SURAU AL-HIKMAH

KURSUS PENGURUSAN JENAZAH SBZ3 SHAH ALAM

oleh

Ustaz Mohd Salleh Hj. Mastor

Imam Masjid Tun Abdul Aziz, Seksyen 14, Petaling Jaya

10hb April 2005

 SURAU AL-HIKMAH
KURSUS PENGURUSAN JENAZAH SBZ3 SHAH ALAM

1.0 Pengenalan
 SURAU AL-HIKMAH
KURSUS PENGURUSAN JENAZAH SBZ3 SHAH ALAM

2.0 Tanggung jawab

Menguruskan jenazah adalah wajib bukan sahaja kepada

pegawai masjid seperti imam & bilal, tetapi ke atas semua
individu muslim yang mukallaf.

Oleh itu adalah perlu untuk semua muslim yang mukallaf

mempelajari dan mengetahui cara-cara menguruskan jenazah.
 SURAU AL-HIKMAH
KURSUS PENGURUSAN JENAZAH SBZ3 SHAH ALAM

2.1 Kematian

2.1.1 Tanda awal

- tapak kakinya lurus
- hidungnya tunduk (jatuh)
- sendi pergelangan tangannya renggang
- dan pelipisnya lekuk.

2.1.2 Amalan orang yg sakit (tenat)

- segera bertaubat
- berwasiat
- bersangka baik terhadap keampunan Allah (swt)
- berharap kepada rahmat Allah (swt)
- minta lindung dari azab kubur
 SURAU AL-HIKMAH
KURSUS PENGURUSAN JENAZAH SBZ3 SHAH ALAM

2.1 Kematian

2.1.3 Apabila sudah sampai tanda akhir

- sunat diajarkan kalimah “La ila ha illallah”
- sunat dibacakan surah “Yaa Sin”
- sunat juga dibacakan surah “Ar-Ro’ad”
- wajib diberi minum sekiranya dia dahaga
- sunat diberi minum sekiranya tidak dahaga
- harus dititikkan air ke dalam mulutnya ketika nazak
- di basahkan muka dan dadanya
- dihadapkan mukanya ke arah kiblat (diiringkan)
- diiringkan ke kanan
- atau ke kiri (sekiranya sukar utk ke kanan)
- atau terlentang dgn kaki ke kiblat dan kepala
ditinggikan.
 SURAU AL-HIKMAH
KURSUS PENGURUSAN JENAZAH SBZ3 SHAH ALAM

2.1 Kematian

2.1.4 Apabila sudah keluar rohnya

- sunat dipejamkan kedua matanya
- sambil membaca doa
- sunat diikatkan dagunya ke kepala
- melembutkan sendi-sendi tangan, kaki & peha*
* di ulang beberapa kali dgn lembut
* boleh juga diurut dgn sedikit minyak
- ditukar pakaiannya dgn yg bersih
- diselimutkan dgn kain
- diletak di atas tempat yg agak tinggi (katil)
- diletakkan di atas perutnya besi (benda berat kira-kira
4 tahil/150gm), supaya tidak kembung.
 SURAU AL-HIKMAH
KURSUS PENGURUSAN JENAZAH SBZ3 SHAH ALAM

2.1 Kematian & kewajipan yg hidup

Menyempurnakan mayat orang Islam yg bukan mati shahid itu

adalah fardhu kifayah.

3. Dimandikan
4. Dikafankan
5. Disembahyangkan
6. Dikebumikan
* Sekalipun mayat orang yg membunuh diri

Apabila telah yakin mati seorang Islam itu, hendaklah

disempurnakan keempat-empat perkara itu dgn seberapa segera.
 SURAU AL-HIKMAH
KURSUS PENGURUSAN JENAZAH SBZ3 SHAH ALAM

3.0 Pengurusan Jenazah

3.1 Memandikan Jenazah

3.2 Mengkafankan Jenazah

3.3 Solat Jenazah

3.4 Mengkebumikan Jenazah

 SURAU AL-HIKMAH
KURSUS PENGURUSAN JENAZAH SBZ3 SHAH ALAM

3.1 Memandikan Mayat

Sekurang-kurang mandi mayat itu hendaklah diratakan air pada

seluruh badannya setelah dibersihkan najisnya, hingga kpd bhg
faraj yg zahir waktu duduk mencingkung (wanita) dan hingga ke
bawah pelepah zakar (lelaki) jika zakar itu celik.

