Anda di halaman 1dari 245
HOC VIEN KY THUAT QUAN SU KHOA VO TUYEN DIEN TU KY THUAT TRUYEN DAN SO LUU HANH NOI BO NHA XUAT BAN QUAN DOI NHAN DAN HA NOI - 2001 NHA XUAT BAN MONG BAN DOC GOP Y KIEN, PHE BINH CHI DAO NOI DUNG BAN cui DAO NGHIEN CUU, BIEN SOAN, HOAN THIEN H& THONG TAI LIEU HUAN LUYEN, GIAO TRINH, GIAO KHOA HQC VIEN KY THUAT QUAN SU Truéng ban: PGS.TS Nguyén Dite Luyén Pho truéng ban: = PGS.TS Pham Huy Chuong Thu ky: Ks Nguyén Xuan Minh BIEN SOAN: Cha bién: TS Nguyén Quéc Binh Tham gia bién soan: Quyét dinh bién soan: Quyét dinh ban hanh: S6: 451/2001/QD-HV Ngay 19 thang 03 nam 2000 355-355.7 = 1412-2000 QDND-2001 MUC LUC Lai néi dau Chuong 1. TONG QUAN VE HE THONG THONG TIN SO 1.1. Cac dc diém cia thong tin sé 1.2. So dé khéi tiéu biéu cla hé théng thong tin sé 1.3. Tham sé chat luqng ca ban ciia hé théng théng tin s6 1.4. He thong truyén din sé 1.5. Dich vu, mang vién thong va mdi trudng truyén 1.5.1. Cée dich vu 1.5.2. Mang vién thong 1.5.3. Cac méi truéng truyén Chuong 2. SO HOA TIN HIEU LIEN TUC TRONG CAC HE THONG TRUYEN DAN SO 2.1. Khai quat 2.2. Diéu ché ma xung (PCM) 2.2.1. Nguyén tac 2.2.2. Loc han bing 2.2.3. Lay mau 2.2.4. Luong tit hod 2.2.5. Md hod 2.3. Diu ché ma xung vi sai 2.3.1. Nguyén téc 2.3.2. Diéu ché ma xung vi sai vdi b6 du dodn 2.2.3. Hién tuong qué tdi suon 2.2.4. Diéu ché md xung vi sai tu thich nghi 2.4. So sénh m6t s6 phuong phap mii hod dang séng 2.5. Ma hod tin hiéu nhém kénh thoai bang PCM 2.6. Ma hod dy doan phan tich bing téng hop tiéng néi 2.6.1. Khai quat 2.6.2. Mo hin tng qudt cita md hod tiéng néi theo phuong phdp phan tich bang tong hop Chuong 3. GHEP KENH TRONG TRUYEN DAN TIN HIEU SO 3.1. Nguyén ly ghép kénh theo théi gian 3.2. Ghép kénh déng bo va ghép kénh can déng bd 3.2.1. Ghép kénh déng b6 3.2.2. Ghép kénh can déng bd 3.3. Ghép kénh so cap 3.3.1. Khdi quat 13 13 15 16 19 21 21 23 25 26 29 29 29 31 yl 34 38 38 39 4] 42 45 47 47 49 52 52 55 5S 56 58 58 3.3.2. Ghép kénh PCM so cdp hé M¥-Nhat 3.3.3. Ghép kénh PCM so cdp hé Chau Au 3.4. Ghép kénh bac cao c4n déng bé va cdc hé théng phan cap toc do sé can déng bo PDH 3.4.1. Hé thong phan cap so’ PDH Chau Au 3.4.2. Hé thong phan cap sé PDH Béc M5 3.4.3. Hé thong phan cdp so PDH Nhét Ban 3.5. Hé thong phan cap s6 déng bo SDH 3.5.1. Phan cép toc 46 cla SDH 3.5.2. Cau trite phan lap ctia hé théng SDH 3.5.3. Giao dién mit mang déi voi SDH 3.5.4. Cau trite ghép kénh doi voi SDH Chuong 4. xU LY TiN HIEU BANG GOC 4.1. Khai quat 4.2. Ma hod tin hiéu bang géc 4.2.1. Chite nding, phan loai va tham sé 4.2.2. Cac ma hai mitc 4.2.3. Cdc ma 3 mite 4.3. Lam tring phé bing x4o tron 4.3.1. Rhdi qudt 4.3.2. Tao cdc chudi bit gid ngdu nhién 4.3.3. Lam tréng phé bang b6 xdo trén 4.4. Ma hoa vi sai 4.5. Ma hod Gray Chuong 5. TRUYEN DAN TIN HIEU SO TREN KENH LIEN TUC 5.1, Ma dau 5.1.1. So dé khéi don gidn cia hé thing truyén dan sé 5.1.2. Mé hinh kénh lién tuc truyén tin hiéu so 5.1.3. Cac bai todn t6i uu déi voi hé thong truyén dan tin hiéu so 5.2. Cau tric thu t6i uu 5.2.1, Biéu dién véc-ta tin hiéu s& 5.2.2. Cdu triic thu toi un 5.2.3. Mdy thu tuong quan 5.2.4. may thu loc phéi hop 5.2.5. Xac sudt thu 16i voi mdy thu téi wu 5.3. Lya chon t6i uu tap tin hiéu 5.3.1. Bai todn 161 uu hod tap tin higu 5.3.2. Lua chon t6i uu tap tin hiéu voi céng sudt han che 5.3.3. Diéu ché tin hiéu nhiéu mitc nhdm nding cao hiéu qua phd 5.3.4. Lua chon t6i uu tap tin hiéu 60 63 65 66 67 67 68 69 69 3 76 76 78 78 82 85 94 94 94 100 107 109 lt Lil il 114 115 116 117 120 122 122 123 124 124 125 128 130 5.3.5. Xéc sudt 1di bit va xdc sudt Idi symbol 5.4. Téng hgp cdc tin hiéu dang s6ng-M6t s6 so dé diéu ché nhiéu mic thuéng gap 5.4.1. Diéu ché tén sé FSK 5.4.2. Diéu ché M-PSK 5.4.3. Diéu ché bién d6 vudng goc M-QAM Chuong 6. TRUYEN DAN TIN HIEU SO TREN CAC KENH THUC 6.1. Truyén dan tin hiéu s6 trén kenh c6 bang tén han ché 6.1.1. Xuyén nhiéu giita cdc ddu (ISI) 6.1.2. Cac déic tinh loc nham truyén dén khéng co ISI 6.1.3. Phan phéi dac tinh loc 6.1.4. Céc tin hiéu phan tng cuc b6: Cac hé thong cé ISI kiém sodt dugce 6.2. Cac anh hudng cia kénh lién tuc 6.2.1, Méo tin hiéu 6.2.2. Pha-ding va pha-ding da duang chon loc tan so 6.2.3. Can nhiéu va mét sO téc dong khdc cha duang truyén 6.3. Khac phuc c4c anh hudng cia kénh truyén 6.3.1. San bang 6.3.2. Cac bién phdp khac nhdm khdc phuc méo tuyén tinh 6.3.3. Khdc phuc méo phi tuyén 6.3.4. Cac hé thong trai phd Chuong 7. DONG BO TRONG TRUYEN DAN TiN HIEU SO 7.1. Mé dau 7.2. Céc mach vong khod pha (PLL) 7.3. Cac PLL sé (DPLL) 7.3.1. Céc phan tit mach 7.3.2. Hoat dong cia mot DPLL 7.3.3. Cac déc trung chit yéu 7.3.4. Cc loai mach vong 7.3.5. So sdnh véi PLL tuong tu 7.3.6. Cai thién hoat déng cia DPLL bang bé loc day 7.4, Truyén dan thong tin vé pha: Khoi phuc séng mang 7.4.1. Cac hé théng voi tin hiéu tham chiéu duoc truyén 7.4.2. Khéi phuc song mang tit mét tin hiéu cé séng mang bi nén 7.5. Truyén dan théng tin dinh thi: Khoi phyc déng hé 7.5.1. Cae phuong phdp khoi phuc tin hiéu déng hé Tai ligu tham Khao 132 132 133 133 134 136 136 136 138 144 145 152 152 163 183 186 186 191 195 199 205 205 206 219 220 221 226 228 230 231 236 236 240 242 242 246 LOI NOI DAU C4c hé thOng thong tin s6 hién dang phat trién rat manh mé trén toan thé gidi va da thay thé hdu hét cdc hé thong thong tin analog. © nuéc ta, c6 thé néi rang hién nay gan nhv tat ca cac hé thong chuyén mach va truyén din cia nganh buu dién déu da dugc sé hod. Trong quan ddi, tién trinh s6 hod céc hé thong thong tin lién lac hién dang dién ra mot c4ch nhanh chéng, chi it 14 dén nam 2000 cdc hé thong dudng truc va cdc hé thong chuyén mach c4p mot va hai déu da dugc s6 hod. Viéc nghién citu vé céc hé théng thong tin s6 néi chung va cdc hé thong truyén dan s6 n6i riéng vi thé da tré thanh mot ndi dung co ban cia chuong trinh dao tao ky su thong tin quan su. Gido trinh nay nham trinh bay nhimg van dé co ban nhdt vé ky thuat truyén din sé, Giéo trinh gém 7 chuong. Nhing van dé chung vé cdc hé thong thong tin sO dugc trinh bay mot cach khdi quat trong chuong dau, xoay quanh so 46 khdi chic nang téng quat tiéu biéu cha cac hé théng thong tin s6. Chuong hai trinh bay cdc phuong phép ma hod nguén co ban trong c4c hé thong thong tin s6, trong d6 di sau vio mét s6 phuong phdp ma hod dang sdng tiéu biéu nhu diéu ché ma xung (PCM: Pulse Code Modulation), diéu ché ma xung vi sai (DPCM: Differencial PCM) va diéu ché ma xung vi sai tu thich nghi (ADPCM: Adaptive DPCM). Phuong phép ma hod nguén phat thanh cing dugc gidi thiéu mét cdch khai quét trong chuong nay. Nhing van dé lién quan dén ghép kénh trong thong tin s6 duge trinh bay trong chuong ba, bao gém ghép kénh so cp, phan cap toc 46 s6 can déng bd (PDH: Plesiosynchronous Digital Hierarchy) va gidi thiéu so bo vé phan cap téc dé sé déng bd (SDH: Synchronous Digital Hierarchy). Chuong bén duoc sit dung dé trinh bay mot vai thuat todn xir ly tin hiéu bang géc bao gém mia truyén dan va ky thuat lam trang phé bang x4o tron chudi bit (scrambling). Nhiing van dé trong truyén dAn ifn hiéu s6 trén c4c kénh lién tuc duoc dé cap t6i trong chuong nam. Chuong nay trinh bay: a) nhiing nguyén ly co ban nhat vé cdc hé thong truyén din s6, bao gém cau tric téi uu cé tinh nguyén ly cia mot hé théng truyén d4n tin hiéu s6 véi cac tiéu chi t6i uu 1a hiéu qua sir dung phé va hiéu qua cong suat cao nhat v6i mot d6 chinh xc truyén tin da cho, trong diéu kién c6 téc déng cila tap 4m c6ng tinh trang chudn; b) mot sé phuong phap diéu ché s6 thong thudng. Van dé dac thi cita truyén dan tin hiéu s6 trén cdc hé théng truyén din c6 bang tén han ché 1a xuyén nhiéu gitta cdc ky hiéu ISI (InterSymbol Interference): co ché hinh thanh, tac dong, dac tinh cia cdc loai ISI, céc dac tinh tiéu chudn cia hé théng nham truyén din khong cé ISI cfing nhu cac bién phap ky thuat nham han ché cdc tac dong cia né duoc trinh bay trong chuong s4u. Chuong s4u cia gido trinh cing dugc danh dé trinh bay cdc van dé gap phai trong truyén dn tin hiéu sé trén c4c kénh thuc t€, cdc téc dong gay suy giam chat lugng lién lac va cdc bién phdp khac phuc. Van dé déng bo trong cac hé théng truyén din sé dugc dé c4p dén trong chuong bay, bao gém nguyén ly co ban cia cfc mach vong khod pha tuong tu va s6, céc bién ph4p khdi phuc séng mang trong cdc hé théng truyén dan két hop (coherent) va khOi phuc tin hiéu déng hé. . Gido trinh dugc bién soan dua trén nhiing tai liu khé tiéu biéu vé ky thuat truyén din s6 va kinh nghiém thu dugc qua nhiéu nam giang day vé thong tin sé ciing nhu tir nhiing két qua nghién cifu cia chinh tac gid vé linh vuc nay. Gido trinh nay c6 thé sit dung nhu tai liéu tham khao trong hoc tap cho hoc vién dao tao cfing nhu hoc vién cao hoc chuyén nganh théng tin lién lac, Hoc vién ky thuat quan su. Mot van dé hét sttc quan trong trong cdc hé théng truyén dan tin hiéu s6 1a ma hod chéng nhiéu sé khong duoc trinh bay trong gido trinh nay do khu6n khé 10 chuong trinh c6é han va tranh chéng chéo véi noi dung cla cdéc chuong trinh Nguyen ly truyén tin va KY thuat truyén sé liéu. Hién tai, cdc thuat ngit ky thuat trong cdc tai liéu 4n hanh 6 nuédc ta con chua théng nhat. Trong qué trinh bién soan, tac gia da c6 ging tham khdo céch sit dung cdc thuat ngit ky thuat trong cac tai liéu tiéng Viét khdc va trong nhiing trudng hop con chua hoan toan théng nhét, mot s6 thuat ngit ky thuat xudt xif tir tiéng nu6c ngoai sit dung trong cudn sach nay dugc chuyén nghia sang tiéng Viet theo c4c ty dién phé thong va chuyén nganh dang dugc luu hanh rong rai trong nuéc. Dé ngudi doc thuan tién trong tra cttu, trong nhiing trudng hop nay cdc thuat ngit ky thuat duoc chua thdng nhat bang tiéng Anh. Mot s6 thuat ngit da Viet hod hoan toan duge ding & dang phién 4m (nhu cdc tir bit, m6-dun, pha- ding, véc-to...), hoc gén nhu da Viét hod thi dugc dé nguyén theo tiéng Anh va in nghiéng (nhu constellation, jitter, logic, mode, symbol...). Do thdi gian bién soan khé eo hep, nhat dinh gido trinh cdn c6 nhiing diém bat cap, moi ¥ kién déng gép xin giti vé dia chi: TS. Nguyén Quéc Binh, BO mon thong tin - Hoc vién ky thuat quan su, 100 Dudng Hoang Quéc Viét, Cau Gidy, Ha néi. Tac gid xin bay td & day ldng biét on sau sic ngudi thay I6n cia minh, gido su, tién si khoa hoc Frigyes Istvan thudc Dai hoc ky thuat Budapest, Hungary. Tac gia cing chan thanh cam on gido su, tién si khoa hoc Huynh Hitu Tué thudc Dai hoc Laval, Québec, Canada vi da cung cdp nhiéu tai li¢u tham khao bé ich cing nhu da dong vién tac gia rat nhiéu trong qué trinh bién soan tai liéu nay. Ha ndi, thang 5 nam 2000. Tac gia Chuong | TONG QUAN VE HE THONG THONG TIN SO 1.1. CACDAC DIEM CUA THONG TIN SO Cac hé théng thong tin dugc sit dung dé truyén dua tin tic tir noi nay dén noi khdc. Tin tite duge truyén dua tir nguén tin (1a noi sinh ra tin tc) t6i bo nhan tin (1a dich ma tin tite cn dugc chuyén téi) duéi dang c4c ban tin. Ban tin JA dang hinh thifc chita dung mét luong thong tin ndo dé. Cac ban tin dugc tao ra tk nguén cé thé & dang lién tuc hay rdi rac, tuong img ching ta c6é cdc nguén tin lién tuc hay rdi rac. D6i v6i nguén tin lién tuc, tap cdc ban tin 1a mot tap vo hah, cn 46i v6i ngudn tin rdi rac tap cdc ban tin cé thé cé 1a mét tap hitu han. Biéu dién vat ly cha mot ban tin dugc goi Ja tin hiéu. C6 rat nhiéu loai tin hiéu khac nhau tuy theo dai lugng vat ly dugc sit dung dé biéu dién tin hiéu, thi du nhu cudng d6 dong dién, dién 4p, cudng do 4nh sing... Tuy theo dang ciia cdc tin hiéu dugc sit dung dé truyén tai tin ttc trong cdc hé théng truyén tin 1a cdc tin higu tuong ty (analog) hay tin hiéu s6 (digital) va tuong tng sé c6 cdc hé thong thong tin analog hay hé thong thong tin sé. Dac diém can ban cia mot tin hiéu tuong ty (dai lugng vat ly duge sit dung lam tin hiéu c6 quy luat bién thién tuong tu vdi ban tin nhu né da dugc san sinh ra tir nguén tin) 1a tin higu c6 thé nhan v6 sé gid tri, lap ddy lién tuc mot gidi ndo dé. Them vao d6, thdi gian t6n tai cia céc tin hiéu tuong ty 1a mot gid tri khong x4c dink cu thé, phu thuéc vao théi gian tén tai cia ban tin do nguén tin sinh ra. Tin hiéu analog cé thé 1a tin hiéu lién tuc hay rdi rac tuy theo tin hiéu 1a mot ham lien 13 tuc hay rdi rac cita bién thdi gian. Tin hiéu dién thoai 6 16i ra cla mot micro 1a mét thi du tiéu biéu vé tin hiéu tuong ty lién tuc, trong khi d6 tin higu diéu ché bién xung (PAM: Pulse Amplitude Modulation) cia chinh tin hiéu 16i ra micro noi trén 14 mot tin hiéu tuong tu rdi rac. Trong trudng hgp nguén tin chi gém mot s6 hitu han (M) cdc tin thi cdc ban tin nay cé thé danh s6 duge va do vay thay vi truyén di céc ban tin ta chi cin chuyén di cdc ky hiéu (symbol) 1a cdc con s6 twong tg voi cdc ban tin dé. Tin hiéu khi 46 chi biéu dién cdc con s6 (cdc ky hiéu) va dugc goi 1a tin hiéu s6. Dac trung cdn ban ciia tin hiéu sé 1a: a) tin hiéu sé chi nhan mét s6 hitu han cac gid tri; b) tin hiéu s6 c6 thdi gian t6n tai xdc dinh, thudng 1a mot hing s6 ky hiéu 1a Ts (viet tt chia Symbol Time-interval: Thdi gian cha m0t ky hiéu). Tin hiéu sé cé thé nhan M gid tri khdéc nhau. Trong trudng hop M=2, chting ta cé hé théng théng tin s6 nhi phan con trong trudng hop téng quat ching ta cé hé thong M mitc. So vi cdc hé théng thong tin tuong tu, cdc hé théng thong tin s6 c6 mot sé uu diém co ban sau: thit nhat, do cé kha ning t4i sinh tin hiéu theo ngudng qua sau ting cu ly nhat dinh nén tap am tich luy c6 thé loai trir dugc, tife 1a cdc tin hiéu sO khoé hon d6i v6i tap 4m so v6i tin hiéu analog; thit hai, do sit dung tin hiéu s6, twong thich véi cdc hé théng diéu khién va xir ly hién dai, nén c6 kha nang khai thdc, quan tri va bao tri (OA&M: Operation, Administration and Maintenance) hé thong m6t céch ty dong cao 46; thit ba, tin hiéu s6 cé thé sit dung dugc dé truyén dua khé dé dang moi loai ban tin, rdi rac hay lién tuc, tao tién dé cho viée hop nhat céc mang thong tin truyén dua cdc loai dich vu thoai hay s6 ligu thanh mot mang duy nhét. Nhugc diém can ban cia cdc hé théng thong tin s6 so vdi cdc hé thong thong tin tuong ty truéc day 1a phé chiém cia tin hiéu s6 khi truyén cAc ban tin lien tuc tuong d6i 1én hon so véi phé cia tin hieu analog. Can phai nhén manh thém 6 day rang diéu nay khong nhét quyét vinh vién ding. Do cdc han ché vé ky thuat hién nay, phé chiém cita cdc tin hiéu sé con tuong déi 1én hon phé chiém cia tin hiéu analog khi truyén cdc ban tin lien 14 tuc, tuy nhién trong tuong lai khi cdc ky thuat sé hod tin hiéu lién tuc tién tién hon dugc 4p dung thi phé cita tin higu s6 c6 thé so sinh duge véi phé cia tin hi¢u lién tuc. 1.2. SO DO KHOI TIBU BIEU CUA HE THONG THONG TIN SO Dic trumg co ban cila hé thOng thong tin s6 1a: cdc tin hiéu duge truyén dua va xir ly béi hé thong 18 c4c tin hiéu s6, nh4n cdc gid tr tir mét tap hitu han cdc phan tit, thutng duge goi 1a bang chit céi (alphabet). Cac phan tir tin hi¢u nay c6 do dai hit han xéc dinh T; va trong cdc hé th6ng thong tin s6 hién nay, ndi chung d6 dai 7; 1a nhu nhau d6i v6i moi phan ti tin hiéu. Trong thuc té cé rat nhiéu loai hé théng théng tin sé kh4c nhau, phan biét theo tén s6 cOng tdc, dang loai mOi trudng truyén din... Tuy theo loai hé thong thong tin s6 thuc té, hang loat chitc nang xit ly tin hiéu sé khdc nhau 6 thé duge sit dung nhdm thyc hién viéc truyén dua cc tin hiéu sé mt céch hiéu qua vé phuong dién bang tén chiém cfing nhur cong suat tin hi¢u. Cac chitc nang xit ly tin hiéu nhu thé duoc mo ta boi cdc kh6i trong so dé khéi cia hé théng. Méi mét khdi m6 tA mot thuat todn xir ly tin hiéu. So dé khéi tiéu biéu cha mot hé théng thong tin s6 dugc mo ta trén hinh 1.1 [A30], trong 46 thé hién tat cd cdc chitc nang xi ly tin hiéu chinh nhdt c6 thé c6 cita cdc hé thong théng tin s6 hién nay. Trong so dé khéi hinh 1.1, thuc chat 14 so dé m6 ta luu d6 xir ly tin hieu, c4c thuat toan co ban xit ly tin hiéu (song khong phai trong hé thdng thong tin sé nao cing nhat thiét phai thuc hién ddy di cdc thuat todn co ban nay) bao gém: © Tao khuon dang tin hiéu, thuc hién bién déi tin ttc can truyén thé hién & dang tin hiéu lién tuc hay s6 thanh chu6i c4c bit nhi phan; © Mi hod nguén va giai ma nguén tin hiéu, thuc hién nén va giai nén tin nhim giam t6c d6 bit dé giam phé chiém cia tin hiéu s6; Ma va gidi ma mat, thuc hién ma va gidi ma chudi bit theo mot khod xéc dinh nhim bao mat tin tic; © Ma va gidi ma kénh nhim chéng nhiéu va cdc téc dong xdu khéc cia dudng truyén dan; © Ghép-phan kénh, nham thuc hién viéc truyén tin ti nhiéu nguén tin khéc nhau tdi cdc dich nhan tin khéc nhau trén cing mot hé thong truyén din; © Diéu ché va giai diéu ché s6, thudng goi tat la MODEM; © Trdi va gidi tréi phd, nhim chéng nhiéu (thudng do ké dich c6 ¥ gay ra dé pha lién lac) va bao mat tin tic; Da truy nhap, cho phép nhiéu déi tuong cé thé truy nhap mang thong tin dé sir dung hé théng truyén din theo nhu cu; * Déng bd, bao gém déng bd nhip va déng bo pha séng mang d6i véi cdc hé thong thong tin lién két (coherent); * Loc (duge thuc hién tai may thu phat dau cudi), bao gém loc cé dinh nhaim han ché phé t4n, chéng tap nhiéu va loc thich nghi nham sita méo tin hiéu gay béi dudng truyén; TU CAC NGUON KHAC Ti TAO AHOA|\MAHOANMAHOA)) GHEP |i} pitu nguén tin] KHUON //|NGUON |) MAT KENH }/| KENH cut A *: cHuOrBIT DONG BO V : CHUOIDANG SONG TAO (QGIAIMA (GIAIMA Toi bd “| KHUO6N]*|Nau6N}‘|_MAr nan tin fesse [RAIPHO) TOL CAC DICH NHAN TIN KHAC Hinh 1.1. So dé kh6i tieu biéu hé théng thong tin sé. Trén so d6 hinh 1.1, céc kh6i nhénh ben dudi (phan thu) thuc hién céc thuat todn xit ly ngugc véi cdc kh6i tuong tg 6 nhdnh trén (phan phat). Trong s6 cdc chtic nang néi trén thi cdc chic nang tao khu6n tin hiéu s6, diéu ché va gidi diéu ché s6 14 khong thé thiéu d6i voi moi loai hé thOng thong tin 16 s6. Vé mat thuat todn ma ndi, khéi diéu ché s6 1a m6t kh6i giao dién, thuc hién bién déi tin hiéu s6 thanh cdc tin hiéu lién tuc phi hop véi viéc truyén dua tin hiéu di xa. May phat dau cuéi chi thuc hién cdc thuat todn tron tén nham dua tin hiéu Jén tdi tan s6 thich hgp, khuéch dai, loc va phat xa tin hiéu vao moi trudng truyén din (bing hé thdng ang-ten va phi-do trong cdc hé théng vo tuyén chang han). Déi véi mot hé théng thong tin sé thi MODEM dong vai trd nhu b6 nao con may thu phat thi chi nhu co bap ma thoi. Cac khéi chitc nang cén lai khong phai 1a bat budc d6i véi tt cd moi hé thong théng tin sé ma chi cé mat trong timg loai hé th6ng cu thé va do vay trén hinh 1.1 chting duge dién t4 bang cdc khdi ditt nét. Céc thuat todn xi ly tin hiéu trong so d6 khéi hinh 1.1 cé thé phan thanh hai nhém chinh: a) cdc thuat todn xi ly tin hiéu bang géc (baseband) bao gdm cdc thuat todn tir tao khu6n tdi diéu ché s6 (va cdc kh6i c6 chic nang nguge lai 6 phan thu); b) cdc thuat ton xir ly tin hiéu tén s6 cao hay tin hi¢u thong gidi (bandpass signal) bao g6m cdc thuat todn lién quan t6i da truy nhap, trai phé va thuat toén tron tdn nham dua tin hiéu lén tn s6 cao. Trong phan tich, d4nh gid va thiét ké hé thong, cdc hé thong hoan toan cé thé xem xét duoc & dang bang géc tuong duong [A19], trong dé: a) moi tin hiéu déu Ja tin hiéu bang g6c hodc tin hiéu bang géc tuong duong nhé sit dung tin hiéu duéng bao phifc hay cdn goi la tin hi¢u thong th4p tuong duong cia tin hiéu cao tan; b) moi khdi déu 1a céc mach thong thdp hay théng thdp tuong duong. 23. THAM SO CHAT LUGNG CO BAN CUA HE THONG THONG TIN SO at. Céc tham s6 chat lugng chi yéu d6i véi cdc he thong thong tin s6 1a do Pie x4c truyén tin va tc d6 truyén tin. Céc yéu cu co ban d6i véi cdc hé thong Seong tin s6 ciing 1a nhanh chéng va chinh x4c. Cn n6i them 6 day rang, hai yeu Agfa ithy di chung luén mau thudn v6i nhau. Vé nguyén tic, mudn truyén tin that otlefale xéc thi phai chap nhan giam t6c d6 truyén va ngugc lai sibs thi 16i truyén tin xdy ra cang day hon. , truyén tin cang C4c. co quan va céc 16 chite chinh lién quan téi viéc x4c dinh cdc tiéu chudn vé chat Iuong mang vién thong, hé thOng thong tin s6 ndi chung va hé thong truyén din néi riéng 1a: a) Uy ban truyén thong lién bang My (FCC: Federal Communications Commission), x4c dinh cfc tiéu chudn cho cdc hé théng theo he Bac My; b) Héi nghi cdc co quan quan ly buu chin va vién thong chau Au (CEPT: European Conference of Posts and Telecommunications) va Vien tiéu chudn vién thong chau Au (ETSI: European Telecommunications Standards Institute), xc dinh cdc tiéu chudn cho cdc hé théng theo hé chau Au; ¢) C&c nhém nghién cttu (SG: Study Group) cia Lién minh vién thong quéc té (ITU: International Telecommunication Union), truéc day 1a Hoi déng tu van dién thoai va dién béo quéc t€ CCITT, va céc nhém nghién ctu cia Uy ban tu vin vo tuyén quéc té CCIR truéc day, nay 14 ITU-R (Xem bang 1.1). Céc nhém nghién ctu nay xdc lap céc tiéu chudn duéi hinh thttc cdc khuyén nghi cho vién thong trén toan cu, bao gém ca cdc hé thOng Mf va chau Au. Déi voi thong tin s6, tham s6 dO chinh xéc truyén tin thudng dugc dénh gid qua ty 1é 16i bit (BER: Bit-Error Ratio) thudng dugc hiéu 1a ty 1é gitta s6 bit nhan bj 16i va téng s6 bit da truyén trong mot khoang thdi gian quan sat nao dé. Khi thdi gian quan sét tién dén v6 han thi ty 1é nay tién t6i x4c sudt 16i bit. Trong thuc té, thdi gian quan sdt khong phai 1 v6 han nén ty 1é 16i bit chi gan bang véi xdc suat 16i bit, tuy nhién trong nhiéu trudng hop thuc té ngudi ta cing vin thudéng xem va goi BER 1a x4c sudt 16i bit. Trong nhiéu trudng hgp, tmg voi cac loai dich vu nh&t dinh, céc tham sé phdi sinh vé do chinh xdc truyén tin thudng duge xét dén 1a cdc gidy bi 16i trdm trong (SES : Severely Errored Seconds), cdc gidy bi Idi (BS: Errored Seconds), cdc phiit suy gidm chdét lugng (DM: Degraded Minutes)... Trong mot s6 hé théng thong tin s6 sit dung c4c bién phép ma hod higu qua tiéng ndi nhu déi v6i dién thoai di dong chang han, thi do chinh xdc truyén tin cing cdn dugc thé’ hién qua tham s6 chét luong tiéng néi xét vé khia canh chat luong dich vu. 18 Kha nang truyén tin nhanh chéng cia mét hé thdng thong tin s6 thudng duge danh gid qua dung luong téng cong B cia hé thong, JA t6c do truyén thong tin (cé don vi 1a b/s) téng cong cia ca hé thOng vi mot do chinh xdc da cho. Nhin chung, dung luong cia mét hé théng tuy thudc vao bang tan truyén dfn cia hé thong, so dé diéu ché s6, mitc d6 tap nhiéu... Rang 1.1. Cac nhém nghién ctu chi yéu cha CCITT va CCIR lién quan téi viée xéc lap cdc tiéu chudn chat lung vién thong [A12]. Cie dich va (Cie mang Chic he thong Dien thoai: CCITT SG XI [Mang thoai: CCITT SGXMI |Vo tuyén chuyén tiép: CCIR SG9 i \Cép: CCITT SG XV 'Vé tinh: CCIR SG4 Ngoai cdc yéu cau va cdc tham sé cé tinh nguyén tic néi trén, cdc he théng thong tin sé con cé thém céc yéu cdu vé tinh bao mat va do tin cay (kha nang lam viéc cha hé thong voi BER khong vuot qua gid tri xc dinh). Céc yeu to vé gid thanh va t6c d6 thu héi von déu tu, goi chung 1a yéu cdu vé tinh kinh té ciing c6 mét vai trd to 1én. 1.4. HE THONG TRUYEN DAN SO Hé thong truyén dan sé 1a tap hop ca phuong tign (bao gém céc thiét bi phan cing va cac phdn mém) duge sit dung dé truyén tin hiéu sé tir 16i ra cla thiét bj tao khu6n 6 phan phat toi dau vao thiét bi tdi tao khudn théng tin 6 phan thu hé thong thong tin 6. C6 rat nhiéu loai hé thong truyén din s6 khéc nhau tuy thudc mdi trudng truyén dan nhu céc hé thong truyén dan sé qua vé tinh vién thong, céc hé thdng vo tuyén chuyén tiép sO mat dat, cdc hé thOng v6 tuyén di dong, cdc hé théng thong tin ding c4p déng truc, c4p xoan hay c4p soi quang hoc... K¥ thuat duoc sit dung dé truyén dan sé trong cdc hé thong truyén din kh4c nhau nhu thé cing tuong déi khac nhau, phan anh cdc tinh chat dac thi cia moi trudng truyén din, tan s6 cng tac cing nhu loai hinh dich vu... 19 Céc tham s6 chat lugng co ban cia hé théng truyén din s6 cing duge dénh gid thong qua ty lé 16i bit cha hé thong BER va dung long truyén din. Mot tham s6 lién quan ti dung luong téng cong cia hé thong, thudng dugc ding hon dé so s4nh céc hé théng truyén din s6, 1a tich sO B.L, vi L 1a cu ly khoang lap cén thiét. Trong diéu kién ky thuat hién nay, tham s6 nay 14 khoang vai tram Mb/s- km dén mot vai Gb/s-km d6i véi cdc hé théng vO tuyén chuyén tiép s6 hay c4p déng truc va c6 thé len t6i hang ngan Gb/s-km hoac hon nia d6i véi cdc bé thong, thong tin quang sqi [A1]. D6i voi cdc hé thong truyén dén sé hién tai, cdc tin hiéu s6 nh4n gid tri trong mot tap hitu han céc gid tri c6 thé c6 va cé théi gian t6n tai hitu han. Khi tap cdc gid tri cé thé c6 cia tin hiéu gdm hai ph4n tit 0 va 1 thi hé thong dugc goi 1A nhj phan va tin hiéu khi 46 dugc goi 1a bit, khi s6 gid tri c6 thé c6 cia tin hieu khac 2, téng quat Ja M thi hé thong dugc goi 1a hé thong M mic va tin hiéu duge goi 1a ky hiéu (symbol). Goi gid tri cha symbol thit k 1a D, va thdi gian tén tai cha no 1a T, (d6i véi cdc hé thong thong thudng hién nay, T, =7 va 1a hang s6 v6i moi 1). © dau thu tin higu khoi phuc lai lA D, va. c6 dd rong la 7, néu Dy# D, thi tin hiéu thr k dugc goi 1a bi 16i, néu Tet T thi tin hiéu thet k duge goi 1a c6 jitter. Cac tham s6 ky thuat chung nhdt d6i véi cdc loai hé théng truyén dan s6 khéc nhau, thé hién chi tieu chat lugng co ban cia hé thong, 1a ty lé¢ bit 16i BER va jiter (rung pha). D6i véi hé thOng nhi phan, x4c suat 16i bit BER (Bit-Error Ratio) duge dinh nghia 1a: BER=P{ D,#D,}, voi P{.} I xéc suat any Khi _ T+OF thi |6| duge goi 1a jitter, tinh theo phan tram. (1.2) Trong trudng hop hé thong truyén din nhiéu mttc thi Pf D 1% Dy} duge goi Ja ty 1é 16i symbol (SER: Symbol-Error Ratio) va c6é quan hé chat ché v6i BER cia hé théng nhu sé dugc trinh bay sau trong chuong 5. 20 Nhin chung, khi BER>10° thi hé théng truyén din duoc xem 1A gidn doan vi khi d6 ngay ca dich vu telex (dién bdo truyén chit) - 18 loai dich vu chiu duge chat luong truyén dan téi nhat (chi ddi hdi BER<10°) nho do du thita khé Ion trong ngOn ngit ngudi — cling khong thé truyén dugc. Jitter dugc xem 1a 16n néu I6n hon 5% (gid tri dinh-dinh) [A15]. Ngoai c4c tham s6 chat lugng co ban ndi trén, d6i v6i cac hé thong truyén dan tin hiéu thoai thi d6 gii? cham truyén dan tuyét déi 1a mot tham sé cing c6 tam quan trong dic biét do d6 gitt cham tuyét d6i cang 16n thi céc khé khan trong hi thoai cing tang. Hién nay, cdc gid tri gitt cham truyén din di-vé (round trip) vuot qué 400 ms dugc xem 1a khong thé ch4p nhan duoc néu nhu khong cé nhiing bién phép dac biét [A12]. Cac hé thOng v6 tuyén s6 mat dat cé d6 gitt cham truyén din tuyét d6i nhd hon so véi cdc hé thong c4p déng truc, c4p soi quang hoc va nhat 1a so véi cdc hé th6ng lién lac qua vé tinh, trong d6 d6 gitt cham truyén din di-vé gay bdi viéc truyén chuyén tiép t6i quy dao dia tinh 1a vao khoang 560 ms [A12]. Day 1a mot wu thé cia cdc hé thong v6 tuyén s6. 1.5. DICH VU, MANG VIEN THONG VA MOI TRUONG TRUYEN 1.5.1. Cac dich vu Cfc dich vu cu ban duye chuyén tai béi bat ky mang thong tin sO nao cing 1a dién thoai hoac s6 liu hay video. Dich vu dién thoai hién dugc cho 1a loai dich vu vin chiém wu thé trong héu hét c4c mang thong tin s6 cho téi nhiéu nam nita. Tiéng néi sé thudng duge truyén bang tin hiéu diéu ché ma xung (PCM: Pulse Code Modulation) trong 46 tiéng néi duge lay mau véi tin s6 8 kHz va méi mét mau duoc ma hod bing mét 16 hop ma 8 bit, din dén téc d6 truyén din 64 kb/s. Cac phép thir chi quan vé céc stit kém trong truyén din céc tin hiéu thoai PCM cho thay rang céc suy giam chat luong bit déu nhan thay dugc khi ty 1¢ 16i vuot qué gid tri vao quiing 10° vi vay gid tri gidi han nay dugc sit dung rong rai trong cdc chi tiéu chat lugng. Do tin 72 21 hiéu thoai it nhay cam v6i jitter nén c6é thé chiu dung dugc jitter khé cao. C4c dang ma hod tiéng néi khdc hiéu qua hon hién dang dugc dé xuat, dac biét 1a d6i v6i cdc hé thong cé bang tan rat han ché nhu cdc hé thong dién thoai di dong hay d6i véi nhitng trudng hop chi phi truyén din sé qué cao néu khong 4p dung cdc céch m4 hod hiéu qua hon nhu diéu ché ma xung vi sai thich nghi (ADPCM: Aditive Differential Pulse Code Modulation) t6c d6 32 kb/s. Truyén s6 ligu 1a dich vu dang phat trién nhanh chéng trong héu hét cdc mang thong tin. Ngoai cdc dich vu fax va dién bdo truyén chit truyén thong, cdc nguén luu lugng sé liéu chi: yéu c6 téc d6 téi quang 64 kb/s dang duge sinh ra tit qué trinh hinh thanh cdc mang méy tinh cé nhan, cdc dich vu chuyén khodan dién ti tai noi ban hang (EFTPOS: Electronic Funds Transfer at Point of Sale), videotex va thu tin dién ti (e-mail). Mot nguén luu lugng sé liéu t6c do 64 kb/s khdc nifa, c6 tam quan trong s6ng con d6i v6i toan mang dién thoai, 1a cdc tuyén bdo hiéu gitta cdc téng dai s6. S6 liéu thudng dugc truyén din theo cfc khoi va nhiéu k¥ thuat sita 16i c6 thé 4p dung dugc nham sita mot s6 nhd cdc 1di. Cac 16i truyén din hoac c6 thé phat hién dugc tai may thu s6 liéu, ching han nhd viéc kiém tra ma 46 du chu trinh (CRC: Cyclic Redundancy Code), rdi tr dong yéu cdu truyén lai (ARQ: Automatic ReQuest) cc kh6i s6 liéu bi 16i, hodc cé thé sta bang thuat todn sita 16i huéng di (FEC: Forward Error Correction) trong 46 cdc bit thém vao cho phép ca phat hién lan sita 16i. Cac yéu cdu chat lugng déi véi cdc mach truyén s6 liéu thudng lién quan tdi mét do do nao dé vé thong lugng mang (network throughput) va s6 cdc gidy khong bi 16i (error-free seconds) da duge chap nhan nhu mét tham sé tiéu chudn. Don vi tinh mot gidy 1a thoi gian dugc thoa thuan nham bao phi toan b6 do dai khdi s6 liéu cuc dai hién nay, tinh tai t6c d6 64 kb/s [A12]. Hinh thttc téi uu dé truyén cac tin hiéu s6 truyén hinh vin cdn dang duge tiép tuc xem xét. Ma hod s6 don gian mot tin hi¢u hinh mau dong dan dén cdc t6c d6 truyén din khd cao (quang 140 Mb/s). Hé qua 1a nhiing né luc 16n da duge thuc hién nham phat trién cdc b6 ma hod hiéu qua vé téc 46, Igi dung d6 du thita 22 trong c4c tin hiéu video. D6i v6i bé tiéu chudn Chau Au, t6c dO truyén dan tin hiéu truyén hinh mau 1a 34 Mb/s dua trén cdc bo ma hod t6c d6 bit suy gidm (reduced bit-rate codec) va téc 46 45 Mb/s la tiéu chudn d6i v6i hé MY nho sir dung diéu ché ma xung vi sai (DPCM: Differential Pulse Code Modulation) két hop v6i ma sita 16i. Tac dong cia céc 16i trong truyén dan truyén hinh hién nhién phu thudc vao ca kf thuat ma hod dugc 4p dung ln cam nhan chi quan cia ngudi xem vé chat lugng hinh anh. Ty 1é 16i cho phép nam trong mot giai réng tir khoang 10* dén 10°, tuy vay cdc cum 16i tram trong hodc céc gidn doan ngin téi 500 us lai cé thé gay ra suy gidm chat luong hét sttc trém trong do mat déng b6 khung hinh [A12]. Noi chung cc tin hiéu truyén hinh rat nhay cam v6i jitter. Hau hét cdc mang thong tin hién nay déu dugc thiét ké nhim hé tro cho hon mot loai dich vu va vi vay nhdt thiét phai dat dugc mét su dung hoa nao dé gitta viéc dap tng moi yéu cdu ngat nghéo nhat déi véi timg loai dich vu trong mang (trong thuc té thi diéu d6 cé thé 1A khong kinh té) va viéc d4p tmg d6i voi loai dich vu chi: yéu duoc sit dung trong mang bang cach budc phai 4p dung céc ky thuat truyén dan cia c4c dich vu khdc ma ching c6 thé chiu dung tot hon d6i véi céc yéu t6 tré ngai dac biét. 1.5.2. Mang vién thong Cau hinh tiéu biéu cha mot mang vién thong s6 hién dai ngay nay bao gém cc thanh t6 chinh 14 a) mang ngudi sit dung (khéch hang); b) hé thong chuyén mach; c) hé thong truyén din; d) hé thng b4o hiéu; e) hé théng quan tri mang (network management system); f) hé théng déng bo mang. Vién thong quéc té hién nay dang lién tuc mé rong khoang cach lién lac {én téi nhiéu ngan km bang cach sit dung nhiéu dang mi trudng truyén din khic ithau. Mot diém quan trong 1a céc chi tiéu chat Iuong d6i véi ting thanh ph4n cia Me kee n6i nhu thé duge thiét lap va 4n dinh véi yéu cdu nham dap tig cdc cudc Baits ti déu cudi téi dau cudi. Phin quéc té cha mot két ndi c6 thé bao g6m cép abiig truc, cAp soi quang hoc (thi du nhu hé thong thong tin quang TAT8 xuyén 23 luc dja dai 7500 km), vé tinh vién thong (nhu hé Intelsat V chang han) va cdc hé théng v6 tuyén chuyén tiép s6 téc do tir vita dén Ion. Viéc thiét ké cdc hé théng thuc hién cc mach quéc té dat t6i cdc chi tieu chat Inong t6i da trong diéu kién thuc tién cho phép thudng cho tinh kinh t€ cao do ké hoach truyén dan trong phan nay cla két néi duge sit dung rét hiéu qua. Phén quéc té do d6 duge xdc dinh 14 phan cao cap. Cac hé thong dugc sit dung trong mang qu6c gia gitta cdc téng dai noi hat v6i nhau va véi téng dai céng quéc té c6 thé cng tac tai cdc t6c dé truyén din tir thifp tdi cao. Cac mach quéc gia nay thudng bao gém nhiéu té hyp khéc nhau cha cdc hé thong truyén din cAp (bao gém cfc c4p xoan doi, cép déng truc, cép quang) va cdc hé th6ng truyén din vo tuyén. 6 cdc nuéc nhé, chat lugng truyén din thudng khong déng déu trén toan mang qu6c gia va cht lugng cia mang quéc gia do dé dugc xem 1a trung cp. 6 cdc nuée I6n, chat luong cha két ndi quéc gia thudng dugc n dinh béi céc mach cao cp tao nén cht lugng cao cap 6i véi toan mang quéc gia. Mang ndi hat bao gém nhiéu két n6i véi cdc cu ly thudng ngin hon 10 km. Phan nay cia mang ddi hdi dau tu tu ban 16n nhat song lai dugc sit dung kém hiéu qua nhat, do dé cdc hé théng truyén din chat luong c4p ndi hat cn phai thap vé gid thanh va don gian trong thiét ké. Chinh do vay, mot ty trong I6n cdc suy gidm chat luong truyén din cé thé chiu dung duge (tinh tir ddu cudi dén dau cudi) dugc phan bé cho mang néi hat nham tao diéu kién dé c6 mitc chi phf thiét ké va xay dung thap. Hién tai, n6i chung truyén dan trong mang ndi hat thuéng duge thuc hién bing cdc d6i day kim loai va xuyén nhiéu gitta ching 1am han ché t6c do cing nhw chat Ivong truyén din mot khi cdc doi day d6 dugc t4i sit dung dé truyén din tin hiéu sé. Nhiing co hdi va tng dung méi déi véi truyén dan ndi hat bang vo tuyén sé vi vay dang dugc hinh thanh mac di cho t6i nay chting vin chua cho duge higu qua gid thanh cao hon. Ca cac hé théng vo tuyén s6 diém t6i diém va diém t6i da diém hién dang ngay cang dugc sit dung nhiéu hon nham cung c4p céc dich vu s6 t6c dO cao hon, truc tiép téi cdc thué bao, véi ké hoach phat trién 24 thué bao mém déo hon va thdi gian cung c4p dich vu ngan hon so véi viéc phai dit cdc cép mdi. 1.5.3. Cac mdi trudng truyén Ba loai mi truéng truyén dan sé hau nhu sé chiém uu thé trong cdc mang truyén din tuong lai 1a céc hé thong ding soi quang don mode, vo tuyén chuyén tiép mat dat (terrestrial radio-relay) va vo tuyén qua vé tinh. Ciing voi cac he théng c4p xoan d6i va cap d6ng truc, cdc hé thdng sir dung cap sgi quang hoc thudc vé lép cdc hé thdng hit tuyén. C4c cong nghé hién nay da cho phép giam gid thanh cap soi quang, nang cao dung luong va khoang cach cc tram lap va do d6 da lam cho cdc hé théng truyén din quang soi tré nén hdp dan hon ca vé mat kinh té. Cac hé théng truyén dan v6 tuyén chuyén tiép s6, mac dau vay, trong mét tuong lai gin vin d4p tng dugc mot phn quan trong cdc ddi hdi vé truyén din cia mang quéc gia, tham chi trong c4c mang cn dugc phat trién hon nita. Céc hé théng soi quang thudng dug thiét ké dé Jam viéc véi mttc vai dB so véi nguéng do cdc dac tinh truyén din cia soi bién déi it trong mot thdi gian kha lén. Diéu nay din dén cdc dac tinh chat lugng 16i ti; ngay nay qua ngay khéc hau nhu hoan toan déng déu, khdc v6i cdc hé thong vo tuyén chuyén tiép, trong d6 do thudng c6é mic dy trit pha-ding 16n nén viéc truyén dan héu nhu khong 16i dién ra trong hdu hét thoi gian song cdc suy gidm chat lugng cé xu hudng tap trung lai trong mot it ngay trong cc thang hay xay ra pha-ding s4u trong qué trinh truyén séng. Chat luong truyén din s6 qua vé tinh cé xu huéng duge dac trung béi mot ty 1é 16i nén thap xudt hién trong phdn 16n thdi gian va x4c dinh duoc thong qua ty s6 séng mang trén tap 4m cia tuyén vé tinh. Ty lé 16i nén nay suy bién Itic nay ltic khdc theo cdc khoang thdi gian tiéu hao dudng truyén 16n qué mttc (chang han vi pha-ding do mua) va trong cdc diéu kién truyén séng bat thudng, khi mitc nhiéu tir céc hé thong v6 tuyén chuyén tiép hay cdc hé thong vé tinh khdc tang lén. Cac khdc biét co ban giita cdc dac tinh chat luong cita cd ba loai mdi trudng nay da dugc xét dén trong cdc khuyén nghi thich hop cha CCITT va CCIR. 25 Chuong 2 SO HOA TIN HIEU LIEN TUC TRONG CAC HE THONG TRUYEN DAN SO 2.1. KHAI QUAT Trong nhiéu trudng hgp, viéc tao khu6n (dinh dang) va ma hod nguén d6i v6i cc ban tin lién tuc (xudt hién dudi dang cdc tin hiéu lién tuc nh tiéng ndi, am nhac hay tin hiéu truyén hinh...) trong cdc hé thong thong tin s6 dugc thuc hién trong cing mot qué trinh: bién déi tin hiéu lién tuc dén ti nguén tin thanh chudi tin hiéu sé (chu6i bit) hiéu qua vé mat téc do, thudng duoc goi chung 1a qua trinh ma hod nguén. Vai trd cia ma hod nguén 1a dac biét quan trong, gép phan nang cao chat lugng lién lac va cho phép nang cao hiéu qua sit dung phé tan cia hé thong truyén din. Thuat todn ma hod nguén cé thé xem xét dugc thong qua dang tiéu biéu cha né 18 ma hod tin hiéu tiéng n6i (bién déi tin hiéu thoai twong ty thanh tin hiéu 6). Cac bé ma hod tiéng n6i thudng duge chia thanh 3 loai chinh 1a b6 ma hod dang séng (waveform coder), b6 ma hoa nguén phat thanh (vocoder) va bo ma hod lai (hybrid coder) cia hai loai trén. Noi dung cia phuong phdp ma hod dang s6ng 1 dang song cia tin hiéu tiéng noi lién tuc duge rdi rac hod nhd lay mau va sau d6 dugc sé hod nhd ma hod nhi phan cdc gia tri dai dién cho mttc clita cdc m4u dang séng tiéng n6i. Cac phuong phap ma hod dang s6ng, tiéu biéu 1a diéu ché ma xung PCM, cé co sé 1a dinh ly lay mau. MOt tin hiéu s(t), c6 bién di Fourier 1 S(f), dugc goi 1a cé bang tan han ché néu S(f)=0 véi | i l>w, trong d6 W 1a tén sé 16n nhat chita trong s(t). Theo 26 dinh ly ly mau, tin hiéu c6 bang tan han ché nhu thé biéu dién duy nhat duge béi cdc gid tri mau cila s(t) lay véi téc do f,>2W mau trong mot gidy. Téc do ldy mau t6i thiéu fy=2W mau trong mot giay duge goi 1a tc do Nyquist. Viéc lady mau véi t6c do thap hon t6c d6 Nyquist din dén méo gap phé. Tin hiéu s(t) nhu trén biéu dién duge theo: n sin22W(1- = ay Woy ny eb an.) trong d6 (GD } 1a cdc gid tri mau cita s(t) tai cdc thoi diém ldy mau t=n/2W, thu dugc nhé nhan tin hiéu s(t) voi tin higu dy mau 1a mot chudi cdc . n Dirac 6(f-—). xung Dirac 5( Ww Biéu thttc (2.1) 14 dang todn hoc cia dinh ly ly mau. Néu tn s6 16n nhdt sin2aW(l-—L) W ciia tin higu s(t) da biét trudc thi ——_* cing biét trudc va vi vay 2a 1 khong chia thong tin can truyén. Nhu vay tin hiéu s(t) hoan toan tuong duong vé tin tte véi chuéi v6 han cdc gid tri m4u cia né { sa) }, n=1, +2,... too va do vay thay vi truyén di tin hiéu lien tuc s(t), chting ta chi cdn truyén di cdc gid tri mau cia n6é ma théi. Day chinh 1a co sé cia viéc sé hod tin hiéu lién tuc theo phuong phap ma hod dang séng. Viéc khdi phuc lai tin hiéu s(t) tai dau thu ti chudi céc gid tri mau { Sp } chi don thudn 1a viéc thuc hién biéu thitc (2.1). Vé phai cia (2.1) c6é thé nhan duoc bang céch cho chudi cac gid tri miu nhan duoc sin2aw(1-—-) qua mot mach loc c6 phan ting xung h(t)= 2a phan img xung cia 2nW(1- wp mot mach loc thong thap ly tuéng véi tan sé cat bang W. Titc 1a, tin hiéu s(t) khoi 27 phuc lai duge nhé cho chuéi cdc gid tri mu cia né qua mot mach loc thong thap ly tuéng c6 tan sé cat W. Co sé cita phuong phép ma hod nguén phat thanh 1a viéc phan tich co quan phat thanh cia con ngudi va qué trinh tao ra 4m thanh tiéng ndi. Co quan phat thanh cia con ngudi bao gém thanh huyén, hop cong hudng hinh thanh tir khoang miéng va mi. Thanh huyén tao ra c4c rung dong khdc nhau cita luéng khi va véi su két hop bién d6i cha moi va ludi, hop cong hudng cing bién déi nhd d6 c4c am thanh khdc nhau duge tao ra. Qué trinh tao ra 4m thanh cia b6 may phat 4m cia con ngudi cé thé m6 hinh hod duge bing hai yéu t6 cha yéu: a) cdc rung dong chudn chu ky cia thanh huyén tao nén céc rung dong khdc nhau cia luéng khi dugc m6 hinh hod béi mot xung hoac mot chudi xung (d6i véi cdc 4m hitu thanh) hay mot tap 4m (d6i v6i céc am vo thanh), goi chung 1a m6t kich thich; b) hop cong huéng bién déi, hinh thanh tir khoang miéng, mii va su bién déi cia méi, ludi, dugc mé hinh hod béi mot mach loc c6 tham sé bién déi. Hién nhién, tiéng ni hoan toan duge xdc dinh béi céc thong s6 cia mach loc va cdc thong s6 kich thich. Ma hod nguén phat thanh 1a viéc ma hod céc thong s6 kich thich va loc cia m6 hinh tiéng néi noi trén thanh cdc tin hiéu s6. Thay vi truyén di c4c chuéi bit ma cdc gid tri mau dang sdng tiéng n6i nhu trong phuong phdp ma hod dang séng da néu trén, c4c chuéi bit ma cdc thong s6 cia mo hinh tao tiéng néi dugc truyén di trong phuong phdp ma hod nguén phat thanh. Tiéng néi dién tit dugc tdi tao lai 6 phan thu nbd cdc mach dién ti thyc hién téng hgp tiéng néi dua trén cdc thong 86 kich thich va loc nhan dugc. Mét trong cdc b6 ma hod ti€ng ndi tiéu biéu cho phuong ph4p ma hod ngudn phét thanh 1a bé ma hod dy dodn tuyén tinh LPC (Linear Predictive Coder), thoat tién dugc phat trién cho cdc ting dung quan su. C4c bo ma hoé lai 14 su két hop cia hai phuong phép ma hod dang séng va ma hod nguén phat thanh, trong dé mo hinh loc téng hop tiéng ni thi tuong tw nhu d6i vi céc bo ma hod nguén phat thanh cdn tin hiéu kich thich lai dugc ma hod mét cdch hiéu qua bang ky thuat ma dang song. 28 Trong chuong nay chiing ta sé xem xét tuong d6i ky cdc phuong phép ma hod dang séng tiéu biéu, thudng dugc sit dung nhat trong cdc hé théng truyén din thong thudng. Hién tai, cdc phuong phép ma hod ngudn phat thanh va lai mdi chi duoc sit dung chu yéu trong thong tin di dong. Do vay ching sé khong dugc trinh bay ky trong gido trinh nay va sé duge trinh bay ky luGng trong gido trinh mon hoc ThOng tin di dong. Chi tiét hon nita vé cdc phuong phdp nay, xin tham khao thém [A32]. 