INDICE

Yachachiq masillay

1.

Antimanta wawakuna

2.

Calendario comunal nisqa

3.

Ayllupa kawsaynin: papa haspiy

11

1- Papa haspiypi yanapakusunchik

12

2- Papa mamaman qillqasunchik 3- Papata waqaychananchikpaq akllasunchik 4- Wathiyata rurasunchik 5- Papa haspiypi yanapakusqanchikmanta rimarisunchik

16

20

24

29

Quechua

Yachachiq masillay
3, 4, 5 watayuq wawanchikkuna Educacin primaria nisqaman chayanankupaq allinta yuyayninkuta, rimayninkuta, yachayninkuta pukllaspa, takispa, tususpa ima qispichinanku.
Wawanchikkunaqa kawsayninkupi, siminkupi ima allinta rimanku, munasqankuta maakunku, pukllankupas. Chay raykun siminkupi, paykunawan rimananchik, kawsayninkumantapacha yachaykunata uqarispa allin runa kanankupaq hinallataq allin kawsayta aypanankupaq yachachinanchik. Kay qillqa maytuqa llamkaykunata haywarisunki chayman hina qampas, calendario comunal nisqa aylluykiman hina, wawakunaq munasqanman hina llamkanaykipaq.

Qanpas munaychata llamkallawaqmi!.

Quechua

1. ANTIMANTA

WAWAKUNA

Antimanta wawakunari imaynan kanku?

Wawakunaqa, ima ruraykunatapas qhawachkallanku, chay raykun qhawaspalla yachanku Wasinkumanta imaymana yachaykunata apamunku, chay yachaykunatan yachay wasipi allinta qispichinanchik. Yanapakuytan yachanku, ayllunkuman hina allin kawsaypi tiyanku. Llaqtankupa kawsayninkupi yachaykunata, chaskispa yachanku, hinallataq huk llaqtakunaq yachayninkutapas yachanku. Iskay simipi rimanku, runa simipi hinallataq castilla simipipas, chay simikunapin munasqankuta rimanku hinallataq hukkuna munasqankutapas yachanku.

Imaynatam antimanta wawakuna yachanku?

Paykunaqa qhawaspa, takispa, pukllaspa, yanapakuspa, tapupakuspa ima yachanku. ruraspa,

Tayta mamankuwan, kuraqninkuwan, sullkankuwan, pacha mamawan rimaspa, pukllaspa ima yachanku. Ayllunpa imaymana ruraykunapi, imaymana yachaykunata kawasayninkumanhina yachanku. Pukllaspa, pukllayqa allinpuni wawakunapaqqa, pukllaspan imaymanata yachanku, imaymana ruraykunata yachapayanku, kawasyninkutapas astawan riqsipayanku.

Quechua

Imakumatam yachay wasipi llamkananchikpaq yachananchik?

Wawakunaq kawsayninkuta, rimayninkuta ima riqsiyta Ayllupa allin ruraykunata, hinallataq sasachakuykunata. Pacha mamanchikpa kawsayninkunata. Calendario comunal nisqapi ruraykunata, kawsaykunata ima. Tayta mamakunaq maakuyninkuta. Wawakunaq munasqankuta.

Quechua

2. CALENDARIO

COMUNAL NISQA

Kay calendario comunal nisqapin paray ukhu, chakiy ukhu pachakunapi imaymana llamkaykuna, yachaykuna kachkan, chaymanhina anti runaqa kawsayninta qhawarin. Kaypin chakrata, uywata, imaymana tikakunata uywanchik, paykunapas uqanchikta uywawanchik, hinallatqmi takinchik, tusunchik, yachanchik ima. Kay Calendario comunal nisqa rurananchispaqqa tayta mamakunawan, hinallataq yachaqkunawan yanapachikunanchik, paykunan allinta yachanku. Chayqa, yachay wasipi kay kawsaykunata, yachaykunata uqarispa allin kawsay kananpaq qispichinanchik. Kay calendario comunal nisqaqa kayhinatan yanapakun: Yachay wasi llamkanapaq pacha qhawariyta Llaqtakunapa yachayninta qispichin. Yachay wasipi, pacha mamawan hinallataq runakunawan allin kawsayta. Yachay wasikunawan, ayllukunawan ima allin kawsaypi, llamkayta. Yachay wasipi wawakunawan sumaq llamkayta.

