Informacion Mbi Kurrikulen: Perkufizimi rreth kurrikules. Termi kurrikul eshte perkufizuar ne menyra te ndryshme nga autor te ndryshem.

Jane klasifikuar perkufizime rreth kurrikules si: 1. Kurrikula eshte dokumentacion shkollor. 2. kurrikula eshte proces. 3. Kurrikula eshte dokumentacion + proces{ perkufizimi i plote }. 4. Kurrikula perkufizohet si shkence. 5. Kurrikula si lende mesimore. Kurrikula: dokumentacion + proces perkufizimi me i plote : planifikim dhe realizim. Elementet perberes se kurrikules; Qellimet, objektivat, perbmbajtja, metodologjia, vleresimi Kurrikula eshte e organizuar ne dy nivele: Ne makronivel perfshihen: planet, qellimet, programet etj. Ne mikronivel perfshihen: lendet mesimore me metodat, tekstet, mjetet, etj. Pra kurrikulen e kemi; kurrikula zyrtare perfshin: qellimet, objektivat,planet , programet e shtetit. Quhet kurrikul berthame. Pershin lende te njejta per te gjitha shkollat. Kurrikula ne baze shkolle . Eshte ajo qe planifikohet nga vete shkolla si : Lende me zgjedhje vertikale { psh matematike Plus } e lende me zgjedhje horizontale [liste lendesh e hartuar nga Mash] , shkolla zgjedh 1, 2 prej tyre. Oret e lira perfaqesojne kurrikulen ne baze shkolle. Cjane oret e lira? Jane oret qe perputhin kurrikulen me kerkesat e nxenesve , kerkesat e komunitetit, gjendjen aktuale ne rajon etj. Menyra e perdorimit te oreve te lira . Udhezimi 35 i cili ben fjale per oret mesimore te parashikuara ne programin mesimor. Ne piken 1 te ketij udhezimi thuhet: mesuesi ka te drejte te vendos ta zhilloje nje kapitull ose linje lendore ne nje lende deri ne 10% me shume ose deri ne 10% me pak ore mesimor, kundrejt numrit te oreve te parashikuara ne programin perkates lendor. Pika 2 por pa ndryshuar numrin total te oreve qe programi percakton per ate lende. Pika 3 mesuesi e merr vendimin per ndryshimin e numrit te oreve te nje kapitulli ose linje lendore duke gjykuar nga niveli i arritjeve te nxenesve... Udhezimi 38 do ta ndajme ne 2 blloqe: 1/3 e oreve te lira, ku mesuesit i jepet e drejta ti perdore ato per perfocim. 2/3 te cilat me propozim te mesuesit, me miratim te ekipit lendore behen pjese e draftit- plan kurrikular te shkolles dhe mund te perdoren ne 6 drejtime te ndryshme. Projektet kurrikulare. Synon te kuptuarit me te thelle te njohurive lendore te mesuara me pare duke: Gershetuar njohuri te lendeve te ndryeshme, Gershetuar njohuri te kapitujve ose klasave te ndryeshme te nje lende. Projekti kurrikular: Duhet te mos permbaje njohuri te reja per nxenesit; Mund te jete njelendor, dylendor ose shumelendor,Mund te jete disaoresh, te jete me ore te njepasnjeshme ose me ore te shkeputura, mund te perfundoje ne pak dite, por mund te zgjase disa muaj, edhe nje vit shkollor , edhe me shume se nje vit shkollor. Zhvillimi i nje projekti kurrikular ndahet ne disa etapa. Keto jane: Gjetja e temes se projektit. Percaktimi i objektivit te projektit. Percaktimi i veprimtarive qe do te zhvillohen. Shkrimi i projektit. Realizimi i projektit. Parashtrimi i gjetjeve te projektit. Nje projekt i shkruar permban doemos disa elemente . Keto jane: Tema e projektit. 1

Objektivi ose objektivat e tij. Klasa ose klasat qe do te perfshihen ne projekt. Lenda ose lendet te cilat lidhen me projektin. Numri i oreve mesimore per secilen lende. Njohurite kryesore qe shfrytezohen ne projekt nga tekstet shkollore. Veprimtarite kryesore te projektit. Menyra e paraqitjes se gjetjeve te projektit. Buxheti Modulet Moduli synon gershetime ne njohurite lendore , te mesuara tanime, me njohuri te reja. Ai eshte pakoresh,nuk eshta as edhe nje here i mbingarkuar me njohuri te reja, eshte perhere terheqes per shumicen e nxenesve, perfundon me nje deshmi te zoterimit te modulit nga nxenesi. Listimi i veprimtarive qe mund te perdoren ne kuadrin e oreve te lira. Matematika: Perdorim i statistikave nga te dhenat nga jeta reale si baze per te praktikuar shprehite matematike. Zhvillimi i aftesive p.sh. te projektimit, parashikimit duke perdorur statistika globale per lindjen, vdekjen, rritjen ekonomike dhe perdorimin e burimeve natyrore. Ushtrimi i shprehive baze te numerimit duke perdorur sisteme dhe teknika nga kultura te ndryshme. Eksplorimi i formave dhe modeleve gjeometrike duke studiuar artin dhe tendecat ne kultura te ndryshme. Analiza e kostos dhe vleres ushqimore te disa produkteve dhe planifikimi i nje menuje jo vetem te shendetshme por edhe te perballueshme. Eksplorimi i konceptit te rritjes eksponenciale lidhur me shkallen e interesit dhe te te dhenavce per popullsine boterore. Punimi ne grup per te hartuar propozime alternative , duke pershire edhe buxhete dhe afate per natyralizimin e mjedist te shkolles.
Kompetencat Te Njohurit Njohurite qe shfaqen Leximi dhe ritregimi i informacionit, Njohuri rreth ideve kryesore Zoterimi i permbajtjes Njohuri rreth datave, ngjarjeve, vendeve Kuptimi i informacionit Fitimi i kuptimit Perkthimi i njohurive ne nje kontekst te ri Interpretimi i fakteve, krahasimi i tyre Parashikimi i pasojave Perdorimi i informacionit Perdorimi i metodave, koncepteve dhe teorive ne situata te reja Zgjidhja e problemeve duke perdorur njohurite e shprehite e nevojshme. Studimi I modelit Organizimi I pjeseve Njohja me nenkuptimet Identifikimi pjeseve perberese Perdorimi I ideve te vjetra per te krijuar ide te reja Pergjithsime nga faktet e dhena Lidhja e njohurive nga fusha te ndryshme Parashikimi dhe nxjerrja e perfundimeve. Krahasimi ideve me njera tjetren Vleresimi I vlerave te teorive , paraqitja e tyre. Perzgjedhja , mbeshtetur ne argumentet e arsyetuara Verifikimi i vlerave te te dhenave. Marrja parasysh e subjektivizmit

Vleresimi

Sinteza

Analiza

Zbatimi

Te kuptuarit

MBI VLERSIMIN FORMUES N MATEMATIK Tre llojet m t prdorshme t vlersimit n klas (pa prfshir vlersimin me qllim klasifikimi) jan: Vlersimi diagnostikues, q synon t zbuloj shkaqet njohse, fizike, emocionale, shoqrore, t problemeve q kan nxnsit, n mnyr q t prcaktohen teknikat korrigjuese. Vlersimi formues, i cili mbikqyr prparimin gjat procesit t t nxnit, siguron nj feedback pr t lehtsuar nxnsit dhe pr t korrigjuar gabimet. Vlersimi prmbledhs, q prcakton arritjet n prfundim t kreut, t vitit a t ciklit pr t vendosur notat dhe pr t br certifikimin. Vlersimi prmbledhs mund t prdoret pr t gjykuar efektshmrin e msimdhnies ose t procesit msimor. Vlersimi formues sht vlersimi i prditshm dhe i vazhdueshm q u bhet nxnsve (e q shprehet me not) pr pyetjet, krkesat e detyrat q u jepen n klas, pr detyrat e shtpis, pr prgjigjet pr testet kohshkurtr etj. Ai ka pr qllim kryesor prmirsimin e cilsis s t msuarit dhe jo thjesht kontrollin apo diferencimin e nxnsve. Ky vlersim duhet prdorur pr feedback gjat procesit t msimdhnies e t nxnies, sepse gjat ktij lloj vlersimi msuesi nxjerr n pah dhe ndreq n mnyr t shpejt dobsit dhe t metat e nxnsve. Prdorimi i ktij vlersimi diktohet edhe nga fakti q, si pranohet gjersisht, ora e msimit nuk sht e motivuar dhe shpesh her bhet e pakndshme, kur nuk prdoret vlersimi formues, por pritet t mbaroj kreu dhe pastaj t bhet vlersimi (qoft edhe me teste) i nxnsve.Gjat vlersimit formues, duke prdorur n mnyr t vazhdueshme nj numr teknikash vlersimi t thjeshta e t shpejta, msuesit mund e duhet t marrin informacion pr at q nxnsit kan msuar aktualisht, pr at q u mbetet t msojn dhe t prforcojn. Duke u mbshtetur n rezultatet e vlersimit formues, msuesit duhet ti kshillojn nxnsit se si t prmirsojn t nxnit. Format m t prdorshme t vlersimit formues n matematik, n gjimnaz jan: vlersimi me not pr pyetjet n tabel, vlersimi pr aktivizim n klas, gjat zbatimit t materialit t kaluar dhe parashtrimit t materialit t ri, vlersim pr aktivizimin me punn n grupe, vlersim me teste kohshkurtr pr prvetsimin e nj teme t caktuar, vlersim pr kryerjen e detyrave t shtpis. Vlersimi formues nuk kshillohet t bhet me t njjtn teknik vlersimi, sepse nxnsit familjarizohen me t dhe i prgatisin prgjigjet pa i kuptuar shtjet. Mendojm se sht e dobishme praktika e t msuarit t nxnsve t teknikave pr vetvlersim, q nxisin integrimin e t msuarit n klas dhe t msuarit jasht saj. Praktikimi i teknikave t vetvlersimit i ndihmon nxnsit gjithashtu t fitojn shprehi pr t menduarit dhe pr t vlersuarit vetjak. N lndn e matematiks n gjimnaz konceptet synohet t formohen nprmjet trajtimit t situatave problemore. Itinerari i zotrimit t njohurive sht menduar t jet spiral dhe jo linear; ato mendohen t prvetsohen jo me paraqitjen e tyre t par dhe as me prsritje t thjesht, por pas plotsimeve dhe thellimeve nprmjet rimarrjes aktive. Gjat vlersimit formues duhet mbajtur parasysh se aktiviteti matematik i nxnsve n secilin profil prfshin observimin (vzhgimin), abstragimin, eksperimentimin dhe vrtetimin. Parashtrimi i prmbajtjes s re si rregull duhet t artikulohet me studimin e situatave t larmishme, q shrbejn si motivim, si shtje q krkojn zgjidhje apo si mbshtetje e zbatim i ktij parashtrimi dhe nxnsi duhet t vlersohet, n mnyr t vazhdueshme pr sasin dhe cilsin e aktivizimit t tij n kto aspekte (t paktn nj her n 6-7 or msimi).Gjat vlersimit formues kujdes duhet ti kushtohet prvetsimit t koncepteve dhe metodave kryesore t lnds, si baz e formimit matematik t nxnsve. N kt kuadr, gjat vlersimit formues duhet t mbajm parasysh se nuk ka rndsi riprodhimi i vrtetimit t nj teoreme dhe zbatimi mekanik i saj n nj situat standarde, nse nxnsi nuk ka t qart thelbin e saj dhe nuk sht i aftsuar pr ta zbatuar at n situata t larmishme, qoft edhe t thjeshta. Si rregull, n do or msimi kryhen ushtrime (n radh t par zbatime t thjeshta) pr t kuptuar thelbin e koncepteve dhe metodave matematike dhe si modele t puns s pavarur n shtpi. Puna e pavarur me ushtrimet dhe zbatimet n klas duhet t zr jo m pak se 40% t kohs s msimit.Gjat shtjellimit t materialit msimor 3