2.2. DIEU CHE MA XUNG (PCM) Dang tiéu biéu cia ma hod dang s6ng 1a diéu ché ma xung (PCM) thudng gap nhat trong cdc hé thong truyén dan tin hiéu s6, 4p dung cho cA tin hiéu thoai, nhom kénh thoai ghép kénh theo tan s6, tin hiéu video... 2.2.1. Nguyén tac Diéu ché xung ma PCM dugc thuc hién theo mét quy trinh bén bude cé tinh nguyén tac nhu sau: a) Loc nham han ché phé tan cia tin hiéu lién tuc cén truyén: Bién déi Fourier cia cdc tin hiéu lién tuc thuc té 1 vo han theo bién tan s6, chi it cing do thdi gian tén tai cla ching hitu han. Chinh vi vay, cdc tin hiéu lién tuc can truyén nhat thiét phai duoc loc nhim han ché phé tdi tin s6 cuc dai W nao dé nhim thoa man tién dé vé bang tn han ché ciia dinh ly lay mau. b) Lay mau: Tin hiéu lién tuc sau loc dugc rdi rac hod nhé lay mau tin hi¢u lién tuc bang chudi xung nhip cé tan sé f; theo dinh ly lay mau dé c6 duge cdc tin hiéu diéu bién xung (PAM: Pulse Amplitude Modulation). c) Luong tir hod: S6 gid tri c6é thé c6 cia tin hiéu PAM sau lay mau 1a vo han, do vay s6 bit can thiét dé ma cdc gid tri cia cc xung PAM Ia vo han va diéu nay khong thé thuc hién dugc. Dé han ché s6 bit ma cén sit dung, gid tri cha ting xung PAM cn dugc 1am tron thanh mt trong cdc gid tri mau xdc dinh goi 1a cdc mic lugng tit (cé sé Iuong hitu han) va qué trinh nay duoc goi 1a lung tit hod. 29 d) Ma hod: Céc gid tri mitc luong tir ting véi cdc xung PAM dugc ma hod bang cdc t6 hop ma nhi phan dé truyén di trén hé théng truyén dan s6. So dé m6 ta céc cong doan diéu ché ma xung dugc thé hién trén hinh 2.1. Tin higu Tin hieu c6 Cécxung Cécxung PAM — Tin higu lien tuc bang han ché PAM g tit hoa PCM fi Hinh 2.1. So dé thuc hién PCM. Qué trinh kh6i phuc 6 phan thu duge thuc hién nhu sau: Gidi ma dé dugc chuéi xung PAM lugng tit hod réi cho qua loc thong thap cé tan s6 cat bang mot nita tan s6 lay mau. Nhu da n6i 6 trén, thuc té cdc tin hiéu I6i vao diéu ché ma xung 1A céc tin hiéu cé phé trai rong v6 han. Sau loc han ché phé tan tin hiéu, tin hiéu cé phé han ché va do vay cé théi gian tén tai trai rong téi vo han, nghia 1a vé ly thuyét viéc lay mau phai duge thuc hién v6i v6 han m4u theo (2.1). Tir 46 chting ta cé thé thay rang tin hiéu lién tuc khi phuc lai duge & phan thu, ngay ca trong trudng hop khong tinh dén méo va tap nhiéu trén dudng truyén, cing chi 1 mot phién ban gdn dung cia tin hiéu lién tuc can truyén di 6 phan phat ma th6i. Sai sé gitta cdc tin hiéu phién ban va nguyén ban gay béi cdc nguyén nhan sau: a) Viéc lay mau khong thé tién hanh trong thdi gian dai vo han dugc; b) Sai s6 do lam tron (luong tit hod), goi 1a sai s6 luong tit, c) Cac dac tinh loc khong hoan toan ly tuéng; d) Phién ban 1a mot tin hiéu cé phé han ché, khong nhu tin hiéu nguyén ban. Ngoai ra, céc sai léch qué dang vé déng bo ciing cé thé din dén sAp xép sai cdc t6 hop ma thu duge va diéu nay din dén cdc sai lac v6 cing tram trong. Cac chi tiét vé c4c cong doan trong quy trinh PCM va céc bién phap khac phuc sai sé sé duge trinh bay dudi day, xét lam vi du v6i qué trinh sé hod tin hiéu dién thoai. 30 2.2.2. Loc han bang Phé cia tin hiéu dién thoai tap trung trong gidi tir 0,3 dén 3,4 kHz. Viéc c&t bé cdc thanh phan t4n s6 ngoai gidi néi trén khong gay ra nhimg méo thu cam dugc qué Idn, tic 1a khong gay nén nhiing trd ngai dac biét d6i vi qué trinh thong thoai. Dé han ché phé tin hiéu cé thé tién hanh loai bd cdc thanh phan tin s6 16n hon 3,4 kHz trong tin hiéu dién thoai bang loc thong thap, titc 14 6 thé chon tin s6 cyc dai W ciia tin higu thoai 1a 3,4 kIlz. Trong trudng hgp nay, sai s6 do loc han bang gay ra chi yéu 18 béi khong thé ché tao dugc mach loc thong thap ly tuéng ma chi c6 thé ché tao duge cdc mach loc véi dac tinh loc khong déc dig tai tin s6 cat. Dé khong gay nén nhiing méo cé thé thu cam 16 rét duge, tan s6 cat cia mach loc han bang phai chon cao hon 3,4 kHz. Cic mach loc tiéu chudn trong thyc té (c6 dac tinh thoa man cdc khuyén nghi cha CCITT cho cdc mach thoai) cé tan s6 cat rat sat voi 4 kHz. 2.2.3. Lay mau Qué trinh ldy mdu duge thuc hién bang céch nhan tin hiéu thoai lién tuc v6i m6t chuéi xung nhip cé tén s6 fs >2W. Viéc chon tan s6 nhip 16n hon hai lan W sé lam mé rong bang tan chiém cia tin hiéu s6, do vay tén s6 nhip phai chon nhé nhat ma khéng gay méo tin hiéu. Sai sé lay m4u gay bdi viéc khong thé lay méu trong m6t thi gian dai vo han thudng khong dang ké va cé thé bi dip bing viéc chon fs 16n hon 2W mét chit [V5]. Két hop véi thuc t€ phat sinh do loc han bang nhu da ndi trén day, tin s6 lady mdu tiéu chudn cho tin hiéu thoai dugc chon 1a 8 kHz. Qué trinh lay mau tin hiéu dién thoai dugc mo ta trén b.2.2. 2.2.4. Luong tit hod Luong tit hod dugc thuc hién don gidn nh&t bang cdch chia giai d6ng tin hiéu [-a, +a] thanh Q mitc céch déu nhau, dugc goi 1a wong tit hod déu. Khoang cach gitta cdc mutc lugng tit A=2a/Q. Cac gid tri cha cdc mau tin hiéu (céc xung PAM) dugc 1am tron thanh gia tri mic luong tit gén nhdt. Sai s6 lugng tit cha cdc 31 gid tri mau 1a mot bién ngdu nhién e,, nhan cdc gid tri trong khoang {-a/Q, +a/Q), c6 thé xem nhu mot luong tap am goi 1A tap am luong tir va c6 thé dénh gid duge thong qua cong sudt tap 4m luong tir: t tin higu lien tuc s(t) cc xung PAM a Mach | tinhieu nhip /—? Pam - t tin higu xung nhip. Hinh 2.2. Lay mau tin hiéu lién tuc. al Py =e = fee. parte, de, (2.2) -alQ trong d6 pdf.) 1a ham mat do xac suat (probability density function). Do khong biét dugc phan bé thuc su cila bién dé tin hiéu dién thoai trong khoang gitta hai mitc Iuong tir sat nhau, ngudi ta budéc phai gia thiét rang tin hiéu dién thoai nhan céc gid tri bién do trong khoang giita hai mic luong tir sdt nhau v6i x4c sudt nhu nhau. Do dé tap 4m long tit duge xem 18 bién ngdu nhién phan b6 déu, tite 1a pdfle,)=O/2a. Thay vao (2.2), ching ta dugce P4=@13Q’=A/12 (2.3) Tir (2.3) ching ta c6 thé thay khi tang so mitc lugng tir Q thi cong sudt tap am luong tit giam. Chang han, khi tang s6 mite luong tir Jén hai lan, cong suat tap am lugng tit giam 4 lan, ttc 14 vao quang 6 dB. Tuy nhién, viéc tang qua miic sé mitc lugng ti din dén hai hé qua: a) S6 mitc Iuong tir 1én din dén s6 bit ding dé ma cdc mifc Iuong tir tang (cit ting s6 mtic Iuong tir én hai lan thi phai them mot bit trong t6 hop ma) lm tang téc do bit va do vay tang phé chiém cilia tin hiéu s6; b) Voi cling mot giai dong tin hiéu, viéc tang qué mtic s6 mite luong tir sé cé thé 32 din dén mitc luong tit Khoi phuc lai 6 phan thu bi nhan nhdm dudi tac dong cia tap 4m nhiét trong cdc mach dién tit. Thém vao dé, néu lugng tit hod déu thi viee chia cdc mitc v6i s6 mic t6i thiéu (nham gidm s6 bit ma cdn ding) x4c dinh theo 46 chinh xc da cho d6i v6i céc mttc cao cita tin hiéu lai din dén sai s6 pham phai lai I6n d6i vGi cdc mic thap. Diéu nay dan tdi sai sé téng cong 16n do trong thuc té cdc mite tin hiéu thdp cia tin hiéu thoai thudng xay ra nhiéu hon so véi cdc mttc cao, Céc mau thudn ndi trén trong thuc té dugc khdc phuc nhé 4p dung luong tirhod khong déu, trong d6 khoang céch giifa c4c mitc lugng tit dugc chon 16n véi cdc mitc tin hiéu 16n cdn véi cdc mic tin hiéu nhé thi khoang cach giita céc mite luong tit chon nhé. Giai phap nay 1a kh ty nhién do d6i v6i mtic tin hiéu 16n thi ty s6 tin hiéu trén sai s6 (tin/tap am lvong tit) vin kh nhé di sai sé lugng ti tuyét d6i c6 16n. Viéc chia cdc mttc lugng ti khong déu nhu thé tuy vay lai khé kho thuc hién trong thuc té va mét gidi phdp tuong duong thudng duge dp dung 1a thuc hién luong tit hod déu cc tin hiéu duge nén. Luat nén duoc 4p dung trong diéu ché ma xung tin hiéu dién thoai 1a 1uat /ogarit, trong dé tin hiéu 10i ra y cha mach nén bién thién theo luat logarit cia tin hiéu 16i vao x. GO phan thu, tin higu duge gidn tré lai. Viéc duy tri nén-gian chinh x4c 1A mét yéu cdu rat ngat nghto nham trénh cdc méo tin hiéu mang vao do qué trinh nén-gian. C&c luat nén logarit duoc 4p dung trong hé Chau Au va bé My kha khéc nhau, digu nay 18 do lich sit qué trinh phat trién vién thong trudc day trén cdc khu vuc khéc nhau dé lai. Luat nén duge 4p dung 1a luat y d6i voi hé MY, trong khi 46 hé chau Au sir dung luat nén A. Biéu thitc giai tich x4c dinh cdc luat nén ys va A la: * Luat nén ys (Hé MY): Ind + He) In(i+y) ° Luat nén A (Hé Chau Au): ign(x)————, -1 33.46 dB. Yéu cdu nay vita ding dat dugc bang viéc sit dung b6 ma hod v6i cdc tit ma 7 bit. Khi tinh dén ca cdc tham sé suy giam chat luong khéc cha PCM, b6 ma hod 8 bit thuéng dugc 4p dung nhat. Bién dé tin hiéu 16i ra b6 nén dugc luong tit hod déu thanh 16 mttc véi méi mot doan hay phan doan. Viéc ma hod cdc mitc Iwong tir déu (sau nén) dé tao thanh tin hiéu PCM duge thuc hién bang cdc t6 hop 8 bit déi voi ca hé MY lin Chau Au va cing c6 dang PXYZABCD. Bit P chi thi cuc tinh gid tri luong tit cia mau tin hiéu: P=1 vi tin hiéu duong va P=0 voi tin hiéu 4m. Ba bit XYZ ding dé ma c4c doan thang (hoac phan doan) lam gén dting tuy€n tinh cdc luat nén (u hay A), b6n bit ABCD ding 4é ma 16 mttc luong tir déu trong timg doan. Hinh 2.3. Tuyén tinh hod (2.4) bang 15 doan thang. Do duge tuyén tinh hod theo sé doan khdc nhau, c4ch nhan duge cic ma tam bit PCM déi voi hé My va hé Chau Au ciing khdc nhau. D6i voi hé Chau Au, 35 truéc tién viéc ma 12 bit duge thuc hién, chia gidi bien d6 tin hi¢u vao mot cdch tuyén tinh thanh 4096 budéc. Céc mach logic sau 46 dugc sit dung dé tao ra cdc tir ma 8 bit theo quy tac ma dugc mo ta trong bang 2.1. Trong khi d6 trudc tién viéc ma 13 bit dugc thc hién déi véi hé MY, chia tuy€n tinh giai bién do tin hiéu vao thanh 8192 budc, sau d6 ma thanh cdc tit ma 8 bit theo quy téc mo ta trong bang 2.2. 0 V8 4 2 3/4 tx Hinh 2.4. Tuyén tinh hod (2.5) bang 13 doan thang. Tir bang 2.1 va bang 2.2 chiing ta cé thé thay ring mdi mot doan duoc chia thanh 16 mite lugng tir déu. Gid tri do 16n cia méi mot mtic Ivong tir déu - tinh theo s6 buéc cua mtic bién d6 I6i vao (ghi & cot cudi cing cia cdc bang) - thay déi theo gid tri mttc 16i vao. 36 Bang 2.1. Thuat toan x4p xi dic tinh nén luat A bing 13 doan thing (G.711) va ma. Doan thi | Gidi han du6i | Giéi han trén Ti ma DO In cha méi bude cha doan (tinh | cla doan (tinh| PXYZABCD |luong tr déu (tinh theo buéc bién | theo budéc bién theo s6 budc bién do d6 vao) d6 vao) 16i vao) 1 2048 4096 1111ABCD 128 2 1024 2048 1110ABCD 64 3 512 1024 1101ABCD 32 4 256 512 1100ABCD 16 5 128 256 1011ABCD 8 6 64 128 1010ABCD 4 32 64 1001ABCD 2 7 0 32 1000ABCD 2 -32 0 0000ABCD 2 ~64 -32 0001ABCD 2 8 -128 -64 0010ABCD 4 9 -256 -128 0011ABCD 8 10 -512 -256 O100ABCD 16 u -1024 -512 0101ABCD 32 12 -2048 -1024 O110ABCD 64 13 -4096 -2048 O111ABCD 128 Bang 2.2. Thuat toan xp xi dac tinh nén luat y bang 15 doan thang (G.711) va ma. Doan thi | Gidi han duéi| Gidi han trén Tit ma DO lén cia moi bude cha doan (tinh | cha doan (tinh | PXYZABCD |luong tit déu (tinh theo bude bién | theo bude bién theo s6 buéc bién d6 | _____—|. d6 vaio) 6 vao) 16i vao) 1 4063 8159 1000ABCD 256 2 2015 4063 1001ABCD 128 3 991 2015 1010ABCD 64 4 479 991 1011ABCD 32 5 233 4719 1100ABCD 16 6 95 233 1101ABCD 8 7 31 95 1110ABCD 4 8 -31 31 1111ABCD 2 9) -95 -31 0110ABCD 4 10 -233 -95 0101ABCD 8 i -479 -233 0100ABCD 16 12 -991 -479 0011ABCD 32 “2B -2015 -991 0010ABCD 64 14 -4063 -2015 0001ABCD 128 15 -8159 -4063 QO00ABCD 256 37 Gié tri lugng ti ca c4c mau tin hiéu dugc tinh theo [A14]: M=0(32B+2L+1)°4 (2.6a) 46i véi hé Chau Au, va M=o[2"1433(2°-1)] (2.6b) d6i véi hé MY, trong d6 S=4X+2Y+Z; L=8A+4B+2C+D; a=1 néu P=1, a=-1 néu P=0; 0 néu S=0, f=1 néu S40 (2.6c) Loi ich cha nén-gidn cé thé thay dugc thong qua xét lam vi du d6i voi hé Chau Au. Chting ta thay rang bo lugng tir déu sit dung nén-gian (cing con goi 1a b6 lugong tit phi tuyén) c6é dO phan gidi tuong duong do phan giai cia bé Iuong tit déu (luong tir tuyén tinh) véi 4096 mite sit dung cdc tir ma 12 bit. Nhu vay so véi néu si dung b6 Iuong tir tuyén tinh 8 bit (256 mitc) céng sudt tap 4m lugng tir gidm dugc 4x6=24 dB. 2.3. DIEU CHE MA XUNG VI SAI 2.3.1. Nguyén tac Vé nguyén tic, PCM duge thuc hién bing céch ma hod céc gid tri mau duge luong tir hod cia tin hiéu lién tuc 16i vao. S6 bit ma cén thiét, ching han cho tin hiéu dién thoai, nhu phan truéc da trinh bay, da dugc CCITT xéc dinh phai 1a 8. Téc do tin hiéu thoai PCM nhu vay 1a 64 kb/s, chiém phé tin khé Ién. Nhiing rung dong chudn chu ky ciia thanh huyén va cdc chuyén dong han ché cia céc b6 phan thudc co quan phdt 4m nhu méi va Iwi thuc té tao ra cdc méu 4m thanh rét tuong quan trong tin hiéu 4m hitu thanh. Ngugc lai, céc Am vo thanh thi cé xu hudng kh6ng tuong quan. Trong dam thoai, mot-ngudi dam thoai tiéu biéu thudng néi trong 40% thdi gian va.d6i véi céc giai doan tiéng ndi tich cuc (giai doan cé n6i trong cudc dam thoai) thi cdc 4m hitu thanh xay ra 4 lan mau hon céc 4m v6 thanh [A32]. Su troi hon han cia cdc 4m hitu thanh c6 nghia 1 tinh tuong quan trong cdc tin hiéu 4m thoai ¢6 thé khai théc dugc mét cdch cé 38 higu qua. ‘Do tinh tuong quan cao cia cdc mau tiéng ndi, sai léch gitta 2 mau ké nhau thudng kha nhé so v6i gid tri cha ting mau: s- stl cst (2.7) trong d6 s"=s[n/fs) 14 gid tri mau cia tin hiéu vao tai nhip ly m4u thit n. Vi vay, thay vi ma hoé cdc gid tri mau tiéng ndi nhu véi PCM, chi cdn ma hod sai léch gitta cdc mau tiéng ndi lién tiép va chi cn mot s6 bit it hon dé ma. Day chinh 1a nguyén tac cia diéu ché ma xung vi sai (DPCM: Differential Pulse Code Modulation). So 46 khéi don gian cia b6 diéu ché ma xung vi sai duge vé trén hinh 2.5. Tin higu vio Sai léch Tin hieu DPCM Tin higu Khoi phuc __.JTin hiéu nhip khOi phuc Hinh 2.5. Cau tric ma hod va giai ma DPCM. 2.3.2. Diéu ché ma xung vi sai véi bé du doan Do do tuong quan giita c4c mau tiéng néi kha 16n nén cé thé thuc hién du dodn duge mét cach gn ding mot gid wi mu nado do tir mOL sO mau trudc dd. Mot vai loai phuong phép ma hod véi bo du dodn da va dang dugc phat trién nhim dat dugc hiéu qua phé tan cao dé truyén tin hiéu thoai cing nhu cdc tin hiéu bang rong nhv tin hiéu video [A14, A32, A33]. Trong qué trinh ma hod c6 dy don, udc lugng vé man tiép theo cé thé dua trén m6i tuong quan giita c4c phan tit, céc doan hay cdc mu tin hiéu. Khi uéc luong nay khé phi hop thi sai léch gitta mot gid tri mau va gid tri mau dy dodn cia n6é cdn nhd hon nifa so véi sai léch gitta céc mau ké tiép. Vi vay, bang cach sit dung thém b6 du dodn ta c6é thé chi cin ma gié tri sai léch gitta gid tri thuc va gid tri du dodn cia mau tin hiéu va s6 bit cin sir dung dé ma cdn c6 thé gidm hon nita so voi DPCM khong c6 b6 39 dy dodn. Nhé vay c6 thé gidm hon nita téc d6 truyén va do rong phé chiém. So 46 cu tric ma va gidi ma DPCM véi bé du dodn dugc cho trén hinh 2.6. Hinh 2.6. Cau tric ma va gidi ma DPCM véi b6 du dodn. Theo cdu tric ma va gidi ma nhu trén h.2.6, mot b6 du doan duge sit dung dé tao ra gid tri uéc luong cha mau tiép theo va sai léch cia su uéc lwong nay v6i gid tri thuc cia mau tin hiéu ké tiép duoc ma hod PCM. Tin hiéu 16i vao cha bo dy doan dugc hinh thanh tir mot b6 gidi ma PCM. O phia thu, cdc thuat to4n ngugc lai dugc thuc hién. Tin hiéu 16i vao ca b6 ma hod PCM phia phat 1a: R'ss"(t)-X" (2.8) trong 6 chi s6 n phia tren biéu thi nhip lay mau thit n. Gié tri ude luong cia méu tiép theo (tin hiéu I6i ra cha bd du dodn) duge xdc dinh (ngoai suy) tir L mau truéc dé theo biéu thitc: X= Yas" 0) (2.9) ro Cac hé s6 a; 1 cic hé s6 trong s6 cia thuat toén du doén, dugc Iya chon mét céch thich hgp. Phan tit dugc sit dung rong rai trong thuc hién bé du dodn 1a b6 loc gian bao gém cdc doan day gitt cham T (1a khodng céch gifta cic mau) va mang két hgp trong s6 nhu hinh 2.7. Bac cha b6 dy dodn thudng duoc gidi han toi 3 hoac 4 va tang ich cla céc b6 du don tiéu biéu 1a 15 dB [A14, A33]. Can chit ¥ & day rang c4i gid phai tra cho su giam phé chiém ca tin hiéu, c6 duge nho gidm d6 du thiva trong tin hiéu, 1a mic 6 nhay cam d6i véi 16i truyén dan ty 1é véi mic gidm d6 du thita. Do tin hiéu thuc su duoc ma chi 1a sai 40 sO gitta tin hiéu thuc va tin hiéu du don, néu cé sai 16i trong truyén dn thi sai 16i nay sé duoc cong vao tin hiéu khéi phuc trong suét qué trinh khéi phuc bdi vi may thu chi thuc hién giai ma 46 chénh, tich phan lai va cong két qua véi mau tin hiéu da dugc kh6i phuc truéc d6, va ct vay sai 16i d6 sé lan ra toan tin hiéu duge khdi phuc. Léi vao Léira Hinh 2.7. Bé loc gian ding lam mach dy don. 2.3.3. Hien tung qua tai sudn DPCM dua trén tién dé 1a cdc mu tin hiéu lién tiép ndi chung cé do chénh nhé, nh& vay chi c4n ft bit dé ma. Diéu nay dting voi cdc loai tin hiéu bién thién tuong déi cham. V6i cdc tin hiéu bién thién kha nhanh thi viéc sir dung tuong déi it bit dé ma do chénh sé gay méo tin hiéu. Hién tuong nay duge goi 1a qua tai sudn. Dé thay 16 hién tuong nay, ta sé xét trudng hop don gian nhat cla DPCM 1a diéu ché delta (DM: Delta Modulation), trong d6 46 chénh gitta hai mau lién tiép dugc ma bang chi mét bit: khi do chénh duong thi bit ma 1a 1, ngugc lai khi do chénh d6 4m, bit ma 1a 0. Tai phfa thu, mét lugng c6 dinh A duge cng vao hay trv di v6i mitc tin hiéu truéc dé (tinh tich luy) tuy theo cuc tinh cia bit nhan duge 1a 1 hay 0, hinh thanh mot tin hi¢u dang bac thang. Sau d6 tin hi¢u bac thang duoc cho qua loc. So dé thuc té diéu ché va gidi diéu ché delta duoc cho trén hinh 2.8, trong d6 mach tinh tich luy va loc duge thuc hién bang mot mach tich phan (loc thong thap). 73 41 Hién tuong qué tai suén trong DM duoc minh hoa bang vi du trén b.2.9, Qué tai sudn xy ra khi dudng bac thang khong theo kip véi su thay déi cha sudn tin hiéu vao. Tin higu déng hé Eee thong] Tin hiew khot phuc thap Hinh 2.8. Diéu ché va giai diéu ché delta. +Bitn ds tn hidu lid tuc lor vao Chudi tin hig DM f Hinh 2.9. Hién tuong qué tai sudn. 2.3.4. Diéu ché ma xung vi sai tu thich nghi Diéu ché ma xung tiéu chun voi t6c d6 64 kb/s da va dang duoc sit dung trong cdc hé thong vién thong. Téc d6 bit 64 kb/s, tuy vay van khé lén. Dé giam hon nita s6 bit ma cn sit dung, va do dé gidm duoc t6c d6 truyén tin hiéu thoai, cé thé sit dung DPCM kém v6i mot vai gidi phdp ky thuat khdc va hién c6 xu hudng tiéu chudn hod t6c d6 truyén tin hiéu dién thoai 32 kb/s. Trong qué trinh tinh todn xdc dinh cdc thong s6 ca PCM cting nhu cia DPCM, tin hiéu dién thoai 16i vao duoc gia thiét 14 mét qua trinh ngdu nhién dimg. Thuc té, tin hiéu thoai khong phai 14 mot qua trinh ng4u nhién dimg ma 1a 42 mét qué trinh chu&n dimg v6i phuong sai va ham tu tuong quan bién déi cham theo thdi gian. Diéu nay c6 nghia 1a, d6i v6i PCM luong tir hod déu chang han, thuc t€ cong suat tap am lugng tit khong 1a mot hang s6 A?/12 nhu trong cong thiic (2.3). Dé duy tri cong suat tap 4m lugng tit khong bién déi, mot trong cic gidi phdp cé thé dp dung 1a diéu khién budc lugng tit A thay déi mot céch thich nghi theo su bién d6i cha qué trinh ngdu nhién tin hiéu 16i vao. Céc mach luong tit hod clita DPCM cé thé 1am viéc voi timg m4u va dude goi 1a cac mach lugong tit vo huéng, hoac chting cé thé lam viéc v6i mot day céc m4u nhu 1a mot véc-to vA 6 tén goi 1 céc mach Iuong tit hod véc-to. Mot gidi phdp khdc cé thé 4p dung cho DPCM véi b6 du doan 1a diéu khién thich nghi cdc hé sé a; cha bo du doan (hinh 2.7). Gi tri cha céc hé s6 a; c6 thé t6 chttc nhu mot véc-to thay déi mot c4ch thich hgp tuy theo gid tri cha cdc mau pha trudc. S6 cdc hé s6 a; cin tinh todn (bac cia bé du dodn) cé thé tir 6 dén 10 tuy theo thuat todn dy doan dugc 4p dung [A33]. C&c b6 ma hod thoai ADPCM chat luong chu6ng (toll-quality) c6 thé lam viéc véi t6c 6 thdp téi 24 kb/s. Tuy nhién, khi can nhac téi cd mite d6 phitc tap cha thiét bi, CCITT da x4c dinh téc d6 ma hod ADPCM cho tin hiéu thoai 14 32 kb/s (khuyén nghi G.721). 2.4. 80 SANH MOT SO PHUGNG PHAP MA HOA DANG SONG Cho dén hién nay, phuong phap ma hod nguén PCM duoc sit dung trén hau hét cdc tuyén truyén dan s6, phi hop véi céc khuyén nghi cla CCITT. Tuy nhién, viéc so sinh PCM v6i mét sé phuong phdp ma hod nguén loai ma hod dang séng khdc 1 can thiét, dac biét vé phuong dién hiéu qua bang tan. Diéu nay ly gidi duoc 1a do cdc hé théng truyén din s6 PCM cé hiéu qua sit dung bang tan thap hon cdc hé théng truyén din analog. Mat khac, d6 du thita cao trong tin hiéu thoai cho thay cfn cé cdc nghién citu nhim c6 duge cdc phuong phép ma hod tieng n6i tiét kim hon vé phé t4n cé thé 4p dung truéc tién cho cdc kénh nghiép vu hay cho cdc ting dung quan su. 4B Viéc so sénh cdc phuong phép ma hod dang s6ng n6i chung dua trén céc chi tiéu vé hiéu qua bang tén va ty s6 tin hi¢u/tap am téng cong, bao gém ca tap am nhiét cia hé thong va tap am long tit do ma hod. Viéc danh gid chi tiét ty 86 tin/tap d6i voi cc phuong phdp ma hod dang séng khdc nhau duge tinh bay kha chi tiét trong [A33]. Hinh 2.10 thé hién quan hé gitta ty s6 tin hiéu/tap am lugng tir va téc do bit déi voi PCM, DPCM va DM trong cdc trudng hop tin hiéu thoai thuéng (0,3+3,4 kHz) va tin hiéu thoai nghi¢p vu (0,3+2,2 kHz) [A14]. Truc hoanh dug chia theo hai thang, ting véi t6c d6 bit voi kénh thoai thudng va kénh thoai nghiép vu. 50 Ty 86 tin/tap 40 30 20 10 16 24 32 40 48 56 64 (0,3-3,4kHz) 96 14,4 19,2 24 288 33,6 38,4 (0,3-2,2kHz) T6c d6 bit [kb/s] Hinh 2.10. Ty s6 tin/tap am luong tir theo téc d6 bit d6i v6i mot vai loai ma hod dang séng. Tir hinh 2.10 co thé thay rang cho t6i téc do bit 28 kb/s voi tin hiéu thoai 0,3-3,4 kHz va 17 kb/s vi tin hiéu thoai nghiép vu 0,3-2,2 kHz thi diéu ché delta cho ty s6 tin/tap 4m lugng tir cao nhat, song chi vao khoang 15-16 dB. Cho t6i téc do bit 42 va 25 kb/s doi v6i cdc kénh thoai néi trén mét céch tuong ting thi DM van con hiéu qua hon PCM, véi ty sé tin hiéu/tap 4m lvong tir vao quang 20-21 dB. Mét két luan quan trong nifa 1a v6i DPCM, téc d6 bit trén dudng truyén cé 44 hs thé giam khodng 8 kb/s so v6i PCM. Diéu nay c6 nghia 1a viéc sit dung DPCM cho phép tang khoang 12,5% s6 kénh thoai truyén dan dugc trén mot bing tan di cho so véi trudng hop sit dung PCM. Céc phuong phap ma hod tiéng noi cé du don thich nghi nang c6 thé duoc hiéu qua bang tén hon nifa nho gidm hon nita do du thiva trong tin hiéu tiéng ndi. Bang viéc 4p dung mot bo ma hod PCM véi b6 du dodn kiéu loc gian thich nghi, t6c do bit truyén tin higu tiéng ndi c6 thé ha thap t6i 2,4 kb/s. Gid phai tra cho viéc nang cao hiéu qua bang tan 1a tin hiéu thoai sé dugc ma hod nhu thé nhay cam hon nhiéu véi tap am va cdc 16i bit truyén dn. Thi du, tin hiéu thoai dugc ma hod vdi téc d6 bit 2,4 kb/s nhu trén rat kh6 nghe hiéu duge tai dau thu khi ty 1¢ 16i bit cha dudng truyén vao quang 10* (gidn cach trung binh gitta hai 16i lien tiép vao khoang 4 giay) [A14]. 2.5. MA HOA TIN HIBU NHOM KENH THOAI BANG PCM C4c hé thong ghép kénh theo tan s6 da cé tir lau. Su phat trién manh mé cia cdc hé théng truyén dan sé dat ra van dé tiép hop hai loai hé thong nay, ttc 1a vin dé truyén dan s6 cdc tin hiéu téi tit hé thong ghép kénh theo tdn sé. Dau ra cia céc may ghép kénh theo tn s6 1a tin hi¢u nhém ghép kénh thoai ghép kénh theo tan sé (FDM: Frequency Division Multiplexing). Dé truyén trén céc hé thong truyén dn sé tin hiéu nay cdn dugc ma ho thanh tin hiéu sé. Viéc sé hod céc tin higu FDM dugc qui dinh chi tiét trong khuyén nghi G.211 cha CCITT can cit trén cdc yéu cdu vé céc hé théng truyén din analog duoc quy dinh trong khuyén nghi G.332. Do khu6n khé cia gido trinh c6é han, 6 day ta sé khong di qué sau vao chi tiét ma chi xem xét nhiing nét co ban nhit. Qué trinh s6 hoa thanh tin hiéu PCM d¢i véi tin hiéu FDM cé thé thuc hién dugc theo hai phuong phap: truc tiép hoac gidn tiép. Ching ta sé xét lam vi du 6 day viéc sé hod mot tin hiéu siéu nhém (SG: Super Group) gdm 60 kénh thoai, 6 tan s6 tir 312 dén 552 kHz. 45 Theo phuong phdp gin tiép (hinh 2.11.a), tin hiéu siéu nhém FDM duge giai ghép kénh thanh 60 kénh thoai lé. C4c kénh thoai 4m tan lé nay sau dé duge mia hod bang hai mach PCM so cp (méi mach PCM so cap thuc hién ma hod va ghép kenh theo thoi gian 30 kénh thoai Jé thanh luéng PCM so c4p t6c do 2048 kb/s nhu sé dugc trinh bay trong chuong sau). Téc d6 bit duéng day sau ma hod sé 1a 2x2048 kb/s, O d4u thu, qué trinh bién déi ngugc lai sé dugc thuc hién va tin hiéu I6i ra sé tré lai 1a tin hi¢u siéu nhom FDM. Theo phuong phap truc tiép (hinh 2.11.6), tin hiéu siéu nhém dugc bién d6i truc tiép thanh tin hiéu s6 theo nguyén tic PCM. Khac véi viéc xir ly (lay miu) tin hiéu 4m tn, trong d6 chi tinh dén tén s6 cuc dai cia tin hiéu thoai va do vay tan s6 lay mau duoc xdc dinh theo biéu thitc da biét f>2f,,2.. tin higu FDM c6 ca tan s6.cuc dai lin cuc tiéu va tan s6 ldy m4u dugc chon theo biéu thitc téng quat cho dinh ly lay mu nhu sau [A14]: fa « pg Pha oi n n-1 trong d6 n 1a sé nguyén én nhat vin nhd hon fad SnaxSmin) Theo (2.10), d6i v6i tin hiéu SG (312+552 kHz) ta c6 n=2 va tan s6 lay miu f, duoc chon trong giai ti’ 552kHz dén 624kHz (khuyén nghi G.211). Két qua chting ta duoc téc 6 bit duéng day khoang 6 Mb/s. So sdnh hai phuong phdp, ching ta thay rang uu diém cia phuong phdép truc tiép 1a don gidn vé mat thiét bi vi chi céin mot bO ma hod vA mot b6 gidi ma PCM bang rong (hai bang mach) trong khi dé phuong phdp bién déi gidn tiép ddi hoi thiét bi ghép va phan kénh tin hicu FDM ngoai khoan thiét bi 1a hai b6 ma hod-giai ma/ghép-phan kénh PCM so c4p. Thém vao d6 d6i v6i phuong phdp truc tiép, tap 4m ciing thdp hon do khong cé cdc tap 4m mang vao béi céc mach ghép- phan kénh tin hiéu FDM. Nhuoc diém cia phuong phdp ding bd ma/gidi ma PCM truc tiép 1a téc d6 bit dudng day tang khoang 50% so véi phuong phap bién d6i gidn tiép. 46 Tin hi¢u FDM (SG)} Ma hoa. ~ 6Mb/s Gidi ma] Tin higu FDM (SG) pm{ “4 PCM eS b) Phuong phap bién déi truc tiép. Hinh 2.11. Truyén din PCM tin higu FDM. 2.6. MA HOA DUDOAN PHAN TICH BANG TONG HOP TIENG NOI 2.6.1. Khai quat Dang nguyén thuy cia b6 ma hod nguén phat thanh 1a cdc bo ma hod du doan tuyén tinh LPC. Téc d6 bit véi ma hod LPC cé thé thap téi quang 2 kb/s [A32], tuy nhién chat lugng tiéng ndi téng hop tdi tao dugc réit thai, khong thich hop rong rai d6i vGi cdc ting dung thuong mai. Ma hod LPC 6 dang co ban da duge sit dung trong thong tin quan su, trong d6 doan 4m hitu thanh dugc ma véi t6c d6 bit rat thap. Su can thiét phai tao duge tiéng néi chat luong chudng tai cdc téc d6 bit duéi 10 kb/s cho cdc img dung trén cdc kénh bi han ché mot cach c6 hitu vé do rong bang tan, nhu théng tin di dong chang han, da thiic ddy viéc nghién citu nhim phat trién cdc thuat todn hiéu qua hon nifa cho ma hod tigng n6i LPC. Han ché cha yéu cia ma hod nguén phat thanh kiéu LPC nam 6 gia thiét rang cdc tin hiéu tiéng néi 14 hiu thanh va v6 thanh, do d6 nguén kich thich cia b6 loc téng 47 hop hoac la mét day xung (d6i voi céc 4m hitu thanh) hodc 14 mot nhiéu ngdu nhién (d6i v6i c4c 4m vo thanh). Thuc té, bo may phat am duge kich thich khong chi theo hai cAch néi trén va hon thé nifa, cdc phuong thite kich thich thutng hoa tron lan nhau. Tham chi, viéc gia thiét rang chi c6é mot xung kich thich vao diém cat giong doi voi mét 4m hi thanh cing van 1a mot su don gidn hod qué mtic. Viéc phat trién hon vé mo hinh kich thich din dén su ra ddi cla m6 hinh kich thich da xung vao nam 1982. Trong m6 hinh nay, bat luan 4m thoai 1A hitu thanh hay v6 thanh hoac c6 phai 1a thoi diém len giong hay khéng thi kich thich cing dugc mo hinh hod bang mot cum cdc xung, thudng 1a 4 xung trén mot phan doan tiéng noi dai Sms, c6 bién dé va vi tri cla cdc xung duge xdc dinh bing c4ch cuc tigu hod sai sO gidta tin hiéu tiéng néi géc va tiéng ndi téng hop. Sai s6 noi trén dugc tinh trong s6 theo mtic do thy cm cia tai ngudi va dugc goi van tat IA sai sé dugc tinh trong sé theo d6 thu cam. Vigéc dua ra mé hinh kich thich da xung 1a diém khdi dau cha mot thé he mdi céc b6 ma hod tiéng noi, duge goi 14 ma hod tiéng ndi du doan phan tich nho téng hop (analysis-by-synthesis predictive coding), cé kha nang cho ra tiéng néi téng hop chat lugng cao tai cdc t6c 46 bit quanh 10 kb/s va c6 thé xudng thap t6i tan 4,8 kb/s [A32]. Thé hé c4c bo ma hod tiéng ndi méi nay cing sit dung c4c bo loc téng hop to’n cuc nhu 14 mo hinh nguén san sinh ra am thanh gidng nhu trong cdc bo ma hoa nguén phat thanh LPC. Tuy nhién, tin hiéu kich thich duoc t6i uu hod mot cdch k¥ lung va dugc ma mot cdch hiéu qua nhd six dung cdc ky thuat ma dang sdng. Vi thé, thé hé céc bo ma hod phan tich bang téng hop méi nay thudc loai c4c b6 ma hod lai. Tat cd cdc bo ma hod phan tich bing téng hop déu cé cing mot so dé cdu trac co ban, trong d6 viéc kich thich dugc xc dinh bing céch t6i thiéu hod sai s6 dugc tinh trong s6 theo mitc do thu cam giita am thanh g6c va am thanh téng hop dugc. Ching khdc nhau vé phuong phdp m6 hinh hod kich thich. G dang nguyén thiy, gidi phdp kich thich da xung gia thiét ring ca vi tri Hin bién do cha cdc xung kich thich déu khong biét truéc tir d4u, sau d6 ching duge xéc dinh cho ting 48 xung bing vong thuat todn t6i thiéu hod sai sd. Gidi phdp kich thich xung déu (RPE: Regular Pulse Excitation) thi gia sit rang céc xung kich thich c6 phan bé déu va bién d6 cia ching khi do tinh duoc bang cach giai mot tap MxM phuong trinh, v6i M 1a s6 xung. Giai phép nay da dugc chon dé sit dung trong hé théng dién thoai di déng toan cdu GSM cia Chau Au [A32...]. C6 kha nang canh tranh cao so véi giai phép RPE 1a gidi phap dy don tuyén tinh kich thich ma (CELP: Code-Excited Linear Prediction), wong 46 méi kich thich 1a mot “muc ti” cla mot tir dién (bang ma) rat 16n phan bé ngdu nhién. DO phitc tap cha bo ma hod kiéu nay ting khi t6c d6 bit gidm. Thi du, bo ma hod CELP cé thé cho ra tiéng n6i cht lugng cao tai téc do bit thap t6i 4,8 kb/s véi tra gid 16n vé tinh todn nham tim kiém toan dién, triét dé mot bang m4 kich thuéc khé Ién (thong thudng g6m t6i 1024 muc ti) trong qué trinh xdc dinh day xung kich thich mdi tdi wu [A32]. Trong muc sau chting ta sé xem xét m6 hinh cu tric can ban téng quat déi véi bO ma hod phan tich bang téng hop. Do khuon khé gido trinh cé han, viéc khdo ettu chi tiét c4c phan khac nhau cia mé hinh sé khong duge dé cap t6i. 2.6.2. Mo hinh téng quat cia ma hoa tiéng néi theo phuong phap phan tich bang téng hop C4u tric co ban cha m6 hinh ma hod tiéng n6i phan tich bang téng hop duoc trinh bay trén hinh 2.12. Mo hinh gém ba phan chinh. Phan thit nhat 14 bo loc téng hop, 14 mot b6 loc toan cuc bién déi theo thdi gian nhim mo hinh hod dung bao phé ngan han cia dang s6ng tiéng ndi. BO loc nay thudng duge goi 1a b6 loc tuong quan ngan han do cdc hé s6 cia né dugc tinh bang céch du dodn mét mAu tiéng noi tir mot vai mau trudc d6 (thudng tir 8 dén 16 mau). BO loc téng hop cfing cé thé bao gém ca bé loc tuong quan dai han mac ni tiép véi bO loc tuong quan ngin han. B6 dy dodn dai han sé m6 hinh hod cau tric tinh cia phé tin hiéu. Phan thit hai cha mo hinh 1a bé tao kich thich. Bo tao kich thich 14 mach tao day Xung c6 thong sé bién d4i, cho ra day kich thich cép vao bé loc téng hop dé tao ra ti€ng ni tdi tao (tiéng noi téng hop). Kich thich duoc xdc dinh t6i wu theo tiéu 49 chi cuc tiéu hod sai s6 dugc tinh trong s6 theo do thu cém. Phan thit ba cia mo hinh 1a mach t6i thiéu sai s6 va tiéu chudn duoc sit dung trong tdi thiéu hod sai sé. Tiéu chudn t6i thiéu sai s6 dugc sit dung rong rai nhat 14 sai sé binh phuong trung binh (MSE: Mean Squared Error). Sai s6 e(n) dugc cho qua mét mach tinh trong s6 thu cam. Vé ban chat, day 14 m6t b6 loc cé tdc dung hinh thanh dang phé tap am v6i cOng sudt tap trung tai cdc tan s6 formant cia phé tiéng néi sao cho tap am dugc tin hiéu tiéng néi “che”. Nho vay sai sO xuat hién dudi dang mot tap am bi tiéng noi chén ép, khong gay nhiing tré ngai thu cam r6 rang duge trong qué trinh dam.thoai. ting ndi géc 161 vao LOC TRONG| e,(n) 86 SAI SO TOI THIEU HOA SAI SO a) BO ma hoé tigng néi du doén phan tich bing téng hop tiéng n6i tng hop b) BO gidi ma Hinh 2.12. M6 hinh téng quat b6 ma hod LPC phan tich bang téng hop. Tha tuc ma hod bao gém hai buéc: truéc hét, thong s6 cha bé6 loc téng hop duoc xdc dinh tit cdc m4u tiéng ndi (10+30 ms tiéng néi) ngoai mach vong t6i wu hod. Thit hai, day kich thich téi uu v6i b6 loc nay duge xd4c dinh bing cach t6i thiéu hod sai s6 duge tinh trong s6. Khoang théi gian t6i uu hod kich thich thong thuong vao quang 4+7,5 ms trong diéu kién hién nay, nhd hon khung thdi gian cAp nhat thong sé LPC. Khung tiéng néi do vay duoc chia thanh céc kh6i con hay 50 cdc khung con, trong d6 viéc kich thich dugc x4c dinh riéng ré cho timg khung con dé. Céc tham sé cia b6 loc va kich thich dugc lugng tit hod va dugc giti vé phia thu. Tho tuc gidi ma 1a cho tin hiéu kich thich da dugc gidi m4 qua b6 loc téng hop cé thong s6 dugc dat theo thong s6 loc thu dugc dé tao ra tiéng ndi khoi phuc (tiéng ndi téng hop duge). Hiéu qua cua phuong phdp phan tich bang téng hop xuat phat ti thi tuc t6i uu hod cia mach vong kin, cho phép biéu dién do du du dodn bang m6t téc 6 bit thap ma van git dugc chat lugng tiéng néi tuong déi cao so véi cdc b6 ma hod du doin khac c6 cu tric vong hd. Diém mau chét trong cdu tric vong kin 1a & ché sai s6 (d6 du) du don dugc lugng tit hod (dugc dinh lugng) thong qua tdi thiéu hod sai léch (cé tinh trong s6 theo d6 thu cam) gitta chinh tiéng ndi géc va tiéng néi t6ng hgp chit kh6ng cuc tiéu hod sai léch gifta d6 du du don va gid tri luong tit cia do du du dodn nhu trong mo hinh cau tric vong hd. Sl Chuong 3 GHEP KENH TRONG TRUYEN DAN TIN HIEU SO 3.1. NGUYEN LY GHEP KENH THEO THOI GIAN Viéc chia sé dudng truyén dan thanh nhiéu kénh lién lac cho nhiéu nguén thong tin cing sir dung duoc goi chung 1a ghép kénh. Trong ky thuat truyén din tin hiéu, c6 hai phuong phép ghép kénh co ban 1a: a) ghép kénh theo tan sO (EDM: Frequency Division Multiplexing), trong 46 bang tin truyén dan cia hé théng dugc chia thanh nhiéu bang con hinh thanh nhiéu kénh lién lac phan biét v6i nhau vé tin s6; b) ghép kénh theo thoi gian (TDM: Time Division Multiplexing), trong d6 thdi gian sit dung dung truyén din duge chia thanh cdc phan khéc nhau goi 1a cdc khe thdi gian va viéc truyén dua tin tic tir cic nguén tin khac nhau duoc thuc hién trong cdc khe thdi gian riéng biét. Vé nguyén tac, phuong phdp ghép kénh theo thi gian cling c6 thé 4p dung cho céc tin hiéu analog, thi du nhu ghép kénh theo thdi gian trong thiét bi P404 cia Lién x6 cil. Tuy nhién, cdc tin hiéu analog thudng xem duge 14 cé phé tuong d6i han ché hay chi it cling cé thé thuc hién han phé ma khong anh huéng lim dén chat lugng lién lac. Thém vao dé, viéc chuyén phé ciia cdc tin hiéu analog Jén bang tan dudng day va sap xép chting phan biét nhau vé giai tan c6 thé thuc hién dugc mot cdch khd dé dang. Do do, trong cdc hé théng truyén din analog viéc ghép nhiéu kénh lién lac thuéng duge thuc hién theo phuong phdp ghép kénh theo tan sé. 52 Tin hiéu sé c6 mot dac diém co ban 1a cdc phan tit tin hiéu (xung tin hiéu) c6 théi gian ton tai hitu han. Thdi gian t6n tai cla timg phan tit chi phu thudc vao do rong xung cé thé tao ra va xi ly dugc, mac dau khoang cach gitta céc phén tir ké tiép nhau 1a mot dai lugng c6 dinh goi 1a do dai khung cia tin hiéu (125 ps ddi V6i tin hiéu thoai PCM chang han). Mot khi 46 rong xung tin hiéu khé nho hon d6 dai khung tin hiéu, c6 thé chia khung tin hiéu thanh mot s6 khe thdi gian va ghép mot so xung tin hiéu tit mOt s6 nguén tin sé vao cing mot khung tin hiéu. Tin hiéu ti mdi m6t nguén tin nhu vay dugc truyén di trén mOt khe thdi gian riéng. Di vdi cdc hé thong truyén dan s6, viéc ghép kénh theo thdi gian nhu trén 6 thé thuc hién kha thuan loi. Nguyén ly ghép kénh theo thdi gian c6 thé gidi thich mét cd4ch don gian thong qua so dé hinh 3.1. Neuén tin 1 |_)* ng| Déng hd phan phat Hinh 3.1. Nguyén ly ghép kenh theo thai gian. Ky fan luot n6i trong nhiing khe thdi gian x4c dinh cdc nguén tin thi 1, 2,..., N v6i Dudi tac dong cha cdc xung déng hé (xung nhip) cdc khod Kj, Ko... Ky’ lan luot n6i dudng truyén 53 dung truyén dan. O phfa thu, cdc khod K,", K,’.... dan v6i cAc b6 nhan tin thit 1, 2,..., N mot céch tuong ting. CAc thiét bi déng vai tro hé thOng céc kho4 chuyén mach é phan phat va phdn thu duge goi mot cdch tuong ting 14 bo phan phi phat va bd phan ph6i thu. Chung 1a thanh phan cét Idi cha cdc thiét bi ghép kénh (6 phan phat) va phan kénh (6 phan thu). Chu ky lam viéc cha bo phan phéi phat va phan phdi thu chinh 1a do dai khung cia mot tin higu nhanh va duoc goi la mot khung. Mét khi céc bO phan phéi phdt va phan ph6i thu hoat dong déng bd véi nhau thi viée truyén tin gitta céc cap nguén tin-bo nhan tin sé dién ra khong 16i. Viéc mat déng b6 gitta phan phi phat va phan phdi thu c6 thé din dén nhiing sai lac thong tin rét trdm trong va vi vay déng bo 1a chi tiéu hang dau trong ghép kénh theo thdi gian. Dé bao dam yéu cdu cao vé déng bd (giéng dting thoi gian déng mé céc cap khod K,-K;* nhu trén hinh 3.1) cén c6 cdc thiét bi déng bo thuc hién duy tri hoat dong déng bd cia phan ph6i phat va phan phéi thu, bao g6m ca déng b6 nhip va déng bo khung. Déng bd khung trong ghép kénh s6 theo thdi gian dugc theo doi nhd viéc truyén lién tuc t6 hop déng bo khung dac biét trong mot khe thdi gian riéng trong Khung tin higu. BO thu gidm sat dong b6 khung sé lién tuc theo déi t6 hop déng bo khung. Viéc sai lién tiép t6 hop déng b6 khung nay sé dugc hiéu 1A mat déng bo khung. Viéc diéu khién déng bd tré lai duge thuc hién bing cach truot khung di timg khe théi gian cho t6i khi té hop déng bd khung dugc thu ding. Trong trudng hop mat déng bd khung, ndi chung té hop dugc gidm sat béi b6 gidm sat déng b6 khung sé bi sai. Tuy nhién, 16i truyén dan cé thé din dén t6 hop nay van ding, gay nén hién tuong déng bd gid hét sttc nguy hiém. Hién nhién, xdc sudt déng b6 gia rat thap va cang nhé khi do dai tir ma déng bo khung cang 16n. Tuy vay, néu té hop déng b6 khung qua dai thi viéc déng b6 tré lai sau khi phat hién thay mat déng bo Khung lai c6 thé dién ra cang lau. Chinh vi cdc 1é trén ma dO dai ciia té hop déng bd xung cén phai dugc lua chon mot céch thich hop. Tin hiéu déng hé phan thu dugc déng b6 theo déng hé phan phat. Thong thudng, mot thiét bi chuyén biét sé thuc hién tach thong tin dinh thdi tir chudi tin 54 hiéu téi va diéu khién déng hé thu. Qué trinh nay thudng duoc goi 1a déng bo nhip hay déng b6 déng hé, sé dugc nghién cttu chi tiét trong chuong 7. Néu méi nguén tin sé nhénh c6 t6c dO B b/s thi tc do bit dudng day téng cong Ion hon NB b/s mot chit, luong d6i téc d6 nay danh cho truyén cc thong tin phu bao gém thong tin déng b6, cdc tin hiéu bdo hiéu va tin hiéu nghiép vu... Viéc ghép kénh theo thdi gian cé thé thuc hién ghép theo bit hay theo t6 hgp ma. 3.2. GHEP KENH DONG BO VA GHEP KENH CAN DONG BO Tuy theo cach thttc duy tri déng b6 giita cdc bO phan phdi ca thiét bi ghép/téch kénh v6i céc nguén/b6 nhan tin nhénh ching ta c6 hai phuong thitc ghép kénh: a) ghép kénh déng bo va b) ghép kénh can déng bd (khong déng b6). 