Quechua

Imakunatan calendario comunal nisqa rurananchikpaq qhawarinanchik?

Paray ukhupi hinallataq chakiy ukhupi rurakuykunata. Tikakunapi, uywakunapi, unupi, hanaqpachapi sananpankunamanta. Haywakuykunamanta. Musquykunamanta. Chakrapi llamkaykunamanta. Raymikunamanta. Mikhuykunamanta. Tusuykunamanta. Killamanta, intimanta. Paramanta, phuyumanta, chikchimanta. Pukllaykunamanta.

Imaynatataq yachay wasipi wawakunawan llamkarisunchik?

Wawakunawan llamkananchispaqqa allintan qhawarinanchik, allchapakunanchik ima, chayqa allintan yachaykunatapas qatipasunchik. Llamkaykunataqa tayta mamakunawan rurasunchikmanmi, ayllupi umalliqkunawanpas chaykunapaqqa kaykunatan rurasunman: Wawakunawan, tayta mamakunawan kuska chakrapi yanapakuyta Yachay wasipi, wawakunawan tayta mamakunawan chakra rurayta. Material educativo nisqata tayta mamakunawan, wawakunawan ayllupi kawsayninkunawan rurayta Yachachiq yachay wasipi yachayninkunata wawakunaman riqsichiyta. Pacha mamapi sananpankuna awinchayta; tikakunapi, unupi, hanaqpachapi, uywakunapi, phuyupi, parapi, wayrapi, uywakunaq waqyninpi, pachakunapi, mikhunakunapi ima.

Quechua

Concresin curricular
DARIO COMUNA N E L L CA
Potencialidades y problemas de la comunidad Demandas y expectativas de las MM.PP.FF. y comunidad

cosmovisin
Necesidades e intereses de aprendizaje de nias y nios Situacin lingstica de la comunidad, y de los nios y nias

Programas Curriculares Diversificados de I.E. o Red en L1 y L2

Programacin Anual

Unidades Didcticas

Sesiones de Aprendizaje
(Desarrollo de actividades)

Quechua

3. AYLLUPA KAWSAYNIN:
PAPA HASPIY

Papa haspiyqa, yaqa abril, mayo, junio killakaman rurakun, kay llamkaykunaqa sapanka ayllukunaq kawsayninman hina rurakun. Chayqa, uqanchikpas hinatan yachay wasinchikkunapi wawanchikkunawan llamkarisunman. Kay ruraykunapin imaymanata wawakuna yachanku.
YACHAY TAQIPI ASWAN YACHAYKUNA

LLAMKAYKUNA

1 2

Papa haspiypi yanapakusunchik Papa mamaman qillqasunchik Papata waqaychananchikpaq akllasunchik Wathiyata rurasunchik Papa haspiypi yanapakusqanchikmanta rimarisunchik

Personal Social nisqa Comunicacin escrita nisqa

Matemticas nisqa

Ciencia y Ambiente nisqa

Comunicacin oral nisqa

Quechua

11

N 1 LLAMKAY :

PAPA HASPIYPI YANAPAKUSUNCHIK

Kay llamkayqa allinmi wawakunapaq, chaypin imaymana yachaykunata yachanku; papa haspiyta, wathiya rurayta, papa akllayta, papa wachaychaymanta ima.
Yachay/Atina Ayllunpa hinallataq wasinpa rurayninkunapi yanapakun. Yachay /Atina qatipanapaq 4 wata 5 wata Papa haspiy qallarinapaq pacha mamaman haywakuyta qhawan. Haspisqa papakunata huuspa yanapakun. Papa haspiy qallarinapaq pacha mamaman haywakuypi allinta uyarin. Papata haspispa yanapakun.

