Isolation and Protection Devices for Domestic Electrical Wiring

Litar Kecil Akhir

 Litar kecil akhir ialah litar yang keluar dari

kotak fius agihan dan disambungkan ke beban elektrik seperti lampu , soket alur keluar, pemanas air dan beban-beban yang lain .
Litar kecil akhir

Kotak fius agihan

Agihan Litar kecil akhir dari kotak fius agihan

2.5 mm pvc
MCB 20A

2 x 13A soket keluaran

MCB 20A

1 x pemanas air 3Kw

MCB 5A

MCB 20A

6 x 60W lampu + kipas siling

1 x Pendingin Udara

1.5 mm pvc

Kotak Fius Agihan

Litar Kecil Akhir

Peraturan IEE Litar kecil akhir

1. Setiap litar kecil akhir mesti disambungkan pada fius atau pemutus litar berasingan
2.5 mm pvc
MCB 20A

2 x 13A soket keluaran

MCB 20A

1 x pemanas air 3Kw

MCB 5A

MCB 20A

6 x 60W lampu + kipas siling

1 x Pendingin Udara

1.5 mm pvc

Kotak Fius Agihan

Agihan Salah Litar kecil akhir dari kotak fius agihan

2.5 mm pvc
MCB 20A

2 x 13A soket keluaran

MCB 20A

1 x pemanas air 3Kw

MCB 5A

MCB 20A

6 x 60W lampu + kipas siling

1 x Pendingin Udara

1.5 mm pvc

Kotak Fius Agihan

Litar Kecil Akhir

2Pendawaian setiap litar kecil akhir mestilah diasingkan (secara elektrik) bagi memudahkan tujuan pemeriksaan.
L1 L2 L3 L4

N
1 2 3 4 5 3 2 5 3 1

3. Muatan arus kabel setiap litar kecil akhir mestilah tidak kurang daripada arus nominal alat perlindung kecuali litar gelang.
230V 20A
Saiz kabel

Pemanas air

P = 3Kw

2.5mm / 27A

Suis 2 kutub

IL = 13 A

Air masuk Kadaran arus kabel

Sistem pendawaian permukaan

Kabel berteras tunggal bertebat pvc tak Berperisai ( keupayaan membawa arus )
Jadual 9D1

Saiz kabel

Jenis Jenis Litar Kecil Akhir

1. Litar kecil akhir lampu

Lampu Filamen ( berkadar 5W, 10W, 25W, 40W, 60W, 100W )

C/B atau fius Kebiasannya maksima 10 poin untuk 1 litar atau tidak lebih 1 Kw

5A / 6A

x 1.5mm pvc copper condiut

Sistem pendawaian Jenis kabel Saiz kabel Bil kabel

Pengiraan arus

10 x 40W / 240V lampu filamen

Penyelesaian :

Jumlah arus lampu filamen ( f. Kuasa = 1 ) P 10 x 40 I = ----- = -------- = 1.66A V 240

Lampu Pendarflour ( berkadar 20W, 40W, 65W, 80W )

C/B atau fius Kebiasannya maksima 10 poin untuk 1 litar atau tidak lebih 1 Kw

5A / 6A

x 1.5mm pvc copper condiut

Sistem pendawaian Jenis kabel Saiz kabel Bil kabel

Pengiraan arus

10 x 40W / 240V lampu Pendarflour

Penyelesaian :

Jumlah arus lampu pendarflour P 10 x 40 I = ----- = -------- x 1.8 = 2.98A V 240

Suis satu kutub satu hala kawal satu lampu

L

E N L

S1
K.F.A

Penggunaan suis satu hala

Ruang keluarga

Bilik tidur

Tandas

Suis satu kutub dua hala kawal satu lampu

L

E N L

S1 K.F.A 2 2

S2

Penggunaan Suis Dua Hala

Tangga rumah dua tingkat

Suis Perantaraan

Position 1 & 2

Tiga suis satu kutub- dua suis dua hala dan suis antara kawal satu lampu

S1

S2

S3

Penggunaan Suis Perantaraan

Corridor

Lampu berkuasa tinggi Lampu Sodium ( berkadar 125W, 200W, 400W, 500W )
C/B atau fius Kebiasannya maksima 10 poin
10A/20A /30A/ 60A bergantung kpd beban yang disambung

