Anda di halaman 1dari 17

Bn tin Gii v X hi S 3 2011

Gii v xung t v trang. Ph n l nn nhn, ph n l tc nhn


Marguerite Rollinde Ban nghin cu CRESPPA (Trung tm nghin cu khoa hc x hi v chnh tr Paris) Trung tm nghin cu Gii, lao ng, di dn- Trung tm nghin cu quc gia CNRS/i hc Paris 8/ i hc Paris 10 Php (Bi ny c ng trn tp ch in t Aspects , s 4 2010) Ngi dch : Thi th Ngc D 1. DN NHP Ph n c lch s ring ca mnh khng ? l tiu ca bi ging utin v lch s ph n ti mt i hc Php Jusieu nm 1973, Michelle Perrot nhc li chi tit ny trong tc phm ca b v lch s ph n. cn phi c thi gian ngi ta ngh rng lch s khng ch l lch s ca nam gii, rng ph n cng c vai tr trong lch s, lch s cc cuc chin tranh trc ht l lch s ca nam gii, n gii ch l nn nhn, m ngay v tr nn nhn th cng ch mi y thi ngi ta ngi ta mi quan tm n s hnh h ph n trong bi cnh chin tranh. Nh Yannick Ripa nhn mnh, phi cn nhiu thi gian hn na ngi ta khng cn qui nhng hnh ng bo lc i vi ph n trong chin tranh v mt hin tng vn c ca hon cnh chin tranh v n gn cht vi thn phn con ngi : th tnh bng dy trong bi cnh chin tranh mt ln na li l li suy ngh c trng ca nam gii-.1. Nhng cuc chin tranh ngy nay khng ch c mt mc ch l kim sot cc vng lnh th, v nhng cuc i u gia hai khi thc h (ng / Ty) nhng ch cho nhng cuc xung t m Samuel Huntington gi l chin tranh gia cc nn vn minh . Khi nim ny c s dng bin minh v lm c s phn tch cho nhng cuc xung t gn lin vi bi cnh kinh t ton cu ha v nhng tranh chp ginh quyn kim sot cc ngun ti nguyn thin nhin nh u ha, cc m khong sn, hoc kim sot nhng th trng em li nhiu li nhun vi nhng hot ng mua bn bt minh nh bun bn ma ty, v kh.
1

Ripa, Y., Bo lc v chin lc chng ph n trong ni chin Ty Ban Nha , trong Veauvy, C. Rollinde M<arguerite, M v Azzoug, M., Ph n Nam u v Bc Phi. Gia bo lc v chin lc v t do.

Bn tin Gii v X hi S 3 2011 Nhng nhng kha cnh gn lin vi xung t v trang nu trn khng th che giu hay y xung hng th yu nhng h qu i vi nhng din bin ca cc mi quan h v gii, c bit l nhng tc ng i vi ph n, d l nhng can thip v trang ca nc ngoi, nhng cuc i u gia nh nc v nhn dn, hay l chin tranh gia cc cng ng, b tc, vi nhng l do c thc hay gi nh. Vic phn tch hon cnh v vai tr ca n gii trong khi cc cuc chin ang din ra, khi cuc chin bt u cng nh trong cc gii php chm dt chin tranh, s gip chng ta tm hiu su hn v a v thc s ca n gii v kh nng tc ng ca h i vi nhng mi quan h x hi ch o trong thi gian chin tranh. L nn nhn hay tc nhn b li cun vo gung my chin tranh qun s, n gii c mt vai tr, tch cc hoc tiu cc, h nm ly nhng c hi do cuc chin em li thay i a v ca h, thm ch c khi cn lm hi n nhng ph n khc ; dn thn vo nhng hot ng mi m v s sng cn (trng hp nhng ph n ga, b b ri, ph n ch h v.v) hay thc hin nhng nhng hot ng c tc ng i vi chnh tr (tun hnh v ha bnh, gp g nhng ph n ca phe i phng).2. 2. PH N L NHNG NN NHN HNG U 2.1. Hip dm, mt v kh chin tranh Chnh trong thi chin m ph n l nhng nn nhn hng u, tt nhin khng ch c h, nhng ph n l nn nhn ca nn hip dm t nhng ngi lnh cm sng. Ngy nay, c bit l t cuc chin Nam T c v t cuc chin tranh hy dit Rwanda, cc nh nghin cu bt u ch n tnh cht chnh tr ca hnh thc bo lc ny v tm hiu nhng l do thc y nhng ngi lnh o bin hip dm thnh mt th v kh chin tranh nh Vronique Nahoum Grappe ln ting ngay t u thp nin 90. H t co ch trng hip dm nhng ph n ca phe i phng mt cch c h thng v c k hoch, trong khun kh mt cuc tiu dit chng tc m nhng ngi lnh Serbes tham gia, v mt mc nh hn l ngi Croates Bosnie. 3.

Vn ny s l ni dung ca mt cuc hp v ch Gii v xung t v trang trong bi cnh ton cu ha. Trng hp nc Cng ha Dn ch Congo (RDC) thng 12/2009 o83 Kisangani, do CEP v CR DG ca i hc Kinsha sa v trung tm CRSPPAGTM (CNRS-H Paris 8) v CERASA (H Paris 8) ng t chc. 3 Tham kho nhng tc phm khc ca cng tc gi,Nahoum Grappe, V. (ch bin.), Vukovar, Sarajevo. Chin tranh Nam T c , Paris, Tp ch Esprit, 1993 ; hay Chin tranh v s khc bit gii : nhng hnh bng hip dm c h thng (Nam T c, , 1991-1995) , trong Dauphin, C., Farge, A. (ch bin), V bo lc v ph n, Paris, Albin,, 1997, 201 trang. Khi nim hip dm v kh ca chin tranh cng l ch ca mt bo co ca mt nhm nghin cu tham gia vo ngh quyt ca mt hi ngh ca UNESCO thng 11 / 1993.

