P.\TR.
on.
T.
VI.
F.
5.
L'ACMTE
42
T E X T E GREC ET TRADUCTION
DITS
PAR
E. DE STOOP
DOCTEUR
EN
PHILOSOPHIE
ET
LETTRES
LATINE
PERMIS D'IMPRIMER
Tous droits r s e r v s
THOMAS,
LNTRODUCTIOIX
On a plus d'une fois regrett de ne pas pouvoir lire dans le texte original
la Vie d'Alexandre, le fondateur des Aemtes
Nous l'ditons aujourd'hui
d'aprs le P a r i s i m i s 1452, le seul manuscrit qu'il nous a t possible d'en
trouver celuil mme qui a servi de base la traduction de Bolland. Cette
vie de Saint contient des donnes prcieuses sur les dbuts du monaehismc
Constantinople. Lenain de Tillemont lui a consacr un chapitre de ses
Mmoires'
et a essay d'en dmler la chronologie. Pargoire a montr ce
qu'elle peut nous apprendre sur les instituts des A e m t e s . Nous nous
bornons donc la rsumer en insistant sur quelques points.
Alexandre naquit et passa ses premires annes dans une des les de
l'archipel qui dpendaient du diocse d'Asie. Ayant reu Constantinople
une formation littraire trs complte, i l y servit comme / ; , c'est-dire qu'il entra dans la troupe qui formait Y o b s e q u i u m du prfet du prtoire
ou du prfet de la ville. Des lectures multiplies de l'Ancien et du Nouveau
Testament le dcidrent quitter le monde. 11 distribua donc aux pauvres
sa part d'hritage et les sommes importantes g a g n e s au service, c ' t a i t
un excellent , et prit l'habit dans le monastre syrien de l'archi
mandrite Elie.
Il y fit de rapides progrs dans la vertu, sans pouvoir y trouver cependant
l'idal rv : Elie pourvoyait aux besoins de sa communaut; or Alexandre
lit dans l'Evangile : Vous n'aurez point souci du lendemain! Il cache
d'abord son dplaisir, voulant avant tout apprendre le psautier; mais aprs
quatre annes de patience, i l interpelle l'archimandrite : Tout ce que dil
l'Evangile estil vrai? Elie, le croyant tomb dans les filets du dmon,
2
:l
1. J . P A R G O I R E , article Aemtes,
Romische Limes
dans le U i c t . d'Archol.
chrtienne
(Cabrol), p. 31:5; I R I N K M A N N , D c r
Hinsicht sehr interessanten Scbriftstiick bislang nur eine lateinisebe Uebersetzung voroll'entliehl, in
Acta
zn 11 don
isl
dm
mir Irol/.
X I I , 90-98.
dbuts
du m o n a e l i i s m r C o n s t a n t i n o p l e , dans la R e n i e
des
Questions histo-
'.
INTRODUCTION.
[6]
Alexandre dut bientt s'enfuir de la ville qu'il avait convertie, car les
habitants voulaient l'avoir pour vque. Il reprit donc le chemin du dsert
et se fixa pour vingt ans au del de l'Euphrate. Il passait ses journes en
prire sur les montagnes ; un tonneau fix en terre lui offrait un abri pendant
1. Cf. 2 3 , 9 ; plus loin (31,1) : ; ';, quand Rabbulas se voue la vie
asc
tique.
2. Cf. 34,2 et 3 4 , 9 . d e s s e avait de nombreuses c o l e s pour t r a n g e r s ; voyez les A c l e s
dage
d'phse
(traduction M A R T I N ,
R e v . des sciences
ecclsiastiques,
du
brigan
c o l e s des A r m n i e n s , des Persans et des Syriens, les artisans et toute la ville. L a plus c l b r e t a i t
l ' c o l e des Perses, qui fut un des foyers du Nestorianisme (cf. L A B O U R T , L e C h r i s t i a n i s m e d a n s
perse,
l'empire
ss.).
vque
coles
spcialement affectes
c o l e s ne sont pas
l'enseignement du
n c e s s a i r e m e n t les
m m e s que
celles
f r q u e n t e s par les enfants t r a n g e r s des p a e n s . L'auteur en effet distingue assez nettement deux
choses dans l ' a c t i v i t de Rabbulas : 1 dans les c o l e s de langue syriaque, ses
n i t de la foi, ce qui peut viser ses
c o l e s t h o l o g i q u e s d ' d e s s e t a i e n t accessibles
aux
[71
INTRODUCTION.
647
chrt.
Voyez ce sujet
les
de C A B R O L , p. 313.
2. Il serait singulier que ce verset ait d o n n l ' i d e de la doxologie p e r p t u e l l e . Pargoire lui substitue
le p r c e p t e L u c . , x v m
3. Cf. 41,16.
4. Cf. 42,5 : .
5. D U C H E S N E ,
6. Cf. 42,13
glises
spares,
p. 290.
.
7. Cf. 42,14.
8. T I L L E M O N T , Mmoires,
X I I , p. 495.
648
INTRODUCTION.
[8]
il dit (52,5) : ,
pas
de la Syrie (cf.
la
Palmyre.
6. Cf. 44,4.
7. Cf. 45,17.
8. Voyez l'article P a l m y r a de la J e w i s h
Encyclopedy.
[9]
INTRODUCTION.
649
1.
T I L L E M O N T , Mm.,
XII,
p.
Wt.
XII,
p.
4%.
ss.
T I L L E M O N T , Mm.,
650
INTRODUCTION.
[10]
1. T I L L E M O N T , Mm., X I I , p. 496 : Il les visita au bout de vingt ans, dit son historien; quoy je
ne comprends rien si au lieu de vingt on ne lit quatre ou cinq. E n effet, trois annes se passent entre
son voyage au limes et son sjour Antioche (cf. 44,10 et 44,15). On pourrait supposer une confusion
de lettres, mais ( = 20) ne se confond aisment qu'avec ( = 2) qui est trop peu et ( = 8) qui est trop.
2. T I L L E M O N T , Mm., XII, p. 496 : II retourna ensuite Antioche d'o le ; lui fit dfense
de sortir.
3. Cf. 50,10 et 50,15. L a mention des est noter. On les connat surtout en Egypte, grce
aux papyrus. Ce sont souvent les , les simples agents de la police dans les villages gyptiens.
Cf. IIIRSCHI E L D , D i e gyptische
P o l i z e i d e r rmischen
K a i s e r z e i t dans les S i t z u n g s b e r i c h t e d. k g l .
A k a d e m i e z u B e r l i n , 1892, p. 816.
4. Cf. 51,14 : . On ne voit pas ce que sont de
venus les cent cinquante moines qu'Alexandre
s'tait choisis pour compagnons. Il semble bien
qu'Alexandre s'est chapp seul de Chalcis; cf. 50,16.
5. Cf. 58,4.
6. L'objection de Tillemont ne lient donc pas debout : Mm., XII, p. 497 : Je ne voy pas que ni
selon les lois romaines ni selon celles de l ' g l i s e des juges puissent abandonner une personne au
peuple.
7. T I L L E M O N T , Mm,,
XII,
p.
497,
[11]
INTRODUCTION.
651
de
58,4.
V i l a H y p a t i i (Teubner), p. 82 : ( = )... ;
.
3. Cf. 59,3
: ;
;, ; " . Ce passage
re
fche
alors... i l suppose
peute'lre
se senlil pas
I o n s ses
, n'aimant pas
4. V i l a Ilypalii,.
);
ses
stoleum, ce n'est pas pour y faire halte, mais pour y chercher un refuge { V i l a I l y p a l i i , p. 82:
enfin les
Aptres
la
652
N
N
I TRODUCTIO
[12]
Rien n'est moins ais que de contrler ces affirmations. 11 ne parat gure
douteux que nous ayons affaire une Vie ancienne : autant que je puis juger, i l
n'y a pas trace de mtaphrastisme ; la grcit n'a rien de trs tardif, et bien
que l'auteur vise plus d'une fois des effets de rhtorique, ses constructions
irrgulires qui sont parfois celles de la langue populaire, les vulgarismes ,
la forme naturelle du discours d i r e c t et bien des indices encore nous reportent avant la priode classique de l'hagiographie byzantine. 11 me parat galement probable qu'il n'y eut pas beaucoup d'intermdiaires entre Alexandre
et son biographe. Celui-ci nous avertit qu'il est le premier crire la V i e du
saint . Cependant, malgr beaucoup d'inhabilit, i l a su nous tracer de l'archimandrite brouillon un portrait qui ne manque pas de vie. Les donnes
qu'il apporte confirment et expliquent un rcit assez obscur de la V i e de saint
Hypace . Il nous a conserv des dtails dont la mmoire dut se perdre de
bonne heure par exemple les institutions antrieures l'tablissement de
la doxologie perptuelle. Il connat des projets d'Alexandre, qui n'ont
pas t excuts. Bien qu'il crive prs de Constantinople, i l donne sur le
l i m e s d'Orient des renseignements qui paraissent exacts . Ne doit-il pas avoir
5
, 0
1. Cf. Aligne, P a i r ,
t i r . , I. C X V I . p.
