R1001 / UNIT 4/ 1

PROTOKOL DAN ETIKET SOSIAL

UNIT 4 PROTOKOL DAN ETIKET SOSIAL

OBJEKTIF

Objektif am :

• Mengetahui Etika dan Protokol majlis rasmi.

• Mengamalkan Etika dan Protokol ketika menghadiri majlis.

Objektif khusus :
Di akhir unit ini anda sepatutnya dapat :-
 mentakrifkan maksud Etika dan Protokol.
 mengetahui protokol-protokol untuk menghadiri majlis rasmi
 mengetahui dan mengamalkan etika dimeja makan.
 R1001 / UNIT 4/ 2
PROTOKOL DAN ETIKET SOSIAL

INPUT

4.1 DEFINISI PROTOKOL DAN ETIKA SOSIAL

Protokol merupakan perkataan yang berasal Yunani iaitu protokollen

yang menggabungkan dua perkataan iaitu protos yang membawa
maksud yang pertama dan perkataan koiI yang bermaksud pelekat

Protokol merupakan etika dan tatasusila yang harus dipatuhi dalam

perlaksanaan upacara-upacara tertentu berhubung dengan susunan
keutamaan dalam pangkat dan status seseorang.

Etika merupakan perkataan yang berasal dari Greek iaitu ethos yang
membawa maksud satu bidang kajian yang dapat berfungsi sebagai
penentu kepada perlakuan seseorang.

Etika sosial yang hendak disampaikan dalam modul ini merupakan satu
tingkah laku dan sopan santun yang seharusnya anda lakukan untuk
berinteraksi dengan individu atau masyarakat sekeliling anda. Ia
melibatkan amalan tingkah laku, budi pekerti, imej serta keyakinan diri
yang baik yang diiktiraf dan diamalkan dalam masyarakat sama ada
dalam majlis rasmi atau bukan rasmi.
 R1001 / UNIT 4/ 3
PROTOKOL DAN ETIKET SOSIAL

4.2 TATASUSILA DAN KELAKUAN

Tatasusila atau adab tertib merupakan punca pengenalan peribadi

seseorang. Tidak semua tatasusila orang barat itu sesuai dengan orang
timur terutamanya yang beragama Islam.

4.2.1 Tatacara majlis rasmi

Majlis rasmi boleh dibahagikan kepada beberapa peringkat iaitu:

i. Peringkat antarabangsa
ii. Peringkat Kebangsaan
iii. Peringkat Negeri
iv. Peringkat Daerah
v. Peringkat Agensi. (Kementerian, Jabatan, Swasta dan
sebagainya)

Di peringkat persekutuan, semua majlis rasmi kerajaan dikelolakan

oleh sebuah jawatankuasa yang dikenali sebagai Jawatankuasa
Majlis Rasmi.

Apa yang akan diperbincangkan dalam modul ini adalah asas-asas

kepada tatacara majlis rasmi agar anda tidak terpinga-pinga atau
kekok apabila menghadir majlis rasmi.

a) Tatacara menghadiri majlis

Tetamu-tetamu bagi majlis rasmi biasanya diundang

menggunakan kad jemputan. Tanggunjawab anda sebagai tetamu
 R1001 / UNIT 4/ 4
PROTOKOL DAN ETIKET SOSIAL

bagi sesuatu majlis rasmi adalah bermula daripada hari

penerimaan kad jemputan dan berakhir apabila anda
meninggalkan majlis tersebut. Oleh itu, sekiranya anda menerima
kad jemputan bagi sesuatu majlis rasmi, adalah menjadi
tanggungjawab anda untuk melakukan perkara-perkara berikut:

i. Anda hendaklah membaca kad jemputan dengan teliti.