- jika zakar itu buta dan tidak boleh disampaikan air ke dalamnya
memadailah dgn dimandikan sahaja (tidak perlu tayammum).
 SURAU AL-HIKMAH
KURSUS PENGURUSAN JENAZAH SBZ3 SHAH ALAM

3.1 Memandikan Mayat

Sifat-sifat yang mesti ada pada seseorang yang hendak

menguruskan Jenazah

1. Berani.

2. Sabar.

3. Amanah.

4. Mempunyai kemahiran dan ilmu yang cukup

 SURAU AL-HIKMAH
KURSUS PENGURUSAN JENAZAH SBZ3 SHAH ALAM

3.1 Memandikan Mayat

3.1.1 Tempat

- Bilik yg tertutup
- Tidak dibenarkan orang lain memasukinya melainkan:-
1. Orang yg memandikan serta penolongnya
2. Walinya/warisnya yg hampir
- Di atas tempat yg tinggi (tidak terkena air yg kotor)
 SURAU AL-HIKMAH
KURSUS PENGURUSAN JENAZAH SBZ3 SHAH ALAM

3.1 Memandikan Mayat

3.1.2 Peralatan (mandi & kafan)

1. Kain putih 10. Gunting

2. Kapas 11. Kapur barus
3. Papan alas mandi 12. Sarung tangan
4. Sabun 13. Tuala mandi
5. Akar sintuk 14. Jug air
6. Serbuk cendana 15. Kain batik lepas
7. Minyak atar 16. Sikat
8. Air mawar 17. Bantal (2 biji)
9. Tikar 18. Baldi & gayung
 SURAU AL-HIKMAH
KURSUS PENGURUSAN JENAZAH SBZ3 SHAH ALAM

3.1 Memandikan Mayat

3.1.3 Cara mandi

1. Letakkan mayat di tempat mandi yang disediakan.

2. Tutup seluruh anggota mayat kecuali muka.
3. Semua Bilal hendaklah memakai sarong tangan
4. Sediakan air sabun.
5. Sediakan air kapur barus bersama akar sintuk.
6. Istinjakkan mayat terlebih dahulu.
7. Angkat sedikit bahagian kepalanya sehingga paras dadanya.
8. Mengeluarkan kotoran dalam perutnya dengan menekan atau
mimicit-micit perutnya secara perlahan-lahan dan berhati-hati.
Basuh dengan menggunakan sarung tangan agar tidak
tersentuh auratnya.
 SURAU AL-HIKMAH
KURSUS PENGURUSAN JENAZAH SBZ3 SHAH ALAM

3.1 Memandikan Mayat

3.1.3 Cara mandi (sambungan)

9. Siram dan basuh dengan air sabun sahaja dahulu.

10. Kemudian gosokkan giginya, lubang hidung, lubang telinga,

celah ketiaknya, celah jari tangan dan kakinya dan rambutnya.

11. Selepas itu siram atau basuh seluruh anggota mayat dengan air
sabun juga.

12. Kemudian bilas dengan air yang bersih seluruh anggota mayat
sambil berniat :
 SURAU AL-HIKMAH
KURSUS PENGURUSAN JENAZAH SBZ3 SHAH ALAM

3.1 Memandikan Mayat

Niat mandi

1. Lafaz niat untuk jenazah lelaki

“SAHAJA AKU MEMANDIKAN JENAZAH (LELAKI) KERANA ALLAH TA’ALA”

2. Lafaz niat untuk jenazah perempuan

“SAHAJA AKU MEMANDIKAN JENAZAH (PEREMPUAN) KERANA ALLAH TA’ALA”

 SURAU AL-HIKMAH
KURSUS PENGURUSAN JENAZAH SBZ3 SHAH ALAM

3.1 Memandikan Mayat

3.1.3 Cara mandi (sambungan)

3. Terlentangkan mayat, siram atau basuh dari kepala hingga

hujung kaki 3 kali dengan air bersih.

