Prof.Dr.

Sabahattin MUHTAROĞLU
Tıp Fakültesi Biyokimya ve Klinik
Biyokimya ABD
 g lu c o s e
ATP
ADP
HM PS
R 5 -P G 6P

2 NADPH
NADP G ly c o ly s is

2 p y r u v ic a c id
2 ATP
2 NADH
 Fosfoglukonat yolu olarak bilinen HMY da,
 Glukoz metabolizması sonucunda , enerji eldesi için
değil, daha başka amaçlarla kullanılır.
 Asıl Amacı enerji üretmekten daha çok,
redüktif sentezler için indirgen güç (NADPH)
ve nükleik asit sentezi için riboz üretmek olan
bir glukoz (Glukoz 6P) yıkım yoludur.

 İki irreverzibl oksidatif reaksiyondan oluşur

ve bunu bir seri reversibl şeker fosfat
dönüşümleri izler
 Katabolik olmaktan ziyade anaboliktir.
 Sitozolde işleyen bir yoldur
 Yağ Asidi, Kolesterol ve steroid sentezleri ve diğer
redüktif sentezler için NADPH üretir
 Nükleik asit sentezi için, glukozdan Riboz üretilir.
 Değişik sayıda (C3, C4, C7) karbon taşıyan
karbonhidratlar üretilir.
 Bazı doku ve organlar (KC, Meme bezi, Adipoz Doku,
Eritrositler, Adrenal korteks, Testis) için spesifiktir
 Özellikle eritrositleri hemolizden korumada glutation
peroksidaz ile birlikteliği vardır.
 G6PDH enzim eksikliği, metabolik bir hastalığa neden
olur

NADPH
Pentoz fosfat yolunun oksidatif nitelikli ilk
aşamasında glukoz, ribuloz-5-fosfat ve CO2
ye parçalanırken NADPH+H+ sentezlenir.
 Hücre sitozunda gerçekleşen bu yol da
glukoz 6-fosfatın, 1.karbonu CO2 olarak
salınır ve yolun oksidatif bölümüne giren her
glukoz 6-fosfattan 2 NADPH oluşur.
 Bu yolda oluşan NADPH biyokimyasal
redüktan olarak hücre gereksiniminin büyük
bir bölümünü karşılar.
 Yağ asiti sentezinde aktif olan karaciğer ve
meme dokusunda ve
 steoidlerin NADPH-bağımlı sentezinde aktif
olan adrenal kortekste özellikle önemlidir.
 Ayrıca bu yol nükleotid sentezi için gerekli
olan riboz fosfatları üretir ve diet ile alınan
beş karbonlu ribozların metabolik
kullanımlarını sağlar.
 g lu c o s e
ATP
AD P
H M PS
R 5 -P G 6P

2 N AD PH
N AD P G ly c o ly s is

2 p y r u v ic a c id
2 ATP
2 N AD H
 g lu c o s e

g ly c o ly s is
g ly c o g e n G -6 -P p y ru v a te
NADP
G -6 -P D
NADPH

6 - P h o s p h o - G lu c o n a te
NADP
6 -P G D
NADPH

R ib o s e - 5 - p h o s p h a te
 NADP+ NADPH NADP + NADPH
H+ H+
G6P 6-P Gluconate Ribulose 5-P
H2O
 Beş karbonlu ribuloz-5-fosfat yeniden glukoz-6-
fosfat sentezi için kullanıldığı gibi nükleik asitlerin
sentezi için gerekli riboz kaynağını oluşturur.
 NADPH+H+ ise oksidatif saldırıya karşı antioksidan
sistem olarak kullanıldığı gibi yağ asidi, kolesterol
ve steroid hormon sentezlerinde de kullanılır.
 Pentoz fosfat yolunun genel reaksiyon denklemi
aşağıda gösterilmiştir:
 3 Glucose-6-P + 6NADP+ 2,5 glucose-6-
P + 3CO2 + 6 NADPH +Pi
 G6P

NADPH Ribose 5-P

Biosynthesis (fatty Nucleic acid

acids, steroid synthesis
hormones) (DNA, RNA)
Oksidatif/ reorganizasyon
Pentoz fosfat yolunun oksidatif aşamasında
3 glukoz-6-fosfattan
3 CO2,
6 NADPH+H+ ve
3 riboz meydana gelir.
İkinci aşama reorganizasyon dönemidir.
 Burada 3 riboz kendi aralarında düzenlemeler
yaparak sonunda
 2 glukoz-6-fosfat ve
 1 gliseraldehid-3-fosfat oluştururlar.
Pentoz fosfat yolunun reaksiyonları