Bn tin Gii v X hi S 3 2011 Cng vo thi gian y, c nhiu bi bo c ng trn bo ch ti Php. c bit l Franoise Hritier phn tch hnh vi ca nhng ngi n ng tun theo mnh lnh hip dm ngi ph n thuc v mt cng ng tn gio/vn ha khc cho n khi ngi n b y mang thai : nhng ngi n ng ny mang mt ngh in r cho rng tinh trng cht cha mu v tn gio. y c ci g vt xa hn bo lc : tnh kh ca nam gii c tnh cht thng tr v hm cha nhng nguyn l v bn sc 4. Nh vy, ngoi s snhc i vi ph n v i vi nhng ngi n ng ca phe i phng phi chng kin hnh ng hip dm ny, cn l vn bin thn xc ph n thnh mt cng c tri cho tip nhn mt du vt nhc v bn sc, nhng ngi n ng ny lm cho nhng ph n nn nhn tr thnh nhng k nh nhp trc mt chng v cha ca h, h khng cn s tinh khit cn thit sn sinh ni ging. H b nhc bi hnh ng ca k th, nht l khi hip dm dn ti vic mang thai v sinh con, s hin din ca a con ny li c k th xem nh chng c ca th thng phong v sinh hc v di truyn ca mnh. Nh vy khng phi ch v h l ph n nn phi chu nhng hnh vi bo lc, m cn l v vi t cch l ph n, ngha l nhng tc nhn x hi c gn cho mt vai tr x hi v mt v tr, thm ch l mt chc nng trong mt x hi nht nh , iu ny khin Jane Freedman a ra khi nim s hnh h ph n c tnh phn bit gii thay cho khi nim bo lc c th. Cng trong dng suy ngh y, mi y nhng ngi t chc mt hi tho nu ra mc ch ca hi tho l pht trin mt cch tip cn thc trng hip dm trong chin tranh nh l mt ch lch s . 5 Nu tng ny khng phi a ch ny ln hng nhng bo lc tt cng v b lng qun, m l tm hiu, t vn v v tr ca hnh vi ny trong cc cuc chin bng cch ch n nhng tc nhn, nhng hnh ng v thi im din ra hnh vi.6. 2.2. Tn ph nh , mt khng gian ring. Nhng hnh thc khc ca bo lc tuy khng nhm n ph n c bit tc ng n cc mi quan h gii. C th k nhng cuc di bom tn ph lng mc v y cc gia nh vo cnh mn tri chiu t trong lc nam gii phi chin ungoi mt trn hoc trong bng bin. Hoc nh vic qun i Israel tn ph nh ca ca ngi Palestine gy ra
4 5

Hritier-Aug, F., Le Monde, 6/4/ 1993. Freedman, J., Dn nhp, trong Freedman, J.bt Valluy, J. (ch bin.), Hnh h ph n. Kin thc, huy ng v bo v, Paris, d. du croquant, coll. Terra, nov.2007, 639 p.13. 6 Branche, R., Virgili, F. (coo), Hip dm trong thi chin Mt cu chuyn cn c vit , Hi tho quc t, Paris I PanthonSorbonne, 11 v 12/5/ 2009.

Bn tin Gii v X hi S 3 2011 nhng hu qu cho ph n Palestine, y h i n nhng la chn lm thay i nhn thc v mnh, thay i vai tr ca h trong gia nh, v trong mi trng hp, lm thay i mi quan h ca h vi tp th v vi chnh tr. 7. Nhng cuc tn ph c h thng ny c xem nh l ti c chin tranh theo Hip nh Genve s 4 ngy 12 / 9 / 1949 v bo v ngi dn trong thi chin. Nhng cuc tn ph nh ca trong vng chin s gy ra nhng hu qu v cng nghim trng i vi ph n: h phi sng trong tnh trng mt an ninh, phi i ph vi gnh nng xy dng li nh hoc phi di di i ni khc, c tm ly mt ch tr ng v ng thi phi kim n, tm ch git gi, ch thay qun o i lm hay a con i hc. Qu trnh h thp v gy p lc sau nhng tn ph lm gia tng p lc bn trong cc gia nh v ph v mt cch nghim trng nhng h thng h tr phi chnh qui ca khng gian ngi nh c i vi nhng ngi xem ngi nh ca mnh l mt trong nhng ni c ngha nht trong cuc i h - l ph n v tr em 8. 3. KHI CHIN TRANH TO THUN LI CHO GII PHNG PH N 3.1. Ph n ch h, trng lng Bn cnh nhng hnh thc bo lc do chin tranh nu trn, cn phi thm s kit lc ca v phi gia tng nhng hot ng mu sinh. Tht vy, tr thnh ch gia nh trong lc chng phi ra chin trn, c khi b git, mt tch hoc b i t, nhng ph n ny phi lm trn trch nhim ca c ngi m ln ngi cha v phi lm nhiu vic p ng cho nhu cu ca c gia nh. Trong nhng x hi m tnh cht ph quyn cn thng tr v ph n cn gp rt nhiu kh khn trong vic tip cn cc ngun ti nguyn th hon cnh n thn s gia tng tnh trng n ha nn ngho kh v lm ny sinh nhng mi quan h quyn lc v loi tr v mt x hi v vn ha da trn c s gii tnh. Nhng ngc li, nhng hot ng mu sinh y tnh sng to ca ph n c kh nng thay i khng gian kinh t - x hi c tnh gii v lm cho h tr thnh nhng tc nhn trong lnh vc kinh t - x hi v c chnh tr na. Chng hn l trng hp cc y ban ph n Palestine,trong cc thp nin 70 v 80 di s chim ng ca Israel, h c bit nng ng cc ngi lng v trong cc tri t nn. Tp hp chung quanh nhng d n nh nh tr hay trung tm y t, nhng mng li ph n ny qu l mt c hi cho mt s ph n t mt

Shalhoub-Kevorkian, N., Tn ph nh ca : mt cch tip cn n quyn Palestine , www.topicsandroses.com, 2007, bn gc ting Anh thng 3/2006 trn trang web ca Jerusalem Center for Women, www.j-c-w.org 8 Ibid.