3.2.1. Ghép kénh déng bé Theo phuong thitc ghép kénh déng bd, cdc nguén va b6 nhan tin nhénh dugc duy tri déng bd lién tuc va tu dong véi céc b6 phan phéi cha bd ghép kénh va bd phan kénh (muldex: multiplexer-demultiplexer). Téc 46 dong bit 16i ra cba bo ghép kénh ding bang N ln t6c d6 dong bit ca cdc nhdnh cOng véi t6c d6 cha cc thong tin phu, vi N 1a sé nhénh duge ghép. Diéu nay cé nghia 1a, néu khong ké t6i cdc thong tin phu thi tn sé nhip cha bé ghép/tach kénh dting bang N lén t6c d6 nhip cha cdc nhdnh duge ghép va quan hé t6c do nay phai dugc duy tri mot c4ch lién tuc va tu d6ng trong suét qué trinh ghép/tach kénh. D6i v6i ghép kénh déng b6, cdc bit hodc cdc tiv ma cla cAc nh4nh duge sp khit nhau tao nén dong bit dudng day (trir céc khe danh cho déng b6 khung, thong tin bo hiéu va nghiép vu). Hon thé nifa, vi tri cia cdc bit/tir ma cha méi nhanh chiém m6ot vi tri x4c dinh trong dong bit dudng day, biét trudc dugc 6 phia thu. Do vay, nhiing wu diém can ban cia ghép kénh déng b6 cé thé ké dén Ia: + Hiéu qua sit dung duéng truyén cao; + Viéc téch ré/ghép kénh tai cdc tram trung gian c6 tach/ghép kénh thyc hién duoc khé dé dang. 55 Phuong thitc ghép kénh déng b6 trong truyén d4n tin hi¢u s6 dugc thuc hién 6 t6c d6 so cap (2,048Mb/s tir 32 kénh 64 kb/s vdi hé chau Au bao gém 30 kénh thoai sé PCM, 2 kénh bdo hiéu va déng bd; 1,544 Mb/s tit 24 kénh thoai sé 64 kb/s déi voi hé Bac MY) va & cdc t6c do rat cao (STM-N cia hé théng phan cap sé déng b6 SDH, sé duge trinh bay trong céc muc sau). 3.2.2. Ghép kénh khong déng bo Phuong thitc ghép khong déng b6 dugc thuc hién theo cdc phan c4p tc d6 s6 can déng b6 (PDH: Plesiosynchronous Digital Hierarchy) tit cdc c&p téc d6 sé tir thi hai tré lén d6i v6i cdc hé thong theo hé Chau Au va hé Mj, va tir t6c do cap 3 tré lén déi v6i hé Nhat Ban. Trong phuong thttc ghép khong déng bd, cc bé phan phéi thu va phat cha b6 ghép/téch kénh kh6ng nhat thiét phdi duy tri déng bd v6i cdc ngudn va bo nhan tin nhdnh. Téc do nhip cia bo ghép kénh khong ding bang N lan téc do nhip cla ting nhdnh. Thdi diém bat dau cia cdc tin nhénh c6 thé khong c6 dinh trong dong bit téng cong. Viéc xdc dinh dong bit cia timg nhdnh trong dong bit téng cong do vay c6 thé rat kh khan do su khac biét t6c 40 nhip gitta t6c do nhip cia timg nhdnh va 1/N t6c dé nhip cia bo ghép kénh va dé xéc dinh khong nhim lin, khoi bit phu (header) phai dugc thém vao dong bit téng cong. Diéu nay lam tang t6c do bit truyén dan. Mot van dé quan trong déi v6i ghép kénh cén déng bé 1a viéc xi ly chén do su khong hoan toan déng b6 giita nguén nhanh va b6 phan phéi cla mdy ghép kénh. Su hinh thanh bit chén cé thé thay duoc qua thi du don gian sau (hinh 3.2). Gia sit t6c d6 nhip danh dinh cia N nguén tin nhénh 1a fp. Do khong cé su duy tri déng bé gifta cdc nguén tin nhénh véi bd phan phéi cla mdy ghép kénh nén thuc t€ téc do nhip cha c4c nguén nhanh cé6 thé khéc fy, sai khéc nhau mot chiit va khac v6i téc d6 déng hé ghép cia timg nbanh (1a déng hé cia bo ghép kénh danh cho viéc diéu khién khod tmg v6i nguén nhdnh). Gia sit téc d6 nhip F cia bo ghép kénh duge chon theo F=N fax» VOi fnax 14 t6e dé nhip 16n nhat cha cdc nguén tin 56 nhénh. Khi do, chang han d6i véi nguén nhdnh cé téc d6 thap nhét, tc do cia tin hiéu déng hé ghép F/N sé 16n hon tin hiéu d6ng hé cia nguén nhanh va do vay sé xudt hién dinh ky mot khe thdi gian du trong tin hiéu duoc phat ra duéng day. 6 bO nhan tin nhénh tuong tng, tin hiéu nay xudt hién nhu su lap lai cha xung tin hiéu trudc dé, hodc xuat hién nhu 1a mot xung thita ngdu nhién. Xung thia nay duoc goi 1a xung (hay bit) chén duong. C4c xung thita nay néu khong dugc xir ly sé gay ra 16i thu va nhat thiét phai duoc bd qua (x04) tai phan thu. Tic 1a phan phat phai giri cho phén thu thong tin vé cdc bit chén dé xod di khong xir ly. Thong tin nay thudng dugc bé tri trong phdn thong tin mao dau (header) va 1a thong tin khong hitu ich, gay gidm hiéu qua sit dung dudng truyén. Tin higu nbénh fe alee PUTS VV bene OL LLL LLL Tin hiéu thu Yop ge a Déng hd véchkenh §— (| PLP LPL LPL Hinh 3.2. Chén duong. Tinh hinh ciing tuong tu néu téc dé nhip cia bo ghép kenh FF/N thi dinh ky sé xuat hién cdc xung bi thiéu trong dong bit téng cong. Viéc xit l¥ cdc xung thiéu nay cé thé dugc thuc hién béi thiét bi dau xa cia nhénh tuong tmg va cdc xung dugc chén bé sung cho xung bi thiéu nhu thé dugc goi 1A cdc xung (hay bit) chén am. Trong céc hé thong thuc té, 4é trénh phitc tap thiét bi, mot xung dinh ky duge xod di tir luéng bit di vao bo ghép, cho phép t6c d6 cia b6 ghép thap hon téc dO nhdnh. Xung bi xo di nay dugc truyén di bang mot khe riéng c6 dinh trong c4u tric khung tin hiéu phat (trong header) dén dau xa dé xen bu vao. Céc nhugc diém cia ghép kénh khong déng bd do vay cé thé ké ra 1a: 57 + Do t6n them dung luong dé truyén cdc header, dung luong téng cong trén dung truyén 16n hon téng dung lugng cia c4c nhdnh, din dén hiéu qua sit dung dudng truyén thap; + Kho tach/ghép kénh nhanh tai cdc tram trung gian do phai thuc hién tach ha lan luot cdc cap ghép kénh dé c6 dugc dong bit nhanh. 3.3. GHEP KENH SO CAP 3.3.1. Khai quat Ghép kénh so cap 1a viéc ghép cdc luéng s6 khdc nhau thanh luéng s6 cép mot. Theo khuyén nghi G.702 cia CCITT, téc d6 luéng sé c4p mot 1a 1,544 Mb/s d6i vi tigu chudn MY-Nhat va 2,048 Mb/s d6i voi tiéu chudn Chau Au. Luéng s6 bac 1 hé My (DS-1: Digital Signal-level 1) c6 thé hinh thanh tir 24 kénh thoai (24 ludéng 64 kb/s), hai tin hi¢u nh6m FDM 12 kénh cé bang tan 60+108 kHz hay tin hiéu héi nghi truyén hinh (video conference)... Véi hé Chau Au, luéng s6 cap 1 (H1: Hierarchy 1 hay E1: European-level 1) cé thé hinh thanh ti 30 kénh thoai (30 luéng 64 kb/s), tin hiéu hOi nghi truyén hinh hay tin hiéu siéu nhém FDM 60 kénh cé bang tan tit 312 dén 552 kHz (hinh thanh hai luéng cap 1). Ghép kénh so cép tir cdc kénh thoai 64 kb/s duoc thuc hién theo phuong thtic ghép déng bo déi véi moi hé thdng theo tiéu chudn Chau Au, My hay Nhat Ban. Viéc duy tri déng bé6 gifta phan phdi thu va phat véi cdc nhdnh duge bao dam nhd thuc hién c4c qué trinh diéu ché ma xung cia céc nhdénh va ghép/tach kénh trong cing mot khdi, sit dung chung m6t nguén tin hiéu nhip tir cing mot déng hé nhu duoc mé ta trén hinh 3.3. Hinh 3.3 mo ta két cau cia thiét bi ghép kénh PCM so cép dién hinh, ap dung cho ca céc hé thong hé Chau Au, My va Nhat Ban. Céc mach hai day tin hiéu am tin (VF: Voice Frequency) tit téng dai dién thoai dugc n6i téi mach sai dong, thuc hién chuyén 2-4 day. Trén tuy€n phat, mach loc thong thap thuc hién han ché bang t4n tin hiéu thoai dén 3400 Hz. Tin hiéu thoai da han bang dugc dua 58 t6i mach lay mau tao ra chuéi xung PAM sau dé lan luot dugc dua vio PAM BUS, trén d6 theo cdc khe thi gian khéc nhau chi cé chuéi xung PAM cia timg kénh duoc truyén. Trong timg khe thdi gian, céc chuéi xung PAM ciia cdc kénh khdc nhau dugc ma hod tai BO ma hod, két qua 1a 16i ra cla mach ma hoa c6 chudi bit PCM cia ca N kénh dugc truyén ti€p trén tuyén ghép PCM goi 1A PCM BUS téi b6 ghép tin hiéu déng bo khung, tin hiéu bdo hiéu va tin hiéu nghiép vu... Tai (cc) khe thdi gian danh cho tin hi¢u déng bo khung va bdo hiéu v.v., cdc tin higu b4o hiéu va té hop déng bo khung v.v. dugc ghép vao. O tuyén thu, chudi tin hiéu PCM téng cong dugc dua vao mach tach tin hiéu déng-b6 khung va tin hiéu bao hiéu. T6 hop déng bo khung dugc gidm st va trong trudng hop cé mat déng bo khung thi tin hiéu bdo cénh mat déng bd khung sé duoc phat vé phia di phuong trong khe thdi gian danh cho tin hiéu bao hiéu, déng b6 khung, kénh nghiép vu va b4o canh. Tin hiéu béo hiéu cing dugc dua vé phia téng dai qua ' mach sai dong. Phan chudi bit PCM cia N kénh thoai dugc dua vao mach gidi ma, thuc hién gidi ma trong cdc khe thdi gian tuong tmg cia timg kénh. Tin hiéu I6ira cla mach giadi ma duge dua lan luot trong timg khe thdi gian tuong ting cia méi kénh t6i cdc b6 gidi diéu ché PAM (PAM DEM: PAM Demodulator) hinh thanh cdc chuéi PAM cia timg kénh. Tin hiéu thoai cia timg kénh dugc khdi phuc nh& b6 loc thong th&p, sau dé dugc dua qua mach sai déng vé phia téng dai dién thoai. Chuéi bit tong cong tir dudng day tdi cing dugc dua vao mach déng hé thu nbim thuc hién qué trinh duy tri déng b6 nhip. Thong tin dinh thoi dugc tach ra ti chudi bit téng cong vé nguyén tac c6 thé bang hai loai mach khéc nhau: khong c6 hay c6 vong héi tiép (feedforward hay feedback). Loai thtt nhat g6m cdc mach thu dong don gidn nhu cdc mach cé hé sé ph4m chat cao, b6 loc va mach tao dao d6ng va thudng chi dugc sit dung tai cdc tram chuyén tiép trung gian. Loai thit hai thong thudng dugc thuc hién nhd vong khod pha (PLL: Phase-Locked Loop), sé dugc trinh bay chi tiét trong chuong 7. 59 PAM BUS PCM BUS Hinh 3.3. Ghép kenh PCM so cap. Mac dau so dé hinh 3.3 1a ti¢u biéu déi v6i cd cdc hé thong ghép kenh so cap hé Chau Au, hé My hay Nhat Ban, viéc thuc hién cu thé lai khé khdc biét ca vé sO kénh ghép lin céu tric khung tin hiéu d6i v6i céc hé khéc nhau. Déi voi tiéu chudn cia My va Nhat Ban, s6 kénh thoai PCM duge ghép thanh luéng so cap la 24 (N=24). Trong khi d6, sé kénh thoai PCM duge ghép so c&p theo tiéu chudn Chau Au lai 1a 30. Trong céc muc sau ching ta sé xem xét chi tiét cdc tiéu chudn ghép so cp d6i voi cdc hé My-Nhat va hé Chau Au. 3.3.2. Ghép kénh PCM so cap hé My-Nhat Ghép kénh so cap tit 24 kénh thoai he My-Nhat cé hai loai: da khung 12 va da khung 24, dugc quy dinh trong khuyén nghi G.733, G.704 cia CCITT. 60 3.3.2.1. Ghép 24 kénh thogi, da khung 12 Cau tric khung va da khung 12 ciia tin hiéu s6 cap 1 hé My-Nhat duge mo ta trén hinh 3.4. 15ms ————____— | Chi giai: 1, Bit thi nhat ciia méi khung ding cho déng bd khung va da khung 2. TS n: Khe thoi gian thin (Time Slot) Hinh 3.4. Cau tric khung va da khung cha tin hiéu cap 1 hé My-Nhat, da khung 12. Mot khung tin hiéu c6 46 dai 125p1s, bao g6m 24 Khe thdi gian, mdi mot khe chita 8 bit ma PCM lvat p theo khuyén nghi G.711 cia CCITT. Téng sé bit ma PCM 1a 24x8=192 d6i véi mot khung. Céc bit ma nay chiém cdc vi tri tir bit thit 2 dén bit thit 193 trong khung, vi tri bit thit nhat cia khung tao thanh mot khe riéng cho tir m4 déng bO khung. Téc d6 luéng s6 cAp 1 hé My-Nhat do vay la 193bit/125s=1,544 Mb/s. Tir ma déng b6 duoc hinh thanh trong mot chu ky nhat dinh va su lap lai cita né hinh thanh cdu tric da khung cia tin hiéu. Do c6 céu tric da khung, nay sinh van dé déng b6 da khung. Khi mat déng bo khung thi déng b6 da khung cing mat. Déng bo khung va déng b6 da khung d6i v6i tin hiéu c4p 1 nay cing chia sé bit thit nhat cla khung va dugc té chic nhu sau. Tir ma déng bd khung 1a 101010 duoc dat tai bit thi nhat céc khung 1é, trong khi do tit ma déng b6 da khung chiém cdc bit tht nh&t cc khung chan va c6 dang 001115, trong d6 khi déng b6 khung ding thi bit S c6 gid tri 0. Bit S nhan gi tri 1 khi cin béo canh mat déng bo khung dau xa. Ngoai cdc bit thudc cdc kénh luu lugng (traffic channel) 1a cdc kénh lién lac thoai, thong tin bao hiéu gitta céc téng dai cing phai dugc truyén di. Truyén T4 61 dan tin hiéu bdo hiéu dugc chia lam hai loai: a) bao hiéu kénh chung, trong d6 moi bdo hiéu d6i V6i 23 kénh luu luong con lai dugc truyén di trén mot kénh béo higu chung, t6c d6 64kb/s, lay tron mot khe thoi gian; b) béo hiéu kénh két hop, trong d6 cdc bit thit 8 cia cdc khung thi 6 va 12 duge tach ra khdi luéng sé ligu luu luong dé hinh thanh kénh bdo hiéu cho kénh hu lugng tuong ting. Téc do cha kénh béo hiéu nay 1a 2b/1,5ms=1,3(3) kb/s. Dé bi cdc bit da lay cho kénh bio hiéu, cdc tri s6 dau ra b6 gidi ma cén duge dich chuyén mot chit, gid tri dich chuyén va céch thite dich chuyén nay duoc quy dinh tai khuyén nghi G.733 cia CCITT. 3.3.3.2. Ghép 24 kénh thoai, da khung 24 Khac biét duy nhét gitta he thong da khung 24 nay va he thong da khung 12 1a cau triic khung. Cau tric khung cia tin hiéu sé cp 1 da khung 24 nhu sau (khuyén nghi G.704 cia CCITT): + S6 bit cla méi mot khung vn 1A 193 bit, bao gdm 24khex8bits =192 bit cia 24 kénh thoai lu lugng va 1 bit danh cho déng bo khung, ma kiém tra d6 du chu trinh (CRC: Cycle Redundancy Check) va mot dudng s6 liéu 4 kb/s. + Chu ky t6i da cha cdc kénh logic 1 24 khung, hinh thanh cdu tric da Khung 24 v6i do dai mot da khung 14 3 ms. * + Ti ma déng bo da khung 1a 001011, chiém cdc bit thit nhat cia cdc khung thit 4, 8, 12, 16, 20 va 24. + C&c bit thi nhat cha cdc khung 2, 6, 10, 14, 18 va 22 tao thanh kénh logic c6 t6c dO 6bit/3ms=2kb/s ding cho déng bo khung cé ap dung ma kiém tra 46 du chu trinh CRC-6 nham trénh vigc tao gia tin hiéu déng bo khung va tang kha nang gidm sét chat luong 1éi cia tuyén truyén. Mot khi mat déng bo khung va da khung, mac dau cé thé xay ra tinh trang tao gid té hop déng bo khung song ahé kiém tra d6 du chu trinh cha ma CRC-6 tinh trang déng b6 khung gia van c6 thé phat hién ra dugc. TY 1é 16i phat hién duoc nhé kiém tra do du chu trinh cé thé phan nao phan 4nh chat luong truyén dn. Trong nhiéu truéng hop, ty 1é 16i cha 62 luéng bit téng cong c6 thé duge chi thi tit viéc giém sat 16i bing ma CRC véi kénh logic nay. + Céc bit tht nhat cia céc khung 1é duge sit dung dé hinh thanh kénh sé ligu v6i téc dO 12bit/3ms=4kb/s. Cac thong bio béo canh mét déng bo khung dugc truyén vé dau xa trén kénh sé liéu nay. + Cac bit thit 8 cia cdc khung 6, 12, 18 va 24 dugc tach riéng cho muc dich tao cdc kénh bdo hi¢u: hoac 1a mot kénh bdo hiéu vi tc dO 4bit/3ms =1,3(3)kb/s, hoac hai kénh bo hiéu véi téc dé 2bit/3ms=666,6(6) b/s, hoac bén kénh b4o hiéu véi téc dé 333,3(3) b/s. Cac loai kénh bdo hiéu néi trén déu theo phuong thttc bao hiéu kénh két hop. Kénh bdo hiéu kénh chung 64kb/s dugc tao bang han mot khe thdi gian riéng phuc vu chung cho ca 23 kénh uu lugng con lai. 3.3.3. Ghép kénh PCM so cap hé Chau Au Ghép kénh PCM so cap hé Chau Au duge quy dinh tai khuyén nghi G.732 va G.704 cia CCITT. Méi mot khung tin higu PCM so cap cling cé do dai 1a 125ps phi hop véi tiéu chudn diéu ché ma xung PCM luat A theo khuyén nghi G.711 cia CCITT, gém 32 khe thdi gian dugc danh sé tir khe thit 0 dén khe thit 31. Méi khe thoi gian g6m 8 bit hinh thanh mot kénh vat ly t6c dé 64kb/s. Téc do luéng sé cp 1 hé Chau Au (luéng E1) do vay 1a 32x64kb/s =2,048 Mb/s. Cau tric da khung g6m 16 khung, dénh s6 c4c khung tit 0 dén 15, goi tat 1a da khung 16. Do dai da khung 1a 16x125ys=2ms. Céc khe thdi gian 0 va 16 duoc sit dung cho céc muc dich déng b6 khung va da khung, bdo hiéu, b4o caénh hay kénh nghiép vu lién tram. 30 khe thdi gian con Jai danh cho 30 kénh luu lugng. 3.3.3.1. Khe théi gian thit 0 : Céc khung chén: Khe thdi gian 0 cita moi khung chin (ké c4 khung 0) duge sit dung cho déng bé khung. Bit 1 khong thudc t6 hop déng b6 khung, dugc sit dung cho cdc mach quéc té va c6 gid tri logic 1 d6i véi cdc mach quéc gia va 63 ndi hat. Cac bit 2+8 danh cho déng b6 khung, 4p dung CRC nham tr4nh déng bo khung gia hoac nham muc dich gidm sdt cht long 16i truyén din. Cac khung lé: Bit 1 cha khe thdi gian 0 cdc khung 1é dugc danh cho kiém tra do du chu trinh hoac dugc sit dung cho cdc mach quéc té. Khi khong sit dung, bit nay cing cé gid tri Jogic 1. Bit 2 trong khe 0 cia cdc khung Ié lu6n cé gid tri logic 1 ding cho kiém tra phat hién déng bo khung gid. Chi thi bao cénh mat déng b6 Khung sit dung bit 3: binh thudng bit 3 14 U, Khi mt d6ng b6 khung bit 3 c6 gid tri logic 1. Cac bit 4+8 dugc sit dung tao kénh /ogic nghiép vu cho céc muc dich quéc gia, v6i céc mach quéc té cdc bit nay déu 1a 1. Kénh logic nay c6 t6c d6 5bitx8/2ms =20kb/s. 3.3.3.2. Khe thoi gian thit 16 Trong truéng hop bdo hiéu kénh chung, khe 16 cla moi khung duoc sir dung lam: kénh bao hiéu cé téc dé 64 kb/s. Déi vi cdc hé thong bao hiéu kénh két hop, khe 16 dugc sit dung nhu sau. Khe 16 khung 0: Khe thdi gian 16 cia khung 0 (8 bit) dugc sit dung dé ghép t6 hop déng b6 da khung va tin hiéu chi thi mat déng b6 da khung. Té hop déng b6 da khung d6i v6i hé thong nay 14 0000, dugc s4p thanh cum vao céc bit 1+4 cla khe nay chit khong bé tri rai trén toan da khung nhu trong hé My-Nhat. Céc bit 5, 7 va 8 luén cé mite logic 1. Chi thi déng b6 da khung thé hién 6 bit 6: bang 1 khi mat déng bo da khung va bang 0 khi déng bo da khung dting. Déng b6 da khung dugc xem 1a mat khi 2 t6 hop da khung lién tiép bi sai it nhat mot 161 hoac khi tat cd c4c bit 5+8 cha khe nay déu 1a 0. Kha nang xay ra déng b6 da khung gia gidm duge nhd kiém tra két hop ca hai diéu kién ndi trén. Viéc b6 tri 16 hop déng b6 da khung thanh cum nhu thé cho phép rit ngdn thdi gian kiém tra va dua ra bao canh mat déng b6 da khung so véi viéc bé tri rai trén toan da khung trong hé My-Nhat. Khe 16 cdc khung khdc 0: Khe thdi gian 16 cdc khung khdc 0 dugc sit dung dé hinh thanh hai kénh béo hiéu kénh két hop, t6c do méi kénh 1a 30 kb/s. 64 3.4. GHEP KENH BAC CAO CAN DONG BO VA CAC HE THONG PHAN CAP TOC DO SO KHONG DONG BO PDH Ghép kénh s6 tir bac 2 tré én cho t6i cdc téc dO trén duéi 100 Mb/s déi véi moi tiéu chudn Chau Au, MY va Nhat Ban déu duge ghép theo phuong thitc can déng b6, trit cdc hé thong theo tiéu chudn Nhat Ban ghép déng bé tdi bac 2. Cac cap ghép kénh bac cao nhu thé hinh thanh ba hé théng phan cap téc d6 s6 can déng bo (PDH: Plesiosynchronous Digital Hierarchy) khéc nhau. Nhu da trinh bay 6 muc 3.2.2, ghép kénh theo phuong thttc khong déng b6 ddi héi thong tin mao dau (header) khé l6n va do vay t6c do dong bit téng cong ghép tit N nhénh sé I6n hon téng téc do cdc nhénh. Diéu nay lam gidm hiéu suat sir dung duéng truyén. Cac hé th6ng phan cép t6c do s6 can déng bd duoc trinh bay chi tiét trong khuyén nghi G.702 cia CCITT va duoc m6 ta van tat nhu sau. 3.4.1. Hé thong phan c4p sé PDH Chau Au Hé théng phan c4p s6 can déng bd theo tiéu chudn Chau Au dugc hinh thanh tir viéc ghép timg 4 nhdnh cdp thdp thanh nhém c4p cao hon (h.3.5). Céc cp tc d6 s6 he Chau Au dugc ky higu 1d H1, H2, H3 va H4 hay CEPT1, CEPT2, CEPT3 va CEPT4 (CEPT: Conference of Europe on Post and Telecommunications - H6i nghi Chau Au vé Buu chinh va Vién thong). Céc luéng tin higu sO tuong tng véi cdc cap ghép néi trén cdn duoc goi van tat 1a cdc luéng El, E2, E3 va E4 voi chit cdi E dau 1a viet tat cua ti European (Chau Au). Viéc qui dinh chat ché cdc c4p ghép nhy thé cho phép tiéu chudn hod thiét bi va phi hop véi t6 chttc mang vién thong nhiéu c4p cha céc nude Chau Au. Céc cp ghép cia hé Chau Au cu thé nhu sau: + H1=30 kénh uu lugng 64kb/s+2 kénh béo hiéu va déng bd. Téc do 2,048 Mb/s, goi trdn 1a luéng 2 Mb/s; : + H2=4xH1, t6c dé 8,448 Mb/s goi tron 1a luéng 8 Mb/s; + H3=4xH2, t6c d6 34,368 Mb/s goi tron 1a luéng 34 Mb/s; + H4=4xH3, tc d6 139,264 Mb/s goi tron 1a luéng 140 Mb/s; : 65 Ngoai b6n cdp téc dé s6 thong thudng ndi trén, trong mot sé trudng hop quy tac nhan 4 ciing con duge mé réng thc hién ghép 4 nh4nh H4 thanh cap H5 V6i t6c 46 564,992 Mb/s. Thuc té hién nay, cdp H5 it dugc sit dung. _ My Nhat Ban Kenh co bin 64kb/s Kenh co bin 64kb/s Chit gidi: 1. <5: Ghép khong déng bo; 2. Ey: Ghép déng bo. Hinh 3.5. Céc hé théng PDH. 3.4.2. Hé thong phan cap sé PDH Bac My Céc cap s6 cia hé Bac My c6 ky hiéu DS1, DS2, DS3 va cac cp cao hon. + DS1=24 kénh luu lugngx64kb/s, téc d6 1,544Mb/s, goi tron 1a luéng 1,5 Mb/s; + DS2=4xDS1, t6c do 6,312 Mb/s, goi trdn 14 luéng 6,3 Mb/s; + DS3=7xDS2, t6c do 44,736 Mb/s, goi tron 14 luéng 45 Mb/s. C4c luéng tin hiéu s6 cfip cao hon nita dugc hinh thanh wy chon bang céch ghép N luéng DS3. 66 3.4.3. Hé théng phan c&p sé PDH Nhat Ban Khac v6i cdc hé My va Chau Au, ghép kénh dén cap 2 cha hé Nhat Ban van 1a ghép déng bo. Mac dau 1a ghép déng b6 song header van dugc ghép them vao tin hiéu ghép nham tuong thich véi cdc thiét bi khac hé (hé MY), do-d6 cap ghép thi hai cia hé Nhat Ban ciing van cé t6c d6 6,312 Mb/s. + Téc do tin hiéu s6 cap 3 dugc tao thanh tir viéc ghép 5 luéng cap 2, t6c dO s6 cap 3 14 32,064 Mb/s. + Téc d6 tin hiéu s6 cp 4 dugc tao thanh tir 3 luéng cép 3, téc do la 97,728 Mb/s, thudng goi tron 1a luéng 100 Mb/s. + Téc d6 s6 cap 5 tao thanh tir 4 ludng cap 4, toc d6 1a 397,200 Mb/s. 3.5. HE THONG PHAN CAP SO DONG BO SDH Su phat trién manh mé cia cdc hé thong my tinh va cdc dich vu bang rong trong diéu khién va tu dong hod van phong... din t6i su ra doi cha mang B-ISDN (Broadband-Integrated Services Digital Network: Mang sé da dich vu bang réng) c6 pham vi toan cfu. Mang B-ISDN doi hdi cdc téc do truyén dan rat 1én. Viée phat trién cdc cap sé cao hon nifa trong cdc hé théng phan cAp téc do sé PDH khdc nhau nham dap tg cdc dich vu bang rong ma B-ISDN doi hdi xem ra khong phai 1a gidi phap t6i wu do: + Su khong tuong thich gitta 3 hé thong PDH hién hanh khéc nhau dan t6i nhiing khé khan trong hoa mang toan cdu; + Ghép kénh PDH cé nhugc diém 1a kh t4ch/ghép cdc tai nhanh t6c 40 thp tir luéng s6 toan thé tai cdc nuit mang; + Hiéu qua sit dung dudng truyén thp, vi vay khé tang thém dung lugng cho muc dich quan ly mang. Theo quan diém mang, B-ISDN phai 1A mét mang déng bd [A20] va dé giai quyét cdc khé khan dat ra v6i cdc hé théng PDH, tit cuéi nam 1988 CCITT (nay 1a ITU: International Telecommunication Union-Lién minh vién thong quéc té) da thong qua nhiing khuyén nghi chi yéu vé hé thong phan cap t6c dé s6 dong 67 bo (SDH: Synchronous Digital Hierarchy). Céc quy dinh chi yéu vé SDH nim trong bé céc khuyén nghi G.707, G.708 va G.709 [A41]. Ciing nhu cdc hé thong ghép va truyén déng bo khdc, hé thong SDH cé cac uu diém: a) Kinh té do kha nang tiéu chudn hod cao toan mang vé cdc giao dién; cdc thiét bi nhu muldex, két ndi chéo s6 (crossconnect) va thiét bi dau cudi duge b6 trf tap trung nén dé lip dat va bao dudng; b) Kha nang t4ch-ghép tdi thanh phan tir tin hiéu toan thé dé dang (truc tiép chit khong phai ha ting bude nhu voi PDH) tai cdc nit mang; c) Hiéu qua sit dung kénh cao. Thém vao d6 SDH cén cé cdc uu diém [A20]: + Cho phép thanh lap mang duoc quan ly hoan toan véi kéenh OA&M (Operations, Administration & Maintenance) cé thé x4c dinh truc tiép trén cdc giao dién nit mang; + Mang déng bé cao t6c c6 kha nding chuyén tai hi¢u qua va mém déo cdc dich vu bang rong. Viéc phat trién cdc cap t6c do cao hon 1a kha dé dang tuy theo kha nang cia c4c cong nghé truyén dan. Han ché cita SDH lién quan téi mau thudn gitfa tinh mém déo trong cau tric khung tin hiéu thuc hién ghép cac t6c d6 bit khdc nhau cia cdc tai bat phan cap va dé phitc tap cia thiét bi. 3.5.1. Phan cp téc d6 cia SDH (G.707) Cac t6c dd bit cia SDH duge qui dinh trong khuyén nghi G.707 cia CCITT va duoc bé sung, sita déi trong khuyén nghi nhém G.70X cia ITU (COM- 15-91-E). Theo 46, cdc téc dO cla SDH c6 thé tom tit trong bang 3.1. Bang 3.1. Cac m6-dun tai déng bo (STM: Synchronous Transport Module) chia SDH. Cac m6-dun tai theo G.707_] Cac m6-dun tai theo G.70X 155,52Mb/s 622,08Mb/s 1244,16 Mb/s 2488,32Mb/s 9953,28Mb/s 68 3.5.2. Cau tric phan lép cia hé thong SDH Mang truyén dn sit dung phan cap t6c do sé déng bo SDH duoc xay dung theo m6 hinh ba Idp nhu hinh 3.6 [A20]. Cac I6p cia mang truyén SDH 1a l6p mach (circuit layer), lép dudng (path layer) va lép moi truéng truyén (trans- mission media layer). Chuyén mach =LOP MACH LL LY) ee [| LOP MOI TRUONG TRUYEN Dau cudi dung 27 LY Hinh 3.6 Cau tric mang ba I6p cla cdc hé thong SDH. Mot mach 1a mot thuc thé truyén tin chuyén tai cdc dich vu vién thong déi v6i ngudi sir dung. Mot dudng 1a mot thuc thé truyén tin cung c4p su chuyén tai cia m6t mach hodc mot nh6ém mach. Moi trudng truyén c6 thé 1a cdc hé thong truyén dan quang hay vi ba... Phén nay cdn duge goi 1a mét doan hay mot ching (section). 3.5.3. Giao dién mit mang déi voi SDH (G.708) 3.5.3.1. Khai quat Ghép kénh tir bac thap nhat (STM-1) téi bac cao trong SDH dugc thuc hién dong bo va ghép theo byte (byte-oriented). Viéc tach/ghép cdc mO-dun tai déng bé6 va tach/ghép cdc tai phan cp cin déng b6 theo khuyén nghi G.702 dugc thuc hién tai Giao dién nuit mang (NNI: Network Node Interface). Vi tri cia NNI trong mang dugc trinh bay trén hinh 3.7. Thong tin quan ly, Khai thac va bao tri 69 dugc ghép thém va xi ly tai cdc dau cudi dudng va tram trung gian trong mot phan riéng goi la mao dau doan/chang (SOH: Section OverHead). Viéc ghép cdc tai phan c&p can déng b6 vao céc m6-dun tai déng bo STM- N dugc thuc hién thong qua cdc cong-ten-no bac thap va cao, cdc don vi nhanh va cdc don vi quan tri, tuong tu nhu viéc sip xép cdc hang hod rdi dé van chuyén bang tau cOng-ten-no trong nganh van tai. Céc kh4i niém nay nhu sau: Cong-ten-no (Container) C-n (n=1,2,3,4): La cau tric thong tin tao nén tai déng bd ca mang d6i v6i mot VC (Virtual Container). Méi mot container chita m6t s6 xdc dinh cdc tai can déng bé can truyén. TR Ei Ls | TR NNI NNI NNI NNI Chi giai: TR (Tributaries): Céc luéng nhénh SM (Synchronous Muldex): BO téch/ghép déng bo LIR S (Line/Radio Systems): Céc hé théng truyén din v6 tuyén/hiu tuyén DCS (Digital Crossconnect System): H@ thong n6i chéo s6 EA (External Access equipment): Thiet bi truy nhap bén ngoai Hinh 3.7. Vi tri NNI trong mang SDH (G.708). Céng-ten-no 40 (Virtual Container) VC-n: La cau tric thong tin ding cho cdc két néi 16p dudng trong SDH. Méi VC chtta mot tai thong tin C-n tuong ting va mot mao dau dudng POH (Path OverHead) duoc t6 chitc thanh mot cdu tréc kh6i khung lap lai timg 125ys hay 500ps. C6 hai loai VC-n: + VC-n bac thp (n=1,2): Gém mot C-n don (n=1,2) va POH; + VC-n bac cao (n=3,4): Gém hodc mét C-n don (n=3,4), hoac toan b6 cdc nhém don vi nhénh (TUG: Tributary Unit Group): TUG-2 hay TUG-3, va mét POH tuong ting. 70 Don vi quan tri (Administrative Unit) AU-n: La cu tric thong tin phéi hop giita lép dung bac cao va lép doan tach/ghép kénh (multiplexing section). N6 gém mot khung tai (m6t VC-n bac cao) va mét con trd AU (AU pointer) ding dé tra su dich ché cia diém dau khung tai so v6i diém dau khung doan téch/ghép kénh. Céc AU-n g6ém c6 AU-3 va AU-4 chita céc VC-3 va VC-4 mét cdch tuong tmg. Mot hoac vai AU cé thé chiém nhiing vi tri x4c dinh trong khung Mo-dun tai déng b6 (SIM: Synchronous Transport Module) va dugc goi 1a nhom AU (AUG: AU Group). ¢ Don vi nhanh (Tributary Unit) TU-n: La cu tric thong tin tiép hop gitta lép dudng bac thap va 1p dudng bac cao. TU-n bao gém VC-n bac thap va con tro TU (TU pointer). Tuong tu, mot vai TU cé thé tao thanh nhém TU (TU Group). Ca thay c6 hai loai TUG 1a TUG-2 (gém cfc TU-1 va mot TU-2) va TUG-3 (g6m céc TU-2 va mot TU-3). 3.5.3.2. Cdu triic khung m6-dun tdi déng b6 STM C4u tric ghép téng quat tai céc giao dién nit mang SDH duoc qui dinh trong khuyén nghi G.708 va duge m6 ta trén hinh 3.8. Hinh 3.8, Cau tric ghép téng thé cila SDH (G.708). C4u tric khung cha STM-1 duge mo t4 trén hinh vé 3.9, mot khung déng pd c6 do dai 125ps bao gém 270 cOtx9 hangxIbyte. Téc do STM-1 do dé 1a 270x9x8bit/125s=155,52 Mb/s. 71 Cdc thanh phan cua mot khung STM-1: © SOH (cho méi STM-1): SOH bao g6m théng tin dinh khung cia khéi va cdc thong tin phuc vu, gidm sdt chat lugng va cdc thong tin bao tri khdc. SOH duge chia lam 2 phan: + RSOH (Regenerator Section OverHead): 1a mao déu danh cho chang | chuyén tiép c6 tdi sinh tin hiéu, dugc xi ly tai cdc diém tai sinh tin hiéu. Vi tri! ctla RSOH: hang 1-3, cot 1-9. + MSOH (Multiplexing Section OverHead): 14 mao dau doan cé tach- ghép kénh, xir lf béi cdc thiét bi tach/ghép AUG. MSOH duoc truyén thong qua, khong xir ly tai cdc thiét bi ti sinh. Vi tri cla MSOH: hang 5-9, cot 1-9. 2720co --——_-------- 1 91011 14 270 Hinh 3.9, Cau trtic khung STM-1 (G.708). n Noi dung SOH duoc mé ta trén hinh 3,10a. Chitc nang cia cdc byte cita ' SOH dugc cho trong bang 3.2. © Cc con trd AU: Céc con tro AU ding dé trd su dich chuyén cita cic * AU-3 hay AU-4 so véi diém dau cia khung STM-N. Ving A danh cho con tro AU-4 va AU-3: hang 4, c6t 1-9. Con tré AU-31 (14 con tré cho AU-3 duge hinh thanh lén tix tdi 34,368 Mb/s hé Chau Au) con c6 thé chiém ca ving B (h.3.9). Tai STM-1: La trugng mang tin tite cn truyén tao thanh tit cdc céng-ten- no do... bao g6m céc C-n va cAc POH tuong ting. Cau tric POH cha VC-3, VC-4 duge trinh bay trén hinh 3.10b. Bang 3.3 mo ta chitc nang cdc byte cilia POH (cia VC-3 va VC-4). 72 a) SOH b) POH ciia VC-3 va VC-4 hii gidi: Cac byte cdn tr6ng dugc danh cho muc dich quéc gia; Cac byte Z 1a cdc byte dy tri cho céc phat trién sau nay; Byte c6 ky higu * khong 06 trong POH cla VC-31. Hinh 3.10. SOH va POH (G.70X). Bang 3.2. Chitc nang cdc byte cla SOH [Che byte cia SOH ‘Chitc nang Al, A2 Déng b6 khung: A1=11110110, A2=00101000 BL Gidm sat 16i bit timg chang tai sinh tin hiéu , [Be Gidm sat 16i bit timg doan tach/ghép kenh Ci Nhan dang STM, xéc dinh vi tri STM-1 trong STM-N cho tach kenh D1=D12 Kénh truyén s6 lieu, chi sit dung v6i STM-1 thé nhat trong STM-N. El, E2 Hai kénh thoai nghiép vu, chi str dung véi STM-1 thi nhat FL ‘Danh cho nha diéu hanh mang, chi sit dung voi STM-1 thit nhat Ki, K2 Bao hiéu chuyén mach dy phdng tu dong ZA, Z2 Céc byte sit dung cho cic muc dich quéc gia SL Gidm sat trang thi d6ng bo (G.70X). ContrsAU___| Chi vi tri VC trong khung tai (xem khuyén nghi G.709) __ Bang 3.3. Chite nang cdc byte cla POH. Céc byte cia POH. Chiic nang -{B3 Gidm sat 16i trayén dan cho méi duéng @ Chi thi bo phan cau thanh VC Gl Dudng thong béo nguge cho tram doi vé chat lugng lién lac F2 Kénh lién lac danh cho nha diéu hanh gitta c4c phan tt cla 1 duéng H4 Chi thi da khung khi cn “01 Xéc minh viée két n6i tuy€n VC-n, sit dung tai diém két cudi VC-n 23-5 Sir dung cho céc myc dich cdn chua duge xéc dinh 3.5.4. Cau tric ghép kénh di v6i SDH (G.709) 73 C4u tric khung STM-N duoc mo ta trén hinh 3.11, trong d6 viéc ghép N STM-1 thanh STM-N duoc thuc hién theo byte: byte 1 cla STM-1 thit 1 réi dén byte 1 cia STM-1 thit 2,..., byte 1 ca STM-1 tht N, tiép dén 1a byte 2 cha STM-1 thit 1, byte 2 cha STM-1 thit 2... N20 ct f Nx9 ? 1 NxRSOH ontré AU(vingA) WAY NxMSOH 22. Lena 4a) ‘bi: vez eat L ex , ou SS [stun

