1

Pakoja e Ahtisarit

Propozimi Gjithprfshirs pr Marrveshjen pr Statusin e Kosovs 2 shkurt 2007

Tabela e prmbajtjes
Dispozitat e prgjithshme Aneksi I Dispozitat Kushtetuese Aneksi II T Drejtat e Komuniteteve dhe Pjestarve t Komuniteteve Aneksi III Decentralizimi Shtojc Aneksit III Prkuzim i komunave t reja Aneksi IV Sistemi Gjyqsor Aneksi V Trashgimia Fetare dhe Kulturore Aneksi VI Borxhi Ndrkombtar Aneksi VII Prona dhe Arkivi Aneksi VIII Sektori i Siguris s Kosovs Aneksi IX Prfaqsuesi Civil Ndrkombtar Aneksi X Misioni Evropian pr Politika t Siguris dhe Mbrojtjes Aneksi XI Prania Ushtarake Ndrkombtare Aneksi XII Agjenda Legjislative

3
PROPOZIMI GJITHPRFSHIRS PR MARRVESHJEN PR STATUSIN E KOSOVS Neni 1 - Dispozitat prgjithshme e mbikqyr, monitoroj dhe do t ket tr pushtetin e domosdoshm pr t siguruar implementimin efektiv dhe ekas t ksaj Marrveshjeje, sipas prkuzimeve t ofruara n Anekset IX, X, XI. Kosova gjithashtu do t ftoj bashksin ndrkombtare q ti ndihmoj Kosovs n prmbushjen e suksesshme t obligimeve t saja. Neni 2 - T Drejtat dhe Lirit Themelore t Njeriut 2.1 Kosova do t promovoj, mbroj dhe respektoj nivelin m t lart t drejtave dhe lirive themelore t njeriut, prfshir t drejtat dhe lirit e prcaktuara n Deklaratn Universale pr t Drejtat e Njeriut, Konventn Ndrkombtare pr t Drejta Civile dhe Politike, dhe Konventn Evropiane pr Mbrojtjen e t Drejtave dhe Lirive Themelore t Njeriut dhe Protokolleve t saj. Kosova do t ndrmarr t gjitha masat e domosdoshme drejt ratikimit t Konvents Evropiane pr Mbrojtjen e Drejtave dhe Lirive Themelore t Njeriut dhe Protokolleve t saj. 2.2 T gjith njerzit e Kosovs kan t drejt t gzojn drejtat e njeriut dhe lirit themelore, pa diskriminim t fardo lloji n baz t racs, ngjyrs, gjinis, gjuhs, fes, mendimeve politike apo mendimeve tjera, prejardhjes kombtare apo shoqrore, lidhjes me ndonj komunitet, prons, lindjes apo statusi tjetr. T gjith njerzit n Kosov jan t barabart para ligjit dhe kan t drejt, pa diskriminim, n mbrojtje t barabart ligjore. 2.3 Parimet e mosdiskriminimit dhe mbrojtjes s barabart para ligjit do t zbatohen dhe respektohen, posarisht n fushat e punsimit n administrat publike dhe ndrmarrje publike, dhe qasjen n nanca publike. 2.4 Kushtetuta e Kosovs do t prshkruaj mekanizmat ligjor dhe institucional pr mbrojtjen, promovimin, dhe zbatimin e drejtave t njeriut pr t gjith njerzit e Kosovs, si prcaktohet n Aneksin I t ksaj Marrveshjeje. 2.5 Kosova do t promovoj dhe respektoj n plotsi procesin e pajtimit mes t gjitha komuniteteve t saj dhe pjestarve t tyre. Kosova do t zbatoj nj qasje gjithprfshirse, me ndjeshmri gjinore, pr tu ballafaquar me t kaluarn e saj, e cila do t prfshij nj varg t gjer iniciativash kalimtare t drejtsis. 2.6 T gjitha autoritetet kompetente n Kosov do t bashkpunojn me, dhe do ti ofrojn qasje t papenguar t gjith mekanizmave apo organizatave t njohura ndrkombtarisht pr monitorimin e t drejtave t njeriut. Neni 3 - T Drejtat e Komuniteteve dhe Pjestarve t Tyre 3.1 Banort q i prkasin t njjtit grup kombtar apo etnik, gjuhsor, apo grupi fetar tradicionalisht prezent n territorin e Kosovs (m tej Komunitete) do t ken t drejta t veanta, t prcaktuara n Aneksin II t ksaj Marrveshjeje, krahas t drejtave dhe lirive themelore t njeriut t prcaktuara n Nenin 2 t Aneksit I t ksaj Marrveshjeje. 3.2 Kosova do t garantoj mbrojtjen e identitetit kombtar, etnik, kulturor, gjuhsor dhe fetar t t gjitha komuniteteve dhe pjestarve t tyre. Kosova do t krijoj mekanizma kushtetues, ligjor dhe institucional t nevojshm pr promovimin dhe mbrojtjen e drejtave t t gjith pjestarve t komuniteteve dhe pr prfaqsimin dhe pjesmarrjen e tyre efektive n proceset politike dhe vendimmarrse, si prcaktohet me Anekset I dhe II t ksaj Marrveshjeje. 3.3 Autoritetet e Kosovs do t udhhiqen n politikat dhe praktikat e tyre nga nevoja pr t promovuar frym t paqes, tolerancs dhe dialogut ndrkulturor dhe ndrfetar mes komuniteteve t saj dhe pjestarve t tyre. Neni 4 - T Drejtat e Refugjatve dhe Personave t Zhvendosur 4.1 T gjith refugjatt dhe personat e zhvendosur nga Kosova do t ken t drejtn e kthimit dhe krkimit t prons s tyre dhe posedimeve personale, n pajtim me ligjet vendore dhe ndrkombtare. 4.2 Kosova do t ndrmarr t gjitha masat e nevojshme pr t mundsuar dhe krijuar nj atmosfer t favorshme pr kthim t sigurt dhe t denj t refugjatve dhe personave t zhvendosur, bazuar n vendimet e tyre t lira dhe t bazuara n informata t sakta, prfshir prpjekjet pr t promovuar dhe mbrojtur lirin e tyre t lvizjes dhe mbrojtjen nga krcnimi. 4.3 Kosova do t bashkpunoj plotsisht me Komesarin e Lart pr t Drejta t Refugjatve t Organizats s Kombeve t Bashkuara, i cili do ti ndihmoj autoritetet kompetente n ofrimin e mbrojtjes dhe ndihms pr t kthyerit, dhe i cili, mes tjerash, do t kryej vlersime periodike dhe do t ofroj raporte publike mbi kushtet e kthimit dhe situatn e personave t zhvendosur brendaKosovs,dhegjithashtu do t ofroj bashkpunimin me organizata t tjera t prfshira n procesin e kthimit. Neni 5 - Personat e zhdukur 5.1 Kosova dhe Republika e Serbis, n pajtim me normat dhe standardet vendore dhe ndrkombtare, do t ndrmarrin t gjitha masat e duhura pr t prcaktuar dhe ofruar informata sa i prket identitetit, vendndodhjes dhe fateve t personave t zhdukur, n bashkpunim t plot me Komitetin Ndrkombtar t Kryqit t Kuq (KNKK) dhe partnert tjer relevant ndrkombtar. 5.2 Kosova dhe Republika e Serbis do t vazhdojn t marrin pjes n mnyr kuptimplot, efektive dhe pa vonesa t panevojshme n Grupin Punues pr Persona t Zhdukur, t themeluar sipas kornizs s Dialogut t Vjens dhe t kryesuar nga KNKK, apo ndonj mekanizmi tjetr pasardhs i cili mund t themelohet. Kosova dhe Republika e Serbis do t fuqizojn institucionet prkatse qeveritare t ngarkuara me kt shtje me mandat ligjor, autoritet dhe resurse t nevojshme pr t mbajtur dhe intensikuar kt dialog, dhe pr t siguruar bashkpunim aktiv t t gjitha administratave gjegjse. Neni 6 - Vetqeverisja Lokale dhe Decentralizimi 6.1 Komunat do t jen njsi themelore territoriale t vetqeverisjes lokale n Kosov. 6.2 Vetqeverisja lokale n Kosov do t bazohet n parimet e qeverisjes s mir, transparencs, dhe ekasitetit dhe efektivitetit gjat ofrimit t shrbimeve publike, duke i kushtuar kujdes t posam nevojave dhe brengave specike t komuniteteve joshumic dhe pjestarve t tyre. 6.3 Komunat n Kosov do ken t drejt pr bashkpunim ndrkomunal dhe tejkutar n shtjet me interes t prbashkt gjat ushtrimit t prgjegjsive t tyre, si parashihet n Aneksin III t ksaj Marrveshjeje. 6.4 Kujt e komunave t reja do t prkuzohen n pajtim me Shtojcn e Aneksit III t ksaj Marrveshjeje. Neni 7 - Trashgimia Fetare dhe Kulturore 7.1 Kosova do t siguroj autonomin dhe mbrojtjen e t gjitha konfesioneve fetare dhe trsis s objekteve fetare brenda territorit t saj. 7.2 Kishs Ortodokse Serbe n Kosov (KOS), prfshir klerin dhe pjestart, aktiviteteve dhe pronave t saj, do ti ofrohet siguri shtes dhe masa tjera mbrojtse pr gzimin e plot t drejtave, privilegjeve dhe imuniteteve t tyre, si parashihet me Aneksin V t ksaj Marrveshjeje. 7.3 KOS do t jet e vetmja pronare e prons s saj n Kosov, me diskrecion t plot sa i prket menaxhimit t prons s saj dhe qasjes ndaj premisave t saj, si parashihet me Aneksin V t ksaj Marrveshjeje. 7.4 Prfaqsuesi Civil Ndrkombtar (PCN) do t themeloj nj Kshill Implementues dhe Monitorues (KIM), i cili do t monitoroj dhe ndihmoj zbatimin e plot t dispozitave dhe masave mbrojtse t posame t cilat i ofrohen KOS dhe lokacioneve fetare e kulturore Serbe, si parashihet me Aneksin V t ksaj Marrveshjeje. Neni 8 - shtjet Ekonomike dhe Pronsore 8.1Kosovadotzbatojpolitika ekonomike, sociale dhe skale t domosdoshme pr nj ekonomi t qndrueshme. Pr t prkrahur veanrisht sistemin e qndrueshm t llogarive publike, Kosova do t themeloj, me Komisionin Evropian dhe n bashkpunim t ngusht me Fondin Monetar Ndrkombtar, nj sistem t mbikqyrjes skale. Kosova gjat prgatitjes s buxhetit t saj do t kshillohet me PCN. 8.2 T gjitha borxhet e Republiks s Serbis t cilat i ngarkohen Kosovs, si rezultat i procesit t alokimit t borxheve, si parashihet me Aneksin VI t ksaj Marrveshjeje, do t konsiderohen detyrime nanciare t Kosovs. 8.3 Prona e luajtshme dhe paluajtshme e Republiks Federative t Jugosllavis apo e Republiks s Serbis, e cila ndodhet brenda territorit t Kosovs n momentin e Marrveshje, do ti kalohet n pronsi Kosovs. 8.4 Ndrmarrjet publike dhe obligimet e ndrlidhura me to, dhe ndrmarrjet shoqrore dhe asetet e tyre, aktualisht nn jurisdikcion t Agjensionit Kosovar t Mirbesimit (AKM), do t rregullohen si parashihet me Aneksin VII t ksaj Marrveshjeje. 8.5 Kosova do t njoh, mbroj dhe fuqizoj ushtrimin e drejtave t personave mbi pronat e tyre private t luajtshme dhe paluajtshme t n Kosov, n pajtim me norma dhe standarde t njohura ndrkombtarisht. Krkesat lidhur me pronat private t paluajtshme, prfshir pronat bujqsore dhe komerciale, edhe m tej do t adresohen nga Agjensioni Kosovar i Pronave (AKP), sipas nevojs, si parashihet me Aneksin VII t ksaj Marrveshjeje. Kosova do ti adresoj me prioritet t gjitha shtjet e kthimit

1.1 Kosova do t jet shoqri shumetnike, e cila qeveriset n mnyr demokratike, dhe me respektim t plot t sundimit t ligjit, prmes institucioneve t veta legjislative, ekzekutive dhe gjyqsore. 1.2 Ushtrimi i autoritetit publik n Kosov do t bazohet n barazin e t gjith qytetarve dhe respektimin e nivelit m t lart t drejtave dhe lirive themelore t njeriut ndrkombtarishttpranuara, si dhe n promovimin dhe mbrojtjen e t drejtave dhe pjesmarrjes s t gjitha komuniteteve dhe pjestarve t tyre. 1.3 Kosova do t miratoj Kushtetutn. Kushtetuta e Kosovs do t prshkruaj dhe garantoj mekanizmat ligjor dhe institucional, t cilt jan t domosdoshm pr tu siguruar se Kosova qeveriset sipas standardeve m t larta demokratike, dhe e cila do t promovoj bashkjetesn paqsore dhe prosperitetin e t gjith banorve t saj. Kushtetuta do t prfshij parimet dhe dispozitat e p rfshira n Aneksin I t ksaj Marrveshjeje, por nuk do t kuzohet vetm n to. 1.4 Kosova do t ket ekonomi t hapur t tregut me konkurrenc t lir. 1.5 Kosova do t gzoj t drejtn e negocimit dhe lidhjes s marrveshjeve ndrkombtare dhe t drejtn pr t krkuar antarsim n organizata ndrkombtare. 1.6 Gjuh zyrtare n Kosov do t jen gjuha shqipe dhe serbe. 1.7 Kosova do t ket simbolet e veta t veanta kombtare, prfshir amurin, stemn dhe himnin, t cilat pasqyrojn karakterin shumetnik t saj. 1.8 Kosova nuk do t ket pretendime territoriale ndaj asnj shteti apo pjese t ndonj shteti dhe nuk do t krkoj bashkim me asnj shtet apo pjes t ndonj shteti. 1.9 Kosova do t bashkpunoj plotsisht me t gjitha entitetet e prfshira n implementimin e ksaj Marrveshje dhe do t ndrmarr t gjitha obligimet q parashihen pr t me kt Marrveshje. Kosova dhe Republika e Serbis inkurajohen t bashkpunojn n mirbesim sa i prket shtjeve q kan t bjn me implementimin dhe realizimin e kushteve t ksaj Marrveshjeje. 1.10K o m u n i t e t i ndrkombtar do t