msuesi duhet t krijoj situata problemore t strukturuara pr t vn n lvizje mendimin e pavarur t nxnsit. Strukturimi i pyetjeve t shtruara klass bn q secili nxns t angazhohet n pun t pavarur, sipas mundsive t veta,me nj koh t mjaftueshme pr t prvetsuar prmbajtjen deri n nj nivel t caktuar arritjeje, pr t cilin ai mund t vlersohet edhe n vend. Konceptimi i lnds dhe mnyra e realizimit t saj duhet t thyej kornizat tradicionale t ors s msimit. Trajtimi i materialit t ri msimor jo rrall duhet t bhet me tekst prpara, sepse nxnsit duhet t plotsojn n t krkesat q jan ln qllimisht pa u plotsuar, t zgjidhin ushtrimet apo t analizojn shembujt.N shumicn e temave, ora e msimit duhet t prbj nj sintez t dhnies e t kontrollit t njohurive, t vlersimit t dijeve e shkathtsive (shprehive) dhe vlerave tek nxnsit. N kt kndvshtrim format tradicionale t kontrollit e t vlersimit t nxnsve, q jan mbshtetur n riprodhimin gojor t materialit msimor,t lidhur me binomin msues-nxns (n tabel) dhe me nj numr t vogl nxnsish t vlersuar jan t papranueshme. Kontrolli dhe vlersimi formues i nxnsve duhet t jet i larmishm, i lidhur m tepr me veprimtarin matematike t nxnsve n klas, jo i mbshtetur kryesisht n riprodhimin gojor t materialit msimor, jo i kufizuar n nj interval kohor t caktuar. Ai prfytyrohet i shkrir me veprimtarin matematike t nxnsve, duke siguruar pjesmarrje t plot t tyre n pun. Msuesi duhet t jet vazhdimisht n kontakt me punn e nxnsve n bank gjat gjith ors s msimit. Ai duhet t vrojtoj e t vlersoj jo vetm ka di nxnsi, por si e mson, si vepron pr ta zbatuar, si nxjerr prfundime etj. N kt mnyr, gjat ktij lloj vlersimi nxnsi sht m i liruar nga emocionet dhe nga ana tjetr krijohen mundsi m t mdha pr kontakte e ndihm t diferencuar tek nxnsit. Natyrisht, format e larmishme t kontrollit t shtrir n trajtimin e materialit t ri (dhe vlersimi prkats) nuk prjashtojn vlersimin e nxnsit t ngritur n tabel apo vlersimin masiv t pjesshm (me teste t shkurtra). Nxnsi duhet t regjistroj n kujtes nj sr faktesh t rndsishme matematike. Por kjo nuk do t thot q n t msuarit e matematiks kujtesa e tij t ngarkohet tej mase me rregulla e formula t ndryshme, kur kto mund t gjenden nga manualet, tabelat dhe tekstet. Prandaj vlersimi nuk duhet t bazohet n kujtesn mekanike; t mbahet parasysh se aftsimi i nxnsve pr t krkuar n kto materiale ndihmse, formulat dhe faktet q nevojiten pr zgjidhjen e ushtrimeve ose pr vrtetimin e pohimeve t ndryshme, veanrisht kur ato i prkasin temave t zhvilluara m par, pasqyron shkalln e formimit matematik t tij dhe duhet vlersuar. Procedura e vlersimit Sistemi i vlersimit q rekomandohet t zbatohet n gjimnaz sht krahasimi me standardet e vendosura. Nj nga problemet m t shpeshta dhe m t ndrlikuara me t cilat ndeshen aktualisht dhe do t ndeshen deri n nj t ardhme t afrt msuesit n gjimnaz sht gjykimi i statusit dhe i prparimit t nxnsit n intervale t ndryshme kohe, vnia e notave. sht e qart q vlersimi duhet t ndjek qllimet arsimore, objektivat msimore, objektivat e vlersimit. Vlersimi duhet t mbshtetet mbi nj sasi t mjaftueshme t dhnash n t cilat duhet t prfshihen edhe kta element: -vlersimi me not pr prgjigjet n tabel; -vlersimi i aktivizimit nga vendi; -vlersimi i ndihmess gjat puns n grup; -testet n fund t kapitullit; -testet n fund t semestrit; -testet n fund t vitit; -provimet vjetore; -provimi i pjekuris; Vlersimi me not Si dihet, nota prdoret pr t paraqitur rezultatin e arritjeve dhe t prparimit akademik t nxnsit. Ajo ka pr qllim t dshmoj pr arritjet e nxnsit, pr t drejtuar te nxnsit e tij, pr t drejtuar zhvillimin vetjak t nxnsit deri n diplomimin e tij, pr t informuar prindrit pr nivelin e prparimit t fmijve t tyre etj. Pr kto arsye mendojm q vlersimi me not sht i domosdoshm n gjimnaz.Nota nuk duhet vendosur si rezultante e arritjeve akademike dhe sjelljeve disiplinore t nxnsit, por vetm e arritjeve akademike. Ajo duhet bazuar n standarde 4

t caktuara dhe n burime t shumta. Vlersimi me not mund t prdoret edhe pr t matur punn n grup dhe aktivizimin n klas gjat trajtimit t materialit msimor. Pr t br vlersimin e puns n grup dhe aktivizimin n klas shrben list-kontrolli. Vlersimi i puns n grup duhet t mbaj parasysh kta element: ndarja e informacionit me t tjert; ndihmesa n ide; ndjekja e udhzimeve; shfaqja e iniciativs gjat zgjidhjes s problemeve n grup; dhnia e vlersimeve pr pikpamjet e t tjerve. Vlersimi i prgjigjeve me goj t nxnsve ka qen dhe mbetet nj sfid pr msuesin. Pr t vlersuar prgjigjen pr nj pyetje t strukturuar duhet t mbahen parasysh t gjitha krkesat n t cilat sht ndar ajo dhe peshn e secils krkes. N hapin e mtejshm vlersohet realizimi i secils krkes, duke prdorur metodn analitike dhe duke u bazuar n nj prgjigje ideale t paraprgatitur (e cila gjithashtu strukturohet sipas krkesave t pyetjes,duke parashikuar pikt e plota t mundshme pr seciln krkes). Gjat vlersimit elementt e t shkruarit duhen vlersuar jo t ndara nga prmbajtja. Vlersimi i nxnsit t pyetur n tabel Nse krkojm q t pyeturit e nj nxnsi n tabel n lndn e matematiks t plotsoj synimet e nj vlersimi formues pr t, duke qen edhe n dobi t formimit matematik t klass, duhet t mbahen parasysh disa krkesa: 1. Pyetja (shtja q pyetet) duhet t jet e ndryshme nga ajo q punon klasa n mnyr t pavarur, por t ket lidhje me ato shtje q po kontrollohen pr klasn. 2. T krkoj koh jo t madhe pr tu zgjidhur (jo m shum s 10 -15 minuta). 3. T paraqes interes pr klasn dgjimi i prgjigjes. 4. T ket krkesa jo vetm pr kontrollin e njohurive t kaluara, por t trajtojn edhe element t materialit t ri (n trajtn e puns krijuese t nxnsit). 5. Disa element t prgjigjes s nxnsit n tabel duhet t ndiqen (t dgjohen) nga klasa (edhe sikur pr kt asaj ti duhet t ndrpres punn e vet). 6. Korrigjimet eventuale ti krkohen nxnsit pr ti kthyer vet fillimisht. 7. Vlersimi i nxnsit me not mund t bhet pr kt ushtrim ose duke i dhn akoma pyetje plotsuese n bang. Vlersimi i prgjigjes s nxnsit t pyetjeve n tabel bhet n baz t gjykimit vetjak t msuesit, por mbi bazn e standardeve t arritjes.Pr t patur nj vlersim objektiv sht mir q pyetja t strukturohet n nj numr t kufizuar krkesash.
Per planifikimin e oreve te lira

Procesi i planifikimit te kurrikules se lire eshte i pandare nga pjesa tjeter dhe me e rendesishme kurrikula baze. Planifikimi i kurrikules se lire behet duke pasur parasysh tre aspekte te rendesishme: a. Rishqyrtimi i lendes ( dritare diagnostike ) b. Planifikimi lendor ( qellime dhe objektiva te te mesuarit ) c. Monitorimi dhe vleresimi lendor.(si kontribon lenda ne skeletin e kurrikules kombetare) Oret e lira mund te planifikohen per : 1. Perforcimin e lendeve te planit mesimor. ( 1/3 e O.L perseritje, testime, kontroll njohurish ) 2. Kjo pjese e O.L , thene ndryshe mund te perdoren ne keto fusha: 1. Per provimin e Matures Shteterore. 2. Per projekte kurrikulare ( nje lendore , disa lendore). 3. Per module mesimore. 4. Per lende me zgjedhje. 5. Per veprimtari te ndryeshme shkollore. 6. Vleresimi ne rang shkolle te arritjeve te nxenesve. 5