4,5(t- nT) (4.1) trong d6: so(t) biéu thi ham thdi gian cia xung phdn ti; a, 1a bien do (cd gid tri rdi rac) cha xung Dirac ting voi xung phdn tit tht n; T 1a do rong cla mot xung phén tir va 14 do rong cia mot tin hiéu s6, cdn &2) la ham xung Dirac. 80 Bién d6i Fourier cia s(t) cho chting ta phé cha chudi xung biéu dién tin hiéu sé: SN= SN Lae (4.2) Tir bigu thitc trén ching ta c6 thé c6 mot sé két Ivan sau day: + C6 thé thay rang Ss 2ka,_ S 3° wT )= Sy (@) (4.3) trong do k 14 mot s6 nguyén bat ky, va s a. Sn OP (4.4) vi S*(.) 1a lién hop phitc cila S(.). Tiic 1a, phé cia mot chudi trong s6 cdc xung Dirac bat ky cé thé dac trung mot cach duy nhat duoc bang phan phé nim trong gidi 0B nhu trén dug goi 1a luat lung cuc. Viéc gidi ma dugc thuc hién theo quy tac: 6,=6é, mod2 (41D Hién nhién, hién tuong lan sai khong cdn do tin hiéu nhi phan gidi ma dugc chi lién quan téi tin hiéu tam phan téi trong thdi diém tic thdi. M& AMI cé cfc dac diém sau: + Khi chudi bit Idi vao chita nhiéu bit 0 lién tiép thi chuéi ma I6i ra cing 1a day cdc tin higu © lién ti€p, khong c6 chuyén déi cuc tinh va vi thé kh6 tach tin hiéu dinh thoi. Nhugc diém nay c6 thé khac phuc dugc bang cach 4p dung x4o tron (sé dugc xét trong muc sau); 87 + Téc do mi Idi ra bang téc do bit 161 vao, méi mot d&u ma AMI mang | bit thong tin mac dau vé hinh thitc mot dau tam phan tai log,3=1.58 bit. Luong du thita nay (mang lai do tang s6 mitc tin hiéu) cho phép phat hién 16i. Dudi tac dong cia 16i, luat luan phién ludng cuc sé bi vi pham va phat hién dugc & phan thu. Mac di day khong phai 1a mot co ché phat hién 165i manh song né cho phép giém sdt chat Ivong tuyén truyén din ma khong cdn dén bat ky thong tin nao vé sé liéu duge truyén. 4.2.3.2. Céc ma tam phan phi tuyén Cac ma theo bang chit cdi Cc ma tam phan theo bang chit cAi dugc hinh thanh bang cdch nhom timg m bit 16i vao va gan v6i t6 hop ma tam phan gém n d&u ma I6i ra. Téng sé té hop ahi phan cé thé c6 1a 2” con téng s6 té hop ma Idi ra c6 thé cé 1a 3". Hién nhien cfin c6 diéu kién 3"22", din dén n.log,3>m. Nghia 1a, vé nguyén tic t6c d6 truyén dan c6 thé tang duge 1,58. Tra gid 1a ngoai déng b6 nhip (déng bé dau ma) cdn cfin c6 déng bé6 tir ma. Céc ma tam phan bang chit cdi tiéu biéu sé duge xem xét trong muc nay 1a ma tam phan chon cap (PST: Selected Ternary) va ma 4B3T. Ma tam phan chon cap (PST): La trudng hop m=2, n=2. Ma nay dugc sit dung rong rai nhat trong s6 cdc ma theo bang chit cdi, thudng dugc ding trong truyén din PCM so cap. Phé ma khong chtia thanh phan DC. Viéc tao ma duge thuc hién bang cach ghép tig cap bit 16i vao thanh cdc dibit réi gan véi cdc cap phan tir ma luGng cyc theo bang 4.2. Ma PST cé hai mode duong va 4m, véi mode duong thi cdc dau ma cuc tinh + duge wu tién cdn véi mode am thi cdc d&u cuc tinh — duge wu tién hon. Dé can bing céc dau ma + va — trong chudi tin hiéu ra nham loai bé thanh phan DC, viéc sir dung luan phién cdc mode dugc thuc hién nhu sau. BO ma hod hoat dong theo mode duong cho t6i khi dau vao xuat hién dibit 01 hodc 10, sau dé tao dinh thién +A/2 & dau ra dé chuyén sang mode am, cho t6i khi dau vao xudt hign dibit 01 hoac 10 lai tao dinh thién —A/2 dé chuyén sang mode duong..., trong d6 A 1a gid tri dién 4p ting voi ddu ma +. 88 Bang 4.2. Quy luat tao ma PST. Dibit 16i PST mode PST mode (-) yao, (+) 00 -+ ae a |. o+ o- 10 +O -@ ll +- —+ D6i voi ma PST, chi 4 trong 9 t6 hop ma cé thé c6 duge sit dung dé truyén tin, d6 du thira cia ma lén téi 5/9 cho phép gidm st 16i. Do céc chuyén déi cuc tinh +-, +9 hay —<>@ xay ra lién tiép, viec khoi phuc dinh thdi dé dang hon nhiéu. Mat khéc, DSV cia ma PST bang 3 va truyén din bang ma PST can mot ty s6 tin-trén-tap cao hon 1,5 dB so véi ma AMI dé c6 duge cing mot ty lé 16i bit nhu nhau [A14]. M4 4B3T: Ma 4B3T ciing dugc sit dung rong rai do phé cia né khong chita thanh phan DC [A14,A33]. Viéc tao m& duge thuc hién bing céch gan cdc tetrabit (t6 hop 4 bit) 16i vao thanh t6 hop tam phan 3 d&u ma theo quy tac sau. CA thay c6 3°=27 t6 hop ma tam phan cé thé cé, trong 46 té hop BOS khong dugc sit dung nham trénh s6 phan tir toan ¢ lien tiép din dén kh6 tach tin hiéu dinh thdi. Sdu tir ma cé téng digit (DS: Digital Sum) bang 0:+ B-,+-B,- B+, -+@,O-+vaO + — (mbi phan tir ma xuat hién mot lan) duge gin mot cach don nhat cho 6 6 hgp tetrabit 16i vao. Hai muoi tit ma cdn lai duge chia thanh 10 cap theo téng cdc digit 1a duong hay am va ting voi 10 tetrabit 16i vao con lai, tao nén hai mode duong va am. Viéc d6i mode cing dua trén viéc can bing téng sé dau + va déu — nham loai bé thinh phan phé DC va thap tan. Quy tic gan cdc tetrabit thanh cdc tit ma tam phan 4B3T dugc trinh bay trong bang 4.3. Ma 4B3T dugc sit dung rong rai cho céc mang Ethernet, mang da dich sé (ISDN: Integrated Services Digital Network) hoac trong cdc hé théng truyén sé ligu sO tryc tiép. DSV=7 [A4] 1A su tra gid cho sy tang t6c d6 truyén 1,33 lin. 89 Viéc gidi ma 6 phan thu cé thé thuc hién khong nhé do tén tai méi quan hé 1-1 giita cdc tir ma tam phan va nhi phan. Dac diém cia ma nay ciing 1a cé kha nang tach tin hiéu dinh théi va cé kha nang gidm sat 16i nhd d6 du ma khé 16n (11/27). Viéc gidm sat 16i tuy vay tuong d6i phttc tap. Phé tin hiéu rong va déu hon, véi thanh phn tan thap cdn tuong d6i Ién. Dé khac phuc nhugc diém nay, ma MS43 1a ma 4B3T cai tién da dugc phat trién cho céc tmg dung truyén tin hiéu so bing cap c6 man che vGi DSV duge cai thien (DSV=5 [A4] ). Bang 4.3. Bang ma cla ma 4B3T. tetrabit Tir ma 4B3T mode (+) DS |_ Tima 4B3T mode(-) | DS 0000 O+- 0 O+- 0 0001 -0+ 0 -0+ 9 0010 +-0 0 +-0 0 0100 oe 0 0-+ 0 1000 +0- 0 +0- 0 011 -+0 0 =+0 0 0101 +00 +1 -00 -1 1001 0+0 +1 0-0 -1 1010 00+ +1 00- “I 1100 +4- +1 “1 O110 a +1 I 1110 2 +1 =I 1101 ++0 +2 2 1011 O++ +2 2 O11 +0+ +2 2 iil +44 [+3 = 3 Céac ma mat dé cao Cfc dac diém co ban cia cdc ma mat do cao 1a: a) Téc d6 tin hiéu ma 16i ra bang t6c dO bit 16i vao , mdi mot bit 16i vao dugc bién déi thanh mot dau ma 16i ra. M6i mot ky hiéu ma tam phan chi tai mot Iuong thong tin bang 1 bit, do dé cdc ma loai nay con duge goi 1a cdc ma tua tam phan (PT: PseudoTernary), b) Cac day toanB qué dai dugc thay thé bang cdc dau riéng biét nhan ra duoc dé dang 6 phia thu dé thay lai bang cdc bit 0. 90 Ma BnZS (Bipolar-with-n-Zero-Substitution): LA ma duge tao theo luat luGng cuc song lai thay day n déu @ lién tiép bang ky tu vi pham luat luGng cuc mot cach cé y. Loai tiéu biéu thudng dugc sit dung cia loai ma nay 1a B6ZS. Quy tac tao ma B6ZS nhu sau: a) 0 -> @ (khong qué 5 bit 0 lién tiép 6 16i vao) va 1> B; b) Trong trudng hop cé 6 bit 0 lién tiép 3 161 vao thi Idi ra sé 12 BOVBOV, voi V (¥: Violation-vi pham) 1a +1 hay -1 song vi pham c6 ¥ luat luGng cuc luan phién. Khi nhan thay chudi BOVBOV nay bo gidi ma & ddu thu sé thay tra bing 6 bit 0. Ma c6é DSV=3 va trong phé tin hiéu Idi ra khong c6 thanh phan mot chiéu. B6ZS duoc khuyén nghi sir dung trong truyén dan luéng 6,312Mb/s trén doi day déi xting. Ngoai B6ZS, con cé ma B8ZS véi tinh chat phé tuong ty nhu ma HDB3 duéi day [A31]. B8ZS duoc ap dung trong truyén sé liéu, truyén luéng 1,544 Mb/s bang cap d6i xing hay truyén luéng 6,312 Mb/s bang cap déng truc. ¢ Ma luéng cuc mat dé cao HDBn (High Density Bipolar): So véi céc ma phi tuyén da duge trinh bay, ma HDBn cé cdc tinh chat phé tot hon. Chi s6 n 1a sé dau © lién ti€p toi da cho phép trong chudi ma 16i ra, bat luan mau tin hiéu nhi phan nhu thé nao. Cach tao ma nay ciing 1a bién déi chudi bit 16i vao theo luat ludng cuc néu sé bit 0 lién tiép 6 Idi vao khong vuot qua n. Day n+1 bit 0 lién tiép khong bién déi thinh n+1 dau @ ma duoc thay bing ky ty BOD...PV hoic @OO...OV sao cho sé dau B nam giita hai dau V lu6n lé. Nho vay, téng s6 d&u + va ddu — trong chuéi ma 16i ra lu6én can bang, khit dugc thanh phdn DC. DSV cia ma HDBn 1a n-/ [A14]. Dang cai tién cha ma HDBn 1a ma ludng cuc mat dO cao tuong thich CHDBn (Compatible HDBn). Mot bo giai ma CHDBn cé thé 4p dung cho bat ky chi sé n nao, titc 1a ma CHDBn cé ddi hoi vé phan citing it hon. Tuy nhién, loai ma HDBn tiéu biéu theo tigu chudn quéc té 14 ma HDB3 duge sit dung rat rong rai trong thuc t€ cho cdc giao tiép ghép kénh bac thd4p dén cao (khuyén nghi ot G.703 cha CCITT), trong truyén sé liu hay trong mang cuc bé Ethernet... vi vay dudi day chiing ta sé xem xét k¥ hon cdc quy tic ma va giai ma clia no. Céc quy téc ma hod HDB3: 1. Mot bit 0 dugc bién déi thanh mot dau @ song néu sé bit 0 lién tiép bang 4 thi tuan theo quy tac 3 duéi day. 2. Mot bit 1 dugc bién déi thanh mot dau B theo luat luGng cuc. 3. Bon bit 0 lien tiép 161 vao (0000) duge ma theo: + Bit 0 dau tién bién déi thanh d&u @ néu dau B va dau V trudc dé chia day mi tam phan nguoc cuc tinh véi nhau; + Bit 0 dau tién bién 46i thanh dau B néu dau B va dau V truéc d6 cha day ma tam phan cing cuc tinh véi nhau; + Céc bit thit hai va tht ba bién déi thanh céc dau ©; + Bit 0 thit tu bién déi thanh V. Céc quy tac gidi ma HDB3: 1. Mot dau @ luén bién thanh mot bit 0. 2. Mot dau B hodc tré thanh bit 1 néu sau né khong phai la SOV, hoac tre thanh bit 0 néu sau né 1a SOV. 3. Mot dau V hodc bién thanh mot bit 0 néu truéc V dé cé6 MBOS hay MO@OO hoac bién thanh mot bit 1 néu trudc né khong cé MBOS hay MODS (v6i M 1a B hoa V). Tinh chat phé cita cdc md tam phan phi tuyén Viéc so sénh cdc ma tam phan phi tuyén cling dugc danh gid qua DSV va dac tinh phé cia ching. Nhin chung, DSV co quan hé kha chat ché véi dang dé thj phé cia ma. Dac tinh phé cia céc ma cé thé dénh gid mot cdch tuong d6i tho thong qua cdc gid tri tan s6 tai do phé ma bang khong, goi la cdc tin s6 khong (zero frequency) cha ma. Bang 4.4 trinh bay van tit cdc dic diém co ban cia mot s6 loai ma tam phan phi tuyén da xét trong chuong nay. Dé thi phé cia mot sé 92 loai m& tam phan phi tuyén dugc cho trén céc hinh 4.6 (d6i véi céc ma tam phan bang chit cdi) va hinh 4.7 (d6i vi cdc ma tua tam phan mat d6 cao) [A4, A31]. Bang 4.4. T6ém tit cdc dac tinh cdc ma tam phan phi tuyén [A14]. Cac tham sé (QHDB3|_B6ZS [| 4B3T MS43 3B2T_| PST Cac tan 360 our | oi [oT | 01 [0, 1/7T DSV 2 3 7 5 o | 3 Tang 6c dQ truyén 1 1 1,33 133 [ 15 [i Hinh 4.7. Dé thi phé cia mot s6 ma tua tam phan mat 46 cao. 93 4.3. LAM TRANG PHO BANG XAO TRON 4.3.1. Khai quat Nhu da thay trong muc 4.2.1.3, ham mat do phé trung binh cia tin hiéu sé phu thu6c vao day tin hiéu (a,} trong cong thifc (4.2). Trong nhiéu trudng hgp, sé rat thuan loi néu chudi tin hiéu s6 bang g6c c6 dac tinh ngdu nhién, déc lap véi thong tin dugc truyén di. Do d6 nguyen tic xéo tron-gidi x4o tron c6 ¥ nghia Ion trong truyén dn tin higu sO (qua cdc hé thong vo tuyén hay quang soi) mac d4u cAc phuong phdp ma hod phi tuyén da xét trong muc truéc cing c6 xu huéng cai thién phé tin hiéu. BO xdo tron (scrambler) 14 mOt thiét bi ma theo kiéu m& mat da duge biét dén tir lau. Su phat trién cha cong nghé mach tich hop da Jam cho viéc ché tao céc mach xéo tron vita don gian vita kinh té, mang lai rat nhiéu ting dung. Cdc bé xdo tron c6 mat trong cdc hé thong thong tin quang soi, thong tin v6 tuyén s6 tren giai séng cuc ngan (microwave) bao gém ca thong tin v6 tuyén chuyén tiép mat dat, thong tin vé tinh 14n thong tin di dong va trong truyén s6 liéu (thi du b6 x4o tron t6c do 9600kb/s ding cho truyén sé liéu theo chudn V.27 cia CCITT). Theo nguyén ly b6 x4o tron, mot chuéi digit ngdu nhién cé thit ty da dinh trudc dugc cong vao chudi tin hiéu s6 cain truyén. G phia thu, do biét truéc nén cé thé loai trit chudi ngdu nhién nay, nho d6 kh6i phuc lai dugc tin hiéu sO da truyén. Vé nguyen tac, viéc x40 tron c6 thé duoc thuc hién bing mét s6 hé théng ma, tuy vay trong thuc t€ ngudi ta thudng sir dung céc chuéi bit gid ngdu nhién (PRBS: PseudoRandom Bit Sequence) dugc tao theo nguyén tac sé trinh bay trong cdc muc dui day. 4.3.2. Tao cdc chudi bit gia ngdu nhién Chuéi tin hiéu sé duge xem 1a ngdu nhién néu cdc gid tri ma cdc ky hiéu (symbol) ca chudi nhan dOc lap véi nhau. Thém vao dé, phd hop véi muc dich Jam trang phé cia thuat todn x4o tron, chudi tin hiéu sO ngdu nhién duoc six dung cdn cé thém diéu kién 1a sy xudt hién ciia bat ky gid tri symbol nao ciing cé xc 94 suat nhu nhau. Viéc tao cdc chudi sO ngdu nhien da duoc nghién citu ti rat lau cho nhiéu bai toan khdc nhau cia ky thuat [V1]. Thuc té rat khé tao ra duoc mot chudi sé hoan toan ngdu nhién bing cdc mach cé dinh, vi vay trong ky thuat ngudi ta thudng sit dung cd4c chudi gid ngdu nhién (PRS: Pseudo-Random Sequence) c6 mét chu ky lap lai nao 46, h4u nhu thoa man cdc yéu cdu dé ra. Chu ky lap lai cia PRS duge goi 1 do dai cia chudi. Cac PRS nhu thé cé thé dugc tao bdi mot mach ghi dich va mot mang hdi tiép (hinh 4.8), goi chung 14 mét mach ghi dich héi tiép theo c4u hinh Fibonacci. Cac kh6i a), a2,..., dy tao nén mot mach ghi dich c6 46 dai m. Mi mot khéi c6 chitc nang giit cham thdi gian cia mot symbol theo nhip tin hiéu déng hé. Téng quat, cdc symbol c6 thé nhan p gid tri khdc nhau (p22). Khi d6, mang héi tiép déng vai trd mot mang téng theo m6-dun p. Cac chi s6 dutng néi c; (cdc trong s6 cia téng) dugc chon thich hop theo cach sé duge trinh bay duéi day, nhan cdc gid tri 1 va 0 v6i c=1 1a cé dudng néi (vong kin) va c=0 18 khong néi (vong hé). Trong thuc t6, cdc tin hiéu duge xi ly IA cdc tin hiéu nhi phan va thuat todn x4o tron ciing thudng duoc thuc hién béi chudi bit gid ngdu nhién (PRBS), vi vay dudi day chiing ta sé chi xét cdc bd tao PRBS (p=2). Tuy nhién cdc két Tuan thu duoc vi p=2 hoan toan cé thé khdi quét hod va 4p dung cho bit ky gid tri nao cha p. Sea, mod p Hinh 4.8. BO tao chudi gid ngdu nhién cau hinh Fibonacci. Cac b6 tao PRBS nhu dugc trinh bay trén h.4.8 c6 thé tao ra cdc chuéi c6 do dai tuy ¥ bang cach tang sé phan tir cia bO ghi dich va c6 céc tinh chat sau [A4, A14, A35...]. 95» vy 1) Tinh cht can bing: Chénh léch gitta sé bit 0 va sé bit 1 trong mot do dai chuéi nhiéu nhét 1a 1; 2) Tinh chat tuong quan: So sdnh c4c bit cha mét PRBS véi cdc bit cha chuéi d6 duge dich di mot s6 bit tuy ¥ khdc khéng cho thay s6 cdc bit khong déi gid tri A (Agree) khdc véi s6 cdc bit déi gid tri D (Disagree) khong qué 1; 3) Tinh chat dich-cong (cdn duge goi 1a tinh téng quét): Téng mod2 cia mot PRBS voi cing chuéi d6 duge dich di mot s0 bit bat ky khac khong 1a chinh chudi d6 song khdc pha v6i ca hai chuéi thanh phan; 4) Do dai doan khéng chuyén déi cuc tinh: Mot doan khong chuyén déi cuc tinh cla PRBS duge goi 1a m6t loat kéo dai (run). Trong bat ky mét doan nao cha mot PRBS, mot nita s6 loat dai c6 do dai bang 1, mot phan tu sé loat dai cé d6 dai 2, mot phén tam sé loat dai c6 d6 dai 3.... Phan bé théng ké cia chuéi bit do d6 dugc x4c dinh mét cach duy nhat. Trang théi cia mach ghi dich hinh 4.8 tai nhip thi n biéu dién dugc bang véc-to cot A,=|" |, (4.12) t trong d6 a; cé thé 14 O hay 1. Quan hé giifa véc-to trang thai nay va véc-to biéu dién trang thai tiép sau, tai nhip thit n+/, dugc xdc dinh theo ma tran T: i Aj.=TA, mod2 (4.13) trong d6 T=E+U,,C mod2 (4.14) Ma tran E thé hién mach ghi dich khong héi tiép cdn ma tran hang C’ thé | hién mang héi tiép, U,, 14 véc-to mot. Nhu vay, i Cy CyeesCn-t G 00..00] fi mat Em | es T=|0 1... 0 0}/=|0 1..00| +0] [ec ..c,] mod2 (4.15) 00..1 0 00..10 0 96 Bang cach bat dau tir trang thai khdi ddu cia mach ghi dich Aj, tng v6i nhip thit khong (cia bit thi khong), c6 thé chi ra rang trang thai cia b6 ghi dich tai nhip thit n sé dugc cho béi: “A, mod2 (4.16) Cac trang thai cha bé ghi dich phan héi A; x4c dinh dugc bang ma tran T va cdc luf thita cia n6, vi vay hoat dong cita bé tao chudi gia ngdu nhién hinh 4.8 c6 thé hiéu dugc tir cdc tinh chat cla cdc ma tran T’. Néu TXsI, (4.17) vdi I 14 ma tran don vi, thi ma tran T tudn hoan véi chu ky N. Ngudi ta di ching minh duoc rang chu ky N sé cuc dai va bang 2”-/ néu da thitc dic trung h(x) cha ma tran T 18 mot da thitc nguyén thiy theo mé-dun 2. Da thtic dic trung h(x) cha ma tran T cé dang: A(x) = xX" = C0"! =.= Cy (4.18) +(x) 1a mot da thitc nguyén thiy nghia 1a n6 1a mot da thitc Khong thé phan tich thanh cdc thira sé. Hon thé nita, da thitc (x? -1)Ih(x) (4.19) ton tai néu P=2” —I, cdn néu P<2” —-] phan thitc (4.19) khong phai 1A mot da thitc hitu han. Ti tat ca nhing diéu da néu, ching ta cé thé thay rang hoat d6ng cia bo tao PRBS hoan toan cé thé biét dugc va cé chu ky cuc dai hay khong hoan toan tuy thuéc vao viéc Iya chon ma tran cot C x4c dinh mang héi tiép. Dé tranh di vao céc phan tich todn hoc qué phitc tap, chting ta sé xét thong qua thi du sau. Gia sit m=4, Khi do P=15 va cac diéu kién (4.18), (4.19) sé thod man v6i h(x)=x*—x-] do da thifc nay khong thé phan tich thanh thita sé. Hon nifa, theo mé-dun 2 ta c6 x8 T(x (x 4 tate eetxt]) (4.20) va phan thitc (x’—1)/( x*-x-1) sé luon du néu P<15. Trong trudng hop nay, véc-to hang C* sé 1a [0, 0, 1, 1] va so dé b6 tao PRBS cé dang nhu hinh 4.9. 97 Dé dang kiém tra dugc rang chuéi bit tao bdi bo ghi dich héi tiép h.4.9 hoan toan thod man 4 tinh chat cha mot chudi bit gid ngdu nhién nhu da néu doan truéc. C4c phuong 4n nguyén thay khdc nhau cia da thttc dac trong da dugc nghién ctu khé ky luGng trong nhiéu tai liéu khdéc nhau. Bang 4.5 liét ké mot s& tap cdc chi s6 dung ndi {c;) (cdc hé s6 cha cdc da thitc dac trumg nguyén thiy) cho cdc bé tao PRBS tuyén tinh theo c4u hinh Fibonacci vdi m khdc nhau. Hinh 4.9. So dé b6 tao PRBS do dai 15 (m=4, h(x)=x*-x-1). 1001101011110001001 10101111000... Bang 4.5. Mot s6 day hé s6 cha da thttc dac trumg theo céng thttc (4.18) 7 GG 6G, jG | Da thife dic trang h(x) m=2 {1 1 1 Xex-] m3 }1 0 1 1 wx-] fl oe V2] m4/1 0 0 1 41 xx] 11 0 0 1 x] m=5-|1 0 0 1 0 1 wx] 1 0 1 0 0 1 xx] 7 Ot tit 1 1 1021 1 1 1 01 1 1 1 1 1 1 021 m6 /1 0 00 0 1 1 fo reo? 1 to 0 OO 1 1 10 01 1 1 Hot oO 1 rt go 1 LoL £0 0.1 1 | yseiey 98 if j | Tw bang 4.5 chiing ta thay tng véi mot gid tri m c6 thé c6 mot s6 da thitc dac trong nguyén thuy. Ching han v6i m=S, ching ta cé thé tao 6 b6 ghi dich héi tiép khdc nhau, tao ra 6 PRBS khdc nhau cé chung cdc tinh chat théng ké. S6 cdc PRBS khéc biét nhau 1a mot ham cia bién m, tang nhanh (song khong phai tang don diéu theo m) theo quan hé sau: Limj= 22"), a2 m trong d6 L(m) la sé PRBS khéc biét nhau véi cing mot m, x) 1a ham sé Euler véi bién x nguyén duong duge xdc dinh theo cong thitc: r khix=1 trong d6 p; ky hiéu cdc thita so nguyén t6 cia s6 x, cdn @; 14 s6 mii cha céc thira sé nguyén t6 d6. Tic 1a 1 (4.22) (R-1), khix>1 ¢ ) =I] pi (4.23) Thi du: m=12, khi 46 x=2"-1=4095=3°x5x7«13. Ta 06 p/=3, a/=2; p=5, a=1,... Theo (4.22) ta c6 @{4095)= 3x2x4x6x12=1728 va do d6 L(12)= 0(4095)/12=144, Bang 4.6 trinh bay mét sé phuong 4n b6 tao PRBS cau hinh Fibonacci do dai cuc dai /=2"-7 v6i m lén tdi 40, va s6 cac phuong n L(m) véi m lén t6i 24. Trong tat ca cdc b6 tao PRBS, trang thai cm duy nhat cia bo ghi dich 1a trang thai A=0 (c6 thé xay ra khi dong nguén hoac khi bi hong) nhat thiét phai duoc loai trit. Nhiém vu nay cé thé gidi quyét dugc nhd hoc mét mach logic hoac mot mang tinh va gidm st s6 bit khong lién tiép. Cac bé tao PRS cé rat nhiéu tng dung, khong phai chi cho muc dich x4o tron chuéi bit ma cdn cho nhiéu ting dung khdc nhu trai phé tin hiéu trong cdc hé thong trai phd nhay t4n, trai phd chudi truc tiép, hodc cho cdc hé théng bao mat thong tin... Rat nhiéu nghién cifu toén hoc su sdc da dugc thuc hién xung quanh vin dé x4c dinh céc cdu tric va cdc dac tinh khéc nhau cla bd tao PRS (tuyén 99 tinh cing nhu phi tuyén). Cé thé tim thy nhing kién giai day da vé nhiing van dé trén trong v6 so tai ligu tham khao nhu [V7, A35] hay [S. Glisic et al: Spread Spectrum CDMA Systems for Wireless Communications. Artech House. Boston, 1997], [M. K. Simon et al: Spread Spectrum Communications Handbook. McGraw-Hill. New York, 1994]... : Bang 4.6. Mot s6 phuong 4n bé tao PRBS do dai 2”-/, cu hinh Fibonacci. Cac dutng néi Cac dutng noi m I Lm) phan héi (c#0) m I Lm) _ phan hdi (¢#0) 2 3 1) i=1,2 22 | 4194303 | 120032 | i=21, 22 3 7 Z| 23 23 | 8388607 | 356906 18, 23 4 15 2) 3,4 24 |16777215 | 276480 20, 21, 23, 24 5 31 6) 355 25 22,25 6 63 6] 5,6 26 18, 19, 25, 26 a 127 18] 6,7 27 19, 20, 26, 27 8 255 16] 2,3,4,8 28 25, 28 9 Sil 48) 5,9 29 27,29 10 1023 60} 7,10 30 14, 15, 29, 30 1 2047 176} 8,11 31 28, 31 12 4095 144] 2,10, 11,12 32 1, 27, 28, 32 13 8191 630} 1,11, 12,13 33 13, 33 14 16383 756 | 2,12, 13,14 34 1, 14, 15,34 15 32767 1800] 14,15 35 33, 35 16 65535 | 2048 11, 13, 14, 16 36 25, 36 7 131071 70} 14,17 37 2, 10, 12, 37 18 262143 | 8064] 11,18 38 32, 33, 37, 38 19 524287 | 27594) 14,17, 18,19 39 35, 39 20] 1048575 | 24000} 17,20 40 2.19.21, 40 21 | 2097151 | 84672 19, 21 4.3.3. Lam trang phé bang bé x4o tron 4.3.3.1. B6 xdo tron “thiét lap lai” (Reset scrambler) Mot chuéi symbol s6 liéu c6 thé “duoc lam trang” (“whitened”) nho sit dung b6 xéo tron “thiét lap lai” dugc mo ta trén hinh 4.10. 6 phan phat viéc cong m6-dun p theo ting symbol gitta chudi s6 liéu {D)} véi chudi gid ngdu nhién {g} tao thanh chudi s6 li¢u da dugc xdo tron {Ds}: {Ds} = {D} + {g} mod p (4.24) 100 Hinh 4.10. BO xo tron va gidi x4o tron “thiét ap lai”. Thay cho viéc truyén di chudi sé liu nguyén thuy {D}, phan phét truyén di chuéi da x40 tron {Dg}. Tai may thu chting ta cé mOt b6 tao PRS hoan toan ging va déng b6 vdi bo tao PRS phan phat. Chudi sé ligu {D} dugc t4ch ra tir chuéi nhan duge {Ds} nhd viée trit chuéi {Ds} theo ting symbol v6i chuéi gia ngdu nhién cia phan thu {g} theo mé-dun p. Trong trudng hop nhi phan (p=2), chiing ta cé chudi bit sé li¢u tach dugc nhd cong theo m6-dun 2 ting bit cia chudi nhan dugc véi timg bit cia PRBS tao dugc 6 phan thu: {D} = {Ds} ® {g} (4.25) Hién nhién, céc bo tao PRBS phan phat va thu nhat thiét phai déng b6 voi nhau. Diéu nay cé thé dé dang thuc hién dugc nhd sit dung cu tric khung dac biét trong c4c chudi bit phan cap t6c dO theo cdc khuyén nghi cia CCITT. Tir ma déng bo khung khong tham gia xéo tron & phdn phat nhim dé nhan dugc & phan thu dé sit dung cho muc dich déng b6 bé gidi x4o tron thu. Mét khi bd gidi xéo tron thu dat sat v6i thiét bi tach kénh PCM thi tir ma déng b6 khung ti thiét bi tach kénh cé thé sit dung dé déng b6 b6 tao PRBS. . Nhugc diém can ban cita b6 x40 tron va gidi x4o tron “thiét lap lai” 1a céin phai cé cc thiét bi déng bd. Ba lai, loi thé cia chting JA céc 18i truyén din khong gay nén cdc béi 16i tai phdn thu. T6 101 4.3.3.2. BO xdo trén tu déng bé va bé xdo trén tu déng bé6 cdi ién Nguyén tac x4o tron dugc thuc hién don gian nhat bang cach sit dung b6 | x4o tron tu déng b6 co ban, dug trinh bay trén hinh 4.11. Hinh 4.11. BO x4o tron va gidi xéo tron ty déng bd. Thuat todn bién d6i {D} thanh {Ds} cia b6 x4o tron va thuat todn bién déi {Ds} thanh {D} cia bd giai x4o tron 1a cdc thuat todn nghich dao cia nhau. Hoat dong cia bé x4o tron cé thé xem xét nhu sau. Tai nhip thi n, phan tir thit n cha chudi tin hiéu bén trong {g} biéu dién dugc 1a tich vo huéng: (Ds a om | dna (4.26) (Ds )num Mach téng theo mé-dun p tai 16i vao bd tao PRS cé tac dong tao chudi tin hiéu {Dg} truyén vé phia thu téi déu vao cia b6 giai xo tron. Tai dau thu, chudi tin hiéu {g} duoc tao lai ding nhu chuéi {g} cia phdn phat va hoan toan tring pha. Két qua 1a chuéi {D} duoc tach ra tir chuéi {Dg} nhan duge nhd mach trv mo-dun p. Tinh chat tu déng b6 cia hé thong x4o tron nay 1a hién nhién va thdi gian bat vao déng bo cia hé thong nay 1a thdi gian cla m symbol. Trong trudng hgp nhi phan (p=2) thi c4c mach céng va trit trong cdc bd x4o tron va gidi x40 tron 14 cdc mach cong mé-dun 2. 102 BO xo tron ty déng bd c6 hai diém bat loi can ban. Thit nhat, viéc x40 tron c6 thé din t6i bOi 16i néu mot 16i truyén din xay ra. Co thé thay duge ring mot 16i don truyén dan xay ra d6i véi mot symbol cia chudi {Ds} c6 tac dong gay téi Hs1+'e, (427) 16i trong chuéi {D} “duoc khi phuc 6 phan thu. Dau < thé hién kha nang khir lan nhau ciia cdc 16i trong trudng hop xdc suat 16i cia dudng truyén lén. Diém bat lgi tht hai cita bo x4o tron ty déng b6 1a 6 ché néu bo xdo tron duge diéu khién béi mot chudi {D} c6 chu ky s nao dé thi chuéi tao duge 6 dau ra sé cé chu ky s hay t6i da 14 bOi sé chung nhé nhat cia s va (p"-/). Chu ky cha chuéi Idi ra 1a s hay 1a bOi s6 chung nhé nhét cia cita s va (p”-1) ty thudc vao trang thai dau cia bo ghi dich. Chi c6 mot trang thai ddu cia b6 ghi dich din dén chu ky cia chudi I6i ra 14 s con cdc trang thdi déu khdc cdn lai déu cho chu ky 16n hon (thuan Igi hon). Muc dich chi yéu cia viéc xéo tron 1a 1am 16n x6n chudi dugc truyén, tifc 14 loai bd cdc day tudn hoan ngén, thé nhung diéu nay khong dat duge néu nhu b6 ghi dich cé diéu kién dau khong mong mu6n. Mac dau tinh chu ky cia chuéi duoc truyén kh6ng truc tiép sinh ra 16i truyén dan song lai lam xdu chat lung truyén dan. Su suy gidm chat Iuong truyén din gay béi diéu kién dau cia b6 ghi dich trong bo x4o tron tu déng bo hinh 4.11 xy ra v6i xdc suat If(p”- i 2"-1 dau cia mot chudi 16i vao ngan lap di lap lai c6 chu ky va kéo dai cho dén tan 1) (trong trudng hop nhi phan thi véi xdc suat ) va bat dau cing véi su bat cudi cla chudi dé. Chang han, néu c6 mot loat dai céc bit 0 trong chudi 16i vao (tite 1a ¢6 chu ky lap bang 1) thi chitc nang x4o tron c6 thé khong con nifa vA mot chuéi toan 0 & 16i ra c6 thé xuat hién. Bat loi trong tinh chu ky cia chudi tin hiéu cha b6 x4o tron tr déng bé néi trén c6 thé loai bd dugc nhd sit dung b6 x4o tron tu déng b6 cai tién nhu dugc mo ta trén hinh 4.12. 103 BO gidi xdo tron dugc mé rong bang mach gitt cham, nhd d6 c6 kha nang kiém soét céc chu ky 5, 53,..., Sy trong chudi {Ds}. Viéc kiém soét tinh chu ky duge thuc hién nhé viéc so sinh chuéi {Ds} véi nghich dao cia chudi nay dugc gitt cham di m+s; symbol (1s i 70Mb/s chang han [A14]). C&c hé théng truyén din khong han ché phé tan 1A cdc hé théng c6 dac tinh tan s6 téng cong (dac tinh tiéu hao theo tn s6) cha hé théng bang phang trén suét truc tdn s0. Trong thuc té khong t6n tai céc hé thong nhu vay do cdc nguyén nhan sau: a) C4c méi trudng truyén din déu cé dac tinh khong bing phang trén sudt truc tdn sO (cdc mi trudng truyén din nhu khoang khong gian vii tru, soi quang hoc chi dugc xem 1a gan nhu cé d6 rong bang truyén dan rat lon, dén do c6 thé ndi mot c4ch gén dung 1a c6 bang tan truyén din v6 han ma thdi); b) Trong moi trudng hop ngudi ta déu mong mu6n truyén dua nhiéu ludng tin hiéu sé trén cing mot tuyén truyén din va dé lam diéu nay ma khong gay anh huéng lin nhau, cdc luéng truyén dan trén thudng duoc phan biét v6i nhau vé mat tén sé nh cdc thiét bi c6 dac tinh chon loc tin sé. Nhu vay, cdc hé théng truyén din sé thuc té déu cé thé xem nhu cdc hé théng c6 bang tan truyén dan bi han ché (band-limited). Trén hinh 5.2, cdc dac tinh tan sé 7(f), R(f) va Tf) do dé c6 dang cdc dic tinh loc véi tn s6 trung tam 1a tan s6 séng mang f, (46i v6i T(f), R(f) va | fi(66i voiT 9). 5.1.3. Céc bai todn t6i uu déi véi hé thong truyén dan sé Céc bai todn t6i wu d6i v6i hé théng truyén din s6 x4c dinh nhing nguyén ly can ban trong ky thuat truyén din s6. Dé truyén dua tin hiéu di xa, do cdc tac dong cia dudng truyén nhu tén hao, can nhiéu... cén phai t6n mot nang lvong nhat dinh. Cong suat cia tin hiéu sé 1a ty s6 gitta nang lugng cia tin hiéu trén thdi 115 | gian t6n tai cia tin hi¢u. Mat khdc, dé truyén dua dugc thong tin cin phai cé mot bang tan truyén dan. Ti dinh ly Shannon trong ly thuyét thong tin chting ta cé thé thay rang v6i mot x4c sudt 16i nhat dinh (véi mot cong suat tap nhiéu nhat dinh), dé dat dugc mot dung lugng truyén dan nao dé, néu sit dung bang tén nhé thi cOng suat tin hiéu phai 1én va ngugc lai, néu cong sudt tin hiéu nho thi bang tan sit dung phai lon. Cong sudt tin hiéu phai nhd nhat 1a mot trong cdc tiéu chi t6i wu cia hé thong truyén din. Déng thdi, bang tan truyén din 1A mot tai nguyén khong phai 1a vo han do con ngudi méi chi cé kha nang khai thac mot phdn kha nhé truc tén s6 dé truyén tin nén viéc han ché bang t4n sit dung dén mitc thp nhdt (hieu qua sit dung phé tén cao nhét) cing 1A mot tiéu chi t6i wu. Cac nguyén ly cha ky thuat truyén din s6, vé ban chat, xoay quanh cdc bai toén xdc dinh cdu tric hé thong va tin hi¢u nham dat dugc cdc tiéu chi t6i uu vé cong sudt va hiéu qua sit dung phd, nham dat duge mét 46 chinh x4c da cho véi mot dung luong truyén dan x4c dinh. Trong cdc muc sau chting ta sé lan luot xem xét cdc bai todn x4c dinh cac c4u tric tin hiéu va hé thong nhim thoa man cdc tiéu chi t6i uu noi trén. 5.2. CAU TRUC THU TOI UU TIN HIBU SO. Trude tién, dé don gidn chiing ta sé xét trudng hop dudng truyén din cé bang tén W khong han ché (téc 1a ham truyén téng cong H(f) cia cd hé thong bang 1 trén sudt truc tan s6) va khong bién déi theo thdi gian. Vé mat ly thuyét, diéu nay c6 nghia 1a kénh truyén c6 tinh khong nhé, hay cdc tin hiéu s6 dugc truyén dua trén kénh khong c6 cdc tac dong vat ly di véi nhau. Do vay chiing ta c6 thé xem xét hé thong thong qua viéc xem xét qué trinh truyén timg tin hiéu sé don 1é. Su téc dong in nhau gitta cdc tin hiéu so trong cc diéu kién kénh truyén c6 bang han ché ciing nhu cé dac tinh bién déi theo thdi gian sé dugc dé cap t6i trong chuong sau. Hé th6ng truyén dan s6 theo nhing diéu kién noi trén cé dang don gian nhat nhu dugc mé ta trén hinh 5.3. 116 Hinh 5.3. So dé khdi t6i gin hé thong truyén din s6. Nguén tin s6 dugc xét mét cdch téng quat 1a nguén tin M miic, cho ra cdc tin m, i=J, 2,..., M, tite la chit nang thit nht ca b6 diéu ché s6 duge ghép véi nguén tin nhi phan dé tao thanh nguén tin M mic. Chitc nang thit hai cia bo diéu ché dugc thé hién nhu mot khéi tao tin hiéu cd nhiém vu tao ra cdc tin hiéu st) tuong ting véi cdc tin m;. Dé don gian ching ta sé chi xét anh hudng cia tap 4m nhiét, do bang cdch nay hay cach khac chiing ta phai va c6 thé han ché tac dong cia cdc can nhiéu téi mitc c6 thé bd qua dugc. BO gidi diéu ché dugc thé hién nhu mot khdi tach tin hiéu cé nhiém vu tach lay tin hiéu da truyén di tit phan phat tir 16 hop tin hiéu va tap am, va thuc hién anh xa ngugc thanh cdc tin sé. Do tac dong cha tap 4m, cdc tin thu dugc cé thé bi sai va chi 1a mot phién ban cia tin da phat, ky higu 1a 7. Nhu vay qué trinh thu tin duge thuc hién 6 bd tach tin hiéu. Vé ban chat, b6 tach tin hiéu sé thuc hién nhan tin hiéu 7/1) 14 tong ciia tin hiéu phat va tap am (r(t)= s{t)+n(t) ) va ude lugng xem tin hiéu nao da thuc su duge phat di tir phan phat va dudi tac dong cha tap am. Qué trinh nay ciing duge goi 1a qué trinh quyét inh (decision) tin hiéu. 5.2.1. Biéu dién véc-to tin hiéu sé Co sé cia viéc udc luong va danh gid cia b6 tach tin hiéu 1a 6 ché6 do M hit han nén tap cdc dang s6ng {s,t)} 1a mot tap hitu han da biét trudc va vi vay c6 thé “tri” tai phén thu moi dang séng s,(t) cé thé cé. Nhiém vu cia bé tach tin higu chi 14 viéc chon ra tin hiéu phi hop nhét vi r(t) tir ap tin hiéu da tra. _ 76 day phat sinh mot van dé: thé nao 1a “phi hop nhat”?. Dé giai quyét vin dé nay ching ta phai tim dugc cach biéu dién cdc tin hiéu duéi dang cé thé so 117 s4nh v6i nhau dugc, d6 1a céch biéu dién cdc tin hiéu s6 & dang véc-to duge trinh bay nhu sau. Goi s(t) (=J, 2,..., M va 0 St ST) Ia tin hiéu dang song cia tin m,. Nang luong cila s/t) hitu han va bang: r fls, OP at = E, <0, j=l, 2,.,M (5.1) 3 Nang luong cita cdc tin hi¢u khong nhdt thiét nhu nhau véi moi j. Theo thi tuc Gram-Schmidt [A25,A37], d6i véi mot tap tin hiéu hitu han g6m M phan tir, lun c6 thé tim dude mot co sé truc giao gm c4c phan tir g(t), k=1, 2,..., D, voi DSM va tin hiéu s(t) c6 thé biéu dién & dang: . SfD= Van P(O) (6.2) r voi ay= [s,(-9, (Oat (5.3) 3 wa Jor.e,=5,= {0 IE, pet, 2nd A) Jo9)0= 55-19 yyy Eh 2D 6: Ky hiéu 6; nhu trén duge goi 1a delta Kronecker. Nhu vay méi phan tir s(t) cha tap cdc tin hi¢u dang song biéu dién duge mot cdch duy nhat thong qua mot bd cdc hé s6 aj, (k=/,2...,D). Nhu vay, céc tin hiéu dang song cla cdc hé thong truyén dan s6 c6 thé biéu dién duge nhu mot véc-to trong mot khOng gian Hilbert D chiéu, ky hiéu 1 s=(4;,, dj2,..., jp) - Tir (5.1) ching ta c6 nang lugng cita tin hiéu s(t) c6 thé x4c dinh theo: rT rb rp > Es fis (OP dt = JiQane.corar = Jyanoi(ode =Zae 65) Tich v6 huéng cilia hai véc-to s, va s, dugc xdc dinh theo: ee dD _ Andy = [C2400 (D144, (OME = fs,(0.8,(0.d¢ (5.6) Tuong tu, mé rong khdi niém khong gian Hilbert vdi s6 chiéu v6 han, ta cing c6 thé biéu dién tap 4m 6 dang: 118 n(t)= Sn, 0.0 +h(t), 6.7) ia trong dé: - h(t) 1a thanh phan khong tuong hop (irrelevant) cha tap 4m, cé sé chiéu vo han song truc giao véi phan con lai cia tap 4m va cling truc giao véi tat cd cdc véc-to tin hiéu, do dé theo dinh ly vé di liéu khong tong hop [A37] thanh phan nay khong cé téc dong gi trong qué trinh quyét dinh tin hiéu; - cdc thanh phan , vi k=/,2,...,D, cling dugc x4c dinh theo: n= |n(d.9,(0).dt 6.8) 3 Nhu vay, thanh phan tuong hop cia tap am cé tac d6ng t6i qua trinh quyét dinh tin hiéu cing cé thé biéu dién dudi dang véc-to D chiéu, ky hiéu 1a n=(n,, Ny... Np). Hién nhién véc-to D chiéu n kh6ng biéu dat dugc tap Am n(t) mot céch hoan toan vi chi v6i hitu han ham g,(7) ta khong thé biéu dién hoan toan ddy di n(t) v6i vO han gid tri cé thé c6, tuy nhién nhu da giai thich trén day viéc chi xét t6i anh hudng cia véc-to tap 4m tuong hop n 1a dé. Tom lai, tai 16i vao may thu, thay vi lam viéc véi tin hiéu r(t) ching ta chuyén sang chi lam viéc véi véc-to r=s,+n. Vi ta da gia thiét n(r) 1a tap 4m ngdu nhién tring chudn ky vong bang kh6ng, nén viéc “chiéu” n(z) lén cdc truc toa do cha khong gian tin hiéu D chiéu nhu trén cing cho cdc thanh phn hinh chiéu cé phan b6 chudn véi ky vong bing khong va véc-to D chiéu n=(n;, nz,..., Np) cling 1a mot véc-to ngdu nhién c6 phan b6 chudn (Gao-xo), ky vong bang khong véi him mat d6 xdc sudt pdf (probability density function) c6 dang: 1 -|Inj PO aye (5.9) trong d6 No 1a mat do phé cong suat mot phia cia tap 4m. 119 5.2.2. Cau tric thu t6i wu Cau tric thu t6i uu 1 cu tric thuat todn quyét dinh tin hiéu cho phép cuc tiéu hod xéc sudt thu 16i, tinh trung binh trén moi tin hiéu. Gia str véc-to tin hiéu's, c6 xdc suat xuat hién 1A P(s,). Xéc suat may duge goi 1a xdc suat tien nghiém (a priori probability) cha tin hiéu s,. Cac x4c suat tien nghiém nay cing véi tap cdc véc-to tin hiéu déu da dugc biét trude & may thu. May thu nhan duge véc-to r va phai ra quyét dinh vé véc-tu tin hieu nado da duge phat di. Qué trinh quyét dinh tin hi¢u duoc thyc hién nhu sau: kh6ng gian véc-to tin hiéu, goi tat 1A khong gian tin hiéu (KGTH) duoc chia thanh M mién, méi mién dugc g4n cho mot tin hiéu. Ranh gidi gitfa céc mién duge goi 1a bién quyét dinh. Gia str véc-to thu dugc r roi vao phén thit k thi may thu sé quyét dinh 1a véc- to 5 (ttc 18 tin hiéu 5,(t)) da dugc phat di va do vay tin m, sé duoc chuyén tdi bo nhan tin. C6 thé thay duge ring x4c suat thu 16i sé cuc tiéu néu viéc chia KGTH thanh cdc mién thoa man diéu kién 1a d6i v6i mién thét k nao dé thi khi r roi vao mién d6 ta sé cé: Pls.{r}>Pislr] v=, 2,..., Msongizk (5.10) trong d6 P[s, | r] la xdc suat véc-to s, da thuc su dugc phat véi diéu kién (thu duoc) véc-to r va dugc goi 1a x4c suat hau nghiém cia véc-to Sy. Nhu vay, cu tric thu ti wu 1A c4u tric thu c6 x4 suat hau nghiém cuc | dai. Noi cach khac, c&u tric thu téi uu 1a c&u tric thuc hién thuat toén cuc dai | ham quyét dinh 1a x4c suat hau nghiém P[s, | r]. Theo dinh ly Bayes vé xdc suat | diéu kién thi cu tric thu t6i wu phai thuc hien thuat ton cuc dai hod ham quyét dinh: P{s,|r}=P(s,).p(r| s,) bi (5.11) Chi ¥ rang r=n+s,, vi s, di phat 1a mot véc-to xdc dinh, do vay ham mat 46 xdc sudt diéu kien p(r|s, chinh 1a ham mat d6 xdc sudt cha n (5.9) voi ky vong 1a s,. Do d6 vé phai cia (5.11) tré thanh: 120 no sifimy P(s). (5.12) Thuat todn thu t6i uu sé 1a: vi véc-to thu duge n, b6 tach tin hiéu sé tinh gid tri cha biéu thitc (5.12) véi moi i, chon ra gid tri 16n nhat va quyét dinh tin hiéu c6 chi s6 i 1am cho (5.12) 1én nhat 1a tin hiéu da duge phat di. Viéc cuc dai hod (5.12) tuong duong véi cuc tiéu hod biéu thitc sau: |r-s,|?—NolnP(s) (5.13) Khai trién biéu thie (5.13) va chi ¥ rang r? khong phu thudc vao i, viéc cuc tiéu hod (5.13) sé dn dén cuc dai hod biéu thitc sau: rst [NolnP(s)-| |] (5.14) Chi ¥: Néu cdc tin hiéu s(t) déng x4c sudt, titc 1a x4c sudt tien nghiém P(s,) 1a nhu nhau véi moi i (P(s,)=1/M), thi tir (5.13) ta thay rang lugng NolnP(s,) 1a nhu nhau véi moi i, do d6 cfu tric thu t6i uu 1a cdu tric sé quyét dinh s, da duge phat di néu véc-to nhan duge r gan véi véc-to s, nhat (khoang cdch Euclide gitta hai mut véc-to n va s, gan nhau nhat). Diéu nay dan téi cach chia toi wu KGTH: bién quyét dinh gitta cdc mién ké nhau 1a dudng (mat) trung truc cla doan thang néi céc mut véc-to tin hiéu. Tir (5.14), ching ta c6 thé xay dumg dang véc-to cha cau tric thu t6i uu nhu trén hinh 5.4. [NolnP(s)-(s1°1/2 olnP(s,)-'s,) V2 [NolnP(5,0)-[SuPV/2 SM Hinh 5.4. Dang véc-to cia cau tic thu t6i uu. T7 121 5.2.3, May thu tuong quan So d6 c4u tric thu t6i uu hinh 5.4 chi 1a so d6 thudn tuy toén hoc, trong dé cdc mach nhan thé hién phép nhan vo hung hai véc-to r va s, Van dé 1a 6 ché cdc dang ky thuat cu thé cia cdc céu tric thu t6i uu nay 1a nhu thé nao. Tir bidu thitc (5.6) ta c6 thé xay dung so d6 nguyén tac theo tin hiéu dang song (chit khong phai dang véc-to) ca méy thu t6i uu nhu hinh 5.5. Trén so dé hinh 5.5 cdc mach nhan 1a cdc mach nhan thudng. Cac xdc suat tien nghi¢m P(s,) dugc thay bing P(m) con |s\? dugc thay bing nang luong cia cdc tin higéu theo cong thttc (5.5). May thu t6i uu co dang thuc hién nhu so dé hinh 5.5 duoc goi 1a mdy thu twong quan (correlation receiver) do mach nhan va tich phan cia timg nhénh vé thyc chat 1a cdc mach tinh mite do tuong quan gitta tin higu thu duge r(t) va ting tin hiéu dang s6ng da dugc “tri” s(t). —— (NolnP(m,) Ey) 2 10) fae Lx XO) max. Sye(0) Hinh 5.5. May thu tuong quan. 5.2.4. May thu loc phdi hop Dé thuc hién may thu tuong quan, tai may thu phai trit moi tin hiéu dang song s(t) 6 dang ham théi gian. Diéu nay trong nhiéu trudng hop 1a khong thuan tién do phai c6 cdc b6 tao s6ng tin hiéu nhu & phan phat. So d6 may thu trén hinh 5.5 6 thé thuc hién hoi khdc di mot chit nhim Jam cho viée “tri” cdc tin hiéu dang s6ng dé dang hon. Ching ta cé thé nhan xét rang cdc tin hiéu dang sdng s(t) chi tén tai va khdc khong trong khoang [0,7], do vay ta nhan duge quan hé sau: 122 Jros(odt = Tre@s,(oyde = “Pes (r—1 t+r)dther (5.15) C6 thé nhan duge vé phai ciia (5.15) bang c4ch cho tin hiéu thu duge r(1) qua mach loc tuyén tinh cé ham phan img xung A{t) 1a dang dao thdi gian cia tin hiéu s{t): h{t)=s{T-t) (5.16) So d6 méy thu nhu thé duge trinh bay trén hinh 5.6 va dugc goi la may thu loc phoi hop (matched filter receiver) do phan tng xung cia céc mach loc trong may thu c6 dang gidng (“phéi hop”) véi cdc tin higu da phat di. [NolaP(m,)-E;] /2 Hinh 5.6. May thu loc phéi hgp. Déi v6i my thu loc phéi hop, viée “trit” cdc tin hiéu 6 phan thu dugc thuc hién nhd sit dung c4c mach loc c6 cdc dac tinh ph6i hop véi cdc tin hiéu cAn trit. 5.2.5. Xac sudt thu 16i v6i may thu toi vu Gia sit mut cla véc-to tin hiéu thu duoc r roi vao mién thit i cha KGTH, khi d6 may thu sé quyét dinh 1a tin m, da duge phat di. Quyét dinh nay 14 ding néu tin da duge phat di 1a m; hay tin hiéu da dugc phat di 1a s(t). Quyét dinh 1a sai khi tin da dugc giti di 1a m; nao dé (ix). Xéc suat thu ding tin hiéu thit i duge xdc dinh theo: Po [p(rls = s,)dv (5.17) aw Do d6 xdc sudt thu diing trung binh cla mdy thu t6i wu 1a: 123 u Mu Po=E[Pal= >) P(s;,). Po, = > Pls,)- fotrls = 5,)av (5.18) im jh at trong d6, E[.] ky hiéu ky vong hay gid tri trung binh. Xac suat thu sai trung binh cia mét may thu toi wu do dé sé 1a: M Pp=l-Po=l— >) P(s,). [ately = 5,)dv (5.19) fl nw Khi tap 4m I AWGN ta sé c6 ham mat dO xdc suat diéu kién bén trong dau tich phan xdc dinh theo: o-s,fimy pr | s=s))= — e a (5.20) Nhdn xét: Tit c&c biéu thitc (5.19) va (5.20) ta cé thé thay ring xdc suat thu 16i cia may thu ti uu khong phu thudc vao dang song cu thé s(t) ma chi phu thudc vao cdc véc-to tin hiéu duge chon, cu thé hon nia 1a chi phu thuéc vao phan bé cdc mut véc-to tin hiéu trong KGTH. Ban d6 phan b6 céc mit véc-to tin hiéu trong KGTH duoc goi 1a biéu dé tin hiéu hay constellation. Nhu vay, chat lugng (BER) cla mot hé thong truyén dan sé véi may thu t6i wu kh6ng phuc thudc vao dang sng cu thé cia cdc tin hiéu duge sir dung trong hé thong ma chi phu thudc vao constellation. Day 1a mot tinh chat dac biét quan trong déi véi cdc hé thong truyén dan tin hiéu sé. 5.3. LUA CHON TOL UU TAP TIN HIEU. 5.3.1. Bai ton ti uu hod tap tin hieu Trong thuc t€ cdc hé thong truyén din cé thé sit dung dé truyén rat nhiéu loai dich vu véi céc chudi bit (hay symbol) cé phan bé rat khéc nhau, khong thé dodn truéc dugc. Do khong cé cach Iya chon nao Kkhdc va dé don gian trong phan tich, ngudi ta thudng gia dinh rang cdc chudi tin hiéu cé phan b6 déng déu. Néi Khac di 1a céc symbol nhan cdc gid tri khéc nhau véi cdc x4c sudt nhu nhau, tic 1A tap tin hiéu thudng duge gid dinh c6 xéc suat tien nghiém nhu nhau. 124 Tir biéu thitc vé xdc suat thu ding cia tin hiéu thit i (5.17) chting ta thay rang day chinh 1A x4c suat dé véc-to tin hiéu thu dugc r roi vio mién thit i. Mién nay cé thé tich V, cang 16n thi x4c sudt thu dung cang ldn. Noi mdt c4ch khéc, x4c suat thu sai cia tin hiéu thir i sé cang nho néu khodang cach d; ti diém mit véc-td tin hiéu s, téi bién quyét dinh gén nhat cing lon. Dé giam xéc sudt thu sai cha hé théng, chting ta bat budc phai tang thé tich V; lén (tang x4c sudt thu ding) hay tang khoang cach d; lén d6i véi moi i. VGi mot gid tri M da cho trong mot khong gian tin hiéu nhat dinh, diéu nay chi cé thé dat dugc bing cach tang d6 dai cha cdc véc to tin hiéu lén, tic 14 ta budc phai tang nang lugng va do vay phai tang cong suat tin hiéu. Khi cong sudt tin hiéu tién téi v6 han, xdc suat thu 1éi cha hé thong sé tién t6i khong. Tuy nhién, trong thuc té ta khong thé tuy ¥ tang mai céng suat tin hiéu lén t6i vo han duge. Vi vay bai todn déu tién trong téi uu hod tap tin hiéu sé 1a cn Iva chon tap tin hiéu c6 cong suat gidi han nhu thé nado sao cho x4c suat thu 16i 1a cuc tiéu. Mot trong cdc van dé quan trong nita cia hé théng truyén