KEBUDAYAAN

DISEDIAKAN OLEH:
MUHD ADIP BIN ZAINALDIN
MUHD SYAFIQ B MAJID
MUHD NUR HAFIZU ADHA B SHAMDDIN
THE NOR IDAYU BT ABD GHAFAR
NURUL ATIKAH BT AZAHARI
Definisi
• Menurut kamus, kebudayaan
didefinisikan sebagai satu cara
kehidupan. Dalam bahasa Inggris,
kebudayaan disebut culture, yang
berasal dari kata Latin Colere, iaitu
mengolah atau mengerjakan. Boleh
diertikan juga sebagai mengolah
tanah atau bertani. Kata culture juga
ada kala diterjemahkan sebagai
"kultur" dalam bahasa Indonesia.
Pendapat Tokoh

• Prof. Dr. Koentjaraningrat dalam

bukunya Pengantar Antropoloji
menyatakan bahawa kata
kebudayaan berasal daripada
kata Sanskrit buddhayah iaitu
bentuk jamak dari buddhi yang
bererti ”budi” atau ”akal”.
• Ralph L. Beals dan Harry Hoijer
dalam bukunya An Introduction
to Anthropology menyatakan
bahawa konsep kebudayaan
ialah mengenalpasti kelakuan
yang biasa dipraktikkan,
diperolehi melalui
pembelajaran oleh sesuatu
kumpulan masyarakat.
• Prof. Kroeber dan Kluckhohn dalam
bukunya Culture : A Critical Review
of Concept and Definition telah
mengkaji 160 definisi kebudayaan
dan mendapati kebanyakannya
berbeza-beza berdasrkan kepada
disiplin pengkaji itu. Kalau pengkaji
itu terdiri daripada ahli ekonomi,
mereka menitikberatkan unsur
ekonomi, begitulah seterusnya.
• Edward B. Taylor dalam bukunya
Primitive Culture, kebudataan ialah
satu keseluruhan sistem yang
kompleks, di dalamnya terkandung
unsure-unsur pengetahuan,
kepercayaan, seni, moral, undang-
undang, adapt istiadat dan yang
sehubungan dengannya. Semua
gejala ini dipraktikkan oleh sesuatu
masyarakat secara turun-temurun
• Lucy Mair dalam bukunya An
Introduction to Social
Anthropology menyatakan
bahawa kebudayaan ialah
milik bersama sesuatu
masyarakat yang mempunyai
tradisi yang sama.
 Ciri-ciri Kebudayaan
• Perkaitan antara wujudnya masyarakat
dengan wujudnya kebudayaan.
Kebudayaan tidak wujud sekiranya
tidak ada masyarakat, kerana
kebudayaan meliputi seluruh sistem
dan aktiviti kehidupan sesuatu
masyrakat.
• Kebudayaan bersifat dinamik.
• Kebudayaan yang diwarisi dan
diperturunkan dari generasi ke
generasi
HUBU NGAN AN TARA
KEB UDAYAAN ,
MASY ARA KAT, DAN
PEN DIDI KAN
• Kebudayaan berkait rapat dengan
masyarakat dan pendidikan.
• Tanpa pendidikan, budaya tidak
dapat dimiliki dan tanpa pendidikan
juga masyarakat juga mungkin tidak
akan wujud.
• Pendidikan membentuk
keperibadian, keperibadian itu
sesuai dengan kebudayaan yang
wujud .
PE RKE MB ANGA
N KEB UDAYAA N
DI MA LAYSIA
ZAMA N MA SYAR AKAT
MELA YU ANIMIS ME
• Amat sukar untuk dikaji kerana bukti
dan kesannya hanya dapat dikesan
berdasarkan kepada hasil sastera
lisan.
• Perkembangan budaya zaman ini
dilihat dari skop:
 Politik
 Integrasi masyarakat
 Pendidikan
 Adat istiadat
Politik