Saiz kabel tidak kurang dari kadar alat pelindung

Pengiraan arus 6 x 250W / 240V lampu sodium Penyelesaian : Jumlah arus lampu ( f. Kuasa = 1 ) P 6 x 250 ----- = -------- x 1.8 = 11.25A V 240

C/B atau fius

6 x 250W lampu discas
20A

2.5 mm

Pemasangan Lampu Jalan

2. Litar Kecil Akhir Pemasak

Bagi alat pemasak elektrik mudah alih ( kurang dari 3Kw ) mestilah disambung dari soket alir keluar menggunakan kabel mudah lentur. Bagi pemasak yang melebihi 3 kW ( tidak dianggap mudahalih ) litar kecil akhir yang berasingan perlu diadakan.

1. Pemasak berkuasa kurang 3Kw bekalan diambil dari punca soket alir keluar 15A
15A soket

3 Kw

Palam 3 pin 15A

Kabel mudah lentur

2. Pemasak yang berkuasa lebih dari 3Kw ( alat pemasak pegun ) bekalan disambung dengan menggunakan litar kecil akhir tersendiri dan melalui unit kawalan pemasak

2 meter Alat kawalan pemasak

Kotak fius agihan

Penentuan kadar fius dan saiz kabel bagi pemasak lebih 3Kw
Untuk menentukan permintaan arus litar akhir alat pemasak ia mestilah dinilai seperti berikut : 10 A yang pertama + 30 % lebihan jumlah arus beban . + 5 A jika terdapat soket alur keluar bersama dengan unit kawalan pemasak .

2 meter Alat kawalan pemasak

? ?

Sebuah pemasak berkuasa 12 Kw / 240 Volt

P
I

= IxV P 12000 = ---- = ------V 240

50A

10 A yang pertama
+ 30 % x 40 + 5 A jika terdapat soket alur keluar bersama dengan unit kawalan pemasak .

=
=

10A
12A

= 5A -----------Permintaan arus selepas faktor kepelbagaian = 27A = = 30A 4mm / 37A

Kadaran alat pelindung arus lebihan Saiz kabel

Jadual Kabel 9D1

2 meter Alat kawalan pemasak

30A

4mm pvc/pvc

Sebuah pemasak berkuasa 12 Kw / 240 Volt

Litar kecil akhir Pemanas Air

3. Litar Kecil Akhir Pemanas Air

1. Pemasangan Pemanas air yang kurang dari 1.5Kw Pemasangan disambungkan dari Suis dua kutub dan 1 x soket 15A serta litar dilindungi oleh fius 15A , saiz kabel 2.5mm pvc
C/B atau fius Suis 2 kutub

15A

2.5mm

Kabel pemanas air disambung dari soket 15A

240V/ 50 Hz Pemanas air

P = 1.5Kw

Suis 2 kutub

Soket 15A Air masuk

Plug top 15A

Luar bilik mandi

Dalam bilik mandi

2. Pemasangan pemanas air melebihi 1.5Kw

a. Disambung dari satu alat pelindung dalam kotak suis agihan dan melalui suis dua kutub - Ke pemanas air - Ke junction box dan disambung ke pemanas air

b. Pemanas air mesti dibumikan c. Penggunaan saiz kabel yang sesuai dari bekalan hingga
kepunca pemanas air

e. Kadaran alat pelindungan yang sesuai digunakan

a. Disambung dari satu alat perlindungan dalam kotak suis agihan dan melalui suis dua kutub ( double pole switch )
Ke Pemanas air Ke junction box dan disambung ke Pemanas air