Tre nivelet e arritjeve Niveli baze

Taksonomia konjitive e Blumit Nivelet e Blumit Foljet perkatese

1. te njohurit . Perkufizo, perserit, pershkruaj me Eshte riprodhimi i nje dickaje pa fjalet e tekstit, harto nje liste, emerto, shpejgime dhe pa e lidhur me gje riprodho etj. tjeter. Perseritje e emrave, rregullave, perkufizimeve dhe shpjegimeve ashtu sic jane dhene. Eshte niveli me i ulet . 2. te kuptuarit Shpjego, zgjero, jep shembuj te tjere, Eshte aftesia per te kapur nxirr perfundime , perifrazo, kuptimin e materialit. Eshte baza rishkruaj, pergjithso, interpretoje e fushes se njohjes, nje hap me tej ndryshe. se te njohurit. Niveli mesatar 3. aplikimi Ta zbatohs, te shfytezosh, te Eshte aftesia per te perdorur ndryshosh, te njehsosh, te klasifikosh, materialin e mesuar ne situata te te provosh, te vesh ne dukje, te reja dhe konkrete, zbatohen manipulosh, trego, shpjego, perdor rregulla , metoda , koncepte, etj. parime, ligje dhe teori. 4. analiza: Copeto, ndaj ne pjese , shpjego, perse, Eshte aftesia per ta coptuar diferenco, shquaj , dallo, ver ne dukje, materialin ne pjese perberese, cka lidh, seleksiono etj. sjell nje kuptim me te mire te organizimit te tij. Meqenese krahas permbajtjes kuptohet edhe forma organizative e materialit, niveli intelektual eshte me i larte se ne te kuptuarit Niveli i larte 5. sinteza Kombino , harto, krijo, zghidh, Eshte aftesia qe formon nje te tere kompozo, jep mendime, permireso, duke bashkuar pjeset. Mund te organizo, planifiko, risistemo, te jete komunikim i nje plani hartosh, te transmetosh, te krijosh, te veprimesh , klasifikim propozosh, te planifikosh, te informafcioni etj. modifikosh, te ndertosh, etj. 6. vleresimi Krahaso, konkludo, ver ne kontrast, Eshte aftesia per te gjykuar vleren kritiko, pershkruaj, shpjego, justifiko, e nje materiali, te miren e nje interpreto, lidh, permblidh, bej nje ideje, motivet e sjelljeve, evidence, etj. vleresimin e zgjidhjeve te problemit, ndertimi i komunikimeve gjykuese etj. Strandartet e permbajtjes kriter qe tregon se duhet te dine nxenesit ne nje lende ose periudhe te caktuar. Njohurite , ceshtjet themelore te lendes qe i kane rezistuar kohes. Shkathtesite , menyra te te punuarit , te te mesuarit te komunikuarit qe nxenesi duhet ti zoteroje. Vlerat (qendrimet) menyrat e sjelljes se nxenesve. 6

Aktiviteti i mirfillte matematike vezhgimi, abstragimi, eksperimentimi , vertetimi Standartet e arritjeve percaktojne nivelin e permbushjes se standarteve te permbajtes
sipas niveleve. Komponent te mesimit matematik Arsyetimi zhvillimi i aftesive matematikore.

Induksioni, deduksioni Intuita eshte konkluzion i nje pervoje te perseritur. Analogjia ka te beje me njgjashmeri. Analiza vertetimi me metoden e analizes kalon nga e panjohura tek e njohura. Sinteza vertetimi me metoden sintezes kalon nga e njohura tek e panjohura.
Llojet e vleresimit Formues i cili mund te jete formal { teste, pyetje ,) mbikqur perparimin e nxenesve. Diagnostifikues synon te zbuloj shkaqet njohese , fizike emocionale ,qe ka nxenesi. Permbledhes percakton arritjet ne perfundim te kreut, vitit a ciklit. Objektivi= i matshem +i kontollueshem+nr njejes. Objektiva te te nxenit cfare duhet te arrijne nxenesit { objektiva te permbajtjes, ob lendor}

Objektivi te nxenit 1) adresa cila pjese e lendes. 2) detyra cfare nxenesi duhet te jete ne gjendje te beje. 3) menyra si nxenesi do ta kryej detyren. 4)kushti ( shkathtesi ) ne ckushte do te kryhet detyra.
Objektivi minimal a) i matshem b) te shpallen objektivat c) i verifikueshem d) te shpallen rezultatet. Algoritmi strategji e kerkimit rastesor, permes te cilit provohet cdo zgjidhje e mundshme deri sa te gjendet zgjidhja. Euristika teston ne menyre te perzgjedhur zgjidhjet e mundshme. Terminologjia mbi standartet e permbajtjes dhe te arritjes: Standartet e permbajtjes percaktojne se cduhet te dijne dhe te jene ne gjendje te bejne nxenesit ne kuadrin e nje lende dhe te nje periudhe te caktuar kohore. Standartet e arritjes percaktojne nivelin e permbushjes se standarteve te permbajtjes nga nxenesit, ata jane percaktime te kriterve per pershkrimin e niveleve te arritjes se standarteve te permbajtjes. Ata kane te bejne me njohurite , aftesite , zotesite, shkathtesit, shprehite , qendrimet vlerat te shprehura ne arritjet me shkrim, ne arritjet gojore ne veprimatrite e pjesmarrjes dhe ne prezantimet audiovizive Njohuri- teresia e fakteve, parimeve, informacion qe zoterohet. Aftesi eshte fuqia , cilesia , kompetencat qe zoteron nje nxenes per te permbushur nje veprim ne menyre te suksesshme brenda nje kohe te caktuar. Zotesi- eshte mundesia qe ka nje nxenes i mesuar per te arritur nje nivel te caktuar te aftesive. Shkathtesia eshte menyra e veprimit qe kryejme pas nje perseritje a stervitje, por duke mbajtur parasysh me vetedije udhezimet e caktuara. Shprehi- eshte menyra e veprimit a sjelljes qe kryejme vetvetiu pas nje perseritje te gjate e te vijueshme. Qendrim eshte prirja per te reaguar ne menyre specifike perkundrejt nje objekti, situate ose vlere , zakonisht e shoqeruar me ndjenja dhe emocione. Vlerat jane parametra ose kritere sipas te cilave gjykohet sjellja e individit ne raport me ate te grupit.

Pershkrimi i nivelit te arritjeve: niveli i pare eshte niveli i pergatitjes minimum . ai karakterizon ate qe duhet te arrijne te gjithe nxenesit kalues dhe perfaqeson kufirin e poshtem te arsimimit. Nxenesi ne kete nivel eshte ne gjendje te zbatoje nje procedure rutine , mjaft te ushtruar ne klase. Ai pershkruan konceptet, rregullat kryesore, zgjidh detyra te thjeshta lendore sipas modeleve te ofruara, riprodhon ne menyre te pjesshme materialin mesimor, pershruan situata te njohura . Ai perdor metoda tradicianale te shqyrtimit ne procesin e te nxenit, ndjek udhezimete e mesuesit, kryen detyrat e dhena me pak ose pa interes . Ai komunikon dhe bashkevepron ne menyre te mjaftueshme me shoket dhe personelin mesimor. Niveli i dyte paraqet ato kerkesa per pervetesimin e lendes qe parashtrohen par nxenesve te mire { nota tradicionale 7-8 } . Per te arritur kete nivel nxenesit nuk mjafton te kujtoje procedura rutine, as te imitoje zgjidhje standarte. Ai duhet te ndiehet para nje situate me komplekse, te cilen sidoqofte mund ta zgjidh duke kombinuar njohurite qe disponon. Ne nivelin e dyte nxenesi vezhgon ligjesite , identifikon problemet duke bere dallimin e gjerave te rendesishme per problemin ne fjale. Zgjidhjen e ben ne situata anologe ose te ngjashme dhe zgjidh detyra me komplekse qe lidhen me lenden . Nxenesi i kryen detyrat me kujdes e vemendje duke demostruar vullnet te mire. Ai shpreh qendrimin e tij vetiak ndaj materialit te mesuar , duke vepruar me shume ne nivelin e formulimit te perfundimeve sesa ne nivel analize, ai demonstron aftesite e komunikimit afektiv dhe te bashkeveprimit. Niveli i trete - eshte niveli me i larte i pergatitjes se nxenesve . Nxenesi ne kete nivel perveteson njohurite dhe shkathtesite ne menyre te tille qe ai jo vetem kupton, riprodhon dhe perpunon materialin mesimor ne situata te ngjashme, edhe eshte i afte te zbatoje ate ne menyre te pavarur e krijuese, ne situata te reja e te panjohura per te . Ai eshte i afte te sintetizoje njohurite , shkathtesite dhe vlerat e fituara ne kuadrin e nje te tere, te percaktoje menyrat e tij te veprimit , te parashikoje pasojat , te vleresoje qendrimet dhe kendveshtrimet e ndryeshme . UDHZIM Nr.40 MISIONI DHE DETYRAT E BORDIT 1. Bordi i shkolls ka si mision t siguroj q shrbimi shkollor t kryhet sipas politikave arsimore kombtare e lokale dhe interesave t komunitetit t shkolls. 2. Detyrat e bordit jan si m posht: a) Miraton planin afatmesm t shkolls. b) Miraton planin vjetor t shkolls . c) Miraton buxhetin e shkolls (fondet publike, kontributet e komunitetit ose t donatorve, t ardhurat nga veprimtarit e shkolls) . d) Miraton raportin vjetor t shkolls dhe raportin e saj financiar. e) Miraton rregulloren e brendshme t shkolls. f) Miraton kriteret shtes t przgjedhjes s drejtorit t shkolls dhe t msuesve t saj. g) Miraton kurrikuln n nivel shkolle. h) Prpiqet t siguroj kontribute t komunitetit, t biznesit dhe t qeveris lokale n mbarvajtjen e shkolls; i) Miraton projektet e bashkpunimit me institucionet e tjera. j) Miraton veprimtarit q kryen shkolla pr komunitetin (pas msimit). k) Miraton hapjen ose mbylljen e shrbimeve t shkolls pr t trett. PAVARSIA PROFESIONALE Bordi respekton pavarsin profesionale t personelit shkollor. Bordi nuk ndrhyn n: a) Przgjedhjet msimdhnse-msimnxnse t msuesve; b) Vlersimin e nxnsve. DREJTORI I SHKOLLS Drejtori i shkolls kundrejt bordit t shkolls ka pr detyr: 1. Ti paraqes bordit pr miratim planin zhvillimor katrvjear t shkolls; 2. Ti paraqes bordit pr miratim planin vjetor t shkolls; 3. Ti paraqes bordit pr miratim raportin vjetor t veprimtaris s shkolls si dhe raportin financiar; 8

