TAJUK:

APLIKASI LITERASI
MAKLUMAT MELALUI PSS
DALAM P&P
 Pada Akhir Bengkel Anda
Akan Dapat 3 Perkara Asas:

 APA ITU MAKLUMAT

 APA ITU LITERASI MAKLUMAT

 APLIKASINYA
 APA ITU
MAKLUMAT ?
 DEFINISI MAKLUMAT
 KAMUS DEWAN; maklumat adalah
satu pengetahuan.
 KAMUS UTUSAN; maklumat ialah
laporan,siaran,kenyataan,keterangan
,butir-butir dan pengetahuan.
 OXFORD DIC. ; apa yang diketahui
seseorang dan apa yang diberitahu
kepada seseorang.
 MAKLUMAT ialah data,
bahan, pengetahuan dan
kebijaksanaan.
MAKLUMAT juga adalah
data yang tersusun
dalam satu struktur
tertentu yang
mempunyai makna
 CIRI-CIRI MAKLUMAT
 RELEVAN
 BOLEH DIPERCAYAI

 BOLEH DIFAHAMI

 LENGKAP

 TEPAT PADA MASANYA

 MENGURANGKAN KETIDAKPASTIAN.
 BUKAN MAKLUMAT
SEKIRANYA;
 LAMA ATAUPUN KETINGGALAN
 TERLALU BANYAK
 TIDAK JELAS
 TIDAK LENGKAP
 BUKAN DALAM FORMAT YANG
DIPERLUKAN
 ORGANISASI YANG
MENGURUS MAKLUMAT
 PERPUSTAKAAN

 ARKIB

 MUZIUM

 GALERI SENI

 INTERNET
 APA ITU
LITERASI MAKLUMAT ?
 KONSEP LITERASI
MAKLUMAT
 Diperkenalkan pada pertengahan
tahun 1980-an oleh AMERICAN
LIBRARY ASSOCIATION (ALA)
 Di Amerika Syarikat pencarian
maklumat dicipta oleh Michael
B.Eisenberg dan Robert Berkowitz
pada tahu 1987 yang dinamakan Big
Six Skills atau Enam Kemahiran
Utama .
 Definisi Literasi
Mempunyai
pengetahuan yang
secukupnya untuk
menggunakan
sesuatu.
 Literasi Maklumat adalah
1. Suatu kemahiran yang
digunakan apabila maklumat
tertentu diperlukan,
2.Kebolehan mencari dan
memperoleh maklumat dalam
apa jua format
3. Menggunakan maklumat
tersebut secara aktif
menurut: Anthony Robins
dalam bukunya The Unlimited
Power, “Information is power,
action is absolute power”.
 Definasi Literasi
Maklumat (Information
Literacy)
“…as those skills
concerned with the
acquiring of knowledge
from a variety of sources
and the ability to access
and apply the
information gained”
Pat Avann(1985)
 The ability to access,
evaluate and use
information from a variety
of sources.

Christina A.Doyle(1992)
Literasi Maklumat juga
boleh didefinisikan
sebagai keupayaan
untuk :
mengekses dan menilai
maklumat bagi membuat
pemilihan dan
menyelesaikan
permasalahan secara
efektif.
 Dalam Islam itu sendiri mengatakan
carilah ilmu, tuntutlah ilmu, hayatilah
ilmu, gunakanlah ilmu, sebarkanlah
ilmu, gunakan ilmu untuk merubah
masyarakat kepada yang lebih baik dan
ilmu sebagai alat untuk mendekatkan
diri kepada Allah. Memandangkan
kemahiran ini adalah lanjutan dan
perkembangan kepada kemahiran
penggunaan dan pengurusan
perpustakaan secara berkesan,
tanggungjawab memperkembangkan
literasi maklumat di sekolah ia adalah
tanggungjawab bersama guru
penyelaras pusat sumber, guru-guru
mata pelajaran dan juga agensi-agensi
luar.
 Dahulu…
Murid
Murid
Murid

Murid Murid

GURU

Murid
Murid Murid
Murid
 Sekarang…
Radio
Internet
TVP
TVP

MURID
PSS

Buku

Murid
 APLIKASI
LITERASI MAKLUMAT
 Ciri-Ciri Kemahiran
Maklumat
Mengutamakan:
 Kemahiran perpustakaan, belajar,
berkomunikasi dan kemahiran
hidup