709.
2. Cf. 6t,G.
3. Cf. 40,8 o A l e x a n d r e raconte l'auteur la vision qu'il eut alors, encore tout t r a n s f i g u r .
4. Cf. 19,5
etc.
31,8 et ss.;
elc.
46,1.
7. Cf. 19,16.
8. P A R G O I R E , R e v . d. O u e s t . I i i s l . , 1899, p.
134.
erweisen sich nun als durchaus zulreffend, soweit wir uberhaupl in der Lage sind sio der kontrolle zu
unterziehen.
On lit (43.12) : ' ,
Palmyre llarae 19 milles; de l O r u b a 22; j u s q u ' Cholle 22; j u s q u ' Resapha 20; j u s q u ' Sura 21
[13]
653
INTRODUCTION.
louch le fondateur d'assez prs pour partager, comme i l fait, ses opinions,
ses exagrations? U n acmte du v i sicle et attnu les dfauts de son
modle ; le biographe au contraire ne fait rien pour adoucir les traits de
cette pre figure; l'interprtation vraiment r a b b i n i q u e de l ' E c r i t u r e , prin
cipale source des erreurs d'Alexandre, est l'objet de tous ses loges. Il
accuse comme des tratres les higoumnes de Constantinople * ; i l prend
ardemment parti pour Alexandre contre les vques et fausse l'histoire,
selon toute vraisemblance, quand i l compromet Thodote dans le parti de
Porphyre \ Il ne faut pas oublier enfin que la mmoire d'Alexandre s'tei
gnit assez vite et ne lui a gure survcu longtemps que dans certains milieux
slaves .
D'autre part, on s'explique difficilement le silence du biographe sur les
derniers faits de la vie d'Alexandre, bien des gards les plus importants.
11 a soin de prvenir qu'il ne nous donne qu'un rcit partiel; mais pourquoi
taire des vnements de nature rhabiliter un homme qui avait tant besoin
de rhabilitation? Connaissaitil la vie d'Hypace et n'atil pas voulu rpter
ce qu'on pouvait lire ailleurs? N ' a t i l suivi son matre que jusqu' Constan
tinople et auraitil t violemment spar de lui par la sentence des tribu
naux ? On pourra tenter diverses explications. Cette lacune n'est pourtant
pas la seule : les vingt annes qu'Alexandre passe au dsert ne sont signales
par aucun vnement. Son quipe contre Porphyre (encore un titre de gloire)
n'est rappele que d'un mot et d'une manire presque fortuite . Le rcit est
quelquefois bien vague : aucun des c a s t e l l a du l i m e s n'est n o m m ; la topo
graphie et la chronologie sont extrmement difficiles tablir. On attendrait
plus de prcision d'un tmoin oculaire et l'hypothse d'une tradition rap
proche mais indirecte peut paratre acceptable. Si ancienne qu'on suppose
d'ailleurs cette biographie d'Alexandre, on voit assez qu'elle n'a pas t
crite au lendemain de sa mort. L'auteur connat la priode glorieuse qui
e
(soil une moyenne de 20 milles). D'autre part, la passion de Sergius et Bacctius donne les distances sui
vantes : de S u r a Tetrapyrgia 9 milles, de l Resapha 9 milles.
Relevons une petite erreur qui s'est g l i s s e dans cet
p . 252, rapporte Alexandre
certains d t a i l s d o n n s (34,1
et ss.) propos de
Rabbulas.
chrt.,
, ' . Cette e x g s e
n a t surtout dans l ' i n t e r p r t a t i o n l i t t r a l e
se
recon-
1, p. 308.
7. Cette explication se concilie mal avec le passage (59.5) o il est dil qu'Alexandre
tous ses
moines.
8. Cf. 49,8.
654
INTRODUCTION.
[14]
1
un t e r m i n u s post
quem.
10
12
1.
Cf.
60,14
2.
Cf.
60,17.
et
ss.
XII,
p.
682.
deux r c i t s ,
com
Cf.
24,4.
8. Sans compter ce que les deux situations ont de semblable, Alexandre prononce des paroles qui
ne conviennent g u r e q u ' Rabbulas (lorsqu'il dit, par exemple, 1. 10, p . 24, que lui aussi a t p a e n ;
cf. i n f r a ) . Cela ferait croire que l'auteur a r e m a n i des r c i t s relatifs Rabbulas en attribuant A l e x a n
dre une partie des faits r a p p o r t s au sujet de
Rabbulas.
Cf.
34,5
11.
Cf.
24,10
et
34,15
et Ss.
et ss.
[15]
U
INTROD CTION.
655
, 0
1.
Cf.
33,3
et
5.
Cf.
Byzantinische
1896, p. 161.
30,19.
4. M O M M S E N , R o m . S t r a fr e c h i ,
I, 11, 10, 3 : .
Anastase,
attacher
f u rprotest.
Thologie.
19,10; 48,9
et
49,3.
9. C O T E L E R I U S , E c c l e s i a e g r a e c a e m o n u m e n t a , III, p. 405.
10. Surtout si l'on c a r t e l ' p i s o d e de la conversion de Rabbulas, cf. 4 3 , 3 ; 5 3 , 1 1 ; 55,13: cf. aussi 42,5;
44,1;
52,2.
<>5<i
INTRODUCTION.
[16]
10
de Correspondance
hellnique,
YON GARTRINGEN, T h e r a ,
Grgoire.
1877, p. 358:
I , p. 180
/'. protest.
Theol..
p. 662.
3. L a v r i t a b l e
explique
donne quelquefois remonte une traduction de la vie de Jean Galybite ( Mi g n e , P . G., t. G X I V , p. 567 : vocantur A c m e t i eo q u o d n u n q u a m cubare soliti sunt). Cependant Alexandre veillait beaucoup (cf. 39,15)
et songeait d'abord pratiquer dans toute sa rigueur la doxologie p e r p t u e l l e (cf. 40,7). Pargoire croit
que chaque moine donnait douze heures la psalmodie seule; cf. D i c t i o n n a i r e d'Arch.
4. T I M O T H E dans C O T E L I E R , Eccl.
graecae
chrt.,
I, p. 312.
n i o n u m e n t a , III, p. 404.
5. Cf. 39,15.
6. P I P H A N E , Adversus
haereses,
L X X X , c. 3 : ' ' .
7. P I P H A N E ,
haereses,
L X X X , C . 3.
Adversus
pch.
9. P A R G O I R E , D i c t . d'Archol.
chrtienne,
p. 310.
chrtienne,
p. 310 :
moines
prochement avec le m a n i c h i s m e .
11. A L - B I R U \ [ ,
/ . c. : Ile forbade them lo acquirc any propcrly except food l'or one day and dress for
[17]
INTRODUCTION.
657
; ... , " 6
pas
de cet
avis, Alexandre
croil
qu'il
manque
aux
>*:
..
OR.
T. VI.
1'. 5.
pour lui un
prcepte
L'archimandrile
r g l e s du monacliisme : 22,13
. Il quitte E l i e , 23,7
.
Klio
:
;
(.159
I
1.
'
{/.
, -
|7. ' *
' ' [
['
'
' '
* .
2. '(
'
oV -.
Je reproduis dans ces noies le texte du P a r i s i n n s 152 cliaque fois que j'ai cru devoir m'en c a r t e r .
Ces l e o n s non admises sont m a r q u e s
aux en
7. C e n'est g u r e admissible en grec. 8. ] pour , cf. 57,10 et aussi 46,13 et 55,9. Ici et.
plus loin 57,10, la correction m'est s u g g r e par M. Henri G r g o i r e .
ALEXANURI
I
1. Sanctissimus ac beatissimus Alexander, vir apostolieus, et vobis
Christum diligentibus, et mihi diseeptationis proponitur argumentum. Mihi
autem eadem, ut existimo, opus est vi ut et virtutem imitatione, et verbis
praeclara eius facinora pro merito coner exprimere. Benignissimo igitur >
.
Dec- adiuvante, euias hie vir, que- de sermo est, extiterit, et unde illa ei
exercitationis ratio modusque, exponam; si quidem oportet cunctos qui
clestibus cumulati beneficiis a propitio Numine sunt illius agnoscere beneficentiam, illius delectari operibus, illius laudes praedicare et cum apostolo
in
has
D r i ! quam
prorumpere
voees
: altitudo
divitianim
i t i c o m p r e l w n s i b i l i a s w i t i u d i c i a eius
sapientiae
et i n v e s t i y a b i l c s
et
viac
scientiae
eius!
2. Spectemus igitur exitum vietoriosi athletae, qui inter nos vitam egit
1. Rom., x i , 33.
io
1-4.
[19]
650
P R F A C E .
'
'
, .
', , ,
, ,
.
3. , ,
, *
, ',
*
; ;
; ;
; .
J5
4. *?) ' ?