3 wata

Papa haspiy qallarinapaq pacha mamaman haywakuyta qhawan. Haspisqa papakunata huuspa yanapakun.

Runa kaynin

Llaqtanpa kawsayninkunta, yachayninkunata ima chaninchan..

Ruranapaq wakichikuy
Chakrayuqkunata papa haspiypi yanapakunanchispaq minkakamusunchik. Wawakunawan chakraman purinanchikpaq rimanakusuchik. Pachata chakrapi yanapakunanchikpaq qhawarikusunchik Wasinkumanta rawkanankunata apamunankupaq wawakunaman maasunchik.

12

Quechua

Ruranapia llamkay
Wawakunawan tapuykunata ruraspa rimarisunchik: Chakrata riqsinkichik? Chaqraykichik kanchu? Imakunatataq chakrapiri rurakun? Chakraman yanapakuq risunmanchu?

Imaynatas purisunchik, ima pachakaman chakrapi kasunchik, chaykunamanta wawakunawan yuyarisunchik.

Chakraman purispa, Pacha Mamaq sanapankunata awinchasunchik. Imaynataq chakrapa yurankuna kachkan? Imarayku? Imatataq willakamuchkanku? Imaraykutaq yuraq unanchata chakrapi churanku? Imaraykutaq chakrapi qunyachinku? Imatataq willakamuchkanku? Chakraman chayaspa, chakrayuqkunata napaykuspa tapurisunchik: Ima killapin tarpuranki? Imaynatataq chakraykita uywarqanki? Imakunatataq chakraykiman sumaq wiananpaq haywarqanki?. Papa haspiy qallarinanchikpaq Pacha Mamaman chaqrayuqkunawan kuska haywarikusunchik.
Runa kaynin: Llaqtanpa kawsayninta, yachayninkunatawan chaninchan.

Chakrayuqmanta wachuta haspinanchikpaq chaskikusunchik.

Quechua

13

Yachaykuna qhawarinapaq: Papa haspiypi yanapakun.

Imaynatas chakrayuqkuna haspiyta qallarinku hinaman, wawakunawan kuska rawkanakunata hapispa, papa haspiyta qallarisunchik. 5 watayuq wawakunaqa papata haspinqaku, 3, 4 watayuq wawakunataq yanapakunqaku.

Haspiyta tukuspataq , chakrayuqta aanchayninchikta haywarikusunchik, hinallataq papa haspiypi yanapakusqanchikmanta , chakrayuqpa munayninta papapi chaskikusunchik. Samarispa, quqawinchikta mikhusunchik Chakrayuqkunaman aayninchikta haywarispa, papanchikta qipirikuspa yachay wasinchikman kutiripusunchik. Yachay wasipi chakraman purisqanchikmanta rimarisunchik. Maytam purirqanchik? imatan rurarqanchik? imaraykutaq Pacha Mamanchikman haywakurqanchik? Chakrapi yanapakusqankumanta: 3. watayuq wawakuna siqinqaku; 4,5 watayuq wawakunataq siqinqaku chaymanta atisqankuman hina qillqanqaku.

14

Quechua

Rurayta tukuspaa
Wasinkupi tayta mamankuman ayllunkuman ima chakrapi yanapakusqankumanta willakunqaku. Papa haspiy yanapakuypi, yachaykunata qhawarispa Ima yachaykunatan qhawarisunchik? Yachay/ Atina
Ayllunpa hinallataq wasinpa rurayninkunapi yanapakun.

Imaynatataq qhawarisunchik? Qhawaykuna

Chakrapi qhawarinchik sichus wawakuna: - Napaykunku - Ripunankupaq willakunku - Chakrayuqman tapuykunata ruranku: Ima pachapin tarpurqanki? Imaynatataq chakraykita uywarqanki? Imakunatataq rurarqanki chakrayki sumaq kananpaq? - Papa haspiypi yanapakun.

