Korelasi positif:
Korelasi negatif:
4 Analisis Korelasi (#11)
X
Y
X Y
Pendahuluan
Rumus korelasi:
dengan
S
xy
: covariance dari X dan Y
S
x
: standar deviasi dari X
5 Analisis Korelasi (#11)
,
S S
S
S nS
y x
r
y x
xy
y x
i
i i
n
y x
i
i i
n / x n / X X S
i
2
i
i
2
_
i x
,
_
Pendahuluan
S
y
: standar deviasi dari Y
Substitusi nilai-nilai : S
XY
, S
X
dan S
Y
diperoleh:
6 Analisis Korelasi (#11)
n y n Y Y S
i
i
i
i y
/ /
2
2
_
,
_
i
i
i
i
i
i i
i
i
i
i
i
i i
y x
y x
n y n x n
y x
r
2 2 2 2
/ /
Pendahuluan
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i i
Y Y n X X n
Y X Y X n
r
Pendahuluan
,
_
,
_
i
i
i
i
i
i i
Y
y x
y x
S S
Y X Cov
r
2 2
, 1
, 1
1
1
10
) , (
,
_
,
_
i
i
i
i
i
i i
Y
y x
y x
S S
Y X Cov
r
2 2
, 2
, 2
2
2
20
) , (
Koefisien Korelasi Parsial
Kenyataannya r
10
mengukur kuat tidaknya hubungan
antara Y dan X
1
(antara X
1
dan Y), apabila variabel
ketiga (X
2
) mungkin berhubungan (berkorelasi) dengan
X
1
dan Y (kedua-duanya). Jadi jelaslah bahwa kalau X
2
berada dalam model regresi, r
10
tidak mengukur kuat
tidaknya hubungan antara X
1
dan Y. Maka dari itu kita
memerlukan suatu koefisien korelasi yang bebas dari
pengaruh misalnya X
2
baik terhadap X
1
maupun
terhadap Y.
12 Analisis Korelasi (#11)
,
_
,
_
i
i
i
i
i
i i
x x
x x
S S
X X Cov
r
2
, 2
2
, 1
, 2 , 1
2 1
2 1
12
) , (
Koefisien Korelasi Parsial
Yang kita cari koefisien korelasi antara X
1
dan Y yang
bebas dari pengaruh X
2
. Koefisien korelasi yang
demikian kita sebut KOEFISIEN KORELASI PARSIAL
(Partial Correlation Coefficient).
Maka:
r
10.2
= koefisien korelasi antara X
1
dan Y, kalau X
2
konstan
r
20.1
= koefisien korelasi antara X
2
dan Y, kalau X
1
konstan
r
12.0
= koefisien korelasi antara X
1
dan X
2
, kalau Y konstan.
Model regresinya:
Y
i
=
0
+
1
X
1
+
2
X
2
+ e
i
13 Analisis Korelasi (#11)
Koefisien Korelasi Parsial
Dan:
Nilai e
1
mewakili nilai Y setelah dibebaskan dari
pengaruh X
2,
artinya nilai Y yang sudah bebas dari
pengaruh X
2
. Juga e
2
merupakan nilai X
1
yang sudah
bebas dari pengaruh X
2
.
14 Analisis Korelasi (#11)
i i
i
i i
i i
i
i i i
X b y Y Y e
e X b a Y
e X b a Y
, 2
1
^ ^
, 1
, 1 , 2
1
^
1
^ ^
, 1 , 2 1 1
+ +
+ +
i i
i
i i
i i
i
i i i
x b x X X e
e X b a X
e X b a X
, 2
2
^
, 1
, 1
^
, 1 , 2
, 2 , 2
2
^
2
^
, 1
^
, 2 , 2 2 2 , 1
+ +
+ +
Koefisien Korelasi Parsial
Jadi e
1
dan e
2
sudah bebas dari pengaruh X
2
.
Kemudian kita terus lanjutkan tahap berikutnya yaitu
membuat regresi e
1
terhadap e
2
sebagai berikut:
Disini merupakan perkiraan besarnya pengaruh X
1
terhadap Y atau koefisien regresi (koefisien arah) dari
Y terhadap X
1
yaitu merupakan perkiraan B
1.2.
