T.C.

MLL ETM BAKANLII

BLM TEKNOLOJLER

AIK KAYNAK KODLU HAZIR WEB SSTEMLER

Ankara, 2013

Bu modl, mesleki ve teknik eitim okul/kurumlarnda uygulanan ereve retim Programlarnda yer alan yeterlikleri kazandrmaya ynelik olarak rencilere rehberlik etmek amacyla hazrlanm bireysel renme materyalidir. Mill Eitim Bakanlnca cretsiz olarak verilmitir. PARA LE SATILMAZ.

NDEKLER
AIKLAMALAR ................................................................................................................... iv GR ....................................................................................................................................... 1 RENME FAALYET1 .................................................................................................... 3 1. MAL LEMLER .............................................................................................................. 3 1.1. Mail ( ) Fonksiyonuyla E-posta Gndermek ................................................................. 3 1.2. SMTP ile E-posta Gndermek ...................................................................................... 4 1.2.1. Html erikli E-posta Gndermek ......................................................................... 6 1.2.2. Form Kullanarak E-posta Gndermek ................................................................... 7 1.3. PHP ile POP3 Mail Okuma ........................................................................................... 8 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 12 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 14 RENME FAALYET2 .................................................................................................. 15 2. HAZIR PHP SSTEMLER ............................................................................................... 15 2.1. erik Ynetim Sistemi Kurulum ncesi lemler ...................................................... 16 2.2. erik Ynetim Sistemi Kurulumu .............................................................................. 18 2.3. Site erii Oluturma ................................................................................................. 21 2.3.1. Siteye Haber Eklemek ......................................................................................... 22 2.3.2. Siteye Anket Eklemek ......................................................................................... 24 2.4. Site Ynetimi .............................................................................................................. 24 2.4.1. Site Grnm ..................................................................................................... 24 2.4.2. Site Bloklar ......................................................................................................... 25 2.4.3. Kullanc Ynetimi .............................................................................................. 26 2.5. Forum Sayfalar Ynetimi .......................................................................................... 28 2.5.1. Forum Kategorisi Ekleme .................................................................................... 28 2.5.2. Forum Ekleme ..................................................................................................... 28 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 30 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 32 MODL DEERLENDRME .............................................................................................. 33 CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 34 KAYNAKA ......................................................................................................................... 35

iii

AIKLAMALAR AIKLAMALAR
ALAN DAL/MESLEK MODLN ADI MODLN TANIMI SRE NKOUL YETERLK Biliim Teknolojileri Web Programcl Ak Kaynak Kodlu Hazr Web Sistemleri

Bu modl, php programlama dili yardmyla e-posta ilemlerini ve hazr web sistemlerini kullanabilecek yeterliliklerin kazandrld bir renme materyalidir.
40/32

Ak Kaynak Kodla Veri Taban lemleri modln tamamlam olmak E-posta ilemlerini yapmak ve hazr web sistemlerini kullanmak
Genel Ama Bu modl ile gerekli ortam salandnda e-posta ilemlerini yaparak hazr web sistemlerini kullanabileceksiniz. Amalar 1. E-posta ilemlerini yapabileceksiniz. 2. Hazr web sistemlerini kullanabileceksiniz.

MODLN AMACI

ETM RETM Ortam: Biliim Teknolojileri laboratuvar, iletme ortam ORTAMLARI VE Donanm: Bilgisayar DONANIMLARI Modl iinde yer alan her renme faaliyetinden sonra verilen lme aralar ile kendinizi deerlendireceksiniz. LME VE retmen modl sonunda lme arac (oktan semeli test, doru-yanl testi, boluk doldurma, eletirme vb.) DEERLENDRME kullanarak modl uygulamalar ile kazandnz bilgi ve becerileri lerek sizi deerlendirecektir.

iv

GR GR
Sevgili renci, nternet ortamnda yayn yapan birok internet sitesi dinamik ieriklerle kendi kendine ierik retir. Site ziyaretileri internet sayfasnda paylam yaptka site ierii deiir ve daha fazla kullanc eker. Bu tarz sitelerde haber yaynlamak, haber dzenlemek, anket oluturmak ve daha birok zellik ok kolay bir ekilde hazrlanp yaynlanabilir. erik ynetim sistemi olarak adlandrlan bu tarz scriptlerin internet zerinden cretsiz olarak indirilerek kullanlmas salanr. Bu modl ile kendinize uygun ierik ynetim sistemi kodlarn indirip hazrladnz bir sunucuda kurulumu gerekletirebilirsiniz. Sitenizin grnmn saniyeler ierisinde deitirip size en uygun tasarm kullanabilirsiniz. Haber, anket, fotoraf ekleyebilir ve dzenleyebilirsiniz. Forum sayfalar kurup ziyaretilerinizin kendi bilgi ve becerilerini paylamasn salayabilirsiniz. Site zerinden e-posta gnderip size gelen e-postalar okumak iin internet sayfalar hazrlayabilirsiniz.

RENME FAALYET1 RENME FAALYET1

AMA
Bu faaliyet sonunda internet sayfalarnzdan e-posta ilemlerini yapabileceksiniz.

ARATIRMA
nternet sayfalarnda kullanc ile haberlemek iin ne tr yntemler kullanlmaktadr? Aratrnz.

