REPUBLIKA E SHQIPRIS MINISTRIA E ARSIMIT DHE SHKENCS INSTITUTI I ZHVILLIMIT T ARSIMIT

PROGRAM ORIENTUES PR PRGATITJEN E PROVIMIT KOMBTAR T MATURS SHTETRORE PR SHKOLLAT E MESME

LNDA: PSIKOLOGJI

VITI MSIMOR 2012 2013

1. UDHZIME T PRGJITHSHME Programi orientues i Maturs Shtetrore pr lndn e psikologjis synon t'u vij n ndihm hartuesve t provimit kombtar t Maturs Shtetrore 2013 dhe msuesve, t cilt i prgatisin nxnsit pr provimin e ksaj lnde. Programi orientues i Maturs Shtetrore 2013 pr lndn e psikologjis sht i ndar n katr pjes. N pjesn e par, prshkruhen udhzimet e prgjithshme mbi synimin dhe prmbajtjen e programit orientues t provimit kombtar t Maturs Shtetrore. N pjesn e dyt, listohen linjat e programit lndor, bashk me prshkrimet prkatse. N pjesn e tret, krahas linjave, jan renditur objektivat e przgjedhur pr t'u testuar n provimin kombtar t Maturs. Objektivat e przgjedhur prfshijn konceptet, aftsit dhe qndrimet m t rndsishme q kjo lnd synon t prcjell te nxnsit. Linjat dhe objektivat jan przgjedhur nga programi lndor i psikologjis. N pjesn e katrt dhe t fundit, jepen peshat e linjave t programit t lnds s psikologjis n prqindje, duke respektuar peshn e orve msimore t prcaktuar n programin lndor. Pr m shum informacion, hartuesit e testit t Maturs, msuesit dhe nxnsit mund t punojn me tekstet e psikologjis pr klasn e 11-t. 2. LINJAT E PROGRAMIT 2.1 Studimi i psikologjis N kt linj, nxnsit njihen me fushn e psikologjis dhe me zhvillimin q ajo ka psuar; me far merret psikologjia dhe kndvshtrimet me t cilat ajo i sheh fenomenet psikologjike; me degzimet e psikologjis dhe me mnyrn se si studiuesit e psikologjis e pasurojn diturin psikologjike. 2.2 Biopsikologjia N kt linj, nxnsit njihen me bazat biologjike t sjelljes njerzore dhe me themelin kimik t saj; me mnyrn se si ne vihemi e mbahemi n kontakt me botn n t ciln jetojm; me ndrtimin e aparatit q na ndihmon t kuptojm botn; me rrugt q ndjekin sinjalet q prej organeve t shqisave e deri n tru; me shqisat e t parit, dgjuarit, shijuarit, nuhatjes; me perceptimin prkats dhe me faktor ndrmjets n procesin e perceptimit; me konceptet dhe teorit mbi motivacionin; me motivet pr t ngrn, pr t pir e pr t arritur sukses; me marrdhniet dhe hierarkin e motiveve; me natyrn e emocioneve dhe teorit q i shpjegojn ato; me mnyrat e shprehjes s emocioneve; me stresin, stresort dhe reagimin ndaj tyre; me sistemin imunitar dhe smundjet; me marrdhniet midis modeleve sjellore dhe smundjeve t caktuara; me mbrojtjen nga stresi dhe adoptimin e besimeve dhe t sjelljeve t shndetshme. 2.3 Zhvillimi N kt linj, nxnsit njihen me ndikimin e faktorve gjenetik n zhvillim; me zhvillimin prenatal; me zhvillimin mendor, emocional, social gjat foshnjris dhe fmijris, me zhvillimin gjat adoleshencs; me zhvillimin n moshn e rritur; me biologjin e motivit seksual; me 2

