Anda di halaman 1dari 11

FUNGSI INVERS DAN KOMPOSISI

1. FUNGSI INVERS F(x) x F(x ) y

Bab 18

a. Fungsi Linear Contoh : Jika y = f(x) = 2x + 6 , maka invers dari f(x) adalah A. 2x 6
1 2 x 1 6

B. 6 2x

C.

(x 2

6)

D.

(x 6

2)

E.

Jawab : y = 2x + 6 2x = y + 6
x y
1

Cara cerdik : f(x)=ax + b y = 2x + 6


f f
1

x a x 2

b 6

y 2 x

6 6 2

b. Fungsi Pecahan
f (x) ax cx b d f
1

(x)

dx cx

b a

Contoh :
f (x) 4x x 1 4 f
1

(x)

4x x

1 4

c. Fungsi Eksponen
a

f ( x)

bx

( x)

log x b

Contoh :
3

f ( x)

5x

( x)

log x 5

log x 5

d. Fungsi kuadrat
f (x) ax
2

bx

(x)

1 a

(x

D 4a

b 2a

contoh :

Matematika SMA by Drs. Pundjul Prijono

119

f ( x)

4x

( x)

1( x

8 4

4 2

= x 2 2 2. Komposisi Fungsi Jika f : A B dan g : B C maka h : A C disebut fungsi komposisi dari f dan g dan ditulis dengan gof Jadi h ( x ) gof ( x ) g [ f ( x )] Contoh : Jika f ( x ) x 1 dan ( fog )( x ) 3 x 2 4 maka g(x) = A. g(x)=3x + 4 B. g(x)= 3x + 3 C. g(x) = 3x 2 + 4 D. g ( x ) 3( x 2 1) E. g ( x ) 3( x 2 3) Jawab :
( fog )( x )
f ( g ( x )) 3x
2

3x
4

g ( x) 1
g ( x) 3x

3x
2

4
3( x
2

1)

Cara cerdik
f (x) ( fog )( x ) f ( x) fo g diketahui diketahui ax px b q px q a b m aka g ( x ) f
1

o ( fog )( x )

atau :

g (x)

g ( x)

3x

4 1
3 x 3( x
2 2

= 3x

1) 5 , f(x) =

Contoh : Diketahui f (2 x 3) Cara cerdik :


f (m x n) ax

4x

bx

f (x)

f (m x n )
diinverskan

a x b x c
dim asukkan

Jawab :
2x 3 in versn ya x 2 3

f ( x)

x 2

x 2

1 4

7 2

53 4

Matematika SMA by Drs. Pundjul Prijono

120

Soal Latihan : 1. Fungsi f : R A.


1 2 x 3

R , f(x) = 2x + 3 . Maka f 1 ( x ) B.
y 2 1 2 2 x ,x 3 3

...

C.

1 2

(x

3)

D.

1 2

x(x

3)

E. 3 x 2

2. Diketahui f ( x ) A. 2 3. Bila f : x A. 5 log 2x


5
2x

nilai dari f 1 ( 4) ... C. 0 D. 1 E. 2

B. 1 maka f
1

adalah
x

B. 5 log

C. 2x log 5

D. 5 lo g x
...

E. 2 log 5 x

4. Jika f(x) = 2x + 1 dan g(x) = 4 x 2 A. 2(4 x 2


2) 1

2 , maka ( gof )( x )

B. 2 x (4 x 2 E. 4(2 x 1)
2

2) 1
2(2 x
f

C. (2 x 1)(4 x 2
1)
2 x

2)

D. 4(2 x 1) 2
2

5. Jika f ( x ) A. 2 6. f ( x ) A.
1 3

log x
2

2 log x

, maka f ( x )

sama dengan D. 2 E. 3

B. 1
6 , m aka f
3x 1

C. 1 =
1 3

1 6

B.
x x 3 2x 3

C.

1 2

D.

1 2

E. 1

7. Jika f ( x ) A.
2 3 2x

dan g ( x )
2

2x
3 2

3 maka ( fog ) ( x )

E.
2x 2x 3 2

B.

C.
1

2x

D.

3 2x 2

8. Invers f ( x ) A. ( x 2)
5/3

(1

x )5

2 adalah

B. 1 ( x 2) 5 / 3 C. 1 ( x 2) 5 / 3 D. 1 ( x 2) 5 / 3
3 , maka log( gof ( x ))
x 3

E. (1 ( x 2) 5 )1 / 3

9. Jika f(x) = 3x dan g ( x ) A. f(x)


2

...

B. g(x)
log x
2

C. x

D. 3 f(x)
f (2 ) sama dengan x

E. 3 log x

10. Jika f ( x ) A. 2

2 log x

, maka f ( x ) C. 1

B. 1

D. 2

E. 3

11. Jika f(x) = x 2 +1 dan g(x) = 2x 1 , maka (f o g )(x) = A. 2x 2 +1 B. 2x 2 + 2x + 1 C. 4x 2 - 4x + 2 D. 4x 2 +2x + 2 12. Jika f(x) = 4x dan f(g(x))= A.
1 4 1 2

E. 4x 2 +2x - 2

1 , maka g(x)=

(x 1 )

B.