1. MAL LEMLER
Hazrladmz internet sitelerinden kullanclara e-posta gndermek veya kullanclarn internet sayfamz zerinden bize kolayca e-posta gndermesi ilemlerini gerekletirmek ok kolaydr. eitli formlar vastasyla belirli biimlerdeki e -postalar, otomatik olarak gnderilebilir. Posta kutumuza gelen mailleri kendi hazrladmz internet sayfalar zerinden okuyabilir ve yine istediimiz yere mail gnderecek sayfalar hazrlayabiliriz. PHP programlama dilinde de mail( ) fonksiyonu ve SMTP kullanlarak mail gnderme ilemi yaplabilir.

1.1. Mail ( ) Fonksiyonuyla E-posta Gndermek

Mail fonksiyonu ile e-posta gndermek iin ksaca aadaki kalp kullanlr. $to parametresi: E-postann kime gnderileceini belirler. Buraya yazlacak eposta adresi string olarak alnacaktr. $subject parametresi: Gnderilecek postann konusu bu blmde yazlr. $message parametresi: Gnderilecek e-postann ierii bu blmde yazlr.

Tek satr kod ile PHP sayfalarnda mail gndermek mmkndr. Parametre deerlerinde yapacamz deiikliklerle istediimiz kiiye, istediimiz biim ve ierikteki mesaj gnderebiliriz. Drdnc parametre olarak $headers parametresi kullanlabilir. Bu parametre ile postamza gelimi zellikler ekleyebiliriz. rnein From parametresi ile postay istediimiz kiiden geliyormu gibi gsterebiliriz, bir arkadanza gndereceiniz maili ok nl bir

sanatdan geliyormu gibi gnderebilirsiniz. Arkadanz posta kutusuna baktnda sizin belirlediiniz adresten posta geldiini grecektir. Header kullanmak zorunlu deildir.

Bu kadar kolay kullanm ve zelliklerden dolay mail( ) fonksiyonunun kullanm hemen hemen tm mail sunucularnda kapatlmtr. stediimiz kiiye istediimiz kadar posta gndermek Mail Bomber (e-posta bombardman), binlerce kiiye ayn maili gndermek Spam Mail (gereksiz/istenmeyen e-posta) olarak adlandrlr. Yaplmas, veri trafiini olumsuz etkiledii ve insanlar rahatsz ettii iin istenmeyen bir davrantr. Mail sunucularndan bu tarz eylemler gerekletirildii takdirde sunucu IP adresi kara listeye (Black List) girer ve artk bu sunucudan gnderilen her mail spam olarak dnlerek ya gnderildii posta sunucusu tarafndan kabul edilmez ya da posta kutusunun gereksiz eposta blmne der. zerinde birok site barndran paylaml sunucularda bir kullancnn yapt yanl bir ilem gerideki tm kullanclar etkileyecektir. Spam maili engellemek iin birok posta sunucusu (Hotmail, Gmail) mail gnderimini tek seferde belli bir say ile snrlandrmtr.

1.2. SMTP ile E-posta Gndermek

Basit E-posta Gnderme Protokol (Simple Mail Transfer Protocol-SMTP),temel olarak posta sunucusuna balanp sunucu zerinden mail gndermeye yarayan bir protokoldr. stemci bilgisayar SMTP sunucusuna balanarak gerekli kimlik bilgilerini gnderir, sunucunun onay vermesi hlinde gerekli e-postay sunucuya iletir ve balanty sonlandrr. Mail fonksiyonundan fark, mail fonksiyonu alt sunucu zerinden mail gndermesidir. Bu protokol ile istediimiz sunucu zerinden posta gnderebiliriz. Kara listeye alnmam, dzgn alan ve SMTP destekleyen bir posta sunucusuna (Gmail vb.) balanarak posta sunucunun salad mail adresi zerinden mail gnderme iini rahata yapabilirsiniz. nternet sitelerinin ou iletiim sayfalar iin bu yolu kullanmaktadr. E- posta gndermek iin SMTP protokol; almak iin POP3 ve IMAP protokolleri kullanlr. SMTP ile posta gndermek iin; Yardmc bir mail scripti (hazr kod ktphanesi) SMTP destekleyen bir sunucuda mail hesab Sunucunun IP ya da sunucu domain adresi gereklidir.

Yardmc mail script dosyalarna arama motorunda smtp mailer kelimelerini kullanarak ulaabilir, isteiniz script dosyasn kullanabilirsiniz. Hazr kod ktphanelerinde mail adresi, kullanc ad, kullanc parola ve sunucu bilgilerini girdikten mail gnderme ilemini yapabiliriz. PhpMailer Script dosyas ile mail gndermek iin; Ak kaynak kodlu phpMailer script dosyasn internet sayfasndan indiriniz. Sktrlm dosyay masastne aarak klasrn ismini postaci olarak deitiriniz.

Resim 1.1: PhpMailer klasr

Yeni bir PHP dosyas oluturarak ismini iletisim olacak ekilde postaci klasrnn yanna kaydediniz. Oluturduunuz PHP sayfasnn ierisine girip postaci klasrndeki phpMailer snfn sayfaya dhil ediniz.

Posta isminde bir deikene phpMailer snfn ataynz.

16. satrdaki ifade kullanlacak protokoln SMTP olacan ifade ediyor. Gnderilecek posta iin gnderen bilgilerini yaznz.

Sunucunun port bilgilerini yaznz.

Sunucuya balanmak iin gerekli kullanc adn yaznz.

Sunucuya balanmak iin gerekli ifreyi yaznz.

Postann konusunu yaznz.

Postann ieriini yaznz.