Yachay/ Atina Tapuykuna qatipanapaq

Papa haspiy qallarinapaq Pacha Mamaman haywakuyta allinta uyarin.

Papata haspispa yanapakun.

Quechua

15

N 2 LLAMKAY :

PAPA MAMAMAN QILLQASUNCHIK

Yachay/Atina Munasqanta, rurasqanta ima siminpi willakun.

3 wata

Yachay /Atina qatipanapaq 4 wata 5 wata Tapuykunata kutichispa riman Tukuy runakunawan riman. Alyllunpi ruraykunata ruraspa (awpaq rurasqata, qhipa rurasqata willakun) Imatan, piman, hinallataq imapaq qillqanqa chaymanta nin. Huupi, papaman qillqaykunata, yachachiqninwan qillqachin.

Rurasqanmanta atisqanmanhina tapuykunata kutichin.

Ayllunpi Rurasqanmanhina ruraykunata ruraspa willakun willakun.

Tukuy qillqaykunata atisqanmanhina qillqan.

Pimanmi qillqanqa chayta nin. Atisqanmanhina papaman qillqanqa.

Imatan, pimantaq qillqanqa chayta willakun. Papaman imatas niyta munan chayta yachachiqninman qillqananpaq nin.

Runa kaynin

Llaqtanpa kawsayninkunta, yachayninkunata ima chaninchan.

Ruranapaq wakichikuy
Yachay wasipi llamkananchikpaq materialkunata qhawarikusunchik (rapi, qillqana, siqina, kaskachina). Yachay wasiman hamunanpaq tayta mamata minkarikusunchik, Imaynatas papaman rimarinku chaymanta willawananchikpaq. llamkananchikpaq pachata qhawarikusunchik.

16

Quechua

Ruranapia llamkay
Wawakunawan rimarisunchik: Qamkuna papa mamaman rimariyta uyarirqankichikchu? Ima nispataq papa mamawanri rimanku? uqanchikpaq imataq papa mamari? Imatataq quwanchik? Papa mamanchikman qillqasunmanchu? Pitaq papa mamaman rimaytari yachachiwasunman? Mama, utaq tayta chayarqamuqtin sumaqta chaskisunchik, awpaq punchaypi rurasqanchikta willasunchik. Muyuchapi churakuspa tayta mamaman, papa mamamanta rimasqankuta uyarisunchik wawakuna tapuykunatapas rurallankumanmi. Chaymanta, uyarisqanchikta wawakunawan rapipi qillqasunchik Qillqananchikpaqtaq tapuykunata ruraspa yanapakusunchik: Pimanmi qillqasunchik? Imakunatataq papa mamaman nisunman? Imaraykutaq papa mamaman qillqasunman? Kayhinata qillqasunman.
Atinakunapa qhawariynin.

Imatan, piman, hinallataq imapaq qillqanqa chaymanta riman.

Papa mamaman rimarisunchik (siqiy) Papa mamallay qammi kanki uywaqniyku, qanmi yarqayniykuta saqsachiwankiku. Pacha Mamaq sunqunpi wianki, wianaykipaq parata maakusaqku, muawan allchasaykiku, ichhuwantaq pistusaykiku. Hinallan mirakunki kawsakunki ima kay wawaykikunata uywawanaykikupaq.
Atinakunapa qhawariynin.

Huupi papaman qillqaykunata, yachachiqninwan qillqachin.

Quechua

17

Atinakunapa qhawariynin: Imata, piman, imapaq qillqaykunata qillqan chaymanta riman.

Qillqayta tukuspataq, wawakunawan kuska awinchasunchik. Tapusunchik: Pikunamanmi qillqarqanchik? imakunatataq nirqanchik? imapaqtaq qillqarqanchik?