4. Siram sebelah kanan 3 kali.

5. Siram sebelah kiri 3 kali. * semuanya 9 kali

6. Mengiringkan mayat ke kiri, basuh bahagian lambung kanan

7. Mengiringkan mayat ke kanan, basuh bahagian lambung

sebelah kirinya pula.
 SURAU AL-HIKMAH
KURSUS PENGURUSAN JENAZAH SBZ3 SHAH ALAM

3.1 Memandikan Mayat

Niat wuduk:

Lafaz niat wuduk untuk jenazah lelaki

“SAHAJA AKU MEWUDUKKAN JENAZAH (LELAKI) INI KERANA ALLAH TA’ALA”

Lafaz niat wuduk untuk jenazah perempuan

“SAHAJA AKU MEWUDUKKAN JENAZAH (PEREMPUAN) INI KERANA ALLAH TA’ALA”

 SURAU AL-HIKMAH
KURSUS PENGURUSAN JENAZAH SBZ3 SHAH ALAM

3.1 Memandikan Mayat

3.1.3 Cara mandi (sambungan)

21. Siram dengan air sembilan kali.

22. Setelah selesai dimandikan dan diwudukkannya dengan
baik dan sempurna hendaklah dilapkan menggunakan
tuala pada seluruh badan mayat.
23. Cawatkan bahagian kemaluan mayat dengan cawat yang
disediakan.
24. Usung ke tempat mengkafan dgn menutup seluruh anggotanya.

25. Segala apa-apa yang tercabut dari anggota mayat, hendaklah

dimasukkan ke dalam kapan bersama (Contoh : rambut, kuku dll).
 SURAU AL-HIKMAH
KURSUS PENGURUSAN JENAZAH SBZ3 SHAH ALAM

3.2 Mengkafankan Mayat

Sekurang-kurang kafan itu ialah dengan selapis kain yang

menutup seluruh badannya.

Kafan yg afdhol (terbaik):-

Lelaki
- Tiga lapis kain putih
- Boleh ditambah dgn sehelai baju & serban

Wanita
Lima lapis
- 2 lapis kain kafan
- 1 lapis kain nipis (antara pusat & lutut)
- 1 lapis baju
- 1 lapis telekung
 SURAU AL-HIKMAH
KURSUS PENGURUSAN JENAZAH SBZ3 SHAH ALAM

3.2 Mengkafankan Mayat

3.2.1 Tempat
3.2.2 Peralatan
3.2.3 Cara
 SURAU AL-HIKMAH
KURSUS PENGURUSAN JENAZAH SBZ3 SHAH ALAM

3.2 Mengkafankan Mayat

3.2.1 Tempat

Tempat rata yang bersih, suci dan kering

 SURAU AL-HIKMAH
KURSUS PENGURUSAN JENAZAH SBZ3 SHAH ALAM

3.2 Mengkafankan Mayat

3.2.2 Peralatan

1. Tikar
2. Kain kafan
3. Tali (dari kain yg tidak berjahit)
4. Kapas
5. Serbuk kayu cendana
6. Serbuk kapur barus
7. Minyak atar (wangi)
 SURAU AL-HIKMAH
KURSUS PENGURUSAN JENAZAH SBZ3 SHAH ALAM

3.2 Mengkafankan Mayat

3.2.2 Peralatan

Cara membuat jubah

BANTAL

GULUNG

GULUNG

GULUNG

KAKI KEPALA
 SURAU AL-HIKMAH
KURSUS PENGURUSAN JENAZAH SBZ3 SHAH ALAM

3.2 Mengkafankan Mayat

3.2.3 Cara
1. Bentangkan tikar (alas yg sesuai)
2. Susun tali pengikat (3 atau 5 utas) di atas tikar tersebut
3. Susun kain kafan di atas tali pengikat tersebut
4. Taburkan/renjiskan wangian pada setiap lapis kain kafan
5. Sediakan kapas yg telah dicampur dgn wangian dan kayu cendana
6. Angkat mayat dan baringkan di atas kain kafan
7. Tutupkan kapas tersebut pada bahagian:-
i. Muka
ii. Telinga
iii. Buah dada (wanita)
iv. Kemaluan
v. Siku
vi. Tumit
8. Angkat mayat dan baringkan di atas kain kafan.
 SURAU AL-HIKMAH
KURSUS PENGURUSAN JENAZAH SBZ3 SHAH ALAM