dan tin hiéu sé Ia hiéu qua sit dung phd. Mot cach don gian, tir dinh ly Shannon ching ta cé thé ndi rang viéc tang hiéu qua phé, tic 1a gidm W sé dn t6i viéc phai tang cng sudt tin hiéu. Vi vay, viéc lua chon tin hiéu sé 14 nhiém vu téng hop lién quan téi cong suat tin hiéu va hiéu qua phé, trong diéu kién x4c sudt thu 16i da cho. 5.3.2. Lua chon tap tin hiéu v6i cong suat han ché Bai todn Iva chon tdi wu tap tin hiéu khi nay sé 14 x4c dinh cach phan bé tap M tin hiéu tren KGTH sao cho xéc suat 16i trung binh nhé nhét v6i diéu kién nang luong cia cdc tin hiéu phai khOng vuot qué mot gid tri, ky hiéu 1a E,,,.. Diéu nay c6 nghia 1 phai chon tap g6m M tin hiéu nam bén trong hodc trén mot mat céu M chiéu, ban kinh JZ,,,, . Cén luu ¥ rang s6 chiéu thuc su cita céc tin hiéu chi la D2) nhé hon trong trudng hop diéu ché pha nhi phan (BPSK: Binary Phase Shift Keying), do 6 xéc suat thu 16i déi v6i M-PSK sé I6n hon déi voi BPSK. Dé bao dam duy tri x4c suat thu 16i nhu cita trudng hop BPSK, cfn phai tang khoang céch tir diém tin hiéu téi bién quyét dinh cho trudng hop M-PSK. Diéu nay din dén phai tang cong suat cia tin hiéu. Ty lé tang céng suat déi véi diéu ché pha sé M-PSK dé dang xc dinh dugc 1a [A14]: 129 (5.22) trong d6 Py va Pz lan luot 1a cong suat cén thiét déi voi M-PSK va BPSK dé c6 duge cing mot xdc suat thu 16i nhu nhau, n=/og,M. 5.3.4. Lua chon téi wu tap tin hiéu Nhu da néi so bo & muc 5.3.1, bai todn t6i uu hod tap tin hiéu rdt lai chi 1a viéc Iva chon t4p tin hiéu (lua chon phuong phdp diéu ché) nham dat duoc mot higu qua sit dung phé theo yéu céu véi cong suat tin hiéu nhé nhat ma vin bdo dam dugc xdc suat thu 16i da cho. Chang han chiing ta c6 bai todn: Hé thong truyén dan can cé dung luong B [b/s], hay x4c dinh loai tin hiéu (loai diéu ché) can sit dung dé truyén v6i mot xdc suat I6i xdc dinh nao d6 tren mot kenh c6 bé rong bang tin W [Hz], W8, Ep sé nhé hon Ep cn thiét dé dat dugc cing mot BER d& cho (véi M=16, diéu ché QAM sé loi 1.64 dB vé c6ng suat hon so véi PSK, v6i M=64 d6 Ioi nay sé dat t6i 6,27 dB). Can phai ndi them ring, Ep duge sit dung trong céc biéu thtic (5.23a, b) va (5.24a,b) 14 nang lugng cita tin hicu QAM c6 nang lugng I6n nhat. Nang lugng trung binh cila tin higu M-QAM cdn nhd hon nia, tic 1a gid tri do loi vé cong sudt trén day sé con 16n hon nifa néu tinh theo c6ng suat trung binh). C6 nghia 1a néu M>8, so dé diéu ché M-QAM sé loi hon M-PSK vé cong suat. Khi 48, so dé diéu ché nén sit dung phai 1a QAM. Do déi v6i M-QAM truyén théng, M nhan cdc gid tri 4, 16, 64, 256... nén so dé diéu ché thich hop cho hé thong nay 1a 64-QAM. 5.3.5. Xac suat 16i bit va xac suat 16i symbol Trong cdc muc trén, khi so sdénh cdc tap tin hieu voi nhau ta chi dé cap mot cdch chung chung t6i x4c suat thu 16i tin hiéu, ma trong trudng hop diéu ché nhiéu mitc d6 chinh 1a x4c suat thu 16i symbol (SER: Symbol Error Ratio). Cai ma ta thuc su quan tam va cdn so s4nh d6i v6i cdc hé thong lai 1a x4c suat 16i bit (BER) cita hé théng. Tuy nhién, symbol bao gém k=log,M bit, vi vay viéc thu sai mét symbol c6 thé din dén sai khong chi mot bit. Trong muc nay chiing ta sé xem xét méi tuong quan gitta SER va BER trong cdc hé théng thuc té. Dé dang cé thé di dén bat dang thitc kép sau: SER/ksBERSSER (5.25) Trong thuc t& cé thé va thudng sit dung ma Gray nhu da trinh bay trong chuong 4, Dac diém cia ma Gray a cdc symbol (tin hiéu) lan can nhau trén constellation chi khéc nhau 1 bit. Néu tap am khong qué I6n (tic 1a néu ty sé tin/tap di 1én) thi néi chung mét tin hiéu bi 16i sé chi bi nhan sai thanh mot tin hiéu Jan can, hé qua 14 mét symbol bi thu 16i chi din dén mot bit 16i. Trong trudng hgp nhu vay, BER cia hé thong c6 quan hé v6i SER nhu sau: BER=SER/log,M (5.26) 5.4. TONG HOP CAC TIN HIEU DANG SONG-MOT 86 SO D6 pitu CHE NHIEU MUC THUONG GAP Viéc t6ng hop cc tin higu dang song lién quan t6i viéc biéu dién tin hiéu dang song bang cdc tin hiéu truc giao co sé, Trong muc nay chiing ta sé xét lam thi du mt s6 trudng hop tiéu biéu va cdc so 46 thuc hién diéu ché cing nhw gidi diéu ché tuong ting. 132 5.4.1. Diéu ché tan sé FSK Tin hiéu diéu ché tan sé c6 dang: s(t}= J2ETT,.cos(2zf,t+0), — i=0, 1..., M-1. (5.27) trong dé cdc tan sé f; cach nhau Af=27/Ts. C4c tin hiéu truc giao co sé 1a: Q{t)= (21T, .cos(27ft+®) (5.28) CAc tin hiéu nay truc giao véi nhau do fo, ().e (Oat = 5, (5.29) So dé diéu ché va gidi diéu ché 4-FSK cho trén hinh 5.9. Séligu | Nhém ting |_{ S6 lieu |__ {Bo giao dong |_4 s(t) a) b) Hinh 5.9. So dé diéu ché (a) va gidi digu ché (b) 4-FSK. 5.4.2. Diéu ché M-PSK Tin hiéu diéu ché pha téng quat c6 dang: 5(t)}= J2E/T, cos(2afyt+9,), i=1, 2,..,M (5.30) trong d6 6=(i-1).27/M. So dé diéu ché va gidi diéu ché 4-PSK duoc trinh bay trén hinh 5.10. D6i v6i so d6 hinh 5.10, m,(t) va m,(t) 1a cdc tin hiéu nhi phan nhan cdc gid tri +1, do d6 tin hiéu 16i ra cé dang s(t)= [Fmosmon / [Pmosinaats (5.31) r T, Cac ham truc giao co sé cé dang: 9(t)= ETT, .cos2nfot (5.32a) va Qt)= ETT, .sin2afot (5.32b) 133 m,(t) pany se] m,(t)| Chi gidi: SIP: Bién d6i néi tiép!song song; PIS: Bién déi song songinéi tiép; BPF (Bandpass Filter): BG loc gidi; LPF (Lowpass Filter): Loc thong thdp; Samp. (Sampler): Mach léy mau; kpsm: Mach khéi phuc séng mang. Hinh 5.10. So dé diéu ché (a) va gidi diéu ché (b) 4-PSK. 5.4.3. Diéu ché bién do vudng gc M-QAM Tin hiéu diéu ché M-QAM cé dang: 3(t)= |2E7T,.a(t).cos2afyt ~ (2E/T,.b(t).sin2afyt, (5.33) trong d6 a(t), b(t) = +1, +3, +5,..., VM -1;M =4, 16, 64.... C&c ham truc giao co sé cling cé dang nhu d6i voi PSK. So dé diéu ché M-QAM duoc vé trén hinh 5.11. Bo bién d6i ni tiép/song song bién déi ting cum k=log,M bit 16i vao b6 diéu ché thanh hai cum tin hiéu NRZ, méi cum gém &/2 xung. Kh6i 2/L bién cum NRZ nhi phan thanh tin hiéu c6 L=VM bién d6 khdc nhau. Thi du L=4 véi M=16, vi vay trong diéu ché 16- QAM, ca hai bé loc thong thdp déu c6 dau vao 1a cdc tin hiéu bén bién do. BO diéu ché nhu vay dugc tao ra tir hai bo diéu ché bién d6 vi song mang bi nén. Chit gidi: LPF (LowPass Filter): Loc thong thap; S/P: Bign d6i n6i tiép thanh song song. Hinh 5.11. So d6 khéi b6 diéu ché M-QAM. 134 So d6 gidi diéu ch€é M-QAM cé dang nhv trén hinh 5.12. Bién déi song song/ Chudi bit I6i ra n6i tip Hinh 5.12. So dé khéi bé giai diéu ché QAM. Tin hiéu M-QAM Ii vao c6 dang nhu da néu trong biéu thitc (5.33). Trong trudng hgp ly tuéng, cdc song mang (tin hiéu dua) giai diéu ché c6 dang: V (t)=2.cosm@pt (5.34a) va V(t)=—2.sinapt (5.34b) Sau khi thuc hién nhan va loai bd thanh phan bac hai, hai tin hiéu giai diéu ché cé dang: Va(t=a(t) (5.35a) Vanlt}=b(t) (5.35b) a(t) va b(t) c6 thé c6 L= VM gid tri bien do. Tin hiéu voi L gid tri bien do duoc bién d6i tai bo bién déi A/D thanh tin hiéu nhi phan c6 &/2 bit. Hai nhdnh tin hiéu nhi phan nay duoc dua t6i bo bién déi song song/ndi tiép dé tra thanh cum k bit 16i ra. 135 Chuong sau TRUYEN DAN TIN HIEU SO TREN CAC KENH THUC Trong chuong nim ching ta da xem xét nhiing nguyén ly can ban vé truyén dan tin hiéu s6 trén kénh lién tuc v6i cdc gia dinh ly tuéng: kénh truyén hoan toan tuyén tinh v6i dac tuyén bién d6-tdn sé hoan toan bang phang, dac tuyén pha-tan s6 hoan toan tuyén tinh va do rong bang truyén dn 1a v6 han. Cac t4c dong cha nhiéu tir bén ngoai cling da dugc bé qua va chi xét t6i tac dong cia tap 4m nhiét trang chudn t6n tai mot c4ch cé hitu trong kénh. Trong chuong nay ching ta sé nghién ctu cdc téc d6ng cha kénh truyén thuc té bao gém su han ché vé bang t4n truyén din, céc méo tuyén tinh va phi tuyén, tic dong cia can nhiéu... Phuong phap truyén dan tin hiéu sO v6i bang tan han ché va cdc bién php khic phuc cdc tac dong cia kénh truyén khong ly tuéng nhu san bing, méo truéc, céc bién ph4p phan tap va ky thuat trai phé ciing sé dugc xem xét trong chuong nay. 6.1. TRUYEN DAN TIN HIBU SO TREN KENH CO BANG TAN HAN CHE, 6.1.1. Xuyén nhiéu gitta cdc dau (ISI) Trong chuong 5, cdc tin hiéu s6 (cac symbol) truyén trén kénh duge xem nhu khéng anh hudng lan nhau v6i gia dinh bang tan truyén dan ciia kénh lién tuc 1a v6 han. Trong phan nay ching ta sé xem xét nhiing van dé nay sinh khi truyén din chudi tin hiéu s6 trén cc kénh cé bang tan han ché. 136 Méi mot symbol duge hinh thanh tir & bit va c6 thdi gian t6n tai bang & lan thdi gian t6n tai cha mot bit, do vay cdc dang séng diéu ché ding dé truyén ching cing c6 do dai hitu han bang d6 dai cia & bit: Ts=kT,, trong d6 Ts va T,, lan luot la 46 dai cia mét symbol va cita mot bit. Do cdc dang séng c6 do dai hitu han, phé cia chiing (nhan dugc thong qua bién déi Fourrier) sé trai ra vo han trén mién tan s6. Sé khong c6 van dé gi nay sinh trong viéc truyén cac tin higu dang séng 6 phé rong vo han nhuw thé trén kénh lién tuc néu bang tan truyén din cia hé thong khong bi han ché, dac tinh bién d6-tén sé cia hé thong thi bang phang cdn dic tinh pha-tan thi tuyén tinh. Viéc truyén dan tin higu s6 tren cdc kénh lién tuc ly tuéng nhu vay chi cn tuan thi theo cdc nguyén tic di duoc dé cfp dén trong chuong 5. Trong thuc té, bang t4n truyén dan khong phai 1a vo han do con ngudi chua tan dung dugc hét truc tdn sO dé truyén tin hiéu song dién ti. Bang tan truyén dan do vay 1a mét tai nguyén quy va hiém hoi, bude phai chia sé cho nhiéu d6i tuong cing sit dung. Dé han ché phé tin nham tang s6 hé thong c6 thé cing cOng tac trén mét bang séng cho truéc, ngudi ta sir dung cdc mach lgc. Do vay, ham truyén téng cong cia mot hé théng truyén dn s6 sé c6 dac tinh nh cia mot mach loc. G dau ra, phé tin higu thu duge bi han ché béi dac tinh loc cha hé thong nén tin hiéu thu dugc cia mét symbol (chua ké dén tap am) sé trai ra vo han vé thi gian. Diéu dé dn dén viéc tai dau thu cdc symbol duge truyén ké tiép nhau sé chéng lén lén nhau vé thdi gian va gay nhiéu lan nhau, hign tugng nay trong truyén dan tin higu sé dugce goi 1a xuyén nhiéu giita cdc ddu (ISI: InterSymbol Interference). Su t6n tai cha ISI cé thé din dén tin hiéu thu duge bi méo rat I6n va tin titc c6 thé sé bi nhan sai: tai thoi diém Idy mau t=AT; gid tri cha tin hiéu thu dugc 6 16i ra mach lay mau cia may thu theo so 6 may thu loc phéi hop chang han (hinh 5.6) c6 thé vuot nguGng quyét dinh va tin hiéu sé bi quyét dinh nhdm. Van dé 1a liéu co thé truyén chuéi tin hiéu s6 c6 phé khong han ché trén cdc kénh c6 bang t4n han ché ma khong c6 ISI dugc khong va trong trudng hop d6 dac tinh (lgc) téng cong ciia hé thong sé phai c6 nhig dac trung nhu thé nao. 137 6.1.2. Cac dac tinh loc nham truyén dan khong cé ISI Cac tin hi¢u bang géc sé dude xem xét trudc tién do chiing ta c6 thé khdo sdt hé thong truyén din thong qua hé thong tuong duong thong thap [A19], va cdc két qua sé duoc khdi quét hod cho cdc hé théng QAM. Sé khong mot hé thong diév ché nao khéc duge xét them song ta hay chi y rang PSK cé thé xem nhu trudng hop dac biét cha QAM. Diéu nay cd thé ching minh dugc nhé viéc biéu dién phan tit cia tap tin hiéu PSK dui dang e*=cosp +jsing, ma no cho ching ta cdc bién dO cha cdc thanh phan déng pha (inphase) va vudng pha (quadrature) trong thdi gian truyén véc to tin hiéu da cho. Bay gid ta hay khao s4t m6 hinh cho trén hinh vé 6.1. Tin hiéu tit ngudén g6m cé M phan tir song bay gid ching ta han ché chi khao sat trung hop khi cdc phan tir s,(t) cia tap tin hiéu chi khdc nhau vé bién d6, tic 1a ta sé han ché chi xét hé thong diéu ché bién xung PAM (Pulse Amplitude Modulation). Thuc té hé thong nay cé thé xem nhu gan cho méi mot tin m, mt hing s6 a, ma bién d6 cia xung dau ra cla bé tao xung sé duge nhan véi nd. m t-kT) T(a) mn), Ra) mM 4, a iguén sO Tao xung}—>} Loc phat S(t s(t) Loc thu Qu. dink ‘han tin Hinh 6.1. M6 hinh hé thong bang géc véi cdc tin hiéu xung PAM. Ta hay gia sit ring bO tao xung cho ra cdc xung Dirac tai cdc thdi diém t=KT,, Cdc xung dang Dirac nay, c6 bién d6 thay déi tuy theo sy thay déi cdc gid tri m,, qua b6 loc T(@) sé t6i kénh truyén. Phan méy thu trén hinh 6.1 1a may thu t6i wu thu loc phéi hop, mach quyét dinh thuc hién l4y mu va so ngudng. Ham truyén téng cong cita hé théng (dc tinh tin s6 téng cong cha hé thdng) 1a tich cia hai dac tinh cha hai b6 loc phat va thu C(@)=T(@).R(@). Bay gid ching ta sé tim kiém ldp cdc dac tinh loc C(w) sao cho viéc truyén chudi tin higu qua hé théng sé khong c6 ISI. Viéc truyén duge coi 1a khong c6 ISI néu vao thdi diém 138 quyét dinh tin hiéu (ly mau) thit k, chi cé phan tng xung cia tin hiéu thit k la khac khong con phan tng ciia cdc tin hiéu khac (céc tin hiéu truéc va sau tin hiéu thi k) déu bang khong. Theo dinh ly Nyquist, dO rong bang tn truyén din nhé nhét dé cé thé truyén duoc khong méo tin hiéu bang gc 1a B=1/2T. DO rong bang & day cd nghia 1a gidi tin ma ngoai no gid tri ham truyén déng nhat bang khong. Tan sé 1/2T duge goi 1a tan sO Nyquist. Do vay ching ta sé xét cac dac tinh loc c6 dé rong thong tan t6i thiéu 1a 1/2T (hay 7/T tinh theo tan s6 géc). Truéc tién ta hay xem xét trudng hop C(@) 1a dac tinh cia b6 loc thong thap ly tuéng, tic 1a dap tuyén pha cia bé loc thi tuyén tinh cdn dép tuyén bién do |C(@) c6 dang: levol=ft 5 0s|alo, B6 loc nay cd phan tmg xung 1a _ SiIN@ot c(t} (6.2) Oot c6 gid tri cuc dai bang 1 tai =0 va cé gid tri bang khong tai t=k7/@. Gia sit rang dau vao b6 loc ly tuéng nay cé tin hi¢u duge tao béi b6 tao xung nhu trén hinh 6.1, tic 1a tin hiéu 16i vao b6 loc T(@) duge cho béi s(= Ya,6¢-K) (63) ime Trong truémg hop nay, phan tng xung dau ra sé khong gay nén ISI néu tén 86 ct cha bé loc 1a fp=@y/22=1/2T. BO loc ly tuéng, tuy vay khong thé ché tao dugc trong thuc té, do dé chting ta sé tim mot 6p céc bé loc c6 dé rong bang thong lén hon //2T véi dic tuyén thoai hon & hai bién (nham dé ché tao hon) song ciing cé cdc phan ting xung bang khong tai cdc thdi diém t=kT. Theo ly thuyét lady mau, cdc b6 loc c6 dic tinh C(@) thoa man quan hé: 139 Cae YClo +2) = const; |o|<% (6.4) , T T trong d6 C,, 1a dic tinh tuong duong ciia bd loc, sé c6 céc phan ting xung ct cdc diém khOng tai cdc thdi diém t=nT’, voi nA). Dac tinh tuong duong nhw trén dugc tao ra bang chia truc @ thanh cdc doan c6 d6 dai 22/T va dich céc doan nay cha ham C(q) di ting doan ta/T ri lay téng trén tat ca cdc doan nay. Tat cA cdc b6 loc thod man quan hé (6.4) déu duge goi 1a thoa man tiéu chudn Nyquist thé nhdt va déu cé phan ting xung cé céc gid tri bang khong tai cdc thoi diém t=nT (nz), do d6 déu cho phép truyén chudi tin hiéu s6 PAM qua ma khong cé ISI. Trong s6 cdc bé loc thoa man tiéu chudn Nyquist thit nhat, cdc bd loc 6 d6 rong giai 16n hon tan sé Nyquist song nhé hon 2 lan tin sé Nyquist 1a dang quan tam hon ca vi cho hiéu qua sit dung phé kha tot. Dé thoa min (6.4), cdc b6 loc nay cén phai cé ham truyén 1a téng cha ham truyén bd loc ly tuéng (6.1), xem hinh 6.2a, v6i mOt ham “lam cong” (roll-off) x4c dinh trong khoang (0,1/T), d6i xting tam qua tn sé 1/2T (hinh 6.2b). Két qua 1a ham truyén téng cong sé c6 dang nhu trén hinh 6.2c. Do don gian trong tinh to4n, ham s6 lam cong dang cosine thuting ua duge sit dung dé phan tich cdc b6 loc nay. Ham truyén téng cong khi d6 c6 dang: 0s|o|Z +a) va phan ting xung c6 dang (hinh 6.3): sinat/T cosaat/T c(t) = ST 9 m/T 1-4e1?/T? (6.6) 140 trong d6 a 1a tham s6 lam cong, dugc goi 1a hé s6 u6n loc (roll-off factor) vA cé gid tri trong gidi [0,1]. BO loc cé dac tinh nhu trén duge goi 18 bd loc cosine nang (raised cosine filter) do phan bién ciia dac tinh tan s6 cé dang ham cosine duge nang lén. a cang 1én thi phé tan chiém ciia tin hiéu cng I6n. Ti (6.6) ta thay ngoai céc diém gid tri bing khong nhu cita bd loc Nyquist ly tuong, phan img xung cila b6 loc cosine nang cdn chifa cd cic diém khong khéc. Khi a=0, b6 loc cosine nang tré thanh bO loc Nyquist ly tuéng. A Ham truyén Nyquist ly tudng 0 @t22o«@ ~~) » Ham lam cong \ @ ») Ham truyén b¢ loc duge lam cong Ie(o J | ® 0) Hinh 6.2. Dac tinh loc duge lam cong. ane er Hinh 6.3. Phan img xung ciia bd loc cosine nang. 8 14 Chting ta cdn phai nhan xét thém hai diéu d6i v6i c4c xem xét trén day. Thit nhat, tir (6.2) va (6.6) ta thdy rang cdc b6 loc ly tuéng hay cac b6 loc cosine nang khong thé thuc hién dugc trong thuc té vi phan tmg xung ca ching khdc khong ca voi cdc gid tri t<0, diéu nay khong thé cé trong thuc té vi nhu thé cd nghia 14 ngay ca khi chua cé tin hiéu dau vao, dau ra b6 loc da c6 phan img xung, tic 1a khong thoa man quan hé nhan-qua. Tuy vay, v6i viéc chap nhan giit cham thi cdc bd loc nay cé thé xem nhw thuc hién dugc bang cdch xp xi. Trong thuc té, do giit cham nay 6 thudng cé thé chiu dung dugc. G day ta sé khong dé cAp sau vé thiét ké cdc b6 loc nay, c4c phuong phép thiét ké chting cé thé tim thay trong nhiéu tai liéu vé thiét ké b6 loc. D6i voi lu ¥ thét hai, ta hay chu ¥ rang phan ting xung cia bd loc Nyquist ly tudng c6 bién d6 (6 day bién do duge hiéu 1a céc gid tri cuc dai cia duong gon séng phan ting xung) chi giam tuyén tinh voi su tang ciia 7. Gia sir dau vao b6 loc cé chuéi tin hi¢u dugc biéu dién nhu trong biéu thitc (6.3) thi phan tmg dau ra sé nhan cdc gid tri bang a, tai cdc thoi diém ldy mAu/quyét dinh t=kT nhu mong mu6n, tuy vay tai cdc thoi diém khdc thi téng cdc gid tri mau cia phan tng xung khong bi chan. Do vay khi déng b6 khong tuyét d6i chinh xdc, ttc 1a khi thdi diém quyét dinh (lay mdu) khac XT, tin hiéu 16i ra cia b6 loc sé c6 thé c6 nhiing gid ti rat 16n, tic 14 ISI rat lon. Diéu nay c6 thé ching minh duge nhu sau. Tai thoi diém quyét dinh va lay mau f, néu c6 sai lech déng b6 (%#kT) thi bien do tin higu 10i ra cha bd loc sé 1a téng cha cdc gid tri c(ty-KT) voi k chay tit -00 t6i +00 va cé dang an a < SIN@(t, — kT) ol Gia tri mau 16i ra= ely et ~ E (6.7) Chuéi bén phai cia (6.7) khong hdi tu, ttc 1a gid tri mu Idi ra cé thé c6 nhitng gid tri cuc 16n trong khi gié tri mong muén lay mau phai 1a a, (hitu han). Do dé ta c6 thé két luan duge bé loc ly tuéng gid cé thé ché tao duge cing khong thé mg dung trong thuc té néu khong bao dam dugc déng b6 tuyét déi. Phan tng xung ca cdc bé loc cosine nang va moi bé loc 1am cong c6 ham truyén va dao 142 ham ham truyén lién tuc thi c6 bién dé gon séng suy gidm theo lug thita 3 cha bién t. Do vay, ngay ca khi déng b6 khong ly tudng thi gid tri cha phan ting xung dau ra cita cdc bé loc nay, trong duong véi chudi hoi tu }°1/k°, sé bi chan. Do ime dé ISI sé nhé ngay ca khi déng bd khong ly tung. Bay gid ta hay khdo sét xem tinh hinh sé ra sao néu nhu bé tao xung, trong céc hé théng lién lac thuc thi d6 chinh 18 b6 diéu ché, khong cho ra cfc xung PAM ma cho ra tin hiéu dang song b(t) nao 46. Ham dang s6ng b(t) c6 thé xem 1a phan tng xung cia mot mach loc voi ham truyén B(@)=F {b(t)}, voi F{.} 1a bién d6i Fourier. Khi dé bo diéu ché c6 thé xem nhu mot b6 tao xung Dirac (PAM) mac néi tiép véi b6 loc néi trén. Ta c6 thé thay ngay diéu kién dé truyén khong c6 ISI 14 kénh phai co ham truyén dang C(@)=Clo). Fo (68) trong d6 C(@) 1a ham truyén cita b6 loc cho phép truyén xung Dirac khong c6 ISL. Gia sit bo diéu ché cho ra tin hiéu dang song O(t) 14 céc xung dang NRZ c6 do dai 7, thi do phé B(@) cia ching c6 dang sinx/x nén sé c6 dang Bo) x/sinx. Nghia 1a dé truyén khong cé ISI, trong trudng hop nay gitta bo diéu ché va bé6 loc phat phai mac thém mot b6 loc cé ham truyén dang x/sinx. Céc két qua trén day d6i v6i viéc truyén tin hiéu bang gc cé thé dé dang mé rong cho cdc tin hiéu gidi thong cia trudng hop tin hi¢u diéu ché bién dO véi tin sé song mang @,: dic tinh b6 loc thong thap thoa man tiéu chudn Nyquist thit nhat duge dich truc mot céch don gian tit =0 len w=«@, do phép bién déi tron tan ca hé théng 1a bién déi tuyén tinh. Loai b6 loc gidi thong nay, tuong ty véi bd loc thong thap tuong duong, sé khong gay nén ISI vi phé cita tin hiéu diéu ché bién do thudn tuy 1a phé cia tin hiéu bang géc dugc dich truc mot cdch tuong ting. Hon thé nifa, bé loc giai thong nay hién nhién co ham truyén d6i xing qua @,. Hé qua 1a né khong tao nén cdc thanh phan vudng pha véi tin hiéu dau vao. 143 Do vay néu tin hiéu dau vao gém céc thanh phan tin hiéu vudng pha, nhu tin hiéu QAM chang han, thi b6 loc n6i trén sé khong gay ra xuyén nhiéu chéo (crosstalk) gitta c4c thanh phan tin hiéu d6 6 dau ra. Nhu vay, céc bd loc kiéu nay sé cho phép truyén mot cach ly tuéng d6i véi cdc tin hieu QAM ciing nhu PSK, do tin hiéu PSK c6 thé xem nhu trudng hop riéng cia tin higu QAM nhu da néu 6 dau phan nay. . 6.1.3. Phan phdi dac tinh loc Van dé cudi cing can dé cap 6 day 1a cain phai phan phéi dac tinh loc téng cong cia kénh truyén cho cac bé loc phat va thu nhu thé nao. Dé don gian, mot lan nifa ta lai chi xét cho trudng hgp truyén tin hicu PAM réi mé rong két qua cho tin hiéu QAM mé6t céch truc tiép. Dé dat duoc xdc sudt 16i nhé phat trong trudng hop co tap 4m AWGN, bd loc thu phai 14 b6 loc phdi hgp cé phan tng xung r(t)=s(T-t) va ham truyén R(a)=eS*(a) , (6.9) trong d6 S(@) chinh 1a phé cia tin hiéu dau vao bé loc thu va 14 phé cia tin hiéu 16i ra mach loc phat: S(@)=T(@), (6.10) va S*(q) 1a lién hop phitc cia S(c). Ham truyén téng cong cha hé thOng tinh tir dau ra cia b6 tao xung: C(@)=T(@)R(@) (6.11) Thay (6.9) va (6.10) vao ta duge C(@)=|S|e'*" (6.12) Ti biéu thitc nay va biéu thitc (6.10) ta thay phan tng pha-tin cia C(@) phai tuyén tinh va vita dé thu loc ph6i hop vita khong gay ra ISI ta phai cé |S(@)| = yiC@} (6.13) trong 46 nhu da néu 6 trén, C(@) 1a mot ham truyén thoa man tiéu chén Nyquist thi nhat. 144 MG réng d6i véi hé théng M-QAM ta sé dugc két qua nhu sau. Bo diéu ché QAM sé cho ra cdc tin hiéu dang NRZ véi bién d6 thay déi, do vay dé cd dugc tin hiéu dang xung Dirac & 16i vao b6 loc phat cén phai thém vao gitta b6 diéu ché va bd loc phdt mot mach sita dang xung cé dac tinh x/sinx nhu da ndi 6 muc truéc. Phan kénh con lai gém b6 loc phat T(@) va b6 loc thu R(@), ma ham truyén téng cong cia ching 1a T(@)R(@) phai thod man tiéu chudn Nyquist thi nhat dé trayén khéng cé ISI, chang han thudng 1a ham truyén cia b6 loc cosine nang. Vi [R(@)| =|S(@)| = [C(@)] ta thay rang phan bé t6i wu dc tinh loc sé 1a: [R(@)| = |7@)| = yIC@)| (6.14) Tiic 1a cd bd loc phat va b6 loc thu déu cé m6-dun ham truyén nhu nhau, thudng duoc goi trong ky thuat 1a m6-dun ham truyén cia bO loc can bac hai cosine nang (square-root raised cosine filter). 6.1.4. Cac tin hiéu phan tmg cuc bé: cdc hé théng c6 ISI kiém soat duge 6.1.4.1. Cac tin hiéu phan ting cuc bé Viéc truyén khong cé ISI chuéi tin hiéu s6 c6 t6¢ 6 2W symbols, nhu muc 6.1.2 da trinh bay, ddi hdi phai cd bang tan truyén dan t6i thiéu 1a W. DO chinh 1a trudng hop bé loc ly tudng. BO loc nhu vay khong thé thuc hién duge trong thuc té. Do vay dé cé thé truyén dugc t6c do téi 2W symbol/s ma khong c6 ISI phai sir dung cdc dac tinh b6 loc c6 dé rong bang I6n hon nhu trudng hop cdc hé kénh c6 dac tinh tan s6 thoa man tiéu chudn Nyquist thi nhat (ma dac tinh bo loc cosine nang 1a mét trudng hop cu thé). Viéc sit dung cac dac tinh loc nhu thé lai khé t6n bang t4n. Chang han véi cdc dac tinh loc cosine tang c6 hé s6 u6n loc @ thi phé tin hieu bang g6c lén téi (1+@)W, tic 1a tang 4.100% so véi W. Vai do rng bang truyén dan W, dé truyén khong cé ISI, t6c d6 truyén phai nhd hon 2W symbol/s. 145 Trong muc nay ta sé dé cap téi cdc tin hiéu phan tmg cuc bd (partial- response signal) cho phép truyén t6c do t6i 2W symbol/s qua hé thong c6 do rong bang g6c W véi ISI kiém soat dugc, va do dé cé thé loai bd dugc & phan thu. Dé don gidn, ta xét voi hé thong PAM. Cac hé théng M-PSK va M-QAM chi la cdc trudng hop mé rong cilia hé thong PAM. Dé m6 ta 16 rang cdc dac tinh ca cdc tin hiéu phan tng cuc b6, trudc tién ta sé bd qua tac dong cita tap am. Khi d6 tin hiéu 16i ra loc thu sé cé dang: w= 4Mo- se) (6.15) trong dé 2W 1a téc do truyén symbol (t6c do Baud) cia hé thong, h(t) 1a phan ting xung cia hé thong con A, chinh 1a bién do cia cfc xung PAM 616i vao hé théng (A, c6 thé nhan cdc gid tri a), ap,..., dy)- D6i vi trubng hop cia bd loc ly tuéng, phan ting xung cia hé thong h(t)=sin2nWt /2nWt, day (A,} sé dugc khoi phuc chinh xéc nhé lay mau tin hiéu thu y(t) tai céc thoi diém t=nT=n/2W. Dé pha bd kho khan gap phai do khong thé ché tao duoc dac tinh truyén loc 1¥ tuéng vi dac tinh tan s6 qué déc tai cdc bién cla phé tan (tic 12 do khong thé thiét ké dé c6é dugc phan tmg xung dang sin22Wt /2nW?) ta sé tim kiém cac dang phan tng xung thich hop nhu sau. Ta thay rang phan tng xung rdi rac héa c(k) cha b6 loc ly tuéng tinh tai cdc thoi diém lay mau t=k/2W: i k=0 0, k#0 (6.16) c(k)= { ttic 1a IST bang khong do anh hudng cita céc symbol lan can lén symbol tht k dang xét ding vao thoi diém lay m4u déu bing khong (xem (6.2). Ta sé tim dang h(.) c6 it nhat hai gid tri k dé h(k)AO. Khi d6 616i ra loc thu, tai thoi diém lay mau thit n, ngoai thanh phan A, tin hiéu sé phai chju ISI gay ra tir it nhat mot symbol lan can. Néu N 1a s6 cc gid tri k sao cho A(k)#0 hitu han 146 thi vi M (s6 gid tri cla bién dO céc xung PAM) 1a mot so hitu han ta c6 thé tinh ton x4c dinh moi trudng hgp cé thé cé cia ISI, tite 14 ISI c6 thé kiém soat dugc. Ta cé cdc nhan xét sau: ¢ Do h(k) ca ngoai khoang tng voi k=0, qui vé bién thoi gian c6 nghia 1a thuy chinh ciia phan tng xung h(t) mé rong ra hon //2W, do vay phé cita tin hi¢u bang goc sé nhd hon W. N cang lén, phé tin higu cang hep. © Ngay ca trong trudng hyp hé thong chi truyén M=2 mic tin higu PAM (tic A,=(0,1}) thi 16i ra hé théng tin hiéu tai thdi diém ldy mau ciing c6 nhiéu hon hai mic, ttc 1 hé théng cting tré thanh hé thong nhiéu mttc. Vis6 mittc tin hiéu 6 thé nhan duge tai phdn thu tang theo N, do vay N cAng én qué trinh xir ly phén thu cang phitc tap. Viéc lua chon N phai dung hoa theo yéu cdu vé phé hep va miic d6 phitc tap xir ly tin hiéu thu. 6.1.4.2. Mét sé thi du Dé lam thi du, ta xét mot s6 tin hiéu phan tg cuc b6 don gidn sau. 1. Tin hiéu nhi phan doi (duobinary signal): D6i voi tin hiéu nhi phan doi, phan tmg xung cia hé thong dugc chon sao cho 1 n=0,1 wir {) n#0l (6.17) v6i dang cia phan ting xung va ham truyén téng cong cia hé thong co dang nhu trén hinh 6.4. Nhan xét: « N=2, ISI gay boi mot dau ké cn va tinh duge; Tin hiéu dau ra c6 3 mic 0, | va 2 néu truyén tin hiéu nhi phan 0 va 1; © Dac tinh tan sé cha hé thdng tron chu, khong qué déc do dé cé thé dé dang lam gan dting dugc trorg thiét ké. Trén mién tan s6, dac tinh hé thong 1a: 1 ' i Hi= awl +exp(-2 jaf /W)] 0, Ir>w Hit DW one F e C085 \fsW 6.18) 147 0) want uw vir -a\_ ft 0 wr aT aT _ e e Hinh 6.4. Phan tng xung va phé cia tin hi¢u nbj phan doi. 2. Tin hiéu nhi phan doi cdi bién (modified duobinary): Trong trudng hop nay thi: 1 n=-l h(k)=5-1 n=1 (6.19) 0 Vaz#-L1 va Jim _ yw) Sin , p(s) [prl ser) p(gdV, (6.38) trong d6 p(s,) la x4c sudt tién nghiém cila tin hiéu s,, V; 14 mién quyét dinh cia tin hiéu s, con p(r | stg) 1a ham mat do xdc sudt cia tin hiéu thu duge, Pp la xéc suat thu diing trung binh cia hé thong. Trong trudng hop tap 4m tring chudn cong tinh thi ptr | s;+g) 1a ham mat dO xéc sudt Gao-xo, voi ky vong 1a s;+g va phuong sai Ny. Hinh 6.7 1& mot sO duéng cong BER theo E,/N, cia mot sé hé théng 64-QAM duéi tac dong cha pha-ding da duéng chon loc theo tn sé co d6 sau khe pha-ding B khdc nhau, tan so khe pha-ding tring t4n sé séng mang, trong d6 E, 1A nang luong cia mot bit cdn Ny 1a mat d6 phé mot phia cha tap 4m Gao- xo tring chudn. T TTTTT nT oMt.. i i i } Sa Lt titi thd Copha-ding. “At nT Lf twang. 7 CATE 1 cane a Hinh 6.7. BER cia hé thong 64-QAM dudi tac dong cla méo tuyén tinh do pha-ding trong thi du trén (h.6.6). 155 Ciing can ni thém 6 day rang, p(g) xdc dinh dugc bing thOng ké qua do ludng d6i véi he théng M-QAM cé dang gin déu véi M=4, gn nhw phan b6 chudn v6i M=16, 64 va 256. M cang I6n, phan b6 cia ISI cang c6 xu huéng tién dén gén phan b6 chudn hon. 6.2.1.2. Méo phi tuyén Tinh phi tuyén cia kénh truyén cé thé gay béi nhiéu loai mach dién trong he thong nhu cdc bo Khuéch dai, cdc bo tron tan va nhiéu loai mach khac. Cac bd khuéch dai cong suat nhé va céc mach tron tdn nhin chung cé d6 phi tuyén khong dang ké va hoan toan c6 thé bd qua méo phi tuyén gay béi chting, trong khi dé cdc bo khuéch dai cong sudt may phat (KDCS) cé cong sudt khé I6n lai gay nén nhiing méo phi tuy€n khong thé bd qua dugc. Tinh phi tuyén cha céc mach dién trong hé théng truyén d4n gay ra hai tac dong co ban: lam thay déi ty 1é 16i va thay déi (mé rong) phé tin hiéu. Sy thay déi phé tin hiéu do méo phi tuyén din dén thay d6i can nhiéu gitta cdc kénh v6 tuyén 1an can trong mot tuyén truyén dan tin hiéu s6. Tac dong cia tinh phi tuyén téi ty le 16i cha hé théng thi khong gidng nhau d6i véi cdc loai hé thong véi tin hiéu c6 dudng bao khong déi (nhu cdc hé thong diéu ché tn s6 hay cdc hé thong diéu ché PSK) hay v6i tin hiéu cé dudng bao thay déi (nhu cac hé thong cé diéu ché bién do ma trudng hop dién hinh trong thuc té 1a cdc hé théng diéu ché QAM). Trong cdc hé thong véi tin hiéu c6 dudng bao khong déi, tac dong cia tinh phi tuyén thuc té 1a khong qué 16n. Tham chi trong mot sé trudng hop nhét dinh, tinh phi tuyén cia méy thu lai c6 tac dong cai thién chat lugng hé thong. Cac mach han bién cting (hard limiter) thudng dugc 4p dung trong cdc méy thu diéu ché FSK hay PSK 1 mot thi du dién hinh [A14]. Doi véi cdc hé thong M-QAM thi ty Ié 16i bit BER tang dang ké duéi tac dong cia méo phi tuyén trén kénh, do vay viéc bao dam 46 tuyén tinh cao déi v6i cac hé thong diéu ché M-QAM 1a mot van dé cé tinh song con. Trong truéng hop d6 phi tuyén cia kénh truyén din “nhd” thi tac dong cia no t6i chat long cia hé théng truyén dan tin hiéu s6 chi 1A khd nhd va c6 thé bd qua dugc. Trong nhing trudng hop nhu vay, viéc phan tich va danh gid hé thong 156 c6 thé dya trén cdc mo hinh hé théng hoan toan tuyén tinh. Méo phi tuyén phat sinh do dac tuyén phi tuyén cha céc bO KDCS phat (ding dén séng chay hay ding ban din) nhét thiét phai duoc tinh dén trong qué trinh phan tich, dénh gid mot cach day di cdc hé thong vi ba sé M-QAM do tin higu M-QAM hét sttc nhay cam d6i v6i méo phi tuyén. Tac dong cia méo phi tuyén trong cdc hé thong truyén dan qua vé tinh ciing cn phai duoc xem xét ddy dit do cong suat cia cdc bo KDCS ding dén song chay (TWT: Traveling Wave Tube) cha may phat tram mat dat hay cia b6 phat dap (transponder) trén vé tinh vién thong rat 16n. Hinh 6.8 thé hién m6 hinh cita mot ching vi ba sé mat dat c6 tinh dén do phi tuyén cha b6 KDCS may phat (a) va cha mot hé thOng thong tin vé tinh véi b6 KDCS trén vé tinh ding TWT (b), voi n,(t) va n,(t) lan lugt 1a tap am dudng lén va tap am dudng xudng. Méo phi tuyén gay béi céc bo KDCS thé hién qua: a) Cong suat tin hiéu 16i ra quan hé khong tuyén tinh véi bién dé tin hiéu 16i vao va dugc goi 1a bién diéu bién do-bién 46 (AM/AM conversion), goi tat 14 méo bien 40; b) Luong dich pha cia tin hiéu 16i ra phy thudc bién dé tin hiéu 16i vao duge goi 1a bién diéu bién d6-pha (AM/PM conversion) goi tat la méo pha. Hinh 6.9 14 dang dac tuyén cong téc tiéu biéu cla mot bo KDCS ding TWT. Cac bo KDCS ban din cing thé hién cdc méo tuong tu song v6i mttc dé ndi dé chiu hon nhiéu so véi cic bO khuéch dai ding TWT. n(t) ‘Tram mat dat 1 BO phat dap (vé tinh) Tram mat dat thi hai b) Hinh 6.8. M6 hinh hé thdng truyén dan s6 c6é khuéch dai cong suat phi tuyén. 157 pel Hinh 6.9. Dac tuyén cong suat va pha cia bo KDCS ding TWT. BO khuéch dai phi tuyén véi dic tyén trén hinh 6.9 co thé phan tich duge mét cdch day di bang m6 hinh cdu phuong da dugc dé xudt tir gitta nhimg nim 1970 (hinh 6.10), theo d6 gia sir I6i vao bo khuéch dai 1a mot tin hiéu téng quét vita diéu ché bién 46 vita diéu ché pha X(t)=B(t)cos{@,t+ Xt)] (6.39) trong d6 Bit), @, va Kt) lan luot 1a bién do, tan sé séng mang va pha cia tin hiéu vao, thi tin hiéu 16i ra bé khuéch dai cé dang y(t) = Zp(B)cos(a@,t + 8) — Zo(B)sin(a,t +9) (6.40) Ham s6 Z cé thé biéu dién duoc duéi dang gidi tich: ZB) = B. C).e° Ig(C,B) (6.41a) Zo(B) = B. S,.e* 1,(S,B) (6.41b) trong d6 J, va J; 1a céc ham Bessel bién tuéng cdn C,, C2, S; va S; la cdc hang s6 xc dinh tir dac tinh ctia b6 khuéch dai. yt) Hinh 6.10. M6 hinh cdu phuong cia bé khuéch dai cong suat. Ngoai mé hinh cu phuong, mot vai mo hinh khéc ciing da duoc phat trién phuc vu viéc danh gid tac dong cla méo phi tuyén trong cdc hé thong khdc nhau [A22, A29] hodc trong mo phong may tinh [V4]. 158 Mot van dé cén quan tam trong phan tich va danh gid hé thong c6 méo phi tuyén gay bdi b6 KDCS 1a tinh c6 nhd. Mac dau ban than céc bo khuéch dai cé thé xem dugc 14 cdc phan tir khong nhé do trong hau hét cc trudng hop d6 rong bang cia chting déu 1dn hon 1/Ts[A29], trong d6 T, la thdi gian cla mot symbol, song tinh nhé cia mach khuéch dai lai phat sinh do céc mach loc dat truéc va/hodc sau b6 khuéch dai. Cac két qua tinh toén bang sé cho thay rang tinh cé nhé chi thuc su dang ké d6i véi b6 khuéch dai cia bo phat d4p trén vé tinh thong tin con trong cdc hé thong vo tuyén chuyén tiép mat dat céc b6 KDCS c6 thé xem duoc 1a khong nhé. Trong trudng hgp nay, cé thé xem dac tuyén céng sudt va pha cia bo KDCS Ia nhu nhau trong suét bang tan tin hiéu. Xédc sudt li cia hé thong dui tac déng cia méo phi tuyén va tap dm: Viéc danh gid xdc xuat 16i cla hé thong dudéi tac dong cila méo phi tuyén 1a hét sttc phitc tap. Ddi voi cde hé thdng vé tinh, mttc dO phitc tap dac biét gap phai trong tinh todn khi phai xét t6i ca tinh cé nhé cla mach khuéch dai do do rong bang cla mach loc d6i (zone-filter) trén b6 phét dap chi 16n hon 1/Ts d6i chiit. Thém vao d6, viéc tinh dén tac dong cha ca tap 4m dudng lén lan tap 4m dudng xu6ng cia mot tuyén vé tinh 1am cho cdc tinh todn trd nén rat nan gidi. Mot van dé cén phai luu ¥ 6 day lam néi bat mite dé khé khan trong tinh toén cic tac dong d6ng thi cia méo lin tap 4m dé6i véi céc hé thong thong tin vé tinh 1a 6 ché mac di cc tap Am dudng lén va dudng xudng déu cé thé lam gén dting rat tot duge bang cde tap am cng tring chudn (AWGN) song sau khuéch dai phi tuyén cia b6 phat dap, phan bé cia tap 4m dudng lén tinh téi dau ra cla bo khuéch dai lai khong con 1a phan b6 chudn nifa. Viéc tinh todn anh huéng cia méo phi tuyén tdi chat lugng hé théng trong nhiéu nam déu phat trién thong tin vé tinh déu dua trén gid thiét c6 thé bé qua tac dong cia tap am dung len do cOng suat cia tram mat dat thudng I6n hon cong sudt cia bo khuéch dai TWT trén b6 phat dap tdi 30-35 dB [A14]. Cac danh gid day du hon nifa tac dong déng thdi ca tat cd cdc yéu té ké trén dugc giai quyét dua trén phuong phdp sit dung chudi Volterra. Khong di sau vao chi tiét, cdc hinh vé 6.11a va 6.11b trinh bay céc két qua thu 159 duge vé xdc sudt 16i cla mt hé thong thong tin vé tinh sit dung diéu ché QPSK (Quaternary Phase Shift Keying) theo cdc m6 hinh tuyén tinh va phi tuyén tinh dugc bang céch 4p dung chuéi Volterra [3]. Cac tham s6 cia hé thong da dugc dua vao tinh toan 1a: a) DO rong bang cla cdc mach loc déi truéc va sau TWT trén bO phdt dip B,=1,8/Ts va B,=1,1/Ts (cd hai bo loc déu 1a loai bé loc Butterworth); b) Dac tinh phi tuyén cia b6 khuéch dai duge biéu dién bing mot da thutc bac 7; c) Bién s6 cha BER 1a ty so tin/tap dudng xudng R, trong khi ty sé tin trén tap dudng lén R, déng vai trd tham sé. So sénh cdc hinh vé chiing ta c6 thé thay rang x4c suat 16i bit déi véi kénh tuyén tinh chi kh4c khong nhiéu lim d6i v6i kénh phi tuyén khi ty s6 tin/tap dudng len Ion (224 dB), tiic 18 khi tap am dudng lén c6 thé bé qua. Két luan nay cling c6 thé 4p dung dugc véi céc hé thong vo tuyén chuyén tiép s6 mat dat QPSK do cé thé 4p dung m6 hinh tinh todn nhu trén véi ty s6 tin/tap dung lén bang v6 ciing (khong c6 tap 4m dudng lén). D6i v6i cdc hé thong vo tuyén chuyén tiép mat dat dung lugng I6n sit dung diéu ché M-QAM, viéc danh gid xdc sudt 16i bit duéi tac d6ng cia méo phi tuyén va tap am c6ng trang chudn (AWGN) ciing khé phttc tap. Méo phi tuyén gay béi bo KDCS ngoai viéc 1am mé rong phé tin hiéu vao quang 3 In bang tn tin hiéu — dan dén cén phai c6 mot mach loc phat phu nham triét bd céc can nhiéu cé thé gay cho cdc hé thong khdc — con cé tac dong gay ra ISI va lam dich chuyén gié tri trung binh cia cdc diém tin hiéu thu duoc khdi vi tri ly tuéng cla ching trén constellation tin hiéu thu [A6]. Hinh 6.12 1a constellation tin hiéu thu cia mét hé théng 64-QAM du6i téc déng cia méo phi tuyén gay boi b6 KDCS ding TWT, x4c dinh dugc bang g6i chuong trinh m6 phéng ASTRAS [H3, H4]. Do tinh d6i xting, chi mot géc phan tu cla KGTH duoc trinh bay trén hinh 6.12. Viéc tinh toan xdc suat 16i cha hé théng cé thé thyc hién theo phuong phap tua giai tich (quasi-analytical) bing cach xép chéng tap 4m AWGN cé ky vong khong, phuong sai No (No 1a mat phé mot phia cia tap Am) véi tin hiéu c6 méo tai 16i vao mach quyét dinh & my thu. Diéu nay c6 thé chp nhan duoc do thuc t& may thu bao gém toan cdc khéi c6 thé xem duoc Ia tuyén tinh [A16, A18, A19]. 160 Trong diéu kién nhu vay xdc sudt thu 16i cha symbol s, (i=1, 2,..., M) 6 thé xdc dinh theo Pe, =1~ | P(R\g)p,(e)aV, . (6.42) y trong d6 P(RI g) 1a mat do x4c sudt Gao-xo hai chiéu v6i ky vong I s,+g, phuong sai Np, g 1a véc-to ISI gay béi méo phi tuyén, p(g) 1a mat dO xdc suat hai chiéu cia ISI doi v6i symbol s, nhan duye bing mo phong Monte-Carlo, V; 1a mién quyét dinh cia symbol s,. wt 0) 10-4 10°54 10-4 0? 