1 4

(-x+1)

C.

1 8

(-x 2 )

D.

1 8

( -x + 2 ) E.

1 8

(-x + 2 )

Matematika SMA by Drs. Pundjul Prijono

121

13. Jika f(x) = A. 2

1 2x 1

dan (f o g )(x) = B. 2

x 3x 2 1

maka g(x) sama dengan D. 3


1

C.

E.

1 3 1 3

14. Jika f(x) = 5 dan f (x) invers dari f(x), maka nilai f (5 5 ) adalah
3x 1

A. 15. Jika f(x) = A.


3 1 x

B.

1 6
1

C. (x) = C. ( x
3)
2

D. 1

E.

3 +3 , maka f

B.

1 x

D.
(x

1 3)
2

E.
(x

1 3)
2

Cintailah ilmu maka engkau akan dicintainya

Soal soal fungsi dan fungsi invers ujian nasional 1. Diketahui fungsi f dan g dirumuskan oleh f(x) = 3x2 4x + 6 dan g(x) = 2x 1. Jika nilai ( f o g )(x) = 101, maka nilai x yang memenuhi adalah . a. b. c. d. e.
3 11 3 2 3 3 11 dan - 2 dan 2 3 2 3 3 2 3 dan 2 dan 2 dan 2

2. Diketahui ( f o g )(x) = 4 2 x 1. Jika g(x) = 2x 1, maka f(x) = . a.


4
x 2

b. 4 2 x 3 . c.
2
4x 1

1 2

d. 2 2 x e. 3. Jika
2

1 2

2x 1

1
x 1

f (x)

dan

( fog )( x )

1,

maka fungsi g adalah g(x) = .

a. 2x 1 b. 2x 3 c. 4x 5 d. 4x + 3 e. 5x 4

Matematika SMA by Drs. Pundjul Prijono

122

4. Ditentukan g(f(x)) = f(g(x)). Jika f(x) = 2x + p dan g(x) = 3x + 120, maka nilai p = . a. 30 b. 60 c. 90 d. 120 e. 150 5. Fungsi f : R f 1(x)= . a. b. c. d. e.
4x 3x 4x 3x 4x 2 4x 3x 4x 3x 1 2 1 2 1 3x 1 2 1 2 ,x ,x ,x ,x 2 3 2 3 2 3 2 3 ,x 2 3

R didefinisikan sebagai

f (x)

2x 3x

1 4

3 4

. Invers dari fungsi f adalah

6. Diketahui . a. b. c. d. e.
x 2x x 2x 2x 4x 1 4 x 2x 2x 4x 1 1 1 3 ,x 2 1 1 3 ,x

f (x

1)

x 2x

1 1

,x

1 2

dan f1(x) adalah invers dari f(x). Rumus f 1(2x 1) =

,x

1 2

,x

3 4 1 2

,x

3 4 2

7. Diketahui fungsi f(x) = 6x 3, g(x) = 5x + 4, dan ( f o g )(a) = 81. Nilai a = . a. 2 b. 1 c. 1 d. 2 e. 3 8. Diketahui fungsi f(x) = 2x + 1 dan ( f o g )( x + 1 ) = 2x2 4x 1. Nilai g( 2 ) = . a. 5 b. 4 c. 1

Matematika SMA by Drs. Pundjul Prijono

123

d. 1 e. 5 9. Diketahui . a. b. c. d.
4x 4 4x x 4x x 4x x 3 x 4x 5 ,x x 5 4 5 2 3 ,x ,x ,x ,x 5 4 5 4 3 4 3 4 5 4
f (x) 2 4x 3x 1 ,x 1 4

. Jika f

(x) adalah invers fungsi f, maka f

(x2)=

e.

Kunci jawaban 1. A 2.A 3.D 4.B 5.C 6.B 7.D 8.B 9.A

Matematika SMA by Drs. Pundjul Prijono

124

PEMBAHASAN

1. Diketahui fungsi f dan g dirumuskan oleh f (x) = 3x2 - 4x + 6 dan g (x) = 2x - 1. Jika nilai ( f o g )(x) = 101, maka nilai x yang memenuhi adalah a. 3 b. c. d. e.
3 11
3 2 3 3

dan -2
2 3

dan 2

dan 2
2 3

dan -2 dan -2

3 11

Jawab: ( f o g )(x) = 101 f ( g (x ) = 101 f ( 2x - 1) = 101 3 ( 2x 1 )2 4 ( 2x - 1) + 6 = 101 3 ( 4x2 - 4x + 1) - 8x + 4 + 6 101 = 0 12x2 12x + 3 8x 91 = 0
12 x
3x
2
2