 Penggunaan sumber maklumat

bercetak, tidak bercetak dan
elektronik

 Mementingkan konsep ‘Resourse

Base Learning’
 Kemahiran Maklumat
merangkumi:
A. Kemahiran Perpustakaan
kecekapan menggunakan PSS :
 Lokasi bahan
 Sistem katalog
 Susunan buku,majalah,akhbar dll
 Bahagian buku,glosari,indeks dll
 Menggunakan bahan rujukan asas
 Membuat rujukan dan bibliografi
 Mengakses dan menggunakan
internet
 Kemahiran Maklumat
merangkumi:
B. Kemahiran Belajar yang terkandung di
dalamnya kemahiran:
 Berfikir
 Membaca
 Mendengar
 Melihat
 Mencatat nota
 Mengorganisasi dan menyampaikan
maklumat secara betul
 Membuat renungan dan rumusan
 Kemahiran Maklumat
merangkumi:
C. Kemahiran Komunikasi iaitu
kemahiran untuk:
 Bertanya
 Menemuramah
 Memberi pendapat
 Berbahas
 Memberikan ucapan
 Menyampaikan laporan
 Kemahiran Maklumat
merangkumi:
D. Kemahiran Hidup yang
melibatkan kecekapan:
 Mengurus masa

 Mengurus diri

 Berinteraksi dan etika

 Pembelajaran sepanjang hayat

SEKTOR PERKHIDMATAN SUMBER PENDIDIKAN

PENGENALAN
Model pengajaran Michael Eisenberg
dan Bob Berkowitz (1998)
• Model Enam Kemahiran Utama
(The Big 6 skills information
problem-solving approach to
library and information skills
instruction) – cara menyelesaikan
masalah yang berkaitan dengan
kemahiran maklumat
ENAM KEMAHIRAN UTAMA
1. Menentukan
2. Mencari

3. Memilih

4. Menggunakan / Menguruskan
5. Menyampaikan
6. Menilai Kembali
 Ringkasan 6 langkah
untuk Pelajar
Langkah 1 – Menentukan

Apa yang perlu saya ketahui dengan

secara tepat?

Apakah yang sudah saya tahu?

Apakah yang akan saya buat dengan

maklumat?
 Ringkasan 6 langkah
untuk Pelajar
Langkah 2 - Mencari

Di mana saya boleh mendapat

maklumat?
 Ringkasan 6 langkah
untuk Pelajar
Langkah 3 - Mengguna

Apakah maklumat yang perlu saya

ketahui?
 Ringkasan 6 langkah
untuk Pelajar
Langkah 4 - Mencatat

Apakah maklumat yang perlu saya

catatkan?

Bagaimana memilih dan

mencatatnya?
 Ringkasan 6 langkah
untuk Pelajar
Langkah 5 - Melapor

Apa yang diperlukan untuk

mendapat maklumat secara
sistematis dan
mempersembahkannya dengan
baik?
 Ringkasan 6 langkah
untuk Pelajar
Langkah 6 - Menilai

Proses/pembinaanya?
Hasil terakhir?
Puas hati?
 RINGKASAN 6 LANGKAH
UNTUK GURU
Langkah 1 - Menentukan
Apakah sebenarnya yang saya harapkan
mereka cari?
 Apa yang saya harap mereka
persembahkan?
 Adakah saya akan memberi mereka
peluang membuat pilihan?
 Adakah saya memberi mereka peluang
untuk berbincang tentang apa yang
mereka telah ketahui?
 RINGKASAN 6 LANGKAH
UNTUK GURU

 Adakah mereka mempunyai kemahiran

yang diperlukan untuk mencari dan
menggunakan maklumat tersebut?
 Bagaimana saya boleh membantu?
 Adakah mereka sudah bersedia untuk
memulakan kerja?
 RINGKASAN 6 LANGKAH
UNTUK GURU
Langkah 2 - Mencari
Di mana boleh mereka mencari
maklumat?
 Adakah sumbernya mencukupi?
 Adakah sumber yang ada mengikut
tahap kebolehan mereka?
 Bolehkah mereka mengesan sumber
yang ada?
RINGKASAN 6 LANGKAH
UNTUK GURU
Langkah 3 - Mengguna
Bolehkah mereka menggunakan
pelbagai
bahan untuk mendapat maklumat
yang
sesuai bagi keperluan projek?
 Bolehkah mereka menggunakan
kemahiran “skimming”,”scanning”
dan kemahiran-kemahiran yang lain?
RINGKASAN 6 LANGKAH
UNTUK GURU
Langkah 3 - Mengguna
Bolehkah mereka menggunakan
pelbagai
bahan untuk mendapat maklumat
yang
sesuai bagi keperluan projek?
 Bolehkah mereka menggunakan
kemahiran “skimming”,”scanning”
dan kemahiran-kemahiran yang lain?
RINGKASAN 6 LANGKAH
UNTUK GURU
Langkah 4 – Mencatat

 Bolehkah mereka membuat

pilihan untuk mencatat nota
daripada maklumat yang
diperolehi?

