ANALISA VEKTOR
VEKTOR SATUAN
. Vektor satuan
PERKALIAN VEKTOR
DE CD BC AB AE + + + =
Besarnya satu
A
B
AB
B
A
BA
D
E
A
B
C
BC
CD
DE
AB
A
( ) 2 , 2 , 4
B
( ) 6 , 5 , 8
AB =( ) ( ) ( )k j i 2 6 2 5 4 8 + +
= k j i 4 3 4 + +
AB = ck bj ai + +
AB =
AB
a AB
Vektor satuan =
2 2 2
c b a
ck bj ai
a
AB
+ +
+ +
=
AB = k j i 4 3 4 + +
AB = 41 4 3 4
2 2 2
= + +
k j i
k j i
a
AB
41
4
41
3
41
4
41
4 3 4
+ + =
+ +
=
AB = |
.
|
\
|
+ + k j i
41
4
41
3
41
4
41
2
PERKALIAN CROSS ANTARA 2 ( DUA ) VEKTOR Hasilnya Vektor
( Cross Produc )
PERKALIAN VEKTOR DARI VEKTOR SATUAN BASIS KARTESIAN
i j k
i 0 1 -1
j -1 0 1
k 1 -1 0
ii 0 = 0
ij 90 = 1 ( berlawanan arah jarum jam )
ik 90 = -1 ( searah arah jarum jam )
Berlawanan jk ( +)
Searah ik (-)
Berlawanan ij (+)
+
+
+
a b = o sin b a
a
b
o
Jika b a = atau a // b , maka sin o = 0
sehingga b a = 0
j
k
i
k b j b i b B
k a j a i a A
3 2 1
3 2 1
+ + =
+ + =
( ) ( ) ( )
1 2 2 1 1 3 3 1 2 3 3 2
3 2 1
3 2 1
b a b a k b a b a j b a b a i
b b b
a a a
k j i
B A + = =
3
PERKALIAN DOT ANTARA 2 ( DUA ) VEKTOR Hasilnya Skalar ( Dot Produc )
VEKTOR-VEKTOR BASIS DALAM SATU KOMPONEN KOORDINAT KARTESIAN
- i j k
i 1 0 0
j 0 1 0
k 0 0 1
Apabila
Jika a // b , maka o = 0 a - b = b a
Jika o = 90 berarti a b a - b = 0
ii 0 = 1
ij 90 = 0 Yang senama 1
sebab cos o = 1
ik 90 = 0 o = 0 (senama )
sejajar
a - b = o cos b a
a
b
o
j
k
i
k b j b i b B
k a j a i a A
3 2 1
3 2 1
+ + =
+ + =
o cos
3 3 2 2 1 1
B A B A
b a b a b a B A
=
+ + =
-
-
B A
b a b a b a
B A
B A
3 3 2 2 1 1
cos
+ +
= =
-
o
2
3
2
2
2
1
a a a A + + =
2
3
2
2
2
1
b b b B + + =
4
OPERASI DEL ( V )
V f Selalu dioperasikan dengan Skalar hasilnya vektor
Gradien Gradien dari f
V- F Selalu dioperasikan dengan vektor hasilnya skalar
Divergensi Divergensi dari vektor F
V F Selalu dioperasikan dengan vektor hasilnya vektor
Curl Curl dari vektor F
k
z
f
j
y
f
i
x
f
f
c
c
+
c
c
+
c
c
= V
k F j F i F F
z y x
+ + =
z
F
y
F
x
F
F
z
y
x
c
c
+
c
c
+
c
c
= V-
k
y
F
x
F
j
z
F
x
F
i
z
F
y
F
F F F
z y x
k j i
F
x
y
x z
y
z
z y x
|
|
.
|
\
|
c
c
c
c
+ |
.
|
\
|
c
c
c
c
|
|
.
|
\
|
c
c
c
c
=
c
c
c
c
c
c
= V
5
SOAL-SOAL DAN PENYELESAIANNYA
Soal 1. k A j A i A A
3 2 1
+ + =
zk yj xi r + + =
Hitung
|
|
.
|
\
|
V r A
Jawab :
V ( Gradien ) V- ( Divergensi ) V ( Curl )
V- V = V
2
OPERATOR LAPLACE
V- V = V
2
V V = 0 ( Curl dari gradien )
V V = 0 ( Curl dari gradien )
Soal 2. Buktikan VV = 0 ( Curl dari gradien )
Jawab :
( ) ( ) ( )k x A y A j x A z A i y A z A
z y x
A A A
k j i
r A
2 1 3 1 3 2 3 2 1
+ = =
( ) ( ) ( )
( ) nol r A
k x A y A
z
j x A z A
y
i y A z A
x
r A
0
2 1 3 1 3 2
=
|
|
.
|
\
|
V
c
c
+
c
c
c
c
=
|
|
.
|
\
|
V
2
2
2
2
2
2
z y x c
c
+
c
c
+
c
c
=
k
z
j
y
i
x c
c
+
c
c
+
c
c
= V
0
2 2 2 2 2 2
= V V
|
|
.
|
\
|
c c
c
c c
c
+
|
|
.
|
\
|
c c
c
c c
c
|
|
.
|
\
|
c c
c
c c
c
= = V V
c
c
c
c
c
c
c
c
c
c
c
c
k
y x y x
j
z x z x
i
z y z y
k j i
z y x
z y x
dibaca divergensi dari gradien
6
Soal 3. 2 ( dua ) fungsi skalar dan u
Buktikan ( ) u u u u V V + V + V = V 2
2 2 2
Jawab : ( ) u VV
( ) u u u V + V = V
V (uV ) = uV
2
+ VVu
V (Vu ) = V
2
u + VVu +
u u u
u u u
V V + V + V =
V V + V + V =
2
2
2 2
2 2
Soal 4. Jika
V
V
= n
dimana
2 2 2
cz by ax + + =
ditanyakan : n ?
( ) ( ) ( )
k cz j by i ax
k cz by ax
z
j cz by ax
y
i cz by ax
x
2 2 2
2 2 2 2 2 2 2 2 2
+ + = V
+ +
c
c
+ + +
c
c
+ + +
c
c
= V
( ) ( ) ( )
( ) ( ) ( )
2 2 2
2 2 2
2
2 2 2
cz by ax
cz by ax
+ + = V
+ + = V
( ) ( ) ( )
2 2 2
cz by ax
k cz j by i ax
n
+ +
+ +
=
V
V
=
7
Soal 5. Jika ( ) ( ) ( )k xy z j xz y i yz x F + + + + + =
2 2 2
Hitung F - V
F V
Jawab :
( ) ( ) ( )
z y x F
k xy z
z
j xz y
y
i yz x
x
F
2 2 2
2 2 2
+ + = V
+
c
c
+ +
c
c
+ +
c
c
= V
-
-
( ) ( ) ( )
( ) ( ) ( ) ( ) j yz x
z
xy z
x
i xz y
z
xy z
y
xy z xz y yz x
z y x
k j i
F
)
`
)
`
= +
c
c
+
c
c
+
c
c
+
c
c
+ + +
c
c
c
c
c
c
= V
2 2 2 2
2 2 2
( ) ( ) k yz x
y
xz y
x
)
`
+
c
c
+
c
c
+
2 2
=( ) ( ) ( )k z z j y y i x x +
= 0