4
t pronave, prfshir ato t Kishs Ortodokse Serbe, si parashihet me Aneksin VII t ksaj Marrveshjeje. 8.6 Kosova dhe Republika e Serbis do t tentojn t zgjidhin n mnyr t drejtprdrejt mes tyre t gjitha mosmarrveshjet, t cilat nuk adresohen nga kjo Marrveshje, me pajtim t dyanshm, duke marr parasysh normat dhe standardet relevante ndrkombtare. Kosova dhe Republika e Serbis pritet t sigurojn trajtim t barabart dhe jodiskriminues ndaj krkesave pronsore dhe nanciare t qytetarve t njra tjetrs, dhe do t sigurojn qasje t barabart dhe jodiskriminuese n juridiksionet dhe mekanizmat e vet pr zgjidhje t krkesave. Neni 9 - Sektori i siguris 9.1 Prve n rastet e prcaktuara ndryshe me kt Marrveshje, Kosova do t ket pushtet mbi zbatimin e ligjit, sigurin, drejtsin, sigurin publike, shrbimet e inteligjencs, reagimin emergjent civil dhe kontrollin e kujve t territorit t saj. 9.2 Institucionet Kosovare t siguris do t veprojn n pajtim me standardet demokratike ndrkombtarisht t njohura dhe t drejtat e njeriut, dhe do t siguroj prfaqsim t barabart proporcional t komuniteteve n t gjitha nivelet e gradimit. 9.3 Prfaqsuesi Civil Ndrkombtar (PCN) dhe Prania Ushtarake Ndrkombtare (PUN), n pajtim me dispozitat e ksaj Marrveshje dhe sipas mandateve t tyre gjegjse, do t mbikqyrin dhe udhzojn zhvillimin e mtejm t institucioneve Kosovare t siguris. 9.4 Do t themelohet nj forc e re, profesionale dhe shumetnike, Forca e Siguris e Kosovs (FSK), e cila do t zhvilloj nj kompozicion t armatosur leht, i aft pr t kryer funksione specike t siguris, si parashihet me Aneksin VIII t ksaj Marrveshjeje. 9.5 Kosova do t themeloj nj organizat civile brenda Qeveris e cila do t ushtroj kontroll civil mbi FSK, n pajtim me kt Marrveshje. 9.6 TMK, pasi q ka arritur qllimet e parapara, prfshir mundsimin e rimkmbjes s Kosovs pas koniktit, do t shprbhet nj vit pas hyrjes n fuqi t ksaj Marrveshjeje. 9.7 T gjitha organizatat e paautorizuara me ligj pr t kryer veprimtari n sektorin e siguris n Kosov do t ndalojn s vepruari. Neni 10 Komisioni Kushtetues dhe Zgjedhjet 10.1 Menjher pas hyrjes n fuqi t ksaj Marrveshjeje, Kryetari i Kosovs, n kshillim me Kryesin e Kuvendit t Kosovs, do t thrret nj Komision Kushtetues pr hartimin e Kushtetuts, n kshillim me Prfaqsuesin Civil Ndrkombtar, n pajtim me kt Marrveshje. 10.2 Komisioni Kushtetues do t prbhet nga njzetenj (21) antar Kosovar, t cilt duhet t ken kualikimet relevante profesionale dhe ekspertizneduhurprarritjen e ktij qllimi, dhe i cili do t pasqyroj shumllojshmrin e shoqris s Kosovs, duke marr parasysh parimet ndrkombtarisht t njohura t barazis gjinore, si parashihet me instrumentet e t drejtave t njeriut t prcaktuara n Nenin 2 t AneksitItksajMarrveshjeje. Pesmbdhjet (15) antar do t emrohen nga Kryetari i Kosovs, n kshillim me Kryesin e Kuvendit. Tre (3) antar do t emrohen mes deputetve t Kuvendit q mbajn ulset e rezervuara pr komunitetin Serb n Kosov, dhe tre (3) antar do t emrohen mes deputetve t Kuvendit t cilt mbajn ulset e rezervuara pr komunitetet tjera joshumic n Kosov. 10.3 Komisioni do t themeloj nj mekanizm kuptimplot i cili do t informoj antart dhe opinionin publik mbi punn e vet. PCN do t emroj prfaqsues t cilt do t ndihmojn punn e Komisionit, prfshir hartimin e rregullave t puns dhe vlersimin e modeleve ndrkombtare pr hartimin e kushtetuts. 10.4 Kuvendi nuk mund t miratoj formalisht Kushtetutn prderisa PCN mos ta vlersoj se ajo sht n pajtim me kushtet e parapara me kt Marrveshje. Kuvendi do ta miratoj formalisht Kushtetutn brenda 120 ditsh nga hyrja n fuqi e ksaj Marrveshje, me votim t deputetve aktual t Kuvendit t Kosovs, me dy t tretat e deputetve t pranishm q votojn, pas kshillimeve t duhura me deputett e Kuvendit q prfaqsojn komunitetet joshumic n Kosov. Pas miratimit formal, Kushtetuta do t vlersohet si e miratuar nga Kuvendi i Kosovs dhe do t hyj n fuqi ditn e par pas kalimit t periudhs tranzitore, q parashihet me Nenin 14.1 t ksaj Marrveshjeje. 10.5 Jo m von se nnt muaj nga hyrja n fuqi e ksaj Marrveshjeje, Kosova do t organizoj zgjedhje t prgjithshme dhe komunale n pajtim me kushtet e ksaj Marrveshjeje dhe kujve t ri komunal, t prcaktuar me Aneksin III t ksaj Marrveshjeje. Zgjedhjet do t certikohen se i kan prmbushur standardet ndrkombtare nga nj autoritet ndrkombtar kompetent. Neni 11 - Prfaqsuesi Civil Ndrkombtar 11.1 Nj Grup Drejtues Ndrkombtar (GND), i cili do t prbhet nga aktert ky ndrkombtar, do t emroj Prfaqsuesin Civil Ndrkombtar (PCN) dhe do t krkojn nga Kshilli i Sigurimit i Organizats s Kombeve t Bashkuara miratimin e emrimit. PCN dhe Prfaqsuesi Special i Bashkimit Evropian (PSBE), i emruar nga Kshilli i Bashkimit Evropian, do t jen i njjti person. 11.2 GND do t prkrah dhe do tijapudhzimePrfaqsuesit Civil Ndrkombtar n prmbushjen e mandatit t tij/saj. 11.3 PCN do t ket prgjegjsi t prgjithshme pr mbikqyrjen, dhe do t jet autoriteti prfundimtar n Kosov pr sa i prket interpretimit t ksaj Marrveshjeje, si parashihet me Aneksin IX, e veanrisht nenin 2, t ksaj Marrveshjeje. 11.4 Si parashihet me Aneksin IX t ksaj Marrveshjeje, PCN-s do ti besohet ushtrimi i autoriteteve t caktuara pr sigurimin dhe mbikqyrjen e implementimit t plot t ksaj Marrveshjeje, prfshir autoritetin pr t ndrmarr masa, sipas nevojs, pr parandalim dhe prmirsimin e shkeljeve t ksaj Marrveshjeje. Kompetenca do ti akordohen PCN-s edhe n cilsin e tij/saj si PSBE, si parashihet me Nenin IX t ksaj Marrveshjeje. 11.5 PCN do t mbaj rolin e prgjithshm bashkrendues mbi aktivitetet e organizatave tjera ndrkombtare n Kosov, prderisa ato ndrlidhen me prgjegjsit e PCN-s pr monitorimin dhe sigurimin e zbatimit t plot t ksaj Marrveshjeje, si parashihet n Aneksin IX t saj. 11.6 Mandati i PCN-s do t vazhdohet prderisa Grupi Drejtues Ndrkombtar t vlersoj se Kosova ka prmbushur kushtet e parapara me kt Marrveshje. GND do t ofroj udhzime pr zvoglimin deri n trheqjen prfundimtare t PCN-s. 11.7 GND do t kryej rishikimin e par t mandatit t PCN-s, bazuar n gjendjen e implementimit t ksaj Marrveshjeje, jo m von se dy vite pas hyrjes s saj n fuqi. Neni - 12 Prkrahja Ndrkombtare n Fushn e Sundimit t Ligjit 12.1 Bashkimi Evropian do t themeloj Misionin Evropian pr Politika t Siguris dhe Mbrojtjes (MEPSM). 12.2 MEPSM do ti ndihmoj autoritetet Kosovare n prparimin e tyre drejt qndrueshmris dhe prgjegjsis dhe n zhvillimin e fuqizimin e mtejm t gjyqsorit t pavarur, shrbimit policor dhe doganor, duke siguruar se kto institucione veprojn jasht ndikimit politik dhe n pajtueshmri me standardet ndrkombtarisht t pranuara dhe praktikat m t mira evropiane. 12.3 MEPSM do t prkrah implementimin e ksaj Marrveshjeje dhe do t ofroj mentorim, monitorim dhe kshill n fushn e sundimit t ligjit n prgjithsi, duke mbajtur autoritete t caktuara, n veanti sa i prket gjyqsorit, shrbimit policor, doganor dhe korrektues, nn modalitetet dhe prgjat nj periudhe kohore t prcaktuar nga Kshilli i BE-s, n pajtim me Anekset IX dhe X t ksaj Marrveshjeje. Neni - 13 P r a n i a Ushtarake Ndrkombtare 13.1 NATO do t krijoj nj Prani Ushtarake Ndrkombtare (PUN) pr t prkrahur implementimin e ksaj Marrveshjeje, si parashihet me Aneksin XI t saj. 13.2 Kjo PUN do t udhhiqet nga NATO dhe do t veproj nn autoritetin e Kshillit Veriatlantik dhe do ti nnshtrohet udhzimeve dhe kontrollit politik t tij, prmes zinxhirit komandues t NATOs. Prania ushtarake e NATO-s n Kosov nuk parandalon krijimin e nj misioni prcjells n t ardhmen nga ndonj organizat tjetr ndrkombtare t siguris, pas rishikimit t mandatit. 13.3 PUN do t bashkpunoj ngusht dhe do t prkrah punn e PCN-s, MEPSMs dhe organizatave tjera ndrkombtare q mund t jen t pranishme n Kosov, pr t mbikqyrur dhe siguruar zbatimin e plot t ksaj Marrveshjeje. 13.4 PCN do t jet prgjegjs pr ofrimin e nj mjedisi t sigurt n tr territorin e Kosovs, n bashkveprim me PCN-n dhe n prkrahje t institucioneve t Kosovs, deri n at koh q institucionet e Kosovs jan n gjendje t marrin prsipr prgjegjsit, t shqyrtuara nj nga nj, sa i prket detyrave t siguris t kryera nga PUN-i. Me kalimin e kohs, Kosova, prkrahur nga PCN-ja dhe PUN-i, do t zhvilloj nj proces pr t parashtruar nj plan t tranzicionit pr bartjen e prgjegjsive t siguris s PUN-it. 13.5 PUN do t ket prgjegjsin e prgjithshme pr zhvillimin dhe trajnimin e Forcs s Siguris t Kosovs, dhe NATO do t ket prgjegjsi t prgjithshme pr zhvillimin dhe themelimin e nj organizate civile t qeveris pr t ushtruar kontroll civil ndaj ksaj Force, pa paragjykim ndaj prgjegjsive t PCN-s, si parashihet n Aneksin IX t ksaj Marrveshjeje. Neni 14 - Aranzhimet kalimtare dhe dispozitat prfundimtare 14.1 Pas hyrjes n fuqi t ksaj Marrveshjeje, do t parashihet nj periudh kalimtare prej 120 ditve: a) Gjat periudhs s tranzicionit, UNMIK-u do t vazhdoj t ushtroj mandatin e vet n pajtim me rezolutat prkatse t Kshillit t Sigurimit t Kombeve t Bashkuara (KSOKB), n konsultim me Prfaqsuesin Civil Ndrkombtar (PCN). PCN do t ket pushtet pr t monitoruar implementimin e Marrveshjes gjat periudhs s tranzicionit dhe pr ti rekomanduar UNMIK-ut mbi veprimet q duhet ndrmarr pr t siguruar pajtueshmrin me kt Marrveshje. b) Korniza Kushtetuese pr Vetqeverisjen e Prkohshme dhe ligjet tjera n fuqi do t mbesin n fuqi deri n prfundim t periudhs s tranzicionit, prderisa nuk bien n kundrshtim me kt Marrveshje. c) Kuvendi i Kosovs do t miratoj formalisht Kushtetutn e re para prfundimit t ksaj periudhe t tranzicionit n pajtim me kushtet e ksaj Marrveshjeje. d) Nse deri n fund t periudhs s tranzicionit, Kushtetuta e re nuk miratohet formalisht, UNMIK-u do t ndryshoj Kornizn Kushtetuese t Vetqeverisjes s Prkohshme n pajtim me kushtet e ksaj Marrveshjeje. Korniza e ndryshuar Kushtetuese pr Vetqeverisjen e Prkohshme do t mbetet n fuqi deri n momentin e miratimit t kushtetuts s re nga Kuvendi. e) Gjat periudhs s tranzicionit, Kuvendi i Kosovs, n kshillim me PCN-n do t miratoj formalisht legjislacionin e nevojshm, n veanti si parashihet me Aneksin XII t ksaj Marrveshjeje pr t implementuar plotsisht kushtet e ksaj Marrveshjeje. Legjislacioni i till, i cili nuk krkon miratimin e mtejm apo shpalljen nga ana e

5
UNMIK-ut, do t trajtohet si i miratuar formalisht nga Kuvendi i Kosovs dhe do t hyj n fuqi menjher pas prfundimit t periudhs s tranzicionit nse sht n pajtim me kt Marrveshje dhe Kushtetutn e re apo Kornizn Kushtetuese pr Vetqeverisjen e Prkohshme si sht ndryshuar nga UNMIKu.Deri n hyrjen n fuqi t ktij legjislacioni, autoritetet kompetente n Kosov do t ndrmarrin t gjitha masat e nevojshme pr t siguruar q nuk merren veprime q jan n kundrshtim me kt Marrveshje. f) Gjat periudhs s tranzicionit, UNMIK-u dhe PCN-ja, apo prfaqsuesi i tij/saj do t bashkkryesojn grupet punuese pr t formuluar, me Kosovn , detajet dhe modalitetet e transferim t kompetencave. g) N fund t periudhs s tranzicionit, mandati i UNMIK-ut do t skadoj dhe t gjitha pushtetet legjislative dhe ekzekutive t cilat i mvishen UNMIK-ut do t transferohen en bloc tek autoritetet qeverisse t Kosovs, prve nse parashihet ndryshe n kt Marrveshje. N kt koh, PCN dhe PUN do t marrin prsipr prgjegjsi t plot pr ushtrimin e mandatit t tyre, si parashihet n kt Marrveshje. h) Regjimi ligjor q qeveris zgjidhjen e t gjitha prgjegjsive t mbetura t UNMIK-ut do t krijohet gjat periudhs s tranzicionit prmes nj marrveshjeje n mes t OKB-s (UNMIK) dhe Kosovs, n konsultim me PCN-n. 14.2 N bashkpunim t ngusht me PCN-n, UNMIK-u do t siguroj tranzicion t rregullt t kornizs ligjore nga ajo q aktualisht sht n fuqi n kornizn ligjore t themeluar prmes ksaj Marrveshjeje. 14.2.1 Rregulloret e UNMIK-ut t shpallura nga ana e PSSP-s, n pajtim me Rezolutn e Kshillit t Sigurimit t Kombeve t Bashkuara 1244, prfshir urdhresat administrative dhe vendimet ekzekutive t nxjerra nga PSSP-ja dhe ligjet e shpallura t miratuara nga Kuvendi i Kosovs do t vazhdojn s zbatuari, prve nse prcaktohet ndryshe n kt Marrveshje, deri n skadimin e vlefshmris s tyre, apo deri n anulimin apo zvendsimin e tyre me legjislacionin q rregullon t njjtn shtje n pajtim me dispozitat e ksaj Marrveshjeje. 14.2.2 Kosova do t vazhdoj t jet e obliguar, n baza t reciprocitetit, sipas nevojs, nga t gjitha marrveshjet ndrkombtare dhe aranzhimet tjera n fushn e bashkpunimit ndrkombtar, t nnshkruara nga UNMIKu pr Kosovn dhe n emr t saj dhe t cilat jan n fuqi n datn e hyrjes n fuqi t ksaj Marrveshjeje. Obligimet nanciare t ndrmarra nga UNMIK-u pr Kosovn dhe n emr t saj, n pajtim me kto marrveshje apo aranzhime do t respektohen nga Kosova. qen banor t prhershm t Kosovs m 1 janar t vitit 1998 dhe pasardhsve t tyre t drejtprdrejt pr ta tuar nnshtetsin e Kosovs, pavarsisht nga vendbanimi i tyre i tanishm dhe fardo nnshtetsie tjetr q ata mund t ken. Neni 2 - Dispozitat pr promovimin dhe mbrojtjen e t drejtave dhe lirive themelore t njeriut 2.1 Kushtetuta do t parasheh q t drejtat dhe lirit e parapara me instrumentet dhe marrveshjet ndrkombtare n vijim do t jen t zbatueshme drejtprdrejt n Kosov dhe t ken prioritet ndaj t gjitha ligjeve t tjera; asnj ndryshim n Kushtetutn e Kosovs nuk do ti paksoj kto t drejta: Deklarata Universale pr t Drejtat e Njeriut Konventa Evropiane pr Mbrojtjen e t Drejtave dhe Lirive Themelore t Njeriut dhe Protokollet e saj; K o n v e n t a Ndrkombtare pr t Drejtat Civile dhe Politike dhe Protokollet e saj; Konventa Korniz e Kshillit t Evrops pr Mbrojtjen e Pakicave Kombtare; Konventa pr Eliminimin e t Gjitha Formave t Diskriminimit Racor; Konventa pr Eliminimin e t Gjitha Formave t Diskriminimit Kundr Gruas; Konventa pr t Drejtat e Fmijs; Konventa Kundr Torturs dhe Trajtimeve dhe Ndshkimeve tjera Mizore, Jonjerzore dhe Poshtruese; 2.2Kushtetutadotkonrmoj parimin q t gjith personat n Kosov gzojn t drejtat dhe lirit themelore t njeriut, si parashihet me nenin 2.1 t ktij Aneksi pa diskriminim t fardo lloji n baz t racs, ngjyrs, gjinis, gjuhs, fes, mendimit politik apo mendimi tjetr, origjins kombtare apo sociale, lidhjes me ndonj komunitet, prons, statusit t lindjes apo ndonj statusi tjetr. Kushtetuta gjithashtu do t konrmoj parimin q t gjith personat n Kosov jan t barabart para ligjit dhe t ken t drejt, pa diskriminim, n mbrojtje t barabart para ligjit. 2.3 Kushtetuta do t inkorporoj nenet prej 1 deri n 3 t Drejtave t Komuniteteve dhe Pjestarve t tyre, si parashihet me Aneksin II t ksaj Marrveshje. 2.4 Kushtetuta do t parashikoj t drejtn pr individt, t cilt pretendojn se t drejtat dhe lirit q u garantohen atyre me kushtetut jan shkelur nga ndonj autoritet publik, q t parashtrojn ankes pran Gjykats Kushtetuese, pas shfrytzimit t t gjitha mjeteve t tjera juridike. Neni 3 - Kuvendi i Kosovs Sa i prket Kuvendit t Kosovs, Kushtetuta do t parashikoj, mes tjerash, si vijon: 3.1 Kuvendi do t ket 120 deputet t zgjedhur me votim t fsheht n baz t listave t hapura, nga t cilt 100 ulse do tu ndahen t gjitha partive, koalicioneve, iniciativave qytetare dhe kandidatve t pavarur n prpjestim me numrin e votave t vlefshme q ata i kan marr gjat zgjedhjeve pr Kuvend. Listat e kandidatve do ti kushtojn nj kujdes t duhur parimeve t njohura ndrkombtarisht pr barazin gjinore, si pasqyrohen n instrumentet e t drejtave t njeriut t prmendura n nenin 2 t ktij Aneksi. 3.2 Pr dy mandatet e para zgjedhore pas miratimit t Kushtetuts, Kuvendi i Kosovs do t ket (20) ulse t rezervuara pr prfaqsim t komuniteteve t cilat nuk jan shumic n Kosov, n mnyrn si n vijim: Dhjet (10) ulse do ti ndahen partive, koalicioneve, iniciativave qytetare dhe kandidatve t pavarur t cilt jan deklaruar se prfaqsojn komunitetin serb t Kosovs dhe dhjet (10) ulse do ti ndahen komuniteteve t tjera si n vijim: komuniteti rom nj (1) vend; komuniteti ashkali nj (1) ulse; komuniteti egjiptas nj (1) ulse ; dhe nj (1) ulse shtes do ti jepet cilitdo komunitetit rom, ashkali apo egjiptas q ka numrin m t madh t votave t prgjithshme; komuniteti boshnjak tri (3) ulse ; komuniteti turk dy (2) ulse dhe komuniteti goran nj (1) ulse . do ulse e tuar n kuvend nprmjet t zgjedhjeve do t jen ulse shtes prve dhjet (10) ulseve t rezervuara t cilat ju ndahen komunitetit serb t Kosovs dhe komuniteteve t tjera respektivisht. 3.3 Pas dy mandateve t para zgjedhore: 3.3.1 Partit, koalicionet, iniciativat qytetare dhe kandidatt e pavarur t cilt jan deklaruar se prfaqsojn komunitetin serb t Kosovs do t ken gjithsej numrin e ulse ve n kuvend t tuar nprmjet t zgjedhjeve t hapura m minimum dhjet (10) ulse t garantuara nse numri i ulse ve t tuara sht m i vogl se dhjet (10). 3.3.2. Partit, koalicionet, iniciativat qytetare dhe kandidatt e pavarur t cilt jan deklaruar se prfaqsojn komunitetet tjera do t ken gjithsejt numrin e ulse ve n kuvend t tuar nprmjet t zgjedhjeve t hapura me minimumin e ulse ve t garantuara si parashihen me nenin 3.2, nse numri i ulse ve 3.4 Grupi i antarve t Kuvendit t cilt mbajn ulse t e rezervuara apo garantuara pr komunitetin serb t Kosovs si dhe grupi i antarve t Kuvendit t cilt mbajn ulse t rezervuara apo garantuara pr komunitetet e tjera do t ken secili m s paku nj (1) prfaqsues n Kryesin e Kuvendit. 3.5 S paku nj zvends kryesues i secilit komision parlamentar do t jet nga radht e komunitetit tjetr nga ai t cilit i prket kryesuesi. 3.6 Pushtetet dhe procedurat e tanishme t komisionit pr t drejtat dhe interesat e komuniteteve do t mbeten ashtu si jan. Sa i prket prbrjes, pjestart e komuniteteve do t prfaqsohen, mirpo jo m shum se nj e treta (1/3) e antarve t komisionit pr t drejtat dhe interesat e komuniteteve do t prfaqsojn grupin e antarve t kuvendit t cilt mbajn ulse t rezervuara pr komunitetin serb t Kosovs dhe jo m shum se nj e treta (1/3) e antarve t tij do t prfaqsojn grupin e antarve t Kuvendit q mbajn ulse t rezervuara apo garantuara pr komunitetet e tjera t cilat nuk jan n shumic n Kosov. 3.7 Pr miratimin, ndryshimin apo shfuqizimin e ligjeve t paraqitura si n vijim do t krkojn shumicn e antarve t pranishm t Kuvendit gjithashtu edhe shumicn e antarve t Kuvendit t cilt mbajn ulse t rezervuara apo garantuara pr prfaqsuesit e komuniteteve t cilat nuk jan n shumic. a) Ligjet t cilt ndryshojn kujt komunal, themelojn apo shuajn komunat, prkuzojn shtrirjen e pushteteve t komunave dhe pjesmarrjen e tyre n marrdhniet ndrkomunale dhe tejkutare; b) Ligjet t cilat implementojn t drejtat e komuniteteve dhe pjestarve t tyre prpos atyre t parashikuara me kushtetut; c) Ligjet pr prdorimin e gjuhve; d) Ligjet pr zgjedhjet lokale; e) Ligjet pr mbrojtjen e trashgimis kulturore; f) Ligjet pr lirin fetare apo pr marrveshjet me komunitetet fetare; g) Ligjet pr arsimin; h) Ligjet pr prdorimin e simboleve (prfshir simbolet e komunitetit) dhe festat publike t tuara nga secili komunitet sht m i vogl se numri i ulse ve t parashikuara me nenin 3.2.