Bn tin Gii v X hi S 3 2011 v tr trong i sng chnh tr ca thn lng, c tha nhn l nhng ngi lnh o v sau c th ng vai tr nhng ngi i din cho chnh quyn Palestine . Liu chng ta c th ni rng i vi nhng ph n ny chin tranh c nhng u im h tr gii phng ph n hoc c tnh cht lm suy yu trt t c thit lp ? Chng ta c th hoi nghi iu ny khi thy cch m cc t chc phi chnh ph c quan h vi chnh quyn Palestine ginh quyn kim sot nhng y ban ph n tip sau qu trnh Oslo , bng cch yu cu ph n hy ri b mi trng chin u v cc hot ng x hi quay v ch lo bo v nhng quyn c th ca ring n gii. Nhng nh ging vin i hc Islah Jahad nu : Chng ta khng th hnh dung c bng cch no ph n c th i hi nhng quyn li x hi i vi chnh quyn Palestine nu h khng l mt thnh phn tham gia cuc chin u ca dn tc 9. Nhng t chc chnh tr Hi gio hiu iu , c bit l sau bin c Intifada ln th hai. S n p li mt ln na buc ph n phi lo cuc mu sinh cho c gia nh, tham gia vo cc hot ng cu thng, gip nhng ph n ngho, xy dng cc c s sn xut. Nhng trong lc cc lc chng chnh tr Hi gio i n nhng khu vc do cc y ban ph n chim ng trc y, th cc t chc phi chnh ph vn cha bit cch thot ra khi cng vic ca t vn quc t khin h xa ri x hi m h ang sng. 3.2 Ph n chin binh Chin tranh cng cung cp cho n gii nhng ngh mi nh lm vic trong cc xng sn xut v kh hay lm y t, cu thng ngoi chin trng, li xe ti, n qun nhn. Ngi ta cng thy n chin binh chin u cng nam gii trong cc lc lng khng chin. Tht vy, nu ph n thng l nn nhn chnh ca nhng tc ng nguy hi ca chin tranh th h cng c th tham gia chin tranh vi vai tr tc nhn nh nam gii, c mt lich s nh nam gii. Nhng c phi v th m chin tranh qua cch nhn ca n gii cng ging nh nhng g nam gii k v chin tranh ? Hon ton khng chp nhn quan m da vo bn cht sinh hc ca gii tnh gii thch nhng khc bit gia nam gii v n gii v nhn thc nhng mc tham gia trong hon cnh chin tranh ; cng khng th cho rng yu ha bnh l xu hng bm sinh ca ph n. Quan st thc tcho thy ph n cng tham gia chin tranh vi t cch l chin binh. B t y, tra tn, b git nh nam gii, ph n cng b xem l nhng k khng b khi h tham gia khng chin chng li chnh quyn trong nc hoc on
9

Jahad, I., Gia ch ngha dn tc, ch ngha th tc v ch ngha Hi gio , phng vn Etienne, M., Cho Palestine, tp ch AFPS (Association France Palestine Solidarit), n45 thng 4/ 2005, c th tham kho trn www.france-palestine.org

Bn tin Gii v X hi S 3 2011 qun ngoi xm. Khi h li i mt vi vi nhng ph n tham gia qun i ca phe chnh quyn. Nu c t hai pha, ph n quyt nh dch chuyn ranh gii phn nh vai tr ca n gii v nam gii trong cng ng ca mnh th khng phi khi no la chn ca h cng c dn dt bi nhn thc v cc mi quan h thng tr ang nh ot thn phn ca ph n. V khi y, mt cch c thc hoc khng, h bin cuc u tranh cho cc quyn ca ph n thnh th yu, nh l kt qu ca ca cuc u tranh chnh cho cch mng hoc cho t nc, khi s tham gia qun i khng n thun v l do kinh t, nh M, hay c xem nh l mt phng cch hi nhp vo x hi cho nhng ph n nhp c ; v li i vi nam gii cng vy, gia nhp qun i l mt c hi hp php ha tnh trng ca h. Khi tham chin, cng nh nam gii, n chin binh cng khng ngn ngi git khng ch n ng m c ph n v tr em, h git nhng ngi ang cn tr bc tin ca cch mng, ca gii phng dn tc hay ca cuc chin chng khng b. Chng hn Npal, trong thi gian xung t gia qun i theo Mao v qun i hong gia trong thp nin 70, rt nhiu ph n tham gia qun i c hai phe v h khng ngn ngi tn cng dn lng nam cng nh n khi nhng ngi ny lm chm buc tin ca h. Tnh hnh tng t din ra trong cc cuc git chc gia ngi Hutus v ngi Tutsi Rwanda. Nhiu ph n tham gia chm git bo v b tc ca h ang lm nguy, cho d k th m h git l lng ging ca h. Chng ta cng c th nhc n nhng ph n tham gia qun i M tch cc tham gia tra tn t nhn nh t Guantanamo m h cho l nhng k man r ang gy nguy him cho nn vn minh. Tuy nhin, d ph n tham chin di bt k hnh thc no, th phng php phn tch gii cho thy rng nam gii v n gii c nhng tri nghim khc nhau v khng ng b , trong vai tr ca ph n lun lun l thuc vo vai tr ca nam gii v thi hu chin thng ti lp li trt t trc chin tranh. D ph n l nn nhn dn s, hay tham gia vo cc cuc tn st nhn danh quc gia, dn tc, b tc, tn gio hay mt nguyn tc no , nhng ngi n ng ch xng u nhn v ph n nh mt bo m cho mt bn sc ang b e da v i hi ph n phi gn kt v iu kin vi nhng gi tr ca cng ng v phi gc li nhng yu cu c th ca n gii. Cu chuyn nhng n chin binh tham gia lc lng khng chin gii phng Algrie b a tr li cng vic ni tr sau khi Algrie ginh c lp l mt bng chng, cng nh nhng n chin binh Nga trong th chin th hai. Sau khi tham gia giai on bi hng ca
6