• Ketua mereka terdiri daripada orang

tua yang dah berumur kerana
mempercayai golongan ini banyak
pengalaman dan pengetahuan.
• ”Ketua” berasal daripada ”tua”,
morfem “ke” hanya sebagai imbuhan
dalam perkataan “ketua” iaitu
merujuk kepada seseorang yang
menjadi pemimpin.
Contoh:
• Ketua itu boleh jadi ayah atau
datuk kepada keluarga asas .
• Pemimpin masyarakat rumah
panjang di Sarawak dikenali
sebagai ”Tuai” .
• Peranan ketua adalah menjadi
pemimpin dalam satu kelompok
yang kecil manakala kelompok
yamg besar pula pemimpin ini
dikenali sebagai ”tuan” .
INTEG RAS I
MA SYARA KAT
• Pada zaman ini integriti
dijadikan peraturan yang
dimanifestasikan secara lisan
dan memainkan peranan yang
penting bagi memelihara
integrasi sosial.
INDI VI DU DAN
KE LUARG A ASAS
• Sistem masyarakat pada zaman
ini memperlihatkan wujudnya
saling bergantungan antara
sistem kehidupan dengan
peranan individu dan keluarga
asas .
INTEL EKT UAL /
PEN DI DI KAN
• Pendidikan dan keintelektualan
juga menjadi tunjang dalam
pembentukan dan
perkembangan kebudayaan.
• Pendidikan yang diamalkan
lebih kepada tidak formal tetapi
tetap melahirkan golongan
cerdik pandai .
IDENT ITI DA N ADAT-
ISTI ADA T
MA SYARA KAT
• Peraturan dalam masyarakat
amat penting demi menjaga
keamanan dan taatsusila
masyarakat itu .
• Individu yang menentang adat
istiadat dianggap sebagai
”kurang ajar”.
PANT ANG LARA NG
DA LAM MASYA RAKA T
MELAY U
• Perkataaan pantang membawa
maksud tegahan daripada
melakukan sesuatu kerana
dipercayai akan membawa akibat
yang buruk .
• Misalnya pantang membawa kanak-
kanak keluar pada waktu senja
kerana takut keteguran. Pada waktu
itu dipercayai hantu syaitan sedang
banyak berkeliaran.
• Perkataan larang juga memberi
erti tegahan daripada melakukan
sesuatu kerana kuatkuasa
undang-undang atau peraturan,
sama ada yang tertulis ataupun
tidak.
• Contohnya, pada zaman dahulu
rakyat tidak boleh bepakaian
kuning kerana warna kuning
dikhaskan untuk kerabat raja .
• Meskipun perkataan pantang larang di
atas mempunyai pengertian yang
berbeza tetapi seringkali kedua-duanya
digunakan sebagai istilah dari kata
majmuk yang membawa maksud
peraturan .
• Dalam masyarakat Melayu terdapat
banyak pantang larang.
• Misalnya, anak dara tidak boleh
menyanyi di dapur nanti dapat suami
orang tua .
PERK EM BAN GAN
KEBU DAYAAN PADA
ZAMA N PE NGARU H HINDU
• Pengaruh Hindu kukuh dalam
kalangan sistem kerajaan manakala
kehidupan masyarakat umum hanyan
dipengaruhi oleh aspek estetik yang
terdapat di dalam agama Hindu itu
sahaja .
• Sistem kerajaan memperlihatkan
raja berfungsi sebagai penjelmaan
dewa Hindu, unsur ini jelas terdapat
dalam kalangan raja-raja Jawa.
• Antara adat istiadat dan urusan
kehidupan masyarakat yang
dipengaruhi pengaruh Hindu adalah
seperti berikut :
 PERKAHWINAN
 Adat meris ik bagi pihak lelaki
diwakilkan oleh ibu.
 Tujuannya adalah untuk memastikan
gadis yang mahu dipinang belum
berpunya dan pihak keluarga gadis
bersetuju menerima pihak lelaki.
Adat mel amar -di mana pihak
lelaki menghantar utusan secara
rasmi terdiri daripada keluarga
dan orang kepercayaannya bagi
menyampaikan hantaran tanda
pertunangan antara dua pasangan
yang biasanya sebentuk cincin
yang disarung ke jari manis
tangan kiri gadis itu.
Sebel um di ni kahkan , diadakan
malam berinai.
Paginya keesokkan harinya
selepas di ijabk abu lkan ,
diadakan pula persandingan di
atas pelamin .
. Pengantin lelaki dan wanita akan
ditepung tawar dan direnjis
dengan air mawar.
Mandi Safar
• Mandi safar ini ialah upacar mandi
beramai-ramai kerana manolak bala
yang kerapkali berlaku di bulan safar.
• Upacara ini memang masih berlaku di
Sungai Ganges dan Jumna, di Benares
India.
• Amalan ini amat dihormati oleh orang
Melayu terutamanya di Tanjung Keling,
Melaka.
• Kini upacara ini digantikan dengan
pesta kebudayaan yang diadakan di
tempat yang sama di Melaka.
Perkembangan Kebudayaan
Pada Zaman Pra-Islam
• Kebudayaan Melayu pra-Islam sedikit
sebanyak masih tidak dapat lari
daripada kepercayaan animisme yang
wujud dalam kalangan nenek moyang
mereka dahulu.
• Walau bagaimanapun, kedatangan
Islam yang sampai ke Tanah Melayu
telah menghapuskan kepercayaan
lama.
• Namun tidak dapat dinafikan
kepercayaan ini masih menebal biarpun
sesudah muncul gerakan modenisme
Islam
Kepercayaan Pada
Nyawa atau Roh
• Dalam kepercayaan di Malaysia,
terdapat istilah yang membawa
pengertian yang sama dengan
roh, iaitu nyawa.
• Istilah itu mula dikenali sebagai
roh, iaitu satu istilah Arab
setelah kedatangan Islam.
• Orang Melayu memepercayai
bahawa roh orang yang telah
• Terdapat juga kepercayaan
bahawa hubungan antara yang
hidup dan si mati akan renggang
jika tidak dipuja.
• Namun setelah kedatangan Islam,
al-Quran dijadikan sumber rujukan
pertama. Al-Quran menyatakan
bahawa roh adalah urusan Alllah,
manusia hanya diberi
pengetahuan yang sedikit
mengenai roh.
Sakti