4. Ti paraqes bordit pr miratim rregulloren e brendshme t shkolls; 5. T informoj periodikisht bordin pr arritjet e nxnsve t shkolls; 6. Ti dorzoj secilit antar t bordit nj kopje t raportit t inspektimit; 7. Ti raportoj bordit pr shtje t mbarvajtjes s shkolls pr t cilat kryetari i bordit i paraqet drejtorit krkes me shkrim. PRBERJA E BORDIT 1. Bordi i nj shkolle prbhet nga prindr t nxnsve dhe nxns t asaj shkolle, prfaqsues t komunitetit shkollor q nuk jan prindr t nxnsve t asaj shkolle (t jashtm), prfaqsues t Drejtoris Arsimore Rajonale/Zyrs Arsimore prkatse, prfaqsues t qeveris vendore prkatse (bashki ose komun), msues t asaj shkolle. 2. Kur Drejtoria Arsimore Rajonale/Zyra Arsimore ose qeveria vendore (bashkia, komuna) mbulon nj numr t madh shkollash, kta prfaqsohen n bord me t deleguarin e tyre, i cili, si rregull, duhet t jet nj pjestar i komunitetit shkollor. 3. Numri i antarve t bordit varet nga numri i nxnsve t shkolls dhe prcaktohet nga tabela m posht: Numri i nxnsve t shkolls Numri i antarve t bordit < 300 7 [300; 999[ 9 > 1000 11 4. Prbrja e bordit sht si m posht : Nuk jan prfshir prfaqsuesit e DAR/ZA dhe t qeveris vendore. Numri i Shkolla baz nxnsve t shkolls Msues Prindr Nxns T jashtm < 300 1 2 1 1 [300; 999[ 1 4 1 1 > 1000 1 4 2 2 Numri i Shkolla e mesme nxnsve t shkolls Msues Prindr Nxns T jashtm < 300 1 2 1 1 [300; 999[ 1 3 2 1 > 1000 1 4 2 2 5. Nxnsit q mund t marrin pjes n bord jan sipas ksaj radhe: a) Presidenti i senatit t nxnsve. b) Kryetari i senatit. c) Nj nxns i propozuar nga senati. 6. Prfaqsues t prindrve n bordin e shkolls jan sipas ksaj radhe: a) Kryetari i kshillit t prindrve t shkolls, b) Prindr t tjer q zgjidhen nga kshilli i prindrve t shkolls dhe q mund t jen ose jo antar t ktij kshilli. 7. Msuesi, antar i bordit, zgjidhet me votim nga personeli msimor i shkolls. 8. Prfaqsuesi i DAR/ZA emrohet nga drejtori i Drejtoris Arsimore Rajonale/prgjegjsi i Zyrs Arsimore. 9. Prfaqsuesi i qeveris lokale caktohet nga kryetari i bashkis/komuns prkatse. NGRITJA E BORDIT 1. Bordi ngrihet menjher pas ngritjes s qeverive t nxnsve, kshillave t prindrve t klasave dhe kshillit t prindrve t shkolls. 2. Veprimtarit pr ngritjen e bordit t ri t shkolls i drejton kryetari i bordit t mparshm. 3. Kur bordi krijohet pr her t par, nismn e merr kryetari i kshillit t prindrve t shkolls. 4. Kryetari i bordit zgjidhet n mbledhjen e par me shumic votash. 9

5. Mbledhja e par drejtohet nga antari me mosh m t madhe. 6. Kryetari i bordit zgjidhet nj her n katr vjet. 7. Mbledhja pr shkarkimin e kryetarit t bordit zhvillohet kur kt e krkojn t paktn katr antar t bordit. 8. Mbledhja pr shkarkimin e kryetarit t bordit mund t zhvillohet nse n t marrin pjes t paktn 3/5 e antarve t bordit. 9. Votimi pr shkarkim sht i fsheht. 10. Kryetari shkarkohet me votat e m shum se gjysms s pjesmarrsve. FUNKSIONIMI I BORDIT 1. Bordi mblidhet tre her n vit n seanca t zakonshme dhe sipas rastit n seanca jasht radhe. Seancat jasht radhe zhvillohen me nismn e kryetarit t bordit, me nismn e t paktn katr antarve t bordit ose me krkesn e drejtorit t shkolls q i drejtohet kryetarit t bordit. 2. Kryetari i bordit fton rregullisht drejtorin n mbledhjet e bordit dhe ka t drejt t ftoj zvendsdrejtort, msues, kryetart e kshillave t prindrve t klass, etj. 3. Vendimet, q kan t bjn me emra njerzish dhe me probleme financiare merren gjithnj me votim t fsheht. 4. Mbledhjet e bordit zhvillohen kur marrin pjes jo m pak se 3/5 e antarve t bordit. N raste urgjencash mbledhja zhvillohet me shumicn e thjesht. 5. Kryetari i bordit i dorzon drejtorit t shkolls raportin e mbledhjes s bordit. N fund t do viti shkollor, kryetari i bordit u drgon drejtorit t Drejtoris Arsimore Rajonale /prgjegjsit t Zyrs Arsimore prkatse dhe kryetarit t bashkis/komuns nj raport prmbledhs. Me vendim t bordit, kryetari i bordit mund ti drgoj raporte n do koh drejtorit t Drejtoris Arsimore Rajonale /prgjegjsit t Zyrs Arsimore prkatse ose kryetarit t bashkis/komuns. Institucioneve ose personave t veant, kryetari i bordit u drgon kopje t vendimeve q lidhen me ta. 6. Vendimet e bordit firmosen nga kryetari, por nuk kan nevoj pr vul. 7. Dokumentet e bordit mbahen dhe sigurohen n kasafortn e drejtorit, kundrejt inventarit prkats. 8. Veprimtaria e bordit nuk paguhet. ORGANIZIMI I BORDIT 1. Bordi zgjedh nj sekretar dhe bn ndarjen e detyrave brenda tij. 2. Ai mund t ngrej grupe pune edhe me persona q nuk jan n bord. PRGJEGJSIA PR NGRITJEN E BORDIT Prgjegjsin pr ngritjen e bordit t shkolls sipas procedurave t siprprmendura e ka Drejtoria Arsimore Rajonale ose Zyra Arsimore prkatse. UDHZIM Nr.38, ZHVILLIMIN E ORVE T LIRA do program lndor prmban pjesn e quajtur or t lira, e cila z 10% -15% t orve totale. N sistemin arsimor parauniversitar ato shprehen si m posht: a. N arsimin baz jan ort e lira t programit lndor bashk me ort pr veprimtarit ekstrakurrikulare. b. N arsimin e mesm, jan ort e quajtura t lira ose n dispozicion. PLANIFIKIMI I ORVE T LIRA Ort e lira mund t planifikohen pr: a. Prforcimin e lndve t planit msimor, e. Lnd me zgjedhje, b. Pr provimet e Maturs Shtetrore, f. Veprimtari t ndryshme shkollore, c. Projekte kurrikulare, g. Vlersime n nivel shkolle t arritjeve t d. Module msimore, nxnsve. PRFORCIMI I LNDVE T PLANIT MSIMOR 1. Vendimi pr prdorimin e orve t lira me qllim prforcimin e lnds merret nga msuesi i lnds. 2. Msuesi ka t drejt t prdor pr kt qllim jo m shum se 1/3 e orve t lira t lnds q zhvillon duke e marr kt vendim para fillimit t vitit shkollor. N fillim t vitit shkollor, 10

msuesi nuk prcakton se kur do ti prdor kto or, por vetm sasin e ktyre orve. (Ai mund t vendos ti prdor t gjitha kto or, ose nj pjes t tyre, ose asnj or). 3. Msuesi ka t drejt t prdor nga kto or: a) N nj kapitull ose linj lndore kur konstaton se nj pjes e nxnsve nuk kan arritur objektivat minimale t domosdoshme t kapitullit ose linjs; b) Pr t zhvilluar or plotsuese me nj pjes t nxnsve, ata me vshtirsi n t nxn. 4. Msuesi shnon n regjistr, n lndn prkatse dhe kapitullin ose linjn lndore prkatse orn (ort) e lira, q ka prdorur pr prforcim, n datn q i prdor. 5. Msuesi nuk i prdor kto or pr t zvendsuar ort e planifikuara n program, t cilat nuk i ka zhvilluar pr arsye shndetsore ose ndonj arsye tjetr q nuk lidhet me msimdhnien. 6. Prve orve q do msues lndor i planifikon pr prforcim, ort e tjera t lira t nj klase bashkohen dhe mund t planifikohen pr: A) projekte kurrikulare, B) module msimore, C) lnd me zgjedhje, D) veprimtari t ndryshme shkollore, E) vlersime n nivel shkolle t arritjeve t nxnsve. PROJEKTET KURRIKULARE 1. Projektet kurrikulare mund: a) T porositen nga shkolla n Institutin e Kurrikulave dhe Trajnimit (IKT). b) T ideohen nga vet shkolla. c) T porositen tek OJF, shkolla t larta ose organizma t tjera ose ideohen dhe zbatohen n bashkpunim me ta. 2. Tematika t paraplqyera t projekteve kurrikulare prfshijn disa lnd. 3. Zhvillimi i nj projekti mund t ket nevoj pr shpenzime financiare. N kt rast shkolla mund: a) T aplikoj pr fonde pran MASH-it, DAR/ZA, fondacioneve, biznesit lokal, etj. b) T prdor kontributet e komunitetit shkollor. c) T prdor t ardhurat e saj nga shrbimet ndaj t tretve. MODULET MSIMORE Modulet msimore mund: a) T porositen n IKT, b) T hartohen nga grupe pune me msues dhe specialist, c) T prshtaten nga programet lndore t shkollave profesionale. LNDT ME ZGJEDHJE Programi i lndve me zgjedhje hartohet nga IKT. Shkolla, q merr nismn dhe ka mundsit pr t zhvilluar lnd me zgjedhje, krkon zyrtarisht miratimin e DAR prkatse. VEPRIMTARI T NDRYSHME SHKOLLORE Shkolla ka t drejt t prdor ndr ort e lira veprimtari t tilla si konkurse, piknik, ceremoni, angazhime n komunitetin e saj, etj. VLERSIME N NIVEL T ARRITJEVE T NXNSVE Shkolla ka t drejt t planifikoj testime t klasave t ndryshme n periudha t caktuara, si n fund t semestrit t par, n fund t vitit shkollor ose n fillim t vitit. Or t lira mund t prdoren edhe pr vlersime t jashtme t arritjeve t nxnsve t planifikuara nga DAR/ZA ose institucionet qendrore. NGRITJA E EKIPIT TE KURRIKULS 1. N do shkoll ngrihet ekipi i kurrikuls. 2. Ekipi i kurrikuls prbhet nga kryetart e ekipeve lndore: (departamenteve) dhe kryesohet nga nj nndrejtor kur ka t till ose drejtori kur nuk ka nndrejtor. 3. Ekipi i kurrikuls: a) Harton planin e prdorimit t t gjitha orve t lira. b) Ndihmon msuesit n realizimin e orve t lira. 11