15 Analisis Korelasi (#11)
V e b a e + +
2
3
^
3
^
1
3
^
b
Koefisien Korelasi Parsial
Sehingga
16 Analisis Korelasi (#11)
( )
( )
( ) ( )
( )
0 , 0
2
_
1
_
2 1
2
2 2 1
2 1 1 2 2 1
2
2
1 2
2
_
2
1
_
1
2
_
2
3
^
,
_
,
_
,
_
e e jadi e e sebab
x b x
x b y x b x
e
e e
e e
e e e e
b
2
2
1 2
1
^
2
2
2
1
^
x
x x
b ;
x
y x
b
Koefisien Korelasi Parsial
17 Analisis Korelasi (#11)
( )
( )
( )
( )
+
+
+
+
+
2
2
2
2 2 1 2 1
2
2 2 1 2 1 1 2 2 1
2
2 2 1 2 1 1 2 2 1
2 2 1 2
2
1
2
2 2 1 2 1 1 2 2 1
3
^
2
2
x B x x B x
x b b x x b y x b y x
x b b x x b y x b y x
b x x b x
x b b x x b y x b y x
b
( )
( )
2
2 2
2
2 1
2 1 2
2
2 1
2
1
2
2
2
2
2 1
2
2
2
2 1
2
2
2
2
2
2
2 1
1
x
x
x x
x x
x
x x
2 x
x
x
x x
x
y x
x x
x
y x
y x
x
x x
y x
1
]
1
1
]
1
1
]
1
1
]
1
1
]
1
1
]
1
1
]
1
'
2
2
2
2 1
2
1
2
2
2 2 1
2
2
2 2 1
1
x
x x
x
x
y x x x
x
y x x x
2 y x
( ) ( )
( )
( ) ( ) ( ) ( )
( ) ( ) ( )
1 2
2 1
2
2
2
1
2 2 1
2
2 1
2
2
2
2
2
2
2
2 1
2
1
2
2
2 2 1
1
x x x x
y x x x x y x
x
x
x
x
x x
x
x
y x x x
y x
1
]
1
'
,
_
,
_
,
_
,
_
e e maka e e sebab
e e
e e
e e e e
e e e e
e e Cov
r r
e e
e e
Koefisien Korelasi Parsial
Catatan:
Y
i
=
0
+
1
X
1
+
2
X
2
+ e
i
20 Analisis Korelasi (#11)
i i
i
i i
i i
i
i i i
X b y Y Y e
e X b a Y
e X b a Y
, 2
1
^ ^
, 1
, 1 , 2
1
^
1
^ ^
, 1 , 2 1 1
+ +
+ +
i i
i
i i
i i
i
i i i
x b x X X e
e X b a X
e X b a X
, 2
2
^
, 1
, 1
^
, 1 , 2
, 2 , 2
2
^
2
^
, 1
^
, 2 , 2 2 2 , 1
+ +
+ +
Koefisien Korelasi Parsial
2
i
2
i
2
i
2
i
^
2
i
2
i
2
i
2
i
^
2
i
2
i
2
i
2
i
^
2
i
y
e
y
y
1
y
e
y
y
y
y
e y y
2
2
2
2
) ( ) (
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i i
Y Y n X X n
Y X Y X n
r
Koefisien Korelasi Parsial
Sehingga
22 Analisis Korelasi (#11)
( ) ( )
( ) ( )
( )
( ) ( )
2
i
2
i
^
2
i
2
i
2
1
^
2
i
i i
1
^
2
i
2
i
2
i i
2
2
i
2
i
i i
2
2
i
2
i
i i
y
y
y
x B
y
y x B
y x
y x
y x
y x
r
x x
y x
r
'
( )
+
2
i
2
2
i
2
2
i
2
i
2
i
2
i
2
y r 1 e
r 1
y
e
y
e
r 1
Koefisien Korelasi Parsial
2
i
2
12
2
i , 2
2
i
2
2
2
i , 1
x ) r 1 ( e
y ) r 1 ( e
n
x
n
Y Y
S , Y dari deviasi dar tan s S
n
x
n
X X
S , X dari deviasi dar tan s S
e x b y
2
i
2
_
i
Y Y
2
i
2
_
i
x X
i i
^
i
,
_
,
_
+
Koefisien Korelasi Parsial
n
x
n
Y Y
S Y dari deviasi dar s S
n
x
n
X X
S X dari deviasi dar s S
e x b y
i
i
Y Y
i
i
x X
i i
,
_
,
_
+
2
2
_
2
2
2
_
2
1 , 2
1
^
, tan
, tan
Koefisien Korelasi Parsial
25 Analisis Korelasi (#11)
( )
( )
( )
( ) ( )
2
0
2
x
y
2
x
y
y x
y x
x x
y x
2
i 2
2
i
i i 2
2
i 2
i i 2
2
i 2
i i 2
1
^
S
S
r
S
S
r
S
S
S S
S
S S
S
n / x n / x
n / y x
n / x
n / y x
x
y x
b
2 2 2
2
2 2
2
n
x
n
Y Y
S , Y dari deviasi dar tan s S
n
x
n
X X
S , X dari deviasi dar tan s S
e x b x
2
i
2
_
i
Y Y
2
i 2
2
_
i 2
X 2 X
2 i 2
2
^
i , 1
2 2
,
_
,
_
+
Koefisien Korelasi Parsial
Dimana:
26 Analisis Korelasi (#11)
( )
( )
( )
( ) ( )
2
1
12
x
x
12
x
x
x x
x x
x x
x x
2
i 2
2
i
i 1 i 2
2
i 2
i 1 i 2
2
i 2
i 1 i 2
2
^
S
S
r
S
S
r
S
S
S S
S
S S
S
n / x n / x
n / x x
n / x
n / x x
x
x x
b
2
1
2
1
1 2
1 2
2 2
1 2
( ) ( ) ( ) ( )
( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
2
2
2
1
2 1
12
2 2
2
2
2
2 2
1
1
1
2
1 1
2
1 1
2 2
; ;
/ ; / ; / ; /
i i
i i
i i
i i
i i
i i
i i i y i x
x x
x x
r
y x
y x
r
y x
y x
r
n x S n x S n y S n x S
Koefisien Korelasi Parsial
Jadi:
27 Analisis Korelasi (#11)
( )
( )
( ) ( )
( ) ( )
( ) ( )
( ) ( )
2
12
2
2
2
1
2
2
2
2
^
1
^
1 2
1
^
2
2
^
1
2
12
2
2
2
1
2
2
2
2
^
1
^
1 2
1
^
2
2
^
1
2
12
2
2
2
1
2
2
2
2
^
1
^
1 2
1
^
2
2
^
1
2
12
2
1
2
2
2
2
2
^
1 2
1
^
2
2
2
1
2 1
2
2
^
2
2
1
^
1
2
^
2
1
^
1
2 2
1 2
2 . 10
1 1
1 1
1 1
1 1
2 1
2 1
r r x y
x b b x x b y x b y x
r r x y
x b b x x b y x b y x
r r x y
x b b x x b y x b y x
r x r y
x b x x b y
e e
e e
e e e e
e e e e
e e Cov
r r
i i
i i i i i i i
i i
i i i i i i i
i i
i i i i i i i
i i
i i i i
i i
i i
i i
e e
e e
+
,
_
,
_
,
_
,
_
,
_
,
_
,
_
Koefisien Korelasi Parsial
Catatan:
28 Analisis Korelasi (#11)
( )
( ) ( ) ( ) ( )
( ) ( )
2
12
2
2 1 0
2
i 2 2 1 12 2 0 2 i 2 i 1 2 0 2 i i 2 2 1 12 i i 1
2
i
2
i
2
i
2
i 1 0
r 1 r 1 S nS
x S / S r S / S r x x S / S r y x S / S r y x
x y n / x n / y n S nS
0 1 1
2
i
2
i 1 1
2
i
2
i 1
2
i
2
i 1
i i 1
i i 1
S S nr
n / y n / x n r y x x
y x
y x
y x
0 2 2
2
i
2
i 2 2
2
i
2
i 2
2
i
2
i 2
i i 2
i i 2
S S nr
n / y n / x n r y x x
y x
y x
y x
( ) ( )
( ) ( )
( )
( ) ( )
2
12
2
2 1 0
12 2 1 1 0
2
12
2
2 1 0
1 0 12 2 1 0 12 2 1 0 12 2 1 0 1
2
12
2
2 1 0
2
2
2
1
12
2
0
2 2 1 12
2
0
2 0 2 2
2
1
12 0 1 1
2
2
2
i 2
2
i 2
r 1 r 1 S nS
r r r S nS
r 1 r 1 S nS
S S r nr S S r nr S S r nr S S nr
r 1 r 1 S nS
nS
S
S
r
S
S
r S S nr
S
S
r S S nr
S
S
r S S nr
nS
n
x
n x
,
_
,
_
,
_
,
_
2
20
2
10
20 10 12
0 . 12
2
12
2
10
12 10 20
1 . 20
1 1
1 1
r r
r r r
r
r r
r r r
r
Contoh
Hipotesis:
Ho :
1
=
2
= 0, Promosi dan Harga tidak berpengaruh
signifikan terhadap keputusan konsumen membeli deterjen
merek ABSTRACK .
Ha :
1
2
0, Promosi dan Harga berpengaruh signifikan
terhadap keputusan konsumen membeli deterjen merek
ABSTRACK .
Analisis Korelasi (#11) 31
Contoh:
Data yang didapat adalah sbb.:
No.
Responden
Promosi
(X1)
Harga
(X2)
Keputusan
Konsumen
(Y)
1 10 7 23
2 2 3 7
3 4 2 15
4 6 4 17
5 8 6 23
6 7 5 22
7 4 3 10
8 6 3 14
9 7 4 20
10 6 3 19
Analisis Korelasi (#11) 32
Contoh
Tentukan
1. Persamaan regresi bergandanya.
2. Berikan interpretasi untuk nilai-nilai
0
,
1
, dan
2
.
3. Hitung dan berikan arti dari koefisien determinasinya.
4. Uji signifikansi dari
0
,
1
, dan
2
.
5. Hitunglah koefisien ketiga koefisien korelasi parsialnya.
Analisis Korelasi (#11) 33