Postann gidecei kiinin mail adresini yaznz.

48. satrdaki mail adresini oaltp birden fazla kiiye posta gnderebilirsiniz. Buradaki dikkat etmeniz gereken sizin mail sunucunuzun ayn anda ka mail gnderimine izin vermesidir. ok sayda mail gnderimi spam mail olarak dnlr. Postann gnderilme kontroln yapnz.

Hazrladnz dosyay kaydedip postaci klasr ile birlikte sunucunuza ykleyiniz. Upload sayfanz altrdnzda hazrladmz mail gnderilecektir.

1.2.1. Html erikli E-posta Gndermek

Gndereceimiz postamza html ierik eklemek iin postann ierdii metnin html komutlar ierdiini belirtmemiz gereklidir.

39. satrdaki kodu ekledikten sonra Body parametresine html ierik ekleyebiliriz.

1.2.2. Form Kullanarak E-posta Gndermek

nternet sitenizde hazrlayacanz basit bir iletiim sayfasndan kullanclarn size zahmetsizce posta gndermesini salamak iin form yaplarn kullanmalsnz. Gnderen (From) bilgileri, konu (subject) ve mesaj (body) bilgileri ziyareti tarafndan form ierisine girilerek mail gnderilmesi salanabilir. letiim formu oluturmak iin; nceki konuda hazrladmz iletisim.php sayfasn ap istediiniz ekilde formunuzu editr program ya da html etiketlerini yazarak oluturunuz. Formun tasarm ve formdan hangi bilgileri gndereceinizi sitenize gre tasarlaynz.

Formumuz post metodunu kullanarak iletisim.php sayfasna gerekli deikenleri yollayacaktr. Ziyareti ismi, E-posta adresi, konu ve mesaj bilgilerini mail olarak gndermek iin form elemanlarn hazrlaynz.

Form elemanlarnn name zelliklerinde Trke karakter olmamasna dikkat ediniz. Form elemanlarndaki deerler name zelliine gre gnderilecektir.

Resim 1.2: letiim Formu

Formdan gelen verileri ilemek ve posta olarak gndermek iin PHP kod blmnde aadaki deiiklikleri yapnz.

Bylece formdan alnan bilgiler SMTP ile gnderilmi olacaktr.

1.3. PHP ile POP3 Mail Okuma

nternet siteniz ierisinde hazrlayacanz bir PHP sayfas ile POP3 destekli posta sunucunuza gelen e-postalar grntleyebilirsiniz. Bylelikle mail kutunuzu amadan sadece sayfann ismini yazarak gelen maillerinizi kontrol edebilirsiniz. Hazrladnz posta sayfasn yeniden dzenleyerek ana sayfanzda haber grntleyen bir sayfa hline getirmeniz bile mmkndr. Telefonunuzdan ya da uzaktaki herhangi bir bilgisayardan sadece sizin bildiiniz e-posta adresine gnderdiiniz e-posta sitenizin ana sayfasnda haber olarak grntlenebilir. POP3 destekli sunucudan e-postalar hazrladnz sayfada grntlemek iin; Editr programn aarak postaoku.php isminde yeni bir php sayfas oluturunuz. lk olarak sunucumuzla balant kurmanz gerekmektedir. Balant kurmak iin imap_open fonksiyonunu kullanacaz. Fonksiyona parametre olarak srasyla sunucu adresi, kullanc ad, ifre bilgilerini yazmak zorundasnz. Kurulan balant sonucu aktarlan ierii tummesaj isimli bir deikene aktarnz.

Buradaki balant adresini posta sunucunuzun destek sayfasndan ya da hosting aldnz firmadan direk olarak renebilirsiniz. rnein Gmail sunucu adresi imap.gmail.com:993/imap/ssl olarak destek sayfasndan renilebilir. Kullanc ad, oluturduunuz mail adresinin tamam; ifre ise mail adresinizin ifresidir. tummesaj deikenine gelen aktan imap_headers fonksiyonu ile balk bilgilerini basliklar isminde bir dizi deikenine aktarnz. Ka mesaj geldiini buradaki dizinin eleman saysn alarak bulacaz. Sayfanza gelen mailler MIME ierik tipinde olacaktr. erikler bozuk hatta anlamsz olarak kacaktr. Bu bozukluu dzeltmek iin basit bir fonksiyon kullanmanz gerekmektedir.

Fonksiyon altnda anlamsz karakterleri deitirerek mesaj okunur hle getirecektir. Sayfanza gelen maillerin daha dzenli ve gzel grnmesini salamak iin 6 satr 2 stunluk bir tablo oluturunuz. lk satrda posta kutunuza gelen mail saysn gsteren uyar yazsn ekleyiniz, basliklar dizisinin eleman says, bize gelen maillerin saysn verecektir.

Sfr deerinden balayarak mesaj says kadar dng kurarak srayla posta kutusundaki mesajlar ekmeye balaynz.

imap_fetchbody fonksiyonu ile gnderilen postann mesaj bilgisini, imap_fetch_overview fonksiyonu ile kimden, tarih, konu, mesaj numaras bilgilerini alabilirsiniz. PHP referans sayfalarnda bu fonksiyonlar ile ilgili daha fazla bilgi sahibi olabilirsiniz.

imap_fetchbody fonksiyonun; lk parametresi, kurduumuz balantdan gelen ak, kinci parametresi, postann numaras, nc parametre ise ekilecek bilginin mesaj olduunu belirtir. imap_fetch_overview fonksiyonunda sadece ak ve posta numaras belirtilir. Bu fonksiyon, tm ak, tanmlanan dizi ierisine alacaktr. Bu dizi ierisinden istediiniz bilgiyi daha sonra srasyla ekebilirsiniz.

