;rsm;pGmudkvnf; ay;qyfwdkufyGJ
om; wpHkwOD;urQ todtrSwfûy usif; a&;[m &&SdoGm;wmjzpfw,fvdkU usr 0if &,lxm;wJhtwGuf Arm ppftm
ycJhonfudkrawGU&ay/ odkUtwGuf eD; taeeJ U oH k ; oyf y gw,f / tJ ' D t wG u f &ckdifjynfvGwfvyfa&;tiftm;pk Pm&Sifvlwpk\ jc,fvS,fxm;wJh vGwf
pyf&m &cdkiftrsdK;om;acgif;aqmifrsm; usr ajymcsifwmu vGwfvyfa&;aeU taxGaxGtwGif;a&;rª; vyfa&;udk twkta,mifvGwfvyfa&;
tm; jrefrmhvGwfvyfa&;ESifhywfoufjyD; [m txl;ojzifh ajym&r,fqdk&if &cdkif OD;cdkifay:vif;
vdkUom jrifygw,f/ 'DvGwfvyfa&;udk
ol wdkUtjrif? olwdkUoabmxm;udk ar; vlrsdK;twGuf ydkjyD;awmh tESpfom&rJhae 'DuaeU jrefrmEdkifiHrSm ûyvkyfusif; uRefawmfwdkUtodtrSwfrûyygbl;/ 'DaeU
jref;&m--- w,fvdkU usrtaeeJUajymcsifygw,f/ yaewJh 61 ESpfajrmuf vGwfvyfa&; jrefrmEdkifiHvGwfvyfa&;udk uRefawmfwdkU
tJ'DtwGuf usrtaeeJU tm; aeUtcrf ; tem;eJ U ywf o uf j yD ; awmh
IFAtaejzifh vHk;0uefUuGufqefUusif
(1) &ckdifjynf trsdK;om;aumifpD vHk;aomwdkif;&if;om;awGudk ajymcsif uRefawmfwdkU &ckdifjynfvGwfvyfa&;
ygw,f/
twGif;a&;rª; OD;armifarmifu-- wmu t"dyÜg,f&SdwJhvGwfvyfa&;udk & tiftm;pk&Jh oabmxm;tjrifudk ajym
&ckdifjynftrsdK;om;nDnGwfa&;ygwD ,lzdkU&eftwGuf txl;vIyf&Sm;rIwckudk &r,fqdk&if uRefawmfwdkUawG[m jref
taxGaxGtwGif;a&;rª; tm;vHk;pkaygif;jyD;awmh rjzpfrae t rmEdkifiH vGwfvyfa&;&&SdzdkUtwGuf jref (5)&cdkifjynfvHk;qdkif&m ausmif;om;
cdkifyef;atmifudk aumiftxnfaz:oifhw,fvdkU usr rmEdkifiHw&yfvHk;rSm&SdaeMuwJh wdkif;&if; ESifhvli,frsm;tpnf;t&Hk;rS wGJbuf
zqyvtzG J U csKyf t aeeJ U e,f taeeJU ajymcsifygw,f/ om;vkyfom;jynfoltaygif;wdkU touf twGif;a&;rª; udkausmfjrifhudk qufvuf
csJUjAdwdoQ vufatmufu vGwfvyfa&; aoG;acR;awGudkay;tyfjyD; zufqpfawG ar;jref;&m olu ---
&,l EdkifcJhwm jzpfygw,f/ zqyv (4) &ckdifjynfvGwfvyfa&; tif udka&m? e,fcsJUjAdwdoQudka&m wdkufyGJ0if
tzG J U csKyf [ m wd k i f ; jynf wd k ; wuf tm;pk taxGaxGtwGif;a&;rª; cdkif cJhMuygw,f/ tckvdk wdkif;&if;om;rsm;
a&;twGuf wzufrS Mud;pm;aeovdk ay:vif ; tm; quf v uf a r;jref ; &m tpHktvif Armtygt0if jynfolw&yf