Perhatikan apakah kad jemputan tersebut perlu dijawab atau
disediakan pelekat kenderaan.
ii. Telitilah tujuan jemputan dan jenis majlis yang akan
diadakan. Adakah ia majlis rasmi ataupun tidak rasmi. Ini
adalah penting untuk menentukan jenis pakaian yang
hendak dipakai sekiranya kad jemputan tersebut tidak
menyatakan jenis pakaian yang patut dipakai.
iii. Pastikan tarikh, hari, masa dan tempat majlis hendak
diadakan.
iv. Tentukan jenis pakaian yang hendak dipakai. Pada
kebiasaannya kad jemputan ada menyatakan jenis pakaian
yang perlu dipakai tetamunya.
v. Buat keputusan sama ada anda hendak hadir atau tidak
pada majlis tersebut. Jawablah segera jemputan tersebut
untuk memudahkan penganjur majlis menentukan bilangan
tetamu keseluruhannya.

b) Tatacara pergaulan sosial

Pergaulan sosial merupakan pengenalan peribadi seseorang iaitu

samada beliau seorang yang hidup dalam suasana sopan santun
atau pun hanya seorang yang jahil dan kurang kesopanan.
 R1001 / UNIT 4/ 5
PROTOKOL DAN ETIKET SOSIAL

Memperkenalkan seseorang

i. Orang yang penting kepada orang yang kurang lebih

penting
Anda memperkenalkan orang yang kurang penting kepada
orang yang lebih penting. Misalnya anda mempunyai seorang
kawan yang ingin berkenalan dengan ketua anda. Anda
bersetuju memperkenalkannya kepadanya. Ini bermakna
kawan anda itu adalah orang yang diperkenalkan dan ketua
anda adalah orang yang menerima perkenalan.

ii. Yang berpangkat rendah kepada yang berpangkat

tinggi
Jika kedua-dua orang yang hendak dikenalkan diketahui
pangkatnya maka hendaklah orang yang lebih rendah
pangkatnya diperkenalkan kepada orang yang lebih tinggi
pangkat. Misalnya memperkenalkan seorang penolong
setiausaha kepada setiausaha bahagian walaupun mereka
bukan dalam satu kementerian

iii. Yang muda kepada yang tua

Perkenalan seorang yang lebih muda usianya kepada seorang
yang lebih tua usianya, berlaku dalam lingkungan
kekeluargaan. Sebagai contoh apabila seseorang
memperkenalkan rakannya kepada bapanya ataupun anda
hendak memperkenalkan rakan anda kepada bapa anda.
 R1001 / UNIT 4/ 6
PROTOKOL DAN ETIKET SOSIAL

Dalam situasi ini bapa dianggap sebagai orang yang tua dan
dengan itu dia merupakan orang yang menerima perkenalan.

iv. Lelaki kepada perempuan

Perkenalan seorang lelaki kepada seorang perempuan. Ini
dilakukan dengan cara menyebut nama perempuan yang
berkenaan terlebih dahulu barulah disebut nama lelaki. Walau
bagaimanapun sekiranya lelaki itu orang ternama atau
mempunyai kedudukan tinggi, peraturan ini dikecualikan.
Dalam keadaan ini nama orang yang ternama terlebih dahulu
disebut sebagai tanda menghormatinya.

Perilaku dan lafaz perkenalan

“Benarkan saya perkenalkan encik……………..”

Sebutkan nama penuh orang yang diperkenalkan.
Perkenalkan hanya apabila orang yang ditanya itu setuju.

Perempuan yang diperkenalkan boleh tetapi tidak perlu

menghulurkan tangan.
Perempuan yang duduk tidak perlu berdiri. Tanda
‘acknowledgement’ dengan menunduk kepala dan senyum manis
sudah mencukupi.
Boleh minta sahabat yang memang kenal orang yang hendak
dikenali memperkenalkan diri.

Bagi orang Melayu, perempuan tidak diperkenalkan kepada lelaki

melainkan oleh suami ataupun bapa perempuan sendiri.
 R1001 / UNIT 4/ 7
PROTOKOL DAN ETIKET SOSIAL

Perempuan Melayu tidak perlu berjabat tangan dengan lelaki,

hanya perlu tundukkan kepala sahaja.