Tabloyu oluturmaya balayabilirsiniz.

tummesajbilgi dizinin ierisinden msgno elemann htmlspecialchars fonksiyonu ve donustur fonksiyonu ile ileme koyup ekrana yazdryoruz. Buradaki msgno imap_fetch_overview fonksiyonunun geriye dndrd deerlerden sadece birisidir. htmlspecialchars fonksiyonu gelen bilgiyi string ifadeye evirir . Bylelikle ierisinde html etiket olsa bile sayfada ilem grmeden direk olarak gsterilir. Mesaj html ierikli olabilecei iin mesaj deikenini string olarak dntrmyoruz. Ayn ekilde kimden, tarih, konu, mesaj bilgilerini tablo ierisine oluturunuz.

Balanty kapatarak sonlandrnz.

Sayfay sunucunuza ykleyerek altrnz. Sonu olarak posta kutunuzdaki mailler srasyla hazrladnz sayfada gsterilmelidir.

10

Resim 1.3: Pop3 gelen mail sayfas

11

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET

nternet sayfanza yerletirdiiniz gnder dmesine her tklamada, size Ziyareti var. eklinde e-posta gnderen uygulamay, SMTP protokol kullanarak yapnz. UYGULAMA FAUYGULAMA FAALYET lem Basamaklar neriler Yeni bir php sayfa oluturunuz. Editr programn kullanabilirsiniz. Sayfanza form komutunu action zelliini sayfann ismini vermeyi ekleyiniz. unutmaynz. Sayfaya dhil etmek iin include, rnek Php mailer snfn sayfaya dhil oluturmak iin new komutlarn edip bir rneini oluturunuz. kullanabilirsiniz. Gnderen ve sunucu bilgilerini Gnderen iin from, sunucu iin host oluturunuz. parametrelerini kullanmalsnz. Kullanc ad ve ifre bilgilerini Posta adresine girerken kullandnz kullanc oluturunuz. ad ve ifre bilgilerini yazmalsnz. Postann konusu bilgisini Subject parametresini kullanabilirsiniz. oluturunuz. Size posta ile gelmesini istediiniz metin, Postann ieriini oluturunuz. postann ieriidir. Postann gnderilecei bilgisini Addaddress komutunu kullanmalsnz. oluturunuz. Postann gnderilme durumunu Send( ) fonksiyonunu kullanabilirsiniz. kontrol ettiriniz. Sayfaya gnderme iin dmeyi Submit butonunu kullanabilirsiniz. ekleyiniz. Sayfanz sunucu zerine yklemeyi Sayfay test ediniz. unutmaynz.

12

KONTROL LSTES
Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz beceriler iin Evet, kazanamadnz beceriler iin Hayr kutucuuna (X) iareti koyarak kendinizi deerlendiriniz. Deerlendirme ltleri Mail fonksiyonunu kullanmay rendiniz mi? SMTP protokoln sitenize entegre edebildiniz mi? SMTP protokol ile form zerinden posta gnderebiliyor musunuz? Gnderdiiniz postalarda html ierik oluturabiliyor musunuz? SMTP protokol iin yabanc kod ktphanelerini sayfaya dhil edebiliyor musunuz? Gnderdiin postann gnderilme durumunu kontrol edebiliyor musunuz? Ayn anda birden fazla posta gnderebiliyor musunuz? Birden fazla kiiye ayn maili tek seferde gnderebiliyor musunuz? Gelen postalarn okumak iin sayfa hazrlayabilir misiniz? Evet Hayr

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.

DEERLENDRME
Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz. Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz Evet ise lme ve Deerlendirmeye geiniz.

13

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

Aadaki cmlelerin banda bo braklan parantezlere, cmlelerde verilen bilgiler doru ise D, yanl ise Y yaznz. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. ( ) Mail fonksiyonu ile binlerce mail tek seferde gnderilebilir. ( ) SMTP protokol ile Mail( ) fonksiyonuna gre daha kolay mail gnderilebilir. ( ) SMTP protokol ile Mail( ) fonksiyonuna gre daha gvenli mail gnderilebilir. ( ) PhpMailer yabanc kod ktphanesidir. ( ) SMTP gelen, POP3 ve IMAP giden mailleri kontrol eder. ( ) POP3 mailler internet sayfas zerinden okunamaz. ( ) Kara listeye giren sunucunun gnderdii tm mailler, spam (gereksiz/istenmeyen) olarak iaretlenir.

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz. Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.

14

RENME FAALYET2 RENME FAALYET2

AMA
Bu faaliyet sonunda hazr web sistemlerini kurup kullanabileceksiniz.

ARATIRMA
Php programlama dili ile hazrlanm internet sayfalarn aratrnz. CMS (erik Ynetim Sistemleri) nedir? CMSler hakknda bilgi toplaynz.