wd k i f ; &if ; om;awG t wG u f tcG i f h olu --- vHk;wdkU\ toufaoG;acR;awGeJU &if;ESD;
ta&;&&SdzdkU jyifqifaewJh tcsdefrSm jyD;awmh &&SdvmwJhvGwfvyfa&;\ tqD
wdkif;&if;om;awGudk ArmeJU wef;wl tESpft&omawGudk Arm ppftmPm&Sif
rxm;vdkwJh Armppfwyfu 1962 ck vlwpkuom cHpm;ae&jyD;awmh usef
rwfv 2&ufaeUrSm wdkif;jynftmPm wdkif;&if;om; vkyfom;jynfolrsm;t
&cdkifjynftrsdK;om;aumifpD twGif;a&;rª; udk odrf;, loGm;cJhygw,f/ ppftmPm aeeJU wcsyfwjym;rS vGwfvyfa&;\ t
OD;armifarmif odrf;jyD;aemufydkif; jynfolw&yfvHk;? ESpfom&udk 'DaeUxd cHpm;ydkifcGifhr&&Sdyg/
jrefrmhvGwfvyfa&;[m 1948 ckESpf wdkif;&if;om; vlrsdK;aygif;pHkw&yfvHk; tJ'DtwGuf 'DuaeU vGwfvyfa&;aeU
rSm jAdwdoQqDu jrefrmjynfvGwfvyf vGwfvyfa&;r&vdkufbJ vGwfvyfa&;udk udk etz ppftmPm&SifawGu ûyvkyf
a&;&&SdcJhygw,f/ 'DvGwfvyfa&;&wJh ,aeUxdwdkif qHk;&IH;cHaeMu&ygw,f/ usif;yaeayr,fhvnf; uRefawmfwdkU
ae&mrS ,aeUxd jrefrmhvGwfvyfa&; ppftmPm&SifawGaMumifh 'DuaeU &cdkifom;awGtygt0if jrefrmjynfolw
&cdkifjynfvHk;qdkif&m ausmif;om;ESifhvli,frsm;tpnf;t&Hk;
t&omud k jynf o l v l x k a wG a ygh a emf jynfolvlxkw&yfvHk; ydkifqdkifwJhvGwf &yfvHk;twGuf bmrStusdK;r&&Sdyg/ tJ'D wGJbuftwGif;a&;rª; udkausmfjrifh
vyfa&;[m ppftmPm&SifwpkqDudkom twGuf 'DaeUxd ArmppftmPm&Sif
txl;ojzifh ArmvlxkawGtygt0if jrefrmhvGwfvyfa&;qdkwm wdkif;&if;
a&muf&SdoGm;cJhw,f/ 'Dawmh jynfolw vlwpkwdkU\ jc,fvS,frIatmufrSm wdkif;
wdkif;&if;om; jynfolvlxktm;vHk;u om;vl r sd K ;awG t wG u f r [k w f b J ppf
&yfvHk;u 0dkif;0ef;jyD;awmh ppftmPm&Sif &if;om;jynfolw&yfvHk; cHpm;aeMu&jyD;
wpHkw&m rcHpm;&ao;ovdk wpHkw&m udk wdkufcdkufzdkUvdkygw,f/ qHk;&HI;oGm;wJh olwdkU&Jh vuf0g;MuD;tkyfjyD; zdESdyftkyfcsKyf tkyfpktwGufomjzpfw,fvdkU uRefawmf
rQvnf; tusdK;r&Sdbl;/ cktcgrSm tusdK; vGwfvyfa&;udk jyef,lr,fqdk&if t*F aerIudk cHpm;aeMu&ygw,f/ taeeJUoHk;oyfygw,f/ jrefrmhvGwfvyf
r&SdwJhtjyif ppftmPm&SifawG&Jh zdESdyfrI vdyfudk uRefawmfwdkUwdkufcdkufcJhovdkrsdK; Armppftkyfpk[m wdkif;&if;om;awG a&;&wJhtcsdefu pwifjyD;awmh wdkif;&if;