• Sakti merupakan pemikiran orang

Melayu yang mempercayai sesuatu
perkara terjadi dengan bantuan
kekuatan ghaib.
• Pemikiran ini sama dengan konsep
’mana’ dalam masyarakat Polinesia.
• Contohnya, jika seseorang itu
mendapat untung ; maka keuntungan
itu dipercayai diperoleh dengan
bantuan azimat.
• Kepercayaan ini mendorong
penggunaan tangkal antaranya
tangkal bertujuan untuk kebal,
murah rezeki, cantik dan pelbagai
lagi.
• Dalam Islam, konsep berusaha
diutamakan.
• Setelah itu berdoa dan bertawakal
kepada Allah.
• Orang Islam dianjurkan beriman
kepada qada’ dan qadar Allah
sebagaimana tercatat dalam
Perkembangan
Kebudayaan Pada Zaman
Penjajahan
• Perkembangan kebudayaan
pada zaman ini menjadi
pencorak dan perintis dalam
kebudayaan rakyat Malaysia
pada hari ini.
• Pada abad ke-19, penaklukan
ekonomi Semenanjung telah
bermula.
• Modal mula mencurah masuk
• Pekembangan perusahan getah
juga telah menyebabkan
kemasukan kaum India untuk
bekerja di estet-estet getah.
• Kemasukan kaum imigran ini
membentuk masyarakat majmuk.
• Masyarakat majmuk didefinisikan
sebagai masyarakat yang
berbilang kaum.
• Semasa zaman penjajahan
terdapat empat golongan
masyarakat yang utama iaitu
masyarakat elit, masyarakat
Masyarakat Elit
• Masyarakat ini majoritinya
beragama Kristian yang terdiri
daripada orang Inggeris, Nasrani,
Cina, India dan Sri Lanka.
• Mereka diberi keutamaan dalam
menjawat jawatan profesional
seperti peguam, doktor dan lain-
lain dan pergaulan mereka dengan
golongan bangsawan.
• Kehidupan mereka seperti orang
Barat, iaitu menggunakan pisau,
• Di rumah pula mereka mengupah
ramai pembantu yang terdiri
daripada orang Melayu, India dan
Cina (Hailam).
• Orang Melayu biasanya menjadi
pemandu kereta mereka.
Masyarakat Cina

• Masyarakat Cina tinggal di

bandar dan menjalankan
perniagaan mengikut sistem
Barat dan Cina.
• Unsur tradisi yang diwarisi
daripada nenek moyang masih
mereka amalkan terutamanya
adat resam dan perayaan Gong
Xi Fa Cai dan Yuan Xiao Jie.
• Dalam perayaan itu mereka
• Mereka mendirikan sekolah Cina
dan kurikulumnya berdasarkan
sistem pelajaran di negara China.
• Dari segi perkahwinan, mereka
mengikut pilihan ibu dan diadakan
secara tradisi.
• Golongan bawahan Cina terdiri
daripada buruh-buruh di lombong
dan penanam sayur.
• Pada pendapat mereka orang
Melayu pemalas kerana tidak
mahu mengusahakan tanah untuk
Masyarakat India