2. HAZIR PHP SSTEMLER

Sunucu tarafl programlama dilleri ile hazrladnz internet sitelerine forum, anket, ye ynetimi, haber ynetimi vb. sistemler ekleyebilir, sitenizi ziyaretiler ile etkileim hlinde tutabilirsiniz. Sitenizin dinamik bir yapda olmas, ieriinin devaml olarak ayn zamanda kolayca gncellenmesi ve daha ok ziyareti ekmesi asndan nemlidir. Tm bu zellikleri siteye entegre etmek programlama ve veri taban mantn iyi anlamakla mmkndr. Php dilinin yaygnlamasndaki en byk sebeplerden birisi, bu zelliklerin hazr web sistemleri ile ok hzl ve kolay bir ekilde gerekletirilmesidir. Kontrol panel zerinde veri taban oluturmay bilen herkes hazr web sistemlerinin kurulumunu rahatlkla gerekletirebilir. u anda birok hosting firmas kontrol panellerinde veri taban oluturmadan, sadece kurmak istediiniz sistemi setirerek kurulum yapabilmektedir yani fare kullanabilen bir kii internet sitesi, forum kurabilir ve ynetebilir hle gelmitir. lk ve hazr web sistemlerinin yaygnlamasna sebep olan en nemli yaplar PhpNuke ve Mambodur. Daha sonra geliim hzlanm ve birok sistem bu yaplar zerinde retilmitir. Mambo gelitirme ekibinden ayrlan programclar gnmzde en youn ekilde kullanlan Joomla ierik ynetim sistemini (Content Management System-CMS) gelitirmiler ve gelitirmeye devam etmektedirler. Php-fusion, Drupal, Wordpress ok kullanlan dier sistemlerdendir. Ak kaynak olarak lisanslanmalar sayesinde isteyen herkes bu sistemler zerine uygulama gelitirebilir ve sisteme yeni zellikler ekleyebilir. Hazr web sistemlerinin gelimesi ile birlikte online alveri sitelerinde byk bir art olmutur. Kk bir firmas olan ve rn satmak isteyen herkes hazr alveri sistemlerini kurup, bir banka ile anlap, bankadan ald kod ile sistemini btnletirebilir ve internet zerinden rnlerini pazarlayabilir hle gelmitir. OsCommerce alveri sistemi bu alanda nc olmutur ve geliimini gnmzde de devam ettirmektedir.

15

Online eitim sistemi kurmak iin Moodle tercih edilebilir. Grld zere hazr web sistemleri ihtiyalar dorultusunda zellemi ve gelimitir. Hazr php sistemleri site ynetimini kolaylatrr, verilerin tek elden ynetimini ve kullanclar arasndaki iletiimi salar. Kullanclarn ierisinde hiyerari oluturmay ok kolay hle getirir. Birok web sisteminin kendi yardm ve destek sayfalar bulunmaktadr. En ok kullanlan web sistemlerinin Trke dil destei ve destek forumlar bulunur. Destek forumlarnda sitenizde karlaabileceiniz sorunlar zerine deneyimli kullanclara soru sorabilir ve deneyimlerinizi paylaabilirsiniz. Bu adan Trkiyedeki destek gruplar ok iyi almaktadr.

2.1. erik Ynetim Sistemi Kurulum ncesi lemler

Hazr php sistemlerin hemen hemen tamam bizim iin kurulumu otomatik olarak gerekletirir. Sistemlerin kurulmas iin gerekli olan php destekli bir sunucu ve sq l veri taban desteidir. Php-fusion ierik ynetim sistemini kuruluma hazrlamak iin; http://www.php-fusion.co.uk adresinden bilgisayarnza indiriniz (Download). php-fusion kurulum paketini

Resim 2.1:PHP-Fusion indirme sayfas

Arama motorlarn kullanarak Trke destek sitelerine ulaabilir ve Trke dil dosyas dhil edilmi srmlerini bilgisayarnza ykleyebilirsiniz.

16

Resim 2.2: Kurulum paketi

Sktrlm paketi bilgisayarnza anz.

Resim 2.3: Kurulum paketinin alm hli

Kurulum paketini bilgisayarnza atnzda kurulum ve eski srmlerden gncellemek iin gereken dosyalar bulunmaktadr.

Resim 2.4: Kurulum dosyalar

Trke destek sayfasndan Trke dil dosyasn indiriniz. Dil paketini aarak tm dosyalar kopyalaynz. ndirdiiniz kurulum paketi ierisinde yaptrarak tm dosyalarn birletiriniz. nternet sitenizi kuracanz hosting alann oluturunuz.

Bu alan ekilde oluturabilirsiniz: cretli hosting salayan bir firmadan satn alabilirsiniz. eitli ekillerde sitenizde zorunlu reklam yapan fakat cretsiz alan veren firmalar kullanabilirsiniz. Bilgisayarnz php sunucusu hline getirip kendi bilgisayarnzda yerel olarak kullanabilirsiniz. ekilde de sunucu adresi, sql kullanc ad, sql ifresi, sql tablo ad gereklidir. Bu bilgileri not etmeyi unutmaynz.

17

Herhangi bir FTP program kullanarak dosyalarnz sunucudaki web alannza ykleyiniz (FTP programlar bilgisayarnz ile sitenizi barndran sunucu arasnda kolay dosya transferi yapmanz salayan programlardr.).

Resim 2.5: FTP program ile dosyalarn yklenmesi

NOT: Kendi bilgisayarnzda kurulum yapacaksanz php server iin tanmladnz dizin ierisindeki www klasrne dosyalar kopyalamalsnz.

2.2. erik Ynetim Sistemi Kurulumu

Dosyalar yklendikten sonra kurulum yapmak iin web tarayc penceresini aarak sitenizin adresini yazmanz yeterlidir. Sitenin kurulum ilemlerini yapmak iin; Yklediiniz dosyalar ierisindeki _config.php dosyasn config.php olarak deitiriniz. Sitenizin adresini adres satrna yazarak kurulum sayfasn anz (http://siteadresi/setup.php).