,
'. ! -
',
2. ]. 13. ]. 1. |.
et nunquam interruptum, Veluti sol hic aspectabilis, cursum peregit, ut certaminis Moderatorem et Solem iustitiae praedicet. Capessamus armaturam qua
omnem vim roburque hostile elisit, et non solum principatus et potestates
et mundi rectores tenebrarum huius seculi et spiritualia nequitiae cvertit ;
s sed totum orbem terrarum obsistentem repulit. Omnia igitur expertus adversarius, semporque divina virtute prostratus, ac nihil omnino valens eiicere,
tandem universale hominum gcnus in belli societatem ciens, varie cum
his sanctum athletam aggredilur.
2
caritate
Christi?
t r i b u l a t i o ? au
ant/ustia?
an j i c r s e c u t i o ?
au
fumes?
au
660
[20]
,
' '
, ', ,
, .
. ,
, '
, ' ' ,
* . 161 . *
' ,
. ' '
, ? '
, .
5.
, ' , .
15
Pliil.
n , 30 : . -
cf. . 6. ]. 6. ].
darum magnitudine eorum obruente facultatem ; tamen quia silcntium volentibus illius virtutem imitari infructuosum futurum sit, quemadmodum qui
seculi negotia tractant mercatorcs, quaostus proventuri gratia, mortis etiam
periculo sese obiciunt nos quoque, propter eorum qui imitari voluerint
emolumenta, facilius patimur temeritatis argui, ac tcmpori obsecuti, partem aliquam recensebimus magnanimi huius athletae pracclare factorum ;
nam univcrsa pro dignitate exponere homo nullo modo potest. E i a igitur,
principium proponamus certaminis et praestantem hune athletam fide
egregie instructum commonstremus : Alexander, cuius memoria est in
benedictione, toto corde totisque viribus Deum dilexit, ipsisque id patefecit 10
operibus; et quocl nullum divinorum mandatorum sit praetergressus fructus
testatur : dicit onim Dominus : A f r u c t i b u s e o r u m c o g n o s c e t i s eos. Neque
suae dumtaxat salutis curam <2;essit, verum orbem tcrrarum universum
subiugare Christo studuit; quapropter id quoque ex parte perfeeit. Et
velut in manibus haberet eorum qui per ipsum salvarentur mercedem, ita 15
firmo pectore animoque invicto, quinquaginta per annos pro eorum qui
servari volebant salute, impensius tamen pro sua salute dimicavit.
5
5. Beatus hic ex Asia illustri gnre oriundus, in insulis habitavit. Constantinopoli vero arte grammatica accurate cruditur; et cum omni morum
6. M a l l l i . , M i , 16.
. JEUNESSE
[21]
D'ALEXANDRE.
661
, .
. ,
"
5
|~] , |"]
.
6.
10
'
. ,
. '
.
15
, ,
'
.
1. Il faut p e u t - t r e s u p p l e r ; devant , le sens et la chronologie de la vie d'Alexan
dre ne permettant g u r e de c o n s i d r e r cet accusatif comme un accusatif de d u r e . 10. ].
13. .
dunt,
eosque
invitantem
: Si v i s perfect us
p a u p e r i b u s , et habebis t h e s a u r u m i n clo,
esse,
et v e n i , sequere
vende
quae
habes,
te
da
me.
7. J a c , , 10. 8. M a l l l i . , x i x , 21.
002
V I L D ' A L E X A N D R E L'A C M E T E .
/.
*L
* , ,
[22]
, [~], ' ,
1
- -
',
, *
, -
.
8.
' ,
, '
, ,
, ;
,
15
ou deux
lettres; cf.
].
7. Isthic quadriennio moratus, egregios in virtute progressus fecit, alacre et indefessum iniens certamen atque in cunctis reverenter obtemperans.
Attendebat autem accurate nu m consentiat vita divinis Scripturis. Quod
vero non repperit quia non liabent cnobia, ut norunt earum rerum studiosi,
summam illam egestatem et curarum omnium vacuitatem sancto Evangelio
consentaneam; pertinet enim ad offcium praefecti omnes fratrum ncessittes curare. At servus Dei Alexander, spiritu fervens, assidue illam audiens
Domini vocem , vetantis ve in crastinum sollicitos esse qui multis passeribus praestemus , angebatur et perturbabatur animo, neque ulterius continere
se poterat. Nec fas erat quidem ut principio statim iis de rbus faceret sermonem : oportebat enim eum prius omni spirituali instrui armatura, quae
est psalterium.
8. Cum vero quadriennii spatio desiderium suum explesset non propter ingenii tarditatem diutius in illa disciplinae exercitatione immoratus,
sed quod exacte intelligeret de quo quisque versus esset pronuntiatus tune
oratione et obsecratione ad Deum fusa haustaque clitus intelligentia, nihil
iam contra praeceptum depravatum spectare sustinuit ; verum sumpto Evangelio continuo praefectum adit itaque eum compellat : Pater, verane sunt
omnia quae in Evangelio conscripta ? Elias autem vere pater et pastor
rationalium ovium, repentinam interrogationem miratus ratusque eum mali-
, 0
10
15
20
[2.
6-8.
A L E X A N D R E A U M ONASTRE. DANS L E D S E R T .
663
, ,
, , ,
'
',
'
' *
' '
, '/
'
',
'
' * ,
, * ' * . .
II
9.
' ,
drita ex eoque sciscitatur : Frater, unde haec tibi incidit cogitatio ? Hic
ille perstitit quaerens, Verane essent quae in sancto scripta Evangelio sunt ?
Respondentibus omnibus verissima esse, quia Dei verba, Gur non ergo,
inquit, illa exsequimur ? At illi : Nemo servare illa potest, Tum vehementi
quodam spiritu correptus ac velut si praeteritum omne tempus perdidisset
et ad nihilum redegisset, salutatis fratribus, sumpto secum Evangelio egreditur, exsecuturus quae scripta sunt et sanctos Patres nostros imitaturus.
Ergo Eliae vatis exemplo abit in solitudinem in qua septem exegit annos,
nulla terrenarum rerum pulsatus sollicitudine, Spiritu Sancto actus eius
omnes perpetuo dirigente.
(CONVERSIO RABBULAE)
II
15
26.
664
[2/]
(7> "
,
, ,
. , ''
.
10.
'. ,
, . -
10
.
11.
, , '
3. ]. 12-16. Dans ce
15
( = =
ce
a t p r s e r v d'une m a n i r e miraculeuse. R a b b u
impunit
impossible ne
fait que
renforcer l'affirmation
de
la phrase
prcdente.
nos
divinit
dieux).
Cum ergo audisset civitatem esse quamdam in qua improbi daemonis etiamnum dominaretur vis nam et festivas idolorum peragebant ferias et in
nefandis exsultabant gestiebantque flagitiis succinctus lumbos in praeparationem Evangelii, ingressus in celeberrimum eorum fanum, divina
quadam virtute illud succendit evertitque. Eoque perfunctus certamine nequa- 5
quam ex eo loco perfugit, sed in ipso templo consedit.
10. Concurrere interea populares ingenti furore eique necem intentare :
qui mox tamen incredibili eius libertate mansuefacti discedebant. Ille vero
a Dei gratia valde custoditus, in apostolicam illam vocem p r o r u p i t : Et
ego homo sum similis vestri patibilis atque in his vanissimis rbus tempus 10
aliquando contrivi. Fugite iudicium aeternum. Regnum vobis caeleste annuntio.
11. Et multo tempore haec facientes, magnanimo pugili vim inferre omnino
non valebant. Sed Rabbulus quidam, curialis, diaboli adiutor ille, pater
civitatis, quod et divitiis et facundia praestaret, deinceps vero idolorum ir>
exterminator et praeco factus veritatis Rabbulus, inquam, idololatria insa12
12. A c l a , xiv,
14.
[25]
910.
/,,
I L M E T L E FE U U N T E M P L E
PAEN.
0G5
. ' ' ,
, *
5
' .
, -.
* |~] *
[~_|
, ,
10 , ,
'.
;
, , ,
.
15
'-
nions, magna voce populum ita afatur : Fratres et patres, patrios cleos
ne deseramus ; sed sacrificia iis ritu solito oieramus. D i i Galilaco huic minime
auxiliantur. Iniuria ab eo lacessiti, aut prae humanitate non ulciscuntur,
aut magnus est Deus Christianorum. Dein sua fretus potentia et nescio
5
io nostrorum deorum evertas, nec hoc quidem solum, sed et nos omnes ad te
attrahere vis ac tui similes efficere, sacrilegos ac Deorum omnium contemptores. Die igitur veritatem : Quam spem habetis vos Christiani, qui ita
vitam vestram contemnitis talia audentes? Beatus subridens ait : Nos vero
neutiquam vitam nostram contemnimus, ut dicis, sed aeternam vitam expe15 tentes, praesentem hanc negligimus. Scriptum est enim nobis : Qui perdiderit animam suam in hoc mundo, in vitam aeternam inveniet eam. Ille
vero : Qualem spem expectatis, ubi ab liac vita migraveritis ? A t beatus :
Nos volentibus veritatem addiscere et transferri a tenebris ad lucein, huius
1 3
. K i s
r.
(500
[20]
' / ^ -'
" .
12.
'-
'
-
.
'
'
'
, '
, '
10
, , ' ,
' .