Umur merupakan faktor yang penting. Yang muda akan

diperkenalkan dahulu kecuali dalam kes keluarga diraja, yang
bukan keluarga diraja diperkenalkan dahulu. Gunakan gelaran jika
ada seperti Yang Mulia, Yang Berbahagia, Yang Berhormat, Tuan
Haji dan sebagainya.

Tingkah-laku di Majlis.

i. Lelaki buka pintu kereta.

ii. Lelaki menarik dan menolak kerusi.
iii. Berbaris untuk mengambil makanan.
iv. Berbahasa sopan.
v. Jangan goyang kaki/makan chewing gum.
vi. Jangan menyampuk/mencelah perbualan.
vii. Jangan gigit kuku, korek telinga, hidung dan merokok.
viii. Jangan memakai bedak di khalayak ramai.
ix. Jangan bercakap dengan mulut penuh.
x. Jangan berlaga sudu dan garpu.
xi. Jangan meninggalkan sudu di dalam gelas
xii. Jangan letak siku di atas meja.
xiii. Bawa makanan ke mulut dan bukan sebaliknya.
xiv. Letakkan napkin di atas peha, bukan di kolar.
xv. Jika datang berpasangan, perempuan hendaklah masuk
dahulu.
xvi. Jika membawa anak, yang muda mengikuti di belakang.
 R1001 / UNIT 4/ 8
PROTOKOL DAN ETIKET SOSIAL

xvii. Jika memakai baju luar (cloak), hendaklah di tanggalkan dan

di letak di bilik kecil yang disediakan atau diserah kepada
butler.
xviii. Biasanya ada bilik untuk tetamu membersihkan diri dan
berhias sebelum masuk dewan.

c) Tatacara menjadi pengacara majlis

Juruacara dalam sesuatu majlis hendaklah terdiri daripada mereka

yang berkebolehan dalam bidang ini. Tidak semua orang boleh
menjadi juruacara yang baik. Juruacara adalah berperanan untuk
memaklumkan kepada tetamu apa yang akan berlaku mengikut
urutan majlis. Juruacara tidak semestinya Pengerusi Majlis tetapi
Pengerusi Majlis boleh menjadi juruacara. Sebaiknya setiap majlis
disediakan dua orang juruacara. Teks ucapan bagi juruacara
hendaklah ditaip dengan menggunakan separuh dari kertas A4
dan satu muka hanya dimuatkan dengan satu pengumuman
sahaja.

Sekiranya anda menjadi juruacara untuk sesuatu majlis, pastikan

anda mengetahui agenda atau turutan majlis dari permulaan
sehingga majlis tamat. Pastikan anda membuat teks ucapan yang
penuh. Teks anda perlu dipatuhi sepenuhnya kecuali ada
perubahan yang berlaku disaat-saat akhir. Teks anda juga penting
bagi memastikan atur cara majlis berjalan dengan licin serta
lancar

Sekiranya anda menjadi juruacara dalam majlis formal, anda tidak

perlu memulakan majlis dengan kata-kata aluan atau berjenaka
atau menyebut tetamu kenamaan yang hadir. Anda hanya perlu
 R1001 / UNIT 4/ 9
PROTOKOL DAN ETIKET SOSIAL

mengumumkan apa yang berlaku. Tidak perlu untuk membuat

ulasan dan tiada ucapan terima kasih. Berjenaka adalah dilarang
sama sekali.

Pengetahuan anda mengenai panggilan-panggilan hormat

berdasarkan gelaran turun temurun ataupun jawatan yang
disandang akan memudahkan anda apabila untuk membuat
pengumunan atau menyemput seseorang.