104 10°? rae ioe a cy @ 6 6 18 Sw, dB 20 SAR, = 308 8 10 1 % 16 8 swe, p20 ‘bl Hinh 6.11. Xdc suat 16i cita hé théng QPSK theo tap am dudng xuéng véi tham s6 1a tap 4m dudng lén: a) hé thong tuyén tinh; b) hé thong phi tuyén. T9 161 Hinh 6.12. Constellation tin hiéu thu cla mét hé théng 64-QAM. dudi téc dong cla méo phi tuyén gay bdi bo KDCS may phat. Van dé khé khan nhat 6 day 1a viéc xdc dinh pg). Hiéu biét vé ham mat dO xdc sudt cia ISI gay bdi bo khuéch dai phi tuyén trong cdc hé thong M-QAM vin con kh han ché. Doi voi hé théng 64-QAM, S. Pupolin (IEEE Trans. on SAC, Vol. SAC-5, 1987] d& gia thiét rang pg) co thé lam gan ding bang mot ham mat do xdc sudt chudn va van dé rit lai chi cdn 1a x4c dinh cdc tham sé thong ke bac mot va bac hai (ky vong va phuong sai) cla g cho ting symbol. Viéc tinh todn kha phitc tap do ngay ca néu nhu tin hiéu 16i vao bd KDCS may phat gid si dugc 1a mét qué trinh ngdu nhién dimg thi tin higu 6 dau ra hé thOng ciing kh6ng 1a mot qué trinh dimg ma 14 mot qué trinh dimg vong (cyclo-stationary). Ching t0i da kiém tra lai két luan cia S. Pupolin bing m6 phéng may tinh [A9] va két luan cia ching t0i 14 mac di pg) c6 thé lam gan ding kha khdp bang cdc ham mat dO x4c suat chudn song véi cdc gid tri ky vong va phuong sai khdc vi ky vong va phuong sai tu nhién cia g d6i véi moi symbol. Diéu nay c6 nghia 1a viéc tinh todn ky vong va phuong sai nhu S. Pupolin da lam chi cho gid tri gan 162 ding, do d6 din dén cac sai s6 trém trong trong két qua xdc suat 16i bit cha hé théng tinh dugc theo phuong phdp cia S. Pupolin, dac biét 1a tai cdc gid tri tuong d6i thép cha BER. Mot trong cdc giai ph4p kha tin cay cé thé 4p dung nham xéc dinh anh huéng cia méo phi tuyén tdi chat lugng hé théng 1a m6 phdéng méy tinh. M6 phong Monte-Carlo duoc 4p dung nham xdc dinh cdc ham mat d6 xéc suat kinh nghiem (empirical probability density function) p{g) cia ISI gay boi méo phi tuyén. Viéc tinh todn xdc suat 16i bit cla hé théng dugc thuc hién theo phuong phép tua giai tich da noi trén day”. X4c suat 16i bit cha mot hé thong vo tuyén chuyén tiép sO mat dat 64-QAM trong diéu kién cé tinh dén méo phi tuyén gay béi mot b6 KDCS ding TWT nhan dugc tix m6 phong duge cho trén hinh 6.13. 6.2.2. Pha-ding va pha-ding da duéng chon loc tan sé 6.2.2.1. Pha-ding trong cdc hé thong v6 tuyén Pha-ding 1a hién tugng suy lac tin hiéu thu mot cach bat thuéng xay ra déi v6i cac hé thong v6 tuyén do tac dong cia méi trudng truyén din. 1) Bang viéc dé xudt mot tham s6 méi dd (distance degradation) vé 46 phi tuyén cia bo KDCS — [a thiét hai trung binh (tinh trén toan tap tin hiéu {s,}) khoang c4ch tinh ti diém tin higu ly tung tdi bién quyét dinh gan nhat gay béi méo phi tuyén trong diéu kién gid dinh tin hiéu 16i vao b6 khuéch dai cong sudt 1a tin higu bing géc NRZ — chting toi da xAc dinh dugc (thong qua m6 phong may tinh) quan hé gan ding mang tinh thyc nghiém gitta thiét hai ty s6 tin/tap (SNRD: Signal-to-Noise Ratio Degradation) gay bai méo phi tuyén trong cdc hé thong 64-QAM (tinh tai mot s6 mic gid tri khdc nhau cia BER) va dd nh sau [A6]: SNRD ~ a.dd + b.dd? Gia tri cu thé cia cdc hé s6 a va b (phu thuéc vao mtic BER ma tai d6 tinh SNRD) duge trinh bay trong [A6]. Mét van dé cfing can duge quan tam [a su phu thudc gitta tac dong cia méo phi tuyén vi bé rong bang tin hiéu, cu thé 1 véi hé s6 u6n loc a ciia cdc mach loc phat va thu. Cling trong [A6], chting tdi da xdc dinh dugc ring SNRD gay béi méo phi tuyén do KDCS phat trong cdc hé thong M-QAM hau nhu kh6ng phy thudc vio gié tri hé s6 uén loc « dugc six dung trong hé thong do o. thay déi dan dén hai téc dong, mot lam tang va mot lam giam SNRD. 163 Hinh 6.13. BER cila mot hé thong 64-QAM dui t4c dong cla méo phi tuyén. Trong thuc té chi cé viéc truyén lan sng gitta cdc vé tinh hodc gitta cdc vé tinh véi cdc tram mat dat cong tac 6 cdc tan sé khong qué cao, géc ngdng dng-ten di 16n moi cé thé xem nhu truyén lan song trong khong gian tu do [A19]. Déi véi cdc hé théng truyén dan thong qua vé tinh vién thong nhu thé, pha-ding chi yéu gay béi su hap thu thay déi cia khi quyén trong nhiing diéu kién dac biét nhu mua rao. V6i cdc hé thong vo tuyén khdc, séng v6 tuyén duoc truyén dan trong moi trudng khi quyén gén bé mat trdi dat véi rét nhiéu yéu t6 tac dong tdi tin hieu 6 diém thu. Cdc yéu t6 gay pha-ding déi v6i c4c hé théng v6 tuyén mat dat bao gém: + Su thing gidng cila ting dién ly déi voi cdc hé thong song ngan. + Su hap thu gay béi cdc phan ti khi, hoi nuéc, mua..., su hp thu nay phu thudc vao tan s6 cng tac, dac biét a trong giai tan sd cao (>10GHz). 164 + Su khiic xa gay béi su khong déng déu cia mat d6 khong khi. Trong cdc truémg hgp cuc doan hiéu ting nay cé thé 1am lac han huéng tia séng so v6i thiét ké, ching han trong trudng hop cé hiéu img Ong s6ng c6 thé xay ra trong nhiing ving cé vi do thdp, c6 bé mat nudc, nhiét do khong khi thay déi nhanh. Thong thudng, su thay déi mat d6 khong khi theo d6 cao cé xu hu6ng 1am cong tia séng lan truyén. Trong trudng hop profile do khiic xa thay déi 1én thi hién tuong truyén din da dudng (multipath propagation) cé thé xay ra. Hign tugng nay gay nhiing pha-ding cuc ky nghiém trong d6i véi céc hé théng vo tuyén chuyén tiép s6 mat dat trong tém nhin thang (LOS: Line-Of-Sight) cong tac trén gidi séng cuc ngan (microwave). + Su phan xa sdng ti bé mat trai dat, dac biét trong truéng hop cé bé mat nuéc va su phan xa s6ng tit cdc bat déng nhat trong khi quyén, day ciing 1a mot yéu t6 dan t6i su truyén lan da dudng. + Su phan xa, tan xa va nhiéu xa tit cc chung ngai trén dudng truyén Jan song dién tir, gay nén hién tugng trai tré va giao thoa séng tai diém thu do tin hiéu nhan dugc 1a téng cia rat nhiéu tin hiéu truyén theo nhiéu dudng. Hién tugng nay dac biét quan trong trong thong tin di dong. Do cac yéu t6 ké trén, hé s6 suy hao dac trung cho qué trinh truyén song c6 thé biéu dién duoc duéi dang: a(t f) = a. A(tf) (6.43) trong d6 a(t) 1a hé s6 suy hao séng vo tuyén trong khi quyén, A(tf) dic trung cho su phu thudc cia suy hao nang lugng song dién tir vao cdc hién tuong khi quyén va dugc goi 1a hé s6 suy hao do pha-ding, a, 14 hé sO suy hao trong khong gian tw do. N6i chung A(z) 1a mot qué trinh ng&u nhién. Xét mot cdch chat ché, qué trinh nay 1a khong ding. Tuy nhién trong nhiéu trudng hop thuc té, dé thuan tién cho viée khdo s4t thi ngudi ta thuong gid thiét A(t) IA qué tinh dimg. Hé s6 suy hao pha-ding A(t,f) 1a ham cia c4c bién thdi gian # va tin s6 f. Tuy nhién trong mét s6 trudng hgp, su phu thudc tén sé 1a khong dang ké (ttc 1a 165 suy hao pha-ding hau nhuw 1a hang s6 véi toan bo bang tan hieu dung cia tin hiéu), khi dé pha-ding duoc goi 1A pha-ding phang (flat fading) hay pha-ding khong chon loc theo tén sO (nonselective fading). Trong trudng hop nguoc lai thi dugc goi 1a pha-ding chon loc theo tan s6 (selective fading). Pha-ding cing con dugc phan chia thanh pha-ding nhanh va pha-ding cham tuy theo mttc d6 phu thudc vao thi gian cla hé s6 suy hao pha-ding so véi thdi gian cia mot bit hay mot symbol. Doi voi cdc hé thong vo tuyén chuyén tiép sO mat dat hién nay, do thdi gian cha mot bit (symbol) kh nhé nén héu nhu pha-ding trong cc hé thong nay déu cé thé xem IA pha-ding cham, nhat 1a d6i v6i céc hé thong 6 dung Ivong tir vira dén cao. D6i voi cdc hé thong thong tin di dong, do téc d6 bit hign cdn kha nhé nén pha-dinh héu nhu c6 thé xem duoc 1a cdc pha-ding nhanh. D6i véi cdc hé théng v6 tuyén s6 cé dung iuong nhé va vita, do do rong bang tin hi¢u kha nho nén pha-ding do truyén din da dudng va do mua géin nh lu6n cé thé xem 1A pha-ding phang, khong chon loc theo tan s6. Nguoc lai, véi cdc hé théng cd dung lugng 16n thi tinh chat chon loc theo tin s6 cia pha-ding do truyén theo nhiéu dudng nhat thiét phai duoc tinh dén do trong trudng hop nay pha-ding thé hién rat r6 su phu thudc vao tén s6. Trong cc hé thong v6 tuyén sé dung luong 16n, pha-ding da duéng chon loc theo tan s6 1a mot nguyén nhan gay méo tuyén tinh dac biét quan trong. Cac dée tinh cita pha-ding phdng * Pha-ding phdng do truyén dén da duong: Trong 40-50 nam tré lai day a c6 rat nhiéu cong trinh nghién citu khdo sét vé su giao thoa cdc s6ng vo tuyén tai diém thu gay béi truyén din da dudng. Theo cac két qua nghién citu da duoc cong b6, do phan xa tai cdc chuéng ngai cing nhu su thay déi cla do khtic xa cla khi quyén, cudng do trudng thu duge cé thé xem nhu mot qué trinh ngdu nhién phan bé chudn theo dinh ly gidi han trung tam, do dé bién dé tin hiéu tai diém thu cé phan bé Rayleigh. Trong trudng hop khao sat néu mot tia séng manh hon han céc tia cdn lai thi phan bé nay sé chuyén vé phan b6 Rice hodc Nakagami. Cac dang phan bé nay dac trung phi hop nhat cho cdc kénh song ngin hodc kénh 166 thong tin di dong VHF, UHF tai cdc ving ven do. Trong céc hé théng vo tuyén chuyén tiép sé mat dat LOS, lwong tia truyén din néi chung khong 16n do dé dac tinh cia né it dong hon so véi céc kénh ting véi cdc phan b6 Rayleigh, Rice hoac Nakagami [A14]. Su thay déi cia do khtic xa khi quyén doc tuygn c6 anh hudng rat 16n d6i v6i qua trinh truyén lan song tit may phat téi may thu trén cdc tuyén vo tuyén chuyén tiép LOS. Co thé noi rang, trong hau hét thoi gian, su thay d6i vé do khtic xa khdi cdc diéu kién tiéu chudn (duge xem 1a diéu kién d6i v6i khi quyén duge “tron” déu - well-mixed atmosphere) 1a kha nho va khi d6 cac hé théng v6 tuyén s6 vé can, ban hoat dong khong 16i. Mot khi gradient cia d6 Khiic xa gn nhu 1a hang s6 song léch khé 16n d6i véi cdc gid tri tiéu chudn thi anh hudng vin khong 16n lam va cé dac tinh bang rong (tic 1a khé bang phang trong bang tin hiéu). Diéu kién ti té nhat xdy ra khi dé 1a thiéu khiic xa (subrefractivity) cuc doan din t6i t6n hao I6n tin hiéu. Trong cdc hé théng v6 tuyén chuyén tiép sé LOS, su bién thién cia do Khtic xa Ja nguyén nhan chi yéu dan dén hién tuong truyén din da dudng ma két qua cia né 1a tén hao pha-ding c6 dac tinh thay déi theo tan sd. Tuy nhién, déi v6i cdc hé théng cé bang tin hiéu khd nho (cdc hé thong c6 dung lugng nhd) su thay déi trong bang tin hiéu cia suy hao pha-ding da dudng 1a khé nho. Trong trudng hop nay pha-ding da dung dugc xem 1a pha-ding phing va viéc khdc phuc cé thé thuc hién nhd sir dung mot lugng dur trit cong sudt thich hop, goi 1a du trit pha-ding phang (flat fading margin). D6i v6i pha-ding da dudng phang, viéc dénh gid duoc thuc hién bang phép do cong suat tin hiéu thu dugc tai mot tén s6 trong bang tin hiéu. Cac két qua tir rat nhiéu do ludng cho thay rang su bién thién nhanh vé mitc c6 thé thay 16 due trén quy mé timg giay, cdn trén quy m6 théi gian rat dai hon thi cdc su kién dot gidm (mitc) xdy ra rdi rac vA rat ngdu nhién [A12]. Day 1a dic tinh chung cha pha-ding da dudng. 167 CA4c dic trung thong ké cia pha-ding phang da dudng 1a phan b6 thdi gian pha-ding vuot qué mot mic nao dé, Tit cdc két qua théng ké cia rat nhiéu do ludng ngudi ta thy ring: vdi cdc do sau pha-ding (dugc tinh bang hiéu tén hao khi co pha-ding véi gid tri t6n hao tinh theo diéu kién truyén séng trong khong gian tu do) tir khoang 20 dB tré lén, do sau pha-ding cit tang thém 10 4B thi thoi gian xay ra pha-ding nhu thé lai giam di mot bac (10 In). Nhu vay thoi gian cong suat tin hiéu thu bi suy giam qué A lan (A100) so véi cong sudt thu voi diéu kién truyén sdng trong khong gian tu do cé thé biéu dién theo: T(A)=T9.k.A . (6.44) trong d6 Ty 1a téng thdi gian quan sat, k 1a hé s6 ty lé phu thudc vao tan sé cOng tac, dia hinh, khi hau va d6 dai chang vo tuyén. XAc suat tin hiéu trong thoi gian quan sat nao d6 giam qua A lan so véi gid tri v6i diéu kién truyén s6ng trong khong gian tu do do vay 1a: F(A)= T(ANT =k.A (6.45) D6i véi cdc kénh v6 tuyén chuyén tiép s6, cdc két qua nghién citu vé hién tuong truyén din nhiéu tia cho thay ring x4c suat tén hao pha-ding da dudng (phing) vuot qué mot gid tri A xdc dinh nao dé (A>10) c6 thé tinh theo [A14]: F(A)=6.107.a.bf. DIA (6.46) trong dé: a, b 1A cdc hang sé dic trumg cho ving dat va khi hau, f 1a tan so vo tuyén (GHz), D 1a do dai khodng tuyén (km). Theo khuyén nghi cia CCIR, cdc gid tri cha a va b trong dai tan cé 10 GHz nhu sau: a= 4, v6i cdc ving bé mat nude a= | v6i cdc ving bé mat dat 4m trung binh a= 1/4 v6i cdc ving dat kho b=0.5 véi cdc ving nhiét déi b = 0.25 vdi cdc ving 6n doi b=0.125 véi cdc ving khi hau kho. Cac quan hé (6.44) va (6.46) 1a mét mo ta thong ké thich hop déi véi pha- ding nhiéu tia khong chon loc theo tan sé cia kénh vi ba. 168 #* Pha-ding phang do mua: Su hap thu.cdc song dién ti cha cdc giot nuéc mua gay nén tén hao céc s6ng, goi 1a tén hao do mua. Vé nguyén tac, gid tri t6n hao tinh theo dB ty lé véi do dai cia chang v6 tuyén, tite 1a A/dB]=aD. Hé s6 tén hao a phu thuéc nhiéu yéu té khdc nhau, trong dé c6 téc dé mua J, phan cuc cia cdc séng va tan s6 cong tac. Tén hao do mua gay ra d6i voi céc séng v6 tuyén da duoc nghién ctu réo riét ngay tir dau thé ky nay. Do khu6n khé cia chuong trinh cé han, 6 day sé khéng di sau mét cach chi tiét vao cdc nghién ctu dé ma chi cdc két qua nghién citu dugc néu ra mot cach van tat. Trong giai tén sé 10-20 GHz, khi gid thiét céc hat mua cé hinh c4u va t6c d6 mua 1a hang s6 trén suét chiéu dai chang vo tuyén thi su phu thudc cia tén hao do mua vao tin s6 duoc biéu dién mot c&éch don gidn theo céng thitc kinh nghiém sau [A14]: @=0.0266.1'"3"(f-6)I7 dBlkm (6.47) trong d6 téc d6 mua / duoc tinh bang mm/h, tén sé cong téc duoc tinh bang GHz. Thue té thi cfc giot mua khong cé dang hinh c4u. Trong qué trinh roi xuéng, hinh dang giot mua cé xu hudng bet hon, tham chi hoi xién do tuong tac véi khi quyén, do vay tén hao.do mua phu thudc vao phan cuc séng. Do kich thu6c giot mua theo chiéu ding nhé hon kich thudc theo chiéu ngang nén céc séng phan cuc ngang bi tén hao manh hon, véi chénh léch tén hao trong gidi tan néi trén (10-20GHz) vao khoang duéi 20%. Ngoai ra, trong thuc t€ téc do mua khong phai 14 mot hang s6 trén su6t chiéu dai chang vo tuyén va néi chung hau nhu mua rao 16n thudng khong dién ra bao trim ca chiéu dai chang vo tuyén. Khi tinh dén tat c& c4c yéu t6 trén, tén hao do mua thudng duge tinh theo cong thitc [A14]: A=Dalla,) : (6.48) trong d6 @ dugc tinh theo (6.47) cdn /,, 14 toc 46 mua tuong duong. Viéc xdc dinh téc d6 mua tuong duong ddi héi cdc s6 liéu thong ké vé ham phan bé x4c sudt cha t6c do mua J. S6 ligu thong ké ton cfu cho phan bé téc do 169 mua cho nam ving trén thé gidi duoc thé hién trén hinh 6.14. Téc do mua tuong duong J,,, 06 thé x4c dinh duge theo [A14]: Taq {CCI (6.49) nh at aha trong dé C; va C, xdc dinh theo céc d6 thi hinh 6.15. coat 9.005] 0.02 0.05 0.1 0.2 0.5 0.8 0,002 0.01 ey Cy " b Hinh 6.14. a) Phan bd xdc suat téc do mua; b) C4c ving phan bé mua. i 0s S338 tO S06 0m ——— Hinh 6.15. Cac hé s6 C, va C,. 170 Nhu vay, xdc suat tén hao do mua it nhat 1a A dB trén mot chang c6 do dai D 1a F;, va tén hao mua dugc tinh theo A=0.0266 Le wm p.t=8 [4B] (6.50) 6.2.2.2. Pha-ding da duéng chon loc theo tan so Khi profile cia do khtic xa thay déi 16 rét theo d6 cao, dac biét 1a trong trudng hop khi gradient cha mé-dun khiic xa d6i d&u, nang luong ti ang-ten phat cé thé di dén ang-ten thu theo m6t sé tia tach biét nhau vé khong gian. Su truyén dn theo nhiéu tia (dung) nhu thé cé thé gay nén mot luong tén hao tin hiéu phu thudc t4n s6. D6i véi cac hé thong v6 tuyén s6 dung lugng tuong d6i cao (>70 Mb/s), bang tn tin hiéu kh4 rong, do vay su phu thudc vao tan s6 cia suy hao pha-ding da dudng trong suét d6 rong bang tin hiéu tré nén 16 rét va do vay dugc goi 1a pha-ding chon loc theo tdn s6. Méo tuyén tinh nhu thé sé gay ra ISI va do vay sé Jam gidm chat lugng hé thong. Chi riéng méo do pha-ding da dudng manh 44 cé thé tao ra ISI rat 16n dn dén gidn doan lién Jac (BER>10*), tham chi trong diéu kién khong tinh dén tap nhiéu. Hon nifa, pha-ding da dudng trén cdc tuyén vo tuyén chuyén tiép s6 LOS xay ra kha thudng xuyén va tro nén mot nguén chinh din dén gién doan lién lac [A12,A14,A16]. Loai gidn doan lién lac nay, té hon nifa, khong thé loai bé duoc bang c4ch tang Iuong du trit pha-ding phing, tic 1a khong thé loai bd bing cdch tang cong sudt phat dugc. Dac tinh théng ké cia pha-ding da dudng chon loc theo tan s6 ciing da duge nghién cttu réo riét trong chimg b6n thap ky vita qua. Do khuén khé cia chuong trinh cé han, 6 day sé chi trinh bay mot s6 két luan quan trong nhat. D6i véi cdc hé théng v6 tuyén chuyén tiép sé LOS mat dat qué trinh truyén s6ng dién ra trong nhimng Iép khé thap cia bau khi quyén. Tia sng vo tuyén duoc phat di tir ang-ten phat bi lam cong va tach biét nhau vé khéng gian (do hé sé khtic xa cha khéng khi bién d6i theo dd cao) do vay téi ang-ten thu theo nhiéu duéng khéc nhau trong d6 cé ca thanh phdn phan xa tit bé mat téi dét. Moi trudng truyén din cia chang v6 tuyén nhu vay cé thé xem dugc nhu kénh truyén 171 g6m N tia cé ham phan ting xung biéu dién duoc bang mot téng trong s6 céc ham delta: A(t) = Ya,.6(t- t;) (6.51) = trong d6 cdc trong s6 a, thé hién tén hao va 7 thé hién gitt cham truyén s6ng theo tia s6ng thit i. Phan tng tan s6 tuong img cia kenh nhu vay duoc biéu dién theo: H(@) = Sa,e™ (6.52) iat Hang loat né luc da duge thuc hién bang cdch do dac cdc sé liéu vé kénh truyén nhim dua ra mo hinh thich hgp cia ham phan tmg tin sé (6.52). CAc do ludng gan day nhat vé truyén séng d6i voi cdc tuyén vO tuyén chuyén tiép s6 LOS 1a cdc phép do bang rong, duge tién hanh dé x4c dinh cdc thanh phn gitt cham nhiéu tia bang cach do truc tiép hodc nhan duge chting nbd phan tich Fourier cdc két qua do vé phd. Hinh vé 6.16 1a mot thi du két qua do Iudng quét bang rong vé tén hao va gitt cham trong thdi gian cé pha-ding nhiéu tia. 4 “OAOUP OLA, lath RECEIVED SIGNAL ALPLITUOE, A (68°) Hinh 6.16. Két qua do bang rong déi v6i truyén din nhiéu tia. Cau tric ciia céc phan ting thu duoc minh hoa r6 nét hon cdc tac dong suy giam gay béi pha-ding da dudng. Cc cuc tiéu chon loc theo tin s6 cla cong suat thu xdy ra cing vdi cdc cuc tiéu hoac cue dai cia méo tré. Méo tré véi cuc tiéu 172 tuong ting vdi mot diéu kién pha cuc tiéu cdn méo tré voi cuc dai tuong img voi mot diéu kién pha khong cuc tiéu, theo ly thuyét mach tuyén tinh. Su chuyén pha nhu thé tuong duong véi viéc thay ham truyén phife H(@) cia kenh bang lién hop phtic ciia né va viéc thay thé nhu vay khong lam thay déi m6-dun cia ham truyén _ ma chi thay déi dau cha méo tré. Rat khé m6 ta vat ly mot cdéch chinh xd4c kénh truyén trong thoi gian chuyén déi trang thai ti pha cuc tigu sang pha khong cuc tiéu. Cac gidi thfch thuyét phuc hon ca vé hién tung da néu lién quan tdi sy tn tai cla it nbat 1a 3 tia truyén dan tach biét [A12]. Diéu nay gidi thich cho vigc trong sé rat nhiéu m6 hinh kénh pha-ding nhiéu tia khdc nhau da duge dé xuat, céc mo hinh kénh truyén dua trén ham truyén (6.52) véi 3 tia 1a c6 ¥ nghia nhat. Cac mo hinh kénh _ pha-ding nhiéu tia ti¢u biéu 14 mo hinh kénh 3 tia téng quat va m6 hinh kénh 3 tia don gian hod néi ting nhat va dugc chap nhan sit dung rong rai nhat trong thc te do Rummler dua ra. Trong céc mo hinh nay sé tia thuc su duge tinh dén trong cdc biéu thitc (6.51) va (6.52) la N=3. Mo hinh kénh 3 tia tng quét mac nhan rang trong mOt ching vo tuyén chuyén tiép lu6n hién dién mét tia c6 bién dO tin hiéu thép phan xa tir bé mat trai dat. Anh hudng ciia tia nay c6 thé bd qua dugc, trit khi cdc bat thudng cia bau khi quyén tao thém mot tia phu giao thoa véi tia truc tiép tit 4ng-ten phat t6i ang-ten thu. Mo hinh nay dac biét dién hinh déi v6i viéc truyén séng qua ving c6 bé mat nuéc. M6 hinh ba tia tng quat, tuy vay, lai khong cho ra mot dac trung todn hoc day dit d6i véi phan ting tdn s6 cha kénh, do 6 kh6 4p dung dugc trong cdc tinh todn chat Ivong hé thong (tinh todn x4c suat gién doan lién lac chang han) va vi thé chiing ta sé khong dé c4p sau hon nifa. M6 hinh Rummler Tir rt nhiéu s6 liéu quan tric trén mot chang vo tuyén chuyén tiép LOS tiéu biéu, cong tac & bang tin 6 GHz, khoang c4ch 26,4 dam Anh ( 42,5 km) gitta Atlanta va Palmetto, bang Georgia, My, W. D. Rummler da dé xuat m6 hinh thong ké cia kénh, hién nay duge goi rong rai 1a m6 hinh kénh Rummler. 173 Phan ting tn s6 hay ham truyén cia kénh, theo Rummler, biéu dién dugc theo: H(f) = [tae +p.e 2% (6.53) Trong biéu thitc (6.53) sO hang thit nhat m6 t4 mot tia séng, thudng duoc hiéu [a tia truyén “thdng” va la tia tham chiéu, cdc sO hang thit hai va thit ba mo ta hai tia véi bién do bang @ va # lan bién do tia tham chiéu v6i cdc gitt cham 1, va %, Thuc t&, chting ta chi quan tam téi ham truyén H(f) tai céc gid tri tan sé quanh tn s6 séng mang f.. Do vay, trong biéu thitc (6.53) tin s6 co thé xem nhu f-f.. Tién dé cita m6 hinh Rummler, dan dén viéc mo hinh nay duge goi 1a m6 hinh 3 tia don gian hod, 14 mot trong hai tia m6 ta bang c4c sé hang thit hai va thit ba trong (6.53) — tia thir nhat chang han — rat gén véi tia truc ti€p. Titc 1a B. 7<1, kénh c6 pha-ding | pha khong cuc tiéu (non-minimum phase) do cdc diém khong cia ham truyén nam trén nia phai mat phang s va dé thuan tién ham truyén (6.55) dugc biéu dién lai duéi dang: H(f) = able 0-0" — il (6.58) 175 3 3 A) =-20 toy Hh 3 és G 30 100 130 Us fo). Mite Hinh 6.17. Ham tuyén cia mo hinh kenh pha-ding cia Rummler. NANOSECONDS -202 FADE OEPTH IN DECIBELS FREQUENCY IN MEGAHERTZ Hinh 6.18. Mot két qua quét do tiéu biéu d6i voi hién tuong pha-ding da dutmg trén mot kénh v6 tuyén 6 tin sé 6GHz [A12]. C4c tham s6 pha-ding cia m6 hinh kénh Rummler, ngoai tri gitt cham + dugc chon 1a hang s6, déu 1a cdc bién ngdu nhién va phan b6 x4c suat cia ching dugc x4c dinh gan ding theo 16i kinh nghiém. Déi véi truéng hop pha cuc tiéu, cdc tham s6 cén lai cia mé hinh bao gém A,=-20lga [dB] biéu thi mot luong tén hao phang, B,=-20/g(1-b) [dB] dugc goi 1a dO sau khe pha-ding va tin sO khe pha-ding f. D6i voi truéng hop pha khong cuc tiéu, cdc tham sé tuong ting 1a A,=-20lgab [4B], By=-20/g( 1 -I/b) [dB] va fy. B, va By déu c6 phan b6 mi véi ky 176 vong M,=3,8 dB. A; va A, déu c6 phan b6 chuan véi d6 léch quan phuong 5 dB va ky vong BY +500 B* +800 Tan s6 khe pha-ding fp, trong m6 hinh nguyén thay cha Rummler duoc tuyén bé 1a cé phan bé déu trong gidi tin sé quan tam. Cac nghién cttu chi tiét hon nifa cho thay f, c6 phan bé déu nhay bac [H2] véi ham mat d6 xéc suat Ha = 24,6. [dB] (6.59) I 5/3, [fo FS Pf) = \ | 60) /3, = -fJ<— - 4t, < Ve 4 2t, trong d6 7% 1a gid tri dugc chon cia gift cham 7. Diéu nay cé nghia Ja xdc suat |f, - f. 1 i 1 <— lon gap 5 lén xdc sudt — -fjs=—.- 4t, BP —— 4t, <\f fl 2% C4n chi y rang, do (6.59) céc tham sé a, b c6 quan hé yéu d6i véi nhau. Theo kinh nghiém, nhin chung cé thé cho 14 khong c6 pha-ding da dudng xay ra khi t6n hao cia chang v6 tuyén nhé hon 19 dB (khoang 80 Ian) [A14]. C4c truéng hop pha-ding pha cuc tiéu véi b<1 va pha khong cuc tiéu voi b>1 nhu trén dfn dén cdc cong thttc khé khdéc nhau va do d6 khong thuan tién trong tinh todn. Theo Rummler [A12,A28], c6 thé dinh nghia pha-ding pha cuc tiéu khi 0 va pha khong cuc tiéu khi <0, véi b<1 cho ca hai trudng hop. Khi nay cdc céng thifc tinh to4n cho ca hai trudng hop giéng nhau, ngoai trit dau cia t. Céc tham s6 chi con Ja A=-20/ga [dB], B=-2019(1-b) [dB] va fy v6i cc dac tinh thong ké nhu da néu trén. Dau cia 7 ddi hdi nhitng xem xét riéng. Co thé thay tir (6.56) va (6.57) rang tén hao cia kénh L=1/\H(f yr khong phu thudc vao dau cia 7, trong khi d6 dau cia gitt cham nhém D thay dé6i theo dau cia r. Tuy nhién, viéc x4c dinh d&u cla r bang thuc nghiém va do dé m6 ta thong ké no rat khé khan do diéu nay khéng thé thuc hién duge tit cdc phép do tén hao. Mot s6 két qua nghién cttu da 177 cho thay rang néi chung khi pha-ding n6ng (tinh chon loc tén sé it hon) thi trang thdi pha cuc tiéu xay ra v6i x4c sudt 16n hon va khi pha-ding sau (tinh chon loc tan sO rd rét hon) thi x4c suat cha cdc trang thdi pha cuc tiéu va pha khong cuc tiéu 1a gén nhu nhau. Do khong cé céch Iya chon nao khac, ngudi ta da danh phai chap nhan gia thiét rang xdc suat c duong va am 1a nhu nhau [A14]. Nhu vay, mat d6 x4c suat cha giit cham 7, do 7 dugc chon (mac nhan) cé do lén 1a hang s6 7, cé thé biéu dién dugc theo P(1)=0,5.[K t-1)+ H+ TH], (6.61) trong 46 &t) la ham xung Dirac. 6.2.2.3. Xdc sudt gidn doan lién lac gay béi pha-ding chon loc theo tan s& Mite dé nhay cdm cita thiét bi d6i voi pha-ding da duéng chon loc theo tan sé ISI do méo tuyén tinh gay béi pha-ding c6 thé din dén gidn doan lién lac tai mt mifc tap 4m nho hon binh thudng, tham chi cé 1é ngay ca khi khong c6 tap am. Hién nhién, su suy gidm chat lugng hé thong phu thudc vao dang thuc té cia dac tinh duéng truyén (dic tinh tén hao pha-ding da dung chon loc theo tn sé). Theo m6 hinh Rummler dac tinh dudng truyén c6 bén tham sé, trong dé tham sé gitt cham zc dugc mac nhn cé gid tri bang 6.3ns, do d6 viéc biéu dién mttc do nhay cam cia thiét bi d6i voi pha-ding da dudng (ttc 14 kha nang chiu dung pha- ding cua hé thong) nhu 1a mot ham cia cdc tham s6 nay 1 hoan toan dé hiéu. Mut d6 nhay cam déi v6i pha-ding nhiéu tia chon loc theo tan sO duoc dénh gid bang dudng cong signature cia hé thong. Dudng cong signature cia hé théng 1a quy tich cia céc diém trén mat phang B-f, img véi trang thai gin doan lién lac cia hé thong, tifc 1A tng v6i x4c sudt 16i bit cha hé thong I6n hon hoac bang 10°. Signature cia mot hé théng vo tuyén chuyén tiép sé 64-QAM/140 Mb/s nhan dugc nhd m6 phong dugc cho trén hinh 6.19. C4ch hiéu vé dung cong signature nhu sau: v6i mot gid tri tan s6 khe pha- ding f, cho truéc néu dO sau khe pha-ding B nhan gid tri tmg voi dudng cong signature thi x4c sudt 16i bit cha hé théng 1a 10°. Néu B cé gid tri 1én hon thi x4c 178 sudt 16i bit ca hé théng sé lon hon dan dén gidn doan lién lac, cdn néu B c6 gid tri nhé hon thi tuyén hoat dong. 0 i NY rh H ry H Hinh 6.19. Signature cia mot hé théng 64-QAM (ATDE 7 mat), pha ding pha cyc tiéu, 1: Khong cé san bing, 2: Cé san bing 7 mit. Nhu da trinh bay trong chuong 5, déi véi cdc hé thong v6 tuyén s6 cd dung luong lén dé dat dugc hiéu qua phé tan lén, tiét kiém cong suat va don gidn vé thiét bi thi so d6 diéu ché M-QAM thudng duge lua chon. Do vay, 6 day ching ta sé phan tich déi vi céc hé thong M-QAM. Tir signature cia mot hé thong vo tuyén sO bang rong, ching ta cé thé thay ring pha-ding da dudng chon loc theo tin s6 gay téc hai 1én nhét khi-tén s6 khe pha-ding léch mét chuit d6i vi tin so séng mang. Dé léch giita diém cé tac dong x4u nhét cita tdn sé khe pha-ding va tan sé séng mang phu thudc vao mot loat yéu t6 nhu hé s6 u6n loc a duge str dung khi thiét ké loc tao dang séng trong diéu ché, cé hay khong 4p dung san bang, sé mat cia b6 san bang va dac tuyén thuc su cia céc mach loc diéu ché va giai diéu ché... Khi tn s6 khe tring tén sé séng mang, tac dong cia pha-ding khong té hai bang khi tin s6 khe pha-ding léch ddi chtit so véi séng mang, diéu nay co thé gidi thich duoc nhu sau: + Khi t4n sé khe pha-ding tring tan sé sdng mang, dac tinh téng cong cia ca hé thong van hoan toan déi ximg qua tdn sé séng mang. Pha-ding chi gay ra 179 ISI ma khong gay ra xuyén 4m chéo (cross-talk) gitta c4c thanh phan tin hiéu déng pha (truc I) va vuong pha (truc Q). Do d6 tac hai chua 16n lam. + Khi tn sé khe pha-ding léch doi chut so v6i tén s6 s6ng mang, ngoai lugng méo mang vao do d6 sau khe pha-ding, dac tinh tan s6 téng cong cia ca hé thong cdn trd nén mat déi xing, din dén hién tuong xuyén 4m chéo giita cdc thanh phan déng pha va vudng pha cia tin hi€u. Xuyén 4m chéo nhu thé anh hudng rat manh ti viéc quyét dinh tin higu va do vay téc dong déng thdi cla ca xuyén 4m chéo l4n méo tuyén tinh tré nén t6i té hon rat nhiéu. Khi tdn sO khe pha-ding léch xa tén s6 séng mang, do cang 6 cach xa tin s6 khe pha-ding dac tinh tén sé cia kénh v6 tuyén cang tré nén bang phing hon (hinh 6.17) vi vay méo mang vao do pha-ding tré nén nhd hon va do vay tac dong cia pha-ding cang giam dan. Cac giai thich trén day dugc minh hoa bang cdc két qua m6 phéng d6i véi mot hé thdng vi ba 64-QAM/140Mb/s [V2]. Két qua m6 phong dugc trinh bay trén bang 6.2. Bang 6.2. Su phu thudc vdo tn s6’khe pha-ding cita Iuong thiét hai t s6 tin trén tap (SNRD: Signal-to-Noise Ratio Degradation) tinh tai BER=10" va 10°. Gof JT, (Os 0:252| 220.5: 0.75 Oe 25575120 SNRD)[OB)6 | 10.95 (208947 emer. )erl a 7iagel ee oe 529 eaaies (ed (BER=10°) SNRD {dB} | 1.75 | 445 | 1445 | 0 «© | 0 | » | 1425 | 60 (BER=10°) Tir tat cd cdc phan tich da trinh bay trong muc nay, ching ta cé thé di dén mot s6 két luan nhu sau: + Duong cong signature cia mot hé théng vo tuyén s6 bang rong luén c6 dang W (hay M, tuy theo viéc vé dé thi theo truc B hudng lén trén hay quay xudng dudi). + Cuc tiéu cha dudng signature cang thdp va duéng cong W cang doang rong thi kha nang chiu dung pha-ding cia hé thOng cang t6i, hé thong cang dé bi gian doan lién lac do pha-ding da dudng chon loc theo tan s6. 180 + Dudng cong signature cua hé thong do dugc cang mat déi ximg thi dac tinh loc cia hé thong cang mat déi xting, hodc 1a theo dac tinh bién d6, hoac theo dac tinh pha. Xéc sudt gidn doan lién lac cita hé thong do pha-ding chon loc theo tan sé Mot trong cac tac dong tram trong cla pha-ding da dudng chon loc theo tn s6 1a gay nén gidn doan lién lac. Viéc st dung mo hinh kénh truyén c6 pha- ding chon loc nhu di trinh bay trong muc 6.3.2 két hop véi signature cha hé thong cho phép xdc dinh xdc suat gidn doan lién lac cia hé thong dudi tac dong cia pha-ding da dudng trong cdc hé thong vo tuyén s6 bang rong, tiéu biéu 1a cdc hé thong vo tuyén chuyén ti€p s6 véi dung wong Ién. Mot trong nhiing phuong phdp thudng dugc 4p dung nhat dugc phat trién bdi Rummler. Theo phuong phdp nay, thdi gian gidn doan lién lac g6m hai thanh phan, mot do tap nhiét va nhiéu, mot do pha-ding da duéng tao nén. NguGng chat long 18 gid tri BER=10°, mo hinh théng ké cia kénh 14 mo hinh kénh 3 tia don gian hod do Rummier dé xuat, mién gién doan lién lac dugc xdc dinh trén khong gian tham s6 A, B va fy (t dugc mac dinh 1a 6.3ns). Rummler da chi ra rang d6i v6i mot tdn s6 khe pha-ding fy da cho cé mot mitc pha-ding phang t6i han A cho méi mot d6 sau khe pha-ding B ma trén mttc d6 su gidn doan lién lac xay ra. Tap cdc dudng cong A téi han déi v6i cdc gid tri B xdc dinh mién gin doan trong khong gian A, B, fp. Viéc tinh tich phan ham mat d6 xdc suat cing nhau cia A va B trén mién ngoai cia timg dudng cong dua trén gia sit vé do sau Khe f, sé cho chting ta xdc suat diéu kién gidn doan lién lac, véi diéu kién 1a xay ra pha-ding. Tuy nhién, dua trén cdc tinh todn cla minh Rummler cing da tim thay dugc rang thdi gian gién doan lién lac ca chang vO tuyén chi yéu gay bdi pha-ding chon loc theo tan sé chit khong phai do tac dong cia tap Am nhiét va nhiéu thong thudng (cdc tinh todn theo phuong phdp nay dp dung cho tuyén vo tuyén chuyén tiép sé Atlanta-Palmetto, tuong déi khdp v6i sé liéu thong ké thuc té, cho thay rang x4c suat gidn doan lién lac gay béi tap 4m va can nhiéu 1a 0.00323 so véi xc suat gidn doan bang 0.18077 gay béi pha-ding T10 181 nhiéu tia). Hé qua 1a ho loai bé tham sé A khdi cdc tinh toén cla minh va chi sit dung mét dudng cong don duy nhat tng voi cdc gid tri t6i han cia B va fy. Dudng cong nay chinh 1a duéng cong signature da trinh bay trén day, rat dé do duoc bang cdc may do chuyén dung. Dudng cong signature cha hé thdng 1a quy tich cha cdc diém trén mat phang B-f, tng v6i trang thai gidn doan lién lac cita hé théng, chia mat phing B-f, thanh cac mién ting vGi cdc trang thai gién doan lién lac do pha-ding (nita trén) va khOng gian doan lién lac (nisa dudi). Xéc suat gidn doan lién lac gay béi pha-ding da dudng nhu vay cé thé tinh duge nhé sit dung signature cha hé thong. Tuy nhién gidn doan lién lac chi thuc su xay ra trong diéu kién phai xay ra pha-ding da dudng. X4c sudt gin doan lién lac téng cong cita hé thong do vay Ia tich cla x4c suat cé pha-ding da dudng va xdc suat gidn doan lién lac tinh tir signature cia hé thong. X4c suat gidn doan lién lac 1a xdc suat su kién thong s6 B vuot qué gia tri cla dudng cong signature (tic 1 x4c suat cia su kién xdc suat 16i bit én hon 10° +), Xdc suat nay tinh duoc nhd tich phan ham mat d6 cing nhau cia céc tham sé m6 hinh trong mién gién doan v6i cong thite cudi cing 12 [A14]: foe Pow =) expl dt a f,).df (6.62) M, f-Vae fi trong dé: + X(. ld ham s6 dudng signature cia hé thong, f, 1a tan s6 khe pha-ding; + Mg [a gid tri ky vong cita dé sau khe, theo mo hinh Rummler thi M, = 3.8 dB; + p(fp) = 57/3 d6i vi moi tan s6 quan tam, T= 6.3 ns (theo Rummier); +f, la tan sé s6ng mang; Xac sudt xay ra pha-ding da duéng lién quan téi tén hao phang cla tuyén A. Tit cdc dac trung thong ké cia m6 hinh Rummler c6 thé thay ring A va B cé quan hé yéu v6i nhau (tir biéu thitc 6.59) va theo kinh nghiém sé khong cé pha- 182 ding da duéng xay ra néu A khong vuot qué 19 dB (*80 lin vé cong sudt). X4c suat xay ra pha-ding nhiéu tia din dén lugng tén hao pha-ding phing vuot qué Ag=19dB (hay Ap~80 ldn) cé thé xc dinh duoc theo céng thttc (6.46), ttc IA xdc sudt xay ra pha-ding da dudng 1a F(A,=19dB): 6107 .a.b.f.D® F(Ag=19 dB) = F(Ap=80) = a L (6.63) XAc sudt gidn doan lién lac téng cong ciia hé thong dudi tac dong cia pha- ding da dudng P,,,, c6 thé tinh dugc theo cong thifc sau: fans Prout =F(Ao)-Pou= (Ao). J expt f.-Vde Ti nf,)dfy 6.64) ; V6i Ap= 19 dB. 6.2.3. Can nhiéu va mot sé tac dong khac cia dudng truyén 6.2.3.1. Can nhiéu Nhu da trinh bay trong muc 5.1.2, can nhiéu trén kénh lién tuc lam gidm chat luong truyén dan. Can nhiéu d6i véi cdc hé thong truyén din c6 thé phat sinh tir nhiéu nguén khdc nhau nhw nhiéu vii tru, nhiéu cong nghiép, nhiéu tir cdc hé thdng truyén dan khéc, nhiéu tir cc kénh 1an cn trén cing mot tuyén, nhiéu tir kenh sit dung cing tin s6. Ngoai ra, do cdc thiét bi cd dac tinh khong hoan hao mot s6 cdc nhiéu khdc nhu céc hai cha nguén nudi, cdc san phdm xuyén diéu ché (intermodulation) do méo phi tuyén.. cing c6 téc dong lam gidm cht luong truyén dan. Trong sé cdc loai can nhiéu ké trén, cdc loai can nhiéu quan trong nhat c6 thé ké ra 1a: can nhiéu tir cdc kénh Jan can, can nhiéu tit cic kénh cing tén s6 va cdc san phdm xuyén diéu ché. 7 Can nhiéu tir kénh ciing tén s6 thi khong gidng nhau d6i v6i cdc hé thong khac nhau. D6i voi cdc hé thong thong tin di dong, dé nang cao hiéu qua sit dung phé tan ngudi ta thuc hién tai dung tin s6. Déi véi cdc hé thong khong trai phd (thi dy nhu hé thong thong tin di dong toan cu GSM - Global System for Mobile 183 Communications), cac tin s6 song mang gidng nhau duoc sit dung tai cdc té bao céch nhau di xa. V6i hé théng cé ap dung ky thuat trai phd (thi du nhu he thong da truy nhap theo ma CDMA - Code Division Multiple Access), cdc té bao canh nhau cé thé sit dung cing mot tin so song mang nhw nhau. Hé qua 1a cdc kénh cong téc trén cing mot tén so nhw thé c6 thé gay nhiéu lan nhau. Déi v6i cc hé théng v6 tuyén chuyén tiép sé, tan sé sOng mang co thé tdi sit dung bing cach sir dung phan cuc séng khdc véi su hé wo cia bo triét xuyén nhiéu phan cuc chéo (XPIC: CrossPolarization Interference Canceler) c6é 46 phan biet phan cuc (XPD: CrossPolarization Discrimination) l6n. Duéi tac d6ng cia pha-ding manh, XPD thudéng giam khé manh va do vay xuyén nhiéu gitta c4c tin hiéu cing tin so khac phan cuc cé thé tré nén rat dang ké [A12]. Viéc han ché téc dong cia cdc loai can nhiéu noi trén c6é thé thuc hién dugc bang cach sit dung mot cach téng hop nhiéu bien phap. Can nhiéu vii tru, can nhiéu tir cdc hé thong khac hoac tir cdc kénh Ian can cé thé han ché duge nho sit dung cdc mach loc. Céc nhiéu gay ra do thiét bi cing cé thé han ché duge nho loc hoac cdc bién phap tuyén tinh hod cdc phan ti phi tuyén (chi yéu 1a bo KDCS) nhu sé duge trinh bay trong mot muc sau. Céc nhiéu tir kénh cing tén sé c6 thé han ché duoc bing ké hoach tan s6 thich hop trong thong tin di dong té bao hay sit dung céc XPIC c6 XPD dit Ion. 6.2.3.2. M6t 86 tdc dong khde cha duong truyén Kénh truyén c6 dic tinh phic tap nhat gap phai déi véi cdc hé thong truyén din s6 14 kénh truyén trong céc hé thong thong tin di dong. Tinh chat phitc tap gap phai déi véi kénh thong tin di dong 6 nguyén nhan 1a su thay déi rat ngdu nhién cia kénh theo thoi gian do su di dong cia cdc may cam tay hay cdn goi 18 cdc tram di dong (MS: Mobile Station). Cac téc dong chit yéu gay béi su di dong cia may cam tay so véi cdc tram g6c (BS: Base Station) cé thé ké ra 1a: hiéu ting Doppler, pha-ding da dudng, hin tuong trai tré do su truyén s6ng theo nhiéu dudng gay béi su phan xa, tén xa va nhiéu xa cia s6ng vo tuyén tai cdc vat chuéng ngai. Céc tac dong noi trén déu mang tinh ngdu nhién. Can phai nhdn 184 manh 6 day rang, so véi kénh truyén trong céc hé théng v6 tuyén chuyén tiép s6 mitc d6 bién thién theo thoi gian cua kénh truyén thong tin di dong thi 1én hon nhiéu, m6t phan do su di chuyén ciia may di dong, mot phan do do dai cia mot bit trong thong tin di dong kha I6n (t6c d6 bit kha nhd). S6 tia song lan truyén téi ang-ten may thu di dong ciing 16n hon rat nhiéu va néi chung rat it khi cd diéu kién LOS nhu d6i véi cdc hé théng vo tuyén chuyén tiép. Chinh vi vay, cho dén nay van chua cé mot mo hinh hoan hao nao duge dé xuat cho kénh thong tin di dong trong moi trudng hgp khac nhau. Hiéu ing Doppler: La su thay déi tan s6 cia tin hiéu thu duoc so véi tin higu da duge phat di, gay béi chuyén dong tuong d6i gitta may phat va may thu trong qué trinh truyén séng. Gia sit mot séng mang khong bi diéu ché cé tan sé f,, dugc phat téi mot may thu dang di d6ng véi van téc v. Tai may thu, tin s6 cia tin hiéu nhan dugc theo tia song thit i sé 1a f=f,.+/,,.cosa@; , trong d6 @ 1A goc téi cha tia séng thit i so v6i huéng chuyén dong cita may thu, f,, 1A lwong dich tin Doppler, f,=v. f./c, véi c 1a van t6c anh s4ng. Nhu vay, chi trong trudng hop may thu dig yén so véi may phat (v=0), hodc mdy thu dang chuyén dong vuéng géc V6i géc tdi cha tin hiéu (cos@=0) thi tan s6 tin hiéu thu méi khong bi thay déi so v6i tan s6 tin hiéu phat. Hiéu ting Doppler xay ra manh nhat khi méy thu di dong theo phuong cla tia sng t6i (cosa=+1). Diéu nay thudng xay ra trong thong tin di dong khi may thu dat trén xe di chuyén trén c4c xa 16, cdn cdc Ang-ten tram phat thi dugc bé ti doc theo xa 16 (duge gin trén cdc cu vuot ngang qua xa 16 chang han). Pha-ding da duong va hién twong trdi tré: Trong nhiing quang cach tuong d6i ngdn mic tin hiéu thu trung binh co thé xem 1a hing s6, tuy nhién mic dién tite théi cita tin hiéu thu tai ang-ten lai c6 thé thay déi nhanh véi nhing luong tiéu biéu téi 40 dB [A32]. Nhiing thay d6i nhanh mic dién thu ttic thdi nay duge goi 1a pha-ding nhanh. Gia sit mot tram c6 dinh phat mot séng mang kh6ng bi diéu ché, tram thu di déng sé thu duge khong chi m6t thanh phdn séng mang da duoc phat dé ma 1A 185 cA mot t6 hop cdc tia sng do tin hiéu bi phan xa, tén xa, nhiéu xa bdi cdc cao 6c va cdc chu6ng ngai linh tinh khdc trong ving truyén s6ng truéc khi t6i may thu. Thuc té, trong hdu hét c4c m6i trudng, mdi tia séng thu dugc tai may thu di dong déu phai chiu nhiing thay déi (phu thudc vao dudng di cia nd) vé pha, thoi gian git cham riéng, bién d6 cfing nhu dich tan Doppler. Két qua 1A tin hiéu ma tram di dong thu duge c6 thé khdc mét cach can ban v6i séng mang da phat. Trong truéng hop nghiém trong, téng véc-to cia cdc tin hiéu t6i theo nhiéu tia cé thé gidm téi mot gid tri rat thap. Hién tuong nay ciing duge goi la pha-ding da dung (multipath fading). Khi may di dong di chuyén, mifc dién thu bi pha-ding theo timg quang cach nhau nita budc séng doc theo hanh trinh cia n6é. Mot khi pha- ding rat sau xay ra, tin hiéu thu duoc c6 thé giam t6i khong, ty s6 tin/tap tinh theo dB nhé hon khong, khi d6 dau ra méy thu hoan toan tuy thudc vao tap nhiéu cia kénh. Trong thuc té, song mang con duge diéu ché. Trong thong tin di dong sé, tac dong cla dudng truyén din con phu thudc rat nhiéu vao ty s6 gitta do dai mot dau (symbol) va trai gitt cham (delay spreading) cia kénh v6 tuyén bién déi theo thoi gian. D6 trai gitt cham c6 thé xem nhu do dai cia tin hiéu thu duge khi mot xung cuc hep duge truyén di. Néu sé li¢u dugc truyén v6i téc dé thap thi ching cé thé gidi quyét duoc dé dang tai phan thu vi su banh trudéng do truyén theo nhiéu tia cha mot xung sé liéu thi két thuc truéc khi xung tiép theo duge phat di. Tuy thé néu ta cif tang tc do truyén sé liéu lén mai thi t6i mot lic méi d&u sé liéu sé trai han sang cdc dau sé liéu lan cn, tao ra xuyén nhiéu gitta cdc dau IST (InterSymbol Interference). 