20 x 4
5x 11 x 22

88
0

=0

3x

2
2 3

x=

11 3

dan x = -2
2 3

JAWABAN : A. 3

dan -2

2. Diketahui ( f o g ) = 4 2 x 1 . Jika g (x) = 2x 1, maka f(x ) = a. 4 x 2 b. 4 2 x 3 c. 2 4 x d. 2 2 x


1

1 2 1 2

e. 2 1 Jawab : Misal f(x) = 4 ax b ( f o g )(x) = 4 2 x 1 f( 2x 1 ) = 4 2 x 1

2x 1

Matematika SMA by Drs. Pundjul Prijono

125

= 42x 1 2ax a + b = 2x + 1 2a = 2 a=1 -a + b = 1 -1 + b = 1 b=2 Jadi f(x) = 4 a 2 x 1 b = 4 x JAWABAN : A. 4 x 2


4

a 2x 1

3. Jika f(x) = x 1 dan ( f o g )(x) = 2 x 1 , maka fungsi g adalah g(x) = . a. 2x 1 b. 2x 3 c. 4x 5 d. 4x + 3 e. 5x 4 Jawab : ( f o g )(x) = 2 x 1
x 1 g x
2

2 x 2 x

1
2

g x

g(x) + 1 = 4 ( x + 1 ) g(x) + 1 = 4x + 4 g(x) = 4x + 3 JAWABAN : D. 4x + 3 4. Ditentukan g(f(x)) = f(g(x)). Jika f(x) = 2x + p dan g(x) = 3x + 120, maka nilai p =. a. 30 b. 60 c. 90 d. 120 e. 150 Jawab : g(f(x)) = f(g(x)) g ( 2x + p ) = f ( 3x + 120) + p 3 ( 2x + p ) + 120 = 2 ( 3x + 120 ) + p 6x + 3p + 120 = 6x + 240 + p p = 120 JAWABAN : D. 120 5. Fungsi f : R f adalah f a. b. c. d.
4x 3x 4x 3x 4x 1 2 1 2 1 ,x ,x 2 3 2 3 2 3
1

R didefinisikan sebagai f x
x
2 3

2x 3x

1 4

,x

3 4

Invers dari fungsi

,x ,x

2 3x 4x 1 3x 2

Matematika SMA by Drs. Pundjul Prijono

126

e.

4x 3x

1 2

,x

Jawab :
y y 3x 4y 4y x
1

2x 3x 4 1 1 4y 2

1 4 2x 2x x 2 1 3y 1 3 yx 3y

4x 2

1 3x
4x 2 1 3x
x 2x 1 1

JAWABAN : C.

,x

2 3
1 2
1

6. Diketahui f x 1
f
1

,x

dan f

x adalah invers dari f(x). Rumus

2x
x 2

1
,x ,x

.....
1 2 3 4 1
2 3 4 2

a. b. c. d. e.

2x 1 2x 1 4x 3 x 1 ,x 2x 1 2x 1

,x

4x 3 x 1 ,x 2x 4

Jawab :
y y 2x 2 yx x 2y x y 2y f x 1 x 2x 1 y 1 1 1
1

1 1 x x y 1 1 1

x 2x

1 1
x 2x 1 1 ,x 1 2

JAWABAN : C.

7. Diketahui fungsi f(x) = 6x 3, g(x) = 5x + 4, dan ( f o g )(a) = 81. Nilai a = a. -2 b. -1 c. 1 d. 2 e. 3 Jawab : ( f o g )(x) = f(g(x)) Matematika SMA by Drs. Pundjul Prijono 127

= f(5x + 4) = 6(5x + 4) 3 = 30x + 24 3 = 30x + 21 ( f o g )(a) = 81 30x + 21 = 81 30x = 81 21 30x = 60 x=2 JAWABAN : D. 2 8. Diketahui fungsi f(x) = 2x + 1 dan ( f o g )( x + 1 ) = . a. -5 b. -4 c. -1 d. 1 e. 5 Jawab : ( f o g )( x + 1) = 2 x 2 4 x 1 f(g( x + 1 )) = 2 x 2 4 x 1 2(g( x + 1 )) + 1 = 2 x 2 4 x 1 2(g( x + 1 )) = 2 x 2 4 x 2 g( x + 1 ) =
2x
2
2

2x

4x

1 . Nilai g(-2) =

4x 2

g( x + 1 ) = x 2x 1 2 2 2 2 1 g(-2) = =-4+41 = -1 JAWABAN : C. -1 9. Diketahui f x


f
1

2 4x
1 4 5 4 3 4 3 4 5 4

3x 1

,x

1 4

. Jika f

x adalah invers fungsi f, maka

x
x

2
,x ,x ,x ,x ,x 5

....

a. b. c. d. e.

4x 5 x 4 4x x 5 2

4x 3 x 4x x 4x 3

Jawab :

Matematika SMA by Drs. Pundjul Prijono

128

2 4x

3x 1 1 y 3x 3 2 2 2 y 3
2 4x x 3 2 4x x 3

y 4x 4 yx 4 yx x 4y x 2 4y

3x 3x y y

JAWABAN : C.

Matematika SMA by Drs. Pundjul Prijono

129

Anda mungkin juga menyukai