ANEKSI I DISPOZITAT KUSHTETUESE

Kushtetuta e ardhshme e Kosovs do t prfshij, mirpo nuk do t jet e kuzuar, n parimet dhe elementet n vijim. Neni 1 - Dispozitat themelore Kushtetuta e Kosovs: 1.1 Do t jet n t gjitha dispozitat e saj n pajtim me kt Marrveshje dhe do t interpretohet n pajtim me kt Marrveshje; n rast t mosprputhjeve mes dispozitave t kushtetuts dhe dispozitave t ksaj Marrveshjeje, do t mbizotrojn kto t fundit. 1.2 Do ti inkorporoj dispozitat e parashikuara n nenin 1, Parimet e Prgjithshme, t ksaj Marrveshjeje. 1.3 Do t konrmoj q Kosova sht shoqri shumetnike, q bazohet n barazin e t gjith qytetarve dhe n shkalln m t lart t t drejtave dhe lirive themelore t njeriut t njohura ndrkombtarisht, si dhe promovimin dhe mbrojtjen e t drejtave dhe pjesmarrjes s t gjitha komuniteteve t saja dhe pjestarve t tyre. 1.4 Do t konrmoj q Kosova nuk ka fe zyrtare dhe q do t jet e paanshme n shtjet e orientimeve fetare. 1.5 Do t konrmoj prgjegjsin e autoriteteve kosovare pr t promovuar dhe lehtsuar kthimin e sigurt dhe me dinjitet t t gjith refugjatve dhe personave t zhvendosur nga Kosova dhe pr ti ndihmuar ata n kthimin e pronave dhe posedimeve t tyre. 1.6 Dotparashikojtdrejtn e t gjith qytetarve t ish Republiks Federative t Jugosllavis t cilt kan

6
3.8 Pavarsisht nga dispozitat e nenit 3.7 t ktij Aneksi, do ligj i till q krkohet pr implementimin e kushteve t ksaj marrveshje si parashihen me Aneksin XII t saj nuk do jet objekt, gjat miratimit t tij llestar, i krkesave t nenit 3.7 t ktij Aneksi. 3.9 Asnjri nga ligjet q i nnshtrohen krkesave t nenit 3.7 apo propozimeve t cilat jan n kundrshtim me fardo dispozite t ksaj marrveshje nuk mund t jet objekt i referendumit. 3.10 Kuvendi do t themeloj rregulloren e vet t puns e cila do t jet n pajtim me parimet e ndershmris dhe transparencs n vendimmarrjen demokratike. Neni 4 Kosovs Kryetari i prbhet nga nnt gjyqtar, t cilt do t jen jurist t shquar me karakterin m t lart moral. 6.1.1 Gjasht (6) gjyqtar do t emrohen nga Kryetari me propozim t Kuvendit. Nga gjasht gjyqtart e emruar pr mandatin e par pas hyrjes n fuqi t Kushtetuts, dy (2) gjyqtar do t shrbejn pr nj mandat tre vjear pa mundsi zgjatje. Mtutje, do gjyqtar i emruar n Gjykatn Kushtetuese do t emrohet pr nj mandat nnt vjear pa mundsi zgjatje. Gjyqtart mandati i t cilve pritet t skadoj n fund t periudhs llestare prej tre apo gjasht vjet do t zgjidhen si grup nga Kryetari i Kosovs menjher pas emrimit t tyre. 6.1.2 Sa i prket katr (4) nga gjasht pozitat gjyqsore, vendimi pr t propozuar nj person si gjyqtar t Gjykats Kushtetuese do t krkoj shumicn prej dy t tretave n Kuvend; sa i prket dy pozitave t tjera, do t krkohet plqimi i shumics s antarve t Kuvendit prfshir ktu edhe plqimin e antarve t Kuvendit t cilt mbajn ulse t e rezervuara apo garantuara pr prfaqsuesit e komuniteteve t cilt nuk jan n shumic n Kosov. 6.1.3 Tre gjyqtar ndrkombtar do t emrohen nga Kryetari i Gjykats Evropiane pr t Drejtat e Njeriut pas kshillimit me Prfaqsuesin Civil Ndrkombtar. 6.2 Dhjet apo m shum deputet t Kuvendit n mes tjerash do t ken t drejtn q t kontestojn kushtetueshmrin e fardo ligji apo vendimi t miratuar nga Kuvendi pran Gjykats Kushtetuese sikur pr shtjet materiale gjithashtu edhe ato procedurale. 6.3 Komunat munden t kontestojn kushtetueshmrin e ligjeve apo akteve t qeveris t cilat cenojn prgjegjsit e tyre apo zvoglojn t hyrat e tyre pran Gjykats Kushtetuese. Sa i prket sistemit t drejtsis n Kosov, Kushtetuta do t parashikoj n mes tjerash si n vijim: 6.4Gjyqtartdheprokurortdo t emrohen dhe shkarkohen nga Kryetari i Kosovs pas propozimit t br nga Kshilli Gjyqsor i Kosovs (KGJK). T gjitha konkurset pr pozita t gjyqtarit apo prokurorit duhet t shpallen publikisht dhe t jen t hapura pr t gjith kandidatt e kualikuar t cilt do t zgjedhen pr propozim nga KGJK-ja n baza meritore n pajtim me ligjin n fuqi dhe dispozitat e nenit 6.6 t ktij Aneksi. 6.5 Kshilli Gjyqsor i Kosovs do t ket pavarsi t plot n kryerjen e funksioneve t tij me qllim t sigurimit t nj sistemi t integruar, pavarur, profesional dhe paanshm t drejtsis,sigurimittqasjesn drejtsi pr t gjith personat n Kosov dhe garantimit q sistemi i drejtsis s Kosovs sht prfshirs dhe pasqyron plotsisht natyrn shumetnike t Kosovs. Kjo nuk do t paragjykoj themelimin, n ndonj faz t mvonshme, t ndonj subjekti t posam prgjegjs pr shtjet q kan t bjn me emrimin, shqiptimin e masave disiplinore dhe shkarkimin e prokurorve, i cili nse themelohet do t gzoj t njjtn pavarsi gjat kryerjes s funksioneve t tij. 6.6 Sa i prket rekrutimit, przgjedhjes, emrimit, avansimit n detyr dhe transferit t gjyqtarve apo prokurorve, autoritetet relevante n Kosov do t sigurojn q gjyqsia dhe shrbimi i prokuroris pasqyrojn karakterin shumetnik t Kosovs dhe nevojn pr nj prfaqsim t barabart t t gjitha komuniteteve n Kosov duke i dhn nj kujdes t posam parimeve t njohura ndrkombtarisht t barazis gjinore si pasqyrohet n instrumentet e t drejtave t njeriut t referuara n nenin 2 t ktij Aneksi. 6.7 Prgjegjsit e tanishme dhe roli i Ombudspersonit mbeten ashtu si jan. Neni 7 Ko m i s i o n i Qendror Zgjedhor 7.1 Komisioni do t ket nnt (9) antar prfshir ktu edhe kryesuesin e Komisionit Qndror Zgjedhor t cilt do t emrohen nga Kryetari i Kosovs nga radht e Gjykats Supreme dhe Gjykatave t Qarkut. 7.2 Gjasht (6) antar do t emrohen nga gjasht grupet m t mdha parlamentare t prfaqsuara n Kuvend t cilat nuk kan t drejt t marrin pjes n ndarjen e ulse ve t rezervuara. Nse m pak grupe jan t prfaqsuara n Kuvend, grupi apo grupet m t mdha munden t emrojn nj antar shtes. Nj (1) antar do t emrohet nga deputett e Kuvendit t cilt mbajn ulse t e rezervuara apo garantuara pr komunitetin serb t Kosovs dhe nj (1) antar nga deputett e Kuvendit t cilt mbajn ulse t e rezervuara apo garantuara pr komunitetet tjera t cilat nuk jan shumic n Kosov. Neni 8 D e c e n t r a l i z i m i / Vetqeverisja lokale Sa i prket vetqeverisjes lokale n Kosov, Kushtetuta do t parashoh n mes tjerash si n vijim: 8.1 Kosova do t prbhet prej komunave t cilat do t gzojn nj shkall t lart t vetqeverisjes dhe t cilat inkurajojn dhe sigurojn nj pjesmarrje aktive t t gjith qytetarve n jetn demokratike. 8.2 Kompetencat dhe kujt e komunave do t prcaktohen me ligj. 8.3 Komunat kan t drejt pr burime lokale t t hyrave dhe pranim t nancimit t duhur nga autoritetet qendrore. 8.4 Komunat kan t drejt pr bashkpunim ndrkomunal dhe tejkutar n fushat e kompetencave t tyre vetanake dhe zgjeruara. Neni 9 D i s p o z i t a t ekonomike Sa i prket sektorit ekonomik/ nanciar t Kosovs, Kushtetura do t parashikoj n mes tjerash si n vijim: 9.1 Kosova do t prdor nj valut t prcaktuar me ligj. 9.2 Kosova do t ket nj autoritet t pavarur qendror bankar. 9.3 Kosova do t themeloj organet e pavarura rregullative t tregut. Neni 10 A m a n d a m e n t e t Kushtetuese Sa i prket amandamenteve t Kushtetuts, Kushtetuta do t parashikoj n mes tjerash si n vijim: 10.1 do amandament n Kushtetut do t krkoj aprovimin nga dy t tretat e deputetve t Kuvendit prfshir ktu dy t tretat e deputetve t Kuvendit t cilt mbajn vende t rezervuara apo garantuara pr prfaqsuesit e komuniteteve t cilt nuk jan shumic n Kosov. 10.2 Asnj amandament i Kushtetuts nuk mundet t paksoj t drejtat dhe lirit q referohen n nenin 2 t ktij Aneksi. Neni 11 Dispozitat kalimtare Kushtetuta gjithashtu do t parashikoj q t gjitha autoritetet n Kosov do ti japin fuqi ligjore vendimeve apo akteve t autoritetit ndrkombtar t cilit i sht dhn mandati pr t mbikqyrur implementimin e Marrveshjes dhe do ti prmbahen t gjitha detyrimeve t Kosovs t parashikuara me kt Marrveshje.

ANEKSI II T DREJTAT E KOMUNITETEVE DHE PJESTARVE T TYRE

Neni 1 - Dispozitat themelore 1.1 Banort t cilt i prkasin t njjtit grup kombtar apo etnik, gjuhsor apo fetar t cilt tradicionalisht jan t pranishm n territorin e Kosovs (Komunitetet) do t ken t drejta t posame si parashihen me kt Aneks, krahas t drejtave t njeriut dhe lirive themelore t parashikuara me nenin 2 t Aneksit I t ksaj Marrveshje. 1.2 do pjestar i komunitetit do t ket t drejt q t zgjedh lirisht q t trajtohet apo t mos trajtohet n at mnyr dhe asnj diskriminim nuk do t rezultoj nga zgjidhja e tij apo nga ushtrimi i t drejtave t cilat jan t ndrlidhura me kt zgjidhje. 1.3 Pjestart e komuniteteve do t ken t drejt q t shprehin, avancojn dhe zhvillojn identitetin e tyre dhe atributet e komunitetit. 1.4 Ushtrimi i ktyre t drejtave do t bart me veti prgjegjsit pr t vepruar n pajtim me ligjin e Kosovs dhe nuk do t shkel t drejtat e t tjerve. Neni 2 - Detyrimet pr Kosovn 2.1 Kosova do t krijoj kushtet e duhura t cilat i mundsojn komuniteteve dhe pjestarve t tyre q t ruajn, mbrojn dhe zhvillojn identitetet e tyre. Qeveria n veanti do t prkrah iniciativat kulturore t komuniteteve dhe pjestarve t tyre prfshir ktu edhe nprmjet t ndihms nanciare. 2.2 Kosova do t promovoj frymn e tolerancs, dialogun dhe do t mbshtes pajtimin ndrmjet komuniteteve dhe respektoj standardet e parashikuara me Konventn Korniz t Kshillit t Evrops pr Mbrojtjen e Pakicave Kombtare dhe Kartn Evropiane pr Gjuht Regjionale dhe t Pakicave. 2.3 Kosova do t ndrmerr t gjitha masat e nevojshme pr t mbrojtur personat t cilt mund t jen objekt i krcnimeve apo veprave t diskriminimit, armiqsis apo dhuns si rrjedhoj e identitetit t tyre kombtar, etnik, kulturor, gjuhsor apo fetar.

Sa i prket Kryetarit t Kosovs, Kushtetuta do t parashikoj n mes tjerash si n vijim: 4.1 Kryetari i Kosovs do t prfaqsoj unitetin e popullit. 4.2 Kryetari i Kosovs mundet ti kthej kuvendit pr shqyrtim fardo propozim ligji q ai e konsideron si t dmshm pr interesat legjitime t nj apo m shum komuniteteve. Neni 5 Qeveria e Kosovs Sa i prket Qeveris s Kosovs, Kushtetuta do t parashikoj n mes tjerash si n vijim: 5.1 Do t jen s paku dy zvends ministra nga komuniteti serb i Kosovs dhe dy zvends ministra nga komunitetet tjera joshumic t Kosovs; nse jan m shum se dymbdhjet (12) ministra, do t jet edhe nj zvends ministr i tret q prfaqson komunitetin serb t Kosovs dhe nj zvends ministr tjetr q prfaqson komunitetin tjetr joshumic t Kosovs. 5.3 Prbrja e shrbimit civil do t pasqyroj shumllojshmrin e popullit t Kosovs duke i dhn nj konsiderat t duhur parimeve t njohura t barazis gjinore si pasqyrohen n instrumentet e t drejtave t referuara n nenin 2 t ktij Aneksi. Nj kshill i pavarur mbikqyrs pr shrbimin civil do t siguroj respektimin e rregullave dhe parimeve q rregullojn shrbimin civil dhe pasqyrojn shumllojshmrin e popullit t Kosovs. Neni 6 Gjykata Kushtetuese dhe Sistemi i Drejtsis Sa i prket Gjykats Kushtetuese t Kosovs, Kushtetuta do t parashikoj n mes tjerash si n vijim: 6.1 Gjykata Kushtetuese do t

7
privatisht dhe publikisht; 2.4 Kosova do t miratoj masat adekuate sipas nevojs pr t promovuar n t gjitha fushat e jets ekonomike, sociale, politike dhe kulturore nj barazi efektive ndrmjet pjestarve t komuniteteve. Masat e tilla nuk do t konsiderohen t jen vepr e diskriminimit. 2.5 Kosova do t promovoj ruajtjen e trashgimis kulturore dhe fetare t t gjitha komuniteteve si pjes prbrse e trashgimis s Kosovs. Kosova do t ket nj detyr t posame pr t siguruar nj mbrojtje efektive t objekteve dhe monumenteve t rndsis kulturore dhe fetare pr komunitetet. 2.6 Kosova do t ndrmerr veprime efektive kundr t gjith atyre q minojn gzimin e t drejtave t pjestarve t komuniteteve. Kosova do t prmbahet nga politikat apo praktikat q kan pr qllim asimilimin kundr vullnetit t tyre t personave t cilt u prkasin komuniteteve dhe do t mbroj kta persona nga fardo veprimi q ka pr qllim nj asimilim t till. 2.7 Kosova do t siguroj, n baza jodiskriminuese, q t gjitha komunitetet dhe pjestart e tyre mund t ushtrojn t drejtat e tyre t specikuar m tutje. Neni 3 - T drejtat e komuniteteve dhe pjestarve t tyre 3.1 Pjestart e komuniteteve do t ken t drejtn, n mnyr individuale apo si pjes e komunitetit, q t: a) Shprehin, mbajn dhe zhvillojn kulturn e tyre dhe ruajtjen e elementeve thelbsore t identitetit t tyre, kryesisht fes, gjuhs, traditave dhe kulturs s tyre. b) P r a n o j n arsimim publik n njrn nga gjuht zyrtare t Kosovs sipas zgjidhjes s tyre n t gjitha nivelet; c) P r a n o j n arsimimpublikparashkollor, llor dhe t mesm n gjuhn e tyre deri n masn e parashikuar me legjislacion, nse pragjet pr themelimin e paraleleve apo shkollave t veanta pr kt qllim jan m t ulta se ato q zakonisht parashihen pr institucionet arsimore; d) Themelojn dhe menaxhojn institucionet private t arsimit dhe trajnimit pr t cilat mund t jepet ndihma nanciare publike n pajtim me ligjin dhe standardet ndrkombtare. e) Prdorin gjuhn dhe alfabetin e tyre lirisht f) Prdorin gjuhn dhe alfabetin e tyre n marrdhniet e tyre me autoritetet komunale apo zyret lokale t autoriteteve qendrore n fushat n t cilat ata prfaqsojn nj prqindje t mjaftueshme t popullats n pajtim me ligjin. Shpenzimet e bra pr prdorimin e interpretuesit apo prkthyesit do t barten nga autoritetet komunale. g) Prdorin dhe shfaqin simbolet e komunitetit n pajtim me ligjin dhe standardet ndrkombtare; h) Ken emrat lokal t regjistruar n formn e tyre origjinale dhe n shkrimin e gjuhs s tyre si dhe t kthejn emrat e tyre n formn origjinale nse t njjtat jan ndryshuar me forc; i) Ken emrtime lokale, emrtime t rrugve dhe tregues t tjer topograk q pasqyrojn dhe jan t ndjeshme ndaj karakterit shumetnik dhe shum gjuhsor t fushs n fjal: j) Qasje t garantuar n dhe prfaqsim t posam n, mediat transmetuese publike si dhe programet n gjuhn e tyre n pajtim me ligjin dhe standardet ndrkombtare; k) Krijojn dhe prdorin mediat e tyre vetanake, prfshir ktu ofrimin e informatave n gjuhn e tyre dhe prdorin numrin e rezervuar t frekuencave pr mediat elektronike n pajtim me ligjin dhe standardet ndrkombtare; l) Gzojn kontakte t papenguara ndrmjet njri tjetrit brenda Kosovs dhe themelojn dhe mbajn kontakte t lira dhe paqsore me personat n cilindo shtet n veanti me ata me t cilt ndajn identitetin etnik, kulturor, gjuhsor apo fetar apo trashgimin e prbashkt kulturore n pajtim me ligjin dhe standardet ndrkombtare; m) G z o j n kontakte t papenguara me dhe marrin pjes pa diskriminim n aktivitetet e organizatave joqeveritare lokale, regjionale dhe ndrkombtare; n) Themelojn shoqata pr kultur, art, shkenc dhe arsim si dhe shoqata e studiuesve dhe t tjera pr shprehjen, avancimin dhe zhvillimin e identitetit t tyre. Neni 4 - Pjesmarrja e komuniteteve dhe pjestarve t tyre n jetn publike dhe vendim-marrje 4.1 Komunitetet dhe pjestart e tyre do t prfaqsohen n Kuvend. Legjislacioni i caktuar n mnyr specike me kushtetut nuk mund t nxirret apo ndryshohet pa plqimin e deputetve t Kuvendit t cilt mbajn ulset e rezervuara apo garantuara pr komunitetet si parashihet me nenin 3.7 t Aneksit I. 4.2 Prbrja e qeveris dhe procesi i emrimit t gjyqtarve dhe prokurorve do t parashikoj modalitetet e posame t cilat sigurojn pjesmarrjen e komuniteteve dhe pjestarve t tyre si parashihet me Anekset I dhe IV. 4.3 Do t jet nj Kshill Konsultativ pr Komunitete nn ombrelln e Kryetarit t Kosovs n t cilin do t prfaqsohen t gjitha komunitetet. Ky Kshill Konsultativ pr Komunitete do t prbhet, n mes tjerash,nga prfaqsuesit e asociacioneve t komuniteteve. Mandati i Kshillit Konsultativ pr Komunitete do t prfshijn si n vijim: 4.3.1 Ofroj nj mekanizm pr shkmbimin e rregullt ndrmjet t komuniteteve dhe qeveris s Kosovs; 4.3.2 Jep mundsin komuniteteve pr t komentuar n nj faz t hershme pr iniciativat legjislative dhe t miratimit t politikave t cilat mund t prgatiten nga qeveria, pr t sugjeruar iniciativa t tilla dhe pr t krkuar q pikpamjet e tyre t inkorporohen n projektet dhe programet prkatse. 4.3.3 do prgjegjsi apo funksion tjetr t parashikuar me kt Marrveshje apo n pajtim me ligjin. 4.4 Komunitetet dhe pjestart e tyre do t ken t drejt pr prfaqsim t barabart n punsim n organet publike dhe ndrmarrjet shoqrore n t gjitha nivelet, prfshir ktu n veanti punsimin n shrbimin policor n zonat e banuara me komunitetin prkats duke respektuar n t njjtn koh rregullat q kan t bjn me kompetencn dhe integritetin q qeveris me administratn publike. 4.5 N komunat n t cilat s paku dhjet (10) prqind e banorve i prkasin komuniteteve t cilat nuk jan n shumic n ato komuna, posti i Nnkryetarit t Kuvendit Komunal do t rezervohet pr nj prfaqsues nga radht e ktyre komuniteteve. Pozita e Nnkryetarit do t mbahet nga kandidati q i prket popullats joshumic i cili ka pranuar shumicn e votave n listn e hapur t kandidatve pr zgjedhje pr Kuvendin Komunal. Nnkryetari pr komunitete do t promovoj dialog mes komuniteteve dhe do t shrbej si pik formale e kontaktit pr adresimin e brengave dhe interesave t komuniteteve joshumic n takimet e Kuvendit dhe punn e tij. Nnkryetari gjithashtu do t jet prgjegjs pr shqyrtimin e ankesave t q parashtrohen nga komunitetet dhe pjestart e tyre sa i prket pohimeve se vendimet apo aktet e kuvendeve komunale shkelin t drejtat e tyre t garantuara me kushtetut. Nnkryetari do ti referoj kto shtje tek Kuvendi Komunal pr shqyrtim t serishm t vendimit apo aktit. N rast se Kuvendi Komunal zgjedh q t mos shqyrtoj aktin apo vendimin e vet, apo nse nnkryetari vlerson se rezultati edhe pas shqyrtimit paraqet shkelje t drejtave t garantuara me kushtetut, nnkryetari mund t dorzoj kt shtje drejtprdrejt n Gjykatn Kushtetuese, e cila mund t vendos nse do t pranoj kt rast pr shqyrtim. e ri mbi Kujt Komunal brenda 120 ditve nga hyrja n fuqi e ksaj Marrveshje, i cili do t prvijon komunat e reja, si parashihet n kt Aneks dhe n Aneksin XII. 2.3 Kosova do t nxjerr legjislacionin themelor, n pajtim me parimet e prcaktuara n kt Aneks, n mnyr q t sigurohen trajtimi i paanshm dhe standardet minimale pr t gjitha komunat, lidhur me rregullimin dhe shtjeve publike q bien n prgjegjsin e tyre, veanrisht duke respektuar parimin subsidiaritetit. Neni 3 komunale Kompetencat

ANEKSI III DECENTRALIZIMI

Do t themelohet nj sistem i avancuar dhe i qndrueshm i vetqeverisjeslokalenKosov pr trajtimin e shqetsimeve legjitime t serbve t Kosovs dhe komuniteteve tjera q nuk prbjn shumic n Kosov dhe antarve t tyre, pr t inkurajuar dhe siguruar pjesmarrje aktive n jetn publike dhe pr t fuqizuar qeverisjen e mir dhe ekasitetin dhe efektshmrin e shrbimeve publike anemban Kosovs, n pajtim me parimet dhe dispozitat n vijim: Neni 1 - Dispozitat themelore 1.1 Vetqeverisja lokale n Kosov do t bazohet n parimeteKartsEvropiane pr Vetqeverisjen Lokale dhe veanrisht n parimin e subsidiaritetit. 1.2 Vetqeverisja lokale n Kosov do t mbroj dhe promovoj standardet e pranuara ndrkombtarisht t t drejtave t njeriut, me konsiderat t veant n nevojat e komuniteteve jo shumic dhe antarve t tyre n Kosov. 1.3 Parimet kryesore t decentralizimit do t parashihen n Kushtetut, si parashihet n nenin 8 t Aneksit I t ksaj Marrveshje. Neni 2 - Legjislacioni i Kosovs pr Vetqeverisje Lokale 2.1 Kosova do t nxjerr Ligjin e ri mbi Vetqeverisjen Lokale brenda 120 ditve nga hyrja n fuqi e ksaj Marrveshjeje, i cili do t prforcoj kompetencat dhe organizimin e komunave, si parashihet n kt Aneks dhe n Aneksin XII. 2.2 Kosova do t nxjerr Ligjin