6.3. KHAC PHUC CAC ANH HUONG CUA KENH TRUYEN 6.3.1 San bang Nhu da thay trong cdc muc trudc, mét trong nhing anh hudng co ban cia kénh lién tuc téi chat Iuong truyén dan sé 1a viéc gay ra ISI do dac tinh téng cong ca hé théng, bao gém cd méi trudng truyén, khong thoa man tiéu chudn trayén 186 din khong cé ISI. Céc kénh tiéu biéu nhu vay 14 cdc kénh vo tuyén, bao gém ci kénh vo tuyén chuyén tiép ln cdc kénh thong tin di dong. Mot trong nhitng dac diém hét sitc quan trong ciia céc kénh v6 tuyén IA sy bién déi theo thdi gian mot cAch ngdu nhién. Diéu nay din dén méy thu duge thiét ké nhim chéng cdc tac dong cita tap 4m va ISI phai c6 dac tinh tu thich nghi, titc 14 phai c6 cic tham sé duge tu dong diéu chinh mot céch t6i uu bam theo cdc bién dong cla kénh truyén. Mot trong céc gidi phép nhim han ché dén mite rit thaip cdc méo tuyén tinh gay béi dudng truyén khong ly tudng bién déi ngdu nhién theo thoi gian 1a sir dung cdc mach san bang (equalizer). Ham truyén téng cOng cita hé thong khéng c6 san bang cé thé viét dugc duéi dang T(@,t)=C(@).H(a,t) (6.65) trong d6 C(@) 1a ham truyén thoa man tinh chat truyén khong cé ISI con H(t) thé hién céc tac dong khong mong muén ciia kénh lien tyc. Mot cach téng quat thi dé 14 mot ham phu thudc ca bién théi gian. Vé ban chat, bd san bing Ja mét mach dién duge mac thém vao Idi ra mach loc thu nhim bi dap cdc sai léch cha ham truyén téng cOng cia hé thong so véi ham truyén cho phép truyén khéng cé ISI. Tai mt théi diém ¢ nao dé, nhin chung H(a,t) cé dang khong bang phang vé bién d6, khong tuyén tinh vé pha. Mach san bing c6 tac dung “la phang” dac tinh bién d6-tén sé cha H(@) cing nhu bi dp nhdm duy tri dac tinh pha-tén tuyén tinh cia dac tinh téng cong toan hé thong. Mot cach téng quat, ham truyén cia mach san bang E(@) can phai duge thiét ké c6 dang bing 1/H(a). Khi d6, ham truyén téng cOng cia ca hé thong cé ké dén mach san bang sé cé dang T,( @)=C(@).H(@).E(@)=C(a), (6.66) bao dam truyén dan tin hiéu s6 khéng cé ISI. Trong cdc hé théng truyén din ding day tran, cép xoan hay cap déng truc... céc bO san bing cing thudng dugc 4p dung va dude thuc hién trén mién tan 187 s6 duéi dang céc mach diéu chinh cosine hay céc mang can bang c4p. Do dudng day thong tin c6 dac tinh truyén din bién déi rat cham theo thdi gian nén céc bo san bang nay dugc thiét ké hau nhu c6 dinh, viéc diéu chinh ching thudng duoc thuc hién bang tay dua trén cdc phép do dinh ky dudng day. Can phai noi them & day rang, thuc t€ céc mach san bang nhu vay chi cho phép sita duge nhitng sai léch tuong déi Ién va do vay t6c do s6 ligu truyén trén cdc kénh thoai c6 san bang c6 dinh nhu vay rat han ché (vao quing 1200-2400 b/s [A4]). Véi cae te do sé ligu 16n hon nifa thi céc mach san bang c6 dinh ndi trén tr nén khong thich hop. Trong cdc hé thong vo tuyén s6 téc do I6n, do cdc kénh v6 tuyén cé dic tinh bién déi khé r6 rét theo thdi gian nén tai c4c thdi diém khdc nhau H(a,t) c6 thé c6 dang khdc nhau, do vay céc mach san bang con cin phai hoat dong theo mot thuat todn cho phép diéu chinh E(@,t) bim theo dugc c4c thay déi cha H(@,t). Titc 1 cdc mach san bang phai c6 dac tinh thich nghi. May thu véi céc bo san bang thich nghi (adaptive equalizer) duoc goi 14 may thu thich nghi (adaptive receiver). Nhu vay, mach san bang thich nghi 1a mot mach tuyén tinh bién déi theo thi gian va cé thé mo ta day dii duoc béi ham truyén E(@,t) hay phan img xung e(t,z). Do la mot mach bién déi theo thdi gian nén viéc biéu dién, phan tich va thiét ké mach san bang sé thuan loi hon trén mién thoi gian. Céc mach san bang thich nghi d6i véi cdc hé thong truyén dan so nhu thé c6 ten goi chung 1a mach san bang thich nghi mién thoi gian (ATDE: Adaptive Time Domain Equalizer). Cac ATDE thudng duge thiét ké & dang tuyén gift cham tig khau (TDL: Tapped Delay Line) sit dung mach loc gian (transversal filter) g6m 2L+1 khau gift cham v6i thoi gian gitt cham cia méi khau 1a T, thong thudng T=. Mach san bang c6 nhiém vy trit lai 2L+1 mau cia L symbol truéc, L symbol sau va chinh symbol dang xét, uéc lugng cdc thanh phan ISI tit L symbol truéc va L symbol sau téc d6ng tdi symbol dang xét va bi khit chting. So dé cau tric cia mach san bang tuyén gift cham ting khau dude cho trén hinh 6.20. 188 Hinh 6.20. Mach san bang dang tuyén gitt cham timg khau. L6i ra cia mach san bang 14 mot té hop tuyén tinh cia c4c mau durac trit: T(n)= So v(n) (6.67) trong dé c; la trong 36 cia khau thit i, v(m) 1a gid tri mau cha tin hiéu 16i vao tai nhip thit 2. Nhu vay, vé ban chat, nhé trit lai céc mau tin hiéu va sir dung cdc thuat todn thich hop nhaém xdc dinh cdc trong s6 c;, bd san bang c6 thé téi thiéu hod hoac loai bé ISI tac dong tit cdc symbol trudc va sau téi symbol dang xét. Mot cach ly tuéng, ching ta mong mu6n chuéi 7(n)16i ra lap lai chudi symbol I(n) da dugc phat di tir phén phat. Tuy nhién, v6i sO khau gitt cham 2L+1 hitu han thi mong mu6n nay khong thé dat duoc, tham chi ngay cd khi khong cd tap 4m. Do vay, viéc xdc dinh cdc hé s6 trong s6 c; budc phai han ché trong viéc t6i thiéu hod luong méo gitta chudi 7(n) va chudi I(n). Trong hinh 6.20, v(t) 14 phan tng Idi ra ca kénh phia truéc ATDE. Do cé méo, v(kT's)*O véi k#O, vi vay dan dén ISI. Xét phan img xung rdi rac tuong duong chudn hod cia v(t), ky hiéu lai 1a A(nTs)=h,. Luong méo chudn hod cuc dai Ena. Cha kénh truyén dugc danh gid theo Enax = Dil (6.68) trong dé dau phay a ky hiéu = c6 nghia 1a téng bé qua sé hang c6 chi s6 k=0. Sau san bang, phan tag xung 7(f) c6 dang T= Yow ~iT,) (6.69) ik, 189 Ta cting xét phan tng rdi rac tuong duong chudn hod cha 7(r), ky hiéu 1a L n= >.6Fy1- MEo t6i da 6 16i ra. 7. duoc xdc dinh theo fom) Tmax = >," (6.70) Céc hé s6 c; phite cia méi mat gém cdc phan thuc va ao cn dugc lam cho phi hop theo thuat todn thich nghi, nho vay ISI tit cdc symbol truéc va sau téi symbol dang xit ly sé giém bét. Tic 14 nhd chon diing cc c; thi MInax< Eqax VO Nmax dat thap nhat. Trong thuc té, cdc thuat todn san bang thich nghi thudng gap 1a cac thuat todn dya trén tiéu chudn sai sO trung binh binh phuong cuc tiéu (LMSE: Least Mean Square Error) hay cdc thuat todn khong dua trén tiéu chudn LMSE ma thuat todn cudng ép khong (ZF: Zero-Forcing) 1A mot thuat todn tiéu biéu, rat hay dugc 4p dung trong cac hé thong v6 tuyén chuyén tiép s6 mat dat. Do khuén khé cia chuong trinh, 6 day ching ta sé chi xét lam vi du ATDE theo thuat todn ZF. Chi tiét vé céc ATDE theo thuat toan LMSE cé thé tim thay trong [A4, A19...]. Nhiém vu ciia thuat ton ZF 1a bién déi cdc hé s6 c, nhim “cudng ép” cic diém di qua khong cia phan tmg xung téng cong cla cd hé thong dting vao cdc thdi diém t=kTs (k#0), nhd vay loai bd ISL. Titc 1a, déi v6i thuat toan ZF, cdc hé s6 duoc chon (diéu chinh) sao cho Ge= Sons ASL (6.71) trong d6 6,;1a delta Kronecker: a{h om Cac hé s6 c, c6 thé x4c dinh theo cOng tic truy todn hdi tu dan t6i trang thai cuGng ép khong (ZF) cia bé san bang nhu sau [A15]: oft = of” —AEglack (6.73) trong dé: - c;”” 1a gid tri hé s6 c, tai nhip tht ; 190 - & = 1,- T,, voi l,=i(nTs) 1a gid tri cha tin higu thu (duge rdi rac hod) trong trudng hop ly tuéng, tic chinh 18 c4c gid tri rdi rac cha tin hiéu i(t) da dugc phét di & phan phat, cdn 7,=7(nT;); - Ala hé s6 ty lé, anh hudng téi t6c dé hoi tu cha phép tinh truy toan (6.73). 1, c6 gid tri phu thudc vao symbol dugc phat di & phan phat nén khong biét truéc. Thuc té, voi hé théng cé BER thdp thi cé thé sit dung f, thay cho /,, trong do /, 1a gid tri khOi phuc thuc té cia /,. Mo hinh thuat todn san bang ZF (loc thich nghi) rét gon lai thanh x4c dinh cdc c, theo (6.73) va v6i nhing gid tri tinh dugc cia chting tg voi trang thdi ZF, ISI tir L symbol truéc va L symbol sau tdi symbol dang xét sé bi loai tri, tic 1a Qn= 9, n= 41, 42,..,4L (6.74) Ngoai c4c mach san bang trén mién thdi gian ndi trén, trong cdc hé thong ma dudng truyén thay déi rat phitc tap véi mot loat tac dong nhu pha-ding, trai tré, hi¢u img Doppler do cdc tram thu phét chuyén dong so véi nhau, nhu trong cdc hé théng thong tin di dong chang han, thi cdc bién ph4p san bang cén phitc tap hon nita phai dugc 4p dung. Trong cdc hé théng nhu thé, bén canh thong tin hitu ich dugc truyén, hé thong cdn truyén ca cdc thong tin “din dudng” hay “tham dd kénh” (training signal) nhim hudn luyén cho phn thu biét vé qué trinh thay déi cha dudng truyén nham san bang mot cach hiéu qua [A32]. 6.3.2. Cac bién phap khac nham khac phuc méo tuyén tinh Nhu da trinh bay trong muc 6.2.2, mot trong nhiing nguén gay méo tuyén tinh rat 16n d6i véi cdc hé thong vo tuyén sé 1a pha-ding da duéng. Ciing trong muc 6.2.2.1, chting ta da thay rang déi véi cdc hé thong v6 tuyén sé dung lugng théip va trung binh thi pha-ding da dung cé thé xem duge 1a pha-ding phing va c6 thé chéng dugc bing cach tang cong suat phat hay bao dim d6 dy tri pha-ding (fade margin) di \6n. Viéc tang cong sudt phat trong c4c hé théng vo tuyén sé 191 dung lugng cao tuy vay khong gidi quyét dugc céc méo gay béi pha-ding nhiéu tia chon loc theo tin s6. Déi véi cdc hé théng nhu vay, ngoai viée sit dung ATDE con cé thé 4p dung cdc bién phdp bé trg khac nita nhim khdc phuc pha-ding da dudng chon loc theo tan s6: + Lua chon sit dung tin hi¢u khong bi méo nhd phan tap (diversity) voi dao mach hoac b6 té hop tin hiéu (combiner); + Gidm mot cdch tuong doi méo twyén tinh nhd sit dung hé thong truyén dan nhiéu séng mang; + Sit dung ma chéng nhiéu nham gidm xéc suat 16i gay béi méo tin hiéu (sita cdc bit 16i do méo tin hiéu gay ra). Trong s6 cic phuong phdp khac phuc pha-ding da dudng chon loc theo tan 86 trong cac hé théng vo tuyén s6 ndi trén, viéc 4p dung ATDE 1a phuong phap xem ra Ja diing dan nhat. Tuy nhién, do cdc han ché hién nay vé cong nghé cing nhu do thiéu nhiing hiéu biét triet dé vé cdc tinh chat cia pha-ding da dudng, chi riéng cdc bé san bang thich nghi khong dit dé loai bd cdc méo tuyén tinh dén mitc c6 dugc mot chat lugng hay dé tin cay lién lac theo yéu cau. Do vay, trong céc hé thong v6 tuyén sé dung lugng 16n c4c bO san bang thuong dugc sit dung két hop vGi mét s6 bién phdp khac phuc khdc ndi trén. 6.3.2.1, Phan tap Trong s6 cdc bién php bé tro néi trén, phan tap 1a bién phap thudng dugc sit dung rong rai nhat. Cac bién phdp phan tap cé thé duge ap dung trong cdc hé théng v6 tuyén sé bao gém phan tap theo khong gian, phan t4p theo tén sé va phan tap theo géc. Phan tap theo khéng gian 1a viéc sit dung nhiéu ang-ten thu (thudng 1a 2 ang-ten). Mot khi 2 ang-ten duoc dat cdch nhau dit xa thi viéc xay ra pha-ding do truyén din da dudng d6i voi c4c ang-ten d6 cé thé xem nhu doc lap v6i nhau. Phan tap khong gian thoat tién dugc phat trién cho cdc hé thong vo tuyén s6 c6 dung lugng ti thdp dén trung binh dé chong pha-ding da dudng phing. Tuy nhién, nh phan tap theo khong gian, x4c sudt méo tuyén tinh manh dong théi trén cd 2 192 Ang-ten cing gidm thdp, nhd vay cé thé lam gidm téc dong cia méo. Diéu nay da dugc xdc nhan bdi cdc két qua thuc nghiém. Viéc phan tich ly thuyét vé hiéu qua cai thién chat long cé6 thé tién hanh dua trén cdc m6 hinh kénh, ching han mo hinh Rummler da dugc trinh bay trong muc 6.2.2.2, trong dé hé thong gém hai kénh voi hai tap tham s6 A, B, fy va z cho timg kénh. Céc dac trung thong ké cing nhau da dugc xdc dinh bang thuc nghiém cho m6 hinh hé th6ng phan tap 2 ang- ten. Theo Rummler, A, va A; 1a cdc bién ngdu nhién Gao-xo tuong quan véi nhau. Hé s6 tuong quan tuy thudc vio khodng céch giita cdc ang-ten cdn cdc gid tri ky vong va phuong sai cia cdc bin A, va A; thi phu thudc déi chiit vao kich thuéc cia ang-ten. Ciing theo Rummler, mét cdch tuong d6i tho thi cdc bién B, va By c6 thé xem nhu cdc bién ngdu nhién phan b6 mii déc lap voi nhau. Céc tan sO khe pha-ding fo, va fog ciing doc lap véi nhau, cén 7 vin dugc xem 1a hing s6. Phan tap khong gian mac di 1a mot bién phdp kh hiéu qua song xem ra Jai kém kinh té do phai sit dung hai ang-ten, hai mach thu siéu cao tan va phai xit ly trung tan cho viéc t6 hop tin higu. Thém vao dé, c6t Ang-ten cing can phai khoé hon dé chiu dugc tai trong cia 2 ang-ten. Bién phdp phan tap kinh t€ hon thudng duge sit dung 1A phan tap theo tan s6. Phan tap theo tan sé dac biét kinh té néu nhu: (/) tuyén v6 tuyén cé mot kenh du phdng; (/) kénh dy phdng nay cho mot hiéu qua cai thién thoa dang khi dugc sit dung nhu kénh phan tap. Déi véi cdc tuyén dudng truc dung lugng Ién, diéu kién thi nhat hau nhu luon thod man do céc tuyén vo tuyén sé nay thudng duge trién khai theo cdu hinh N+1 (N kénh vo tuyén cOng t4c va mot kénh du phong). Diéu kién thtt hai vé mat thuc t€ hdu nhu lu6n thod man mac di diéu nay méi dugc biét dén chua lau (khoang 15-20 nam nay). Thuc t& da ching td ring d6i v6i cdc hé thong v6 tuyén s6 dung lugng I6n viéc phan tap theo tén s6 c6 kha nang giam méo va theo [A14, H2] hai tén s6 phan tap cng gén nhau, hiéu qua phan tap cang cao. 193 Hiéu qua kinh té cao cting c6 thé dat dugc nhé phan tap géc, trong dé trén cing mt Ang-ten ngudi ta bé tri hai hay nhiéu dau thu s6ng nham “hitng” cdc sOng truyén téi ang-ten thu theo nhiéu géc téi khdc nhau [H2]. 6.3.2.2. Truyén dan nhiéu séng mang D6i v6i cdc hé thong c6 phé tin hiéu qué rong dan dén rat khé bao dam d6 bang phang ciia dac tinh dung truyén, bién phdp c6 thé dugc 4p dung 1a truyén dan nhiéu séng mang. Luéng bit cdn truyén dugc bién ddi thanh nhiéu ludng con song song va méi mot luéng con duge diéu ché bang mot séng mang riéng biét. Nho vay, bang tin hiéu rat rong dugc tach thanh nhiéu bang con, trong dé dac tinh tan sO cia hé thong dé bao dam bang phang hon. Tra gid ca phuong phdp nay 1a tinh kinh t€ do phai sit dung méi mot hé théng con cho méi m6t ludng con. Thém vao dé, phé chiém cilia tin hiéu t6ng cong trong trudng hgp nay én hon mot chit so véi trudng hop truyén din mot sng mang do cdc mach loc phan cach c&c bang con khéng thé ché tao v6i cdc bién ham truyén hoan toan déc dimg duoc. Chinh vi vay, bién ph4p nay chi 4p dung trong nhimg truéng hop nhét dinh, chang han trong nhiing trudng hop bang tin hiéu qu4 rong hay trong mot s6 hé théng ma tuyén truyén din di qua khu vuc c6 bé mat nude (rat hay xdy ra pha- ding da dudng manh). 6.3.2.3. Ma chéng nhiéu CAc 16i bit gay nén do san bang va phan tap khong triét tiéu dugc hoan toan ISI con c6 thé dugc sita tiép bang céc ma chéng nhiéu. Vé ban chat, ma hod chéng nhiéu 1a viéc bién déi tap cdc tit ma cén truyén thanh mot tap cdc tir ma chéng nhiéu véi cdc phan tit du ding dé phat hién va sita cdc bit 16i. Tra gid cha phuong php nay Ia viéc tang téc do bit truyén din va do dé mé rong phé chiém cia tin hiéu. Nhin chung, ma hod chéng nhiéu duoc sir dung tuong d6i hoa hoain nhu mot bién phap khac phuc tac dong cia pha-ding da dudng trong cdc hé thong vo tuyén s6 dung luong cao do cdc khé khan vé cong nghé: cdc b6 ma hod va giai ma t6c d6 rat cao thuc hién kha khé khan ngay ca véi cdc linh kién va thiét bi 194 hién dai. Trong nhiing trudng hop cn thiét, mot s6 ma chap vi do du khong 16n lim cé thé 4p dung dugc trong diéu kién cong nghé hién tai [A14...]. 6.3.3. Khdc phuc méo phi tuyén C4c méo phi tuyén trong cdc hé théng truyén din s6 chit yéu duge gay ra do céc mach khuéch dai c6ng suat cha may phat va/hoac cla tram chuyén tiép (nhu bo khuéch dai trén cdc bO phat dap doi vi cdc hé thong thong tin vé tinh ching han). Dac diém cia méo phi tuyén 14 mite d6 méo tin hiéu khdc nhau véi cdc tin hiéu c6 cong suat (tic 14 c6 bién dO) khdc nhau. Diéu 46 cé nghia 1a cdc hé thong diéu ché bién do rat kém chju dung voi méo phi tuyén. Dé khac phuc anh huéng cila méo phi tuyén, c6 thé chon diém lam viéc 6 mic tin higu tuong d6i thap, tic 1A chdp nhan mot do Idi cong suat (BO: Back-Off) di 16n tinh tir cong sudt bao hoa cia b6 khuéch dai. Trong trudng hop nay ta budc phai chap nhan hodc 1a lang phi hiéu qua cong suat cia thiét bi din dén phai ding cdc bo cong suat ln hon, céng kénh nang né hon va dat tién hon, hodc 1a phai ch4p nhan cong suat ra cia tin hiéu thap hon dan dén giam cy ly lién lac. Trong trudng hop khong thé chap nhan BO Ién, ngudi ta thudng sit dung cdc loai diéu ché véi tin hiéu c6 dudng bao khéng déi (it nhay cam véi méo phi tuyén). Thong tin vé tinh 1a mét thi du dién hinh. Do gid thanh bin vé tinh len quy dao rat dét phu thudc kh6i luong vé tinh nén ngudi ta c6é xu hudng tan dung hiéu qua c6ng suat cia cdc bo khuéch dai trén vé tinh, tic 1a buéc phai sit dung chting véi BO nho. Vi thé trong thong tin vé tinh ngudi ta thudng sir dung so d6 diéu ché PSK, hay gap nhat Ia loai diéu ché QPSK hodc céc phdi sinh cha n6. Chinh vi vay, dung luong cha hé thong truyén dan s6 qua vé tinh tinh theo mdi b6 phat dap (transponder) thudng khong 16n, bi Jai cy ly lién lac cha chting thutng rat lén. Can phai lun ¥ 6 day 1a gid tri BO khong thé tang mai dé dat do tuyén tinh cao do viéc tang BO din dén giam cong suat tin hiéu phat va do vay ty s6 tin/tap (SNR: Signal-to-Noise Ratio) & dau thu gidm, din dén lai lam tang xdc sudt 16i. Gia tri BO tdi wu duoc xdc dinh bdi diéu kién BO+AR dat cuc tiéu, trong d6 AR 1a 195 lugng tang SNR cén thiét dé dat dugc cing mot xc suat 16i cho trudc duéi tac dong cla méo phi tuyén [A14]. Mot trong cdc bién phap khic cting thudng dugc 4p dung dé giam 46 méo phi tuyén ctla cdc bo khuéch dai cong sudt 1a sit dung céc mach méo trudc (predistorter). Vé ly thuyét, bo khuéch dai céng sudt cé thé lam cho tuyén tinh m6t cdch tuy ¥ bang céch chon BO that Ién. Tuy nhién, nhu da thay trén day, BO khong thé chon Idn tuy ¥ duge ma c6 mot gid tri toi uu. Do vay méo phi tuyén van con rat dang ké. Nhin chung, khi d6 chénh léch cong sudt dinh va cong sudt trung binh cia tin hiéu khong qua I6n (chang han nhw di véi 16-QAM) thi d6i véi b6 KDCS ding ban dan (cac bo khuéch dai sit dung GaAs FET chang han), mot luong BO thich hgp 14 di dé cong tac mét cach tuong déi tuyén tinh. D6i véi cdc bo KDCS ding TWT, véi cing mot lugng BO nhu thé thi bo khuéch dai cé thé cé méo diéu ché lin nhau bac ba 16n. Trong trudng hop nay, viéc 4p dung mot mach méo truéc dat ngay trudc bd khuéch dai cé thé cho phép khong can dén Iuong BO 16n dén thé, nho vay hiéu sudt cong suat Idi ra tang. Déi vi céc hé thong QAM cé sé mite diéu ché 16n hon (64-QAM hay 256-QAM), viéc 4p dung méo méo trudc thudng 1a bat budc do hé théng hét sttc nhay cam d6i véi méo phi tuyén, hon nita viéc chi 4p dung mét gid tri BO di 16n nham bao dam tin hiéu dinh khong tr nén bi bao hoa thudng dan dén cong suat trung binh cia tin hiéu 16i ra thap do chénh léch cong suat dinh va cong suat trung binh v6i cdc hé thong nay kha Ién (3.7 dB d6i Voi 64-QAM va 4.2 dB d6i v6i 256-QAM, chua ké dén hién tuong vot dinh ctia tin hiéu gay béi mach loc diéu ché). Céc bd méo trudc c6 thé 4p dung & bang t4n g6c, 6 trung tan hoac 6 tin sO vo tuyén. Nguyén ly méo truéc, thi du dé loai b6 méo diéu ché lan nhau bac ba, dugc gidi thich trén cc hinh vé 6.21a, b. Hinh 6.22 m6 ta so dé khdi cia mOt mach méo trudc thuc hién tai trung tan. Véc to tin higu OA (h.6.21.a) tdi Idi ra bo méo trudc thong qua tuyén tuyén tinh (linear path), bién dO ciia né ty 1é véi bién d6 cia tin hiéu tai Idi ra bo diéu ché con pha thi giéng nhu pha cia tin hiéu Idi ra bo diéu ché. Qua khuéch 196 dai cong suat & Idi ra may phat, véc to OA cé6 thé bi méo vé bién d6 va pha thanh véc to 0’ A’ (h.6.21b). Dé c6 thé sita cdc méo nay, céin phai cong véi véc to 0’ A’ m6t véc to thi hai A’B’ (h.6.21b) nham tao thanh véc to O’B’ cé pha nhu cha OA va bién do ty 1é vi OA. Véc to A’B’ c6 thé nhan duge bang cach cng thém vao véc to OA mot véc to AB (h.6.21a) nhan duoc nhd cho véc to OA qua mét mach phi tuyén bac ba (cuber path). B A B’ oO o a) b) Hinh 6.21. Nguyén ly méo truéc. Tuyén tuyén tinh Hinh 6.22. So d6 kh6i mot b6 méo trudc 6 trung tan. Mach méo truéc 6 tén sé trung tan duge diéu chinh trén co sé timg kénh va c6 kha nang bi duge ca méo phi tuyén gay béi ca bo khuéch dai cong sudt lin bo tron cao tan. Khi duoc thuc hién 6 tén sé v6 tuyén, mach méo trudéc thudng dugce két hop ngay vi bo khuéch dai cong suat va lam viéc trong toan bang tdn cla bdo khuéch dai. Co sé tinh ton va hiéu chinh céc mach méo truéc duge trinh bay tuong d6i ky ludng trong [A22] dua trén viéc biéu dién dic tinh cha bo KDCS bang da thttc. Tin hiéu 16i ra cha bo khuéch dai khi tin hiéu 16i vao 14 mot tin hiéu don tan x(t)=B.cosa@pt c6 thé biéu dién duoc theo: 197 5 y(t) = A,B. Re((4 2B & +3 Ft expla +00) } fl = A,B.R(B).cos{@,t+ 1)+ '4B)} (6.75) trong dé A,/A, 1a hé sé ty Ié bién d6 cdc san pham bac i (i=3, 5,...) voi san pham bac mot (thanh phan tin hiéu hitu ich). Khi bo qua cdc sé hang bac cao hon 3, thi ROB) = (1+ a vcosg, ye (6.76a) ; [R?(B) - theo, YB) = arctg RB) a1 (6.76b) Tite 14 bO KDCS cé thé xdc dinh theo cdc tham sé Aj, R3=A3/A, va goc méo pha bac 3 ¢;. D6i v6i céc bd KDCS c6 méo bac ba trdi, chang han nhu voi TWT véi BO khong Ién, viéc tuyén tinh hod thuc chat 1a thém vao mot véc to tin hiéu phu bac 3 nhu da trinh bay trong phn nguyén ly méo truéc nham triét tiéu R, va ¢,. Viéc diéu chinh méo truéc theo da thite dugc tién hanh nhu sau. BO méo truée cting 1a mot phn tir phi tuyén bac ba, do d6 ciing cé thé biéu dién quan hé vao ra 6 dang da thttc tuong tu nhu cdc biéu thitc (6.75) va (6.76). Theo [A22] diéu kién triét tiéu méo bac ba dat duge khi i (6.77) trong d6 B,, B; la cac ky hiéu trong da thie biéu dién quan hé vao ra cia mach méo truéc, tuong tng véi A;, A; trong biéu thitc (6.75) d6i voi bo KDCS; céc mili tén phia trén biéu thi véc to, tic 1a thé hién cd géc méo pha bac ba; o 1 t6n hao cia dudng néi giita mach méo truée vA b6 khuéch dai can tuyén tinh hod. Co thé nhan thay ring diéu kién (6.77) khong phu thuéc bién dé tin hiéu Idi vao B cling nh tan sé cia tin hiéu, do d6 viéc diéu chinh méo truéc khé dé dang nha viéc thém vao tuyén méo bac ba cita b6 méo truéc céc phan tit diéu chinh dich pha va tiéu hao. 198 C4c bé méo truéc bac ba c6 thé loai bd dugc phn I6n cdc tac dong cla méo phi tuyén. R&t tiéc 1a cho dén nay ngudi ta vin khong thé khit hoan toan dugc méo phi tuyén do khong thé ché tao dugc cfc mach cé dac tinh méo “ngugc” hoan hao cho t6i cdc bac cao hon nifa, tham chi ngay ca d6i véi méo bac ba thi céc mach méo truéc hién nay ciing vin chua hoan thién. 6.3.4. Cac hé thong trai phé Mot trong nhiing bién phdp tuong déi hiéu qua nham chéng tac dong cia can nhiéu, dac biét 1a cdc nhiéu cé ¥ (jamming) 1a sit dung bién phap trai phé tin hiéu. Sau chién tranh thé gidi lan thi hai, xuat phat tir nhing van dé vé bao mat va chong nhiéu c6 ¥ (do déi phuong gay ra dé ché 4p) dat ra d6i véi thong tin vo tuyén va radar trong thdi gian chién tranh, tir cudi nhitng nam 1940 quan doi MY, ma cu thé 1a cdc chuyén gia nghién citu cua ITT (International Telephone and Telegraph: Cong ty dién thoai va dién bao quéc té Hoa ky) theo yéu cdu cia BO quéc phdng MY da xtc tién cdc nghién citu vé mot nguyén tic théng tin hoan toan mdi hic bay gid dua truc tiép trén cdc céng trinh nghién cifu cia Claude Elwood Shannon: thong tin dua trén nguyén tac trai phé tin hiéu. Nhiing uu diém co ban ma kf thuat thong tin trai phé c6é duge 1a kha nang chéng nhiéu cé ¥ va mtfc d6 bao mat thong tin rat cao. Thém vao d6 théng tin trai phé cing cho phép chong pha-ding da dudng rat tot. Y tudng vé thong tin trai phé dua trén dinh ly thtt ba cia Shannon, dinh ly nay dugc phat biéu nhu sau: V6i mot kénh c6 tap am trang chudn c6ng tinh (AWGN: Additive White Gaussian Noise), tuong quan gitta dung luong kénh, cOng suat, d6 rong gidi tan va chat lung duge cho béi: C= B.log,(1+S/N) (6.78) trong dé C 1a dung lugng cia kénh, B 1a do rong phé tan chiém cia tin hiéu cdn S/N 1a ty s6 cOng suat tin hiéu va tap 4m. 199 Nhu vay véi cling mot thong lugng xdc dinh C, cé thé truyén duge tin hiéu véi ty s6 tin trén tap rat thp néu tin hiéu cé phé rat rong va néu cé kha nang bién moi tap nhiéu vé c6 dang nhu hodc gan nhu AWGN. Diéu nay c6 thé dat dugc nhé thuc hién trai rng phé tin hiéu cdn truyén 6 phan phat va nén (gidi trai) phd 6 phan thu. Trén co sé nay cho phép hé thdng lién lac tét trong cdc diéu kién cé nhiéu manh, tham chi che dau tin hiéu chim vao trong nén nhiéu, nhd dé déi phuong thim chi rat khé phat hién duge khi nao cé, khi nao khéng truyén tin. Hon thé nifa, nhé viéc sit dung cac day gid ngdu nhién dé trai phé nén vé mat thuc té, d6i phuong hau nhu khong thé gidi ma duoc thong tin. Dac diém co ban cia hé thong thong tin tin hiéu phé trai 1a phé tin hiéu dugc truyén di rat rong. Tuy vay khong phai loai hé thng théng tin nao cé phd rong cing 1a hé thong thong tin trai phé. Mot hé thong dugc dinh nghia 1a hé thong trai phé néu n6 thoa man 3 yéu cdu sau day: 1. Tin hiéu truyén di chiém mét 46 rong bang truyén din W I6n hon rat nhiéu lan bé rong bang tan t6i thiéu B; cdn thiét dé truyén thong tin. 2. Viéc trai phé tin hi¢u dugc thyc hién nhd tin higu trai thuong duge goi la ma trai phd doc lap déi v6i di ligu can truyén. Tin hiéu trai dugc Iya chon nham tao ra mét phé téng cong gan gidng phé tap 4m. 3. Qué trinh nén phé duoc thuc hién nhd tinh tuong quan giifa tin hieu thu duge va tin hiéu giai trai 1a ban sao déng b6 cita tin hiéu trai da sit dung & phan phat. Nhu vay cdc hé thong diéu ché bang rong nhu diéu ché tan s6, cdc hé thong diéu ché xung ma mac di thoa man diéu kién phé tin hiéu rong song khong phai 1a hé théng trai phd. Hiéu qua c6 duoc nhd trai phé tin hiéu cia hé thong thong tin trai phé dugc danh gid qua tdng ich xt ly (PG: Processing Gain). Noi chung, tang ich xi ly duge xac dinh theo: PG = WIB, (6.79) 200 Tin hiéu trai theo ti¢u chudn thit 2 néu trén duoc thuc hién bang cdc chudi cdc chip gid nhiéu (PN: PseudoNoise) v6i t6c 6 n6i chung I6n hon nhiéu so véi t6c dO s6 liéu. Viéc trai phé néi chung duoc thuc hién bing cach nhan chudi sé liéu cn truyén véi chudi gia ngdu nhién. Tuy theo cach sit dung chudi PN dé trai phé, cdc hé théng trai phd duge chia thanh cdc loai co ban nhu sau: Hé thong trai phé nhdy tan (FH: Frequency Hopping), trong d6 tin hiéu gid ngdu nhién PN dugc sit dung dé diéu khién tan s6 song mang. © Hé thong trdi pho chudi truc tiép (DS: Direct Sequence), trong 46 chudi s6 ligu duoc nhan truc ti€ép voi chuéi gid ngdu nhién PN. 6.3.4.1. Hé thong trai phé nhay tan So d6 khéi don gidn cha mot hé th6ng trai phé FH duoc minh hoa trén hinh 6.23. s(t) J MOD bs] + Px xm PN Ger LO | a/ MOD: Bo diéu ché BPF: BO loc giai fb Bo ron DEM: B6 giai diéu ché LO: BO dao dong noi PN Gen.: Tao day PN. Hinh 6.23. Hé théng trai phé nhdy tan. a/ May phat. b/ May thu. Tin hiéu truyén di x(t) c6 thé dugc biéu dién theo: A(t) = s(t). expjlaft)+ @p]t (6.80) trong d6 ap 1a tin sé ty do cia b6 dao dong néi khi chua cé diéu khién nhay tan, a(t) 1a gia s6 tan s6 diéu khién b6i chudi, PN. Gia sit chudi PN cé chu ky 1a 2, khi dé 86 céc gid tri c6 thé c6 cia a(t) 1a 2"-] va phé tin hiéu dau ra sé c6 do rong W=(2"-1).5y khong phu thudc vao téc do chip. Su phu thudc cia tin sé tin hiéu 16i ra theo thi gian duoc mé ta trén hinh 6.24. TIL 201 Co} OG 4 dish oe t Hinh 6.24. Su phu thudc ciia tan s6 tin hiéu trong hé thong FH vao chudi PN va ludi tin s6 trong hé théng FH cham. Khi T,>Tp voi T, va T, lan lugt 18 do rong thdi gian cha xung chip va xung s6 liéu thi hé thong dugc goi 1a nhay tdn cham. Nguoc lai, hé thong duge goi la nhay tén nhanh. Gié tri cha 6, trong ca hai loai hé théng nhdy tan vé ly thuyét c6 thé chon tuy ¥ song trong thuc t€ thudng chon sao cho cdc tén s6 nam tach biét, do d6 thudng chon 5n *Max.[22T , 201T 9] (6.81) 6.3.4.2. Hé thong trdi pho chudi truc tiép Trong hé thong trai phé chu6i truc ti€p (thudng ding trong cc hé thong thong tin s6), chudi sé liéu dugc nhan (hoac cong m6 dun 2) truc tiép v6i chudi PN. Nguyén tac hoat dong cita hé théng cé thé dugc dién ta mét c4ch van tét nhu sau. Xét hé thong bang géc tuong duong, goi chudi sé liéu 14 d(t) véi phé D(a) va chuéi gid ng&u nhién 1a c(t) voi phé C(@), khi dé tin hiéu truyén di sé c6é dang d(t).c(t). Phé cia tin hiéu truyén di (bang D(@)*C(@)) sé phu thudc chi yéu vao phé cia c(t) do t6c d6 chip trong hé thong trai phé chudi truc tip rat Ion hon t6c do dit lieu. Titc 14 phé cita tin higu cé dang giéng phé tap am. Tai phdn thy, tin hiéu thu duoc 1a téng cita tin hiéu trai phé, tap am tring chudn va cdc nhiéu phd hep (tin hiéu ché 4p chang han). Dudi tac dong nhan tin hiéu gidi trai (1a ban sao déng b6 cha c(t) da ding & phan phat) véi tin hiéu thu duoc, phan tin hiéu hita ich 202 duge nén phé tra lai dit ligu ban ddu do c’(t)=1, tich d(t).c(t).c(t)=d(t). Cac nhiéu giai hep do dugc nhan véi c(t) nén duge trai phé ra nhu tin hiéu da dugc trai 6 phn phat, do vay ham mat d6 phé cong suat cia nhiéu & 16i vao thiét bi quyét dinh méy thu sé gidm ban, thép hon nhiéu so v6i tin hiéu hitu ich da dugc nén phd tra lai, nhd vay ty sé tin/tap tai 16i vao thiét bi quyét dinh tang. Viéc trai phé va gidi trai phd héu nhu kh6ng cé téc dung cai thién véi tap am bang rat rong nhu tap nhiet. Trong cdc hé thong c6 nhiéu tin hiéu trai phé khdc nhau vé ma PN nhy cdc hé théng da truy nhap phan chia theo ma (CDMA: Code Division Multiple Access), cdc tin hiéu ti céc may khdc t6i may thu dang xét cing 18 tap 4m bang tong, do vay ching dugc cong cong suit tai 16i vao thiét bi quyét dinh va vi vay can c6 bién phap kiém sot thich hop. So dé kh6i don gidn cia mot hé thong trai phé chudi truc tiép va hoat déng cia né duge m6 ta trén cc hinh vé 6.25, 6.26 va 6.27. Can luu ¥ rang, trong cdc tai ligu khéc nhau, ngudi ta thudng ding cdc cach biéu dién trai phé hodc bang tich (®), hoac bing téng modulo 2 (®). Hai cach biéu dién nay tuong duong nhau vi bang chan ly cia céc mach nhan va mach cong modulo 2 18 tuong duong. Tuy nhién trong thuc té, do cdc céng Exclusive-OR (cong modulo 2) ré hon céc mach nhan nhiéu nén ngudi ta thudng sit dung cdc mach cong modulo 2 dé thuc hién mach trai phd, trong khi dé lai hay ding todn tit nhan dé giai thich hoat dong cia hé théng cho dé hiéu. a/ May phat b/ May thu Chi gidi: MOD: B6 diéu ché; LO: BO dao dong néi; DEM: Bé giai diéu ché PN Gen.: BO tao chudi gia ngdu nhién. BPF: B6 loc thong giai. Hinh 6.25. So d6 kh6i don gidn hé thong trai phé DS, 204 a Oi ey TOOT TTY Ty or ty oy 0 doe | oo] 1] of of[i [ij ij oj ifa Few oti 0 a T c(t) tt tolo ae) a) 1} 1] 0} 1} oa 4 _| Hinh 6.26. Hoat dong cila hé théng trai phé DS. De) ch f or DH*CH) DH*CH*Ch), f ao Hinh 6.27. Biéu dé phé cita he théng trai phé DS. Chuong bay BONG BO TRONG TRUYEN DAN TIN HIRU SO 7.1.M6 DAU Nguyén ly truyén dan tin hiéu s6 c6 thé duge thé hién mot c4ch don gidn nhy trén hinh vé 7.1. Trén hinh 7.1, mot dudng noi riéng 1é (T) song song véi tuyén chinh giita may phat va may thu nhim thé hién viéc truyén céc thong tin dinh théi bit (hay symbol). Déi véi cic hé thong thong tin két hop (coherent), ngoai cdc két ndi ndi trén cdn c6 cA mot két néi khdc nia (®), phuc vu qué trinh truyén dan céc thong tin vé pha s6ng mang. Hinh 7.1. Truyén dan tin hiéu s6, Trong thuc hién thuc té, may thu cdn phai tdi tao lai mét cdch chinh xéc cdc tin hiéu phu da phat mot céch tuong tng (cdc tin hiéu trén cdc két néi phu mang cAc thong tin phu vé pha va dinh thdi). Mot céch ly tuéng, khong chi tin so ma ca pha cita c4c tin hiéu phu da phat va duge tdi tao tai méy thu c4n phai hoan toan déng nhat v6i nhau. Thong thuéng, mot séng tin hiéu xung vudng dugc sir dung lam nhu mot nguén tin higu déng hé va m6t s6ng tin hiéu sine thi dugc sit dung nhu mot nguén séng mang. Diéu nay ddi héi phén thu cing phai c6 céc nguén tin hiéu tuong tg (trong hau hét cdc trudng hop thi d6 1 céc b6 dao 205 dong) va chting phai dugc déng b6 theo tin hiéu tham chiéu IA cdc tin hiéu téi ti phan phat. Thuc té, mttc d6 két hop chinh xéc gitta cdc tin hiéu thu, phat c6 thé chi 1a gan ding, din dén mot sv thiét hai vé chat Iuong truyén din. Chuong nay sé trinh bay vé viéc thuc hién céc két ndi phu ké trén d6i vi thong tin s6 ndi chung. Theo d6, cdc phan co ban cita chuong nay dugc phan bé nhu sau: Trudc tién, cdc dac tinh cia hé thong déng bd duoc sit dung rong rai 1a PLL sé duge khdo sét cing véi mét phuong an dac biét cha PLL 1a PLL s6. Sau d6, nhimg van dé chi yéu vé khoi phuc déng b6 song mang va déng hé sé duoc dé cap. 7.2. CAC MACH VONG KHOA PHA (PLL) Mach vong kh6a pha (PLL: Phase-Locked Loop) dugc sit dung rong rai trong ky thuat vién thong, diéu khién, do léng va nhiéu Tinh vuc khdc trong ky thuat dién tir va c6 mot vai trd dang ké trong truyén dan s6. Ly thuyét vé céc PLL da duoc nghién citu mdt cach théu déo trong suét ba thap ky gan day va da duoc trinh bay thu déo trong rét nhiéu tai ligu. Duéi day sé chi trinh bay mot so két qua nghién ctu cha yeu ma khong di vao cdc chi tiét c6 tinh ly thuyét. at) s(t) F(p) 2(t) nt) r(t) VCO Hinh 7.2. So d6 kh6i mot PLL. Nguyén 1¥ cha mot PLL tuong tu duoc trinh bay trén hinh 7.2. Tin hiéu 16i vao duoc biéu dién theo s(t) = a2. sin [od + AY] 1) Trong dé bién d6 tin hiéu dugc xem 1a hang s6 va gia thiét rang téc d6 bién déi cia ham pha 1) thi thdp so véi tin s6 séng mang. Qué trinh tap 4m n(t) duoc gia thiét 18 mot qua trinh bang hep véi phan b6 Gao-xo. B@ loc thong thap F(p) dugc goi 1a b6 loc mach vong va p ky hiéu cho todn tit didt. Ta ciing gia sir 206 rang bo dao dong diéu khién din 4p (VCO) cé dac tinh diéu khién tuy€n tinh, tite 1a su thay d6i tan s6 cia né thi ty 1é v6i tin hiéu diéu khién. Mach nhan 6 16i vao PLL cing dugc gia sit ]a ly tuéng. Qué trinh tap 4m bang hep 16i vao cé thé biéu dién nhu sau: N(t) = n,.cos @,t ~n,.sin@,t = = N.cos[@,t+ Xt)] —N, sin (@,t+ Xt)] (7.2) trong dé: N,(t) =n, cosXt) —n, sin Xt) N,(t) =n, sinQt) + n, cos Xt) (7.3) Tin hiéu 16i ra cla b6 dao dong dugc cho béi r(t)= V2 K,. coslat + 8(t)]; (t= K, feted (7.4) trong dé K, 14 46 déc diéu chinh cia bd dao déng. Tin hiéu sai sé dugc biéu dién theo at) = K,,. r(t). s(t) (7.5) va bao gém cac thanh phan mét chiéu va tén s6 hai bac hai. Gia sir bd loc mach vong c6 tiéu hao 16n tai tin s6 2q@, thi thanh phén téc dong co ban cha é(t) sé ty 1 V6i sine cha g(t) 1a sai léch pha giita s(t) va r(t). Tit (7.4) va (7.5) ta c6: ai)=A0)-9(0)= 80) {Asin ot) + Nit, @(t)]} (7.6) trong d6 K=K}.K,K,, V6i K,, 1a tang ich mach nhan so pha cdn N 1a qué trinh tap 4m pha phu thudc vao sai pha g(t) va cé thé phan tich thanh N=N,cosp -N,sing. Biéu thitc (7.6) 14 m6t phuong trinh vi-tich phan ngdu nhién phi tuy€n d6i véi g(t). Dé lam sng 8 n6, mach twong duong bing g6c cia PLL duge thé hign trén hinh 7.3, ma so d6 nay thi hitu ich hon so véi so 46 hinh 7.2. Khéi 1/p biéu thi phép tinh tich phan gidi thich duge 1a do tén s6 cita r(t) ty 1¢ voi tin hieu diéu khién z(t), trong khi pha cha s var dugc so sénh tai mach nhan. 207 Me, 0] g—*D—sI sin ch (p) > Ky J lp Hinh 7.3. So dé tuong duong bang géc cla mot PLL. C4c PLL thuong dugc phan loai theo loai bd loc vong F(p). Néu F(p)=1, tute 14 néu khOng c6 mach loc vong, thi mét phuong trinh vi phan bac nhat theo Xt) nhan duge nhd vi phan hai vé biéu thifc (7.6). Loai mach PLL nay do d6 dugc goi 1a PLL bac 1. Do nhiéu nguyén nhan khac nhau, PLL bac 2 voi phép tich phan khong ly tung dugc sir dung rong rai, v6i bo loc vong cla né duge dac trung bang biéu thitc. F(p) = Be aD l+z,p Mét mach RC c6 diac tinh nhu thé duge thé hién 6 hinh 7.4. BO loc cia mét PLL bac 2 ly tuéng thi dac trmg duge bi biéu thitc F(p) = 222 (17a) "iP ——T- Hinh 7.4, Mach loc vong tich phan khong ly tuéng. Qué trinh tap am'N(t, g) khd phitc tap va thuc té khong thé xi ly duge trong trudng hop téng quat. Tuy vay, c6 thé chi ra rang n€u téc do thay déi cia cde qua trinh N,, N, 16n hon nhiéu so véi t6c do thay déi cia g(t) thi N(t, g) cd 208 thé thay thé dugc bing mot qué trinh d6c lap véi g. Hon thé nita, N(t,g) c6 thé thay dugc bang mot qué trinh tap 4m trang c6 mat phé déng nhat néu mat phé cia n(t) 1a hang s6. Diéu nay c6 nghia 1A trong trudng hop do, ham tuong quan cia tap 4m trong biéu thitc (7.6) va duoc m6 ta trén hinh 7.3 duoc cho theo: RA) = A200) (78) Trong thuc té, moi tai li¢u da dugc xuat ban vé PLL co tap am déu dua tren phép gan diing (7.8). Ta hay khao sat phuong trinh (7.6), trudc tién cho trudng hop khong c6 tap am va ta hay gid sir rang tin hiéu cla mach vong bm theo pha cia tin hiéu dau vao kha tot. Khi d6 g(t) sé nhd di dé sing ~ g. Thay vao (7.6) ta sé nhan duge mot phuong trinh tuyén tinh. Trong so d6 tuong duong hinh 7.3, diéu nay don gian cé nghia 1a bé qua khéi "sine". Mo hinh PLL da tuyén tinh hoa nhu thé cé thé dé cap duoc bing cdc phuong phép cia ly thuyét mang tuyén tinh. Tham sé quan trong nhat cia né 18 ham truyén mach vong kin cé thé biéu dian theo. 26,0) _ AK.F@) oo 9,(s) s+ AKF(s) (7.9) Trong dé s 1a bién tn s6 phitc, cdn chi sé L ky hiéu cho bién déi Laplace. D6i véi PLL bac 1 ta cé: AK Ho)= (7.9a) Con déi v6i mét PLL bac hai khong ly tuéng thi H(s) = ut (7.9) 1+(z, tiss 3 2 AK’ "AK Tap 4m cOng tinh kha dé dang tinh dén dugc trong m6 hinh tuyén tinh hda. Trong trudng hop nay, gt) c6 thé tinh dugc tir biéu thifc (7.9) va mot tap 4m Gao- xo duge cong véi (@-6 ). Phuong sai cia g(t) dude cho bii. 209 Neg oes NG = Mol Da(syftas =o 7.10 ay) an St (ds =e Meu Céng thifc nay ciing dugc xac dinh d6 rong bang tap 4m 2 phia cha mach yong ma né 1a mot trong cdc tham sO mach vong quan trong nhat ca trong ly thuyét tuyén tinh 14n phi tuyén. Thay vi d6 rong bang tap 4m hai phia W,, ngudi ta cing cén str dung d6 rong bang tap 4m mét phia B,: W.