1G3 . * ,
9. ]. 14. .] . ne se comprend g u r e .
raison de rapporter cette phrase ce qui suit (histoire d ' J i e ) ; il est
puisse signifier : pour ce qui est du feu. Il me p a r a t
15
L e traducteur a p e u t - t r e
vim sermonis operibus ostendimus. Nec opus est fabulis miiltiloquio involutis, ut vos Etlmici existimatis.
12. A t ille : Et ego paratus sum omnem vestram insamam addiscere,
qua non solum nos conturbasti, verum et deos contumelia aficere non cessas.
Tum Sanctus : A u d i , inquit, Dei nostri virtutem, et mysteria fdei nostrae. 5
Coepitque illi explicare Dei erga bomines benignitatem, et sacrarum S c r i pturarum virtutem, exorsus a prima mundi conditione, usque ad Crucis
dispensationem. Et perstiterunt invicem his de rbus conferentes die illa
ac nocte tota, cibi omnis somnique expertes. Scriptis igitur consignatas
ostendens sanctorum virorum virtutes, quamque de Deo liabuere fiduciam, 10
atque in eum quasi libertatem, evolvensque a Deo dictata volumina, in eum
devenit locum, ubi Elias traditur ter ignem e caelo elicuisse ' ' . Gumque plura
iam ille capita audisset, hic obloqui coepit contendens : Ista omnia, inquit,
mendacia sunt : res vestrae confictis fabulis constant. Utilia tibi suadeo, ut
nobiscum diem festum agas, et dus sacrificia offeras. Et quae in eos per- ir,
petrasti, quia benigni sunt, eorum tibi veniam atque impunitatem, quia
ignorantia adductus ea fecisti, tribuunt. A t Beatus : Si dii erant, cur non
a primo mane in vesperam ad se clamantes exaudiebant, ignemque largie14. III
Reg.
XVIII,
38.
- 1 2 C O N T R O V E R S E A V E C RA B R O U LA.
[27]
' ;
'
GG7
' -
'
'
, ' ,
'
, ,
.
, -
' .
13.
"
,
' , , ' '
15
|~_]'.
, , '
'
'
|~_](?)
,
,
|~]
'
l'abrviation
de
bantur? Et quidem Dei servus Elias soins erat, omnes tamen pseudoproplietas
divina virtute interfecit
: eoquc orante ne plueret propter dementem hominum in colendis idolis vesaniam, annos trs et sex menses nullus omnino e
caelo nuber decidit : donec ipse Dominus servi sui severitatem, ob humanitatem erga viduam, inflexit, atque ad benignitatem eum induxit, ut iusiurandum suum solveret, et pro hominibus ad se funderet preces. Dixerat enim :
13
r.
16
Neque
irritum servi sui iusiurandum esse voluit Deus; verum ut dixit propheta, ita
evenit.
13. Irridens autem dicit B . Alexandro : Si haec vera sunt, si talis est
Deus vester, et famulos suos ita actutum exaudit, precare et tu illum, ut
coram nobis ignem demittat. Id si fecerit, dicam non esse Deuin ullum nisi
Deum Christianorum. Sunt enim falsa quae apud vos scripta extant :
nam et tu, ut dicis, servus es Dei illius. Beatus autem Alexander iirmiter
xvn,
I. 17. M a r c , ix,
22.
V I E D ' A L E X A N D R E L'ACMTE.
008
0
'
"
[28]
<
.
' ,
'
|~_|
. '
,
-.,
,
, '
'. .
14.
'
15
'
. ,
. ;]. 6. ]. 13. ].
ignis, consumetque positas ante nos storeas. Rabbulus vero ait : Non liabeo
ego taleni potestatem; verum ora tu. Sanctus ergo bis auditis, fervens Spiritu,
surrexit dicens : Oremus. Et stans versus' Orientem, manusque extendens,
sic oravit, ut ipsa moveretur creatura; venitque ignis et storeas consumpsit
per domum iacentes, ut generosus noster pugil praedixerat, ipsos vero minime r,
laesit. Rabbulus repentino hoc viso miraculo, veritus ne et ipse incendio
hauriretur, magna voce exclamavit : Magnus Deus Christianorum. Volentem
vero prodigium hoc late praedicare, obtestatus est adeoque iureurando
obstrinxit Sanctus, ne se vivo cuiquam id narraret quod et ille praestitit.
Annis vero triginta post hoc miraculum elapsis, Sancto iam vita functo, j
Rabbulus illud coram episcopis et monachis narravit; et verum est testimonium novi discipuli. Atque ex eo miraculo fidles persuasum habeant oportet eadem quoque ratione exustum ab eo delubrum illud fuisse.
14. Rabbulus hoc viso miraculo, mansit cum B . Alexandro hebdomadem
unam, accuratius cuncta perdiscens, quae ad sermonem pertinent veritatis. ir.
Gumque ex ipsis operibus penitius etiam illi esset persuasum, poposcit sese
deinceps illuminari, et eaelesti initiari baptismo, cum iam sanctum Pascha
instaret. Verum inimicus veritatis cernens undique suum subverti dominatum,
conatus est novum hune discipulum aeternae vitae exsortem facere. Persuadet
13-15. R A B B O U L A C O N V E R T I P A R D E U X M I R A C L E S .
[29]
'
669
',
. '
aJTcv
',
. , , .
15.
'.
,
'
. '. -
* '. * -
'
, .
, -
,
, '
' 15
' '
, , *
,
, * f.
'
8. ]. 15. <9].
070
[30]
'.
,
17.
/ .
'
'["]
',
, ,
. ' 15
. / ) , , . '
, '
, ,
' ,
. ]. 16. ].
10. Alia plurinia per eum Deus fecit miracula. Nam cum a caelesti
prorliret lavacro, inventa est eius vestis undique crucibus a summo ad imum
referta : quae res haud lev attulit ad eius roborandam fidem momentum.
Cives vero conspecta liac repentina mutatione et miraculis, cum uxoribus
et liberis Cbristo crediderunt; itaque prompto animo, ut prius etiam quam 5
de rebns divinis pro more habendis sermonibus instituerentur, festinarent
sigillum sacri baptismatis accipere.
17. Sanctus vero Alexander experiri volens num serio crederent edicit
omnibus : Prius operibus fidem probate; ac deinde consignabimini. S i quis
igitur idola domi suae habeat, ea profrt in mdium, et propriis manibus 10
confringat. Quae cum illi audissent quisque eorum contendit ut primus
aemulationem illam ostenderet et idola comminueret : licebatque eo die isthic
mirabilia divina contemplari. Si quis fidem mentiri, atque abdere idola voluisset, non poterat. Quisque enim priusquam ab alio accusaretur, contendebat propria sua effere : noverant enim mutua arcana. Atque ita ipsi, cum 5
omni quisque familia, purgati sunt, et exiguo tempore in fide confirmati,
omnes sacro baptisniate dignati sunt; ac deinde cum uxoribus et liberis eo
studio fidei propagandae exarserunt, ut principes rogaverint eos omnes qui
veritati adversarcntur exsilio multare.
p i ] 16-20. C O N V E R S I O N D E L A V I L L E . R A B B O U L A A N A C H O R T E . 671
18.
, " .
, *['] * . .
|~_| '
5
< >
'
'
'
'
; ;
, ; ,
10
'
, '
, ' , ).
'
,
15
' ' .
'
19.
'7, ,
,
3. ^-^]. 5. Une seconde main a c h a n g
en
. G. ].
18. Sanctus ergo cuni videret omnes fide suscepta gestientes, Deocpie
gratias agentes, ait : Hactenus lact estis n u t r i t i ; at si quis solidi cibi
esse particeps cupit, et perfectus Cbristianus fieri, vendat possessiones suas,
5 et det pauperibus ; nec sollicitus sit de crastino , et liabebit thesaurum
in caelis. Sed quaerat, iuxta quod scriptum est, regnum caelorum et iustitiam Dei, et haec omnia affatim ei adicientur . Haec gravia et dura visa
sunt quibusdam, qui amplas habebant facilittes. A t Rabbulus discipulus
dixit : Non sum ego perfectus Cbristianus? A t qua ratione possum haec
18
1 9
20
2I
672
VIE D ' A L E X A N D R E
L'ACMTE.
[32]
'
'
, , , . '
>
.
, , ,
' -
'
'
' ' , r,
' ; ' '
* f. 1G4 . * .
;
'
' *
'
15
, .
, ' , .