3.1 Komunat n Kosov do t ken kompetenca t plota dhe ekskluzive, prderisa u prket interesit lokal, duke respektuar standardet e prcaktuara n legjislacionin n fuqi n fushat n vijim (m tej, kompetencat vetanake). a. Zhvillimi lokal ekonomik; b. Planikimi urban dhe rural; c. Prdorimi dhe zhvillimi i toks; d. Implementimi i rregulloreve t ndrtimit dhe standardeve t kontrollit t ndrtimit; e. Mbrojtja lokale e mjedisit; f. Ofrimi dhe mirmbajtja e shrbimeve publike dhe shrbimeve komunale, prfshir furnizimin me uj, kanalizimin dhe drenazhin, trajtimin e ujrave t zeza, menaxhimi i mbeturinave, rrugt lokale, transporti lokal dhe skemat e ngrohjes lokale; g. Prgjigja ndaj situatave emergjente lokale; h. Ofrimi i arsimit publik parashkollor, llestar dhe t mesm, prfshir regjistrimin dhe licencimin e institucioneve t arsimit, punsimin, pagimin e rrogave dhe trajnimin e instruktorve dhe administratorve t arsimit; i. Ofrimi i kujdesit shndetsor primar publik; j. Shrbimet familjare dhe shrbimet tjera; k. Banimi publik; l. Shndetsia publike; m. Licencimi i shrbimeve dhe objekteve lokale, prfshir ato q kan t bjn me argtimin, aktivitetet kulturore dhe ato t kohs s lir, ushqimin, strehimin, tregjet, shitsit e rrugs, transporti lokal publik dhe taksit; n. Emrimi i rrugve lagjeve dhe vendeve tjera publike; o. Ofrimi dhe mirmbajtja e parqeve dhe hapsirave publike; p. Turizmi; q. Aktivitetet kulturore dhe t kohs s lir; r. do shtje tjetr q n mnyr t shprehur nuk prjashtohet nga kompetenca e tyre, apo q nuk i sht

8
prcaktuar tjetr; nj autoriteti d. Regjistrimi dhe licencimi i bizneseve; e. Shprndarja e pagesave t asistencs sociale (prjashtuar pensionet); dhe f. Mbrojtjen e pyjeve. 5.2 Autoritetet qendrore mund t delegojn kompetenca shtes tek komunat, sipas nevojs, n prputhje me ligjin. Neni 6 Rishikimi administrativ i aktiviteteve komunale 6.1 Rishikimi administrativ i aktiviteteve komunale nga ana e autoriteteve qendrore n fushat e kompetencave t tyre vetanake do t kuzohet n sigurimin e pajtueshmris me Kushtetutn e Kosovs dhe ligjet n fuqi. 6.1.1 Autoriteti mbikqyrs administrativ mund t krkoj nga komuna q t rishqyrtoj vendimet apo aktet tjera ligjore q konsiderohen si jo t pajtueshme me Kushtetutn apo ligjet e miratuara n pajtim me kt Marrveshje. Krkesa e till do t tregoj shkeljet e pretenduara ndaj Kushtetuts apo ligjit. Krkesa nuk do t pezulloj ekzekutimin e vendimit komunal apo aktin tjetr ligjor. 6.1.2 Nse komuna pranon krkesn n prputhje me nenin 6.1.1 t ktij Aneksi, ajo mund t vendos t pezulloj ekzekutimin e vendimit apo aktit tjetr ligjor q sht n pritje t shqyrtimit nga ana e autoriteteve komunale. 6.1.3 Nse komuna refuzon krkesn apo vrteton vendimin apo aktin e tij q sht n shqyrtim e sipr, autoriteti mbikqyrs administrativ mund t sdoj vendimin apo aktin tjetr ligjor n Gjykatn e Qarkut kompetente pr territorin e komuns. Gjykata e Qarkut, prmes mass s prkohshme, mund t urdhroj pezullimin e zbatimit t vendimit t kontestuar apo aktit tjetr ligjor. 6.2 Pr sa i prket kompetencave t deleguara komunale, autoritetet qendrore mund t rishikojn prshtatshmrin e vendimit apo aktit tjetr ligjor komunal t dhn, krahas pajtueshmris s tij me Kushtetutn e Kosovs dhe legjislacionin e miratuar n pajtim me kt Marrveshje dhe m pas, mund t pezullojn, modikojn apo zvendsojn, sipas nevojs, ekzekutimin e vendimit apo aktit tjetr komunal. Neni 7 - Arsimi 5.1 Autoritetet qendrore n Kosov do t delegojn prgjegjsit mbi kompetencat n vijim tek komunat, n pajtim me ligjin: a. Regjistrat kadastrale; b. Regjistrat civil; c. Regjistrimi i votuesve; 7.1 Pr sa i prket planprogramit arsimor t shkollave t Kosovs me msim n gjuhn serbe: 7.1.1 Shkollat t cilat vijojn msim n gjuhn serbe mund t zbatojn planprograme apo tekste shkollore t hartuara nga Ministria e Arsimit t Republiks s Serbis, pas njoftimit ndaj Ministris s Arsimit, Shkencs dhe Teknologjis t Kosovs. 7.1.2 N rast t kundrshtimit nga ana e Ministris s Arsimit, Shkencs dhe Teknologjis t Kosovs ndaj zbatimit t planprogramit apo tekstit shkollor t veant, shtja do t referohet tek nj komision i pavarur pr t shqyrtuar pajtueshmrin e planprogramit apo tekstit shkollor n fjal me Kushtetutn e Kosovs dhe legjislacionin e miratuar n pajtim me kt Marrveshje. 7.1.3 Komisioni i pavarur do t prbhet nga tre (3) prfaqsues t zgjedhur nga deputett e Kuvendit t Kosovs q mbajn ulse t rezervuara apo t garantuara pr komunitetin serb, tre (3) prfaqsues t zgjedhur nga Ministria e Arsimit, Shkencs dhe Teknologjis e Kosovs, dhe nj (1) pjestar i zgjedhur ndrkombtar q prfaqson Prfaqsuesin Civil Ndrkombtar. 7.1.4 Komisioni do ti merr t gjitha vendimet me an t shumics s votave dhe do t Kryesohet prmes rotacionit n mes t prfaqsuesit t zgjedhur nga deputett e Kuvendit t Kosovs q mbajn ulse t rezervuara apo garantuara pr komunitetin serb dhe prfaqsuesit t zgjedhur nga Ministria e Arsimit, Shkencs dhe Teknologjis e Kosovs do vit. 7.2 Pr sa i prket universitetit publik n gjuhn serbe: 7.2.1 Universiteti i Mitrovics s Veriut do t jet institucion autonom i arsimit t lart. Universiteti do t miratoj statutin q do t saktsoj organizimin e brendshm dhe qeverisjen e tij, dhe procedurat dhe ndrveprimin me autoritetet publike, n pajtim me legjislacionin korniz qendror, i cili do t shqyrtohet nga nj komision i pavarur si parashihet n nenin 7.2.2 t ktij Aneksi. 7.2.2 Vendimet mbi pajtueshmrin e Statutit me legjislacionin korniz qendror, standardet evropiane dhe praktikat m t mira dhe mbi shtjet q kan t bjn me akreditimin e Universitetit brenda sistemit Universitar t Kosovs do t merren nga nj komision i pavarur i prbr nga tre (3) prfaqsues t zgjedhur nga Universiteti, tre (3) prfaqsues t zgjedhur nga Ministria e Arsimit, Shkencs dhe Teknologjis e Kosovs dhe nj (1) pjestar i zgjedhur ndrkombtar q prfaqson Prfaqsuesin Civil Ndrkombtar. Komisioni do ti merr t gjitha vendimet me an t shumics s votave dhe do t kryesohet prmes rotacionit n mes t prfaqsuesit t zgjedhur nga Universiteti dhe prfaqsuesit t zgjedhur nga Ministria e Arsimit, Shkencs dhe Teknologjis e Kosovs, do vit. 7.2.3 Komuna e Mitrovics s Veriut do t ket autoritet pr t zbatuar prgjegjsin e ktij Universiteti publik n gjuhn serbe, n pajtim me nenin 4.1.1 t ktij Aneksi. Komuna do t ket t drejtn e emrimit t dy antarve t Bordit t Universitetit, q do t prbhet nga gjithsej nga nnt (9) antar gjithsej. Komuna gjithashtu do t siguroj se Universiteti pranon premisa dhe nancim adekuat pr veprimtarin e tij. Neni 8 - Financat lokale 8.1 Komunat do t formojn buxhetet e tyre vetanake q mbulojn detyrat q bien brenda kompetencs s tyre. Legjislacioni qendror do t prcaktoj krkesat publike t menaxhimit dhe prgjegjsis nanciare t zbatueshme pr t gjitha komunat, n pajtim me standardet ndrkombtare. 8.2 Komunat do t ken t drejt n burimet e tyre vetanake nanciare, q do t prfshijn autoritetin pr t vn apo mbledhur detyrimet doganore, tatimet n t ardhura t personave zik dhe juridik, TVSh-n dhe detyrimet e akcizs, tatimet n kapital prve tatimit n pronn e paluajtshme q gjendet brenda Komuns, apo tarifat q kan efekt t paanshm si jan detyrimet dhe tatimet. 8.3 Sistemi ekzistues i granteve kryesisht t kushtzuara qendrore do t korrigjohet n mnyr q t prfshij sistemin e drejt dhe transparent t granteve n bllok, duke siguruar autonomin m t madhe komunale n ndarjen dhe shpenzimin e fondeve qendrore. Formula e shprndarjes s granteve n bllok, e cila do t merr parasysh nevojn e ndarjes adekuate t burimeve t komuniteteve jo shumic n komunat prkatse, nevojn pr sistem t drejt t barazimit dhe q do t siguroj nivel t arsyeshm t stabilitetit n t ardhurat komunale, do t prcaktohet prmes ligjit n pajtim me standardet ndrkombtare. 8.4 Pavarsisht nga dispozitat e nenit 8.3 t ktij Aneksi, komunat me prgjegjsi t kompetencave t zgjeruara vetanake, si parashihet n nenin 4 t ktij Aneksi, do t ken t drejt n fonde qendrore shtes prbrenda kuzimeve t tyre t prcaktuara nga standardet minimale cilsore dhe sasiore pr ofrimin e shrbimeve publike lidhur me ushtrimin e ktyre prgjegjsive, n pajtime legjislacionin korniz qendror. 8.5 Komunat do t sigurojn auditime t brendshme t pavarura dhe objektive s paku nj her n vit dhe do ti nnshtrohet auditimeve t jashtme t pavarura t rastit t ndrmarra nga nj autoritet autonom n mnyr q t siguroj menaxhim efektiv t burimeve publike, rezultatet e t cilit duhet t jen publike. Neni 9 - Bashkpunimi ndrkomunal 9.1 Duke u bazuar n parimet e Karts Evropiane pr Vetqeverisje Lokale, komunat do t ken t drejt t bashkpunojn dhe t krijojn partneritete me komunat tjera t Kosovs, pr kryerjen e funksioneve t interesit t prbashkt, n pajtim me ligjin. 9.1.1 Prgjegjsit komunale n fushat e tyre vetanake dhe kompetencat e tyre t zgjeruara vetanake mund t ushtrohen prmes partneriteteve komunale n prjashtim t ushtrimit t kompetencave themelore komunale si jan zgjedhja e organeve komunale dhe emrimi i zyrtarve komunal, prcaktimi i buxhetit komunal dhe miratimi i akteve rregullative t zbatueshm ndaj qytetarve n prgjithsi. 9.1.2 Partneritetet komunale mund ti ndrmarrin t gjitha veprimet e nevojshme pr implementimin dhe ushtrimin e bashkpunimit funksional prmes, mes tjerash, themelimin e nj organi vendimmarrs t prbr nga prfaqsuesit e emruar nga kuvendet e komunave pjesmarrse, punsimit dhe shkarkimit t personelit administrativ dhe kshilldhnsdhevendimeve mbi nevojat pr nancim dhe nevojave tjera operacionale t partneritetit. 9.1.3Vendimet dhe aktivitetet e partneritetitdotinnshtrohen krkesave t raportimit tek autoriteti kompetent qendror dhe shqyrtimit administrativ pr pajtueshmri me legjislacionin, n pajtim me dispozitat e nenit 6.1 t ktij Aneksi. 9.2 Bazuar n parimet e Karts Evropiane pr Vetqeverisje Lokale, komunat do t ken t drejt t formojn dhe marrin pjes n asociacionet e komunave t Kosovs pr mbrojtjen dhe promovimin e interesave t tyre t prbashkt n pajtueshmri me ligjin. 9.2.1 Antarsimi n asociacionet e tilla do t kuzohet n komuna t Kosovs. Asociacionet e tilla mund t bashkpunojn me homologt e tyre ndrkombtar. 9.2.2 Asociacionet e tilla mund ti ofrojn antarve t tyre disa shrbime, prfshir asistenc t trajnimit, ngritjes s kapaciteteve dhe asaj teknike, hulumtimin lidhur me kompetencat komunale dhe rekomandime t politikave,

Neni 4 - Kompetencat e zgjeruara vetanake komunale 4.1 Disa komuna t caktuara n Kosov do t ken kompetenca vetanake t zgjeruara si vijon: 4.1.1 Komuna e Mitrovics s Veriut do t ket kompetencn e arsimit t lart, prfshir regjistrimin dhe licencimin e institucioneve t arsimit, punsimit, pagimit t rrogave dhe trajnimit t instruktorve dhe administratorve t arsimit; 4.1.2 Komunat e Mitrovics s Veriut, Graanics dhe Shtrpcs do t ken kompetenca pr ofrimin e kujdesit shndetsor sekondar, prfshir regjistrimin dhe licencimin e institucioneve t kujdesit shndetsor, punsimin, pagimin e rrogave dhe trajnimin e personelit dhe administratorve t kujdesit shndetsor; 4.1.3 T gjitha komunat n t cilat komuniteti serb sht shumic, do t ken: a. Autoritetin pr t ushtruar prgjegjsin pr shtje kulturore, prfshir, n pajtim me dispozitat e Aneksit V t ksaj Marrveshjeje, mbrojtjen dhe promovimin e trashgimis kulturore dhe fetare serbe dhe tjetr brenda territorit komunal si dhe prkrahjen pr komunitetet tjera fetare lokale: b. T drejta t avancuara pjesmarrse n zgjedhjen dhe shkarkimin e Komandantve t stacioneve policore, si prcaktohet n nenin 2.6 t Aneksit VIII t ksaj Marrveshjeje. 4.2 Pr sa i prket ktyre kompetencave t zgjeruara vetanake, Kosova do t nxjerr legjislacionin korniz pr t ofruar qasje t barabart ndaj shrbimeve publike; standardet minimale cilsore dhe sasiore n ofrimin e shrbimeve publike; kualikimet minimale t personelit dhe objektet e trajnimit; parimet e prgjithshme mbi licencimin dhe akreditimin e ofruesve t shrbimeve publike. 4.3 Komunat q zbatojn kompetencat e zgjeruara vetanake mund t bashkpunojn me do komun tjetr n ofrimin e shrbimeve t tilla. Neni 5 - Kompetencat e Deleguara Komunale