Wawakunawan, tapuykunata ruraspa rimasunchik: Huk runakuna qillqasqanchikta qhawanankupaq, awinchanankupaq ima, maypitaq churasunman? Hinaqa llamkasqanchikta llapanku awinchanankupaq pirqapi kaskachisunchik.

Rurayta tukuspaa
Wasinkupi, tayta mamankuman, kuraqninkunaman ima, llapa ayllunkunaman yachay wasipi rurasqankuta willanqaku. Huk runakunta qillqasqanchikta qhawanankupaq minkakamusunchik.

18

Quechua

Papa maman qillqasqanchikta qatipanaspa Ima yachaykunatam qhawarisunchik? Yachay/Atina

Tukuy qillqaykunata atisqanmanhina qillqan.

Imaynatam qhawasunchik? Tapuykuna

Pimanmi qillqasunchik? Imakunatataq papa mamaman nisunman? Imaraykutaq papa mamaman qillqasunman? Pitaq papa mamaman wiayta yanapan? Maypitaq wian? Imatataq papa mama quwanchik? Maypitaq waqaychanchik? Imawantaq allchapanchik? Imawantaq pistunchik?, etc. Wawakuna papa mamaman imatas niyta munan chayta yachachiqninman qillqananpaq ninku.

Yachay/Atina qatipanapaq
Imatan, piman, imapaq qillqanqa chaymanta nin.

Qhawarinapaq

Huupi, papaman qillqaykunata, yachachiqninwan qillqachin..

Munasqanta, rurasqanta ima siminpi willakun.

Tukuy runakunawan riman. Alyllunpi ruraykunata ruraspa (awpaq rurasqata, qhipa rurasqata willakun).

Tayta mamaman, papa mamaman rimasqanmanta allinta uyarin, tapuykunatapas ruran.

Quechua

19

N 3 LLAMKAY :

PAPATA WAQAYCHANANCHIKPAQ AKLLASUNCHIK

Yachay/ Atina Papa mamakunata, ayllunkupi kawsayninmanhina akllan. Yachay /Atina qatipanapaq 3 wata 4 wata 5 wata Papa mamata Papa mamakuhuk mikhuykuna- nata munaymanta akllan. ninmanhina akllan Papa mamakunata mikhunapaq, chuupaq, muhupaq, raymipaq ima akllan Imaynatas papa mamakunata akllan, hinallataq imarayku akllan chaykunamanta willakun. Rapipi papa mama akllasqanmanhina siqin, qillqan ima.

Imatas akllachkan chayta willakun.

Imaynatas papa mamakunata akllan chaymanta willakun. Rapipi papa mama akllasqanmanhina siqin,

Rapipi papa mamata atisqanmanhina siqin.. Runa kaynin

Llaqtanpa kawsayninta, yachayninta ima chaninchan.

Ruranapaq wakichikuy
awpaq punchawta tayta mamaman minkakusunchik papa waqaychaypi yanapakunanchikpaq, chaypaqqa wawakunawan rimanakuspa tayta mamaman kukachata aparisunchik. Materialkunata (rapi, siqikuna, qillqanakuna, llimpinakuna) yachay wasipi llamkananchikpaq qhawarisunchik.

20

Quechua

Ruranapia llamkay
Tapuykunata ruraspa wawakunawan rimanakusunchik. Wasinchikpi papa mamanchikta waqaychanchikchu? Imaynatataq waqaychanchik? Qamkuna wasiykichikpi, papa mama waqaychaypi yanapakurqankichikchu? Kunan papa mama waqaychaq yanapakuq risunmanchu? Wawakunawan papa akllanaman risunchik, chaypi taytawan, mamawan kuska papaq muyuriqninpi churakuspa Pacha Mamaman haywarikuyta rurasunchik. Ama qunqaychu kay haywarikuytaqa rurakun papa mamanchik mana unqunanpaq hinallataq kusisqa kawsananpapqmi.