faktort social e kulturor q ndikojn te seksualiteti; me rregullimet seksuale; me qndrimet e shndetshme seksuale; me shkollat kryesore t shpjegimit t personalitetit: psikodinamike, kognitive, fenomenologjike dhe karakterologjike; me vlersimin e personalitetit. 2.4 Njohja N kt linj, nxnsit njihen me kuptimin mbi vetdijen; me gjumin dhe ndrrat; me hipnozn dhe gjendjet q krijohen prej drogave psikoaktive; me modelet klasike t t msuarit: me nxnien e sinjaleve dhe t shoqrimeve (kushtzimi klasik i Pavllovit) dhe me t nxnit e pasojave t sjelljes (kushtzimi veprues i Skinerit); me t nxnit duke imituar, duke br, duke kuptuar. T gjitha kto shihen t lidhura me sjelljen e nxnsve n kontekstin e tyre. Prgjat ksaj linje, nxnsit marrin informacion pr natyrn e kujtess e pr mnyrn se si regjistrojm informacion t ri; pr faktort me ndikim n punn e kujtess; pr mnyrat me t cilat mund t prmirsojm vllimin dhe cilsin e kujtess son dhe t administrojm harresn; pr bazat biologjike t kujtess etj. Gjithashtu, nxnsit njihen me kuptimin e inteligjencs dhe teorit mbi t; me funksionet baz t t menduarit; me prfaqsimet mendore dhe me strategjit e t menduarit; me testimin e inteligjencs; me situatn problemore dhe me marrjen e vendimeve. 2.5 Variacionet mes individve e grupeve N kt linj, nxnsit njihen me kuptimin mbi sjelljen jonormale; me shpjegimin dhe klasifikimin e sjelljes jonormale, me trajtimin e saj; me fenomenet psikologjike q aktivizohen prej t qenit n shoqri, posarisht me perceptimin social, qndrimet, paragjykimet, trheqjen reciproke, bindjen, agresivitetin, altruizmin dhe proceset grupore. Fokusi i ksaj linje sht sjellja e nxnsve n kontekstet e tyre tipike dhe mundsit pr t prmirsuar kt sjellje, duke zhvilluar toleranc dhe mirkuptim. 3. OBJEKTIVAT E PROGRAMIT SIPAS LINJAVE PRKATSE Nr. Linja 1 Studimi i psikologjis Objektivat - T dalloj kndvshtrimet e sotme t psikologve pr kuptimin e sjelljes dhe t proceseve mendore. - T prshkruaj nnfushat kryesore t psikologjis. - T tregoj veorin e psikologjis n studimin e sjelljes dhe t proceseve mendore. - T prshkruaj zhvillimin e psikologjis si nj shkenc empirike. - T shpjegoj bashkveprimin e trashgimis me mjedisin n lidhje me sjelljen. - T analizoj rolin e biologjis dhe t t nxnit n motivacionin dhe emocionet. - T prshkruaj teorit kryesore pr motivacionin. - T analizoj aspektet fiziologjike, afektive, kognitive dhe sjellore t emocioneve. 3

Biopsikologjia

3 Zhvillimi 4. PESHA SIPAS LINJAVE Nr. 1 2 3 4 5

Njohja

Variacionet mes individve dhe grupeve

T shpjegoj reagimet fiziologjike dhe psikologjike ndaj stresorve. T prshkruaj zhvillimin si proces jetsor. T prshkruaj teorit pr zhvillimin njerzor. T listoj dhe t krahasoj teorit e personalitetit. T shpjegoj periudhn personale t zhvillimit dhe rndsin q ka ajo pr jetn. T prshkruaj kuptimin dhe parimet e t nxnit. T rendis pjest prbrse t t msuarit kognitiv. T prshkruaj mnyrn si bhet regjistrimi dhe prdorimi i informacionit t kujtess. T prshkruaj sistemet e kujtess afatshkurtr e afatgjat. T analizoj metodat e prmirsimit t kujtess. T shpjegoj strategjit dhe pengesat pr zgjidhjen e problemeve dhe marrjen e vendimeve. T prshkruaj natyrn e ndrgjegjes. T prshkruaj karakteristikat dhe teorit e gjumit, t ndrrave dhe t hipnozs. T prshkruaj drogat psikoaktive dhe rolin e tyre n psikik. T prshkruaj natyrn e inteligjencs dhe si testohet ajo. T prshkruaj karakteristikat dhe origjinn e sjelljes anormale. T rendis metodat e prdorura pr studimin e sjelljes anormale. T shpjegoj kategorit kryesore t sjelljes anormale. T prshkruaj metodat m t shquara pr trajtimin e sjelljes anormale. T prshkruaj kategorit shoqrore dhe kulturore. T analizoj ndikimin shoqror dhe marrdhniet shoqrore. T dalloj sjellje t shndetshme mendore. T vlersoj rolin e psikologut dhe t psikiatrit.

Linja Studimi i psikologjis Biopsikologjia Zhvillimi Njohja Variacionet mes individve dhe grupeve

Pesha (n prqindje) 10% 31% 21% 21% 17% Totali: 100%