Bn tin Gii v X hi S 3 2011 cuc bao vy Stalingrad, h phi i mt vi nhng nghi ng ca ngi thn lo lng v s chung ng vi nam gii chin trng, cho rng h tham chin ch tm trung nhn hay cc cuc phiu u tnh cm. ng ch ca h cng ngonh mt v : sau khi chu ng nhng d bn, ch rn, cht chcngi ta mun tm n ci g p , rc r. Ngi ta mun c nhng ph n p () chng ta mun qun i chin tranh v chng ta cng qun lun nhng ph n ca chng ta 10. 3. N QUYN CHIN U Ngy nay, khi m cc cuc chin vt ra ngoi khun kh chin trng v ngy cng tn cng vo x hi dn s, th ph n cng li mnh lnh ca cng ng hay ca quc gia. Mt s vn kin tr u tranh trong lnh vc cc quyn ca ph n, mt s khc dn thn u tranh cho ha bnh, v cui cng c nhng ph n t chi tch bit nhng mc tiu u tranh cho n quyn khi nhng cuc u tranh chnh tr hoc khi bi cnh kinh t - x hi ca ton cu ha. 4.1. Ph n Algrie l con tin ca Nh Nc v ca cc nhm v trang Nm 1997, Algrie, y ban phi hp quc gia, c thnh lp ngy 1 / 12 / 1989 qui t nhng t chc ph n Algrie, ra mt thnh nguyn th. Tuy khng yu sch n i hy b lut gia nh, thnh nguyn th ku gi thng tho li quyn ca ph n trong gia nh . Nhng vo giai on , ngi ta li vin dn cc v m st tr thc v cc cuc tn st ton b nhiu ngi lng thc y cc t chc hi gy ra chin dch ny phi im li yu sch. Cng nh trong chin tranh gii phng, trong nhng nm u c lp, nhng cuc u tranh cho quyn ca ph n b hon li sau c lp, sau chin thng ca cch mng, ri sau khi tiu dit c nhng k khng b hoc c cho l nh vy. Phi ch n khi bo lc lan trn ra khp x hi th lc chnh ngha ca ph n mi c trng ra nh mt ci c bin minh cho vic ngng qu trnh bu c v vic dng bin php bt b, bt cc hoc lm cho mt tch. Lc , ph n b yu cu phi xc nh ch ng ca mnh gia qun i v cc nhm v trang (GIA : groupes dintervention arme). C nhng ph n chn ng h Nh Nc v Nh Nc ha hn bo m an ninh v t do cho ph n, v hon li vic thc hin hoi bo ca mnh v mt th gii c xy dng trn nn tng lut php v cng bng, thm ch h cn nhm mt lm ng trc nhng cuc n
10

Alexievitch, S., Chin tranh khng c gng mt ph n, Paris, Nxb. Jai lu, 2005 (xut bn ln u bng ting Php , Presse de la Renaissance, 2004), tr.113.

Bn tin Gii v X hi S 3 2011 p i phng, trong c ph n v tr em. Nhng ph n khc vn tip tc u tranh v t chi s dng ch trng c tnh thin v lin quan n s tn trng quyn con ngi. H l lut s, nhng ngi u tranh cho quyn con ngi, tr thc, nh bo, v c c nhng n cng dn bnh thng. Trn mt trn ny, ph n li hng tin phong. Ci gi phi tr l phi qun i nhng nm thng en ti tip theo sau khi ngng qu trnh bu c nm 1992. Mt s ph n khng sn sng tr gi. l nhng ngi v, nhng b m tp hp trong cc t chc tp th cc gia nh, h quyt nh a vn nhng ngi mt tch ln chng trnh ngh s ca din n chnh tr quc gia v quc t.Hu ht nhng ph n ny khng c kin thc v chnh tr, khng bit nhng hot ng ca chng, con hoc anh em ca h, nhng h cm thy vic bt cc nhng ngi thn ca h l bt cng, l mt hng ng bo lc khng g c th bin minh. iu m cc ng phi c c quyn khng mun nghe ni n, nhn danh s on kt dn tc, nhng gi tr dn ch hay cuc chin chng khng b. Nhng ph n ny t Nh Nc trc trch nhim ca mnh v lm suy gim nhng xc tn ca Nh Nc bng cch ph v s im lng m h chp nhn trc . T h tr thnh nhng ch th chnh tr. V nhng ph n ny t co quan im ca Nh Nc, Nh Nc s lm cho h s hi, bng cch e da s n p h, hoc thuyt phc h im lng nhn danh li ch ti thng ca quc gia, bng cch cng b lut ha hp dn s nm 2000. Nh Nc cng tm cch thng lng ci gi ca s im lng ca nhng ph n ny, v nht l to ra s i u gia cc nn nhn, mt tch chng li khng b , Hi gio chng li dn ch , nhng dn dn hnh thnh nhng lin minh gia cc b m ca nhng ngi mt tch v cc gia nh nn nhn ca khng b. Chnh nh th m vo ngy 20 thng tm nm 2005, mt thng co chung ca cc t chc hi nhng nn nhn khng b v gia nh nhng ngi mt tch Algrie ku gi nu ln s tht v tt c cc h s. Cc t chc ny vit rng : Khng c xem yu sch v cng bng l mun tr th, m l mt li ku gi ca x hi t nay khng cho s thiu trng pht tip tc bo v nhng th phm ca ti c. l mt ngha v ca hin ti trong tng lai nhng k c chung ny s ngn cn c nhng hnh ng sai lch nh vy 11.

11

c thm thng tin v vn ny, tham kho M., Sng to li la chnh sch hoc mt du vt ca nhng ngi mt tch. Nhng tp th gia nh ti cc nc Bc Phi , trong Ph n Nam u v Bc Ph, sd, tr. 361-371