c) Vzhgon msuesit n prdorimin e orve t lira. d) Bashkpunon me shkolla t tjera pr projekte kurrikulare ose module msimore. 4. Ekipi i kurrikuls mblidhet do tre muaj gjat vitit shkollor pr t shqyrtuar mbarvajtjen e prdorimit t orve t lira sipas planifikimit dhe ndrmerr ose i propozon drejtorit t shkolls veprimtari q synojn prmirsime (trajnime t personelit msimor,ndryshime n projekte, etj.). PROCEDURAT E PLANIFIKIMIT T ORVE T LIRA 1. Ekipi i kurrikuls kryen funksionet e mposhtme: a) N bashkpunim me msuesit kujdestar, zhvillon biseda dhe pyetsor me nxns dhe prindr t shkolls rreth tematiks s mundshme t projekteve kurrikulare e moduleve msimore; b) Bisedon me prfaqsues t qeveris prkatse lokale dhe DAR ose ZA- s prkatse mbi paraplqimet e tyre pr projektet kurrikulare ose modulet msimore. 2. Secili ekip lndor (departament) zhvillon nj mbledhje t posame mbi planifikimin e orve t lira, n t ciln: a) do msues njofton pr numrin e orve t lira q ka planifikuar pr prforcimin e secils lnd q zhvillon; b) Przgjedh projekte kurrikulare ose module msimore t ofruara nga IKT, OJF ose organizma t tjera; c) Propozon projekte t tjera kurrikulare, module t tjera msimore, veprimtari t ndryshme shkollore dhe vlersime n nivel shkolle t arritjeve t nxnsve. 3. Prfundimet e mbledhjes s ekipit lndor i drgohen me shkrim ekipit kurrikular. 4. Ekipi i kurrikuls harton draft-planin vjetor t prdorimit t orve t lira i cili prmban: a) Numrin e orve pr prforcim nga secili msues pr seciln lnd q zhvillon. b) Listn e projekteve kurrikulare dhe moduleve msimore t cilat shkolla do ti porosis. c) Listn e projekteve kurrikulare q shkolla do t ideoj vet, bashk me temn, objektivat, nj prmbledhje t prmbajtjes, lndt q prfshihen n projekt, kohzgjatjen, mjetet dhe buxhetin n total. d) Planin e veprimtarive t ndryshme shkollore. e) Planin e shkolls pr vlersimin e arritjeve t nxnsve. f) Lndt me zgjedhje (nse ofrohen) pr t cilat duhet t jap miratimin Drejtoria Arsimore Rajonale/Zyra Arsimore prkatse. 5. Ekipi i kurrikuls i parashtron draft-planin trups msimore dhe m pas harton draftin e prmirsuar t cilin ja paraqet drejtorit t shkolls.
6. Drejtori i shkolls, bashk me kryetarin e ekipit t kurrikuls, i parashtron draftin bordit t shkolls.

7. Pas miratimit nga bordi i shkolls, drejtori i shkolls njofton zyrtarisht Drejtorin Arsimore Rajonale/Zyrn Arsimore pr projektet kurrikulare, modulet msimore dhe lndt me zgjedhje pr vitin shkollor. KRITERE PR PROJEKTET KURRIKULARE, MODULET MSIMORE DHE LNDT ME ZGJEDHJE 1. Tematika e projekteve kurrikulare, moduleve msimore, lndve me zgjedhje, veprimtarive t tjera msimore przgjidhet duke pasur parasysh: a) Interesat e nxnsve e t prindrve, b) Veorit e zhvillimit ekonomik, social e kulturor t zons shkollore, c) Paraplqimet e msuesve, d) Mundsit e msuesve e t shkolls n realizimin e tyre.
2. Nga projektet kurrikulare duhet t prfitojn t gjith nxnsit e klass s prfshir n projekt.

INSTITUTI I KURRIKULS DHE TRAJNIMEVE: Detyrat e Institutit t Kurrikuls dhe Trajnimeve jan si m posht: a) Boton n gazetn Msuesi ose u drgon Drejtorive Arsimore Rajonale/Zyrave Arsimore projektet kurrikulare q ofron. b) Lehtson informimin e shkollave n gjetjen e partnerve pr projekte kurrikulare ose module msimore. c) Harton programe t trajnimit t msuesve pr hartimin dhe zhvillimin e projekteve kurrikulare, zhvillimin e moduleve msimore dhe t lndve me zgjedhje. 12

DREJTORIA ARSIMORE RAJONALE/ZYRA ARSIMORE Detyrat e Drejtoris Arsimore Rajonale/Zyrs Arsimore jan si m posht: a) Lehtson informimin e shkollave n gjetjen e partnerve pr projekte kurrikulare dhe module msimore. b) Harton programe t trajnimit t msuesve pr hartimin dhe zhvillimin e projekteve kurrikulare, t moduleve msimore dhe lndve me zgjedhje. c) Ndihmon shkollat n: I. Hartimin e projekteve kurrikulare dhe zbatimin e tyre; II. Zhvillimin e moduleve msimore dhe zbatimin e tyre; III. Bashkrendimin ndrmjet shkollave pr projekte t caktuara kurrikulare.
N klasn e dhjet t arsimit t mesm t lart me koh t plot pranohen nxns t moshs jo m t madhe se tetmbdhjet vje. Nxnsi deri n moshn njzet e nj vje lejohet t ndjek arsimin e mesm t lart trevjear, kurse deri n moshn njzet e dy vje arsimin e mesm t lart katrvjear. Nxnsi, q ka mbushur prkatsisht moshn njzet e nj vje n arsimin e mesm t lart trevjear apo njzet e dy vje n at katrvjear dhe nuk ka prfunduar arsimin e mesm t lart, lejohet t vazhdoj klasn q ndjek deri n fund t atij viti shkollor. Gjimnazi prbhet nga tri klasa. Nxnsve, q kan mbushur moshn njzet e nj vje dhe nuk e kan prfunduar gjimnazin, u mundsohet ndjekja e gjimnazit me koh t pjesshme ose n distanc. Komisioni i etiks dhe sjelljes n institucionin arsimor. N institucionin arsimor funksionon komisioni i etiks dhe sjelljes, i prbr nga msues, prindr dhe nxns. Komisioni ka pr detyr t shqyrtoj ankesat e nxnsve, t prindrve e t punonjsve t institucionit ndaj shkeljeve t normave t etiks dhe t sjelljes dhe ti propozoj drejtorit t institucionit masat prkatse. Himni Kombtar kndohet n ceremoni festive n shkoll.Flamuri Kombtar Shqiptar vendoset n do shkoll. [2] Arsimi i detyruar prfshin t gjith fmijt e moshs 6 - 16 vje, me prjashtim t rasteve kur parashikohet ndryshe n kto dispozita. Drejtoria e shkolls analizon do dy muaj prparimin e nxnsve t veant me grupet e msuesve sipas klasave. Vlersimi i bhet i njohur nxnsit, si dhe prindrve n takimet periodike me ta, t paktn nj her n muaj. Nota prfundimtare nxirret pasi nxnsi t ket t paktn 3 nota. [9] Sjellja Sjellja e nxnsit vlersohet me kto shprehje sintetike : a) "Shum mir"; b) "Mjaftueshm"; c) "Keq". Ato pasqyrohen n regjistr, n amzn e shkolls dhe n dokumentin shkollor (dftes). Shprehjet sintetike shoqrohen dhe me karakteristikn prmbledhse pr veprimtarin e do nxnsi brenda dhe jasht shkolls. Karakteristika e nxnsit, ku pasqyrohen tiparet kryesore individuale, hartohet nga msuesi i klass pr ciklin e ult dhe msuesi kujdestar i klass n ciklet e tjera, mbshtetur dhe n mendimin e msuesve t tjer. Ndrprerja e puns msimore - edukative a) fatkeqsi natyrore, si : trmete, prmbytje, zjarre b) kushte tepr t rnduara klimatike; c) smundje epidemike me miratim t DA, msimi ndrpritet :* n shkollat 8-vjeare deri 3 jav, gjat gjith vitit shkollor; * n shkollat e mesme deri 2 jav, gjat gjith vitit shkollor. Neni 39 Medalja e Art [1] Nxnsit i akordohet "Medalje e Art", kur ai plotson nj nga dy kriteret e mposhtme : 1. a) Mbaron shkolln e mesme me koh t plot me rezultate t shklqyera, me prfundime (nota) vjetore 10 n t gjitha lndt e PM n t gjitha vitet e shkolls dhe n provimet e pjekuris. b) Ka sjellje t vlersuar "Shum mir". c) sht fitues i nj prej tri mimeve t para n olimpiadat kombtare, q organizon MASH apo n olimpiada ndrkombtare, kur merr pjes si prfaqsues nga MASH. 2. a) sht fitues i mimit I n olimpiadat kombtare q organizon MASH. b) Ka sjellje "Shum t mir". c) N Provimet e Pjekuris sht vlersuar me notn 10 dhe, kur n jo m shum se 10% t lndve t PM n t gjitha vitet e shkolls s mesme, sht vlersuar me notn 9. d) Nxnsi fitues i medaljes s art ka t drejt t zgjedh degn q dshiron pr studime t larta. [2] Drejtoria e shkolls, mbshtetur n opinionin e msuesve, bn propozimin e akordimit t"Medaljes s Art" pr nxnsin n DA, duke drguar kto dokumente: - Dftesn e pjekuris (kopja e noterizuar). - Diplomn q konfirmon mimin e marr n olimpiada (kopja e noterizuar). - Propozimin e drejtoris s shkolls. Kjo e fundit, brenda dats 10 korrik, i prcjell MASH vendimin e saj dhe dokumentet prkatse.