PANGGILAN HORMAT
Panggila Panggilan
Lelaki Perempuan/Isteri
n Hormat hormat
Seri Paduka Baginda Seri Paduka Baginda
DYMM Yang di-Pertuan Raja Permaisuri DYMM
Agung Agong
DYMM Raja Perlis Raja Perempuan DYMM
KDYMM Sultan Kedah Sultanah DYMM
DYMM Sultan Selangor Tengku Ampuan DYMM
Yang Dipertuan Besar
DYMM Tunku Ampuan DYMM
Negeri Sembilan
KDYMM Sultan Pahang Sultanah DYMM
KDYMM Al-Sultan Kelantan Raja Perempuan DYMM
Tengku Ampuan
DYMM Sultan Terengganu DYMM
Besar
DYMM Sultan Johor Sultanah DYMM
DYMM Sultan Perak Raja Pemaisuri DYMM
Isteri Raja Muda
DYTM Raja Muda Selangor YTM
Selangor
DYTM Raja Muda Perlis Raja Puan Muda YTM
Tengku Mahkota Isteri Tengku
KDYTM YTM
Pahang Mahkota Pahang
Isteri Yang
Yang Dipertuan Muda
DYTM Dipertuan Muda YTM
Terengganu
Terengganu
DYAM Tunku Mahkota Johor Isteri Tunku Mahkota YAM
DYTM Raja Muda Kedah Raja Puan Muda YTM
DYTM Raja Muda Perak Raja Puan Besar DYTM
Anak-anak Raja Yang Anak-anak Raja
YAM YAM
Memerintah Yang Memerintah
 R1001 / UNIT 4/ 10
PROTOKOL DAN ETIKET SOSIAL

Panggila Panggilan
Lelaki Perempuan/Isteri
n Hormat hormat
Tuan Yang
Yang di-Pertua Negeri Isteri Y.A.Bhg
Terutama
Y.A.B Perdana Menteri Isteri Y.A.Bhg
Y.A.B Tim. Perdana Menteri Isteri Y.A.Bhg
Y.A.B Menteri Besar Isteri Y.A.Bhg
Y.A.B Ketua Menteri Isteri Y.A.Bhg
Y.B Menteri Isteri Y.Bhg
Y.B Timbalan Menteri Isteri Y.Bhg
Y.B Setiausaha Parlimen Isteri Y.Bhg
Yang Dipertua Dewan
Y.B Isteri Y.Bhg
Negara
Yang Dipertua Dewan
Y.B Isteri Y.Bhg
Rakyat
Tim. Yang Dipertua
Y.B Isteri Y.Bhg
Dewan Negara
Tim. Yang Dipertua
Y.B Isteri Y.Bhg
Dewan Rakyat
Y.Amat Arif Ketua Hakim Negara Isteri Y.Bhg
Ketua Setiausaha
Y.Bhg Isteri Y.Bhg
Negara
Y.B Ahli Dewan Negara Isteri Puan
Y.B Ahli Dewan Rakyat Isteri Puan
Ahli Dewan Undangan
Y.B Isteri Puan
Negeri
Y.Arif Hakim Besar Isteri Y.Bhg
Hakim Mahkamah
Y.Arif Isteri Y.Bhg
Agung
Hakim Mahkamah
Y.Arif Isteri Y.Bhg
Tinggi
Y.Bhg. Peguam Negara Isteri Y.Bhg
Panglima Angkatan
Y.Bhg. Isteri Y.Bhg
Tentera
Y.Bhg Ketua Polis Negara Isteri Y.Bhg
Y.Amat
Tun Isteri Y.A.Bhg
Bhg
Y.Bhg Tan Sri Isteri Y.Bhg
Y.Bhg Dato/Datuk Isteri Y.Bhg
Y.Mulia Tunku/Tengku Tunku/Tengku Yang Mulia
Y.Mulia Ungku Ungku Yang Mulia
Y.Mulia Ku Ku Yang Mulia
Y.Mulia Raja Raja Yang Mulia
 R1001 / UNIT 4/ 11
PROTOKOL DAN ETIKET SOSIAL

Panggila Panggilan
Lelaki Perempuan/Isteri
n Hormat hormat
Tuan Syed Syed Puan/Cik
Tuan Sheikh Sheikh Puan/Cik
Tuan Haji Hajjah Puan/Cik
Sahibul
Mufti - -
Samahah
Sahibul
Kadi Besar - -
Fadillah
Sahibul
Kadi - -
Fadillah

d) Tatacara menjadi penyambut tetamu

Penyambut tetamu merupakan orang yang paling hadapan sekali

didalam sesuatu majlis. Sebelum majlis bermula penyambut akan
menyambut tetamu-tetamu yang datang. Sebaiknya penyambut
tetamu mempunyai perawakan yang menarik dan berpakaian
kemas. Penyambut tetamu mempunyai tanggungjawab yang
besar damlam melicinkan perjalanan majlis.

