Dinsdag 25 juni 2013 Cobouw 117

O P I N I E 13
CARTOON / WIEGEL
JURIDISCH

Vernietiging van arbitraal vonnis lukt zelden

Wie niet tevreden is met en arbitraal vonnis kan proberen dit vernietigd te krijgen. De rechtspraak laat echter zien dat deze poging zelden slaagt. Met de keuze voor arbitrage is de overheidsrechter nog niet uit beeld. Als bijvoorbeeld een arbitraal vonnis niet volgens de regels tot stand kwam, kan worden getracht het vonnis te vernietigen ex-art. 1065 Rv. Vernietiging is alleen mogelijk als een geldige overeenkomst tot arbitrage ontbreekt; het scheidsgerecht in strijd met de regels is samengesteld of zich niet heeft gehouden aan zijn opdracht; het vonnis niet is ondertekend of niet met redenen omkleed of tot stand kwam op een wijze die strijdt met openbare orde of goede zeden. In de casus waarover de rechtbank Rotterdam op 22 mei 2013, LJN: CA1243, besluit, wordt vernietiging van een NAI vonnis vergeefs voorgesteld. Betoogd wordt dat het scheidsgerecht zich niet aan zijn opdracht heeft gehouden en dat het vonnis niet met redenen omkleed is. Uitgangspunt, aldus de rechter, is dat volgens vaste jurisprudentie terughoudendheid moet worden betracht bij vernietiging. Het mag immers niet gaan om een verkapt hoger beroep. Het algemeen belang bij een effectief functionerende arbitrale rechtspleging brengt mee dat slechts in sprekende gevallen wordt ingegrepen in arbitrale beslissingen. Niet beslist wordt dus op de vraag of het vonnis juist is. Beide gronden worden afgewezen. Het beroep op het zich niet houden aan de opdracht omdat niet vaststaat dat eiseres dat in de arbitrale procedure al heeft betoogd. En het beroep op ontbreken van motivering, omdat wel degelijk een te volgen redenering in het vonnis is opgenomen. Bovendien is onjuiste en dus ondeugdelijke motivering, als die er zou zijn, onvoldoende grond om het arbitrale vonnis te vernietigen. Dat arbiters niet expliciet ingaan op alle standpunten en stukken, leidt evenmin tot oordeel dat sprake is van een z gebrekkig vonnis dat het met een geheel ongemotiveerd vonnis gelijk moet worden gesteld. De uitspraak lag in de lijn der verwachtingen en is mijns inziens ook terecht. Is een arbitraal vonnis volgens de regels tot stand gekomen, dan moet het afgelopen zijn. Wie zich het recht wil voorbehouden in hoger beroep te gaan, moet of de arbitrale procedure zo inrichten of niet voor arbitrage kiezen. Prof.mr.dr. M.A.B. Chao-Duivis Directeur Instituut voor Bouwrecht en hoogleraar bouwrecht TU Delft. Voor bouwrechtelijke actualiteiten, jurisprudentie, vakliteratuur en regelgeving: www.ibr.nl/actueel

3D-printen benvloedt het maakproces

De maker-movement is in aantocht. Je kunt ervoor weglopen, maar je kunt de beweging ook omarmen en ontdekken waar de kansen liggen, vindt Menno Lammers.
Met 3D-geprinte producten valt de komende jaren veel geld te verdienen. Het economisch bureau van de ABN Amro verwacht dat de markt de komende tijd met zon 30 procent per jaar groeit. De wereldwijde omzet bedraagt nu 2,2 miljard dollar. In 2015 is dit naar verwachting opgelopen tot ruim 3,7 miljard dollar en in 2019 tot zon 6,5 miljard. In Nederland houden nu tientallen organisaties zich met 3D-printen bezig; dat is inclusief architectenbureaus die de techniek gebruiken voor het maken van maquettes, waaronder Mecanoo en Vaessen Bouw & Ontwikkeling. Het Nederlandse Ultimaker is zeer succesvol met de verkoop van consumentgerichte 3D-printers en het Nederlandse Shapeways is s werelds grootste 3D-printing- marktplaats en -community. 3D-printing is een vorm van additive manufacturing (ook wel rapid prototyping of rapid manufacturing genoemd) die een digitaal bestand om kan zetten naar een tastbaar object. Het object wordt laagje voor laagje opgebouwd door de 3D-printer in een 3D-model. Het uitgangspunt voor een 3D-geprint object is een digitaal ontwerp. Professionele ontwerpers en architecten gebruiken hiervoor design software zoals Autodesk 123D en Google SketchUp. Uiteindelijk wordt het object geprint van een materiaal zoals goud, zand, chocolade de Star Trek (food) replicator komt eraan want NASA is begonnen met de financiering van de oprichting van een 3D-printer die items zoals pizza uit voedzame pastas zal repliceren en in de toekomst ook van menselijk weefsel. Een 3D-printer is eigenlijk een soort minifabriek die ter plekke objecten kan uitprinten. 3D-printing zal uw en mijn wereld gaan veranderen. In de toekomst zullen massaproducten nog meer plaats gaan maken voor gepersonaliseerde producten. Consumenten zullen meer en meer hun eigen producten maken, aanpassen en 3D-printen. Sommige banen zullen verdwijnen en nieuwe banen zullen ontstaan. Organisaties zullen geld verdienen met het aanbieden van aanpasbare producten en door verkoop van product bestanden. Veel producten zoals bijvoorbeeld deurkrukken zullen uit voorraden verdwijnen met als gevolg dat deze ontwikkelingen niet alleen een Noord te bewonderen zal zijn. Het grachtenpand is een initiatief van DUS Architects en zal geheel worden geprint met de KamerMaker, s werelds eerste verplaatsbare grootschalige 3D-printer. Hoewel de belangrijkste uitdagingen van 3D-printing liggen bij de verwachtingen die worden gewekt, qua bouwkwaliteit, (kost- en materiaal) prijs en gebruiksvriendelijkheid, zie ik voor de bouwsector drie redenen om zich te verdiepen in deze nieuwe productietechniek: 1. 3D-printing biedt organisaties de kans zich voor te sorteren op de toekomst. Omdat het een nieuwe industrile revolutie tot gevolg zal hebben. De wereld van de bouwsector gaat door de 3D-printer, in combinatie met internet, veranderd worden zoals het internet de wereld van de media veranderd heeft; 2. Revolutionaire bouwproductontwerpen zullen niet lang op zich laten wachten. Dit betekent dat er nieuwe businessmodellen ontstaan die inspelen op klantvragen; 3. De mogelijkheden voor het leveren van maatwerk zijn groots en daarnaast gaat het overproductie en verspilling tegen, reduceert het , transportbewegingen en het brengt werkgelegenheid dichterbij de klant. 3D-printing is geen wondermiddel, maar het benvloedt wel het maakproces, de hele manier van denken en sluit aan bij de beleefwereld van de toekomstige generatie. De 3D-printingtoekomst voor de bouwsector ligt in het omarmen van de mogelijkheden om mensen ideen, ontwerpen en producten uit te laten wisselen, kortom de maker-movement. Welke kansen ziet u voor uw organisatie en de sector? Menno Lammers Boost Business Innovation