13

Ministria e Arsimit dhe e Shkencs i akordon nxnsit "Medaljen e Art", brenda dats 20 korrik, n nj ceremoni t posame t organizuar nga shkolla dhe DA, ku ftohen prindrit e familja e nxnsit, autoritetet e pushtetit lokal, personalitete t ndryshme etj. Medalja e arte, kur plotesohen kushtet e msiprme, i akordohet si nxenesve t shkollave publike ashtu edhe nxnsve t shkollave jopublike. Nxnsi i shkolls s mesme prsrit klasn pr at vit shkollor, kur ka munguar m tepr se 30% t orve vjetore t zhvilluara t msimit. N regjistr vihet shnimi "pk" - (i paklasifikuar), n fund t regjistrit shnohet "prsrit klasn". E njjta gj shnohet edhe n amz. [3] a) Nxnsi i shkolls s mesme, i cili ka munguar me arsye n lnd t veanta nga 20-50% t orve t msimit t nj semestri kontrollohet, sipas grafikut t caktuar nga drejtori i shkolls, n javn e fundit t semestrit. Vlersimi i msuesit t lnds shnohet n nj kolon t veant t regjistrit t klass dhe konsiderohet vlersim pr at pjes t programit ku ka munguar. Kur nxnsi nuk paraqitet, vlersohet me not negative, pr at semestr. b) Nxnsi, i cili ka munguar m tepr se 50% t orve t msimit t zhvilluara gjat semestrit n nj lnd, pavarsisht nga notat q mund t ket marr, vlersohet me not pakaluese. [4] a) Nxnsi i shkolls s mesme, i cili bn 30 mungesa t paarsyeshme (or msimi) n msim apo n praktik profesionale, paralajmrohet pr prjashtim nga shkolla pa pasoj t vlersimit n sjellje. b) Kur nxnsi (pika a) bn dhe 15 mungesa t tjera t paarsyeshme (or msimi), prjashtohet nga shkolla pr at vit. Pr kt drejtori i shkolls merr vendimin prkats dhe e depoziton n arkivin e shkolls.Pr pikat a) dhe b) vihen n dijeni prindrit. c) Nxnsi ka t drejtn e ankess n DA brenda 7 ditve nga marrja e mass, vendimi i s cils sht i forms s prer. Neni 42 Disiplina, masat [1] Disiplina n shkoll ka karakter edukativ. Ajo sht pjes e pandar e tr veprimtaris shkollore. [2] a) Masat disiplinore merren pasi sht br nj pun e gjer edukative paraprake pr njohjen e nxnsit me prgjegjsit dhe t drejtat e tyre, pr njohjen me rregullat n fuqi, etj. b) Masat disiplinore prcaktohen me kujdes, mbajn parasysh vlerat dhe dobin e tyre, moshn, psikologjin e personalitetin e nxnsit. c) Nxnsi i shkolls 8-vjeare nuk lejohet t nxirret nga klasa. d) N raste tepr t rralla, msuesi mund ta nxjerr nxnsin e shkolls s mesme jasht klass, kur ai bhet penges serioze pr zhvillimin normal t msimit. Pas msimit njofton msuesin kujdestar, duke argumentuar veprimin e tij dhe propozon pr mas disiplinore. [3] Masa disiplinore merren n rastet q jan n kundrshtim me nenin 40 t rregullores s brendshme t shkolls dhe rregulloren e konviktit (aty ku ka). [4] Masat disiplinore q mund t zbatohen n shkoll, jan: a) "Qortim". Mesuesi kujdestar. b) "Vrejtje". Mesuesi kujdestar c) "Prjashtim deri n tri dit nga shkolla"(vetm pr nxnsit e shkolls s mesme). d) Paralajmrim pr prjashtim nga shkolla, e)"Prjashtim nga shkolla", pr at vit shkollor (vetm pr nxnsin e shkolls s mesme. d) Rastet e pikave [4. a) dhe b)] jan kompetenc e msuesit kujdestar. Vendimin pr rastet e pikave [4. c), d) dhe e)] e merr drejtori i shkolls me plqimin e jo m pak se 2/3 e antarve t kshillit t disiplins. Ai harton nj qarkore t posame me t ciln njihen t gjitha klasat e shkolls.Vendimi dhe qarkorja depozitohen n arkivin e shkolls pr 4 vjet. [5] a) Pr rastet e piks [4.d)] sjellja e nxnsit vlersohet "Mjaftueshm" dhe ai nuk ka t drejt t pranohet n PP dhe Pp; por ka t drejt t kaloj n klasat e ndrmjetme. b) Pr rastet e piks [4.e)] sjellja e nxnsit vlersohet "Keq" dhe ai humbet vitin shkollor. [7] Masat a) dhe b) t piks [4] pasqyrohen n regjistr. Ato konsiderohen t shlyera, si rregull, pas nj afati dymujor, pa ndrmarr veprime. Masa c, d dhe e) t piks [4], gjithashtu, pasqyrohen n regjistr. [8] N t gjitha rastet, kur ndaj nxnsit merret mas disiplinore (pika [4]), informohen me shkrim prindrit, t cilt njoftojn msuesin kujdestar se kan marr dijeni. [9] do mas tjetr dnimi, q nuk prfshihet n nenin 46, pika [4], sht e ndaluar. [10] Nxnsi, ndaj t cilit sht marr masa disiplinore, ka t drejtn e ankess brenda 7 ditve pran drejtoris s shkolls pr pikat [4].a),b) dhe pran DA pr pikat [4.c),d),e)]. Vendimet e tyre, sipas prkatsis, jan t forms s prer. [11] Drejtori i shkolls, me propozim t msuesit kujdestar dhe me plqim t jo m pak se 2/3 t antarve t kshillit t disiplins, ka t drejt t marr vendimin pr prmirsimin e vlersimit t sjelljes "Mjaftueshm" t nxnsit, q prfshihet n pikn [4].d). [12] Masat disiplinore q jan dhn gjat nj viti shkollor nuk transferohen (mbarten) vitin e ardhshm. Msuesi kujdestar i klass caktohet nga drejtori i shkolls pr do klas jo m von se 5 dit para dats s fillimit t msimeve t vitit shkollor. Neni 48 Kshilli i prindrve t klass [1] Pr do klas, brenda 20 ditve, q nga data e fillimit t vitit shkollor me prkujdesjen e msuesit kujdestar bhet mbledhja e prgjithshme e prindrve t nxnsve, e cila zgjedh me votim t lir kshillin e prindrve t klass(3-5 veta).

14

Kryetar i ktij kshilli zgjidhet njri prej prindrve - antar t tij. [2] Kshilli i prindrve t klass mblidhet, si rregull, 1 her n 2 muaj,mbshtetur n planin q harton vet. Neni 49 Kshilli i prindrve t shkolls [1] N do shkoll, brenda 30 ditve, q nga data e fillimit t vitit shkollor, me prkujdesjen e drejtorit t shkolls, bhet mbledhja e prgjithshme, si rregull, e prfaqsuesve t kshillave t prindrve t do klase (1-2 persona nga do kshill), e cila zgjedh me votim t lir kshillin e prindrve t shkolls. [2] Kshilli i prindrve t shkolls prbhet nga 5-15 vet, n varsi nga numri i klasave t shkolls, prcaktuar n rregulloren e brendshme t shkolls. Kshilli zgjedh kryetarin e tij me jo m pak se 2/3 e votave t antarve. [3] Kshilli i prindrve t shkolls mblidhet, si rregull, 1 her n do semestr. Ai mblidhet edhe sa her e gjykon t arsyeshme apo pr probleme t posame, q shqetsojn gjith shkolln. Neni 54 Kshilli i disiplins [1] Kshilli i disiplins sht organ kshillimor i drejtorit, q vepron n shkoll dhe merret me shqyrtimin e rasteve t shkeljes s disiplins nga nxnsit, n prputhje me masat disiplinore t nenit 42(pika 4) t DN. Prbrja: [2] Drejtori i shkolls, njri nga nndrejtort, punonjsi social (nse ka), 4 msues t zgjedhur me votim nga personeli i msuesve, 4 prindr t zgjedhur nga kshilli i prindrve t shkolls, 2 ose 3 nxns t zgjedhur nga qeveria e nxnsve dhe nj prfaqsues nga pushteti vendor. 8. Kurrikula sht trsia e dokumentacionit si: korniza kurrikulare, plani shkollor, programi msimor, teksti dhe materiale t tjera t nj lnde ose fushe t t nxnit dhe e tr veprimtaria e organizuar n mjedisin e t msuarit, q shrben pr t siguruar nj formim t caktuar t atyre q nxn. 9. Korniz kurrikulare sht dokumenti themelor i kurrikuls, ku prshkruhen synimet e prgjithshme t saj, kompetencat themelore, rezultatet e pritshme pr nxnsit, pr sa i prket dijeve, aftsive dhe qndrimeve n fund t arsimit baz dhe atij t mesm t lart, synimet e fushave t t nxnit dhe parimet e prgjithshme t procesit t msimdhnies e nxnies e t vlersimit t nxnsve. 10. Kompetenc themelore sht ndrthurja e dijeve, aftsive, qndrimeve dhe vlerave q u nevojiten nxnsve pr zhvillimin vetjak, qytetarin aktive, prfshirjen shoqrore dhe punsimin. 12. Kurrikula brtham sht kurrikula e prbashkt pr t gjith nxnsit e nj klase n sistemin arsimor. Program msimor sht dokumenti q prmban synimet e lnds, kompetencat e saj specifike, objektivat e arritjeve t nxnsve, prmbajtjen kryesore, metodologjit specifike t msimdhnies, nxnies dhe t vlersimit t arritjeve t nxnsve.