Berikut ialah panduan bagi anda sekiranya anda menjadi seorang

penyambut tetamu:

i. Penyambut tetamu hendaklah mengetahui maklumat

keraian yang sedang diadakan sekurang-kurangnya tujuan
keraian itu tersebut diadakan dan masa keraian itu bermula
dan berakhir mesti diketahuinya.
ii. Penyambut tetamu hendaklah tahu susunan tempat duduk
keseluruhannya supaya senang untuk memandu atau
menunjukkan tempat-tempat duduk tetamu berkenaan.
 R1001 / UNIT 4/ 12
PROTOKOL DAN ETIKET SOSIAL

iii. Penyambut tetamu hendaklah mengetahui tempat-tempat

yang penting yang penting seperti tandas, pintu masuk,
tempat keluar dan lain-lain.
iv. Penyambut hendaklah mahir dengan tempat-tempat dan
kawasan yang diuntukkan baginya.
v. Penyambut mestilah mempunyai ringkasan keseluruhan
senarai tetamu yang akan hadir dan sebaik-baiknya
mengenali tetamu tersebut.
vi. Selain daripada senarai kesemua tetamu yang dijemput,
senarai tetamu khas yang akan disambut
vii. Penyambut hendaklah memakai pakaian yang sempurna dan
sesuai mengikut keraian yang sedang dijalankan.
viii. Penyambut tetamu hendaklah tiba satu jam lebih awal
daripada masa tetamu dijangka tiba. Penyambut hendaklah
melaporkan diri kepada Pegawai Bertugas dan mengambil
senarai tetamu. Ia hendaklah memeriksa semua tempat
duduk dan bandingkan dengan senarai tetamu yang
dikhaskan untuknya.
ix. Jika ada apa-apa pertanyaan yang dimajukan, jawablah
dengan sopan. Jika ada teguran dari tetamu yang kurang
senang didengar, hendaklah mendiamkan diri sahaja tetapi
ambil ingatan. Jangan sekali-kali bertengkar dengan tetamu
atau memberi maklumat yang penyambut sendiri kurang
pasti.
x. Penyambut hendaklah senyum selalu.
 R1001 / UNIT 4/ 13
PROTOKOL DAN ETIKET SOSIAL

AKTIVITI 1a

• UJI KEFAHAMAN ANDA SEBELUM MENERUSKAN INPUT

SELANJUTNYA…!
• SILA SEMAK JAWAPAN ANDA PADA MAKLUMBALAS DI
HALAMAN BERIKUTNYA

Jawab soalan-soalan yang berikut:

 R1001 / UNIT 4/ 14
PROTOKOL DAN ETIKET SOSIAL

4.1 Berikan definisi protokol dan etika.

4.2 Senaraikan peringkat-peringkat majlis rasmi.
4.3 Semua majlis rasmi kerajaan di peringkat persekutuan
dikelolakan oleh sebuah “Jawatankuasa” yang dikenali sebagai
A. Jawatankuasa Majlis Tidak Rasmi B. Jawatankuasa Majlis Rasmi
C. Jawatankuasa Istiadat Kerajaan D. Jawatankuasa ‘adhoc’
4.4 Perkara-perkara penting yang mesti diambil kira dalam
penentuan TEMPAT majlis adalah seperti berikut kecuali;
A. Diketahui umum dan mudah dituju
B. Mempunyai tempat letak kereta memcukupi
C. Mempunyai ruang legar yang kecil
D. Mempunyai kemudahan asas yang memcukupi
4.5 Dalam penulisan dan pengedaran kad jemputan,butir-butir
berikut perlu dinyatakan kecuali;
A. Nama Majlis B. Tempat Majlis diadakan
C. Tarikh majlis diadakan D. Senarai nama ahli
Jawatankuasa