Papa mama akllaypi, wasiyuq akllasqanmanhina yanapakuyta qallarisunchik (waykunapaq, raymipaq, chuupaq, murayapaq, qhatunapaq ima)

Yachay/Atinakuna qhawariyniy:

Papa mamakunata mikhunapaq, chuupaq, muhupaq, raymipaq ima akllan

Quechua

21

Yachay/Atina qhawarinapaq.

Akllayta tukuspataq imaynatas akllarqanchik, imaraykus akllarqanchik , imaynatas waqaycharqanchik, maypis waqaycharqanchik chaykunata tapuykunaman kutichispa riqsichisunchik. Imaraykutaq chuupaq papata akllarqanchik? Imaraykutaq murayapaq papata akllarqanchik? Raymipaqri? Waykunapaqri? Maypitaq waqaycharqanchik? Imaraykutaq hinatari waqaycharqanchik? Chaymanta, papa mama akllayta tukuspataq tayta nimusqanmanhina taqikunapi waqaychasunchik. Tukuspataq tayta mamata aayninchikta haywarisunchik.

Imaynatas, imaraykus papa mamakunata akllan chaymanta willakun.

Wakin ayllukunapiqa papa waqaychanataqa taqi ninku, huk kunataq truhi. Icha aylluykipi huk sutin kan chayqa chayta uqarispa llamkanayki.

Yachay qhawarinapaq

Rapipi papa mama akllasqanmanhina siqin, qillqan ima.

Yachay wasiman kutispa rapipi, 3 watayuq wawakuna papa mama akllasqankumanhina siqinqaku; 4, 5 watayuq wawakunataq siqinqaku, qillqanqaku ima.

Rurayta tukuspaa
Wasinkupi imaynatas papa mamankuta akllanku waqaychananku ima, chaykunata qhawanqaku, yachay wasiman kutispataq qhawasqankuta willakunqaku.

Ama qunqaychu, sapanka wasipin kawsayninkumanhina papata waqaychanku, chaymanhina wawakuna willakunqaku.

22

Quechua

Papa mama waqaychasqanchikta qhawarisunchik Ima yachaykunatam qhawarisunchik? Yachay/Atina

Papa mamakunata, ayllunkupi kawsayninmanhina akllan. Hinaspa rapipi akllasqanmanhina siqin, chaymanta willakun.

Imaynatam qhawasunchik? Tapuykuna.

Imaraykun chuupaq papa mamata akllarqanku? Murayapaqri? Raymikunapaqri? Waykunapaqri?. Imaraykutaq kay papakunatari kay hukkunawan churarqanki?.

Yachay/Atina qatipanapaq
Papa mamakunata mikhunapaq, chuupaq, muhupaq, raymipaq ima akllan Imaynatas papa mamakunata akllan, hinallataq imarayku akllan chaykunamanta willakun. Rapipi papa mama akllasqanmanhina siqin, qillqan ima.

Qhawarinapaq.

Rapipi, 3 watayuq wawakuna papa mama akllasqankumanhina siqinqaku; 4, 5 watayuq wawakunataq siqinqaku, qillqanqaku ima

Quechua

23

N 4 LLAMKAY :

WATHIYATA RURASUNCHIK

Atina Llaqtanpa yurankunaq kayninta riqsipan.

Atinakunapa qhawariynin. 3 wata 4 wata 5 wata Papata mamatahina riqsipan. Papa mamata, uywakuq, mikhuchikuq, hinallataq hanpikuq mamatahina riqsipan. Papa mamata, uywakuq, mikhuchikuq, hinallataq hanpikuq mamatahina riqsipan.

Runa kaynin

Papa mamata sumaqta chaninchan.