awGudkcHaeMu&w,f/ ppftmPm&Sif jynfolw&yfvHk;pkaygif;jyD; jyefvnfwdkuf udkomru ArmvlrsdK;awGudkyg jc,f om;awGtaeeJU vGwfvyfa&;\t&om
awGuvnf; ppftmPm&SifpepfwnfjrJ ckduf&r,fvdkU uRefawmfajymcsifygw,f/ vS,faoG;pkyfaewmawGudk 2007 ck
udk 'DaeUtxd tjynfht0 rcHpm;&ao;
atmifvkyfxm;jyD; ppftkyfpktwGufom a&T0ga&mif ta&;tcif;udkaomfvnf;
(3) &ckdiftrsdK;orD;rsm; tpnf; aumif ; ? &S p f a v;vH k ; ta&;tcif ; ud k bl;vdkUoHk;oyfygw,f/ wdkif;&if;om;
vGwfvyfa&;udk tusdK;&Sdaeatmif vkyf
t&Hk;OuúXapmjr&mZmvif;udk qufvuf aomfvnf;aumif;? ausmif;olvlxk t acgif;aqmifawGtaeeJU wef;wla&;udk
aewmudkawGU&ygw,f/ 'gaMumifh ,
aeUtzdkU &&Sdxm;wJh jrefrmjynfvGwfvyf ar; Munfh&m olru--- a&;tcif;awGudkaomfvnf;aumif; jyef tajccHwJh yifvHkpmcsKyfudk csKyfqdkjyD;
a&;[m jrefrmjynfolawG&JU vGwfvyf vnf a wG ; Munf h & if oabmayguf y g Armacgif;aqmifawGtaeeJU yl;aygif;jyD;
a&;jzpfayr,fhvnf; jrefrmjynfolvlxk vdrfhr,f/ ck ppftmPm&Sifwpk usif;y awmh vGwfvyfa&;udk &,lcJhMuw,f/
aewJh vGwfvyfa&;aeU[m twkt vGwfvyfa&;&&SdjyD; odyfrMumcifrSmbJ
twGufr[kwfbJ ArmjynfudktkyfcsKyf
a,mif vGwfvyfa&;aeUomjzpfygw,f/ Armacgif;aqmifawGqDrSm yifvHkpmcsKyf
aewJh tkyfcsKyfol vlwef;pm;wpkt
jynfol w&yfvHk;udkaomfvnf;aumif;?
wGufom jzpfaeygw,f/ [m opömazgufjcif;udk cHvdkuf&ygw,f/
wdkif;&if;om; w&yfvHk;udkaomfvnf;
'gaMumif h wk d i f ; &if ; om;jynf o l aumif;? udk,fpm;ûywJh vGwfvyfa&;aeU ,cktcsdefxd Armppftkyfpku jref
aygif;pHktaeeJU ,aeY vGwfvyfa&;r&Sd r[kwfbl;/ odkUtwGufaMumifh uRef rmEdkifiHudk tmPmwckwnf;udk csKyfudkif
bl;? vGwfvyfa&;udk t&,lr,fqdk&if awmfwdkU[m vuf&Sdûyvkyfusif;yaewJh jyD ; awmh wjcm;wd k i f ; &if ; om;awG u d k
awmh Armwdkif;&if;om;awGtygt0if ppftmPm&Sifwpk\ vGwfvyfa&;aeUudk ESdyfuGyf zdESdyftkyfcsKyfaewmawGukd uRef
wdkif;&if;om;vlrsdK;aygif;pHk nDnGwfrI uRefawmfwdkU IFAtaejzifh vHk;0vufrcH awmfwdkUawGUae&ygw,f/ wjcm;wdkif;