9
9.3 Komunat e angazhuara n nj partneritet apo asociacion, n prputhje me dispozitat e neneve 9.1 dhe 9.2 t ktij Aneksi, do t publikojn t gjitha informatat q kan t bjn me aktivitetet dhe buxhetin e partneritetit/ asociacionit, n pajtim me ligjin. Neni 10 - Bashkpunimi me institucionet e Republiks s Serbis 10.1 Komunat do t ken t drejt t bashkpunojn, brenda kompetencave t tyre, me komunat dhe institucionet, prfshir agjencit qeveritare, t Republiks s Serbis. Bashkpunimi i till do t merr formn e ofrimit t asistencs nanciare dhe teknike nga ana e institucioneve t Serbis n implementimin e kompetencave komunale. 10.2 Komunat do t njoftojn Ministrin pr Administrimin e Pushtetit Lokal t Kosovs paraprakisht pr fardo qllimi pr tu angazhuar n nj bashkpunim t till. Njoftimi do t prfshij draft marrveshjen ndrmjet t komuns dhe institucionit partner t propozuar t Serbis. 10.3 Draft marrveshja e bashkpunimit do t prkuzoj fushat e bashkpunimit t parapar, ofrimin e stat dhe pajisjeve, nivelin e nancimit dhe mekanizmat e vet prpunues dhe aranzhimet tjera relevante procedurale n pajtim me krkesat nanciare publike q jan t zbatueshme pr t gjitha komunat. 10.4 Qllimi i till pr t bashkpunuar dhe draft marrveshja e cila e shoqron at munden t jen objekt i rishikimit nga Ministria pr Administrimin e Pushtetit Lokal t Kosovs pr pajtueshmrin e saj me legjislacionin korniz qendror. Pavarsisht nga dispozitat e nenit 6.1 t ktij Aneksi, Ministria n prputhje me rishikimin e till mundet t urdhroj ndryshimet n draft marrveshjen e bashkpunimit apo nse shkelja e rnd e ligjit nuk mundet t trajtohet me mjete juridike ndryshe, Ministria mundet t pezulloj bashkpunimin e synuar. Komuna mundet t kundrshtoj veprimin e till t Ministris n gjykatn e qarkut kompetente pr territorin e komuns. 10.5 Partneritetet ndrmjet komunave t Kosovs do t ken t drejt pr marrdhnie t drejtprdrejta me institucionet e Republiks s Serbis vetm deri n masn e nevojshme pr implementimin e aktiviteteve praktike t partneritetit. 10.6 Nj komision i prbashkt i Republiks s Serbis/ Kosovs do t themelohet pr t shtytur bashkpunimin e till me institucionet n Republikn e Serbis dhe adresuar shtjet e ndjeshme ndrmjet Prishtins dhe Beogradit q ka t bj me kt bashkpunim. Neni 11 - Financimi i aktivitetet komunale nga Republika e Serbis 11.1 Komunat do t ken t drejt t pranojn donacione nanciare nga Republika e Serbis q sht objekt i dispozitave n vijim: 11.1.1 do donacion nanciar pr komunat e Kosovs nga Republika e Serbis do t jet i kuzuar n qllimin e vet n ushtrimin e prgjegjsive t komuns n fushat e kompetencave t tyre vetanake dhe do t jet transparent dhe do t bhet publik. 11.1.2 Komunat munden t pranojn donacionet nanciare nga Republika e Serbis nprmjet t xhirollogarive n bankat komerciale t certikuara nga Autoriteti Qendror Bankar i Kosovs. Thesari Qendror do t njoftohet pr do pranim t till. 11.1.3 Komunat q pranojn donacione nanciare nga Republika e Serbis do t raportojn kto donacione s bashku me shpenzimet gjegjse n buxhetet e tyre komunale. 11.1.4 Donacionet nanciare nga Republika e Serbis pr komunat e Kosovs nuk do t kompensoj ndarjen e granteve dhe burimeve t tjera q u ofrohen komunave n pajtim me nenet 8.3 dhe 8.4 t ksaj Marrveshje dhe nuk do t jet objekt i taksave, tarifave dhe ngarkesave shtes t shqiptuara nga ndonj autoritet qendror. 11.2 Transferet individuale, prfshir pensionet, qytetarve individual t Kosovs munden t ndikohen nprmjet t nancimit nga Republika e Serbis. Neni 12 - Themelimi komunave t reja i n kshillim me komunitetet lokale n komunat e reja, apo n rastin e Novobrds n zonat e reja kadastrale, dhe Ministrin e Administrimit t Pushtetit Lokal, Ekipet Prgatitore Komunale (EPK) pr tu prgatitur pr themelimin e komunave t tyre t reja prkatse dhe detyrat tjera t ndrlidhura si krkohet nga PCN-ja. 12.2.2 Gjat prgatitjeve t tilla, funksionet ekzekutive prkitazi me komunat e reja dhe ofrimin e shrbimeve publike atyre do t mbeten n prgjegjsi t ish komunave n kshillim me EPK-t. 12.2.3 Sa i prket komuns s tanishme t Mitrovics, aranzhimet pr themelimin e komuns s Mitrovics Veriore do t prbhet nga ata si parashihet me nenin 13 t ktij Aneksi. 12.2.4 Kto dhe aranzhimet tjera kalimtare ndrmjet ish komunave dhe komunave t reja do t parashihen me ligjin pr kujt komunal. 12.3 Menjher pas mbajtjes s zgjedhjeve lokale, t gjitha funksionet dhe kompetencat ekzekutive do t barten nga komunat e paraprake tek qeverit e porsazgjedhura t komunave t reja, n pajtim me kt Marrveshje. Autoritetet qendrore t Kosovs do t sigurohen q t gjitha nancat e parapara pr komunat e reja tu ndahen atyre dhe q ato ti ken pranuar kto fonde, dhe do t ndrmarrin t gjitha masat e domosdoshme pr tu siguruar q komunat e reja t jen n gjendje t llojn veprimtarin e tyre si njsi efektive territoriale t vetqeverisjes lokale. 12.4 Pavarsisht nga dispozitat e Nenit 12.1 t ktij Aneksi, Kosova do t hyj n konsultime me komunitetet joshumic n rastet kur ky komunitet prbn s paku 75% t popullsis n nj vendbanim t prqendruar me popullsi t gjithmbarshme prej s paku 5000 banorsh, sa i prket themelimit t komunave t reja. Neni 13 - Mitrovica 12.1 Komunat e reja do t themelohen, kujt e t cilave jan caktuar si n shtojcn e ktij Aneksi dhe do t prcaktohen me ligjin e ri pr kujt komunal. 12.2 Pas hyrjes n fuqi t ligjit prkujtkomunal,autoritetet e Kosovs dhe Prfaqsuesi Civil Ndrkombtar (PCN) do t ndrmerr t gjitha prgatitjet e nevojshme pr t siguruar q deri n momentin e mbajtjes s zgjedhjeve lokale, t jen ndar burimet, pronat dhe strukturat administrative t krkuara pr themelimin dhe funksionimin e ktyre komunave t reja. Prgatitjet e tilla do t prfshijn si n vijim: 12.2.1 PCN-ja do t emroj, 13.1 N territorin e komuns aktuale t Mitrovics do t krijohen dy komuna, Mitrovica e Veriut dhe Mitrovica e Jugut, me kuj komunal t prcaktuar n shtojcn e ktij Aneksi III. 13.2 Do t krijohet nj Bord i Prbashkt i komunave t Mitrovics s Veriut dhe Mitrovics s Jugut, i cili do t zhvilloj bashkpunim funksional n fushat e kompetencave t tyre, sipas marrveshjes mes vet komunave. 13.3 Bordi i Prbashkt do t prbhet nga njmbdhjet (11), nga t cilt nga pes (5) antar do t zgjidhen nga dy komunat, dhe nj (1) prfaqsues ndrkombtar q do t zgjidhet nga PCN. Bordi i Prbashkt do t udhhiqet nga prfaqsuesi ndrkombtar. 13.4 PCN do t hap n Mitrovic nj zyr e cila do t fokusohet, posarisht, n fushat e siguris/sundimit t ligjit, liris s lvizjes/kthimit, t drejtave pronsore/t banimit, dhe zhvillimit ekonomik, si parashihet n Aneksin IX t ksaj Marrveshje. 13.5 Gjat periudhs tranzitore prej 120 ditsh, PSSP do t krijoj strukturat e prkohshme komunale, n bashkrendim me PCN, pr komunn e re t Mitrovics s Veriut, sipas kujve t prcaktuar n dokumentin e bashkngjitur ktij Aneksi. Pas prfundimit t periudhs tranzicionit, kto struktura t prkohshme komunale do t mbesin nn autoritetin e PCN, deri n mbajtjen e zgjedhjeve t para lokale n kt komun. Neni 14 Regjistrimi i Popullsis dhe Shqyrtimi i Dispozitave t Decentralizimit 14.1 Nj vit pas hyrjes n fuqi t ksaj marrveshje, Kosova, n kshillim me PCN, do t bj regjistrimin e popullsis, i cili do t kryhet n pajtim me standardet ndrkombtare dhe do ti nnshtrohet vzhgimit ndrkombtar. N kt kontekst, Republika e Serbis dhe shtetet tjera fqinje do t autorizojn regjistrimin prmes nj agjencie ndrkombtare t refugjatve dhe personave t zhvendosur q dshirojn t kthehen n Kosov. 14.2 Dispozitat e ktij Aneksi lidhur me themelimin e komunave t reja, prfshir kujt administrativ t tyre, mund t rishqyrtohen, dhe t ndryshohen sipas nevojs, nga PCN, n bashkpunim me Qeverin e Kosovs dhe Kshillit Konsultativ pr Komunitete, brenda gjasht muajsh nga dorzimi i rezultateve prfundimtare t regjistrimit t popullsis n Kosov. Shqyrtimi do t marr n konsiderat zhvillimet demograke dhe n veanti kthimin e refugjatve dhe personave t zhvendosur npr komuna, si dhe funksionalitetin dhe qndrueshmrin e autoriteteve komunale dhe aktiviteteve t tyre. ZK agllavic (sipas prkuzimit n hartn III A) ZK Dobratin ZK Graanic ZK Gushteric e Ult ZK Gushteric e Eprme ZK Llapllasell ZK Lepi ZK Livagj ZK Preoc ZK Skullan ZK Sushic ZK Suhadoll ZK Radev ZK Uglar Novobrd (24) ZK Bostan ZK Bolec ZK Bushinc ZK Carevc ZK Draganc ZK Izvor ZK Jasenovik ZK Kollubar ZK Koretisht ZK Kufc e Eprme ZK Llabjan ZK Makresh i Ult ZK Makresh i Eprm ZK Manishinc ZK Miganoc ZK Mozgov ZK Novobrd ZK Parallov ZK Prekoc ZK Stanishor ZK Strazh ZK Trniqec ZK Tirinc ZK Zebinc Ranillug (13) ZK Bozhec ZK Domoroc ZK Drenoc ZK Gllogoc ZK Hodec ZK Kormnjan i Eprm ZK Kormnjan i Ult ZK Panell ZK Rajanoc ZK Ranillug ZK Ropotov e Madhe ZK Ropotov e Vogl ZK Tomanc Partesh (3) ZK Butrik e Poshtme ZK Pasjan ZK Partesh Kllokol/Vrboc (8) ZK Grnar ZK Kllokot ZK Letnica ZK Mogill ZK Shashar ZK Vrboc ZK Vrnakoll ZK Vrnez Mitrovica e Veriut ZK Mitrovica (sipas prkuzimeve t paraqitura n hartat e bashkngjitura III, B, C) ZK Suhodoll i Eprm (sipas prkuzimeve t paraqitura n hartat e bashkngjitura III, B dhe C) ZK Suhodoll i Poshtm (sipas prkuzimeve t paraqitura n hartat e bashkngjitura III, B dhe C)

SHTOJC E ANEKSIT III PRCAKTIMI I KUFIJVE T KOMUNAVE T REJA

Zonat kadastrale (ZK) q do t formojn komunat e caktuara jan t prcaktuara n vijim: Graanic (16) ZK Badoc ZK Batush

ANEKSI IV SISTEMI GJYQSOR

Neni 1 - Organizimi i gjykatave 1.1 Gjykata Supreme siguron

10
zbatimin uniform t ligjeve duke vendosur mbi ankesat e paraqitura para saj n pajtim me ligjin. S paku pesmbdhjet prqind (15%) t gjyqtarve t Gjykats Supreme, por n asnj rast m pak se tre (3) gjyqtar, do t vijn nga komunitetet jo shumic t Kosovs. 1.2 S paku pesmbdhjet prqind (15%) t gjyqtarve t secils gjykat t qarkut, por n asnj rast m pak se dy (2) gjyqtar, do t vijn nga komunitetet jo shumic t Kosovs. 1.3 Nse n njrn nga komunat e reja dhe t themeluara mbi bazn e Aneksit III nuk ka gjykat themelore, komuna me vendim t Kuvendit Komunal mund ta parqet krkesn para Kshillit Gjyqsor t Kosovs (KGJK) pr t vendosur mbi themelimin e gjykats themelore n territorin e saj, ose q nj nga gjykatat ekzistuese themelore n territorin e komuns tjetr t ket juridiksion mbi komunn e re. T njjtn t drejt e ka edhe komuna ekzistuese, ku shumica e popullats i takon komunitetit jo shumic t Kosovs, dhe n t ciln nuk ka gjykat themelore. 1.3.1 KGJK i aprovon krkesat pr gjykata t reja themelore, prve kur vlersohet se norma e lndve pr at juridiksion sht e pamjaftueshme pr ta arsyetuar ekzistimin e gjykats s veant. 1.3.2 Kur KGJK e aprovon krkesn pr themelimin e gjykats s re themelore, autoritetet kompetente do ti ndrmarrin t gjitha masat e nevojshme pr t siguruar se gjykatat e reja, themelohen dhe funksionojn brenda periudhs gjasht mujore nga data e marrjes s vendimit. 1.3.3 Nse KGJK nuk e aprovon krkesn pr themelimin e gjykats s re themelore, ose kur komuna i krkon gjykats ekzistuese q ta shtrij kompetencn e saj edhe n territorin e vet, autoritetet kompetente do t ndrmarrin masat e nevojshme pr prmirsimin e qasjes n drejtsi pr komunitetet vendse, e cila sht vshtirsuar pr shkak t izolimit gjeograk, mungess s siguris, ose pr shkak t faktorve tjer t rndsishm. Kto masa mund t prfshijn krijimin n kuadr t territorit t komuns s re, t nj zyre ndrlidhse t gjykats themelore ekzistuese prej t cils komuna e re ka krkuar shtrirjen e kompetencs n territorin e vet, ose q gjykata themelore t mbaj seancat n territorin e komuns s re. Neni 2 Gjyqtart dhe prokurort 2.1 Prbrja dhe shrbimit t gjyqsis dhe prokuroris do ta pasqyroj shumllojshmrin e etnike t Kosovs dhe nevojn pr prfaqsimin e barabart t t gjitha komuniteteve, duke i dhn rndsi t duhur parimeve t njohura ndrkombtare pr barazin gjinore, ashtu si pasqyrohen edhe n instrumentet pr t drejtat e njeriut t parashikuara me nenin 2 t Aneksit I t ksaj Marrveshjeje. 2.2 Institucionet gjyqsore t Kosovs, n veanti do t pasqyrojn prbrjen etnike nga fusha e tyre e kompetencs. Kshilli Gjyqsor i Kosovs do t ndrmerr masa t nevojshme pr shtimit t numrit t gjyqtarve dhe prokurorve nga radht e komuniteteve t Kosovs t cilat aktualisht jan t nn-prfaqsuara n mesin e gjyqtarve dhe prokurorve q shrbejn n Kosov dhe n do pjes tjetr prkatse. 2.2.1 Pr prmbushjen e prgjegjsive t veta n kt drejtim, KGJK, n mes tjerash, n mesin e kandidatve me kualikime t barabarta pr funksionin e gjyqtarit dhe prokurorit, do ti jep prparsi pjestarve t komuniteteve t nn-prfaqsuara. 2.2.2 Dhnia e prparsis pr kandidatt me kualikime t barabarta nga komunitetet e nn-prfaqsuara, do t zbatohet deri ather kur prqindja e gjyqtarve dhe prokurorve pjestar t komuniteteve jo shumic n Kosov t jet nn 15% dhe/ ose deri ather kur prqindja e gjyqtarve dhe prokurorve t cilt jan pjestar t komunitetit serb t Kosovs, t jet nn 8%. Neni 3 - Procesi i emrimit t gjyqtarve dhe prokurorve 3.1 Shqyrtimi gjithprfshirs, i vazhdueshm, i njhershm kosovar pr prshtatshmrin e t gjith kandidatve pr emrime t prhershme pr gjyqtar dhe prokuror n Kosov, deri n moshn e pensionimit t prcaktuar me ligj (procesi i emrimit), do t vazhdoj t kryhet n pajtim me Urdhresn administrative 2006/181 dhe nuk do t ndikohet nga prfundimi e mandatit t UNMIK-ut, ose me hyrjen n fuqi t Kushtetuts s re, ashtu si parashikohet me nenin 14 t Marrveshjes, prve deri n masn e lejuar me kt Aneks. 3.1.1 T gjith kandidatt e suksesshm t cilt jan
1 Pr zbatimin e Rregullores s UNMIK-ut nr. 2006/25 pr Kornizn rregullative t sistemit gjyqsor t Kosovs

emruar ose riemruar pr gjyqtar dhe prokuror nga ana e PSSP-s, si pjes e procesit t emrimit, do t vazhdojn t shrbejn npr postet e tyre deri n skadimin e natyrshm t mandatit t tyre ose deri ather kur ata shkarkohen n pajtim me ligjin. 3.1.2 Si parashikohet me nenin 14 t ksaj Marrveshje, pas prfundimit t mandatit t UNMIK-ut, Komisioni i pavarur gjyqsor dhe prokurorial (KPGJP) do tia paraqes me shkrim Kshillit Gjyqsor t Kosovs (KGJK), rekomandimet pr kandidatt pr emrim dhe riemrim pr gjyqtar dhe prokuror, e i cili e ushtron autorizimin prfundimtar q tia propozoj kryetarit t Kosovs, kandidatt pr emrim dhe riemrim pr gjyqtar edhe prokuror. 3.1.3 T gjith kandidatt e suksesshm t cilt jan emruar ose riemruar nga kryetari i Kosovs pr gjyqtar dhe prokuror, sipas propozimit t KGJK-s si pjes e procesit t emrimit do t vazhdojn t shrbejn n kto poste deri n skadimin e natyrshm t mandatit t tyre ose deri ather kur ata shkarkohen n pajtim me ligjin. 3.2 Me prfundimin e periudhs transitore, t parapar me nenin 14 t ksaj Marrveshje, prbrja dhe procedurat e procesit t emrimit t KGJK-s, lidhur me przgjedhjen e gjyqtarve pr pozitat gjyqsore t cilat jan t rezervuara pr pjestart e komuniteteve jo shumic t Kosovs, do t krijohen dhe zhvillohen n pajtim me dispozitat e nenit 4 t ktij Aneksi. Neni 4 - Kshilli Gjyqsor i Kosovs 4.1 Kshilli Gjyqsor i Kosovs (KGJK) do t ket prgjegjsi, q midis tjerash, t vendos mbi propozimet pr kandidatt pr funksionin e gjyqtarit, avancimin dhe transferimin e gjyqtarve si dhe pr procedurn disiplinore ndaj gjyqtarve. Me ligj do t prcaktohen autorizimet dhe procedura e KGJK-s, duke prfshir ktu edhe shtjet q kan t bjn me disiplinn dhe shkarkimin e antarve t vet. KGJK do t ket pavarsi t plot n kryerjen e funksioneve t veta. 4.2 KGJK do t prbhet nga trembdhjet (13) antar. 4.2.1 N mesin e trembdhjet antarve, pes (5) prej tyre do t jen antart kosovar t KPGJPs si pjes e fazs s par (1) dhe t dyt (2) t procesit t emrimit n pajtim me Urdhresn administrative 2006/18. Prej ktyre pes antarve, nj (1) gjyqtar dhe nj (1) prokuror, t

zgjedhur sipas metods s rastsis, do t shrbejn n KGJK deri n skadimin e natyrshm t mandateve t tyre ekzistuese, me rast do t zvendsohen me nj (1) gjyqtar dhe nj (1) prokuror t verikuar nga KPGJP dhe q jan zgjedhur nga ana e kolegve t tyre, duke iu prmbajtur metodave t cilat kan pr qllim sigurimin e prfaqsimit m t gjer t shrbimit t gjyqsis dhe prokuroris. Dy (2) gjyqtart e mbetur dhe nj (1) prokuror, nga radht e pes antarve kosovar t KPGJP-s, do t shrbejn n KGJK pr nj mandat plotsues njvjear (1) pas skadimit t natyrshm t mandatit t tyre, me rast ata do t zvendsohen me procedur t njjt sikur edhe ish-kolegt e tyre t KPGJP-s. N rast n rast t themelimit t nj subjekti prgjegjs pr shtjet e emrimit, disiplins dhe shkarkimit t prokurorve, t gjith antart e mbetur t KGJK-s do t jen gjyqtar. 4.2.2 Nga radht e tet antarve t mbetur, dy (2) prej tyre do ti zgjedhin deputett e Kuvendit t Kosovs t cilt mbajn ulset e rezervuara ose t garantuara pr prfaqsuesit e komunitetit serb t Kosovs, dy (2) antar do t zgjedhn nga deputett e Kuvendit t cilt mbajn ulset e rezervuara ose t garantuara pr prfaqsuesit e komuniteteve tjera, dhe dy (2) antar do t zgjedhn nga deputett e Kuvendit t cilt mbajn ulset e tuara gjat ndarjes s prgjithshme t ulseve. N secilin rast, s paku nj nga dy antart do t jet gjyqtari i verikuar nga KPGJP . Dy (2) antar ndrkombtar, ku njri prej t cilve duhet t jet gjyqtar, do t przgjidhen nga PCN-ja sipas propozimit t misionit t MEPSM-s. 4.2.3 T gjith antart e KGJK-s duhet t posedojn kualikime relevante profesionale dhe prvoj t nevojshme pr punn e KGJK-s. 4.3 Kandidatt pr pozita gjyqsore t cilat jan t rezervuara pr pjestart e komuniteteve jo shumic n Kosov, mund t propozohen pr emrim vetm nga i gjith KGJK, nga shumica e antarve t KGJK-s t zgjedhur nga deputett e Kuvendit t cilt zn ulset e rezervuara ose t garantuara pr pjestart e komuniteteve jo shumic n Kosov. Nse ky grup i antarve t KGJK-s nuk e propozon kandidatin pr kt pozit pas dy seancave t njpasnjshme t KGJK-s, ather t gjith antart e KGJK-s do t ken t drejtn e propozimit t kandidatin pr kto pozita gjyqsore. Kandidatt do t trhiqen nga radht e atyre q kan aplikuar dhe t cilt i plotsojn t gjitha kriteret e parashikuara me ligj.

4.4 Kandidatt pr pozitat gjyqsore pr gjykatat themelore nn kompetencn e t cilave hyjn ekskluzivisht, territori i nj apo m shum komunave ku shumica e popullsis i takon komunitetit serb t Kosovs, mund t propozohen pr emrim vetm nga i gjith KGJK, nga dy antart e KGJK-s t zgjedhur nga deputett e Kuvendit t cilt mbajn ulset e rezervuara ose t garantuara pr komunitetin serb t Kosovs t cilt veprojn bashkrisht n mnyr unanime. Nse kta dy antar nuk propozojn kandidat pr kto pozita gjat dy seancave t njpasnjshme t KGJK-s, ather t gjith antart e KGJK-s do ta ken t drejtn e propozimit t kandidatve. Kandidatt do t trhiqen nga radht e atyre q kan aplikuar dhe t cilt i plotsojn t gjitha kriteret e parashikuara me ligj. 4.5 Asnj gjyqtar, nuk mund t shkarkohet ose transferohet kundr dshirs s tij/saj n nj pozit tjetr, prve me propozimin e KGJK-s dhe kur kt e parasheh Kushtetuta dhe ligji. Gjyqtari i paknaqur me nj vendim t till, gzon t drejtn e ankess para Gjykats Supreme.