Suis dua kutub

N L

Simbol

Binaan

Junction box

240V/ 50 Hz

Pemanas air dilengkapi dengan RCCB

Kotak suis pengguna

Suis 2 kutub Air masuk

Luar bilik mandi

Dalam bilik mandi

Litar kecil akhir Pemanas air

Disambung dari satu alat perlindungan dalam Kotak Fius Agihan dan melalui suis dua kutub dan disambung ke pemanas air yang dilengkapi dengan RCCB

MCB L N

Suis dua kutub

Kabel pemanas air disambung dari junction box 240V/ 50 Hz Pemanas air Kotak suis pengguna

Suis 2 kutub

Junction box Air masuk

Luar bilik mandi

Dalam bilik mandi

Kaedah Pemasangan
siling
Junction box Pemanas air

Kotak suis

Tepi pintu

Suis dua kutub

Tidak boleh dicapai

Boleh dicapai Luar bilik mandi Dalam bilik mandi

1. Penentuan kadaran fius dan saiz kabel Langkah 1

Mengira arus beban ( pemanas air ), Ib

Bekalan satu fasa nilai voltan bekalan , V = 240V Formula : P = I x V P I = --V

P = Kuasa ( KW ) V = Voltan bekalan ( Volt ) I = Arus ( Ampiar )

Contoh pengiraan

Power = 3.0 Kw Voltan = 240 Volt

Formula : P = I x V P 3000 Arus beban = Ib = --- = ------- = 12.5A V 240

Langkah 2

Menentukan kadaran alat perlindung Jenis alat perlindung biasa digunakan samada fius atau pemutus litar kenit ( MCB ) Kadaran alat perlindung dalam pasaran
Fius = 5A , 10A, 15A, 20A, 30A, 60 A ..
MCB = 6A , 10A, 16A , 20A, 30A, 60A

Pemilihan kadaran alat perlindung berdasarkan peraturan berikut.

Ib

IN

Dari kiraan Ib = 12.5 A , maka kadaran alat perlindung yang sesuai adalah berkadar 20A

1. Menentukan kadaran alat perlindung yang sesuai

Pemanas air 240V MCB 20A ( IN )

Ib = 12.5 A Air masuk

Suis 2 kutub 20A

2. Menentukan saiz kabel yang sesuai

Peraturan berikut mesti dipatuhi

Ib
Dimana :

IN

Iz

Ib = Arus beban IN = Arus Nominal / kadaran alat perlindung

Iz = keupayaan arus kabel

 Arus beban ,
Kadaran MCB,

Ib = 12.5 A IN = 20A

Maka saiz kabel (dari jadual) yang sesuai

ialah 2.5mm pvc kerana kadar arus kabel

Iz = 24 A

Ib

IN

Iz

2. Menentukan saiz kabel yang sesuai

Pemanas air 240V MCB 20A

Saiz kabel
2.5mm PVC / 24A 12.5A Air masuk Suis 2 kutub 20A

4. Litar kecil akhir Pendingin udara

Untuk mengimbangkan kepanasan yang terik , seorang pengguna menggunakan alat penghawa dingin di rumahnya . Bagi A/C 0.5hp keatas pemasangan hendaklah dilengkapi dengan pemencil, stesen punatekan dan pelindung tanpa voltan berhampiran unit pendingin tersebut Air Cond Starter D.O.L

Pengiraan arus ( arus full load A/C )

1 x 1.5hp A/C ( 1hp = 746W )
P = I x V x f.k ( anggapkan f.k = 0.85 )
1.5hp x 746 1.5 x 746 I = ------------ = ------------ = 5.48 A V x f.k 240 x 0.85 jenis penghidup digunakan adalah DOL starter Is = Ib x 2.5 = 5.48 x 2.5 = 13.7 A Kadaran alat perlindung arus lebihan ( MCB ) = 20A Saiz kabel = 2.5mm pvc