2. >]. 3. 6;]. 5. / ] . G. ';]. 8. ]. "J. ,].
ut vidcbatur, calcatam vestigio. Cumque die toto iter egissent, sub horara
undecimam substiterunt in medio duorum montium. Et Rabbulus quidem
vias circumspiciens ridebat. B . Alexander autem iuxta consuetudinem statim
precationi se ddit. Cumque simul vespertinum hymnum complessent, fiduciae
magnanimi athletae sui respondit piissimum Numen. Misit enim angelum
rustici specie, iumentum agentem mundis et calidis onustum panibus, et
duabus ollis obsoniorum utrimque dependentibus, in quibus olera erant et
lentes. Tune B . Alexander Rabbulo dicit : Surge, accipe, et noli incredulus
esse. Is vero longo tempore attonitus baesit, ita secum ratiocinans : Unde
in loco deserto rusticus homo tt et taies habuit panes? Et nos quidem toto m
die incedentes vix in hune pervenimus locum. Omnino igitur ipsum oportet
noctu domo diseessisse, ut bue tandem hoc tempore perveniret : necesse
proinde est ut hodie panes illi cocti non sint : Unde ergo calidi sunt? Atque
haec animo volvcns, admirabatur Christi virtutem. Dicit autem ei qui
advenerat : Unde venis? Aut quis le hue misit? Anglus vero : Meus me
Dominus misit. Sumptis ergo cibis illum qui rusticus videbatur dimiserunt :
Qui ad exiguum spatium progressus, subito videri desiit. Suscipientes cum
gratiarum actione quae iis a Domino Iesu missa erant, manserunt isthic ea
nocte. Postridie in urbem reversi sunt.
5
15
[33]
21-22. R A B B O U L A V Q U E D ' D E S S E .
20.
'
673
,
.
,
, -
, |~] |~_]
.
21.
/ ,
, :
.
22.
, , -
Januaris,
]. P o u r d e s s e de
M acdoine
Worterbuch
Eigennamen.
d. g r i e c h .
du moins,
la
l s
T. VI.
F . 5.
44
074
VI D ' A L E X A N D R E L ' A C M T E .
[34]
)
. [ ]
f. 1fisr.
*'
,
.
' ,
. .
' ,
, '
,
, ,
,
' ,
' ' ,
' .
" '
15
. .
2. est sans doute une glose suggre par le mot dont le sens
reste vague. Tout ce passage parat assez altr : cf. 1. 1 . 7. .
non solum Syriae, Armeniae, Persidi, sed et toti prope orbi terrarum. Erectae
in ea urbe sunt iam olini divino nutu linguae Syriacae scholae. Nam viri
principes (scilicet vicinarum civitatum) atque alii locupletes liberos suos eo
institutionis gratia ablegant. Sacrum igitur principatum adeptus Rabbulus
studuit, cooprante Spiritu sancto, omnes in veram et stabilem fidem adu- s
nare, et scilicet quae magister suus, sedulo actitare. Et vere de eo licet illud
pronuutiare : Sufficit
d i s c i p u l o ut s i t s i c u t m a g i s t e r e i u s . Exponam vero et
aliud Beati huius benefactum, proderit enim legentibus. Viduarum et pupillorum non minus quam pater erat. Exteros Gentilium iilios bis in mensem e schola
ad se evocabat, eosque verbum veritatis docebat. A t suscepto Sancti Spiritus io
signaculo, coque pacto maximum consecuti emolumentum, in patriam revertebantur et successu temporis bonis assueti moribus, eosdem liberis suis in
hoc usque tempus inserunt. Ita in illis quoque partibus Christi gratia effulsit.
Id vero egit non duobus aut tribus, sed totis triginta annis. Et haec illius
praeclara facinora ac virtutes propter magistri eius certamina retulimus : 15
nec enim illo minus laboravit. Et vere illud possum asserere eiusmodi fuisse
eius acta ut Elisaei prophetae conditionem exaequare videatur-''. Et haec
quidem novus ille discipulus.
23
[35]
23. A L E X A N D R E Q U I T T E L A V I L L E .
23.
-/)
675
' /
.
,
10
. ' -
'
, * '
, -/
, ,
*. - * - 165 .
f
' .
III
24.
15
' , ,
1' ' ,
23. A t pater ratione praediti gregis Alexander, eum ita praeclare affeclum intuens, et intelligens posse eum aliis ad Christum viam commonstrare,
reliquos vero pro temporis opportunitate fidei obedire, animo exsultabat, ipsa
re expertus, omnia possibilia esse credenti et paratum esse Deum optima
s largiri eum rogantibus. Ceterum perpendebat quid nunc Christum misericordem oraret. Populus vero omnem movebat lapidem ut eum secum retineret
propter immensam qua eum omnes complectebautur caritatem, ut eum quoque
pastorem sibi deposcerent. Quod cum ille diclicisset, meditabatur clam urbe
excedere. Cives autem perspecto eius consilio, ut ne, quem vere patrem
2 5
1 0
III
24. In solitudiiiem bidui itiuere progrcssus incidit in latronuni latibnla, in
quibus dux latronum morabatur, qui triginta sub se habebi.it viros sceleratos,
25. M a r c , IX, 22. 26. II C o r . , x i , 33.
670
[36]
; .
,
' . ,
' ;
' , ;
.
['^
* .
[" ^
.
25.
'
' , , -
)
" , ' ,
,
-
1. ].
quos nec urbs ulla nec regio effugit, quin eorum nefariis flagitiis faedaretur.
Haec cum a multis audivisset Alexander, precatus est Deum, obsecrans sibi
improborum illorum animas daret, quas ipsi vicissim offerret. Videns Deus
optimum eius propositum, annuit postulatis. Nam cum in ducem latronum
incidisset, ei fidei mysteria exposuit. Qui eius verbis compunctus, ac sincre
credens, gratiam sancti baptismatis suscepit. Cum vero divino eo munere
esset dignatus, et primum a sacro lavacro egressus, dicit ei B . Alexander :
Petiisti quidpiam cum ad sacrum lavacrum accederes? Omnino, inquit ille.
Quid vero petiisti? ail Alexander. Ut, inquit, Deus brevi animam meam
suscipiat. Cumque liebdomade una supervixisset, et praeleritorum scelerum
vehementer eum poeniteret, octavo die ad Deum migravit.
25. Qui ei adhaerebant viri triginta insolitum hoc prodigium conteinplati,
et ipsi ad S. Alexandrum accedunt, flagitantes ut et ipsos dono Christi dignaretur : et sincero animo Dominum nostrum Christum confessi, baptismo
quoque abluti sunt. Tanto vero tamque inflammato studio fidem complexi
sunt,-ut illam latrocinii domum in monasterium converterint, atque ibi ea
animi contentione virtutem coluerint, ut brevi coram Deo pretiosi inventi
sint. B. Alexander, ut eos vidit suffcienter iam in fide perfectos, qui et alios
possent instruere, praesidem cis constituit, leges praescripsit, amplius eorum
[37]
24-25.
C O N V E R S I O N
D'UNE
B A N D E
D E
BRIGANDS.
^ ,
077
, .
26.
:.
10
-/
'
'.
* ( .
'-/ ,
'
'
- '
15
6. ] cf. T h o p h y l .
Simoc. ("De
p.
Boor), p.
"
110,
1. 20,
r u l g .
Mais
peul-tre
faut-il
la
suo loquebatur : Ille pastor erat ralione carentium ovium, ego rationalium
fieri cupio : ille post septimuin annum a Laban legilimam merccdem accipere
poposcit ; ego post annos septem a Domino meo gratiam consequar : ille
viginti per annos liomini servivit, quatuor sibi uxores comparavit, ex iisque
prolem suscepit; ego annis viginti Domino meo serviens, quatuor diversarum
15 linguarum choros illi congregavi : ille fratrem mettions, octo gregibus ordinatis eique obviam missis, vitam servavit ; ego per octo choros Deo hymnos
coneinentium, salutem suscipio : ille duodecim iilios carnales habitit; ego duo28
2!1
27. Gen.,
x x v m , 2o. 2 8 .
Gen..
-20.
678
[38]
* ^ .
27.
' ', -
'
'
' , ", ,
*
, '. '
.
. '
, ' - 10
, ,
'
* f. 166 . , , , *
.
28.
'
15
'/)
i b
[39]
26-30. S J O U R D A N S L E D S E R T . R G L E M O N A S T I Q U E .
679
, ', , , * '
* .
.
29.
, ' .
.
' ;
' , , ^ '
.
'
1 0
'
. * .
'* '
,
15
',
, ' , -
7. ].
3 3
3 5
et : O m n i s
q u i p e t i t a c c i p i t ; et p u l s a n t i a p e r i e t u r * , et rursus : O m n i a p o s s i b i l i a
3
suntere-
15 simus, hortatur nos ut a se bona omnia postulemus; quid nos propter inertiam
nostram negligimus petere : Et triennio integro perseveravit, ieiuniis et orationibus vacans, et obsecrans Deum die ac nocte, ut quod caclestium virlutum
est opus, abipso perfici posset in terra. At benignus et misericors Deus cernens
boni servi sui caritatem, et desiderium, ac studium inllammatum, hocquoque
20 illi coneessit, elare illi apparens, et dicens : Statue petitionem tuani, et stabi31. A c t a , x, 9. 32. A c t a , m , 1. 33. Psal. c x v m ,
36. M a l l h . , vit, 8. 37. M a r c , ix, 22.
080
[40]
f. 167 . *
,
30.
,
,
. -. '
'
10
3 9
31. M I S S I O N S A P O S T O L I Q U E S .
[41]
681
', > , ,
5
, .
31.
'
'
10
"
*
* f. lfi" .
'
. ' , , ,
15
'
/ -
,
.
'
.