ûyvkyfEdkifzdkUvdktyfw,f/ 'DaeU Armu Edkifyg/ vHk;0(vHk;0) uefUuGufqefUusifyg &if;om;a'oawGrSm Armppfwyfu vlU
wrsdK;? csif;uwrsdK;? u&ifwzHk uGJjym; w,f/ tcGifhta&; csdK;azgufrItrsdK;rsdK; usL;
aer,fqdk&if ppftkyfpktwGuf ta&; uRefawmfwdkY &ckdifjynfolw&yfvHk;
vGefaewmudk uRefawmfwdkU awGUaeMu
om tcGifhomrItaetxm;rSm &SdjyD; &ckdiftrsdK;orD;rsm; tpnf;t&Hk;OuúX [m 1146 ckESpfuwnf;u Armbk&if&Jh
&ygw,f/ 'DvGwfvyfa&;[m wjcm;
awmh wdkif;&if;om;rsm;eJU jynfolvlxk a':apmjr&mZmvif; rw&m; usL;ausmfodrf;ydkufjyD;wJhaemuf
usrtaeeJ U jrif w muawmh ydkif;rSm uRefoabmufb0eJU aexdkif wdkif;&if;om;rsm;twGufr[kwfbJ Arm
twGuf tcGifhromonfhtaetxm;rSm wdkif;&if;om;awGtwGufom jzpfw,f
vGwfvyfa&;aeUqdkayr,fhvnf; &cdkif vmcJh&wm ESpfaygif;200 ausmf&Sdvm
jzpfaeygw,f/ 'gaMumifh wdkif;&if;om; vdkU oHk;oyfygw,f/
tygt0if ucsif? u&if? u,m;? csif;? cJhjyD;jzpfygw,f/ odkUaomfvnf; 'DaeU xd
aygif;pHk pnf;vHk;nDnGwfa&;&SdzdkU tvGef &Srf;? rGef pwJhwdkif;&if;om;awGtwGuf jrefrmEdkifiHxJrSm aexdkifMuwJh wjcm;
ta&;MuD; ygw,f/ bmrSt"dyÜg,fr&Sdbl;vdkU uRefrajymcsif wdkif;&if; om;tm;vHk;eJUtwl Arm
&efukefûrdU&Sd vGwfvyfa&;ausmufwdkif
ygw,f/
aqmif;yg;u¾ pmrsufESm 13
jynfol‹bufu&yfwnfaomq&m0ef-uD;
(odk‹)
a'gufwmapmjratmif
]vlwdkU\ yifyef;qif;&J aoma&m 'Drdkua&pDtzJGUcsKyfonf q&mMuD;\
*gonf vlUt&G,fMuD;\ oufwrf;ESifh pGrf;aqmifcsufrsm;aMumifh &ckdifjynf
trQ tdkrif;vSavjyD;jzpfaom emwm e,f&Sd rJqE´e,f (11)ckwGif tEdkif&&Sd
&Snfa&m*gMuD;wyg;om jzpfavonf/ cJhjyD; jrefrmwEkdifiHvHk;wGif rJqE´e,fajr
xdka&m*gonf (96)yg;aom a&m*g pm wwd,trsm;qHk; tEdkif&EkdifiHa&;ygwD
&if;wGifryg0ifacs/ xkdodkUp&if;xJrS y,f jzpfvmcJhonf/ q&mMuD;\ZeD;rSm a':
xm;cJhjcif;onf rnfonfhaq;orm; apmwifjzpfjyD; om;orD;(5)OD; xGef;um;
urS ukpm;Edkifjcif;r&Sdawmhí vufvTwf cJhygonf/
xm;cJhaomaMumifhvnf; jzpfwef&m
onf}[k eHrnfausmf pma&;q&mMuD; jrefrmEdkifiH\tESpf(20)Mum EdkifiH
Aef;armfwifatmifu ol\ ]a'gufwm a&; rkefwdkif;Mum;uyJhudkif&Sif
vGrf;a0}trnf&Sd 0w¦KxJwGif a&;om;cJh