Kendi bilgisayarnz zerinde kurulum yapmanz iin php server altrlarak adres satrna http://localhost yazmanz yeterlidir. lk kurulum ekrannda sitenin dili seilmelidir. Trke dil paketini , kurulumdan nce kurulum paketine dhil ettiyseniz dil olarak Trke seebilirsiniz.

18

Resim 2.6: Kurulum ekran birinci basamak

Kurulumun ikinci aamasnda baz klasrlerde chmod (Dosya/klasr eriim izinleri) deerlerinin deitirilmesi istenebilir. Dosyalara eriim iin dosyalarn yazma izinlerinin 777 olmas gereklidir. Baz sunucularda dosya izni olarak 777 verilmesi gvenlik asndan engellenmitir. Bu gibi durumlarda ilgili dosya ve klasr 755 olarak deitirilebilir. Dosya ve klasrlerde gerekli izin varsa resim 2.7deki ekran grnts ile karlaacaksnz.

Resim 2.7: Kurulum ekran ikinci basamak

Kurulumun nc aamasnda veri taban host ad, kullanc ad, ifre, veri taban ad, tablo n eki ve erez n eki bilgisi girilmelidir.

19

Veri taban host ad, kullanc ad, ifre, veri taban ad hosting firmas tarafndan verilebilir ya da hosting firmasnn size gnderdii kullanc ad ve ifre ile site ynetim sayfasndan kendiniz oluturabilirsiniz. Tablo n eki ve erez n eki bilgisi rastgele deerler ile otomatik olarak oluturulmaktadr. sterseniz bu deerleri deitirerek kendi isteiniz gibi ayarlayabilirsiniz. Kendi bilgisayarnzda kurmak isterseniz sql sunucu ve php sunucudan kendi tanmlamalarnz oluturup bu basamakta kendi ayarlarnz uygulayabilirsiniz.

Resim 2.8: Kurulum ekran nc basamak

Tm ilemler doru olarak yapldnda veri taban balantsnn yapld hakknda bir bilgi ekran ile karlaacaksnz.

Resim 2.9: Kurulum ekran drdnc basamak

Bu basamakta site ynetimi iin gerekli kullanc isimleri ve ifreleri belirlenmelidir. Oluturacanz parolalar sadece alfa-nmerik (0-9, a-z) ve en az 8 karakterden olumaldr.

Resim 2.10: Kurulum ekran beinci basamak

20

Kurulumun son basamanda sitenin kurulduu uyarsn veren sayfa alacaktr. Sunucuda bulunan setup.php dosyasn silip config.php dosyasnn CHMOD deerini gvenlik nlemleri iin 644 yapnz.

Resim 2.11: Kurulum ekran son basamak

Bitir dmesine bastmzda php-fusion sitemizin ana sayfas karmza gelecektir.

Resim 2.12: Sitenin n yz

2.3. Site erii Oluturma

Kurduunuz site, ziyaretilerin grd asl site ve site yneticilerinin grd ynetim blm olmak zere ikiye ayrlmtr. Sizin ya da ynetici yetkisi verdiiniz herhangi bir kullancnn ynetim ekrannda yapaca deiiklik, asl site zerinde hemen yansyacaktr. Sitenin ynetici sayfasnda ierik ynetimi blmnde sitede yaynlamak iin resim galerilerini, haberleri, anketleri, dosyalar ve makaleleri hzl bir biimde oluturabilirsiniz. Siteye ynetici olarak giri yapmak iin ye giriinden ynetici ad ve ifresini yazp giri dmesine basmanz yeterlidir.

21

Resim 2.13: ye girii

Resim 2.14: Sitenin ynetim sayfas

2.3.1. Siteye Haber Eklemek

Siteye haber eklemek iin u admlar takip ediniz: Siteye haber eklemek iin ynetim panelinden ierik ynetimi haberler blmne tklayp haber ekle sayfasn anz.

Resim 2.15: Sitenin ynetim sayfas

22

Haber ekle sayfasnda haber bal, haber resmi, n yzde gsterilecek haber zeti ve habere ait kategori seilmelidir. Haber zeti istenirse html etiketleri ile dzenlenebilir.

Resim 2.16: Haber ekle sayfas

Haber ekle sayfasnn devamnda tklanldnda alacak asl haber, haberin gsterim balama ve biti tarihleri, haberin hangi tip ziyareti iin gsterilecei gibi bilgiler bulunmaktadr. Haber gsterimi genel ziyareti, ye, ynetici ve sper ynetici seviyelerinde yaplabilir. rnein ye seildiinde siteye ye olmayan kimseler o haberi gremez.

Resim 2.17: Haber gsterim seviyesi

23

Site yeleri isterlerse haberlere yorum brakabilir ve sitenin gelimesine katkda bulunabilirler. Haberi kaydet dmesi ile haberimiz ana sayfamzda grnecektir.

2.3.2. Siteye Anket Eklemek

Siteye anket eklemek iin ynetim panelinden ierik ynetimi anketler blmne tklayp anket ekle sayfasn anz.

Resim 2.18: Anket ekle sayfas

Seenek ekle dmesi ile anket uygulamasna istediiniz seenekleri ekleyip anketi kaydet dmesi ile anketi site zerinde grntlenmek zere kaydedebilirsiniz.