3.2 Mengkafankan Mayat

3.2.3 Cara (sambungan)

2. Tutupkan/bungkuskan kafan ke atas mayat

3. Ikat dgn tali pengikat
1. Simpul hidup pada sebelah kiri mayat
2. Sebelum menutup bhg kepala, benarkan waris
melihat/mencium mayat
4. Renjiskan dengan air mawar dan minyak wangi.
5. Angkat dan letakkan di tempat solat
 SURAU AL-HIKMAH
KURSUS PENGURUSAN JENAZAH SBZ3 SHAH ALAM

3.3 Solat Jenazah

Dalam mengerjakan solat jenazah, yang paling utama ialah

dikerjakan secara berjemaah dan harus dijadikan tiga saf
(barisan) sekurang-kurangnya dua orang dlm setiap satu saf .

Bagi orang perempuan dibolehkan mengikuti berjemaah bersama-

sama dengan orang lelaki atau boleh mendirikan solat ke atas
jenazah setelah disolatkan oleh orang lelaki.
 SURAU AL-HIKMAH
KURSUS PENGURUSAN JENAZAH SBZ3 SHAH ALAM

3.3 Solat Jenazah

Cara mengerjakan Solat Jenazah

Bagi jenazah lelaki, Imam yang akan mendirikan solat ke atasnya

hendaklah berdiri searah dengan kepala jenazah itu.

Bagi jenazah perempuan, Imam hendaklah berdiri searah dengan

lambung atau bahagian tengah jenazah itu.

Tentang tempat untuk mengerjakan solat jenazah, diperbolehkan

di dalam masjid, di surau atau di tempat lainnya yang memungkinkan
solat berjemaah dengan syarat tempatnya itu luas, bersih dan suci.
 SURAU AL-HIKMAH
KURSUS PENGURUSAN JENAZAH SBZ3 SHAH ALAM

3.3 Solat Jenazah

KIBLAT
LELAKI

WANITA
 SURAU AL-HIKMAH
KURSUS PENGURUSAN JENAZAH SBZ3 SHAH ALAM

3.3 Solat Jenazah

Rukun solat jenazah

3. Niat
4. Qiam
5. 4 kali takbir (termasuk takbiratul-ihrom)
 Membaca Al-Fatihah selepas takbir pertama
 Membaca salawat ke atas nabi selepas takbir yg kedua
 Membaca doa selepas takbir yg ke tiga
6. Mengucap salam selepas takbir yg keempat.
 SURAU AL-HIKMAH
KURSUS PENGURUSAN JENAZAH SBZ3 SHAH ALAM

3.3 Solat Jenazah

Lafaz niat solat jenazah :

a. Lafaz niat solat jenazah lelaki secara persendirian :

"Sahaja aku berniat mendirikan solat ke atas jenazah ini

dengan empat takbir fardhu kifayah kerana Allah Ta’ala"

b. Lafaz niat untuk jenazah perempuan secara persendirian :

"Sahaja aku berniat mendirikan solat ke atas jenazah ini

dengan empat takbir fardhu kifayah kerana Allah Ta’ala"
 SURAU AL-HIKMAH
KURSUS PENGURUSAN JENAZAH SBZ3 SHAH ALAM

Terima kasih
Jutaan terima kasih kepada: -

Ustaz Mohd Salleh Hj. Mastor

AJK Surau Al-Hikmah, SBZ3
Para peserta kursus

Semuga diberkati Allah (swt)…..

 SURAU AL-HIKMAH
KURSUS PENGURUSAN JENAZAH SBZ3 SHAH ALAM