onf/ &Spfav;vHk;jynfolU ta&;awmf
aq;ynm&Sifrsm;onf olwdkU\ yHkMuD; jzpfyGg;jyD;aemuf wkdif;jynfwGif
jzLpifaom apwemarwÅmwdkUudk t&if; ygwDrsm;pGm awmfvSefa&; EdkifiHa&;
cHí vlom;rsm;\ usef;rma&;udk apmifh tzGJUtpnf;rsm;pGm ay:xGef;cJhygonf/
a&Smufay;cJhMuonfudk tm;vHk;todyif xkdftzGJUtpnf;tm;vHk;wGif ta&;yg
jzpfonf/ q&m0efrsm;onf usaemfwdkU aom EdkifiHa&;tzGJUtpnf;tm;vHk; pk
todkif;t0ef;wGif av;pm;*kPf,ltyf pnf ; xm;aom jynf o l U vG w f a wmf
aom yk*¾dKvfrsm;tjzpf tpOfojzifh &Sd ud k , f p m;ûyaumf r wD j zpf \ / jynf o l U
ESifhcJhonf/ vlwOD;csif;pD\ usef;rm vTwfawmfudk,fpm;ûyaumfrwDudk urÇmh
a&;udk apmifha&SmufumuG,fay;aom ukvor*¾uvnf; todtrSwfûyxm;
q&m0efrsm;&SdouJhodkU aq;xkd;tyfudk
onf/ ,if;aumfrwDwGif vlxkacgif;
udkifí vlwOD;csif;pD\usef;rma&;udk
aqmif a':atmifqef;pkMunftygt0if
ukoay;jcif;xuf wdkif;jynfwckvHk;wGif
wkdif;&if;om; tzGJUtpnf;rsm;rS trSef
usa&mufaeaom 'ku©rsm;udkukpm;&ef
wu,f pGefUvTwftepfemcH0Hhaom xl;
aq;xkd;tyfudkcsum jynfolbufrS
cRefxufjrufaom acgif;aqmifrsm;ESifh
&yfwnf wdkufyGJ0ifcJhaomq&m0efrsm;
ylaygif;zGJUpnf;xm;aomaMumifh ,if;
vnf; rsm;pGm&SdcJhavonf/ txif;&Sm;
aumfrwDonf wkdif;jynftwGuf t
qHk;yk*¾dKvfum; urÇmt0Srf;rS vli,ft
rsm;tm;av;pm;Muaom ]a'gufwm vGefta&;MuD;aom tzGJUtpnf;jzpf
acs*dkAm;&m;}jzpf\/ odkUaomf vli,f ovkd ppftmPm&Sifrsm;twGufvnf;
trsm;pkum; acs*dkAm;&m;onf aq;xkd; ûzdcGif;&ef tcuftcJqHk;aom aumfrwD
tyfudkcsí aoewfudkifum vlrsm;pGm\ w&yfjzpfavonf/ taMumif;rlum;
vGwfajrmufa&;twGuf wkdufyGJ0ifcJhol yg0ifaeaom acgif;aqmiftm;vHk;
q&m0efwOD;jzpfonf qdkjcif;udkrlum; onf wkdif;jynfESifhvlrsdK;twGuf t&m
odolenf;vSayonf/ olwkdUodxm; q&mMuD; a'gufwm apmjratmif &mudk tyfESif;xm;aom EdkifiHa&;orm;
onfum; tm;uszG,f&m awmfvSefa&; MuD;rsm;\ qHk&yfjzpfaomaMumifhyif/
orm;[líom/ tvm;wl aoewfudk atmifjrifcJhonf/ qufvufjyD; 1943 &Sifrsm; zvS,faom tpDtpOft& ûrdU rJqE´e,ftrSwf(1)rS ckdifvHkrJ xkdUaMumifh a'gufwmOD;apmjratmif