2.4. Site Ynetimi

Sitenin grnmn, bloklarn dzenini, kullanc ynetimini ve site uygulamalarnn ayarlarn deitirerek sitede istediiniz her eyi fare tklamalar ile yapabilirsiniz.

2.4.1. Site Grnm

nternet sayfas hazrlayanlarn en fazla urat ey sitenin nasl grnddr. Site tasarm zerinde gnlerce allarak en gzel ve kullanl tasarm yaplr. Php-fusion template sistemi ile site grnm ynetim blmnden deitirilerek tm sitenin ayn anda deimesi salanr. nternet zerinden hazr ablonlar/temalar temin edilerek siteniz istediiniz grnme saniyeler ierisinde kavuabilir ve bu ablonlar zerinde istediiniz deiiklii yaparak siteniz iin zelletirebilirsiniz.

24

Site grnmn deitirmek iin; Ynetim panelini anz. Seenekler sekmesini anz. Temel ayarlar mensnden site temas blmne gelerek istediiniz temay seiniz. Ayarlar kaydet dmesine basarak setiiniz ablonun aktif olmasn salaynz.

Resim 2.19: ablon deitirme

2.4.2. Site Bloklar

Site bloklar sol, sa, st orta ve alt orta olmak zere drt blmden olumaktadr. Bloklar bize site uygulamalarnn yerlerini deitirme olana salar. rnein hazrladnz anket uygulamasn sitenin istediiniz bir blmne yerletirme yapabilirsiniz.

Resim 2.20: Site blok yerleri

Uygulamalarn yerlerini deitirmek iin; Ynetici panelini anz. Sistem ynetimi sekmesine gelerek bloklar seiniz. Alan blmden yerini deitirme, etkisiz hle getirme ve silme ilemlerini yapabilirsiniz.

25

Resim 2.21: Bloklar

A ile iaretlenmi alan fare ile srkleyerek Ana Men blmn sitenin istediiniz bir blmne tayabilirsiniz. B ile iaretlenmi alan blok grnmnn hangi seviye ziyareti iin olduunu gsterir. C ile iaretlenmi alan ierisinden blou dzenleyebilir, silebilir veya etkisiz hle getirebilirsiniz.

2.4.3. Kullanc Ynetimi

Ynetici paneli sayfasndan kullanc ynetimi ile siteye ye olan kiilerin bilgilerini listeletebilir, istediiniz herhangi bir yeye site yneticisi yetkisi verebilirsiniz. yeler ile ilgili her trl ilem bu blm altndan yaplmaktadr. Siteye yeni ye eklemek iin; Siteye ynetici olarak giri yapnz. ye paneli zerinden ynetici paneli balantsna tklayarak ynetici paneli sayfasn anz. Kullanc ynetimi sayfasn aarak sayfa zerindeki yeler balantsna tklaynz. yeler penceresinde ekle balantsna tklayarak kullanc oluturmak iin gereken bilgileri gireceiniz sayfay anz.

Resim 2.22: ye ekle

26

Kullanc ad, e-posta adresi ve parolalar bilgilerini girdikten sonra ye ekle dmesine tklaynz. Eklediiniz kullanclar yeler balantsndan listeletebilir ve kontrol edebilirsiniz.

Resim 2.23: ye bilgileri

yeye site yneticisi yetkisi vermek iin; Siteye ynetici olarak giri yapnz. ye paneli zerinden ynetici paneli balantsna tklayarak ynetici paneli sayfasn anz. Kullanc ynetimi sayfasn aarak sayfa zerindeki site yneticileri balantsna tklaynz. Ynetici yetkisi vereceiniz yenin adn yazarak ara dmesine basnz.

Resim 2.24: ye arama

Alan blmden ye ismi ve verilecek yetkiyi seerek site yneticisi olarak ataynz.

Resim 2.25: Yetki sayfas

27

2.5. Forum Sayfalar Ynetimi

Php-fusion ierik ynetim sistemi forum sistemi ile birlikte entegre olarak gelmektedir. Siteye ye olan bir ziyareti ayn zamanda forum ierisinde ierik oluturabilir. Forum sistemi ynetici panelinden rahatlkla kontrol edilip ynetimi salanabilir.

2.5.1. Forum Kategorisi Ekleme

Forum kategorisi eklemek iin; Siteye ynetici olarak giri yapnz. ye paneli zerinden ynetici paneli balantsna tklayarak ynetici paneli sayfasn anz. erik ynetimi sayfasn aarak sayfa zerindeki forum ayarlar balantsna tklaynz. Kategori adn yazarak kategoriyi kaydet dmesine basnz.

Resim 2.26: Kategori oluturma

2.5.2. Forum Ekleme

Forum kategorisi eklendiinde forum sayfalar eklemek iin gerekli blm forum ayarlar sayfasnda kacaktr. Forum sayfalar eklemek iin; Siteye ynetici olarak giri yapnz. ye paneli zerinden ynetici paneli balantsna tklayarak ynetici paneli sayfasn anz. erik ynetimi sayfasn aarak sayfa zerindeki forum ayarlar balantsna tklaynz. Forum ad (a), forum aklamas (b) ve hangi kategori (c) altnda alacan seerek forumu kaydet dmesine basnz.

28

Resim 2.27: Forum sayfalar ekleme

Forum kategorileri ve forum balklarn sitenizde kullanacanz ierik dorultusunda oluturup ziyaretilerinizin forum sayfalarnda paylam yapmasn salayabilirsiniz.