Llojet e pyetjeve: Objektive, subjektive. Te mbyllura ( ose objektive ) jane ato pyetje per te cilat mund te jepet vetem nje pergjigje dhe vleresimi i se ciles nuk varet nga korrigjuesi. Nxenesi nuk mban qendrim personal , sepse zgjidhja eshte e vetme. Te hapura ( ose subjektive) jane ato pyetje qe kerkojne pergjigje orrigjinale, dhe vleresimi i tyre varet nga korrigjuesi. Ne pergjigjen e kesaj pyetje ai eshte i lire te shpreh jo vetem njohurite, por edhe qendrimet e tij, gjykimet e ndjenjat e tij.
1. 2. 3. 4. 5. 6. Te njohurit: Te kuptuarit: Zbatimi: Analiza: Sinteza: Vleresimi: Mbajtja mend e fakteve, perkufizimeve dhe vlerave. Ndryshimi i informacionit nga nje forme ne nje forme tjeter. Perdorimi i rregullave dhe parimeve per te zgjidhur problemet. Zberthimi i informacionit ne pjese. Te shohesh lidhjen midis gjerave. Kombinimi i ideve te vjetra me te rejat. Krijimi i kritereve ku te bazosh gjykimin.

Pyetje te nivelit te drejtperdrejte: ose pyetje riprodhuese, jane ato pyetje qe kerkojne riprodhimin permendesh te informacionit faktik. Zakonisht keto jane pyetje te mbyllura. Pyetje perkthyese: kerkojne qe nxenesit ta shnderojne dhe ta shprehin informacionin ne forma te ndryeshme. Ato i nxisin nxenesit ta rindertojne apo ta perfytyrojne informacionin ne skena ose imazhe, te cilat me pas nxenesit i tregojne me ze te larte. Pyetjet interpretuese: u kerkojne nxenesve te zbulojne lidhjet mes ideve, fakteve, ngjarjeve , percaktimeve etj. Pyetjet analizuese u kerkojne nxenesve te bejne analizen e problemeve ti zgjidhin ato duke pasur parasysh faktet e dhena. Pyetjet sinteze: i nxisin nxenesit te jene krijues ne zgjidhjen e problemit, ne dhenien e rezultatit, ne nxjerrjen e perfundimeve, ne kryerjen e detyres. Pyetjet vleresuese: u kerkojne nxenesve te bejne gjykime rreth percaktimeve ne perputhje me standartet qe ato vendosin. Niveli i emancipimit mund te percaktohet nga cilesia e shkolles qe ka, ose qe ka ndermend te kete se afermi, pasi arsimi seshte gje tjeter vecse pergjegjesia e nje brezi ndaj brezit te ardhshem. 15

Tre llojet mesimdhenie-mesimnxenie:

a) Me ne qender nxenesin:

Perdoret dendur pyetja me fund te hapurqe do te thote qe mesuesi provokon nxenesit me pyetje e cila nuk ka nje pergjigje te vetme, qe eshte me shume ceshtje opinioni, e qe pastaj vetvetiu con ne mbledhjen e informacionit plotesues nga nxenesit dhe ne diskutime e debate mes nxenesve.
b) Me ne qender mesuesin:

Mesuesi vendos se cfare eshte me mire te nxene nxenesit e tij. Ai ka boll liri per te vendosur vete.
c) Me ne qender tekstin: Ketu mesuesi me te rendesishem ka te shpjegimin e teksit, se ate se cfare po kuptojne nxenesit e tij. Kater kushte per objektivat minimale: Te jene te matshme: dmth pasi lexojme nje objektiv te nxeni, te jemi ne gjendje te hartojme nje test, me te cilin marrim pergjigje per pyetjen A e arriti ky nxenes kete objektiv? Te shpallen: dmth lista e ketyre objektivave te njihet nga nxenesit, prinderit, drejtoria. Te verifikohet arritja e tyre, dmth: te zhvillohen testime. Te shpallen rezultatet e testimeve.

1. 2. 3. 4.

Kemi nje situate problemore atehere kur njohurite qe zoterojme, i perdorim ne rrethana te reja. Objektivat e arritjeve te nje kapitulli , perbejne bashkesine e te gjitha objektivave specifike te hartuara per te gjitha objektet e kapitullit te ndare ne tre nivele, duke u nisur nga objektivat e programit ose nga standartet. Numri minimal i krediteve q duhet t siguroj nj nxns n gjimnaz, sht 90. Numri maksimal i krediteve q nj nxns mund t marr, sht 96 (Nxnsi merr 96 kredite, po qe se zhvillon nga 2 or shtes n jav).Nga 90 kreditet, 73 kredite i prkasin kurrikuls brtham dhe 17 kredite i prkasin kurrikuls me zgjedhje. Numri i krediteve t kurrikuls me zgjedhje t detyruar sht nga 10 deri n 12, kurse i kurrikuls me zgjedhje t lir sht nga 5 deri n 7. Klasa pr lndt me zgjedhje hapet pr 25 nxns. Objektivat e arritjeve t nxnsve pr kapitull nuk i takojn ors msimore, por edhe kto hidhen n planin ditor n nisje t kapitullit. Me ta msuesi shpall prgjegjsin e tij pr arritjet e nxnsve. N do lnd, msuesi duhet t zhvilloj mesatarisht 1 or detyr me shkrim pr 18 or msimore. Nxenesi vihet ne dijeni te rezultateve te provimit te zhvilluar brenda 10 diteve nga zhvillimi i detyres se kontrollit. Nxenesi i cili perjashtohet nga shkolla , ka te drejte qe brenda 7diteve nga dhenia e vendimit per perjashtim te beje ankimimin ne drejtorine arsimore perkatese. Nxenesi vihet ne dijeni per rezultatet e tij cdo muaj nga mesuesi i tij kujdestar. Msuesi kujdestar i klass caktohet nga drejtori i shkolls pr do klas jo m von se 5 dit para dats s fillimit t msimeve t vitit shkollor. Pr do klas, brenda 20 ditve, q nga data e fillimit t vitit shkollor me prkujdesjen e msuesit kujdestar bhet mbledhja e prgjithshme e prindrve t nxnsve, e cila zgjedh me votim t lir kshillin e prindrve t klass (3-5 veta). Kshilli i prindrve t klass mblidhet, si rregull, 1 her n 2 muaj, mbshtetur n planin q harton vet. N do shkoll, brenda 30 ditve, q nga data e fillimit t vitit shkollor, me prkujdesjen e drejtorit t shkolls, bhet mbledhja e prgjithshme, si rregull, e prfaqsuesve t kshillave t prindrve t do klase (1-2 persona nga do kshill), e cila zgjedh me votim t lir kshillin e prindrve t shkolls. Kshilli i msuesve mblidhet, si rregull, 1 her n 2 muaj. Kshilli i msuesve mbledhjen e tij t par e zhvillon brenda 10 ditve para fillimit t vitit shkollor. Kshilli i disiplins sht organ kshillimor i drejtorit, q vepron n shkoll dhe merret me shqyrtimin e rasteve t shkeljes s disiplins nga nxnsit. Prbrja 16

Drejtori i shkolls, njri nga zvendsdrejtort, punonjsi social (nse ka), 4 msues t zgjedhur me votim nga personeli i msuesve, 4 prindr t zgjedhur nga kshilli i prindrve t shkolls, 2 ose 3 nxns t zgjedhur nga qeveria e nxnsve dhe nj prfaqsues nga pushteti vendor. Regjistri i klass ruhet pr 8 vjet. Regjistri i veant ku nnshkruajn nxnsit q marrin dftesn e lirimit, t pjekuris apo t prfundimit ruhet prgjithmon. Shkolla n tr veprimtarin e saj gjithprfshirse synon: -emancipimin shpirtror dhe zhvillimin e personalitetit t nxnsve; -zhvillimin e mendimit dhe veprimit t tyre t pavarur, kritik, krijues, konstruktiv e tolerant; -edukimin e vlerave atdhetare, njerzore, morale e demokratike; -mundsimin e krijimit t shanseve t barabarta pr t gjith nxnsit dhe aftsimin e tyre pr prballimin e jets. Puna msimore - edukative, PME, n do shkoll mbshtetet, n radh t par, n realizimin cilsor t 3 pjesve kryesore t Kurrikuls kombtare (plan msimor, programe, tekste). Planet msimore t t gjitha kategorive dhe llojeve t shkollave, miratohen nga Ministri i Arsimit dhe i Shkencs. Fush e t nxnit sht nj lnd ose bashksi lndsh q shqyrtojn realitetin nga kndvshtrime t caktuara. Kompetencat themelore Kompetencat themelore pr t gjith nxnsit jan: a) komunikimi n gjuhn amtare; b) komunikimi n gjuh t huaja; c) kompetenca matematikore dhe kompetencat baz n shkencat dhe teknologjin; ) kompetenca dixhitale; d) kompetenca pr t nxn gjat gjith jets; dh) kompetencat shoqrore dhe qytetare; e) kompetenca e iniciativs dhe siprmarrjes; ) kompetenca e formimit kulturor dhe e shprehjes. N klasn e dhjet t arsimit t mesm t lart me koh t plot pranohen nxns t moshs jo m t madhe se tetmbdhjet vje. Nxnsi deri n moshn njzet e nj vje lejohet t ndjek arsimin e mesm t lart trevjear, kurse deri n moshn njzet e dy vje arsimin e mesm t lart katrvjear. Nxnsi, q ka mbushur prkatsisht moshn njzet e nj vje n arsimin e mesm t lart trevjear apo njzet e dy vje n at katrvjear dhe nuk ka prfunduar arsimin e mesm t lart, lejohet t vazhdoj klasn q ndjek deri n fund t atij viti shkollor.
STRUKTURA E MSIMIT ERR Struktura e msimit ERR,quhet ndryshe struktura trifazshe e msimit,ose struktura e zhvillimit t mendimit kritik gjat t lexuarit ose t shkruarit,e cila prbhet nga tre faza : 1-Evokimi 2-Realizimi i kuptimit 3-Reflektimi Kjo struktur ose metodologji shoqrohet nga shum strategji dhe teknika msimdhnieje. I-Evokimi N kt faz kryhen veprimtari t ndryshme njohse.Kjo faz zhvillohet kryesisht n formn e biseds.Nxnsit duhet t shprehin ato far din rreth tems s msimit.Shpesh nxnsve n kt faz u krkohet t bjn nj list t ideve t tyre n lidhje me prmbajtjen e msimit. Qllimet e fazs s evokimit : a-Rikujtimi nga ana e nxnsit i njohurive t mparshme,q kan lidhje me temn e msimit,me qllim q ata t shrbejn si nj baz solide pr ti lidhur me njohurit e reja n procesin e t nxnit. b-Prfshirja aktive e nxnsve n procesin e t nxnit,proces i cili i bn t ndrgjegjshm nxnsit,q t mendojn duke prdorur gjuhn e tyre dhe m pas t shprehin njohurit dhe arsyetimin e tyre n t menduarit aktiv,n t shkruarit,apo n t folurit.