Pemasangan Pendingin Udara

Kotak Suis Pendingin udara

MCB 20A

Kabel saiz 2.5mm

DOL starter

Pemasangan A/C seperti ini tidak dibenarkan

20A

Saiz kabel 2.5mm pvc pengalir kuprum

Plug 3 pin 13A

5. Litar Kecil Akhir Soket alir keluar 13A

Soket alir keluar dan arus nominal 13A dan khusus untuk kegunaan rumah domestik & tempat lain selain rumah kediaman boleh dibuat dengan menyambungkan secara litar jejari dan litar gelang
Soket 13A Soket 13A

Kotak fius agihan

Litar Jejari

Penggunaan Litar Jejari

Ruang Dapor

Bilangan soket alir keluar 13A yang boleh disambung dalam litar kecil akhir Litar jejari

30A atau 32A

Alat perlindung jenis fius HBC atau MCB

Saiz kabel 4mm pvc pengalir kuprum Luas lantai maksimum 50m per

Bilangan soket tiada had

20A sebarang fius

Saiz kabel 2.5mm pvc pengalir kuprum

Luas lantai maksimum 20m per

Bilangan soket tiada had

Kebiasaan bilangan soket alir keluar dalam satu litar jejari

Soket 13A
C/B atau fius

Soket 13A

20A
Saiz kabel 2.5 mm pvc Kotak fius agihan

Kebiasaan bilangan soket alir keluar dalam satu litar jejari

Soket 13A C/B atau fius

Soket 13A

20A
2.5 mm pvc

Kotak fius agihan

Litar Gelang

Litar Gelang

E N

Litar Gelang
Soket 13A

K.F.A

Penggunaan Litar Gelang

Computer room

Litar gelang soket alir keluar 13A

30A atau 32A

Boleh disediakan tanpa had pada keluasan lantai maksima 100 m per

Saiz Kabel 6 x 2.5mm pvc

Sulur ialah satu cabang kabel yang disambung daripada punca soket litar gelang.
Sulur tidak berfius dan berfius.
a. Sulur tidak berfius mestilah disambung pada: i. Punca soket alir keluar ii. Peti sambungan iii. Papan agihan b. Muatan arus kabel sulur mestilah lebih atau sama dengan pengalir litar gelang c. Bilangan sulur yang boleh disambung ialah: i. 1 x S/S/O ii. 1 x S/S/O berkembar iii. 1 x alat pegun iv. Jumlah sulur tidak lebih dari jumlah soket litar gelang v. Sulu berfius disambung dari pada peti berfius vi. Saiz minima pengalir sulur berfius 1.5 mm pvc

1.5 mm pvc
perkakas

Peti berfius 2.5 mm pvc

Bagi punca bekalan jenis TT, semua soket alir keluar mesti dilindungi oleh alat PLBK / RCDdengan arus kendalian tidak
melebihi 30mA
2.5mm pvc/pvc

60A/100mA SPN /2P RCD

1.5mm pvc/pvc 5A 6 lampu + 2 Kipas 5A

240V 50Hz
60A

Suis Utama

6 lampu + 2 kipas

spare
15A 30A 15A

1.5hp A/C Cooker 6kw

2x16mm pvc

Litar soket 13A:

Litar jejari & gelang

Bumi

4mm pvc/pvc

40A/30mA SPN /2P RCD

Litar soket alir keluar BS 4343

Soket ini digunakan hanya untuk industri dan hanya dibuat didalam litar jejari sahaja Kadar arus nominal soket ini 16A, 32A, 63A