 Adakah mereka mempunyai

kemahiran mencatat nota?
RINGKASAN 6 LANGKAH
UNTUK GURU
Langkah 5 - Melapor
Adakah mereka berkebolehan
menganalisis dan mengumpul
maklumat
itu daripada pelbagai sumber untuk
dipersembahkan dalam beberapa
bentuk
dan cara, yang menarik dan
berkesan?
RINGKASAN 6 LANGKAH
UNTUK GURU
Langkah 6 - Menilai
 Adakah mereka diberi peluang menilai
pencapaiannya sebagai penyelidik
mengikut proses kemahiran
maklumat?

 Adakah hasil kerja pelajar dinilai

berdasarkan pembelajaran yang
dilalui?
Manusia mengingati:

10% - dibaca
20% - didengari
30% - dilihat
40% - didengari dan dilihat
> 70% - dilakukan
SEKTOR PERKHIDMATAN SUMBER PENDIDIKAN

PENGENALAN
PERPUSTAKAAN SEKOLAH

Bahan pengajaran dan Perkhidmatan perpustakaan

pembelajaran dan maklumat

BUDAYA
MEMBACA

PEKERJA DAN PEMIMPIN BERJAYA

SEKTOR PERKHIDMATAN SUMBER PENDIDIKAN

SKOP
 Pemasalahan
 Konsep

 Rasional

 Kemahiran Maklumat

 Punca Sumber Pencarian

 Program Kemahiran Maklumat di

PSS
SEKTOR PERKHIDMATAN SUMBER PENDIDIKAN

SKOP
 Meningkatkan PSS melalui P&P
 Aktiviti-Aktiviti menggalakkan
penggunaan PSS
 Aktiviti galakkan lain

 Kesimpulan dan Penutup

 Sesi soalan dan jawapan

SEKTOR PERKHIDMATAN SUMBER PENDIDIKAN

PEMASALAHAN
 Buta Maklumat (Information Illiterate)
 Tidak suka membaca
 Tidak tahu mengakses maklumat

 PSS perlu ada objektif dan matlamat

untuk:
 Membantu pelajar
 Membantu guru-guru
 Menyokong konsep sekolah bestari
 Memberi kemahiran perpustakaan
 Memberi kemahiran IT
 Memupuk tabiat membaca
SEKTOR PERKHIDMATAN SUMBER PENDIDIKAN

Learning &
Bilik educational
technology
centre

Menyediakan
koleksi bahan
Institusi
dan
pasif
pembacaan
SEKTOR PERKHIDMATAN SUMBER PENDIDIKAN

Era IT

Agen mengubah
rakyat ke arah
celik maklumat
dan ilmu
pengetahuan
SEKTOR PERKHIDMATAN SUMBER PENDIDIKAN

INDIVIDU YANG KAYA MAKLUMAT

Membina ilmu agama

Berkomunikasi
Berbahas
Bertutur dengan lancar
Membuat bandingan
Meramal
Berfikir secara kritikal
Memberi pelbagai contoh
SEKTOR PERKHIDMATAN SUMBER PENDIDIKAN

INDIVIDU YANG KAYA MAKLUMAT

Memberi contoh terkini

Membuat keputusan
Menjadi bebas
Berani bercakap
Berani menghadapi apa-apa situasi,
topik dan krisis
Percaya diri sendiri
Tidak hipokrit
Berfikiran terbuka
SEKTOR PERKHIDMATAN SUMBER PENDIDIKAN

KEMAHIRAN MAKLUMAT

Siapakah yang perlu memainkan

peranan utama untuk mengatasi
masalah buta literasi maklumat ?

SEKOLAH ATAU IPT

SEKTOR PERKHIDMATAN SUMBER PENDIDIKAN

Kemahiran maklumat
 Kemahiran yang diperlukan untuk
menghadapi dunia berasaskan
maklumat.

 Kemahiran yang dimaksudkan adalah

kemahiran yang membolehkan
seseorang mengakses, menilai dan
menggunakan maklumat dari sumber
yang berbagai untuk memenuhi
keperluan maklumat.
SEKTOR PERKHIDMATAN SUMBER PENDIDIKAN

KOMPONEN MODEL LITERASI MAKLUMAT

 Proses pemikiran pencari

maklumat: kenapa maklumat
diperlukan?
 Proses penyelidikan: menentukan
keperluan maklumat
 Strategi pencarian: kaedah yang
akan digunakan untuk mendapat
maklumat.
SEKTOR PERKHIDMATAN SUMBER PENDIDIKAN

KOMPONEN
KEMAHIRAN
 Kitaran maklumat: penghasilan,
penyebaran, perolehan,
pemerosesan, penyimpanan dan
penggunaan.