MAKLUMBALAS 1a

Jawapan :
 R1001 / UNIT 4/ 15
PROTOKOL DAN ETIKET SOSIAL

4.1 Protokol merupakan etika dan tatasusila yang harus dipatuhi

dalam perlaksanaan upacara-upacara tertentu berhubung
dengan susunan keutamaan dalam pangkat dan status
seseorang.
Etika merupakan perkataan yang berasal dari Greek iaitu ethos
yang membawa maksud satu bidang kajian yang dapat berfungsi
sebagai penentu kepada perlakuan seseorang.
4.2 Ada lima peringkat
i. Peringkat antarabangsa
ii. Peringkat Kebangsaan
iii. Peringkat Negeri
iv. Peringkat Daerah
v. Peringkat Agensi. (Kementerian, Jabatan, Swasta dan
sebagainya)
4.3 B
4.4C
4.5D

INPUT

4.2.2 TATACARA BERPAKAIAN DI DALAM MAJLIS

 R1001 / UNIT 4/ 16
PROTOKOL DAN ETIKET SOSIAL

Pakaian yang anda pakai di dalam sesuatu majlis memainkan

peranan yang amat penting dalam memperlihatkan
peribadi,personaliti dan imej anda. Jenis pakaian juga memainkan
peranan dalam penyesuaian terhadap aktiviti dan majlis yang
hendak anda hadiri.

Pakaian yang anda pakai untuk aktiviti sukan pastinya berbeza

dengan pakaian anda untuk menghadiri majlis rasmi umpamanya
majlis konvokesyen.

Pakaian bagi sesuatu majlis adalah tertakluk kepada tahap atau

taraf majlis tersebut. Tahap atau kategori majlis adalah seperti
berikut:

i. Majlis Penuh Istiadat

ii. Majlis Formal
iii. Majlis Separuh Formal
iv. Majlis Tidak Formal

a) Tatacara berpakaian

i. Pakaian hendaklah bersih, sesuai dengan majlis.

ii. Pakaian pasangan mesti setanding.
iii. Jangan buka pakaian walaupun panas.
iv. Wanita jangan memakai pakaian berkilau di waktu siang.
v. Elakkan memakai pakaian yang menggunakan satu warna
atau lebih dari empat warna.
vi. Pastikan segalanya mencerminkan bahawa anda mempunyai
citarasa yang tinggi, sederhana tetapi menyerlah.
 R1001 / UNIT 4/ 17
PROTOKOL DAN ETIKET SOSIAL

vii. Semak pakaian sebelum keluar rumah. Amalan ini dapat

menyelamatkan kita dari situasi yang memalukan.
viii. Jangan terlalu mengikut fesyen semasa dan jangan menjolok
mata.
ix. Gunakan pewangi secara sederhana.
x. Kita perlu mengetahui jenis kain yang dipakai untuk
memudahkan di cuci sekiranya berlaku kemalangan yang
mengotorkan pakaian seperti kuah tumpah.

b) Jenis-jenis pakaian rasmi

Pada kebiasaannya penganjur majlis rasmi akan menyatakan jenis

pakaian yang perlu dipakai oleh tetamu pada kad jemputan.
Antara pakaian yang biasa digunakan pada majlis rasmi adalah:

i. Pakaian kebangsaan ( Baju lengkap)

ii. Lounge suit
iii. White tie atau tail coat.
iv. Dinner jacket, black tie atau smoking
v. Morning dress
vi. Mess kit
vii. Batik berlengan panjang
viii. Pakaian istiadat

Pada kebiasaannya pakaian yang biasa dipakai di majlis rasmi

adalah Pakaian Kebangsaan, Lounge suit dan batik berlengan
panjang.

i. Pakaian Kebangsaan
 R1001 / UNIT 4/ 18
PROTOKOL DAN ETIKET SOSIAL

Jika kad jemputan menyebut pakaian kebangsaan sahaja

bermakna anda bebas untuk memilih warna kecuali warna
larangan yang ditentukan jika membabitkan pihak istana. Pakaian
kebangsaan tersebut terdiri dari:
• Songkok hitam.
• Baju melayu, cekak musang.
• Seluar Melayu, sama warna dengan baju.
• Samping songket, dipakai di sebelah luar.
• Stoking hitam.
• Sepatu kulit hitam.