Bn tin Gii v X hi S 3 2011 Nh vy, nhng gia nh khi xng phong tro ny xy dng nhng khng gian mi u tranh chng li s thiu trng pht, buc cc ng phi v cc t chc phi chnh ph phi u t cho vn ny v bin n thnh mt vn chnh tr quan trng. Nhng xa hn yu sch v s tht v cng l cho chnh nhng ngi con ca h, h u tranh nhng thm kch nh vy khng lp li na, bng cch dng vn ha i thoi v ha bnh chng li vn ha bo lc v chin tranh. Ngy nay, cuc chin u ca h vt ra khi bin gii Algrie ; h lin kt vi cc t chc ph n khc, nhng ngi ny cng nh h bc ra ngoi x hi i p t th gii quan ca mnh. 4.2. Ph n chng chin tranh Israel v Palestine 4.2.1. Hy chm dt s chim ng Trong s nhng ph n, c th k t chc Nhng ph n mc o en, c thnh lp nm 1988 ti Israel trong thi k Intifada th hai, sau phong tro ny t tm mc quc t, nht l Serbia v Kosovo. l mt nhm ph n Israel, h t hp mi ngy th su, mc o en, lc u h tp hp Jerusalem, sau lan ra cc thnh ph ln ca Israel, hp trong yn lng v di nhng biu ng ch c mt khu hiu Hy chm dt chim ng Palestine . Phng thc phn khng ca h to ra mt khong khng gian c tnh tng trng, ni m h xoay vng khng mt mi, ni m mt mu ph n mi trong chnh tr tham gia hnh ng, tng t nh hnh nh cc b m qung trng thng nm Argentine hoc nh tp th cc gia nh c ngi mt tch Algrie sau ny. Nm 1993, trong phong tro Intifada ln th hai, mt s ph n quyt nh di chuyn ni t hp t Jerusalem n Beethleem Cisjordanie, t xut hin t chc Mahsom Watch.Nhng ph n ny tp hp trc cc cht kim sot (mahsom) canh chng cc binh lnh v c gng hn ch nhng hnh ng xc phm n nhn phm, c khi nguy hi n c tnh mng ca ngi Palestine khi h phi i qua nhng cht kim sot c nh hoc di ng gia Isrel v cc vng b chim ng v c nhng cht ngay bn trong cc vng ny. Ngi ta tm thy trong hai phong tro ny nhng ngi,nhng ngi thuc nhiu xu hng chnh tr khc nhau : chng ch ngha phc quc Do Thi, theo ch ngha phc quc Do Thi cnh t, v chnh ph, cng sn , thnh vin ca nhng phong tro i quyn dn s, mt vi nh n quyn, mt s khc li khng chp nhn tn gi ny ; phn ln khng c mu sc tn gio, gc ashkenaze (ND :thnh vin ca cng ng Do Thi cc quc gia chu u khng thuc
9

Bn tin Gii v X hi S 3 2011 a Trung hi), c bng cp v ang c mt ngh chuyn mn v thng dn thn chnh tr mc cao. Hnh thc hot ng l nhng cuc biu tnh im lng phn i s chim ng. Ngoi yu sch ti thiu l Chm dt chim ng , nhng ph n ny khng xc nh nhng phng thc cn c trong cc cuc thng thuyt cho mc tiu trn, h cng khng thc mc v nhng l do khc nhau khin mi ngi ng h yu sch ny. Mt ph n l gii cho s c mt ca mnh nh sau : Ti tham gia biu tnh v cc con trai ti ( cho chng khi phi thi hnh ngha v qun s trong vng chim ng). Ti th c lin quan g n vic ph n c mt ti y v ch ngha n quyn () hay mt ph n khc yu nhng ngi Palestine v h cng l nhng con ngi v c cuc sng nh chng ta. Ti khng quan tm n l do ti sao nhng ph n ny li c mt . L do l ti khng h t t ra cu hi y.12. Mt s khu hiu khc nhm i hi phi c nhng cuc thng tho v ha bnh hoc ng h cho ch trng hai quc gia hai dn tc thnh thong xut hin nhng ng vai tr th yu trong cc cuc phn khng s chim ng. Nhng ph n ny gy sc p cho trt t chnh tr - x hi v trt t gii : h chim qung trng, m li l chiu th su, lc mi ngi ba n ti cho ngy ngh sabbat (ND : ngy ngh trong o Do Thi, tng ng vi ngy ch nht), h hnh ng nh nhng ph n h hng v khng c tn gio. Khi thot ra khi vai tr truyn thng ca ph n Do Thi sng di s kim sot ca nhng ng chng, th vi thi v nhng i hi ca mnh, nhng ph n ny t li vn bn sc dn tc ca Do Thi t trn nn tng l s thng nht ca dn tc, lnh th v tn gio. Do ph n c yu cu nu ln kin ca mnh v cc vn ha bnh v an ninh vi t cch l nhng cng dn ngang hng vi nam gii ch khng phi nh ngi m hoc v ca chin s 13, h lm o ln trt t c an bi v h mun tr thnh mt lc lng nhng tc nhn chnh tr c lp. V mt ny, h khc vi nhng tp th cc b m m s phn khng ca nhng b ny c xem nh s m rng vai tr truyn thng ca ph n ra ngoi phm vi gia nh, ngay c khi h khng tun th nhng ranh gii gia khng gian ring t v cng cng tc ng ln chng trnh ngh s chnh tr ca cc quc gia. 4.2.2. Vn sng cn, khng nh chin u hay mong mun ha bnh ?

12

Helman, S. et Rapoport, T., Nhng ph n mc o en : s phn khng trt t Israel , trong Cahiers du Genre, n37, 2004, pp.193-221. 13 Helman, S. et Rapoport, T., sd, tr..215.

10

Bn tin Gii v X hi S 3 2011 S khng nh vi t cch l ph n trong mt x hi ang c chin tranh khng hon ton ng nhin v vic huy ng nhng ph n ny chng li s chim ng c lin quan, t nht l trong giai on u, n c mun c sng ha bnh trong x hi ca h hn l mt thc r rng v s p bc m ph n Palestine phi gnh chu. Tng t, nu nhng hot ng ca Mahsom Watch i lc gip cho vic bng qua cc cht kim sot c tnh nhn vn hn th nhng hot ng ny cng khng t co mt cch r rng s tn ti ca nhng cht kim sot ny. Khi lm cho nhng cht kim sot ny tr nn d chp nhn hn, th mi nguy l h s c c nhng iu kin t mnh vi phm v mt cch v thc s hnh ng i ngc li mc tiu l i hi chm dt chim ng. Mt khc, v ch gii hn vo mc tiu ny, h cng qun khng t cu hi v nhng vn nh : cc mi quan gia cc giai tng x hi gia ngi Do Thi (Juifs) v ngi Do Thi gc Rp, ngi Do Thi thuc cc gio phi spharade v ashknaze ; vn nh nc hp php ho nhng tro lu tn gio cc oan ; v mi quan h gia bo lc qun s, bo lc tn gio v bo lc chng li ph n, gia bo hnh gia nh v bo lc ni cng cng. Mt t chc khc l hi Beit Shalom (Nhng c gi ha bnh) c cc vn phng Jerusalem m ca tip nhn nhng ph n Palestine Israel, cho d h ch chim mt phn t ca tng s ph n. Hi ny t mun hp tc vi mt hi gm nhng ph n Palestine ng Jerusalem, Trung tm ph n Jerusalem (Jerusalem Center for women), trn c s lp trng n quyn, vi t cch l nhng nn nhn ca h thng gia trng ph quyn c xy dng trn nn tng tn gio, d l Hi gio, Do Thi gio hay Thin Cha gio, hay vi t cch l nn nhn chin tranh. iu ny l hin nhin i vi i vi ph n Palestine trong vng b chim ng, h khng c tip cn vi y t, gio dc, hoc c nh khi nh ca h b tn ph ; nhng nhng ph n ca hi Beit Shalom cho rng bn thn h cng c th mt tt c nu cuc chin ko di, lc ngn sch dnh u tin cho qun i cn gio dc l th yu, an ninh l u tin so vi vn quyn ca ph n trong chng trnh ngh s chnh tr ca lnh o. l cha k n ni au mt con ngoi chin trng v nhng tc ng ln trng thi tm thn ca c mt th h tr c gio dc bng bo lc. 4.2.3. Mt bo lc bt cn xng : chim ng l hip dm Nhng cuc i thoi s rt kh khn nu da trn nhng c s nh vy, v chng khng ch y n tnh bt cn xng trong tnh trng ca mi bn. i vi nhng ph n ca t
11