ANEKSI V TRASHGIMIA KULTURORE DHE FETARE

Neni 1 - Emri, organizimi i brendshm dhe pasuria e Kishs ortodokse serbe 1.1 Kisha ortodokse serbe (KOS) e Kosovs do t gzoj mbrojtje dhe gzim t t drejtave t veta, privilegje dhe imunitete, ashtu si parashikohet me kt Aneks. Ushtrimi i ktyre t drejtave, privilegjeve dhe imuniteteve bart me vete edhe detyra dhe prgjegjsi pr t vepruar n pajtim me ligjet e Kosovs, dhe pr t mos shkelur t drejtat e t tjerve. 1.2 Kosova do ta njeh Kishn ortodokse serbe t Kosovs, duke prfshir manastiret, kishat dhe objektet tjera q shfrytzohen pr qllime fetare, dhe si pjes integrale e Kishs ortodokse serbe me seli n Beograd. 1.3 Kosova do ta respektoj emrin edhe organizimin e brendshm t Kishs ortodokse serbe, duke prfshir ktu edhe hierarkin dhe aktivitetet e saj. 1.4 Kosova garanton q prona e luajtshme dhe e paluajtshme si dhe pasura tjetr e Kishs ortodokse serbe, sht e paprekshme dhe nuk do t

11
jet objekt i eksproprijimit. 1.5 Kisha ortodokse serbe n Kosov do t ket diskrecion (liri t plot veprimi) t plot n menaxhimin e pasuris s vet dhe qasjes n objektet e veta. Autoritetet e Kosovs do t ken qasje n objektet t cilat jan pasuri e Kishs ortodokse serbe t Republiks s Serbis, vetm me plqimin e dhn nga Kisha, n rastet e urdhrit gjyqsor t lshuar n lidhje me aktivitetet ilegale, ose n rast t rrezikut t drejtprdrejt pr jetn dhe shndetin. Neni 2 - Prkrahja ekonomike dhe prkrahja tjetr 2.1 Kisha ortodokse serbe e Kosovs do t jet e lir t pranoj donacione dhe t prtoj nga prkrahja tjetr nga do institucion brenda ose jasht Kosovs. Kto donacione do t jepen n mnyr plotsisht transparente. 2.2 Kosova do ti ofroj Kishs ortodokse t Serbis privilegje doganore dhe tatimore, krahas atyre privilegjeve t cilat i gzojn t gjitha fet e Kosovs, pr aktivitetet ekonomike t Kishs q jan specike pr vet qndrueshmrin nanciare, si jan, t qndisurat dhe veshjet fetare, qirinjt, ngjyrat pr ikona, punimet e drurit dhe zdrukthtaris, verrat, rakia, mjalti dhe produktet tjera t blets. Kto privilegje do t prfshijn, importimin dhe blerjen e produkteve relevante, materialeve, veglave dhe aparateve; dhe eksportimin e produkteve t cilat rezultojn nga aktivitetet e lartprmendura. Neni 3 - Siguria pr objektet kulturore dhe fetare 3.1 Kishs ortodokse serbe, manastireve dhe kishave t saj, dhe objekteve tjera fetare dhe kulturore t rndsis t veant pr komunitetin serb t Kosovs, do ti ofrohet siguria e nevojshme. 3.1.1 Prgjegjsia kryesore pr garantimin e siguris t trashgimis kulturore dhe fetare t Kosovs, do t bie mbi organet kosovare t zbatimit t ligjit, e n veanti mbi Shrbimin Policor t Kosovs (SHPK). Mbrojtja e objekteve kulturore dhe fetare serbe do t jet detyr e veant operacionale pr SHPK-n. Misioni i sundimit t ligjit t MEPSM-s, n konsultim me Pranin Ushtarake Ndrkombtare (PUN), do ta monitoroj, do t kujdeset dhe do ta kshilloj SHPK-n n realizimin e ksaj detyre. 3.1.2 N periudhn menjher pas Marrveshjes, PUN do t ofroj sigurin pr manastirin e Graanics, Deviit, Zoishtit, Arkangjelit t Shenjt, Budisavcit, Goriit, Deanit, Patrikann e Pejs dhe monumentit memorial t Gazimestanit. Ofrimi i siguris pr kto objekte do t vazhdoj edhe deri ather kur PUN, pas konsultimeve me PCN-n dhe misionin e MEPSM-s, t vendos se jan plotsuar kushtet pr bartjen e ktyre prgjegjsive tek SHPK-ja. 3.1.3 Pr shkalln dhe kohzgjatjen e masave specike pr ofrimin e siguris zike pr kto objekte, nga ana e PUN-s, do t merren parasysh, inter alia, (n mes tjerash) 1. vlersimi i siguris, i kryer nga PUN; 2. kshillat e pranuara nga Kshilli implementues dhe monitorues (KIM), dhe n pajtim me nenin 5 t ktij Aneksi. 3.1.4 KIM do t ket pr qllim ndrtimin e nivelit m t lart t besimit dhe besueshmris dhe puns drejt normalizimit t gjendjes s siguris prreth ktyre objekteve. Kapacitetet e SHPK-s do t zgjerohen sa m shpejt q sht e mundur me qllim q PUM t ket mundsi t angazhohet nga kto detyra jo ushtarake. 3.2 Kosova do t garantoj lirin e lvizjes pr klerin dhe antart e Kishs ortodokse serbe brenda Kosovs dhe sipas nevojs do t ofroj aranzhime t nevojshme sigurie pr kt lvizje. Neni 4 - Zonat e mbrojtura 4.1 Nj numr i zgjedhur i manastireve t Kishs ortodokse serbe, si dhe kishave, dhe objekteve tjera fetare, si dhe objektet historike dhe kulturore t rndsis t veant pr komunitetin serb t Kosovs, do t gzojn mbrojtje t veant prmes prcaktimit t Zonave t mbrojtura. Objektivat e zonave mbrojtse jan: t sigurohet nj ekzistim dhe funksionim paqsor i objekteve q duhet mbrojtur; t ruhet mjedisi historik, kulturor dhe natyral, duke prfshir mnyrn e jets t manastirit dhe klerit; dhe t parandalohet zhvillimet negative prreth tyre, duke siguruar kushtet m t mira t mundshme pr zhvillim harmonik dhe t qndrueshm t komuniteteve t cilat banojn n hapsirat prreth ktyre objekteve. Gzimi i t drejtave pronsore n zonat e mbrojtura mund t kuzohet n mnyrn si n vijim: 4.1.1 Do t ndalohet do aktivitet i ri nga fushat si n vijim: a) Ndrtimi ose zhvillimi industrial, sikur: eksploatimi i resurseve minerale; ndrtimi i centraleve pr prodhimin e energjis ose rrjetit t energjis elektrike, furrave dhe fabrikave. b) Ndrtimi ose zhvillimi i objekteve, si jan: strukturat ose godinat m t gjata se manastiri/kisha/monumenti kulturor nn mbrojtje; prdorimi i materialeve t rrezikshme n do ndrtim t ri (duke prfshir objektet banesore): npr rrug, pompa t benzins dhe qendra t riparimit t automjeteve; supermarkete; klube nate. 4.1.2 Kur rrethanat e krkojn, mund t kuzohet do aktivitet nga kto fusha. Para kryerjes s aktiviteteve nga fushat si n vijim, komuna prkatse duhet t konsultohet me KOS ose me komunitetin serb: a) Ndrtimet ose zhvillimet komerciale, si jan: ndrtimi i rrugve, ndrtimi i depove, puntorive, dyqaneve, restoranteve, lokaleve t nats, katerive, kiosqeve dhe shtandeve t ushqimit, dhe do ndrtim m i madh npr rajonet rurale; b) Tubimet publike, rekreative dhe zbavitse; c) Urbanizimi i toks bujqsore. 4.1.3 Kosova do t siguroj q planet hapsinore pr rajonet brenda zonave t mbrojtura t jen n pajtim me kuzimet e prcaktuara n 4.1.1 dhe 4.1.2 4.1.4 Zonat e mbrojtura pr lokacionet si n vijim do t prcaktohen me hartat e bashkngjitura: Manastiri i Deanit, Dean2 Patrikana e Pejs Manastiri i Graanics Kisha e Virgjreshs, Lipjan Manastiri i Deviit, Skenderaj Manastiri i Gorioit, Istog Manastiri i Budisavcit, Klin Manastiri i Sokolics, Zvean3 Manastiri i Draganacit, Gjilan Manastiri i Arkangjelit t Shenjt, Prizren Manastiri i Banjsks, Zvean Manastiri i Zoishts, Zoqisht, Rahovec Fshati Hoq e Madhe, Rahovec Manastiri Duboki Poto, Zubin Potok Kisha e Shn Gjergjit, Gornjasell, Prizren Manastiri i Soanics, Leposaviq Kisha e vetmis, Uljaric, Klin Monumenti memorial i Gazimestanit, Obiliq4 Kshtjella mesjetare e Zveanit Qyteti mesjetar i Novobrds Ura mesjetare e Vojnoviqve, Vushtrri Vetmia e Petrit t Shenjt n
2 Zona e mbrojtur pr Manastirin e Deanit sht identike me Zonat e veanta t prcaktuara me Vendimin Ekzekutiv t UNMIK-ut 2005/5 t 25 prillit 2005 dhe me vendimet ekzekutive pasardhse. 3 Kjo zon e mbrojtur prfshin Kompleksin memorial t Isa Buletinit 4 Rekomandohet q Tyrbja e Bajraktarit t prfshihet nn zonn e njjt t mbrojtur, q kjo e fundit m von t zgjerohet n mnyr t prshtatshme, ose nn zon t veant t mbrojtur t themelohet pr kt monument. Gjithashtu rekomandohet q t krijohet zon e mbrojtur edhe pr mauzoleun e Sulltan Muratit.

Korish, Prizren 4.1.5 Zona e mbrojtur pr objektet si n vijim do t prkuzohet n 100 metra hapsir rreth perimetrit t tyre: Manastiri i Petkut t Shenjt, Leposaviq Manastiri i Shruesve t Shenjt, Leposaviq Manastiri i Virgjreshs s Shenjt t Hvosnos, Skenderaj Manastiri i Markut t Shenjt, Korish, Prizren Manastiri i Treshit t Shenjt, Mushtisht, Suharek Kisha e Virgjreshs s Shenjt, Sredsk, Prizren Manastiri i Uroshit t Shenjt, Nerodime, Ferizaj Manastiri i Binait, Buzovik, Viti 4.1.6 Zona e mbrojtur pr objektet si n vijim do t prkuzohet n 50 metra hapsir rreth perimetrit t tyre: Manastiri i Dollacit, Klin Kisha e Shn Nikolls, Gjurakoc, Istog Kisha e Virgjreshs s Shenjt n Hodegetri, Mushtitsht, Suharek Kisha e Nikolls s Shenjt, Shtrpc Kisha e Teodorit t Shenjt, Biti e Poshtme, Shtrpc Kisha e Nikolls s Shenjt, Gotovush, Shtrpc Kisha e Virgjreshs s Shenjt, Gotovush, Shtrpc Kisha e Shn Gjergjit, Biti e Eprme, Shtrpc Kisha e Nikolls s Shentj, Mushnikov, Prizren Kisha e Nikolls s Shentj, Drajiq, Prizren Kisha e Nikolls s Shentj, Sredsk, Prizren Kisha e Apostujve t Shenjt (ose Petkut t Shenjt), Mushnikov, Prizren Kisha e Shn Gjergjit, Serdsk, Prizren 4.1.7 Zona e mbrojtur pr Qendrn Historike t Prizrenit do t prcaktohet nga organet komunale t Prizrenit n bashkpunim me KIM dhe do t prfshij objektet e Kishs ortodokse, objektet otomane, katolike, t folurn dhe objektet tjera t rndsis s veant historike dhe kulturore. Objektet kulturore dhe fetare serbe si n vijim, do t prshihen n zon t mbrojtur: Kisha e Virgjreshs s Shenjt e Levishs; lagja e vjetr mhalla Marash ; Kisha e Shptimtarit t Shenjt; shkolla ortodokse pr priftrinj e Kirilit dhe Metodit t Shenjt; dhe Rezidenca Episkopike me Kishn e Shn Gjergjit. 4.2 Fshati Hoq e Madhe, do ta ket t drejtn, q n konsultim me komunn e Rahovecit, t ushtroj autorizime t kuzuara n aktivitetet nga fusha e mbrojtjes dhe promovimit t trashgimis kulturore dhe fetare, dhe nga fusha e planikimit rural n lidhje me zonat e mbrojtura, dhe

n pajtim me nenin 5.2 t Rregullores s UNMIK-ut 2000/45 pr vetqeverisjen e komunave t Kosovs. Kshilli implementues dhe monitorues (KIM) do ti mundsoj (lehtsoj) kto konsultime n pajtim me nenin 5.4 t ktij Aneksi. Neni 5 - Kshilli implementues dhe monitorues 5.1 Kshilli implementues dhe monitorues (KIM) do t themelohet, dhe do t thirret rregullisht pr t monitoruar dhe lehtsuar zbatimin e dispozitave t ksaj Marrveshjeje, q ka t bj me mbrojtjen e trashgimis kulturore dhe fetare serbe n Kosov. 5.2 KIM do t kryesohet nga nj zyrtar i lart ndrkombtare i cili do t caktohet nga Prfaqsuesi civil ndrkombtar (PCN) i Kosovs. 5.3 Prve kryesuesit, KIM do ti ket shtat (7) antar tjer. Prfaqsuesit e institucioneve si n vijim, do t shrbejn n KIM: Ministria e Kulturs e Kosovs, Institucioni pr mbrojtjen e monumenteve n Prishtin, Kisha ortodokse serbe, Instituti pr mbrojtjen e monumenteve n Leposaviq, OSBE-ja, Kshilli i Evrops, dhe UNESCO. 5.4 KIM, do t: a) Kshilloj dhe paraqes rekomandime pr PCNn lidhur me zbatimin e dispozitave t Marrveshjes e q kan t bjn me mbrojtjen e trashgimis kulturore dhe fetare serbe n Kosov; b) Mbikqyr prcaktimin e kujve t zonave t mbrojtura n terren dhe zbatimin e tyre; c)Rekomandonndryshimetn kujt administrativ t zonave t mbrojtura dhe aplikimin e kuzimeve ather kur kto arsyetohen nga rrethanat; d) Ndrmjetsoj zgjidhjen e kontesteve (konikteve) midis Kish ortodokse serbe dhe autoriteteve qendrore dhe lokale t Kosovs, n lidhje me zbatimin e dispozitave t ktij Aneksi; e) Rekomandoj PDN-s masat pr korrigjimin e mangsive t mundshme n zbatimin e dispozitave t Marrveshjes, q kan t bjn me mbrojtjen e trashgimis kulturore dhe fetare serbe n Kosov; f) Kshilloj organet e Kosovs pr zbatimin e ligjit, Pranin ushtarake ndrkombtare dhe misionin e MEPSM-s lidhur me shtje e siguris t cilat ndikojn n objektet e trashgimis kulturore dhe fetare. 5.5 KIM do t mbshtetet nga sekretariati i cili do t jet prgjegjs pr monitorimin e prditshm t zbatimit t ktij Aneksi, dhe do t prbhet nga personeli ndrkombtar dhe vendor t cilt i raportojn drejtprsdrejti kryesuesit.

12
5.6 Autoritetet e Kosovs dhe Serbis do t pajtohen pr mekanizmin e tanishm t restaurimit t objekteve t Kishs ortodokse serbe, me Komisionin pr zbatimin e rindrtimit, ose me pasardhsin e tij. 5.7 KIM do t punoj ngusht me Komisionin pr zbatimin e rindrtimit, ose me pasardhsin e tij, n shtjet e ruajtjes dhe rindrtimit t trashgimis kulturore dhe fetare serbe. Neni 6 Kthimi i artefakteve arkeologjike dhe etnologjike 6.1 Republika e Serbis brenda 120 ditve nga hyrja n fuqi e ksaj Marrveshjeje, do ti kthej artefaktet arkeologjike dhe etnologjike t cilat jan marr hua nga muzet e Kosovs pr ekspozim t prkohshm n Beograd gjat viteve 1998-1999. ndrkombtar t Republiks s Serbis n mes t Republiks s Serbis dhe Kosovs, n at pjes t borxhit ndrkombtar pr t cilin nuk sht arritur ujdi nga palt, n marrveshje me kreditort relevant. 3.2. Caktimi i borxhit nga arbitri do t jet i parevokueshm dhe do t vendos se cilat borxhe do ti transferohen Kosovs. 2.2. Pr qllim t monitorimit, posarisht t prputhshmris me parime e Konvents Evropiane pr Mbrojtjen e t Drejtave dhe Lirive Themelore t Njeriut (KEDNJ) dhe me legjislacionin prkats t privatizimit dhe likuidimit t NSH-ve. PCN emron: a. Tre (3) antar ndrkombtar t bordit t drejtorve t institucionit pasardhs i AKM-s; b. Drejtorin e Sekretariatit Ekzekutiv t Bordit t drejtorve t institucionit pasardhs t AKM-s; c. Nj (1) antar nga secili komision i likuidimit. 2.3. Antart ndrkombtar t bordit t drejtorve kan kompetenca, q n veprim t prbashkt dhe unanimisht, t pezullojn vendimin e institucionit pasardhs t AKM-s nse ata gjejn se nj vendim i till sht n kundrshtim me parimet e KEDNJ-s Protokolleve t saj dhe ligjit t aplikueshm, dhe t referojn shtjen n Dhomn e Posame pran Gjykats Supreme pr t marr vendim. Dhoma e Posame pr raste t tilla vendos me nguti. 2.4. Pagesa e secilit individ nga mjetet e privatizimit dhe likuidimit t grumbulluara n Fonde trusti, krkon pajtimin e antarve ndrkombtar t bordit t drejtorve, t cilt veprojn bashkrisht dhe unanimisht, prve nse Dhoma e Posame tashm ka lshuar vendim pr pagesat q duhet br. 2.5 Dy donatort m t mdhenj ndrkombtar t institucionit pasardhs t AKM-s kan t drejt t marrin pjes n takimet e bordit t drejtorve t institucionit pasardhs t AKM-s n cilsin e vzhguesve. Neni 3 - Procesi i Shqyrtimit t Krkesave n AKM 3.1. Caktimi prfundimtar
kompensimit t till do t prfshihen n legjislacionin kosovar, t cilat do t marrin pr baz standardet relevante t KEDNJ-s; Procesi i likuidimit t ndrmarrjeve t privatizuara dhe aseteve do t vazhdoj t kryhet me transparenc nga komisionet e pavarura t likuidimit t emruara nga institucioni pasardhs i AKM-s; Prcaktimi prfundimtar i pronsis dhe shqyrtimi i ankesave do t vazhdoj t kryhet nga mekanizmi i Dhoms s Posame pran Gjykats Supreme, n prputhshmri me nenin 3 t ktij aneksi; Fondi i mirbesimit i AKM-s i prbr nga mjetet e privatizimit apo likuidimit do t ruhet pr t prmbushur kreditort valid dhe ankesat e pronsis. Investimi i ktyre fondeve do t vendoset n investime, sipas grads t investimeve t caktuar nga agjencionet ndrkombtare t gradimit; Pas skadimit t do periudhe kohore pr dorzimin e nj krkese t till dhe pas prmbushjes s t gjith kreditorve valid dhe krkesave t pronsis brenda kufijve t fondeve n dispozicion pr secilin rast fondet e mbetura t AKM-s (prona shoqrore dhe mjetet e grumbulluara nga procesi i privatizimit dhe likuidimit t prons shoqrore) do t transferohen n Qeverin e Kosovs.

i pronsis dhe shqyrtimi i krkesave do t vazhdoj t bhet nga Dhoma e Posame n Gjykatn Supreme e themeluar pr kt qllim me Rregulloren e UNMIK-ut 2003/13. 3.2. Do t jen pes kolegje t specializuara n Dhomn e Posame, pr t shqyrtuar fushat e kompetencave si n vijim: (i) krkesat mbi privatizimin; (ii) krkesat mbi listat e puntorve; (iii) krkesat mbi pronsin e prgjithshme dhe kreditor; (iv) krkesat mbi likuidimin; (v) krkesat e riorganizimit t ndrmarrjes. Secili kolegj i specializuar prbhet nga dy (2) gjyqtar ndrkombtar dhe nj gjyqtar kosovar. 3.3. Pran Dhoms s Posame do t ekzistoj kolegji i apelit pr shqyrtimin e vendimeve t Dhoms s Posame. Kolegji i apelit prbhet nga tre (3) gjyqtar tjer ndrkombtar dhe dy (2) gjyqtar kosovar. Neni 4 - Agjencioni Kosovar i Prons (AKP) 4.1. Rregullorja e UNMIKut 2006/10, e ndryshuar me Rregulloren e UNMIKut 2006/50 pr Shqyrtimin e Krkesave t Prons s Paluajtshme Private, duke prfshir pronn bujqsore dhe komerciale, vazhdon t jet n fuqi dhe zbatohet n prputhshmri me dispozitat e ksaj Marrveshjeje. Shqyrtimi i rasteve pronsore do t nalizohet deri m 31 dhjetor 2007, me vshtrim n kompletimin e implementimit t vendimeve jo m von se 31 dhjetor 2008. 4.2. Postet n vijim do t plotsohen nga prfaqsuesit ndrkombtar sipas emrimit nga PCN: a: Tre (3) antar ndrkombtar t Bordit Mbikqyrs, prfshir edhe kryesuesin e tij; b: Drejtori i Sekretariatit Ekzekutiv; c: Dy (2) antar ndrkombtar t Komisionit pr Shqyrtimin e Ankesave, prfshir edhe kryesuesin e tij; d: Dy (2) gjyqtar ndrkombtar, n prputhshmri me nenin 5 t ktij aneksi Neni 5 - Procesi i Shqyrtimit t Ankesave n AKP 5.1. Ankesat kundr vendimeve t Komisionit pr Shqyrtimin e Ankesave t AKP-s vendosen nga kolegjet prej tre gjyqtarve n Gjykatn Supreme t prbra prej dy (2) gjyqtarve ndrkombtar dhe nj (1) gjyqtari vendor. 5.2. Kosova implementon masa shtes, n konsultim me PCN-n, pr t siguruar q procesi i shqyrtimit pr kthimin/kompensimin e krkesave pronsore sht ekas dhe vendimet zbatohen n mnyr efektive.