ii. Lounge suit

Pada masa sekarang Lounge suit merupakan pilihan pakaian yang
popular dan amat disenangi dikalangan para tetamu. Lounge suit
biasanya terdiri daripada:
• lounge suit warna gelap untuk malam dan warna cerah untuk
siang
• Baju putih berkolar
• Stoking hitam
• Sepatu kulit hitam berkilat
• Bersongkok jika dikehendaki.

Rajah 1: Pakaian sesuai untuk majlis rasmi.

 R1001 / UNIT 4/ 19
PROTOKOL DAN ETIKET SOSIAL

iii. White tie atau tail coat.

• Tail coat panjang warna hitam
• Waist coat putih
• Kemeja putih berkanji di sebelah hadapan
• Wing collar.

iv. Dinner jacket, black tie atau smoking

• Jaket hitam dengan berlapikkan sutera hitam di kelepak baju
atau shell jacket putih.
• Kemeja putih berkanji di senelah hadapan
• Kolar lembut
• Tie-bow hitam.
• Kumerban (cummerband) hitam atau waist coat putih.
• Seluar hitam dengan satu jalur sutera.
• Stoking hitam
• Sepatu kulit hitam berkilat.

v. Morning dress
 R1001 / UNIT 4/ 20
PROTOKOL DAN ETIKET SOSIAL

• Tail coat hitam

• Waist coat hitam
• Kemeja putih
• Plain (stiff turndown) collar
• Tali leher warna kelabu
• Stoking hitam
• Sepatu kulit hitam berkilat

vi. Mess kit

Mess Kit adalah pakaian istiadat untuk majlis makan malam
seperti pakaian istiadat tentera, polis, pegawai kanan kerajaan,
menteri dan penyandang darjah kebesaran.

vii. Batik
Batik sebenarnya tidak sesuai bagi majlis-majlis rasmi.
Bagaimanapun oleh sebab-sebab tertentu kadangkala ditetapkan
pakaian batik. Jika dikehendaki demikian maka, hendaklah
memakai :
• Baju batik lengan panjang
• Baju berkolar
• Tidak perlu dimasukkan ke dalam seluar
• Batik Malaysia
• Tidak bercorak terlampau garang
• Seluar hendaklah tidak bercorak dan berwarna gelap.
 R1001 / UNIT 4/ 21
PROTOKOL DAN ETIKET SOSIAL

viii. Pakaian istiadat

Pakaian istiadat adalah dikhususkan kepada mereka yang tersebut
dibawah ini:
• Pakaian rasmi Yang Dipertua Dewan Negara dan Dewan Rakyat,
ahli-ahli jemaah menteri dan timbalan menteri.
• Pakaian rasmi ahli-ahli Parlimen
• Pakaian rasmi bagi penyandang darjah kebesaran DMN dan
PSD
• Pakaian rasmi bagi penyandang darjah kebesaran negeri dan
pakainan istiadat bagi katogeri-katogeri lain yang ditetapkan
oleh pihak negeri.
• Pakaian istiadat bagi angkatan tentera, polis dan jabatan
penjara.
• Pakaian pegawai-pegawai kanan kerajaan dan pegawai-
pegawai pekhidmatan yang mempunyai pakaian istiadat
• Pakaian istiadat bagi duta-duta sebagaimana yang ditetapkan
oleh negara masing-masing.
• Pakaian istiadat bagi ahli-ahli jemaah hakim.

c) Pakaian yang sesuai berdasarkan bentuk badan.