• Masyarakat India pula bekerja

di ladang getah dan kelapa
sawit.
• Rutin harian mereka ialah
menoreh getah seawal pagi
kemudian menyerahkan susu
getah ke pejabat atau ”depoh
getah” dan pulang ke rumah.
• Petangnya mereka menam
• Kegemaran mereka selepas
bekerja ialah ”main kudu-kudu”,
main terup dan minum todi.
• Terdapat juga sekolah didiriakn di
ladang dan estet-estet yang mana
bahasa pengantarnya ialah
bahasa Tamil dan mata pelajaran
bahasa Inggeris memang
digalakkan.
• Ramai juga di antara mereka
berniaga di ladang dan bandar.
Masyarakat Melayu

• Kehidupan orang Melayu di luar

bandar dan mengamalkan
sistem pertanian sara diri.
• Teknologi tradisi digunakan
dalam pertanian seperti parang,
cangkul, kuku kambing dan
sebagainya.
• Ikan dapat diperolehi dari
sawah padi dan di atas batas
• Waktu malam mereka beramai-
ramai keluar menunaikan solat
berjamaah di surau atau masjid
berdekatan.
• Selepas itu mereka belajar
agama, mengaji al-Quran, berzanji
atau belajar marhaban.
• Ada juga yang belajar kompang
dan seni mempertahankan diri
orang Melayu iaitu silat.
• Orang Melayu juga terkenal
dengan budi bahasa dan sopan
PERMAINAN
TRADISIONAL
• Layang-layang
• Congkak
• Gasing
Layang-Layang
• Permainan layang-layang atau
wau mengandungi unsur-unsur
budaya Melayu asli terutama pada
bentuk layang-layang atau wau itu
sendiri.
• Di Malaysia lazimnya permainan
layang-layang dilakukan selepas
musim menuai padi atau pada
masa nelayan tidak dapat pergi ke
laut menangkap ikan.
• Antara jenis layang-layang ialah
Congkak

• Merupakan jenis permainan

Anjung.
• Tujuan permainan ialah untuk
mengumpul dan giliran menapak
akhir.
• Bilangan pemain ialah seorang
sepasukan.
• Alatan yang digunakan di dalam
permainan ini ialah Papan
Gasing