Neni 6 - Kthimi i prons 6.1. Kosova gjithashtu adreson shtjet e kthimit t prons, prfshir edhe ato q kan t bjn me Kishn Ortodokse Serbe, si shtje me prioritet. Kosova do t themeloj mekanizma t pavarur pr formulimin e politikave, kornizave legjislative dhe institucionale pr adresimin e shtjeve t kthimit t prons. Prfaqsuesit e komunitetit ndrkombtar ftohen pr t marr pjes n mekanizma t till, t cilt prfshijn prfaqsues t komuniteteve joshumic. Neni 7 - Arkivi 7.1. Arkivi, duke prfshir regjistrat kadastral dhe dokumentet e lidhura me Kosovn dhe banort e saj t cilat jan zhvendosur nga Kosova, do t kthehen n Kosov. Pjest e Arkivit Shtetror t Republiks s Serbis, t nevojshme pr administrim normal t Kosovs do t transferohen n Kosov sipas parimit t rndsis funksionale, pavarsisht se ku ka qen apo sht i vendosur arkivi. 7.2. Republika e Serbis do t kthej apo transferoj t gjith arkivat brenda gjasht muajve t hyrjes n fuqi t ksaj Marrveshjeje. Derisa arkivi t jet kthyer apo transferuar, Republika e Serbis do t lejoj qasje t lir, t papenguar dhe efektive n to.

ANEKSI VII PRONA DHE ARKIVI

Neni 1 - Ndrmarrjet Publike 1.1. T drejtat e pronsis n ndrmarrjet publike (NP) dhe obligimet e ndrlidhura, duke prfshir, por jo kuzuar n, detyrimet para korporatizimit do ti transferohen Kosovs. T drejtat e pronsis dhe obligimet e ndrlidhura t NPve t cilat ofrojn shrbime vetm n ndonj komun specike apo n numr t kuzuar t komunave, posarisht n fushat e ujrave t zeza, ujitjes dhe ngrohjes do ti transferohen asaj komune ose komunave prkatse.5 1.2. Pavarsisht nga kto t drejta pronsore, organet kompetente t Kosovs marrin masa t duhura pr implementimin e parimeve t Bashkimit Evropian pr qeverisjen dhe liberalizimin e korporatave. Masat e theksuara m lart do t prjashtojn posarisht rikthimin e Statusit t NP-ve t inkorporuara si Kompani t pavarura Aksionare dhe strukturave qeverisse t korporats t cilat jan implementuar brenda tyre. Neni 2 N d r m a r r j e t Shoqrore 2.1. Administrimi i ndrmarrjeve shoqrore (NSH) dhe aseteve t tyre do t ushtrohet nga institucioni pasardhs i Agjencis Kosovare t Mirbesimit (AKM), e themeluar me Rregulloren e UNMIK-ut 2006/xx e ndryshuar me Rregulloren 2001/12 e ndryshuar.6
5 UNMIK-u do t nxjerr nj rregullore dhe/apo Urdhres Administrative gjat periudhs transitore e cila do t transferoj t drejtat pronsore dhe obligimet e ndrlidhura t ndrmarrjeve shoqrore n Kosov, dhe do t prcaktoj t drejtat pronsore dhe obligimet e ndrlidhura pr NSH-t individuale ndrmjet nivelit qendror dhe komunave t caktuara n prputhje me nenin 1.1. t ktij aneksi. Kjo Rregullore dhe/apo Urdhres Administrative hyn n fuqi menjher pas periudhs tranzitore. 6 UNMIK-u do t nxjerr nj rregullore pr themelimin e institucionit pasardhs t AKM-s gjat periudhs tranzitore, e cila do t prfshij dispozitat nga neni 2 i ktij aneksi dhe parimeve prcjellse. Kjo Rregullore hyn n fuqi menjher pas periudhs tranzitore. Prona private do t mbrohet n trsi sipas parimeve t KEDNJ; Procesi i privatizimit i NSH-ve do t vazhdoj t kryhet me transparenc nga institucioni pasardhs i AKM-s, me pjesmarrjen prkatse ndrkombtare; Parimi i kompensimit n vend t kthimit fizik do t vazhdoj t zbatohet. Rregullat e detajuara mbi metodn e prcaktimit t

ANEKSI VI BORXHI NDRKOMBTAR

Neni 1 - Dispozitat e Prgjithshme 1.1 Kosova do t merr prsipr pjesn e vet t borxhit ndrkombtar t Republiks s Serbis. Borxhi ndrkombtar i cili do t ndahet prfshin ndr t tjera, borxhin ndaj Banks Botrore, dhe kreditorve t klubit t Parisit dhe klubit t Londrs. Pjesa e Kosovs do t prcaktohet prmes negociatave, n mes Kosovs dhe Republiks s Serbis duke pasur parasysh parimet e caktimit t borxhit individual n rast t ndarjes nga Republika Socialiste Federative e Jugosllavis, n marrveshje me kreditort relevant. Neni 2 - Obligimet e Servisimit t Borxhit 2.1. Prderisa borxhi nuk sht prmbushur plotsisht dhe nuk sht i rindar n marrveshje me kreditort, Republika e Serbis n pajtim me prgjegjsit e veta si h u a m a r r s e / g a ra n t u e s e e pavarur do t siguroj vazhdimsin e servisimit t borxhit. Kosova do ti kompensoj Republiks s Serbis pjesn e caktuar n mnyr t rregullt pr Kosovn, t borxhit t servisimit t cilin Republika e Serbis e ka paguar n pritje t kompletimit t procesit t prmbushjes s borxhit. Neni 3 - Arbitrimi 3.1. Nse, brenda nj viti pas hyrjes n fuqi t ksaj Marrveshjeje, Kosova dhe Republika e Serbis nuk jan pajtuar pr prmbushjen dhe caktimin e borxheve, Grupi Drejtues Ndrkombtar do t emroj nj arbitr ndrkombtar pas konsultimit me palt, pr ndarjen e borxhit

ANEKSI VIII SEKTORI I SIGURIS N KOSOV

Neni 1 Siguria n Kosov 1.1. Prve aty ku sht specikuar n kt Marrveshje, Kosova do t ket kompetenca mbi zbatimin e ligjit, siguris, drejtsis, siguris publike, inteligjencs, organeve civile emergjente dhe kontrollit t kujve n territorin e saj. 1.2. Institucionet e siguris n Kosov do t operojn n prputhshmri me standardet demokratike dhe t drejtat e komuniteteve dhe pjestarve t saj, ashtu si sht parapar n aneksin II. 1.3. Kosova do t themeloj njkomisionparlamentar pr mbikqyrje t sektorit t siguris n prputhshmri me kt Marrveshje. 1.4. Kosova do t themeloj Kshillin e Siguris t Kosovs (KSK), i cili i raporton kryeministrit. KSK zhvillon strategjin e siguris n prputhshmri me kt Marrveshje. Kosova do t

13
hartoj korniz legjislative mbi komponentt e sektorit t siguris n prputhshmri me kt Marrveshje, me dispozita t duhura buxhetore dhe t mbikqyrjes. 1.5. N ato fusha t sektorit t siguris ku vazhdohet prfshirja ndrkombtare n prputhshmri me kt Marrveshje, Kosova, n bashkpunim me PCN-n dhe PUN-n me koh do t zhvilloj strategji pr transferim t plot t prgjegjsis te autoritetet kosovare. 1.6. Procesi i zhvillimit t sektorit t siguris n Kosovdotjetplotsisht transparent ndaj fqinjve t Kosovs, dhe Kosova do t themeloj masa t duhura t ndrlidhjes dhe ndrtimit t besimit me fqinjt e saj rajonal. 1.7. Kosova do t prmbush standardet e OKBs, OSBE-s dhe BEs dhe praktikat n terren t siguris dhe kontrollit t armve, si dhe marrveshjet tjera rajonale dhe deklaratat nn fushveprimin e OSBE-s. Neni 2 - Policia 2.1. Nj zinxhir i unikuar i komands s shrbimeve policore do t ruhet n gjith Kosovn. 2.2. Kujt e stacioneve policore rajonale do t jen t njjta me kujt komunal. 2.3. Prbrja etnike e policis brenda komuns deri n masn e mundshme do t reektoj prbrjen etnike t popullats n komun. 2.4 Kshillat e prbr nga prfaqsuesit komunal dhe t policis duke prfshir edhe komandantt e stacioneve do t bhen plotsisht funksional n mnyr q t lehtsojn bashkpunimin n mes t Shrbimit Policor dhe autoriteteve komunale/udhheqsve lokal t komunitetit. Kshillat udhhiqen nga kryetart e komunave. 2.5. Komandantt e stacioneve lokale informohen paraprakisht pr operacionet nga forcat policore qendrore apo speciale brenda perimetrit t stacioneve policore lokale prve nse krkesat operacionale krkojn ndryshe. 2.6. N komunat me shumic serbe n Kosov, komandantt e stacioneve lokale zgjedhn sipas procedurs n vijim: Kuvendi komunal propozon s paku dy emra pr komandant stacioni t cilt i prmbushin krkesat minimale t profesionit ashtu si sht parapar n legjislacionin e Kosovs. Ministria e Punve t Brendshme mund t emroj nj kandidat nga kjo list brenda 15 ditve t pranimit t lists. N rast se asnjri nga kandidatt nuk pranohen nga ministria, Kuvendi Komunal do t siguroj listn e dyt me s paku dy kandidat t ndryshm pr shqyrtim nga ministria, t cilt jan nga radht ekzistuese t Shrbimit Policor t Kosovs dhe t cilt prmbushin t gjitha krkesat minimale t profesionit ashtu si krkohet nga legjislacioni i Kosovs. Ministria pastaj obligohet q t emroj nj kandidat nga lista e dyt brenda 15 ditve t pranimit t saj. Neni 3 Kuri 3.1. Kosova n koordinim me PCN-n dhe PUN-n zhvillon nj strategji pr mundsimin e dorzimit e prgjegjsive, me faza, pr kontroll t kujve dhe udhheqjes s tyre t asociuar dhe integruar n Shrbimin Policor t Kosovs. 3.2. Territori i Kosovs do t denohet nga vija kutare e Krahins Socialiste Autonome t Kosovs brenda Republiks Socialiste Federative t Jugosllavisashtusikanqen kto vija kutare m 31 dhjetor 1988, prve ndryshimit t vijs kutare nga marrveshja e demarkacionit n mes t Republiks Federative t Jugosllavis dhe Republiks Federative t Maqedonis m 23 shkurt 2001.7 3.3. Kosova do t angazhohet me Republikn Jugosllave t Maqedonis pr themelimin e nj komisioni t prbashkt teknik brenda 120 ditve nga hyrja n fuqi e ksaj marrveshjeje, pr t shnuar vijn zike t kurit dhe pr adresimin e shtjeve tjera q dalin nga zbatimi i marrveshjes s vitit 2001 n mes t Republiks Federative t Jugosllavis dhe ish-Republiks Jugosllave t Maqedonis. Puna e komisionit teknik do t prfundoj brenda nj viti nga data e themelimit t saj. PCN dhe PUN do t prfaqsohen n kt komision pr t lehtsuar diskutimet n mes t dy palve, ata mund t marrin pjes n procesin e demarkacionit t kurit me krkes t secils pal. Neni 4 Shrbimet Inteligjencs e mbikqyrje t Parlamentit dhe administrats civile. Neni 5 Forca e Siguris e Kosovs 5.1 N Kosov do t themelohet nj Forc e Siguris (FSK), e cila do t jet profesionale dhe shumetnike. Ajo nuk do t krijoj nj barr t panevojshme nanciare pr burimet e Kosovs. Qeveria do t themeloj nj organizat civile pr t siguruar nj kontroll civil mbi FSK-n, n prputhshmri me anekset IX dhe XI. 5.2. FSK do t jet e armatosur leht dhe nuk do t posedoj arm t rnda si, tanke, artileri t rnd apo kapacitet ajror ofanziv. FSK do t prbhet prej m tepr se 2500 pjestarve aktiv dhe 800 pjestarve rezerv. 5.3 Ndryshimet ndaj kuzimeve t prcaktuara n nenin 5.2 t ktij aneksi do t prcaktohen nga PUN, n koordinim me PCN-n. Nj vlersim i plot i ktyre kuzimeve do t bhet jo m hert se 5 vite nga data e hyrjes n fuqi t ksaj Marrveshjeje. 5.4. Fillimisht, FSK do t jet kryesisht prgjegjse pr prgjigjen ndaj krizave, asgjsimin e mjeteve eksplozive dhe mbrojtjen civile. Pastaj FSK do t dizajnohet dhe prgatitet pr prmbushjen e funksioneve tjera t siguris, t cilat nuk jan t prshtatshme pr policin apo organizatat tjera t zbatimit t ligjit. PUN n koordinim me PCN-n do t themelojn nj proces t standardizuar t monitorimit me qllim t prcaktimit se kur do t autorizojn FSK-n pr angazhim n kto funksione t siguris. 5.5. Pjestart e FSK-s do t rekrutohen nga e gjith shoqria. Nj procedur formale e przgjedhjes do t zhvillohet nga Kosova s bashku me PUN-n. Rekrutimi do t lloj menjher pas hyrjes n fuqi t ksaj Marrveshjeje n mnyr q t sigurohen aftsit llestare brenda nj viti t hyrjes n fuqi t ksaj Marrveshjeje. 5.6. Pajisja e FSK-s do t jet nj prpjekje e prbashkt n mes t Kosovs dhe komunitetit ndrkombtar, pasi t jen siguruar fondet dhe burimet. Kosova do t bj t njohura pr PUN-n t gjitha burimet dhe fondet dhe pajisjet e siguruara pr FSKn nga jasht. Neni 6 Trupat Mbrojtse t Kosovs (TMK) 6.1. TMK-ja do t shprbhet. PUN, n konsultim me PCNn dhe Kosovn, do t ushtroj mbikqyrje ekzekutive t TMK-s, dhe do t vendos rreth kohs s shprbrjes s saj. Shprbrja do t bhet brenda nj viti t hyrjes n fuqi t ksaj Marrveshjeje. Procesi i demobilizimit dhe i ri-integrimit do t zhvillohet nga bashksia ndrkombtare pr kta pjestar t TMK-s. Neni 7 Kontrolli i hapsirs ajrore 7.1. Kosova do t ket pronsi, prgjegjsi dhe llogaridhnie t plot pr hapsirn e saj ajrore. Do t themeloj Autoritetin Civil t Aviacionit (ACA) pr t rregulluar veprimtarit e Aviacionit Civil n Kosov, dhe PUN do t ket t drejt t rivendos kontroll ushtarak ndaj hapsirs ajrore, ashtu si sht parapar n nenin 2 t aneksit XI. ACA gjithashtu do t caktoj nj kompani pr shrbimet e navigacionit ajror. prfshijn, por nuk kuzohen me anulimin e ligjeve apo vendimeve q miratohen nga autoritetet e Kosovs; d. n rastet e dshtimeve serioze apo t vazhdueshme n vnien n jet t thelbit apo fryms s ksaj marrveshjeje dhe/apo n rast t pengesave serioze n punn e PCN-s dhe/ose MEPSM-s, PCN-ja do ta ket autoritetin ta sanksionoj apo largoj nga detyra do zyrtar publik apo t ndrmarr masa t tjera, sipas nevojs, pr ta siguruar respektimin e plot t ksaj marrveshjeje; e. do ta monitoroj, nprmjet zyrs s tij/t saj apo nprmjet krijimit t mekanizmave t duhur raportues nga aktert dhe organizatat e tjera ndrkombtare q mund t jen t pranishme n Kosov, implementimin e t gjitha aspekteve civile t ksaj marrveshjeje. 1.1 Krahas autoritetit t tij/t saj pr t emruar, si sht prcaktuar n pjest e tjera t ksaj marrveshjeje, PCNja do ta ket autoritetin e emrimit t drejtprdrejt apo dhnies s plqimit pr emrimin e posteve si vijon: a. Auditori i Prgjithshm do t jet ndrkombtar q do t emrohet nga PCN-ja. b. Pas skadimit t mandatit t antarve ndrkombtar t tanishm t Bordit t Drejtorve t Trustit t Kursimeve Pensionale t Kosovs (TKPT), PCN-ja do ta emroj nj prfaqsues ndrkombtar si antar t Bordit t Drejtorve t TKPTs. c. Gjyqtart dhe prokurort ndrkombtar do t przgjidhen nga MEPSMja, pr emrimin e t cilve do t lipset, para emrimit t tyre, plqimi i PCN-s; d. Drejtori Gjeneral i Shrbimit t Dogans, Drejtori i Administrats Tatimore, Drejtori i Thesarit dhe Drejtori Menaxhues i Autoritetit Qendror Bankar t Kosovs (AQBK) do t emrohen nga autoritetet kompetente pr emrim, pas marrjes s plqimit nga PCN-ja; e. Gjat ushtrimit t autoritetit t tij/t saj pr emrime, PCN-ja do ti marr parasysh kualikimet profesionale t kandidatve, reputacionin e integritetit t tyre dhe do ta prcjell zbatimin rigoroz dhe t paanshm t ligjit. 1.1 Pushteti dhe kompetencat e PCN-s dhe pushteti dhe kompetencat e PSBE-s do ti mvishen t njjtit person. PSBE-ja do ti ket kto kompetence ne sfern e sundimit t ligjit, prfshir, n veanti, gjyqsorin, policin, dogann dhe shrbimet korrektuese, t cilat do t ushtrohen n emr t tij/t saj nga MEPSMja, si parashihet me nenin 12 t ksaj marrveshjeje, nprmjet modaliteteve q

ANEKSI IX PRFAQSUESI CIVIL NDRKOMBTAR

Neni 1 - Objektivat 1.1 Kosova do t jet prgjegjse pr menaxhimin e shtjeve t veta, bazuar n parimet demokratike t sundimit t ligjit, prgjegjshmrin e qeveris dhe mbrojtjen e promovimin e t drejtave t njeriut, t drejtave t pjestarve t t gjitha komuniteteve dhe mirqenien e prgjithshme t qytetarve t saj. Duke kuptuar se pr prmbushjen e prgjegjsive q i jan caktuar Kosovs sipas ksaj marrveshjeje lipset t zhvillohen nj varg veprimtarish t ndrlikuara dhe t rnda, nj Prfaqsues Civil Ndrkombtar (PCN) do ta mbikqyr zbatimin e ksaj marrveshjeje dhe do ti mbshtes prpjekjet relevante t autoriteteve t Kosovs. Neni 2 - Mandati dhe autoriteti i prfaqsuesit civil ndrkombtar 1.1 Sa i prket mbikqyrjes s prgjithshme t zbatimit t ksaj marrveshjeje, PCN-ja: a. do t jet autoriteti nal n Kosov sa i prket interpretimit t aspekteve civile t ksaj marrveshjeje; b. do ta siguroj zbatimin efektiv t ksaj marrveshjeje nprmjet kryerjes s detyrave specike q i jan caktuar PCN-s n pjest e tjera t ksaj marrveshjeje; c. do t ndrmarr masa korrigjuese pr ta prmirsuar, nse ka nevoj, do veprim q ndrmerret nga autoritetet e Kosovs, q PCN-ja konsideron se prbn shkelje t ksaj marrveshjeje, se e rrezikon seriozisht sundimin e ligjit apo se, n ndonj mnyr tjetr, bie ndesh me kushtet dhe frymn e ksaj marrveshje. Masat e tilla korrigjuese mund t

4.1. Kosova do t themeloj nj agjencion vendor t siguris pr t monitoruar krcnimet ndaj siguris s brendshme n Kosov, n prputhshmri me aneksin IX. Ky agjencion do t jet profesional, apolitik, shumetnik dhe nn
7 N deklaratn e tij t 7 marsit 2001, kryesuesi i Kshillit t Sigurimit, ndr t tjera prmendi: Kshilli i Sigurimit bn thirrje pr nevojn e respektimit t sovranitetit dhe integritetit territorial t ish-Republiks Jugosllave t Maqedonis. N kt kontekst thekson se marrveshja mbi demarkacionin e kufirit, e nnshkruar n Shkup m 23 shkurt 2001 duhet t respektohet nga t gjith.