Ruranapaq wakichikuy
Tayta mamata, wathiya rurayta yanapawananchikpaq minkakusunchik. Wathiya rurananchispaq hallpata qhawamusunchik (maypi,chakrapi, yachay wasi hawapi, ima) Imakunan wathiya rurananchikpaq kanan chaykunata qhawarikusunchik. Wawakunawan wathiya rurananchikpaq rimanakusunchik

Ruranapia llamkay
Wawakunawan tapuykunata ruraspa rimarisunchik Imatan kunan punchaw rurasunchik? Pitaq yanapawasunchik? Maypitaq rurasunchik? Imaynatataq yanapakusunri? Minkakusqanchik mamata sumaqta chaskisunchik. Wawakunawan, mamawan ima wathiyaq rinanchikpaq rimanakusunchik.

24

Quechua

 anta purispa qawata, utaq llantata pallaspa, huuspa ima wathiya rurananchikpaq apasunchik. Wathiyana pataman chayaspa mamaman hurnu ruranapaq kurpakunata haywaspa yanapasunchik. Imaynatas mama hurnuta ruran, chayta qhawasunchik.

Hurnuq quichkanankama, rimarisunchikman.

mamawan

papakunamanta

Tapuykunata rurasunman: Imaynataq papakunari? (taksakuna, huchuykuna, hatunkuna, munaychakuna, awisapakuna, sumaqkuna, miskikuna) Paykunahinari huk papakuna kanchu? Imaynataq kanku (hakusapa, unusapa, , muyukuna, chuntakuna, waykunapaq, chuupaq, murayapaq, raymipaq). Imatataq papari quwanchik? (mikhunawan uywawanchik, hampiwanchik ima)

Quechua

25

Sichus pampaman urmachisun chayri iman kanman? Papa mamanchikri imaynatataq churakunman?

Hurnu papa churanapaqa kachkan chayqa, mama papakunata churanqa. Imaynatas papata hurnupi pampan chaytan makilla qhawasunchik.
Yachay/Atinakunapaq qhawariynin

Hurnupi papa waykukunankama mamawan tapuykunata ruraspa rimasunchik. Imaynatataq papari waykukunqa? Ima sananpakunapas chayta yachakunapaq karqanchu? Imaraykutaq qusimuptin hallpawan pamparanchik? Wathiyatari mayqin killapipas rurasunmanchu?, ima.

Papa mamata, uywakuq, mikhuchikuq, hinallataq hampikuq mamatahina riqsipan

a papa chayaqtin; mama hurnumanta papa urqusqanta. maki qhawasunchik,. Wawakunata tapusunchik: Imaynataq awpaq papari qarqan? Kunanri imaynataq kachkan? Imarayku? Muyupi churakuspa llapanchik wathiyata kisuyuqta, utaq aychayuqta, chaquyuqta ima mikhusunchik.

26

Quechua

 Tukuspataq, mamata aayninchikta haywarisunchik, hinallataq papa mamata mikhuna quwasqanchikmanta aaychakusunchik.

Yachay wasipi wathiya rurasqanchikmanta rimarisunchik. Wawakuna, rapipi kay tapuykunamanhina siqinqaku: Imaynataq papacha churakun wikchurayasqa kaptin? Mikhuchiwaqtinchikri? Hampiwaqtinchikri? Llapanku qhawanankupaq pirqapi, rapipi rurasqankuta kaskachinqaku.
Yachay/Atinakunapaq qhawariynin.

Papa mamata, uywakuq, mikhuchikuq, hinallataq hanpikuq mamatahina riqsipan

Rurayta tukuspaa
Wasiman chayaspa wathiya mikhusqankuta tayta mamankuman willakunqaku.

Quechua

27

Wathiya rurasqanchikta qhawarispa Ima yachaykunatam qhawarisunchik? Yachay/ Atina

Llaqtanpa yurankunaq kayninta riqsipan.

Imaynatam qhawasunchik? Tapuykuna qhawariykuna

Yachay/Atina qatipanapaq
Papa mamata, uywakuq, mikhuchikuq, hinallataq hampikuq mamatahina riqsipan.