rudkifaomfvnf; ,HkMunfcsufvufeuf ckESpfwGif tdEd´,EdkifiH bHkabûrdUü tar&duefEdkifiHwGif (2)vESifh jAdwdef 17322rJ (wpfaomif;ckESpfaxmifoHk;&m onf jrefrmEdkifiH. tESpf(20)Mum EkdifiH
udkudkifpGJum "g;udk"g;csif; wkwfudkwkwf aq;ynmudk (4)ESpfMumoifMum;cJh&m EdkfifiHwGif(3)ywf avhvmcGifh&cJhonf/ ESpfq,fhESpfrJ) &&Sdum pkpkaygif;rJ &mckdif a&;rkefwdkif;Mum;u yJhudkif&SifwOD;vnf;
csif; wdkufckduf&aom vuf&Hk;&nfwdkuf trfbDbDtufpf(bHkab) udk&&SdcJhonf/ 1972 ckESpfwGif w&kyfjynfolUor®w EIef; 62 'or 09&mckdifEIef;jzifh jynf jzpfayonf/
yGJxuf trsm;jynfoltwGuf rdrdwdkU 1947 ckESpfrSpí EdkifiH0efxrf; EkdifiH\ zdwfMum;csuft& yg&*lrsm; olUvTwfawmf trwftjzpf a&G;cs,f udkvdkeDuRefb0rS vGwfajrmufa&;
udk,fusdK;udk vHk;0riJhuGufbJ ydkíjyif; tjzpf (2)ESpfxrf;aqmifcJhí jAdwdefEdkifiH tzGJUudk OD;aqmifí &ufowÅ(3)ywf wifajrSmufjcif;cHcJh&onf/ twGuf jrefrmhEdkifiHa&;rsufpdudk pwif
xefaom ]ESvHk;&nfwkdufyGJ}wGif a&ukef wGif (4)ESpfMum vufawGUtrlxrf;&if; oGm;a&mufavhvmcJhonf/ 1978 ckESpf 1998 ckESpf Mo*kwfv(21)&uf zGifhvSpfay;cJhol q&mawmf toQif
a&crf; pD;csif;xdk;0Hhaom q&m0efMuD; aq;ynmoifMum;cJh&mrS bJGUvGef 'Dyvkd wm0efrsm;rS tjidrf;pm;,ljyD;aemuf aeUwGif wdkif;&if;om;vlrsdK;pk EdkifiHa&; OD;OwÅr arG;zGg;oefUpif&majr? tmPm
rsm;vnf; ay:xGef;cJhzl;avjyD/ ,if;xJ rm 'DpDtdyfcsfbGJU vef'efESifh tufzftm&f 1979 ckESpfrS 1982 ckESpftxd a[mif ygwD acgif ; aqmif w pf O D ; jzpf o l &Sifrsm;udk qefUusifawmfvSef&mwGif
wGif q&mMuD; a'gufwmapmjratmif pDyDbJGUESifh *vyfpudk yg&*lbJGU toD;oD; aumif&Sd aq;&Hk;MuD;ESpfckwGif oGm; q&mMuD; a'gufwmOD;apmjratmiftm; ESvHk;aoG; apG;apG;eDaom &ckdifjynfrS
onf wOD;tygt0ifjzpfayonf/ udk&&SdcJhonf/ a'gufwmOD;apmjratmif a&muftrIxrf;cJhonf/ 1982 ckESpfwGif ppftpdk;&rS (3)ESpfausmfMum zrf;qD; acwfopf awmfvSefa&;orkdif;wGif t
onf 1954 ckESpfwGif EdkifiH0efxrf;? EdkifiHjcm;rSjyefa&mufvmjyD; &efukefûrdU&Sd xdef;odrf;xm;cJhygonf/ 1998 ckESpf a&;ygaomwm0efrsm;udk rdrdbmom