• Permainan gasing merupakan

permainan untuk orang lelaki
muda dan dewasa.
• Pada masa dahulu permainan
gasing merupakan sejenis
permainan yang mendapat
perhatian umum dan ramai
peminatnya.
• Di samping bermain sebagai
riadah dan memenuhi masa
PERKAHWINAN
TRADISIONAL
• Perkahwinan Tradisional Masyarakat
Melayu
• Perkahwinan Tradisional Masyarakat
Cina
• Perkahwinan Tradisional Masyarakat
India
• Perkahwinan Masyarakat Cina
Peranakan
• Perkahwinan Masyarakat Orang Asli
Perkahwinan Tradisional
Masyarakat Melayu
• Adat perkahwinan tradisional
masyarakat Melayu boleh
dibahagikan kepada beberapa
proses.
• Antaranya ialah merisik atau
meninjau; melamar; upacara
peminangan; upacara menghantar
tanda; hantaran belanja; menjemput;
upacara nikah; berinai besar; hari
persandingan; jemput menantu.
Perkahwinan Tradisional
Masyarakat Cina
• Hari perkahwinan akan
dilangsungkan setelah setahun
bertunang atau mengikut tempoh
yang dipersetujui oleh kedua belah
pihak.
• Sebelum tiba hari perkahwinan
sekiranya terdapat kematian di
kalangan ahli keluarga bakal
pengantin, perkahwinan itu mesti
ditangguhkan pada tahun hadapan
ataupun selama seratus hari.
Perkahwinan Tradisional
Masyarakat India
• Di Malaysia majlis perkahwinan
masyarakat India dijalankan oleh
pedanda.
• Pedanda memulakan upacara
perkahwinan dengan sembahyang
memohon restu kepada Tuhan
supaya perkahwinan berjalan lancar
tanpa apa-apa halangan.
• Pedanda akan menyerahkan thaali
kepada pengantin lelaki.
• Sebaik sahaja diarahkan oleh pedanda,
pengantin lelaki akan mengikat thaali pada
leher pengantin perempuan.
• Thaali hendaklah menyentuh dada dan
benang suci akan disimpul sebanyak tiga kali.
• Sewaktu upacara ini berlangsung atchatai
akan ditaburkan ke atas pengantin sebagai
tanda restu.
• Seterusnya pengantin akan bertukar kalungan
bunga yang dipakai sebanyak tiga kali.
• Pengantin lelaki akan memegang tangan
pengantin perempuan dan mengelilingi api
sebanyak tiga kali.
Perkahwinan Masyarakat
Cina Peranakan
• Orang-orang Cina peranakan adalah
orang Malaysia yang dilahirkan di
Negeri-negeri Selat iaitu negeri Melaka,
Singapura dan Pulau Pinang.
• Ahli wanitanya dipanggil nyonya dan
ahli lelaki dipanggil Baba.
• Adat-adat yang serupa masyarakat
Melayu boleh di dapati di dalam
perkahwinan mereka iaitu dari tepak
sireh yang melambangkan kesucian
wanita yang akan berkahwin itu.
• Adat lain termasuk ‘mas kahwin’
diserahkan kepada ibu bapa gadis itu
kerana kesucian gadis itu.
• Upacara lain ialah pertukaran cincin dan
hadiah, penggunaan bunga rampai dan
pembakaran setanggi.
• Muzik dimainkan oleh kumpulan
ronggeng, boria dan pancaragam serunai
Cina.
• Upacara berlangsung selama 12 hari bagi
orang-orang kaya manakala golongan
biasa ialah pada hari pertama dan hari
kedua belas sahaja.
Perkahwinan Masyarakat
Orang Asli
• Perkahwinan orang asli (Puak Mahmeri)
mempunyai banyak persamaan dengan
perkahwinan masyarakat Melayu
seperti adat merisik, menghantar tanda
dan meminang.
• Sehari sebelum hari perkahwinan
beberapa istiadat akan diadakan
seperti istiadat menepung tawar,
menghalau hantu syaitan, istiadat
mengasah gigi, mengandam,
membuang sial, menggantung kelambu
dan berinai.
• Semasa majlis perkahwinan
berlangsung, beberapa adat
istiadat diadakan sempena
majlis tersebut iaitu menjulang
pengantin; pertarungan pencak
silat; mengelilingi busut;
membasuh kaki; dan mandi
bunga gomba.
PERAYAAN

• Hari Raya Aidil Fitri

• Tahun Baru Cina
• Perayaan Deepavali
• Perayaan Gawai Dayak
Hari Raya Aidil Fitri

• Merupakan perayaan
masyarakat Melayu dan
penganut agama Islam.
• Sambutan Hari Raya Aidilfitri
bermula dengan ibadat puasa di
bulan Ramadan.
• Sepanjang bulan Ramadan umat
islam berpuasa pada siang hari
dan mengerjakan sembahyang
terawih pada sebelah
• Hari Raya disambut dengan
penuh kesyukuran.
• Umat Islam saling bermaaf-
maafan dan kunjung
mengunjungi untuk
mengeratkan silaturahim.
• Rumah terbuka akan diadakan
bagi mempersilakan tetamu
datang berkunjung.
Tahun Baru Cina

• Perayaan ini disambut secara besar-

besaran oleh masyarakat Cina di
Malaysia yang menandakan
kedatangan tahun baru menurut
kalendar mereka.
• Orang Cina percaya ada 12 binatang
yang menaungi kalendar mereka iaitu
tikus , lembu, harimau, arnab, naga,
ular, kuda, kambing, monyet, ayam
jantan, anjing dan babi. Setiap binatang
ini memberi signifikan dan tuahnya
tersendiri.
Deepavali

• Perayaan ini disambut oleh

masyarakat Hindu.
• Ianya dirayakan pada bulan
gelap bernama ’aippasi’ pada
bulan Oktober dan November.
• Deepavali bermaksud ‘sebarisan
pelita’.
• Dengan memasang pelita,
mereka percaya bahawa
kecerahan mengatasi
Perayaan Gawai Dayak
• Perayaan ini disambut oleh
masyarakat Dayak di Sarawak pada
1 hb Jun setiap tahun.
• Kuih-muih tradisional yang diperbuat
daripada tepung beras, gula dan
santan disediakan.
• Tuak merupakan sajian utama
perayaan Gawai Dayak. Perayaan
Gawai Dayak bermula dengan
upacara membuang sial oleh Tuai
Gawai.