1- Metabolik yolun ilk ve en önemli

reaksiyonu glukoz-6-fosfat dehidrogenaz
 tarafından katalizlenir.
Bu reaksiyonda glukoz-6-fosfat, 6-fosfo-
glukonata çevrilirken
ilk NADPH+ H+ da oluşur.
Reaksiyon 6-fosfoglukonolakton üzerinden
gerçekleşir.
 Bakla birçok insanı favizm denilen ve ölümcül
olabilen hastalığa uğratmıştır.
 Favizmde, eritrositler bakla yedikten 24-48 saat sonra
parçalanarak kana serbest hemoglobin salar.
 Sarılık ve bazen böbrek yetmezliğine neden
olabilir.Bu belirtilerin genetik bir temeli vardır.
 G6PD eksikliği yaklaşık 400 milyon insanı
etkilemektedir.
 G lu c o s e

O x id a n t S t r e s s
G lu c o s e C e r t a in D r u g s
E ry th ro c y te I n f e c t io n s
Fava B eans
G 6P

2 ADP G 6P NADP 2 GSH H 2O 2

G lu c o s e 6 - p h o s p h a t e G lu t a t h io n e G lu t a t h io n e
G ly c o ly t ic d e h y d ro g e n a s e re d u c ta s e p e r o x id a s e
p a th w a y 6 -P h o s p h o -
NADPH G S -S G 2 H 2O
g lu c o n a t e + H+
2 ATP
G 6 P D d e f ic ie n c y p r e v e n t s
t h e p r o d u c t io n o f N A D P H
2 L a c ta te HMP in t h e e r y t h r o c y t e . L a c k o f
N A D P H r e s u lt s in h e m o ly s is .
 2- 6-fosfoglukonat, 6-fosfoglukonat
dehidrogenaz tarafından oksidatif
 dekarboksilasyonla ribüloz-5-fosfata
çevrilirken ikinci NADPH + H+ da sentezlenir
ve
 CO2 açığa çıkar.
Pentoz fosfat yolunun oksidatif aşaması böylece
tamamlandıktan sonra bu kez, oluşan ribüloz-5-fosfat
molekülleri arasında reorganizasyon başlar.
 3- Üç molekül ribüloz-5-fosfat, ribüloz-5-
fosfat epimeraz ve ribüloz-5-fosfat keto
 izomeraz ile epimeri olan
 ksilüloz-5-fosfat ve ketoizomeri olan riboz-5-
fosfata çevrilir.
 4- Ksilüloz-5-fosfattaki ketol grubu
transketolaz ile riboz-5-fosfata aktarılır ve
böylece 7 karbonlu sedoheptüloz -7-fosfat
oluşur.
 Ksilüloz-5-fosfattan geriye kalan ise
gliseraldehid-3-fosfattır.
 5- Sedoheptüloz-7-fosfattaki aktif
dihidroksiaseton grubu transaldolaz enzimi
ile gliseraldehid-3-fosfata aktarılır.
 Bu kez ürün olarak früktoz-6-fosfat ve
 eritroz-4-fosfat ortaya çıkar.
İkinci Transketolaz
 6- Transketolaz reaksiyonu ikinci kez
cereyan eder.
 Reorganizasyon için yukarılarda
 sıra bekleyen ikinci ksilüloz-5-fosfatın keto
grubu eritroz-4-fosfata aktarılır.
 Sonuçta
 früktoz-6-fosfat ve gliseraldehid-3-fosfat
oluşur.
 Bu şekilde pentoz fosfat yolunun ikinci aşaması olan
reorganizasyon reaksiyonları da tamamlanmış olur.
 Bu kademenin ürünleri olan 2 molekül früktoz-6-
fosfat ve
 1 molekül gliseraldehid-3-fosfat glikolize
girerek pentoz fosfat yolunun oluşturduğu by pass
olayını tamamlar.
 Pentoz fosfat yolunun tüm reaksiyonları şekil de
topluca görülmetedir
Pentoz fosfat yolunun kontrolü

 G6PDH ve 6 fosfo glukonat Dehidrogenaz

anahtar enzimlerdir.
 Fizyolojik şartlarda hız sınırlayıcı ve kontrol
edici enzim G6PDH dır.Enzim,
 NADPH artışı, lipid sentezinin yavaşlaması,
açlık ve diyabette inhibe
 lipogenezin hızlanışı,NADP artışı ve insulinle
aktive edilmektedir.