amar makinesinin tarihi

Modern teknolojinin ncesinde amar ykamak hi de sanld kadar kolay, sradan bir i deildi. amar ykamak, en az iki gnlk, uzun bir ura gerektiriyordu. amar ykamak iin mutlaka hazrlk yaplmas, bir gn nceden mee odunu klnn bir gaz tenekesinde ya da kazanda iyice kaynatlmas gerekirdi. O su ateten indirilip dinlenmeye braklrd. Kller iyice dibe kp, su tamamen berraklard. amara balanaca zaman ocakta kaynayan su ile souk kll su, uygun miktarda (genellikle bir tas kll suya iki tas scak su), leende kartrlr: bu su ve sabunla amarlar ykanrd. Kll su ile amar ykamann zorluu sadece harcanan zaman ve emekten ibaret deildi; kaynar su, kll su, kimilerinin buna ekledii soda ile amarlarn kirini karabilmek iin iyice itilemek, amar ykayanlarn ellerinde ar tahribat yapard. 1858de Hamilton E. Smith, Amerikann ve tabii ki dnyann ilk mekanik amar ykama cihaznn patentini ald. lk amar makineleri byk bir kutu biimindeki tekne iinde dnen arklardan ibaretti. Teknenin yanndaki kol elle evrildii zaman iindeki arklar da dnerek sudaki amarlar kartrr, kirlerini aktrd. Ancak bu makineleri kullanmak neredeyse amar tokalamak kadar zor bir iti. 1908de, Amerikal A.J. Fisher elektrik motoru ile alan bir makine gelitirildi. lk motorlu amar makinelerinin ounda teknenin ortasna hem yukar-aa hem de saa-sola hareket eden bir mille tutturulmu kartrc, amarlar da evirerek sabunlu suyun aralarndan gemesini salar ve amarlar ykard. Yzyln ortalarnda bir ngiliz firmas kartrcy teknenin i kenarna yerletirmi, bir pervane hzyla dnen kartrcnn amarlara demeksizin yalnzca suyu iddetle kartrarak, su iinde alabora olan amarlarn ykanmasn salamtr. Bu teknoloji, teknik zellikleri son derece gelimi gnmz otomatik amar makinelerinin ilk rneidir. Otomatik amar makineleri sadece bu hzl dnle amarlar ykamakla kalmaz. Makine nce ykanan amarlarn suyunu skar. Ardndan teknenin iinde byk bir hzla dndrlen amarlar, santrifj (merkezka) gcyle sularn kaybeder ve ksa sreli bir havalandrmadan sonra tlenecek kadar nemli bir hale gelirler. Trkiyede ise amar makinesine talep 1950lerde kendini hissettirmi, 1959da Arelik, bir yl sonra Profilo retime balamtr. Bugn 18 irket bulunan sektrde retimin %53 bu iki firma tarafndan gerekletirilmektedir. Rekor sat 1979da 313 bin makine ile gerekletirilmitir. Bugn artk amarlar kir ve lekelerden arndrmak iin bilinen tm maddelerden daha etkili olan deterjanlar, giysilerimizin mrn uzatan yumuatclar, ho kokulu temizlik rnleri ve gelimi amar makineleri sayesinde, amar ykamak iin harcadmz zaman birka dakikadr.