17

o o o o o o o o o o o o

c-Arsyetimi i vijueshm,ose procesi i lidhjes s informacionit t ri me skemat e mparshme,q prbn qllimin kryesor,prmes t cilit prcaktohet interesi dhe qllimi n shqyrtimin e tems. Gjat fazs s evokimit,rolet e msuesit jan : a-Drejtimi i mendimeve t nxnsve b-Kuptimi i mendimeve,apo ideve t nxnsve c-Dgjimi me kujdes i ideve t nxnsve. II Realizimi i Kuptimit Kjo sht faza n t ciln nxnsi bie n kontakt me njohurit e reja,dhe e cila duhet konsideruar kryesore gjat procesit t t nxnit.Gjat ksaj faze msuesi duhet t ket n vmendje : a-Ta mbaj nxnsin t aktivizuar,duke ruajtur interesin dhe ritmin e vendosur gjat fazs s evokimit. b-T mbshtes prpjekjet e nxnsit pr t kontrolluar t kuptuarit. Nj nga teknikat e prdorura,krahas metodave t tjera, gjat ksaj faze sht teknika insert. III Reflektimi Gjat ksaj faze,e cila n shum raste harrohet nga msuesit,nxnsit konsolidojn t nxnit,ose informacionin e ri.Qllimet e aplikimit t ksaj faze jan : a-Nxnsit t shprehin me fjalt e tyre informacionin e ri,q ndeshin. b-Nxnsit t shkmbejn fuqishm ide midis tyre,lidhur me informacionin e ri. Prparsi t prdorimit t strukturs ERR U lejon nxnsve t vendosin qart qllimet. Ruan angazhimin vetjak Provokon diskutim t hapur Nxit nxnsit t krijojn dhe t bjn pyetje Ndihmon shprehjen e mendimeve t nxnsve Ruan motivimin e nxnsve pr t lexuar. Siguron nj atmosfer ku respektohen mendimet. U lejon nxnsve t zhvillojn simpatin pr personazhet. Krijon nj shtres pr reflektim n at q nxnsit vlersojn. Shrben si stimulim pr ndryshim. Ngjall shpres pr angazhimin kritik t nxnsve. Ndihmon mendimin kritik n nivele t ndrlikuara. Plani ditar sipas strukturs ERR Data_____________ Ora_____________ Klasa_____________ Lnda_____________ Tema_______________________________________________________ Objektivat :1-______________________________________________ 2-_____________________________________________________ 3-_____________________________________________________ Fjal kye__________________________________________________ Mjetet ose burimet_____________________________________ Motivimi_________________________________________________ Zhvillimi ose struktura e msimit a. Evokimi metoda,q prdoret koha n dispozicion b. Realizimi i kuptimit-metoda,q prdoret koha n dispozicion c. Reflektimi-metoda,q prdoret koha n dispozicion p.sh. E Brainstorming Kubimi 25 R Kubimi 10 R Ese 5 Ecuria____________________________________________________________ Vlersimi_____________________________________________ Detyr_________________________________________________________ Konkluzione ose nga prvoja________________

18

1.Breinstorming Prcaktimi Breinstorming, ose stuhia e mendimeve sht nj teknik, e cila u krkon nxnsve t tregojn gjithka q din rreth nj teme, ose ideje t veant, e cila nis tu rikujtoj atyre njohurit q kan. Nxnsit nuk mendohen nse idet q u vijn n mendje jan t drejta, ose t gabuara. Mnyra e zbatimit Nxnsit mund t punojn n mnyr individuale, ose n ift, n fillim duke i hedhur t gjitha idet q kan e, m pas, duke i shkmbyer me shokun ose antart e tjer t grupit. Msuesi i hedh t gjitha idet n drrasn e zez. Duke dgjuar mendimet e t tjerve, nxnsve mund tu kujtohen gjra t tjera,, ose mund tu shtohet informacion i ri n kujtesn e tyre. Komente Kjo teknik prdoret kur nxnsit kan ca njohuri rreth nj teme t caktuar. sht nj veprimtari e mir pr fillimin e msimit. 2.Kllasteri Prcaktimi Kllasteri ose grupimi i mendimeve q, ndonjher, n literatur emrtohet " harta e mendimeve", ose edhe pema e mendjes sht nj teknik q i nxit nxnsit t mendojn lirshm dhe hapur rreth nj shtjeje, i bn ata t mendojn pr t krijuar lidhje midis fakteve. Shrben si nj mjet i fuqishm pr fillimin e procesit t t shkruarit, sidomos pr ata nxns q u mungon nj dshir e till. Mnyra e zbatimit Hapat pr realizimin e kllastrit jan t thjesht dhe t leht pr t'u mbajtur mend: 1. Shkruhet nj fjal n qendr t flets, (drrass s zez, apo siprfaqe ku mund t shkruhet) 2. Shkruhen fjal apo fraza q vijn n mend rreth ksaj fjale apo teme t zgjedhur, pa gjykuar rreth tyre. 3. Kur idet vijn n mend dhe shkruhen, fillohet t lidhen idet me njra tjetrn. 4. Shkrimi i ideve ndrpritet vetm kur mbaron koha e caktuar. Ndrkoh nxnsit nuk duhet t shqetsohen pr sforcimet n shkrim apo shqiptim. Komente Prvoja e zbatimit te kllasterit, ka treguar se kjo teknik mund t prdoret n fazn e evokimit dhe t reflektimit, n t gjitha lndt dhe me do mosh nxnsish. Ai mund t prdoret pr t stimuluar t menduarit, prpara se t studiohet pjesa, ose pr t br prmbledhjen e asaj q sht studiuar, si nj rrrug pr t ndrtuar lidhje apo grafik t rinj q paraqesin arsyetimin e ri. Fjala ose tema e gjetur pr kllasterin, duhet t zgjidhet e till q t ket mundsi i gjith grupi q t punoj pr t, si pr shembull: atdheu, bimt, nj personazh etj.
19

N pamje t par kllasteri duket sikur ngjan me Breinstorming, pasi t dyja kan t bjn me hedhjen e ideve rreth nj teme ose shtje t caktuar. Kur prdorim kllasterin, gjat kohs q hidhen idet, bhet grupimi i tyre, n nshtje, ose nntema. Ndodh shoqrimi i mendimeve, ideve t dhna. Nga ana tjetr, nj gj e till nuk ndodh me breinstoming. Idet hidhen pa br asnj lidhje apo shoqrim ndrmjet tyre. 3.INSERT1 Prcaktimi INSERT sht nj metod q i lejon nxnsit t kontrollojn gjallrisht shkalln e tyre t t kuptuarit gjat leximit. Nprmjet ksaj teknike sigurohet pjesmarrje e qndrueshme e fmijve n msim. Mnyra e zbatimit Gjat leximit nxnsit udhzohen q t vendosin shenjat e mposhtme: vendoset shenja (kontrollo), nse dika q lexoni pohon at q dini ose mendoni se dini. + vendosni nj + (plus), nse nj pjes e informacionit q ndeshni sht i ri pr ju. - vendosni nj - (minus), nse nj ose disa prej informacioneve q lexoni kundrshton ose sht e ndryshme nga ajo q dini ose mendoni se e dini. ? vendosni nj ? (pikpyetje), nse ka informacion q sht i paqart pr ju ose ka dika q ju duhet t dini m shum rreth ktij informacioni. Informacioni i shenjzuar, hidhet m pas n tabeln INSERT sipas shenjave prkatse. + ?

Komente Kjo teknik proret n fazn e realizimit t kuptimit. Zbatimi i saj zgjat rreth 20 25 minuta. Prdoret n do lnd e me do mosh fmijsh. Pr nxnsit e klass s par deri n t katrt rekomandohet t prdorin jo m shum se dy shenja. Sugjerohet prdorimi i E di kt dhe Nuk e di kt. 7.Rrjeti i diskutimit Rrjeti i diskutimit sht nj teknik e msimdhnies gjat s cils bhet organizimi grafik i informacionit, gjithashtu mund t "orkestrohet" nj msim i ndrlikuar. Kjo veprimtari i bn q nxnsit t jen t vmendshm n leximin e tekstit pr t kuptuar prmbajtjen dhe iden kryesore t tij. Pjesmarrja e nxnsve n kt aktivitet sht maksimale dhe argumentet e produktet e saj mjaft rezultative. Msuesi harton nj pyetje binare (Pyetje q pranon prgjigje pozitive, ose negative) q prek direkt thelbin e shtjes q trajtohet n tekst. Ai u

20

krkon nxnsve q t argumentojn pse mnyr ujrat q dalin shpesh nga nxnsit n punt e tyre me shkrim. 16.Tabela e koncepteve sht nj teknik e cila shrben pr t organizuar informacionin Kjo tabel sht e rndsishme kur punohet me tre ose m shum gjra njkohsisht.N kt tabel renditen n rreshta gjra dhe koncepte q krahasohen n tabeln e koncepteve krahasohen tipare t ndryshme .ka tabela t ndryshme koncepti.Zakonisht msuesit I formatojna ata sipas koncepteve q ata duan t krahasojn.

21