Bn tin Gii v X hi S 3 2011 chc Jerusalem Center for Women, khng th ni n s p bc c phn bit gii tnh m khng ni n xm chim thuc a nh l mt s hip dm : Theo quan im ca ti, nu cc v ln n hip dm th cc v cng phi ln n s xm chim lnh th v chnh n l mt s hip dm 14. Vn khng phi l khng tha nhn nhng hnh v bo lc i vi ph n hay xem l mt vn th yu, m l cn suy ngh v nhng phng thc hnh ng c quan tm n hon cnh c th l s chim ng. Phi c xt vi bo lc m cc n chin binh Israel nhm n n ng cng nh ph n nhng cht kim sot, th lm sao nhng ph n Palestine li c th thy ni nhng ph n trong cc phong tro chng chim ng nhng ngi bn gi ng hnh cng chia s hon cnh ca mnh ? i vi mt bn, s dn thn c ngha l tham gia chin u v l mt vn sng cn, cn vi bn kia, ng c li l tnh o c v mong mun ho bnh. Vic cng gn b vi n quyn khng a h v cng mt phe trn bn thng thuyt. Nhng hn ch ny a tr li vn chia r gia cc tng lp ph n m trit gia Rada Ivekovich nu ra : S l thuc ph bin ca ph n i vi nam gii khng xo nho thc trng l c s chia r gia ph n vi nhau v h khng l mt khi chnh tr thun nht (). H tht s b chia r bi tng lp x hi, ng cp, chng tc, dn tc. S chia r gia ph n thnh nhng thnh phn dn tc hay thnh phn gii tnh l mt phn ca h thng nam gii thng tr v l cng c chin lc tinh vi, v n bo m s chng li mi phn khng c yu t gii ca ph n 15. 4.2.4. Hiu bit ngi khc l iu tin quyt ca i thoi S vt qua ranh gii chia r ph n ca hai nc Israel v Palestine trc ht i hi ph n Israel phi tha nhn thc trng chim ng v nhng tc ng ca n i vi ph n Palestine. iu cng c ngha l thng qua s hiu bit ngi khc. Ph n Israel mong ch ph n Palestine hiu rng s dn thn ca h cho ho bnh l v cng kh khn trong bi cnh mt x hi ang sng trong ni s mt con trong chin tranh hay trong nhng cuc m st cm t ; rng h au kh bit chng no v ang thuc v dn tc ca nhng k i chim ng. Nhng ph n Palestine th ang ch i ph n Israel chuyn thng ip nhng yu sch v cng bng v chm dt chim ng cho dn chng v lnh o Israel.

14

Nashashibi, R., Bo lc chng li ph n: s tng ng gia chim ng v hip dm . Trng hp Palestine ,The case of the Palestinian people, Palestinian conseling center, Jerusalem, 2004, xut bn bng ting Rp v ting Anh trn www.pcc-jer.org 15 Ivekovic,R., Gii tnh ca quc gia , Paris, Nxb Lo Scheer, [Tiu lun/ Khng v Khng], 2003, tr. 112-113.

12

Bn tin Gii v X hi S 3 2011 Chnh nhng gp g thng ngy ca ph n hai pha s xo dn i nhng tr ngi ca s hp tc gia hai bn cho mt mc tiu chung, trong lng nhng phong tro ph n hay nhng phong tro hn hp chng hn nh phong tro Nhng ngi v chnh ph chng li bc tng qui t nam n thanh nin Israel, phn ln tui t 20 n 30, t nm 2003 h lm vic st cnh vi cc u ban nhn dn cc lng thn Palestine. Tng t, hi nhng gia nh tang cho ho bnh ni kt nhng gia nh Israel v Palestine. Mt trong nhng ngi sng lp t chc ny v pha Israel l b Nurit Peled, mt gio s i hc Israel c mt ngi con gi b git trong mt cuc m st khng b. Trong bi din vn ca b nhn k nim 20 nm t chc Nhng ph n mc o en , b tn thn hnh ng ca nhng trong t chc ny v bn thn hnh ng l s chi b nn gio dc k th chng tc v s u c lin tc v c h thng tr no trng hc,trong truyn thng v trong nhng pht biu ca nhng ngi i din cho nhn dn 16. Mt khc, b vch r nhng b m Israel hm nay n mnh ng sau vai tr ngi m anh hng v au kh khng mun tha nhn rng nhng k git tr em, tn ph nh ca, ph b vn cy liu, b cht c vo ging nc chnh l nhng a con trai, con gi tuyt vi ca h ch khng phi ai khc , nhng a con c gio dc trong nhiu nm ni y, trong nh trng ca th hn v k th chng tc . Vi nhng li pht biu y, b t li vn v mi lin h ca mnh vi mt cng ng, mt dn tc c nh ngha l dn tc hp hi v k th chng tc i vi K khc, k th, dn tc Rp m h cn tiu dit : Ch chng ta ca ti bao gm tt c nhng ngi sn sng chin u bo ton tnh mng v cu cho con ci khi cht. l nhng b m ng cha khng h thy c an i trc ci cht ca nhng a tr khc . 5. NHNG NH N QUYN V HA BNH 5.1. Tin n vic gii quyt xung t 5.1.1. Nhng ph n ng h thng lng