,
17. '.
ordinate constituit : et nos tali constitutione hymnos indesinenter illi offeramus. Salvatorem meum in terra angeli glorificaverunt : et nos cum angelis glorificemus. Et iussit omni divini oiicii acoluthia absoluta, lectionibus
servatis, ministeriis peractis, cum illis hymnologiam sanctorum xVngelorum
nocte ac die septuagies septies decantari, ea est autem : G l o r i a in a l t i s s i m i s
in
D e o , et i n t e r r a p a x ,
i n h o m i n i b u s bona
voluntas'' .
1
V I E D ' A L E X A N D R E L'ACMTE.
0 8 2
[42]
, ' , '
' [_|
[ ]
[ ]
' ,
'
^
. /
, . ' /
,
.
32.
* f. 168 r.
' 15
. ' [_] , . []
, * .
.
1. Cf. Stephanus au mot . . ].
accersit, gencrosos Christi pugiles, vere lorica fdei tectos, et galea salutis,
et gladio sancti Spiritus armatos, itaque illos afatur : Fratres, probemus
nos ipsos, num simus fide perfecti, et peragremus solitudiiiem hanc hor
rendam G entili um, ostendamusque operibus, non solum verbo, quod ex
corde crediderimus Deo. Volebat igitur primum in Aegyptum proficisci, et
Gentiles isthic, qui a se fabrefacta idola venerabantur catechesi instruere;
et impediebat eum Spiritus Sanctus. Illi autem eius vere discipuli, audito
hoc consilio, constituerunt incessanter eum sequi. Beatus vero Alexander
omnino cupiebat ex eo loco migrare, neque hoc ulli indicavit. A t simu
lans se fratres, qui in eremo essent, visitare velle, monasterio virum quie io
tum et sanctum Dei praeficit, Trophimum nomine, et cum omnes pro more
esset adhortatus valedixissetque eis, facta oratione, discessit.
32. Transmittit rursus cum discipulis quos delegerat Euphratem Alexan
der : inde in Persicam solitudiiiem abeunt, nihil omnino secum rerum neces
sariorum dfrentes, praeter descriptas in mernbranis sacras litteras. Unica
induti tunica versabantur in inculta solitudine, assidue die ac nocte canonem
sacrae hymnodiae exsequentes. Contigit deinde, ut magis eorum virtus pro
baretur, eos corporis necessitatibus tentari : nam multis diebus solis arborum
[43]
32-34.
V O Y A G E
T R A V E R S
L E S DSERTS.
683
' .
. ,
* , , '
33.
' ,
'
' ,
' '.
'
.
'
baecis victitabant, itaque incedebant. Oblocuti autem sunt vire- sancto t r i ginta ex iis, eumque ita afati, ut olim illi S. Moysen " : Eduxisti nos in hanc
solitudiiiem ut fam enecares. Et eupiebant clam ad monasterium reverti;
idque inter sese agitabant consilium. A t viro sancto divinitus id patefactum
est; ut nihil eum celabat Deus, cum vere, ut alter Moyses, esset fidelis in
omni domo eius. Gonvocat igitur eos et ut incredulos increpat, verbisque
castigatos dimittit, ut ad monasterium unde discesserant revertantur, magna
voce inclamans : Crdite mihi fratres, hodie visitabit nos Deus et vestram
incredulitatem arguet.
33. Cumque haud longo spatio recessissent, misit Deus, ut praedixerat
Sanctus, tribunos Romanos et milites, qui commeatus iis attulerunt, rogaruntque ut ad ipsorum castella diverterent iisque benedicerent. Sunt enim ad
eonfinia Romanorum ac Persarum castella, barbaris opposita, deeem ac viginti
invicem distantia milliaribus. A t fratres qui stationem suam reliquerant, hos
eminus adventantes conspicati, ac vere rali evenisse quod vir sanctus praedixerat, confirmati sunt in fide, et quidam eorum poenitentia ducti ac humi
procumbentes fratribus coniuncti sunt : alii vero qui cum eo erant abierunl
in interiorem solitudiiiem et isthic usque ad mortem permanserunt. Beatus
43. E x o d . , x v i , 3.
684
V I E D ' A L E X A N D R E
L'ACM TE.
[44]
", )
. ' ,
'
f. 1G8 .
34.
, * '
. ,
'
'
'
.-
, ' ,
2. a t a j o u t
'
,
'
, ' 15
, -
4. ], c o r r i g de seconde
main en
. ].
vero Alexander iussus a Spiritu sancto, quemadmodum et olim beato apostolo Petro a c c i d i t " , cum militibus illis ire, continuo eos sequitur, et totum
obiens limitem, omnes in fide confirmabat, pauperes nutriens ut pater, divites vero ut egentibus benefacerent, adhortans. Tantus autem eius verbis
factus est motus animorum, ut multi tabulas ac lites adversus creditores
instructas, coram eo prolatas comburerent.
34. Consurrexerunt autem quidam viri scelerati divitiis afluentes, et diabolicis tenebris involuti, et dixerunt : Accessisti hue, ut nos depauperares ?Hos
vero divinis beneficiis ingratos exsecratus est Sanctus atque i n eorum Castro
trs ipsos annos omnino non pluit. Postea vero intellecta plagae hujus io
causa, unanimes concurrerunt ut eius rei auctores e Castro exterminarent.
Qui terrore perculsi ad ecclesiam confugeruut, et profusis lacrimis noxam
diluerunt : ceteri vero metuentes ne et ipsi paria paterentur, Romanos episcopos adiere, ut cum litteris legatos mitterent ad B . Alexandrum, quem audierant Antiochiae esse. Huius igitur rei diligentem curam gessere, arbitrati 15
eum Antiochiam abiisse ut magistrum militum contra ipsos interpellaret.
Episcopi eo audito, Sanctum continuo per litteras obsecrarunt, ut pro Castro
apud Deum intercederet, atque incolarum misereretur. Ut litteras legit vir
44. A c t a , X , 20.
[45]
35-36. A L E X A N D R E D E V A N T P A L M Y R E .
'
^,
'
, ' [, ' , ;
,
5
[ '
685
',
[ ,
, ' ,
,
' e h u ,
{
[' ' ,
,
10
' ', ,
'' .
'
(' '
' ,
35.
'
15
'-
'-
'.
* ' . [/. - * - 6
f
. ^^.' ,
|, |.' [. ,
;. [', [ .'^ ,
illis annorum sterilitatem fructuum ubertate compenses, eaque re mihi d clares, servum me tuum esse'' . Haec precatus, minimeque ambigens, quin
Deus postulata esset largiturus, homines illos dimisit, dicens : In nomine
Domini nostri Iesu Christi, ite Fratres. Evenit vero, ut praedixerat, talisque
circa illud castrum anno quarto fertilitas extitit, qualis antea nunquam. A t
5
vero in viros illos deinceps ira Dei desaevit : nam intra paucos dies liberi
eorum extincti sunt, pecora a barbaris abacta, domus a latronibus direptae ;
plane ut omnes intelligerent, haec illis omnia evenisse propter viri sancli
indignationem.
35. Sanctus cum omnem solitudinem peragrasset, cuni fratribus assidue
15 psallentibus, venit in civitatem Salomonis, cuius in libris regnorum
mentio fit, quam in solitudine aedificavit, Palmyram. Cives fratrum multitudinem eminus conspicati, (udaei enim sunt, licet dicantur Clirisliani) ubi
vo
45.
III
Reg.,
X V I I I , 36.
46.
III
Reg.,
18
686
;
*
,
' .
,
'
- 5
', '. .
'
[46]
36.
10
,
' .
,
, '
,
15
, ( ' -
5. . 7. . 8. Il faut p e u t - t r e . 9. '] : forme curieuse pour . 13. ] cf. 55,9. 14. ]. 14. ;].
bona
voluntas*"'
b i s
l 0
[47]
37. A L E X A N D R E R E N C O N T R E S O N F R R E .
),
687
, .
37. '
,
5
, , * * r. 16J .
. * , '
.
'
, ,
,
1
, ; .
'
1 5
, '
,
.
38.
quae praepararant attingerent. Ergo illi cimcta iam facta dimiserunt, suumque
prosecuti sunt iter.
50
688
[48J
[ ] [ ;
,
' . , , '
, , ,
,
.
39.
'
'.,
' , ' , ,
',
,
15
. ,
,
, ,
t 5
38-40. A L E X A N D R E
[49]
ANTIOCHE.
689
,
.
40.
' ,
, . , 5
' ,
' .
10
"
. '
13
,
,
- ,
41.
, ,
, * .
"
, * '. 17" .
7. ].
scopum arguit, quod multa quae essent muneris sui ngligrent. Et ut verbo
absolvam, paedagogus erat et magister omnium.