Resim 2.28: Forum grn

Forum sisteminde site yeleri iin rtbe sistemi uygulanmaktadr. Ziyaretiler forum sayfalarnda mesaj yazdklarnda rtbeleri otomatik olarak arttrlmaktadr. Rtbe sistemi, mesaj yazan yenin ne kadar deneyimli olduunun bir gstergesidir. Rtbe sisteminde forum yneticilerinin rtbeleri; moderatr, site admin ve administrator olarak seviyededir. Moderatrler forum ile alakal her eyden sorumludur. Site admin ve administrator site ve forum ynetimi ile alakal her eyden sorumludur.

Resim 2.29: Forum rtbeleri

29

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET

Hazrladnz siteye haber ekleyip haberin devamnda d sayfalara balant oluturunuz. lem Basamaklar neriler Siteye ynetici hesab ile giri Ana sayfa zerinde ye girii panelini yapnz. kullanabilirsiniz. ye panelinde ynetici paneli linki otomatik Ynetici panelini anz. olarak kacaktr. ncelikle ierik ekle sayfasna giri Haber ekle sayfasn anz. yapmalsnz. Balk ve haber zetini yaznz. Haber kategorisini semeyi unutmaynz. Haberin devamn yazarak balant Balant oluturmak iin haberin devamnda oluturmak iin html balant bulunan link dmesine basabilirsiniz. komutlarn yaznz. Haberi kaydet dmesi, haberin Haberi yaymlaynz. yaymlanmasn salar.

30

KONTROL LSTES
Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz beceriler iin Evet, kazanamadnz beceriler iin Hayr kutucuuna (X) iareti koyarak kendinizi deerlendiriniz. Deerlendirme ltleri Siteyi kurabildiniz mi? Ynetici hesab oluturabildiniz mi? Siteye haber ekleyebildiniz mi? Siteye anket ekleyebildiniz mi? Sitenin grnn deitirebildiniz mi? Site yneticisi yetkisini dier yelere verebildiniz mi? Siteye forum kategorisi eklediniz mi? Siteye forum sayfalar eklediniz mi? Site ieriini html etiketlerine gre dzenlediniz mi? Evet Hayr

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.

DEERLENDRME
Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz. Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz Evet ise lme ve Deerlendirmeye geiniz.

31

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

Aadaki cmlelerin banda bo braklan parantezlere, cmlelerde verilen bilgiler doru ise D, yanl ise Y yaznz. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. ( ) erik Ynetim Sistemi (CMS) kurmak iin veri taban destei gereklidir. ( ) Php-fusion kurmak iin php programlama dilini ok iyi bilmek gereklidir. ( ) Php-fusion ierisinde forum sistemi barndrr. ( ) Site grnm deitirmek iin ynetici olmalsnz. ( ) Eklediimiz haberleri ye olmayan ziyaretilerden gizleyebiliriz. ( ) Dosyalara tm eriim izinlerini vermek iin 644 kodu verilmelidir. ( ) Site bloklarn drt farkl yere yerletirebiliriz.

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz. Cevaplarnzn tm doru ise Modl Deerlendirmeye geiniz.

32

MODL DEERLENDRME MODL DEERLENDRME

Aadaki sorular dikkatlice okuyunuz ve doru seenei iaretleyiniz. 1. Aadaki fonksiyonlardan hangisi ile mail gnderilebilir? A) Mail( ) B) SendMail( ) C) Mailsend( ) D) speedMail( )

2.

Postaya gelimi zellikler ekleyebileceimiz parametre aadakilerden hangisidir? A) $case B) $to C) $headers D) $const Posta sunucusuna balanp sunucu zerinden posta gndermeye yarayan protokol aadakilerden hangisidir? A) Mail( ) B) SMTP C) POP3 D) SendMail Birden fazla kiiye ayn maili gnderme ilemi aadakilerden hangisi ile isimlendirilir? A) MailBomber B) Maillist C) Spam Mail D) Mailler SMTP sunucu ile kurulan balanty aadakilerden hangisi sonlandrr? A) Exit( ) B) Imap_exit C) Close( ) D) Imap_close( )

3.

4.

5.

Aadaki cmlelerin banda bo braklan parantezlere, cmlelerde verilen bilgiler doru ise D, yanl ise Y yaznz. 6. 7. ( ) Php-fusion ierik ynetim sistemi bedava kullanlabilir. ( ) Php-fusion ierik ynetim sistemini kendi bilgisayarmzda altrp deneyemeyiz. ( ) Ftp program sunucu ile kolay dosya transferi yapmamz salar. ( ) Haberler mens ierik ynetiminin ierisindedir. ( ) Forum ayarlar sistem ynetiminin altndadr.

8. 9. 10.

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz. Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki modle gemek iin retmeninize bavurunuz.

33

CEVAP ANAHTARLARI CEVAP ANAHTARLARI

RENME FAALYET-1N CEVAP ANAHTARI
1 2 3 4 5 6 7 Doru Yanl Doru Doru Yanl Yanl Doru

RENME FAALYET-2NN CEVAP ANAHTARI

1 2 3 4 5 6 7 Doru Yanl Doru Doru Doru Yanl Doru

MODL DEERLENDRMENN CEVAP ANAHTARI

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 A C B C D Doru Yanl Doru Doru Yanl

34

KAYNAKA KAYNAKA
http://www.php-fusion.co.uk/news.php (18.06.2012/21.00)

35