16

Peled-Elhanan, N., quc gia Israel, ngi m Do Thi ang bin mt , pht biu ngy 28/12/2007 qung trng Paris,, Jrusalem, v c Alternative Information Center in Jerusalem ng li trong www.alternativenews.org. N tc gi l thnh vin sng lp t chc Nhng gia nh tang v ha bnh, v l gio s i hc. par the (traduit en franais par Bruno Adjignon). Lauteure est la fondatrice de lAssociation des Familles Endeuilles pour la Paix, galement Professeure dUniversit. Sau ci cht ca con gi Smadar , b git lc 13 tui trong mt cuc tn cng khng b cm t nm 1997 Jrusalem, b tr thnh ngi c ting ni ph phn cng khai chnh sch chim ng ca Israel v di Gaza v Cisjordanie . Hai ngi con trai ca b hat ng rt tch cc trong cc phong tro ha bnh ca Refuzniks nhng ngi u tranh cho ha bnh , mt phong tro mi ca cu chin binh Israel v Palestine.et de Combattants pour la paix, un nouveau mouvement d'ex-combattants israliens et palestiniens.

13

Bn tin Gii v X hi S 3 2011 Mt khi ngi ph n ca mt bn c tha nhn th c kh nng giao dch c vi nhng ph n ca pha bn kia (i phng) cng tm mt ting ni chung hng n n ha bnh v dn ch cho mi ngi, nam cng nh n, xut pht t mt kinh nghim chung l kinh nghim ca nhng ph n b tri buc trong cc mi quan h thng tr / b tr do chnh cng ng ca h p t. Cng nhau hp lc th nhng ph n ny c ting ni c trng lng trong vic gii quyt xung t cho d s tham gia ca h vo qu trnh thng lng vn cn l hy hu do ph n ch c mt a v th yu trong hu ht cc cng ng x hi trn th gii. May thay li l ngha ca ngh quyt 1325 ca Hi ng Bo An Lin Hip Quc v ph n, , ha bnh v an ninh c thng qua vo thng 10 nm 2000 v y ban v quyn ca ph n ca Quc hi Lin minh chu u d kin rng ph n s l mt b phn tham gia cc cuc thng thuyt. cng l mc tiu cho nm 2005 ca y ban Ph n quc t v mt nn ha bnh cng bng v bn vng cho Israel v Palestine (IWC), y ban ny mun tham gia mt cch bnh ng vi nam gii vo vic phng nga v tm gii php cho cc cuc xung t cng nh cng c ha bnh. Cng vic ca y ban ny c thc hin trong nhng iu kin v cng kh khn. Cc thnh vin thng phi gp nhau nc ngoi v ph n Palestine khng c php n Jrusalem. Nhng i vi Samia Bamieh, mt trong nhng sng lp vin ca y ban, th vai tr ca y ban l thit yu : n lc phi c mt mc tiu chnh tr chung huy ng mi ngi t c hai pha. Cng n lc ph n chng ta phi trc tip ngi vo bn thng thuyt v nhng quan im ca ph n phi thc s c ch trng : ngi ta ni v nc hay v vn bin gii, th ph n u lin quan .17. Tm quan trng ca y ban ny xut pht t ch l y ban khng phi l mt nhm i thoi m y ban c nhng tuyn b do tt c ph n tham gia xy dng nn, h c cng ting ni v gi nhng thng ip ca mnh cng lc cho c hai cng ng Israel v Palestine. Vi hnh ng ny, h khng ch gii hn vo nhng hnh ng phn khng trong im lng, bi v h tin rng ch c cch u t vo lnh vc chnh tr mi thc y c tin trnh ha bnh v nh vy s tin n bnh ng, s ha hp v cng bng trong x hi Israel cng nh Palestine. Nhng y cng vy, con ng cn di, v khng phi ch cn m ra ra mt
17

Bamieh, S. Ph n chng li quyn lc qun s , Tp ch ca BDIC, Thng 9/ 2008, tr.6 v 7.

14

Bn tin Gii v X hi S 3 2011 cuc i thoi cng khai gia hai nhm l , nu tt c cc ting ni khng c kh nng ln ting v c lng nghe mt cch bnh ng v nht l nu trc khng thc hin vic tha nhn nhng bt cng phm phi. 5.1.2. Ph n dn thn vi t cch l ch th iu gn kt nhng ph n ny trc ht s nhn thc v kh nng tn ph ca mi hnh thc bo lc i vi x hi. Ngoi ra cn c l h c th cng nhau thay i vn mnh ca bn thn h thng qua vic tc ng ln x hi v tng lp lnh o. T , trong khi u tranh cho ha bnh, h cng u tranh cho quyn c sng nh nhng ch th ton vn. Nhng ngi m Algrie hiu iu khi h quyt nh chng li Nh nc bng cch cng nhau, nhng b m c con mt tch v nhng b m nn nhn ca khng b, yu cu s tht v cng bng cho con ca h. Tin trnh tng t cng din ra vi y ban nhng b m binh s Nga, thnh lp nm 1989 t co nhng s i x ti t v nhng hnh vi ti c m nn nhn l nhng thanh nin trong qun ng. Nm 1944, h khi ng mt mt hot ng ng h ha bnh v i hi s tht v nhng ngi con cht trn chin trng hay mt tch Tchetchenia v ng h nhng ngi lnh t chi i phc v Tchetchenia. Mt nm sau, h trc tip lin lc vi chnh ph lu vong Techetchenia Lun n v bt u cc cuc thng thuyt, v vo thng hai nm 2005 h i n kt qu l ra mt vn bn chung ln n nhng vi phm quyn con ngi v nhng hnh ng khng b. 5.2. o c bt bo ng ca nhng ngi theo n quyn 5.2.1. Khng sinh con cho chin tranh Mt cch trit hn, ph n Colombia tin hnh nhng hot ng trong thp nin 1990. Con ng ha bnh ca ph n cho cuc thng thuyt chnh tr v xung t c mc tiu thng thuyt chm dt xung t Colombia bng cch lm r hn nhng tc hi ca chin tranh i vi ph n. Nhng ngi lnh o ca t chc Con ng tuyn b v ha bnh, chng qun s v mun xy dng mt o c bt bo ng da trn nhng nguyn tc cng bng, bnh ng, t ch, t do v tha nhn ngi khc. H ku gi phi qun s ha i sng dn s d bt c chuyn g xy ra, ngay c vi l do u tranh chng ch ngha t bn. S chn la l mt phong tro ph n c c s lp lun vng chc c v mt chnh tr ln l thuyt. Vn khng phi l loi tr nam gii m l loi tr cch xy dng phong
15