a'gufwmapmjratmif\ 1955 ckESpfrS 1963 ckESpftxd rEÅav; A[efûrdUe,f ZD0dw'geoHCmhaq;&HkESifh pufwbFmv(27)&ufaeU &ufpGJjzifh wm0efay;um xrf;&GufcJhMuaom ol&J
tw¦KyÜw¦dtusOf; c&dkif q&m0efMuD;? aq;&HktkyfMuD;? o oDv&Sifrsm;aq;&HkwGif apwemh orm; jynf o l U vT w f a wmf ud k , f p m;ûyaumf aumif;taygif;udk xm0pOf OD;nGwf
rm;awmfMuD;ESifh rEÅav;aq;wuúodkvf awmfMuD;tjzpf wm0efxrf;aqmifcJh rwDrS a'gufwmOD;apmjratmiftm; ouJhodkU rdrd\ aemufqHk;xGufoufxd
a'gufwmapmjratmiftm; &ckdif aq;ynmXmerª;? 1975 ckESpfrS 1978 onf/ jynfholUvTwfawmf OuúXtjzpf a&G; ,HkMunfcsufudk jrJjrHpGmqkyfudkifum
jynf &ckdifûrdUa[mif; ajrmufOD;ûrdUwGif ckESpftxd &dkx&Dtoif; rEÅav;XmecJG q&mMuD; a'gufwmOD;apmjratmif aumufwifajrSmufvkdufaMumif; aMu wkdufyGJ0ifcJhaom q&m0efMuD; a'guf
zcif OD;apmvSatmifESifh rdcif a':yef;pH OuúX? 1983 rS 1988 ckESpftxd &ef onf 1989 ckESpf &ckdif'Drdkua&pDtzGJU jimcJhonf/ q&mMuD;onf zrf;qD;xdef; wmOD;apmjratmifudkvnf; OD;nGwf t
wdkUrS arG;zGg;cJhonf/ q&mMuD;onf ukefûrdU&Sd &ckdifo[m,toif;OuúX? csKyfudk zGJUpnf;wnfaxmifaomtcg xdrf;xm;jcif;cHcJh&mrS 2001 ckESpf ZGefv av;ûyvkdufygonf/
ajrmufOD;ûrdUwGif rlvwef;? ppfawGwGif &ckdif"r®m&Hk aqmufvkyfa&;em,u p OuúXjzpfvmcJhonf/ 1990 jynfhESpf (6)&ufaeUwGif &ckdif'Drdkua&pD tzGJUcsKyf
tv,fwef;? &efukefwGif txufwef; onfh vlrla&;? bmoma&;toif;rsm; ygwDpHk'Drdkua&pD taxGaxGa&G;aumuf tm; y,fzsufvkdufaMumif; ygwDpHk'Drdk &ckdif'Drdkua&pDtzGJUcsKyf(jynfy)
ynmrsm;udk oifMum;atmifjrifcJhonf/ wGifvnf; OD;aqmifyg0ifcJhonf/ yGJwGif &ckdif'Drdkua&pDtzGJUcsKyfudk udk,f ua&pDtaxGaxGa&G;aumufyGJ usif;y *syef
1942ckESpf 'kwd, urÇmppfjzpfyGg;csdef 1958 ckESpfwGif urÇmhaq;ynm pm;ûyjyD;0ifa&muf,SOfûydifcJh&m ajrmufOD; a&;aumfr&SifrS aMujimcJhonf/ &ckdif
txd &efukefûrdUwGif aq;ynmoifMum;
EdkifiHwuma&;&m pmrsufESm 14
ppftpdk;&wyfrawmfESifh
&Srf;jynfawmifydkif;wyfrawmf
January 2009 wdkufyGJoHk;-udrfjzpfyGg;
("gwfyHkowif;)
aygufawmðrd‹e,f z&Hkumu|ef;rS
qHawmf&SifapwDawmf
1370 ckESpf ewfawmfvjynfhae‹u
usif;yðyvkyfaom yGJawmf&uf