40. Haec atque alia cum vidrent quotidie clerici, mirari quidem
videbantur, intus tamen invidia intabescebant. Malchus vero quidam
5 subdiaconus, homo superbus, ad episcopuin accessit, dicens : Unicam hanc
habebam consolationem, ex iudiciorum potestate : et eain mihi Alexander
monachus ademit; nec solum eam, sed et Ecclcsiac gloriam : et facti sumus
omnibus ludibrio, assiduum paedagogum nacti. Hic est praestigiator ille,
qui adversus S. P . N . Porphyrium urbem concitavit, et plurima ci conscivit
mala. Hic est, qui oculos haereticorum fuligine infecit. Hic est, qui episcopis, et praefectis, fortassis etiain et daemonibus, terrorem incutil, ubiquo
idem monachus. Hic morte m contemnit, et facessit omnibus niolestiam. Et
nunc hue ingressus eadem agitt, l l i c igitur si in civitate permanserit, nobis
ex ea erit iam alio abeundum, quia omnibus deinceps ludibrio eriinus. Sed
15 precor angelum vestrum, ut mihi potestas delur eum urbe exturbandi.
41. Ea accepta potestate, cum turba lecticariorum aggressus est viruin
sanctum, et effreni abreptus iracundia statim illi alapam inlligit, dicens :
Egrederc ex bac urbe, sceleste. A t Beatus veluti agnus innocens uihil respondit, sed mansueto animo illam hominis tulit procaciam, id solum clTalus :
I'AR. OR.
T. VI.
F . 5.
<W>
[50]
-.,
'
-.'. , ' ,
'
' ,
, '
' , ',
-. . , biy. ', ,
10
.
42.
'
,
' -.,
, -
15
'
. , -
1 0
1 5
41-42. A L E X . R E L G U A C H A L C I S . V I S I T E D ' U N M O N A S T R E .
[51]
691
,
5
'
* .
- * f. '
'
,
10
'
43.
15
'
,
3. ;]. U. ]. 15. Ms. ].
itineris confeci, at nihil uspiam vidi similc. Ignoti tamen mihi pracsidum
vultus. Haec cum animo volveret, novit quis illud coenobium instituent,
fuisse nimirum quempiam e suo grcge : Et Deo gratias egit, qui sibi in iis
partibus laborum suorum fructus oslendcrit. Eorum ergo collaudata can
tate et alacritate, exiit rursus ut diaboli laqucis detcntos venaretur. Sancti
43. Inde abeuntem illum viginti quatuor c fratribus seculi sunt. Christi
milites, habentes thoracem iustitiac, et galcani sabitis, neenon gladium
Spiritus, obsecrantes ut ab eo oiferrentur Clirislo irreprchcnsibilos. Sanctus
vero tantam cernens fratrum alacritateni, et zelum, ac fidem, ei quid sibi
haec vellcnt perpendens, didicil Sancti Spiritus arcauo quodam molu, sesc
602
VIE D ' A L E X A N D R E
[52]
L'ACM TE.
, '
, / *
'
, -
,
', ' , , ,
-
,
44.
( ,
\:
' ' *
, ,
. ;].
43-44. F O N D A T I O N D'UN M O N A S T R E A C O N S T A N T I N O P L E .
[53]
' ' ,
693
' , |~
_], , , 5
, , -..
45.
, '
, ,
. , , , ' " .
(?) , ,
' ' ,
5
' '^ -
, * [~'_| *
[~] .
"
4. ]. 4. ] : le copiste a p e u t - t r e
devrait l r e le sujet de la principale est ensuite perdu de vue. Des incorrections analogues se retrouvent plusieurs fois. CI', huit lignes plus bas, 54,, .
rantes assidue arguebat; si qui inemendabiles manebant, eos qua utebatur l i bertate percellebat. Maxime vero c m e n t e s tantam paupertatem et integritatem, et nihil eos praeter membranas, in quibus sacrae litterae descriptae
erant possidere, et indesinentor liymnodiam peragere, et veluti incorporeos
s
vivere in corpore, attoniti Deum collaudabant, qui etiam in his partibus adeo admiranda ostenderet mysteria : terrena enim, ut ante scripsi, contemnebant, ac nulla omnino praesentium cura tangebantur.
45. Cogitarunt vero quidam increduli gratiam tentare, et manserunt inter
Fratres die ac nocte, volentes explorare unde alimenta Dei famulis prae-
io berentur : cernebant enim in (lies escam illis paratam assidue reperiri, qua
ipsi suiicienter vescerentur; residuum vero mendicis distribui, et nulla eos
crastini cura angi. Sanctus vero cum Sancti Spiritus instinctu didicisset corum cogitationes, dicit fratri se sequenti, nemine fores pulsanle : E x i , et
sume quae a Domino missa sunt. A t priusquam ille ad ianuam pervenisset,
15 venit vir quidam candida indutus veste, et fortiter iamiain puisa vit. O u a
aperta, reperit frater
vero qui ianuam pulsarat, nusquam vidit. Erat enim anglus, qui virum cum
panibus isthuc stiterat, et discesseral. Dicit igitur fraler oi qui advenerat :
094
[54]
.' *
, , *
' ,
. '/ , '
',
46.
10
' -
. 15
. '
3. ].
Quis te hue misit? A t ille : Panes ex furno extrahebam; cum mihi vir adstitit procerus, candido amictu, graviter me urgens, ac dicens : Aier panes
lios omnes servis altissimi. Cumque locum ignorarem, iussit me sequi hue
usque : Ille est qui fores pulsavit, atque illico videri desiit. Haec cum audisset
frater ille, sancto abbati renuntiat, cum fratres iam mensae accubuissent. 5
Accipiens ille calidos panes apposuit. Quos cum gratiarum actione sumentes.
quod superfuerat pauperibus fratribus largiti sunt. Obstupuerunt vero hac
viri fiducia, qui secundum Scripturam de crastino minime esset sollicitus.
Is vero cupiens fratribus fidem inserere, in mdium advocat eum qui panes
attulerat, ut ex ipsius ore cuncta cognoscerent. Atque ita animae fratrum io
cum timor et amore ei devinciebantur. Et haec agebat, non ut sibi gloriae
quidquam accederet, sed quia in certamen erant deinde descensuri, exercebat
illos prius, et animas eorum fide roborabat, ne cum in mediam arenam processissent, diifidentia deficerent.
3 2
46. Commemorabo autem e plurimis miraculis nonnulla, quae multis fuere i">
manifesta. Volo enim vel per haec demonstrare, generosum hune athletam
fuisse in domo Dei alterum Moysem. Consueverat vir sanctus responsa a
iunioribus discipulis exigere. Contigit igitur ut quidam eorum, iis usus quae
a Domino Deo fratribus dispensabantur, per urbem vitam dissolutam ageret.
52. Matth., VI, 34.
[55]
45-47. M I R A C L E S .
695
?) .,
, '
*
'.
,
5
,,
'-
. ,
' ' ,
*
, .
1 5
'
'
'
' .
47. "
recundia perderet eum. Ille vero haudquaquam clare intellexit patri culpam
suam perspectam esse; sed lepore quodam id ab illo pronuntiatum existimavit; atque in coepto progressus est. A t sanctus pastor pro eo lamentabatur et obsecrabat Deum : Et volens ei significare se prius illius peccatum
probe cognitum babuisse, commoda oblata occasione, castigat cum et a con-
600
VI
)',)
l/ACKMKTK.
[56]
, ' ,
',
. ,
.
, ' ,
'
. '
'
* f. 173 r.
; ,
,
''
, .
'
' '
'
, ' .
48.
, , '
1. T H E O D .
STUD., C o n s l i t . S t u d i l a n a e ,
C. 30
ci
'
videbat vir sanctus propter iniirmos fratrcs. Ollas igitur habebant fictiles,
easque iussit in terra defigi et ibi calefieri : Et quatuor fratres constituit,
qui quotidie per vices eam rem curarent. Quodam igitur die oblivio surrepsit
(aut Deus potius eam evenire oblivionem permisit, ut viri virtus innotesceret); eo igitur die neglecta res est : nam cum, ollis lavatis, aqua frigida
cas mane replevissent, abierunt. Instante igitur hora et jam iis necessitate
mixto utendi rem in memoriam revocante, erubescebant fratrem respicere,
ad abbatem vero accedere eique id referre non audebant. Quidam tandem ex
ipsis sumpta audacia, ad euro adit, et dicit : Ligna non habemus, et aquam
non calefecimus. Sanctus vero : Cur mane non monuistis? Sed, ut video,
tentare me nunc cupis. Vade : calefacta est. Et adhuc ambigentes ingressi,
repererunt ollas bullientes. Certum tamen erat, nemincm eo die ignem sup
posasse. Atque in hoc denuo sancti viri fidem admirati sunt fratres. Et haec
quidem ex parte retulimus, ut ex paucis alia plurima probaremus, atque
illud cumprimis, omnia ei possibilia fuisse, eo quod esset fide perfectus.
48. Cum ergo, obsecundante Numine, praeclare ministerium implesset,
et discipuli eius insignes in lide progressifs lacrent, et in psalmis, ac hymnis, et canticis spiritualibus exultarent, atque in pace viverent, non tulit haec
cernens inimicus : sed veluti in militari acie fieri solet, ita sanctum athletam
[57]
48-51. P E R S C U T I O N S .
007
'
, ',
'
5
'
. , ,
.
'
, ,
10 . '
'
, .
; , '<
1J
"
'
. , , . .
4. ]. 7. ] ]. 8. ]. 10.