COLUMN / EEKHOUT
Promovendi op leeftijd geven kennis en inzicht door
Professor Taeke de Jong vatte het plan op om na zijn emeritaat nogmaals te promoveren. Hij was de meest wetenschappelijke hoogleraar op de faculteit Bouwkunde TU Delft. We gaven vaak samen als opponenten onze colleges. Zijn methodologie kwam voort uit zeer theoretische beschouwingen en mijn methodologie kwam uit de praktijk van het ontwerpen en ontwikkelen van nieuwe bouwcomponenten. Maar we vulden elkaar van die twee tegengestelde zijden, de theorie en de praktijk, goed aan. Als opponenten hebben we een schaduwdebat gevoerd op een conferentie voor de onderzoeksschool Bouw, de een met een bouwhelm op en de ander met een baret, die we dan halverwege wisselden. Het onderwerp was een discussie tussen Hans Ramler en Klaas van Breugel. Ramler (directeur BAM Wegen) publiceerde een column in Cement (januari 2009) dat Chinese promovendi niet zeer interessant waren voor de Nederlandse bouw. Van Breugel (hoogleraar betonmodellering en materiaalgedrag) weerlegde dat in een reactie met argumenten. Door halverwege van positie te wisselen, werd het debat niet persoonlijk maar zakelijk op argumenten. De meest bekende uitspraak van De Jong is: (in mijn ogen De wet van Taeke de Jong) Een ontwerper zoekt naar een wenselijke toekomst, een mogelijke maar tevens een onwaarschijnlijke toekomst. De waarschijnlijke toekomst gebeurt sowieso al. En onwenselijke en onmogelijke toekomsten zijn niet interessant. Dat heb ik altijd als een bijzonder helder zicht op de missie van ontwerpers gezien: onwaarschijnlijke toekomsten aangeven. Twee weken geleden is ook Ben Bronsema in Delft gepromoveerd, 76 jaar oud en oud-directeur van een installatie-adviesbureau. Zijn onderwerp: het installatieloze gebouw: Ea- rth, Wind & Fire. Het was een feest om een vastbesloten man op deze leeftijd zijn kennis glansrijk te zien verdedigen. In deze tijd van uitstroom van ouderen die nog een helder hoofd vol ervaringen en inzicht hebben, zou het verstandig zijn om kennis en ervaring over te dragen. Anders gaat gelden wat ik ooit in Duitsland hoorde: Es ist nichts Neues das Wissen vergeht. Dan moet de volgende generatie weer opnieuw beginnen. Dus een oproep voor een vertrekkende generatie van professionals: draag Uw kennis en inzichten tijdig over. Mick Eekhout Hoogleraar TU Delft en directeur Octatube

Consumenten zullen meer en meer eigen producten maken

revolutie in de ketens betekent, maar ook groei van het bewustzijn rondom recycling, met nieuwe commercile vooruitzichten als gevolg. De Italiaan Enrico Dini printte onder andere al een huis, een hut en muurschermen. De Nederlandse architect Janjaap Ruijssenaars heeft een huis, zonder begin of einde ontworpen en hij is van plan om het hele object met een D-shape 3D-printer van Enrico Dini te bouwen en dat ongeveer 4 miljoen euro zou moeten gaan kosten. Daarnaast is de bouw van het eerste 3D-geprinte grachtenpand in ontwikkeling, dat in Amsterdam-

Reageer op de column via mail, twitter of www.cobouw.nl/htcobouw