 Penilaian maklumat: kewibawaan,

kesahihan, kejituan, kesesuaian.

 Menganalisis & mengsintesis

maklumat

 Pengolahan dan penyampaian

SEKTOR PERKHIDMATAN SUMBER PENDIDIKAN

ELEMEN DALAM BUDAYA KEMAHIRAN

MAKLUMAT

inovatif

organisasi

bercetak
individu Budaya
o
maklumat

keusahawan kreatif
Sumber elektronik
SEKTOR PERKHIDMATAN SUMBER PENDIDIKAN

Program Kemahiran Maklumat di

PSS
 Memperkenalkan kemahiran maklumat
 Memberi kemahiran maklumat
 Mempertingkatkan kemahiran maklumat
 Menyediakan program kemahiran tambahan
 Perkhidmatan secara individu di meja
maklumat
 Orientasi untuk pelajar baru
 Arahan bibliografik penggunaan PSS dan alat-
alat bibliografik
 Klinik maklumat
 Program “outreach”
SEKTOR PERKHIDMATAN SUMBER PENDIDIKAN

Langkah-langkah meningkatkan
PSS melalui proses P&P
1. Dasar yang menyeluruh
2. Pelajar dan guru dilatih
menggunakan PSS dalam P&P
3. Latihan penggunaan PSS
4. Program kesedaran
5. Merancang menggunakan PSS
dalam semua matapelajaran
6. Merancang program
menggalakkan penggunaan PSS
SEKTOR PERKHIDMATAN SUMBER PENDIDIKAN

Peranan Penyelaras PSS

 Pengurus dan
pengelola bahan
sumber
 Pakar dalam
pengurusan
maklumat
SEKTOR PERKHIDMATAN SUMBER PENDIDIKAN

Senario PSS Abad 21

Laporan tahunan
Guru Geografi
Peta Dunia
Laser disc
Memo

Pelajar Tingkatan 4 Penyelaras PSS

CD-ROM
Pusat Sumber Sekolah
Internet
Buku
Pita Video
SEKTOR PERKHIDMATAN SUMBER PENDIDIKAN

Bahan bercetak & bahan

pandang dengar
digabungkan dengan
sumber berasaskan
komputer
SEKTOR PERKHIDMATAN SUMBER PENDIDIKAN

AKTIVITI-AKTIVITI MENGGALAKKAN
PENGGUNAAN PSS

1. Penyediaan prasarana

 Pondok bacaan
 Taman bacaan
 Laluan ilmu
 Sudut-sudut ilmu
 Laman bicara/pidato
SEKTOR PERKHIDMATAN SUMBER PENDIDIKAN

AKTIVITI-AKTIVITI MENGGALAKKAN
PENGGUNAAN PSS

2. Aktiviti menggalakkan
penggunaan koleksi bahan
bercetak

 Aktiviti promosi melalui pameran

 Aktiviti peminjaman dan
pemulangan
 Program banci bacaan
SEKTOR PERKHIDMATAN SUMBER PENDIDIKAN

AKTIVITI GALAKKAN LAIN

o Mengadakan program mingguan

o Mengadakan Minggu PSS
o Aktiviti “sumber hunt”
o Menukar bahan bacaan kepada
bentuk grafik
o Mengadakan ceramah yang menarik
o Mencipta lagu dan puisi akademik
SEKTOR PERKHIDMATAN SUMBER PENDIDIKAN

AKTIVITI GALAKKAN LAIN

o Bengkel kemahiran membaca dan

mencari maklumat
o Bengkel kemahiran rujukan
o Bengkel kemahiran perpustakaan
o Bengkel penghasilan bahan
o Aktiviti syarahan, pidato, bahas,
diskusi dan lain-lain
SEKTOR PERKHIDMATAN SUMBER PENDIDIKAN

KESIMPULAN
Peranan PSS telah berubah
 Ia mesti menjadi pusat maklumat
 Nadi rangkaian maklumat sesebuah
sekolah
 Menyediakan akses kepada pelbagai
sumber pengajaran dan pembelajaran
 Membantu pelajar menjadi pembelajar
sepanjang hayat (life-long learner)
 PSS yang berkesan dapat
memperkukuhkan pengajaran dan
pembelajaran
 Khidmat sempurna dalam kemahiran
“Dalam organisasi sekarang,
setiap daripada kita perlu
bertanggungjawab
memperoleh maklumat kerana
maklumat adalah peralatan
utama bagi melakukan segala-
galanya. Namun yang lebih
penting lagi adalah kita perlu
tahu menggunakan maklumat
tetapi sangat sedikit antara
kita yang celik maklumat.”
-Peter
Drucker-