]. Cf. 18,8 el
40,13; 55,9.
aggressus est. Nam in illa primum quidem eminus telis geritur res, deinde
gladiis exsertis unanimes concurrunt, et fortiori parti cedit Victoria. Idem
hic egit hostis veritatis. Postquam quinquaginta per annos invictum hune
ducem oppugnavit, neque eum valuit proturbare, at vim belli semper pros prium in caput traxit; nunc tandem in eum cum toto diabolico exercitu
irxuit, et turbam hominum in eiusdem advocat belli societatem; ac rursus
adversus Dei servum telum vibrt. Defertur ergo ad praefectos lexandrum
monachum haereticum esse, et velle Dei Ecclesiam tetra contagione corruinpere. Sed cum vir sanctus assiduis precibus generose obstaret, nec umbrae
io quidem illius, ut dicitur, poterant resistere. Solet enim a veritate prodi et
convinci mendacium; et, ut vera dicam in obscuris, iustitia tempestate
iactatur. Stetit igitur Alexander, inermis ille quidem et nudus, ut videbatur, sed prudentia indutus. Cernens enim Dei servus multitudinem populi adversum se a diabolo commotam, ista e sacris litteris protulil : S e 3:1
d e r u i t t P r i n c i p e s , adversum
tuis
meum
me l o q u e b a n t u r ;
servus
autem
i u s t i f i c a t i o n i b u s . N a m et t e s t i m o n i a t u a m e d i t a t i o
iustificationes
tuae.
Adhaesi
t u u s e.vercebatur
mea est;
t e s t i m o n i s t u i s D o m i n e , n o l i me
in
et c o n s i l i u m
confundere.
<>8
* f. 173 .
VI D'ALKXAXDIIK
L'ACKMKTIO.
[58]
, .
' ,
'
>
. ["Je ;
, ,
'. ; .
50.
10
' . '
,
. '
[~] ,
, -
1J
. ,
3. ]. 4. ; ].
par
M. Grgoire.
52. L E S A C M T E S . M O R T D U S A I N T A G O M O N .
[59]
' /
G99
- .
51. , ,
.
1
, , ' ,
.
'
'
* ,
52.
, .
15
1. ].
virtutibus. Iussi sunt qui prius eorumdem fratrum pastores extiterant, s i n guli suos recipere.
51. Atque ita dimittitur Dei servus Alexander soins, ut existimabant. A t
soins non erat. Secum enim Christum habebat. Ut vero ille dimissus est,
5 convenerunt unanimes, veluti tuba evocati Fratres omnes, atque eo ipso die
in divino ministerio consueta servata rgula est, itaque omnes erant aifecti
atque si niliil durum essent perpessi : imo veluti spirituali reperlo thesauro,
ita exsultabant : proiiciebant etiam in Domino, pluribus aliis sibi adiunctis
fratribus. Si quis enim voluerit universum orbem peragrare, et non Romaio num dumtaxat imperium, sed et barbarorum adir provincias, reperiet Sancti
huius vigere ubique discipulos. Tune enim illustre coenobium Acoemetorum
ipsi construxerunt, et alia plura et maxima. Sicut enim sol in coclo, ita haec
omnibus manifesta sunt.
52. Si voluero magnanimi huius athletae virtutes cunctas ordine percen15 sere, quemadmodum S. Paulus apostolus ait
narrantem me dies deliciet.
Quis enim ea est praeditus dicendi facultate, ea sancti Spiritus gratia, ut
quinquaginta annorum possit certamina explicare : Ego fortasse apud incredulos, et honestatis inimicos, ea referre videbor quae fieri non possunt vol
supra modum magnifica, vel humanani superantia imbecillitatem, proplcrca
20 quod ipsi carnales sunt. Fidles vero, et recta nobiscum sentientes, quique
;i
700
VI D A U - X A N D U K
l/ACKMKTK.
[GO]
).
, ,
, ' '
,
, , '
, ' ,
, .
, , , ,
,
, ,
,
,
53.
. .
, -
, ', ,
-
-
, ,
15
. ].
50
1 0
1:
[61]
53-54. F O N D A T I O N D E L ' I R N O N P I L O G U E .
. ;
'
' '
5
', ,
54.
701
' .
, <<
>>?
. '
,
, , .
sententia comprobata, sanctae eius reliquiae quotidie plurima edidere miracula : adeo ut immundi spiritus ne nomen quidem illius audire sustinerent,
velut igne quodam ita illius percussi nomine.
54. Et nos quidem fraternam eius caritatem beneficentiamque ostendimus,
et quae vidimus ipsi, pro nostra tenuitate, solam sectantes veritatem, retui limus. Speramus autem divina providentia futuros alios, qui sancto arlati
Spiritu, maiori quam nos scientia praediti, disertius haec sint explanaturi, ad
aedificationem et utilitatem eorum, qui hoc vivendi genus voluerint complecti.
Eveniat utinam nobis, ut digni illius elliciamur discipuli, atque eius precibus
consequamur ea, quibus ille nu ne fruitur, gratia et indulgentia Domini nostri
15
PBOPKES
2,_.
'./
12
37
M _ 5U
4
42.
1 S
33,-
(") 3 3 , .
52.
6(>
^V. V .
5
1t .. " ,
l5
$\
lt
15,,,
2-(, ,
(
' 20,,,
(apostolus) 35
,.,
' 13
2>,
nti,
|2
|2
31,
a
(apostolus) 44,
34
1 0
larchimandrita)
" (gentiles; a- 3
2
4!)
" (graeci) 38
' 24 34
'2
37.,, 4 2 ,
'
3
43,
55
(W2
](|
r>
45,.
2
47,
37 _
4
' 5
12
3 3 ;> .^
3 3 . 52
42,,
1 7
5<.
|S
44 >
TABLE
A L P H A B T I Q U E D E S MAT1KES
(|
episcopi 9 ; 2 ; 4 9 ; episcopus
]
ars grammatiea 2o
l0
Edessenus
(U
Antioclienus 47 ; 48 ; 103; O
JU
baptisma 2 n : 29^,: 3 o
17
barbari
? l 7
; W,,
2 i ; 22__ ;
Evangelia
( i
lu
23
( > I m
3^;
i i
Evangelii praedicatio 2 3 ; 2 i ; 4 i
4(_
cxsiliuin 3it
camelarii 4B
J()
baccae arborum .\
;<
1()
i;)
canon hymnodiae 42
1(i
fabulae confictae 2 6
;j
l'an u m 21
castigatio monacbalis n
l s
castreitsia bona 2i
(rater Alexandri 17
J(1
1(1
galea salutis i l , : ; . i .
u
sex
galilaeus 2.\
genuilexiones m
1 7
cbristiani ., .,
\ civitas Edessena 3 3
nis
clerici io.
: >
liorli occupatio
coenobia syriaca 2 i ; coenobium Acoemcto liyinni ,,.; u,: bymnus ve.sperlinus 32.
u
riira .>!); m,
ljt
17
J<(
ianitor monasterii i7 .
(
decuriones : (munaclni 5 2 .
u
3n ., ; 12 .
idola
liM
lt
discipuli Alexandri o o
ieiunia 33
d i s p e n s t i o crucis 2(>
dolium 37.; as _
2
(J
I7
L
I
l:i
insulae Asiac 2n
704
' riQUE
T A B L E
DES
MATIRES.
indices sa,
psalterium 22,,
|8
;1
pseudoproplietae 27,
pupilli
-M .
a
IM
lecticarii w
lectiones 38, : 4i
limes 4 i
regia poteslas i 9
;)
r g u l a 4o; 52
responsa 5 i ,
lu
revelatio 4<>
magia 25 .
(
martyrium 2 9
10
sacrificia 20,.
M 3
milites 4 3 ; 4 i
17
satellites 5 o et ss.
ministeria 40,. ; 4 i
mixtum 55
septimus numerus 39
18
monachi 2 8 ; w ; 5n
3
10
Euphrateai conditum 3 8 ; w,,,: i : y , mona solitudo 23,,: 3 i _ , : :sy :c> : persica 42,,;
8
12
interior 13,
35,
naturac imbecillitas 4o
storea 28,_
nocturnum 30,
nona 39,.
templum paganum 2 i ; 2 . \
u
otlicium 38 ; i i
8
ollae 32 ; 56,.,,
ordines : octo i i
Pascha 28
tertia 39,
tribuni Romani 43
17
pastor 33 ; 3
l5
viduae 3 i
populus i 9 ; 3 ; 4 s ; 5 ;
1 0
vigiliae 33
~\
(J
praefectorianus 2 y
praestigiator <n
iusdam 5 4
)0
T A B L E A N A L Y T I Q U E D E S MATIRES
Pages.
INTRODUCTION
VIE D ' A L E X A N D R E
Prface
18
Jeunesse d'Alexandre
20
23
2i
27
28
30
Rabboula v q u e d ' d e s s e
31
30 *
S j o u r dans le d s e r t . R g l e monastique
37
Missions apostoliques
42
43
45
47
Alexandre Antiocbe
4S
50
52
Miracles
53
Perscutions
57
GO
01
02
Table a l p h a b t i q u e des m a t i r e s
03