Imarayku papa Rapikunapi papa mamata mikhun- mamaman chik? siqinkunata. Ima mikhunakunatan papa mamamanta rurakun? Imakunatataq papa mamatawan ruranchik? Imam kanman sichus papa mamata urmachisun chayqa? Papa mamata mikhullanchikchu, icha imapaqwan uqanchikpaq kan? Payri, uwawanchikchu, hampiwanchikchu?.

28

Quechua

N 5 LLAMKAY :

PAPA HASPIYPI YANAPAKUSQANCHIKMANTA RIMARISUNCHIK

Atina Tukuy rurasqanmanta willakun

Atinakunapa qhawariynin 3 wata 4 wata 5 wata Papa haspiypipi rurasqanmanta willakun Papa haspiy punchawkunapi ruraykunamanta willakun Papa haspiy punchawkunapi ruraykunamanta chuyata willakun

Ruranapaq wakichikuy
awpaq punchawkunapi llamkaykunata tukuspa, wawakunaq yanapayninwan papaman qillqasqakunata, siqikunata ima huusunchik . Material nisqata qhawarikusunchik (rumichakunata, kaspichakunata)

Ruranapia llamkay
awpaq punchawkunapi rurasqanchikta wawakunawan kuchka yuyarisunchik, icha kay tapuykunata ruraspa rimasunman: Imakunatan awpaq punchawkunapi rurarqanchik?, Maytan rirqanchik? Pikunataq papata haspirqanku?, Warmikunari imatataq rurarqan?, Qharikunari?, wawakunari imatataq rurarqanku? Imawantaq llamkarqanku? Imakunatan mikhurqanchik? Imakunatan upyarqanchik? Imaynatataq pacha mamaman maakurqanchik? Imaynatataq papa mamaman rimarqanchik? Achkhatachu papata haspirqanchik? Imakunatataq, siqirqanchik, llimpirqanchik, qillqarqanchik ima?

Yachay/Atinakunapaq qhawariynin

Papa haspiy punchawkunapi ruraykunamanta chuyata willakun

Quechua

29

Wawakunatan munaychata rimarisunchik, hinaspataq paykuna willakusqankuta, rimaqtinku ima allinta uyarisunchik.

Pizarra nisqapi wawakunaq rimasqanta qillqasunchik. Wawakunata tapurisunchik: Imaynatataq tukuy rurasqanchikta riqsichisunman? Icha mural hinatachu rurasunman?. Imatataq awpaqta rurarqanchik? Chaymantari? Qhipamanri?
Yachay/ Atinakunapaq qhawariynin

Papa haspiy punchawkunapi ruraykunamanta chuyata willakun

Wawakunawan kuchka mural nisqapi tukuy ruraykunata kaskachisunchik. Wawakuna qhawarinqaku, huntasqachu kachkan manachu.

Sichus mana huntasqachu chayqa, wawakuna siqspa huntachinqaku. Mural nisqata rurayta tukuspa, llapanku qhawanqaku, awinchanqaku ima.

30

Quechua

Rurayta tukuspaa
Wasinkupi tayta mamankuwan, hinallataq kuraqninkuta ima mural nisqata yachay wasipi qhawanakupaq minkakunqaku. Papa haspiy yanapakuypi rimarisqanchikmanta qhawarisunchik Ima yachaykunatam qhawarisunchik? Yachay/ Atina Yachay/ Atina qatipanapaq Imaynatan qhawasunchik? Yachay/ Atina
Imawanmi qallarirqanchik?, Imataq qatiparqan? Chaymantari?

Yachay/ Atina qatipanapaq

Wawakuna tukuy rurasqankuta yuyarinku. Tukuy rikusqankumanta ima rimarinku. Mural nisqa wawakunaq llamkayninkunawan.

Tukuy ruras- Papa haspiy qanmanta punchawkunapi willakun ruraykunamata chuyata willakun

Quechua

31