Bn tin Gii v X hi S 3 2011 tro u tranh da trn nhng quan nim gia trng ca nam gii, ngc li vi nhiu phong tro khc chp nhn c nam ln n. H dng mt chin lc nhanh chng bin thnh mt khu hiu : Chng ti khng sinh con trai cng khng sinh con gi cho chin tranh. T chi sinh con cho chin tranh. T chi c bn tnh l nhng ngi n ng cm v kh : Nu mun, ph n chng ti c th chm dt chin tranh. Cho d v kh c sc mnh. n gin l chng ti c th t chi c quan h tnh dc vi nhng ngi ng ng c trang b v kh, chng ti t chi sinh con cho h 18. Mt cuc tun hnh khc vo thng nm nm 2000 qui t ph n ca Libria, Sierra Leone v Guine. H tun hnh v cng nhau cu nguyn t nh th hoc thnh ng Hi gio v tp trung li mt vng bin gii gia ba nc chng li vic bun lu ma ty, kim cng v v kh tc hi n ba nc, vi quan im vt ln trn li ch quc gia. H cng nhau thnh lp nhng nhm can thip nhm n nhng c quan cao nht ca chnh ph, vi t cch l ph n, sc mnh ca h n t s on kt. Cng lc, h i thc t trong vng hng dn ph n theo di v phng chng nhng hot ng vn chuyn v kh v ma ty : Ha bnh bt u t trong nh. Chng ti c nng lc ha gii x hi . Nhng lp trng ny hon ton nu r khi nim s lin tc ca bo lc m Cynthia Cockburn nu ra. Tc gi ny cho rng khng th tch ri bo lc chin tranh vi nhng bo lc trc v sau chin tranh v bo lc ny c ngun gc t trong gia nh l ni lan truyn bo lc qua ph n trong mt nn vn ha nam gii thng tr. 5.2.2. Chin tranh gia cc nn vn minh, gia cc giai tng x hi, gia hai gii tnh Trong bi cnh ny, ph n ly trch nhim, trc tin l trong gia nh, sau l trong x hi, ng v pha i lp trc nhng p t ca quc gia hay ca cng ng. chnh l phng hng ca tp th Code Pink19 t nm 2002 qui t nhng ph n M t chi gi im lng trc nhng ni au ca nhiu tr em v ph n trong cc cuc chin do chnh ph nc h tin hnh Irak hay Afghanistan, h t co nhng chi tiu khng l cho trang b v kh ca M, gy thit thi cho ngn sch xy dng trng hc hay bnh vin, h ln ting bo ng v nh hng ca chin tranh i vi th h tr ca c hai pha, h nhc li tnh trng ca thanh nin M tham chin Vit Nam. Nhng thanh nin ny ra i vi lng hng hi v nim tin ngy th sau tr v M m chm trong a ngc ca ma ty v bo
18 19

Cockburn, C., sd, tr..21 : Xem trang web www.codepink4peace.org v Cockburn, C., sd, tr.64

16

Bn tin Gii v X hi S 3 2011 lc. i vi nhng ph n M trong phong tro ny, mt cch tip cn cc cuc xung t theo quan im n quyn khng th tch ri vi s phn tch chng k th chng tc v phn tch giai tng x hi, nht l khi tham chiu nhng k hng li thc s t chin tranh nh cc tp on du kh, bun bn v kh, tp on xy dng ti thit t nc b tn ph. cng l ngha ca cuc tun hnh th gii ca ph n m hin chng c thng qua Kigali (Rwanda) ngy 10 thng 12 nm 2004, hin chng ny tuyn b rng nhng h thng ny tng cng ln nhau. Nhng h thng ny mc r su v lin kt vi s k th chng tc, phn bit i x trn c s gii tnh, k th ph n, k th ngi nc ngoi, ch ngha thc dn, nn n l, cng vic kh sai. Nhng h thng ny dn ng cho nhng nhm tn gio cc oan ngn cn n gii v nam gii tr thnh nhng con ngi t do. Nhng h thng ny sn sinh ra ngho i, s loi tr, vi phm quyn con ngi, c bit l quyn ca ph n, v a nhn loi n tnh trng him nguy 6. LI KT Bi cnh khc nhau, mc huy ng v thc cng vy ; mt s ph n hnh ng trong khng gian quen thuc hng ngy, nhng ph n khc li hnh ng trong bi cnh ton cu ha ; nhng iu lin kt tt c nhng ph n ny li l h t chi vai tr truyn thng ca h v tn cng vo mi hnh thc p bc , d l quc gia, dn tc, x hi hay kinh t , v h mun thot ra khi ci khung p t cho h. Trong mt din tin khng phi do t nhin m do kinh nghim b p bc m h c c nh gio dc v nh cc mi quan h x hi, h thc rng ng trc bo lc ca cc nhm v trang cng nh ca s n p ca chnh ph, h cn phi tm mt li p khc. H th nghim vic t do la chn v quyt nh v phc ha mt cch v thc nhng con ng cho mt nn vn ha mi, mt nn vn ha khng ch hi lng vi vic nh ngha cc quyn ca mi ngi, nam v n, m n cn vt ra ngoi bin gii ang ngn cch cc quc gia, cc cng ng, nam gii v n gii, v nn vn ha y gn cc cuc u tranh n quyn vo khun kh ca s t chi mt th gii do nam gii thng tr v iu khin c xc nh l h thng n p n gii.
20

20

Hin chng th gii ca ph n cho nhn loi, 10/ 12/ 2004, Kigali, www.marchemondialedesfemmes.org

17

Anda mungkin juga menyukai