=2B,. Do rong bang tap am cia mot PLL bac 1 duge cho béi: wat (7.11) Va d6i v6i PLL bac 2 khong ly tuéng thi: r+l = 12 2r,(1+7,/rt,) (7.12) Ww trong d6 r=7,AKF, va Fo= 7/7). Cén chii ¥ ring cdc tham sé mach vong phu thudc khong chi c4c tham sé mach dién F(s) va K ma cén ca vao dién 4p tin hiéu A. Dai lugng KA véi thit nguyén tn sO duge goi 1a tang ich mach vong. Ta da thay ring viéc xAp xi tuyén tinh nhu trén ly giai dugc néu g(t) nhd. Do dé, vé nguyén tac, viéc biét chic dang loai cla cdc ham 6,(s) c6 thé bam duge béi VCO cia mach vong 1A rat quan trong. Diéu nay tham chi con quan trong hon nifa theo quan diém thuc té, do PLL vOn duge dinh sit dung cho muc dich bém theo mot tin hiéu, hay néi mot cach khdc 14 déng b6 VCO theo tin hiéu téi. Ta hay khao citu tnude tien viéc déng b6 theo cc tin hiéu khong duoc diéu ché. Gia sir dat @y 1a tin s6 cha bd dao dong "chay" tu do (tic 1a tin sO cha bo dao dong khi khong cé tin hiéu diéu khién, 2=0), va @, 1a tén s6 cha tin hiéu 16i vao s(t). Gidi bém 1a gidi cha @,.—Oy ma trong gidi d6 viéc diéu chinh b6 dao dong dan dén mot sai pha nhd. Gidi kéo 1a gidi ca @,—@y, trong d6 sai pha trong trang thai xdc lap 14 nhé hoac bang khong. Theo 1 thuyét tuy€n tinh, sai pha trong trang thdi x4c lap ca PLL bac m6t (trong trudng hop gidi thiét khong cé tap 4m) dugc cho béi: 210 o,-@ t= oo)= —— a 2W, (7.13a) Giai kéo thuc té 18 gidi cha ©,-@y ma trong dé lgl <1 radian. D6i véi mot mach vong bac hai kh6ng ly tung thi: @. ~ On r+1 2, plt=a)= Fo (7.13b) Trong m6t vong Khoa pha bac hai voi mach tich phan ly tudng, sai pha sé bing khong d¢i vi tin hiéu Idi vao cé tan s6 w, bat ky. Khong di sau vao c4c céng thitc, ta chi ¥ rang sai pha ca mOt mach vong khda pha déi v6i m6t tin hiéu 16i vao cé tan s6 thay d6i mt cach tuyén tinh cing sé bién dé6i mot cach tuyén tinh (tfc 1a, sai pha sé tién t6i vO cing) déi véi mot mach vong khéa pha bac hai khong ly tudng; sai pha nhu thé sé tién téi mot gid tri hitu han d6i véi m6t mach vong khda pha bac hai ly tong va chi tin téi khong d6i véi mét vong khda pha bac 3. PLL 1a mot mach cé héi tiép, do d6 cn phai xét dén céc diéu kien 6n dinh. Theo ly thuyét tuyén tinh, mot mach ving sé 6n dinh néu cdc cuc cia ham truyén mach vong kin nam trén nita tréi cla mat phang s. Biéu thitc (7.9) cho thay rang viéc cdc cuc cia ham truyén nim 6 dau thi phu thudc vao KA. Cé thé chi ra rang cc cuc cla céc mach vong bac | va 2 thi ludn nam bén nita tréi cha mat phang s (trong trudng hop gidi han thi nam tai diém s=0), ttc 1a céc mach vong 46 déu 6n dinh (theo ly thuyét tuyén tinh). Cac diém cuc cha mot mach vong bac ba, tuy vay, lai cé thé nam trén nita bén phai cha mat phang s d6i v6i cdc gid tri KA nho. Titc 1a, mach vong khoa pha bac ba rat dé khong 6n dinh, diéu nay giai thich tai sao trong thuc té ngudi ta thudng chi sit dung cdc mach vong khod pha dén bac hai. Tham chi mach vong khéa pha bac 2 c6 thé khong phai 1a én dinh mt c4ch v6 diéu kién néu ham truyén mach vong khong phai 1a m6t ham phan thtte song ciing cé mét gitt cham khong thé loai trir dugc trong cdc trudng hop thuc té. 211 Sau viée t6m tét cdc két luan noi trén theo mo hinh tuyén tinh, bay gid ching ta hay xem xét voi ly thuyét phi tuyén ma n6 sé cho chting ta mot mo ta tét hon vé mach thyc té. Thoat tién ta hay gid thiét bd qua cdc t4c dong cia tap am. Khi gid thiét tin higu vo 1a mot séng mang khong diéu ché thi phuong trinh vi phan cia sai pha d6i voi mot mach vong khéa pha bac 1 duoc cho theo: Q=-KA sing +@,— dy (7.14) trong d6¢ 14 dao ham cita @ theo thdi gian. Phuong trinh nay cé thé biéu dién duge tren mat phing pha véi truc hoanh 1a g va truc tung la g. Tai diém khi @=0 thi y Ja hang so va nim lai 6 gid tri nay ddi voi mot mach vong khod pha do gia téc @ cing bang 0 néug=0. Nghia 1A, tai diém o=0 mach vong nam trong trang thai can bing (xem hinh 7.5, trong dé cdc mii tén chi huéng dich chuyén cia va chi vé phia bén phai d6i voi van t6c duong). g sé trong trang thai can bang, tic 1A dao ham cilia né sé bang 0 néu: 1 De ~ Oy @=nr+ sin’ (7.15) Hinh 7.5. Quy dao hoat dong ciia PLL bac 1 trén mat phing pha. C&c trang thai can bang nay sé 1a bén d6i véi cdc gid tri n chin va 1a khong bén d6i v6i cdc n 18. Ta thy duoc rang sai pha trong trang thdi can bang thi phu thudc vao dé léch diéu huéng @,-@y ban dau. Cling cé thé thy duoc rang khi @,- 212 @y>KA thi mach vong khong thé dat dugc diéu kién can bang tite 14 PLL khong thé déng bé dugc véi tan s6 tin hiéu Idi vao. N6i mét cdch khéc, gidi _kéo cia mach ving khéa pha bac | 14 2W,/z. Théi gian kéo vao pha cén thiét dé dat duoc trang thdi.can bang phu thudc vao ca d6 léch diéu huéng idn sai Iéch pha ban dau. Thoi gian kéo vao pha sé 1 dai nhat néu mach vong dang nam 6 gén mot diém can bang kh6ng bén khi déng mach. C4n cht ¥ ring néu t6n tai mot diéu kién can bang bén thi diéu kién nay sé dat dugc trong moi diéu kién. Trong suét thdi gian kéo vao pha, sai pha g sé thay d6i mot lugng nhé hon 22, tic 1a nhd hon mot chu ky, bat luan pha ban dau thé nao. Mot tinh chat khé téng quat va quan trong ciia céc bo dao d6ng phi tuyén Ja sé lugng vo han cdc trang thai can bang bén. Hay gia sir 1A do mot nguyén nhan nao d6, hé thong bi chuyén tir trang thai can bang A t6i trang thai B. Trong trudng hop nay, hé thong sé quay tré lai trang thai A. Tuy nhién, néu hé théng dudi téc dong nao dé (do tap 4m chang han) bi chuyén tir trang thi A téi trang théi can bang khong bén C thi n6é sé chuyén v6i xéc suat nhu nhau hodc vé trang thai A hoac vé trang thdi can bang khdc 1a D. Hiéu img chuyén dich ti A téi C réi t6i D nhu thé duge goi 1a trugt chu ky. Trugt chu ky trong séng mang dugc khoi phuc d6i voi viée truyén din két hop tin hiéu s6 sé c6 thé dn t6i viéc gidi diéu ché sai cdc symbol trong thoi gian xay ra hién tuong nay. Phan ting phi tuyén cha mach ving bac 1 da dugc dé cap t6i chi tiét hon nhu da néu trén 1a do ¥ nghia thc té cha né va bdi vi cdc tinh ch&t cla mach vong c6 thé gidi thich duoc tuong dé6i dé dang trén mat phdng pha. Mach vong bac hai cé mot linh vuc ting dung rng rai hon nhiéu song viéc phan tich n6 thi lai phic tap hon va do d6 sé khong dugc trinh bay 6 day. Phuong phap tot nhat vin ctf 1a cdch dac trumg hoat dong cia né trén mat phang pha. Dudi day sé trinh bay mot vai két qua dua trén cdc nghién citu va khao sat da duoc trinh bay trong rat nhiéu tai liéu khdc nhau. 213 Mot khi bo loc mach vong duge mo ta theo (7.7), phuong trinh vi phan cia hé thong sé 1a: @.-Oy = 70 + (1 + AKt, cosp)p + AKsing (7.16) Tuong tu véi vong khéa pha bac 1, viéc giai phuong trinh vi tich phan (7.16) ciing thu duoc cdc diém can bang bén va khong bén hodc khong c6 céc diém can bang khi léch diéu hudng Ién. Tuy nhién, véi mot sé diéu kién ban dau nhat dinh nao do hé thong co thé sé khong dat dugc cdc diém can bang ma sé tién t6i mét chu ky gidi han. V6i nhiug diéu kién ban dau khdc thi trang thdi can bang chi dat téi dugc bang trugt chu ky qua mot s6 chu ky. Gidi kéo cia mach vong kh6a pha bac hai thi ty 1é nghich véi Fo, tttc 1a mt gidi kéo 16n hon nhan duge néu mach vong cOng tac gn nhu mot mach tich phan ly tuéng. Gidi kéo c6 thé vai lan 16n hon d6 rong bang cilia mach vong véi cdc gid tri Fy nhd song khi do léch diéu hudng I6n thi thdi gian kéo vao pha cé thé qua 16n. Thdi gian kéo vao pha cé thé biéu dién dugc theo T=T,+T, trong 46 T; 1a thdi gian kéo vao tan s6, T, 1A thdi gian kéo vao pha. Trong thi gian kéo vao tn s6, su thay déi pha cé thé 1a vai lan 2m. Tiép theo khoang thdi gian kéo vao tén s6, sai pha sé nam trong gidi 2m va pha sé dugc kéo vao dé dat dén gid tri xc lap trong thai gian kéo vao pha. Bing phép x4p xi khé tot thi laf Sr+) 7, aE oAV OP? op ' 2 2r'W) on Who C17) trong d6 Af=(@,-@y)/2z. Gid tri T, nhd nhat nhan duge v6i r=2, vi thé trong thyc té gié tri nay duoc chon trong hau hét cdc trudng hop. Giéi han trén sau day c6 thé cho dug déi véi gidi kéo Ia 2 1 Pho“ F Wee (7.18) Cé thé thay duoc tix (7.17) rang mot thdi gian kéo vao kha dung chi c6 thé nhan duge v6i mét d6 léch diéu hudng khong qué I6n hon mot nita d6 rong bang cla mach vong, mac déu giai kéo cé thé 1én tuy ¥. Hoat dong va phan tng cla cdc PLL khi cé tap am bay gid sé dugc khdo sat bang céch phan tich phuong trinh vi phan ngdu nhién (7.6). Nhu da ndi, N(t,9) dugc gia thiét 14 mot tap am cong trang chudn (AWGN: Additive White Gaussian Noise). Hién nhién g(t) tu né cing 14 mot qué trinh ngdu nhién song sé khong c6 phan b6 chudn (Gao-xo) do phuong trinh vi phan mo ta céc tinh chat cia né 1a phuong trinh phi tuyén. Khi phan tich mo hinh tuyén tinh, do tap 4m pha ciing cé phan bé chuan nén chi cén x4c dinh ky vong va phuong sai cila tap am pha 1a di. Trong phan tich phi tuyén hién dang xét thi ham phan b6 hoac ham mat d6 xdc sudt cla g(t) phai dugc tinh toén. Dé don gian, mach vong khéa pha bac 1 sé lai duge thao luan mét c4ch chi tiét. Ban chat kh4.phiic tap cla van dé dugc thé hién qua cdc xem xét dinh tinh sau. Gia sit rang mach vong bac 1 c6 mot do léch diéu hudng 4/0 va dang & trong trang thai can bang khi déng mach. Do tap 4m, g sé di dong quanh vi tri can bang va sém hay mu6n thi duéi tac dong cha tap 4m c6 bién do 16n cing sé dat t6i diém C trén hinh 7.5 va cuéi cing, do truot chu ky sé dat téi diém D. Tir lic nay, p sé di dich quanh diém D cho téi khi xay ra trugt chu ky nita va do 46 dich chuyén vé diém A hoac truot t6i mét diém can bing bén khdc nam bén phai D. Trong mot khoang thdi gian dai v6 han thi 9 c6 thé c6 gid tri bat ky tren truc hoanh, ttic 1a cé mat d6 xdc suat déng nhat bang 0 va phuong sai bang v6 cing. Do g khong thé xit ly mot cach théng ké vi ban chat c6 tinh chu ky cha nd, mot mo hinh hiéu qua hon phai dugc dp dung trong phan tich hoat d6éng phi tuyén cia mach vong khod pha trong diéu kién cé tinh dén tap am. M6 hinh nay da dugc tim ra thong qua cdc xem xét sau day. Ta hay xac dinh m6t khoang véi d6 rong +n xung quanh diém g, tuong tmg v6i mot trang 215 thai can bang bén (vi du nhu diém A chang han). Khi d6 9(t) c6 thé biéu dién duge 6 dang sau: At) = &t) + 27S (t); & €[@o-T, Oot T] (7.19) Trong 6 (t) la qua trinh duge goi 1a sai pha suy giam 2n, cdn J(t) 1a mot qua trinh ngau nhién voi cdc gid tri 0, +1, +2..., thay d6i gid tri cita no tai thoi diém bat ky. Biéu thic theo (7.19) c6 uu viét IA phuong sai cha éz) 1a hitw han va ham mat d6 xdc sudt cia né cé thé tinh duoc. Qua trinh J(t) bao gém céc truot chu ky (+2mz) va mot truot chu ky khong nhdt thiét phai xdy ra voi chuyén d6i m=+1, MO t& thOng ké ciia J(t) phai dugc thuc hién riéng ré. Tuy vay, nhu sé dugc thé hién, trong mot sé truéng hop thi cdc tinh chat th6ng ké nay 1a khong can thiét. Trong céc trudng hop khac thi ca € lin J déu quan trong. Moi quan hé giia sai pha toan bo g va sai pha suy gidm § dugc minh hoa trén hinh 7.6. Hién nhién 1a phuong trinh vi phan ngau nhién (7.14) cting thich hop dé xdc dinh &vi sing=sin€ va o = &, ngoai trir cic buée nhay pha ma tai do phuong trinh déi véi § chi hop php (ding) d6i véi cdc gid tri gidi han. Cudi cing thi M(t,g)=N(t,¢) do trong biéu thitc xdc dinh N chting ta chi c6 cdc sé hang sing va cosp ma thdi. Ta thay dugc tir (7.14) rang £1) 14 mét qué trinh Markov. Phuong trinh vi phan 1a phuong trinh bac nhat, cdn N(t) da duoc thay bai mot qua trinh tap 4m trang (xem biéu thttc (7.8), Diéu nay c6 nghia la gid tri cha &t+h) phu thudc chi vao gid tri cha é(t). Tuy vay, nhu ta da thay, € kh6ng phai 14 mot qua trinh Gao- xo vi vay ham mat d6 xéc suat cia € phai duoc xdc dinh nhim mo ta thong ké no. 4(t) 1a mot qué trinh Markov bac 1, mat do xdc suat chuyén p/ &t| E,to) 8é cho ta su mé ta thong ké day di vé & Khi str dung phuong trinh vi phan ngdu nhién (7.14), phuong trinh vi phan Fokker-Planck d6i voi p(é, t) c6 thé cho duge theo: 216 apsing) ap _, 1 a ae ae? KEN, a (7.20) Without cycte slip With cycle stip —— Hinh 7.6. Géc sai pha @ va sai pha suy giam & cita mot PLL cé tap niu. Trong phuong trinh néi trén, @,=Oy da duoc gid thiét cho don gidn. Nghiém phu thudc thdi gian ca phuong trinh nay thi khong quan trong 14m tuy vay phan tng tai diéu kién trang thai xdc lap, tic 18 gidi han cha ham mat d6 xdc sudt: lim p(t,€), to, lai ding quan tam. Trong diéu kién trang thai x4c lap, § 14 mot qué trinh dimg ma d6i véi nd 1di gidi cha (7.20) 1a nhu sau: eres WD) = sem: Isa (7.21) Trong d6 a 1a ty s6 tin trén tap mach vong: 24” a=R,= NW, (7.21a) p(é) thudng duge goi 1a phan bé Tikhonov. D6i véi vong khoa pha bac 2, &c6 thé xdc dinh dugc mét c4ch twong tu so v6i viéc x4c dinh voi mach vong bac 1 tren day. Bay gid &c6 thé biéu dién dugc bang mét qué trinh Markov. C6 thé thay duge ring d6i v6i ty so tin tren tap mach T12 217 gee, vong R, di Idn thi ¢ mot lén nifa lai tuan theo phan bé Tikhonov song @ khong chinh x4c bang R, ma r+l, 1-K > 1, J,(@) = ——R, -——2: =—]1- . 7.21b on Raa Tie af ro vey Tir “di 16n" 6 day chi cé nghia JA Ry >1,5+2 dB. Co thé thay rang @ chi cé thé tinh dugc bang céch gidi mot phuong trinh phi tuyén kh phic tap. Tuy vay khi 4p dung biéu thttc xap xi sau day thi sai s6 tinh todn sé nhd a2R,-0.2 ©R, (7.21¢) Cudi cing, cdc dac tinh thong ké cla cdc su kién trugt chu ky cing di dugce nghién ctu. Mo ta day da vé qua trinh dé dugc néu trong [A21], do khu6n khé cia gido trinh c6 han, co sé ly thuyét cila cdc nghién ctu d6 sé khong duoc trinh bay 6 day song két qua dudi day thu duoc tir céc nghién cifu d6 1a khé quan trong: phan bé cia ¢, tham chi theo ly thuyét téng quat hon, van 1a phan bé Tikhonov trong trudng hop Af=0 hodc né 1a phan b6 téng quat cia mot phan b6 Tikhonov, khong thé biéu dién dugc & dang tuéng minh khi Of #0. Ta sé thay tir cdc tinh chat thong ké ring xdc suat kéo bam sai bi tac dong béi gid tri ky vong cia thdi gian gitta cdc truot chu ky ké tiép nhau. Déi v6i PLL bac 1, ky vong nay duoc cho béi: pa Rul (RP 2? 7 w, Dé6i véi PLL bac hai, céc két qua mo Phong da thu dugc. Hinh 7.7 cho thay (7.22) nhu mét ham s6 cia R, d6i voi cdc gid tri khéc nhau cia r. Céc dudng dé M, thi c6 thé biéu dién mét cach gin dting theo cong thitc kinh nghiém Too 7.23 Ce ye (7.23) Céc gid tri cia a va b trong (7.23) dugc cho trong bang 7.1 déi véi mot sé gid tri tham sé cia PLL bac 2. Theo hinh 7.6, s& truot chu ky khong bang voi sé bude nhay pha. Déi vi PLL bac 1, s6 bude nhay pha gan gap hai ln s6 truot chu 218 ky. D6i vi mot PLL bac 2, cdc trugt chu ky xay ra thanh cum véi mét xdc suat cao. Trong trudng hgp nay cé thé gia sit 1A mot truot chu ky xay ra tai méi mot buéc nhay pha. Bang 7.1. Cac gid trj cita cdc hing s6 trong (7.23) theo tham s6 mach vong r (F,=0.02). [ag foes 0.93 to [po 2g eg 93 1S 30 3S 40 65 & Second-order loop First-order ‘oop Hinh 7.7. Tan s6 truot chu ky trung binh cla mot PLL cé tap nhiéu nhu la mot ham cia ty s6 tin-trén-tap mach vong véi cdc gid tri khdc nhau cia r. 7.3. CAC PLL SO (DPLL) Trong thiét bi s6, cac PLL duge ap dung cho mot loat cdc muc dich. Trong mot vai thap ky gan day, cdu tric va tmg dung cla PLL sé (DPLL: Digital Phase- Locked Loop) trong cdc bd t6 hgp tan s6 va trong vo s6 cdc dung cu do ludng da dugce gidi quyét va da duoc cong bé trong rat nhiéu cdc tai lieu. Duéi day, tng dung ca DPLL trong cdc mach khoi phuc tin hi¢u déng hé sé duoc xem xét. Can phai chi ¥ rang, voi thuat ngit DPLL chiing ta muda ndi téi mét PLL véi thuat todn sO héa hoan toan. Diéu nay khdc véi mot s6 tai liu, trong d6 cdc PLL véi mot vai b6 phan mach s6 cing thudng duoc goi 1a PLL "sé". 219 7.3.1. Cae phan tit mach C&u tric mach vong khéa pha s6 tuong ty voi céu tric cla mach vong khéa pha tuong ty (analog) do mach vong khéa pha sé cing bao g6m mét bd so pha, m6t b6 loc mach vong va mot bd dao dong diéu khién duge theo phuong phap s6. Cac DPLL cé thé phan loai theo b6 so pha duge sit dung. - BO so pha loai FF (flip-flop) v6i dac tinh rang cua: Tin hiéu 16i ra bo so pha I& mot day xung diéu rong (pulse width modulation) va sai léch vé thdi gian gitta tin hiéu tham chiéu noi tai va tin hiéu t6i duoc thé hién bang sai léch d6 rong xung. - BO so pha loai téc dé Nyquist: Tin hiéu vao dugc lay mau bang tin hiéu déng hé tham chiéu véi téc do ding bang téc do Nyquist. ~ BO so pha loai cat qua khong: Tin hiéu diéu khién cia mach vong duoc tach ra tir cdc diém cat qua khong cia tin hiéu tdi. - B6 so pha loai s6m-mu6n LL (lead-lag). Tin hiéu 16i ra bO so pha phu thudc vao sai Iéch thdi gian tuong déi gitta cc chuyén déi cila tin hiéu s6 téi va cdc chuy€én d6i cia tin hiéu tham chiéu ndi tai (tin hiéu t6i din trudc (s6m) hay cham sau tin hiéu tham chiéu). Loai b6 so pha nay ciing cdn dugc goi 1a bd tach "s6m - mu6n". Bo loc mach vong dugc tao ra hodc 1a tir m6t bd loc sé hoac tir mét bd loc goi 14 bd loc day. B6 loc day sé duge dé cap téi trong muc 7.3.6. Cac phuong dn cia bé dao dong diéu khién sé (DCO: Digitally Controlled Oscillator) dugc thé hién trén hinh 7.8. Trong moi phuong 4n, b6 dao dong diéu khién sé déu g6m mot b6 dao dong chi véi 46 6n dinh tan s6 cao. Trong phuong 4n hinh 7.8a, tin hiéu diéu khién c6 téc dong lam thay déi hé s6 chia tan cia cia mot b6 chia tan diéu khién duoc. Trong phuong 4n hinh 7.8b, mot b6 chia tan véi hé sO chia hang sO duge sit dung va chudi xung tit b6 dao dong chi (dao dong ngi) dugc lam thay dé6i hodc 1a bang cach thém vio cdc xung hoc 1a x6a bd bot cdc xung khoi chuéi xung dao dong chi tiy theo thong tin diéu khién. Ca hai phuong 4n ké trén déu duoc dac trung bdi mot tin sé dao dong chi: ma n6 bing 220 bi cia tin s6 chay tu do cia mach vong. Trong hinh 7.8c, tin s6 dao dong chi bing véi tin s6 cia mach vong chay tu do va mt mang chia pha dugc dp dung dé tao ra mot sO chuéi xung dp, 4, ..., dy 66 c&c pha tuong 6i khdc nhau. Cac chuéi xung nay dua téi mot mach ghép duge diéu khién bing tin hiéu diéu khién, tren co sé 46 chon ra day xung thich hop dé lam tin hiéu déng hé tham chiéu. (fy-Nfp, N>>1) Tin higu tham chi€u(f,) a) (eNfy, No>1) Tin higu tham chiéu (f,) b) [Diu khién Thiet bi ghép| Tir(hieu tham chiéu (f,) (ue=fo) °) Hinh 7.8. Céc phuong én cia mot DCO. a) Bo dao dong véi bo chia tin diéu khién duge; b) Bo dao dong v6i bo chia tin c6 dinh; c) BO chia tén v6i mot mang chia pha. Mot s6 t6 hop cc phan ti mach vong da dugc trinh bay 1a hoan toan c6 thé thuc hién duge dé tao ra cfc PLL s6 khéc nhau. Theo kinh nghiém, céc PLL $6 v6i bO so pha loai s6m-mudn, bd loc day c6 mét bé tach nhi phan va mot bd chia tén diéu khién dugc sit dung lam DCO (b0 dao dong diéu khién s6) 1a phuong 4n thutmg duge sir dung nhit v6i muc dich khoi phuc tin hi¢u déng hé. Do d6 phuong 4n nay sé dugc thao luan ky duéi day. 7.3.2. Hoat déng cia mét DPLL DPLL 1a mot PLL bao gém mot bd so sénh pha va mot bd chia tan diéu khién dugc hoat déng nhu mot bo dao dong diéu khién dién 4p. Dé cai thién hoat 221 dong, mach Vong cn cé thé g6m'c4 mot edu tric’ loc dé gidm mot cAch hiéu qua anh 'huéng ha fost cli tap am. ; us? Tin hiéu t6i ‘Tin hiéu déng'hé khéi phuc Hinh 7.9. Cau tnic cha mét DPLL. Cau tréc cha DPLL duoc trinh bay frén hinh 7.9. Bd chia diéu khién dugc dugc sit dung dé chia tn s6 tin hiéu déng hé tao ra tit bO dao dong chii cong tac tai tan s6 F=qfy, trong-d6f, 1A tn s6 tin hiéu déng hé khoi phuc 6 phan thu con q la hé s6 cha b6 chia diéu khién dugc. Hoat dong cia DPLL dua tren viée q c6 thé thay déi dugc trong mot giai nhé tuy theo sai pha giita cdc tin hiéu déng hé thu dugc va tin hiéu déng hé khoi phuc. Sy diéu khién nay déi véi hé s6 chia dan dén mot sai léch pha c6 gid tri roi rac 14 +. aT/q, trong dé a-1a mot hang s6 dac tring loai DPLL con T 1a thoi gian mot symbol cia tin hiéu s6 thu dugc. : Hoat dong cla DPLL dugc minh hoa béi céc dac tinh so pha thé thien trén hinh 7.10, BQ. so sénh pha thyc hién so pha theo ting symbol mt, gitia cée chuyén d6i cia tin higu déng hé thu duge va cita tin hiéu déng hé khéi phuc. Két qua cila viéc so sdnh dé 1a viéc diéu chinh thich hop hé s6 chia cita b6 chia diéu khién duge tai cdc thoi diém chuyén di cia tin higu thu dugc. Néu chuyén déi cia tin hiéu téi din truéc chuyén .d6i cia tin hiéu déng hé thu (tic 14 n6 1a, mot chuyén déi sém) thi mot diéu khién (+) dugc thuc hién: hé s6 chia cia b6 chia tiép d6 sé 1a g-J chtt khong con 1a g nifa, do dé lam, ngan chu ky tin higu déng hd sau d6.lai mot Ingng T/q. Qué trinh diéu khién c6 thé xem duge (va do don gin vé thiét bi nén thuc té thudng duge thuc hién nhu vay) nhu dang duge thuc hién béi mot bO chia véi g c6 dinh song vi mét chudi xung 16i vao cé chita mot hoc 222 nhiéu xung dugc chén thém vao duéi téc dong diéu khién. Viéc diéu khién do vay duoc ky hiéu 1a diéu khién (+). Néu chuyén déi cla tin higu t6i cham sau chuyén déi cia tin hiéu déng hé (tic 14 né 1a mot chuyén déi "cham"), khi 46 diéu chinh (-) duge thuc hién: hé s6 chia sau d6 sé 1A q+J chit khong cén 1a g, vi vay lam dai thém chu ky cia tin hiéu déng hé sau d6 mét luong T/q. Qué trinh diéu khién do 46 c6 thé xem duge nhu dang dugc tién hanh v6i b6 chia c6 dinh song nhan chudi xung dau vao ti bo dao d6ng chi mot hay nhiéu xung trong dé bi x04 bé di, va vi thé cé dau (-). Cc chuyén déi s6m \) Céc chuyén déi muon He s6 chianhé hon| He sO chia binh thudng VUNG CHET b) Hinh 7.10. Céc dac tinh so pha: a) Khong c6 ving chét; b) C6 ving chét. He s6 chia lén hon Néu khong t6n tai mot chuyén déi nao trong tin hiéu thu dugc quanh chuyén déi cha tin higu déng hé thi sé khong xay ra-mét diéu chinh sia pha nao. Trong truéng hop nay, tan s6 déng hé khdi phuc dugc tao ra boi DPLL sé 1a tan s6 chay tu do: f= (7.24) SPs 223 Hai loai dac tinh DPLL cé thé thuc hién dugc nhu trén hinh 7.10. Céc hinh vé 7.10a va 7.10b cho thay dac tinh cita bé pha lan luot 6 va khong c6 ving chét (dead zone). Trong trudng hgp sau, khong mot diéu chinh nao duge tién hanh d6i voi cdc sai pha giifa tin hiéu t6i va tin hiéu tham chiéu thap hon mot nguGng nhat dinh. Hoat d6ng cita mot DPLL dugc minh hoa bang céc hinh 7.11 va 7.12. Gia sit rang viec chinh pha c6 thé tién hanh tai moi thoi diém xc dinh, tic la gia st cdc chuyén d6i tin hiéu 1a lu6n xay ra. Hinh 7.11 cho thay cdc trudng hop cuc doan ly tuéng cia hoat dong cia DPLL véi ky hiéu 4f=f-fo (7.25) trong do fla téc dé bit cia tin hi¢u thu dugc con fy 1A tin sO chay ty do cha DPLL. Hinh 7.11a tuong tng véi 4f=0 trong khi cdc hinh 7.11b va 7.11c minh hoa kha nang kéo vao pha cia DPLL. Sai léch tn s6 én nhat (ma véi no viéc kéo vao pha van tién hanh) phy thudc vao 4f am hay duong. D6i véi cdc gid tri duong, sai léch tan s6 16n nhat dug cho béi a= D6 (7.26) q-l va d6i v6i cdc gid tri am, sai léch tan s6 16n nhat dugc cho béi 4f= ft +E (7.27) q trong d6 € la mét sé nhé tuy ¥. Trong hinh 7.11, tac dong nhiéu loan cha tap am duge ky hiéu boi céc dudng dit nét. Hinh 7.12 trinh bay cdc dac tinh tuong ty déi véi cdc sai Iéch tén s6 nhé hon ma diéu nay thudng xy ra trong cdc diéu kién cong tac. 224 so fa (a Hinh 7.11. Hoat dong clia mot DPLL: a) Af=0; b) Moi diéu khién (+) c6 thé 6 déu duoc thuc hién; c) Moi diéu khién (-) c6 thé c6 déu duve thuc hién. 225 ok vee 4S ogek toh fy as Pb aR ttt Hae aroce Hinh 7.12. Hoat dong cia mot DPLL: a) Sai lech tin s6 lén, ff; b) Sai léch tin s616n, fq,. Diéu nay cé thé 1a hitu ich do thdi gian kéo vao pha, 14 mot dai luong ty lé véi g, co thé lam gidm 230 duoc nhd chon mét gid tri g; nhd, cn jitter ndi tai cé thé lam giam duoc nho chon mét gid tri g, 16n. (6) Cac mach tich hop s6 ré tién c6 cdc tinh chat vé nhiét dd mong mudn cé thé dp dung dugc. (7) D6i vdi cdc tg dung, trong dé phai chap nh4n cac téc do déng hé bién d6i dugc, thi bo dao dong chi séng cia DPLL cé thé thay-déi dugc mot cach dé dang trong khi d6 tan sO chay tu do cia mot PLL wong wy can phai c6 nhitng sira d6i mach dién phitc.tap cfing nhu phai diéu hudng lai VCO. (8) Hoat dong cla DPLL cé thé cai thién dugc dé dang vé ban chat va mot cach can ban nhé sit dung loc day. Tuy vay, diéu nay thudng din dén mot su thiét hai khi viéc truyén din khong c6 nhiing han ché vé ma. Mot diéu khién thich nghi nhu da néu 6 muc (5) c6 thé 4p dung duoc cho trudng hop nay. Ci gid phai tra cho cdc uu diém ké trén cla DPLL 1a jitter cha DPLL bi tang lén. Vé nguyén tac, jitter c6 thé giam tay ¥ bang cdch tang g song diéu dé lai din dén lam tang thdi gian kéo vao pha va lam gidm giai kéo. O day cdc DPLL loai p va loai n thudng ua dugc ding nham c6 duge jitter dinh-dinh nhé trong khi d6 céc DPLL loai pon duge ua ding nham cé duge cdc gid tri jitter rms nhd (xem bang 7.2). Tuy nhién, céc DPLL loai pon kho thuc hién tai t6c do bit cao, trong truémg hgp nay cén phai chuyén tit pn — pon véi viéc 4p dung céc hé loc day. 7.3.6. Cai thién hoat dong DPLL bang bé loc day. Trong hinh 7.9 thé hién cau tric cla DPLL, b6 loc day duge trinh bay nh mot Iya chon. Vé ban chat, qua trinh loc day tuong tng véi mot qué trinh biéu quyét da sé do tin hiéu diéu khién b chia tan diéu khién dugc cla DPLL chi thuc su tac.dung néu né thuc su duge thay rang diéu khién 1a c6 Igi. Do tap am duge tao ra trén kénh v6 tuyén, cdc thdi diém cia céc chuyén déi tin hiéu thu bi dich chuyén va téc dng cé hai cia dich chuyén nay tdi tin hiéu déng hé khoi phuc c6é thé loai bd bét nhd loc day nhu sé duge trinh bay sau day. Bang cach viét lai biéu thitc (7.29) voi diéu kién Beyta cé: [Affmax = fola + 28: v2 1 gan ] (7.36) Bay gid gia sir rang trong trudng hop cuc doan, m4u symbol da phat va tap Am tao nén mot bat dang thifc sau: a>>pey (7.37) Dé dang nhan thay dugc rang: {4f]max 0 (7.37a) Tic 18 gidi kéo tién dén khong va do dé DPLL khong hoat dong. Tuy thé, loc day c6 thé 6 téc dong 1am cho quan hé Bry (7.37) sé khong con dting nifa. Trong trudng hop nay, xu huéng bién thién cia tdn s6 va pha ciia tin hieu déng hé cd thé tach ra duoc tham chi tir cdc tin hiéu thu duge cuc ky bi nhiéu loan. 7.3.6.1. BO loc "N truéc M" BO loc nay, duoc thé hién trén hinh 7.13 va dugc sir dung rong rai nhét, bao gém ba bé dém. Céc tin hiéu diéu chinh (+) duge dém bang bd dém N*, cdc tin hiéu diéu chinh (-) dugc dém bing bd dém N’ va ca hai loai tin hiéu dé duge dém bang b6 dém M. M va N déu 1a gid tri dung lugng céc bd dém. Viéc tran cha bat ky bO dém nao cfing dan dén dat lai (reset) cd ba bd dém nay va do dé tao ra mot tin hiéu 16i ra. Viéc tran cia bo dém N* tao ra mot tin hiéu diéu khién (+), trong khi viéc tran b6 dém N’ thi tao ra mot tin hiéu diéu khién (-). Diéu kién téng quat cia cdc bé loc "N truéc M” duge cho béi: NSM (7.38) va trong trudng hop ngugc lai thi sé khong bao gid c6 mot tin hi¢u diéu khién 16i ra dugc tao ra. Céc loai loc khdc nhau c6 thé nhan dugc bang céch chon cdc tham sé N va M nhu sé thao luan duéi day. + Bé loc dya trén quyét dinh nhdt tri: D6i v6i bd loc nay thi: N=M (7.39) 232 Mot tin hiéu diéu khién (+) hay (-) sé xuat hién 6 16i ra b6 loc khi va chi khi N tin hiéu diéu chinh 16i vao lién tiép cing cé mot dau. Cé thé thdy dugce ring khi N22 thi DPLL loai pn sé tré thanh mot DPLL loai pon. DPLL loai pn tao ra mot céch.luan phién cdc tin hiéu diéu chinh (+) va (-) ma chting sé khong xuat hién tai dau ra cia b6 loc cé6 N=M. Ciing c6 thé thy dugc rang d6 rong ving chét dugc vé trén hinh 7.10b sé ty 1é v6i N. + Bé loc dua trén quyét dinh da sé déc biét: D6i v6i bd loc nay Bal< NsM-l (7.40) Thi du, N=5 va M=7 cé thé chon dugc va khi nay mot da s6 gian don cdc tin hiéu diéu chinh sé khong di dé cho ra tin hiéu diéu khién. + BO loc dua trén biéu quyét da sé gidn don: D6i vi b6 loc nay thi: ¥ _1T°B, far 3 R Trong Khi dua téi cdc biéu thitc (7.47) va (7.48) ta di gia sit ring mdi mot (7.48) bit chtta mot chuyén déi mic. Thuc té, diéu nay c6 thé dat duge nhd 4p dung cdc tin higu RZ (Return-to-Zero) d6i cuc, tic 1A céc xung c6 dO dai nhé hon T. Tuy nhién, 46i v6i cdc tin hi¢u NRZ thi diéu 6 khong dting: cdc chuyén déi mitc xudt hién chi tai céc chuyén déi bit 1-s0 hay 0->1. Mach kh6i phuc déng hé chi nhan dugc théng tin Idi vao tai c4c chuyén déi nay. Tinh trang nay thi tuong tu nhu mach khdi phuc séng mang ghép theo thdi gian véi tin hiéu tham chiéu duoc phat kém nhu da ban dén trong muc 7.4. Hién tuong nay tao ra mot sai léch dinh théi phu, tham chi ngay ca khi khong c6 tap am. a3Tider Hinh 7.20. Mach kh6i phuc déng hé “céng sém-mudn”. Theo nhiing két luan cia phan truéc, 46 chinh xéc cia khoi phuc déng hé phu thudc chii yéu vao théng tin duoc truyén di. Chung ta da thay ring ban chat ngdu nhién trong tin hiéu téi gay nén mot su tang phuong sai ciia sai s6 dinh thoi, va déng b6 déng hé cé thé tham chf mat hoan toan do tin hiéu cé mot day dai cdc 6 0 hay 1. Do vay, mot vai bién phdp khdc phuc nao 6 ddi héi phai duge 4p dung néu xdc suat xay ra cdc day dai khong cé chuyén déi trong tin hiéu t6i 1a dang ké: hodc 14 mach déng b6 déng hé phai dugc thiét ké nhim chiu dugc nhing 244 day dai khong c6é chuyén déi nhu thé voi 7? ch4p nhan dugc, hoc mot s6 cdc chuyén déi phai dugc tao ra mot c4ch nhan tao. Diéu nay c6 thé dugc thuc hién theo nhiéu cdch. Vi du, mét cach diéu ché thich hop c6 chita cdc chuyén 46i tai moi khodng bit la diéu ché tua SPSK thudng dugc 4p dung trong truyén sé liéu. Trong trudng hop nay, pha tai thoi diém cia symbol thit / sé 1a : t= "Z,b=0,1,2,3 (7.49a) va tai thoi diém cia symbol tiép theo (thit /+/) sé la: t= EI = 0,1,2,3 (7.49) Tir dé co thé thdy duoc ring cé mét su déi pha bang (2k+1)a/4 tai cudi ting symbol. Mot kha nang khac 18 thay vi tin hi¢u NRZ, ta 4p dung tap tin hi¢u dem diéu ché gém mot chuyén déi trong khoang thdi gian cla m6t bit. Tap tin hiéu hai pha théa man cdc yéu cau sau Pa Gee 0 Mot kha nang khac nita 1a 4p dung b6 scrambler (b6 xdo tron): tin hiéu can truyén duoc két hop v6i mét tin hiéu gid ngdu nhién c6 téc d6 bang tc do bit, do d6 sé tao thanh mot dong bit gén nhu ng4u nhién v6i cdc chuyén déi tuong doi day (xem chuong 4). 245 TAI LIftU THAM KHAO Tiéng Viet V1. Beckenbach E. F. (chit bién): Todn hoc hién dai cho k¥ su. Tap 1. Nxb. Dai hoc va trung hoc chuyén nghiép. Ha ndi, 1978. V2. Nguyén Quéc Binh: Mét sé’ van dé vé pha-ding chon loc trong cdc hé thong v6 tuyén tiép sitc s6 mat dat. Tap chi Khoa hoc va ky thuat sé 83. Hoc vien k¥ thuat quan su, 1998. V3. Nguyén Quéc Binh va Nguyén Thi Hing Nga: Anh hudng tao dang tin hiéu 16i quay pha phu toi uu trong cdc hé thong vo tuyén tiép site M-QAM phi tuyén. Tap chi Khoa hoc va ky thuat sé 81. Hoc vién ky thuat quan su, 1997. V4. Nguyén Quéc Binh va Tran Viét Tuan: Biéu dién cdc bé khuéch dai cong sudt trong mo phéng cdc hé théng v6 tuyén tiép site M-QAM. Hoi nghi toan quéc lan tht ba vé tu dong hod (3th VICA). Ha noi, 9-11/4/1998. V5. Bui Minh Tiéu: Co sé ly thuyét truyén tin. Nxb. Dai hoc va trung hoc chuyén nghiép, Ha ndi, 1979. V6. Trén Héng Quan va cdc cong tc vién: Nghién citu sit dung k¥ thudt SDH vao mang vién thong Viét nam. Dé tai nghién ctu, Téng Cty. Buu chinh vién thong Viét nam. Ha noi, 1996. Ma s6: 039-95-TCT-RD. V7. Lé Chi Quynh: Nghién citu day nhi phan phi tuyén va mach ghi dich tuyén tinh ding trong thong tin s6. Luan 4n phé tién si khoa hoc ky thuat. Trudng Dai hoc bach khoa Ha ndi, 1995. V8. Cac céng nghé vién thong moi (New Telecommunication Technologies). Téng cuc buu dién-Téng Cty buu chinh vién thong Viét nam va Ban dao tao NTT. (Sach song ngit Viét-Anh). Nxb. Khoa hoc va ky thuat. Ha ndi, 1997. V9. Gidi thiéu chung vé ly thuyét vién thong (General Introduction of Tele- communication Theory). LG Information & Communications, Ltd. (Séch song ngit Viét-Anh). Nxb. Thanh nién. Ha ndi, 1995. 246 Tiéng Anh Al. Agrawal P. G.: Fiber-Optic Communication Systems. John Wiley & Sons, Inc. New York, 1992. A2. Anderson B. J.: Digital Transmission Engineering. [EEE Press. New York, 1999. A3. Benedetto S.: Optimization & Performance Evaluation of Digital Satellite Transmission Systems. 6 Summer Symposium on Circuit Theory. Prague, 1982. A4. Benedetto S., Biglieri E., Castellani V.: Digital Transmission Theory. Prentice-Hall, Inc. New Jersey, 1987. AS. Bingham A. C. J.: The Theory and Practice of Modem Design. John Wiley & Sons, Inc. New York, 1988. AO. Binh N. Q.: STM-J Transmission over about 30MHz Microwave Channels. Hungarian Academy of Sciences. Budapest, 1995. (Ph.D. Dissertation). AT. Binh N. Q.: The Influence of the Pulse Shaping on the Signal-to-Noise Ratio Degradation Caused by Nonlinear Distortion in M-QAM Systems. TEMPUS Workshop. Technical University of Budapest, Jun. 8-10, 1995. A8. Binh N. Q., Bérces J., Frigyes I.: Estimation of the Effect of Nonlinear High Power Amplifier in M-QAM Radio-Relay Systems. Periodica Polytechnica Electrical Engineering, Vol. 39, No.2, 1995. Technical University of Budapest. A9. Binh N. Q., Hai M. T., Nam L. H.: Probability Density Function of the Intersymbol Interference Caused by the High Power Amplifier in M-QAM Radio- Relay Systems. Journal on Science and Technique, No. 84, 1998. Viet-namese Military Technical University (VMTU). A10. Binh N. Q., Hai M. T., Nam L. H.: Extension and Application of the ASTRAS Program Package in VMTU. Seminar on Simulation, VMTU. Hanoi, Dec. 16-17, 1998. All. Brennan V. P.: Phase-Locked Loops: Principles and Practice. McGraw- Hill. New York, 1996. 247 A12. Ferdo I. (Ed): Terrestrial Digital Microwave Communications. Artech House Inc., 1989. A13. Frigyes 1.: Extension of Program Package “ASTRAS” for the Computation of Angle Diversity and Frequency Diversity Gain. COST 235, Oct. 1994, A14. Frigyes L., Szabé Z., Vanyai P.: Digital Microwave Transmission. Elsevier. Amsterdam, 1989. AIS. Frigyes I, Benedek A., Molnar B.: Digital Microwave Systems: Theory and Applications. CE!-Europe/Elsevier, Annual International Courses on Microwave and Radar Technology. Pisa (Italy), Apr. 22-25, 1991. Al6. Frigyes I, Benedek A., Molnar B.: Computer Simulation of Commu- nication Links. Journal on Com., Mar. 1991. Budapest. Al7. Hoss J. R.: Fiber Optic Communications Handbook. Prentice Hall. New Jersey, 1990. A18. Jeruchim M. C.: Techniques for Estimating the Bit Error Rate in the Simulation of Digital Communication Systems, IEEE, Journal on SAC, Jan. 1984. A19. Jeruchim M. C., Balaban P., Shanmugan K. S.: Simulation of Com- munication Systems. Plenum Press, New York-London, 1994. A20. Kasai H., Murase T., Ueda H.: Synchronous Digital Transmission Systems Based on CCITT SDH Standard. (EEE Com. Mag., Aug. 1990, A21. Meyer H., Ascheid G.: Synchronization in Digital Communications. Vol.1. John Wiley & Sons. New York, 1990. A22. Nojima T., Murase T., Imai N.: The Design of a Predistortion Linearization Circuit for High Level Modulation Radio Systems. IEEE, ICC 85. A23. Press W. H., Flannery B. P., Teukolsky S. A., Vetterling W. T.: Numerical Recipes in Pascal. Cambridge University Press. London, 1989. A24, Press W. H., Flannery B. P., Teukolsky S. A., Vetterling W. T.: Numerical Recipes: Example Book. Cambridge University Press. London, 1989. A25. Proakis G. J.: Digital Communications. McGraw-Hill. New York, 1989. 248 a ee A26. Rappaport S. T.: Wireless Communications. Prentice Hall. New Jersey, 1996. A27. Roddy D.: Satellite Communications. McGraw-Hill. New York, 1989. A28. Rummler W. D., Coutts R. P., Liniger M.: Multipath Fading Channel Models for Microwave Digital Radio. IEEE, Com. Mag., Nov. 1986. A29. Saleh A. A. M.: Frequency-Independent and Frequency-Dependent Nonlinear Models of TWT Amplifiers. IEEE, Trans. on Com., Vol. COM-29, No.11, Nov. 1981. A30. Sklar B.: A Structured Overview of Digital Communications. TEEE, Com. Mag. Aug. - Oct. 1983. A31. Stallings W.: Data and Computer Communications. Prentice-Hall of India. New Delhi, 1998. A32. Steele R. (Ed): Mobile Radio Communications. Pentech Press. London, 1992. A33. Townsend R. A. A.: Digital Line of Sight Radio Links. Prentice Hall. New Jersey, 1991. . A34. Ungar S.: Fiber Optics: Theory and Applications. John Wiley & Sons. New York, 1990, ; A35. Viterbi J. .A.: CDMA-Principles of Spread Spectrum Communication. Addision-Wesley. Reading, Massachusetts, 1995. A36. Winch G. R.: Telecommunication Transmission Systems: Microwave, Fiber Optic, Mobile Cellular Radio, Data, and Digital Multiplexing. McGraw-Hill. New York, 1993. A37. Wozencraft J. M., Jacobs I. M.: Principles of Communication Engineering. John Willey & Sons, Inc., New York-London-Sydney, 1965. A38. CCIR Report AM/9: Radio-Relay Systems in a Synchronous Digital Network. XVIIth Plenary Assembly, Dusseldorf, 1990. 249 A39. CCIR Report 338-5: Propagation Data and Prediction Methods Required for Terrestrial Line-Of-Sight Systems. XVIth Plenary Assembly, Dusseldorf, 1990. 40. ETSI Recommendations CD ROM (I, I). A41. ITU Recommendations CD ROM (I, II). A42. Journal on SAC: Computer-Aided Modeling, Analysis, and Design of Communication Systems (II). IEEE, Vol.6 , No 1, Jan. 1988. A43. Journal on SAC: Computer-Aided Modeling, Analysis, and Design of Communication Links. IEEE, Vol.15 , No 4, May. 1997. A44. Siemens Training Center for Communication Networks: Introduction of SDH (CD ROM). Tiéng Hung HI. Binh N. Q.: Truyén tdi STM-1 trén céc kénh v6 tuyén tiép site Phan kénh 30 MHz. Hiraddstechnika, 4-1994. Budapest. (Tiéng Hung). H2. Frigyes I: Cac vdin dé vé wut ly tin hiéu va mo hinh hod trong thong tin sé. Vién han lam khoa hoc Hungary, 1994 (Luan 4n tién si khoa hoc, tiéng Hung). H3. Frigyes I. (ed.): Thuyét minh va huéng ddn sir dung g6i chuong trinh mo phéng may tinh cdc hé théng lién lac vé tuyén ASTRAS. DH Ky thuat Budapest, 1989 (tiéng Hung). H4. Molnér B.: M6 phéng mdy tinh cdc hé théng thong tin sé. Huéng dan thuc hanh cho sinh vién modul A, DH Kf thuat Budapest, 1994. (tiéng Hung). 250

Anda mungkin juga menyukai