14
do t prcaktohen nga Kshilli i BE-s n prputhje me kt marrveshje, PSBE-ja do ti ket kompetencat si vijon: a. Autoritetin q t siguroj zhvillimin e hetimeve t duhura ndaj rasteve t krimeve t lufts, terrorizmit, krimit t organizuar, korrupsionit, krimeve ndretnike, krimeve ekonomike/nanciare dhe krimeve t tjera serioze sipas ligjit, prfshir, kur konsiderohet me vend, nga ana e hetuesve ndrkombtar q do t veprojn s bashku me autoritetet e Kosovs apo n mnyr t pavarur; b. Autoritetin q t siguroj q ndaj rasteve q jan prshkruar n nenin 2.3a t ktij aneksi t ndrmerren masa t duhura t ndjekjes penale prfshir, kur ka nevoj, nga ana e prokurorve ndrkombtar q do t veprojn s bashku me prokurort e Kosovs apo n mnyr t pavarur. Przgjedhja e rasteve pr aktvendime do t bazohet n kriteret objektive dhe masat mbrojtse procedurale, si t prcaktohen nga Kryesuesi i MEPSM-s. Prokurort ndrkombtar do t veprojn sipas legjislacionit t Kosovs; c. Autoritetin pr t siguruar q rastet e prshkruara n nenin 2.3a t ktij aneksi dhe rastet civile q kan t bjn me pronsin t gjykohen si duhet, prfshir, nse ka nevoj, nga ana e gjyqtarve ndrkombtar q do t punojn n mnyr t pavarur apo n panele me gjyqtar t Kosovs n gjykatn prkatse q ka juridiksion mbi rastin e dhn. Przgjedhja e rasteve pr gjykim ku prfshihen gjyqtar ndrkombtar do t bazohet n kriteret objektive dhe masat mbrojtse procedurale, si t prcaktohen nga Kryesuesi i MEPSM-s. Gjyqtart ndrkombtar do ta gzojn pavarsin e plot n kryerjen e detyrave t tyre gjyqsore dhe do t shrbejn n sistemin gjyqsor t Kosovs sipas ligjit; d. Prgjegjsin pr t siguruar q vendimet q merren mbi rastet q jan prshkruar n nenin 2.3a t ktij aneksi t zbatohen si duhet dhe sipas ligjit nga autoritetet kompetente t Kosovs; e. Autoritetin pr t marr prgjegjsi t tjera n mnyr t pavarur apo nn mbshtetjen e autoriteteve kompetente t Kosovs, pr ta garantuar ruajtjen dhe promovimin e sundimit t ligjit, rendin publik dhe sigurin; f. N konsultim me PCN-n, autoritetin pr ti kthyer pr rishqyrtim apo anuluar vendimet operative q merren nga autoritetet kompetente t Kosovs, sipas nevojs, pr ta garantuar ruajtjen dhe promovimin e sundimit t ligjit, rendin publik dhe sigurin; g. Autoritetin pr t mbikqyrur, pr t drejtuar dhe pr t ofruar kshilla n t gjitha sferat q kan t bjn me sundimin e ligjit. Autoritetet e Kosovs duhet ti lehtsojn prpjekjet e tilla dhe t ofrojn qasje t menjhershme dhe t plot tek do vend, individ, veprimtari, procedim, dokument, apo shtje a ngjarje tjetr n Kosov; h. Autoritetin pr ta siguruar zbatimin e efektshm t ksaj marrveshjeje prmes kryerjes s detyrave q i jan caktuar PSBE-s n pjest e tjera t ksaj marrveshjeje; i. Autoritetin pr ti emruar antart e personelit t MEPSM-s pr ti kryer detyrat q i jan caktuar MEPSM-s. 1.1 PCN-ja do ta mbikqyr zhvillimin e institucioneve civile t Kosovs, prfshir kontrollin civil mbi institucionet e saja t siguris, pa paragjykuar prgjegjsit e NATO-s dhe t PUN-s n zhvillimin e FSK-s dhe mbikqyrjen e saj civile, si parashihet me nenin 13.5 t ksaj marrveshjeje. 1.2 PCN-ja do ta mbikqyr zhvillimin e Agjencis Vendore t Siguris, si sht specikuar n aneksin VIII t ksaj marrveshjeje. 1.3 PCN-ja do ta ket autoritetin e krijimit t nj mekanizimi pr rishikimin e kompetencave t tij/t saj dhe t PSBE-s, pa paragjykuar privilegjet dhe imunitetet q i gzon PCN-ja dhe PSBE-ja sipas ksaj marrveshjeje. Neni 3 Koordinimi me aktert ndrkombtar 1.1 Pr ta siguruar koherencn dhe efektivitetin n angazhimin ndrkombtar n Kosov, PCN-ja do ti themeloj mekanizmat e duhur pr koordinimin e aktiviteteve t t gjith akterve ndrkombtar. Kta akter do ti mbshtesin prpjekjet e tilla duke ia ofruar PCN-s informatat relevante pr ushtrimin e funksioneve t tij/t saja. 1.2 Nga Organizata pr Siguri dhe Bashkpunim n Evrop (OSBE-ja) krkohet q edhe m tutje ta zhvilloj misionin e saj n Kosov, prfshir nj prani gjithprfshirse n terren, n mnyr q ta mbshtes zhvillimin demokratik t Kosovs dhe punn e PCNs dhe t zyrs s tij/t saj. Aranzhime t veanta pr nj mbshtetje t till nga OSBEja do t prcaktohen midis OSBE-s dhe PCN-s. 1.3 N prputhje me rolin e tij/t saj t koordinimit t prgjithshm prkitazi me mbikqyrjen e zbatimit t ksaj marrveshjeje, PCN-ja do ta kryesoj nj Komitet pr Koordinim q do t prbhet nga Kryesuesi i Pranis Ushtarake Ndrkombtare, Kryesuesin i MEPSM-s, Kryesuesi e Misionit t OSBE-s dhe, nse ky komision konsideron se sht me vend, prfaqsues t organizatave t tjera q do t ti kontribuojn zbatimit t ksaj marrveshjeje. Neni4-Struktura/angazhimii stat n Zyrn e Prfaqsuesit Civil Ndrkombtar 1.1 PCN-ja do t emrohet nga nj Grup Drejtues Ndrkombtar pas konsultimeve me BE-n. GDNja do ta krkoj miratimin e Kshillit t Sigurimit t OKBs pr kt emrim. N GDN do t marrin pjes: Franca, Gjermania, Italia, Rusia, Britania e Madhe, Shtetet e Bashkuara t Ameriks, Bashkimi Evropian, Komisioni Evropian dhe NATO-ja. 1.2 PCN-ja do ti raportoj drejtprdrejt Grupit Drejtues Ndrkombtar dhe do ti kryesoj takimet e tij. Grupi Drejtues Ndrkombtar do ti ofroj udhzime PCN-s. 1.3 PCN-s do ti ofrohet mbshtetje nga sta (Zyra Civile Ndrkombtare (ZCN-ja), si ta konsideroj t nevojshme, pr ti ndihmuar n kryerjen e funksioneve q jan parapar me kt marrveshje. 1.4 PCN-ja ka t drejt t themeloj fardo pranie n terren q ai/ajo e konsideron t nevojshme pr zbatimin e plot t ksaj marrveshjeje. PCN-ja do ta themeloj nj zyr n terren n Mitrovic, e cila do t prqendrohet, n veanti, n sferat e siguris/ sundimit t ligjit, t liris s lvizjes/kthimit, t drejtave pronsore/strehimit dhe t zhvillimit ekonomik. 1.5 Sipas ligjeve t Kosovs, PCN-ja, edhe n cilsin e tij/t saj si PSBE, do ta gzoj, sido q t jet e nevojshme, kapacitetinligjorprushtrimin e plot t funksioneve t tij/t saj, si parashihet me kt marrveshje. 1.6 PCN-s, edhe n cilsin e tij/t saj si PSBE, do ti caktohen privilegjet dhe imunitetet sa vijon: a. Kosova do tia ofroj PCN-s dhe PSBE-s dhe objekteve t tij/t saj, arkivave dhe pronave t tjera, privilegjet dhe imunitetet e njjta q i gzon nj mision diplomatik dhe objektet e tij, arkivat dhe pronat e tjera, sipas Konvents s Gjenevs pr Marrdhniet Diplomatike. b. Kosova do tia ofroj PCN-s, PSBE-s dhe antarve profesional t stat t tij/t saj, si dhe familjeve t tyre, privilegjet dhe imunitetet e njjta q i gzojn agjentt diplomatik dhe familjet e tyre sipas Konvents s Gjenevs pr Marrdhniet Diplomatike. c. Kosova do tua ofroj antarve t tjer t stat t zyrave t PCN-s dhe PSBE-s dhe familjeve t tyre privilegjet dhe imunitetet e njjta q i gzojn antart e stat administrativ dhe teknik dhe familjet e tyre sipas Konvents s Gjenevs pr Marrdhniet Diplomatike. Neni5-Zvoglimidheskadimi i mandatit t Prfaqsuesit Civil Ndrkombtar 1.1 Bazuar n rekomandimet e PCN-s, Grupi Drejtues Ndrkombtar do ti prcaktoj standardet pr shqyrtimin periodik t mandatit t PCN-s dhe do ta zhvilloj nj shqyrtim t plot t kompetencave t PCN-s jo m von se dy vjet pas hyrjes s fuqi t ksaj marrveshjeje, duke synuar ngushtimin gradual t fushveprimit t kompetencave t PCNs dhe shpeshtsis s intervenimeve t tij/t saj. 1.2 Mandati i PCN-s do t skadoj ather kur Grupi Drejtues Ndrkombtar t konstatoj se Kosova i ka prmbushur kushtet e ksaj marrveshjeje. 1.3 Neni 6 - Bashkpunimi 1.1 Autoritetet e Kosovs do t bashkpunojn plotsisht me PCN-n, edhe n cilsin e tij/ t saj si PSBE, dhe me organizatat dhe aktert e tjer ndrkombtar, me qllim t zbatimit t suksesshm t t gjitha aspekteve t ksaj marrveshjeje. Mosbashkpunimi nga ana e autoriteteve t Kosovs do t prbj shkelje t kushteve t ksaj marrveshjeje, si parashihet me nenin 2.1 t ktij aneksi. 1.2 Autoritetet e Kosovs duhet ta mundsojn asistencn e nevojshme pr PCN-n, n cilsin e tij/t saj si PSBE, me qllim t realizimit t suksesshm t detyrave t tij/t saj, prfshir, sipas nevojs, ofrimin e mbshtetjes logjistike dhe administrative. t ksaj marrveshjeje. 1.2 Kryesuesi i MEPSMs do ta marr prsipr menaxhimin e operacioneve t prditshme t misionit. MEPSM-s dhe personelit t tij do ti ofrohen privilegjet dhe imunitetet e njjta me ato q jan parapar me nenin 4.6 t aneksit IX t ksaj marrveshjeje.

1.3

Neni 2 - Struktura 1.1 Kryesuesi i MEPSMs do t caktohet nga Kshilli i Unionit Evropian. Kryesuesi i MEPSMs mund t themeloj fardo pranie q ai/ ajo e konsideron t nevojshme, si n nivelin qendror, ashtu edhe n at lokal, pr sigurimin e jetsimit t plot t elementeve t sundimit t ligjit q parashihen me kt marrveshjeje. MEPSM-ja do ta ket nj zinxhir t unikuar komandues.

1.2

Neni 3 - Bashkpunimi 1.1 Kosova do tia ofroj MEPSM-s tr ndihmn e nevojshme pr realizimin ekas dhe t efektshm t detyrave t tij, prfshir, sipas nevojs, ofrimin e mbshtetjes logjistike dhe administrative.

ANEKSI XI PRANIA USHTARAKE NDRKOMBTARE

Neni 1 - Objektivat 1.1 Prania ushtarake ndrkombtare (PUN-ja) do t jet prgjegjse pr: a. Ofrimin e sigurimit nga rreziqet e jashtme pr Kosovn, derisa institucionet e Kosovs t mund ta marrin prgjegjsin; b. Ofrimin a nj mjedisi t sigurt dhe t siguruar gjithandej territorit t Kosovs, n ndrlidhje me PCN-n dhe nn mbshtetjen e institucioneve t Kosovs, deri m at koh kur institucionet e Kosovs t mund ta marrin prgjegjsin, nga rasti n rast, pr detyrat e siguris q kryhen nga PUN-ja; c. Mbikqyrjen dhe mbshtetjen, me ndihmn e t tjerve, e themelimit dhe trajnimit t Forcs s Siguris t Kosovs (FSK-s). Kjo do t prfshinte vlersimin e s kaluars s pjestarve

SHTOJCA X MISIONI EVROPIAN PR POLITIKA T SIGURIS DHE MBROJTJES

Neni 1 - Mandati dhe kompetencat 1.1 MEPSM-ja, nn udhheqjen e Prfaqsuesit Special t Bashkimit Evropian (PSBE-s) do ti ushtroj kompetencat e PSBE-s, si sht prcaktuar n nenin 2.3 t aneksit IX

15
t saj pr ta siguruar profesionalizimin; prpjekjet pr ta siguruar prfaqsimin e duhur etnik dhe t drejtn e shqiptimit t sanksioneve pr sjelljet e paprshtatshme t pjestarve t FSK-s, n koordinim me PCN-n; d. Verifikimin e prputhshmris me aspektet ushtarake t siguris t parapara me kt marrveshje; e. Mbshtetjen dhe koordinimin e afrt t aktiviteteve me PCN-n, si dhe ofrimin e kshillave ushtarake PCN-s; f. Ofrimin e ndihms dhe kshillave prkitazi me procesin e integrimit n strukturat euroatlantike. 1.1 N suaza t mjeteve dhe aftsive dhe derisa detyrat t mund tu lihen t tjerve n kuadr t programeve pr t cilat duhen rn dakord, PUN-ja do tu ofroj ndihm autoriteteve lokale dhe PCNs n sa vijon: a. Reagimin ndaj ekstremistve t dhunshm; b. lvizjes; Sigurimin e liris s e Implementim me Republikn e Serbis. Me kalimin e kohs, veprimtarit e Komisionit t Prbashkt pr Implementim do t bhet pjes e nj Komisioni t Prbashkt Ushtarak t ri q do t prfshij autoritetet nga Kosova dhe Serbia, n kuadr t t cilit do t trajtohen shtjet ushtarake dhe t siguris me interes t prbashkt. 1.4 PUN-ja, n koordinim me PCN-n, do ti prcaktoj masat pr krijimin e mirbesimit midis FSK-s dhe institucioneve t mbrojtjes t Serbis. 1.5 N planin m afatgjat, PUN-ja do t mbetet e angazhuar me FSK-n pr t ofruar kshilla, nprmjet t cilave do t synohet integrimi i mtejm n strukturat euroatlantike t siguris dhe prfshirja e elementeve nga kjo forc e siguris n misione me mandat t prcaktuar ndrkombtarisht. 1.6 PUN-ja do ti zhvilloj operacionet e saja nn autoritetin e Kshillit Veriatlantik dhe do ti nnshtrohet drejtimit dhe kontrollit politik t tij, nprmjet zinxhirit komandues t NATO-s. PUN-ja do ta ket nj zinxhir komandues t unikuar. Neni 2 - Pushteti dhe kompetencat informohet n trsi ndonj vendim t till; pr d. T drejtn pr t zhvilluar hetime n objektet dhe shrbimet q ndrlidhen me prmbushjen e detyrave t saja; e. T drejtn pr ta aprovuar dhe mbikqyrur, n koordinim me PCN-n, themelimin e t gjitha forcave jopolicore dhe atyre q lidhen me sigurin q propozohen nga Kosova. f. T drejtn pr t ndrmarr veprime q i konsideron t duhura pr ta mbshtetur mandatin e saj n prputhje me kt marrveshje. 1.1 Kosova do tia ofroj PUN-s statusin, privilegjet dhe imunitetet q tash i jan ofruar KFOR-it sipas Rregullores 2000/47 t UNMIK-ut. 1.2 N t gjitha rastet, autoritetet e PUN-s do t mbahen nn shqyrtim dhe, pas konsultimeve me palt relevante dhe vendimit t Kshillit Veriatlantik, do t mbarshtohet si duhet, nga rasti n rast, prderisa institucionet e Kosovs ti zhvillojn kapacitetet e tyre dhe ti shtojn kompetencat dhe prgjegjsit. promovimin e t drejtave t komuniteteve dhe pjestarve t tyre. Neni 2 - Legjislacioni q duhet t miratohet gjat periudhs s tranzicionit dhe pas saj Kuvendi i Kosovs mund ti miratoj zyrtarisht ligjet t tjera gjat periudhs s tranzicionit pr ti prmbushur kushtet e ksaj marrveshjeje, t cilt, nse aprovohen, do t konsiderohen si t miratuara nga Kuvendi dhe do t vihen n zbatim menjher ditn e par pas periudhs s tranzicionit. Legjislacioni i till, prndryshe, do t miratohet si shtje parsore pas prfundimit t periudhs s tranzicionit dhe do t prfshij, por nuk do t kuzohet me si vijon: 2.1 Ligjet q kan t bjn me t drejtat e komuniteteve dhe pjestart e tyre; 2.2 Ligjin pr themelimin e Kshillit t Sigurimit t Kosovs; 2.3 Aktin e Aviacionit Civil; 2.4 Amendamentet e Rregullores s Kuvendit pr themelimin e Komisionit pr Mbikqyrje t Siguris t Kuvendit; 1.3 Ligjin pr nancat lokale; 1.4 Ligjet q kan t bjn me ndarjen e kompetencave dhe shtjet e tjera n sektort si vijon: 1.4.1 Arsimin; 1.4.2 K u j d e s i n shndetsor; 1.5 Ligjin pr Forcn e Siguris t Kosovs; 1.6 Aktin pr shrbimin e Forcs s Siguris s Kosovs; 1.7 Aktin pr Shrbimin Policor t Kosovs; 1.8 Ligjin pr themelimin e Agjencis Vendore t Inteligjencs t Kosovs; 1.9 Ligjin pr nnshtetsin Kosovare; 1.10Ligjin pr Simbolet Kombtar dhe festat zyrtare 2.13 Ligjin dmshprblimet pr

c. Mundsimin kthimit t refugjatve

d. Konfiskimin, shkatrrimin e armve pa autorizim ndrmarrjen e masave mbrojtse n kt drejtim; e. Mbrojtjen e lokacioneve t caktuara fetare dhe kulturore; f. Zhvillimin e detyrave t monitorimit t kujve sipas krkess dhe, g. Ofrimin e mbshtetjes, nga rasti n rast, Bashksis ndrkombtare dhe organizatave civile pr implementim, n prmbushjen e mandateve t tyre prkatse. 1.1 PUN-ja do ta mbshtes zhvillimin e strukturave dhe ekspertizs n Kosov pr sigurimin e kontrollit efektiv civil dhe menaxhimin e FSK-s, n veanti n sferat e zhvillimit strategjik, planikimit t forcs, menaxhimit t personelit, planikimit, programimit dhe buxhetimit (PPB-s) dhe ushtrimit t planikimit dhe prokurimit, n pajtim me nenin 2.4 t aneksit IX t ksaj marrveshjeje. 1.2 PUN-ja do ta mbikqyr dhe monitoroj FSK-n dhe do t ket autoritet ekzekutiv mbi t, derisa PUN-ja, n koordinim me PCN-n, t konstatoj se kjo forc sht e vetqendrueshme dhe e aft ti kryej detyrat q i jan caktuar n prputhje me standardet ndrkombtare. 1.3 PUN-ja do t vazhdoj ti zbatoj praktikat e vna n funksion t Komisionit t tanishm t Prbashkt pr

ANEKSI XII
1.1 N prmbushjen e prgjegjsive t PUN-s, kryesuesi i PUN-s do ta ket autoritetin, pa iu nnshtruar ndrhyrjeve apo marrjes leje, q t bj fardo q ai/ajo e konsideron t nevojshme apo t duhur, prfshir prdorimin e forcs ushtarake, pr ta mbrojtur PUN-n dhe personelin tjetr t caktuar dhe pr ti prmbushur prgjegjsit e saja. Kryesuesi i PUN-s sht autoriteti nal n kt sfer sa i prket interpretimit t atyre aspekteve t marrveshjes q i referohen PUN-s. 1.2 PUN-ja do ti kompetencat si vijon: ket

AGJENDA LEGJISLATIVE
Neni 1 Legjislacioni q duhet t miratohet gjat periudhs s tranzicionit Kuvendi i Kosovs duhet ti miratoj zyrtarisht ligjet e nevojshme pr implementimin e kushteve t ksaj marrveshjeje gjat periudhs s tranzicionit prej 120 ditve, t cilat duhet t konsiderohen si t miratuara nga Kuvendi dhe do t vihen n zbatim menjher ditn e par pas prfundimit t periudhs s tranzicionit. Legjislacioni i till duhet t prfshij, por jo edhe t kuzohet me ligjet si vijon: 1.1 Ligjin pr zgjedhjet e prgjithshme dhe lokale; 1.2 Ligjin pr vetqeverisjen lokale; 1.3 Ligjin pr komunal; kujt

a. T drejtn pr ti prmbushur prgjegjsit e saja ashtu si e konsideron me vend, prfshir prdorimin e t forcs s nevojshme kurdo q krkohet dhe pa iu nnshtruar ndonj sanksionimi, ndrhyrjeje apo nevoje pr t marr leje nga dikush tjetr; b. T drejtn pr t ushtruar liri t plot dhe t papenguar t lvizjes n tr territorin e Kosovs, me do kusht; c. T drejtn pr ta rivn kontrollin e menjhershm dhe t plot mbi hapsirn ajrore (apo pjesve t saja), nse krkesat ushtarake e diktojn kt. Kryesuesi i PUN-s duhet t sigurohet q Autoriteti i Aviacionit i Kosovs t

1.4 Ligjin pr themelimin e zonave t mbrojtura; 1.5 Rregullat e puns, apo amendamentet e nevojshme t saj, q konsiderohen t nevojshme pr prmbushjen e kushteve t ksaj marrveshjeje me prfundimin e periudhs s tranzicionit, prfshir, n veanti, rregullat e puns q kan t bjn me mbrojtjen dhe

16