Litar Kecil Soket 5A

Litar 1- 1 soket 5A dalam 1 litar

Soket 5A
C/B atau fius

5A
Saiz kabel 3 x 1.5 mm

Kotak fius agihan

Litar Kecil Soket 5A

Litar 2 2 soket 5A dalam satu litar

Soket 5A C/B atau fius

Soket 5A

10A
Saiz kabel 3 x 1.5 mm

Kotak fius agihan

Litar Kecil Soket 15A

Hanya satu soket keluaran 15A sahaja dalam satu litar
Soket 15A C/B atau fius

15A
Saiz kabel 3 x 2.5 mm

Kotak fius agihan

6. Litar Kecil Akhir Loceng Elektrik

C/B atau fius

3A
Saiz kabel 3 x 1.0 mm

Kotak fius agihan

7. Litar Kecil Akhir Jam Elektrik

C/B atau fius

2A
Saiz kabel 3 x 1.0 mm

Kotak fius agihan

8 Litar Kecil akhir Motor

Setiap motor elektrik memerlukan alat kawalan untuk mengelakkan motor daripada dihidupkan secara automatik selepas kegagalan bekalan Bagi motor elektrik yang berkadar lebih daripada 0.375 kW, mestilah mempunyai perlindungan arus lebihan, pengasing dan penghidup. Kadaran alat pelindung seperti C/B atau fius mesti berdaya tahan untuk membawa arus permulaan yang tinggi. Saiz kabel untuk litar motor mestilah boleh membawa arus permulaan dan arus beban penuh motor .

Litar skematik peasangan motor elektrik lebih 0.375Kw

C/B atau fius

Pengasing

penghidup

motor

Pelindung litar pintas dan arus lebihan

Pengasing untuk senggaraan

On / Off serta peluindung beban lampau

Pengasing

Penghidup

Kotak suis

Pemasangan motor elektrik

motor

HRC fius ?

BS 88

Kotak suis , bekalan

415V / 50 Hz

Motor 40hp, kec 92%, f.k 0.83 Arus permulaan motor adalah 7 x arus beban penuh selama 10 sec

Nak pasang !!!...?

Kecekapan =

Kuasa keluaran ------------------- x 100 kuasa masukan Kuasa keluaran --------------------------1.732 x 415 x IL x 0.83

0.92

IL

40 x 1000 = ------------------------------ = 54.7A ( arus beban penuh ) 1.732 x 415 x 0.83 x 0.92

Arus permulaan motor = 7 x 54.7A = 383A

1. Menentukan kadar fius Fius mesti boleh arus beban biasa Fius mesti boleh bawa arus permulaan selama 10 sec.
From the time/current curve
1. fius 80A hanya boleh tahan 8 sec dengan arus 383A.

2. Fius 100A boleh tahan lebih dari 10 sec iaitu 30 sec maka saiz fius ini sesuai digunakan.

8 sec

30sec

383A

452 A
30 sec

10s

8s

80A 100A 125A 160A

100

1000

10000

Pemasangan motor elektrik

3 x 100A fius BS88

Pemasangan litar kecil akhir yang tidak mengikut peraturan

Pemanas air 240V MCB 20A

Saiz kabel 2.5mm PVC / 24A

Air masuk
Suis 2 kutub 20A

Soket 13A

Plug top 13A

Pemanas air 240V MCB 20A

Saiz kabel 2.5mm PVC / 24A

Air masuk Soket 13A

Suis 2 kutub

Pemanas air

240V MCB 20A

Plug top 13A

Saiz kabel 2.5mm PVC / 24A

Air masuk Soket 13A Soket 13A

Plug top 13A

Bekalan diambil dari soket 13A bersuis

Soket 13A bersuis

240V/ 50 Hz Papan Suis

Suis 2 kutub

Junction box

Pendingin udara

Papan Suis

A/C Starter

Air Suis 2 kutub Joint box

Starter A/C

Faktor kepelbagaian

Suis Perantaraan

Litar 3-Lukiskan litar Pendawaian

L

N L

S1

S2

S3

S4

Jawapan litar
L

N L

S1

S2

S3

S4

Litar 2- Lukiskan litar pendawaian

L kipas

F.R
E N L

S1

S2

Litar 1 Lukiskan litar pendawaian

L N E

Soket 13A

Soket 13A

TERIMA KASIH