Struktur Lelaki Wanita
Pendek Berjalur, bergaris Pakaian yang bergaris menegak.
menegak Pakai kasut bertumit tinggi
tetapi jangan terlalu tinggi.
Tinggi Baju dan seluar yang Pakaian yang mempunyai dua
berlainan warna. Pakaian bahagian. Warna pakaian atas
ketat akan memberi dan bawah yang berbeza. Kasut
gambaran lebih tinggi mempunyai tumit rendah.
Berat Pakaian yang dijahit Jauhkan dari corak-corak yang
elok. Warna gelap. besar. Kain jangan jenis yang
melekat di badan. Warna gelap.
Wanita gemuk yang berdagu
 R1001 / UNIT 4/ 22
PROTOKOL DAN ETIKET SOSIAL

Struktur Lelaki Wanita

dua tidak harus memakai baju
yang mempunyai turtleneck.

Kurus Bebas berpakaian. Jika Bebas berpakaian. Jika ada

lengan kurus, pakai baju bahagian tertentu yang kurang
berlengan panjang sedap dipandang,lindungi
dengan skaf/high colar

Sederha Bebas berpakaian Bebas berpakaian kecuali yang

na berkaki gemuk, tidak elok
memakai mini skirt.

Rajah 2 : Pakaian yang sesuai ke

pejabat atau majlis bagi
wanita Islam

4.5.1 ETIKA DI MEJA MAKAN

Perkara asas mengenai etika di meja makan perlu diketahui

supaya anda tidak berasa serba salah apabila berada di meja
makan terutama dalam majlis rasmi.
 R1001 / UNIT 4/ 23
PROTOKOL DAN ETIKET SOSIAL

Anda hendaklah mengelakkan diri dari meletakkan siku di atas

meja semasa hidangan disediakan. Jangan sekali-kali condongkan
kerusi ke belakang. Duduklah dengan bahagian belakang badan
rapat kerusi dan kaki rata di atas lantai.

Pengetahuan tentang adab dan tertib di meja makan amat

berguna bagi mereka yang sering diundang ke majlis-majlis
jamuan rasmi atau menghadiri jamuan di hotel-hotel atau di
rumah orang kenamaan.

a) Tertib di meja makan

Biasanya mereka yang jarang menghadiri majlis rasmi akan

terpandang-pandang antara satu sama lain untuk memulakan
makan ketika makanan dihidangkan. Mereka yang pertama kali ke
majlis rasmi tertunggu-tunggu untuk makan kerana takut salah
menggunakan peralatan yang disediakan.

Pada kebiasaannya sebelum sesuatu jamuan dimulakan para

tetamu yang berlegar di ruang legar akan dihidangkan dengan
minuman ringan sebelum jamuan. Lazimnya minuman dari jenis
jus akan dihidangkan. Elakkan meminta minuman kegemaran
seperti susu atau lain-lain minuman yang tidak dihidangkan oleh
tuan rumah.

Kebanyakan masyarakat kita tidak minum sebelum makan. Jangan

paksa diri untuk minum jika tidak biasa. Bukan menjadi kesalahan
jika anda tidak mengambil minuman tetapi adalah tidak manis
jika mengambil minuman lebih dari dua gelas.
 R1001 / UNIT 4/ 24
PROTOKOL DAN ETIKET SOSIAL

Minuman ini tidak perlu dibawa ke meja makan walau bagaimana

sedap sekalipun minuman tersebut. Selepas minum, letekkan
gelas di atas meja-meja kecil yang disediakan di ruang legar atau
berikan semula kepada pelayan.

Berikut adalah beberapa panduan bagi anda apabila berada di

meja makan:

i. Elakkan membelek-belek peralatan yang tersedia di atas

meja walaupun cantik.
ii. Jangan bercakap semasa mulut penuh dengan makanan.
iii. Jangan mengelap sudu dan garpu dengan kain napkin
kerana ia dianggap seperti menghina tuan rumah.
iv. Elakkan menggunakan tangan untuk makan.
v. Jangan terlalu bising bila menggunakan sudu dan garpu.
vi. Jangan sekali-kali mencungkil gigi, mengorek telinga atau
hidung.
vii. Jika perlu meninggalkan meja letakkan napkin di atas kerusi
menandakkan anda akan kembali semula. Jika napkin
diletakkan di atas meja menandakan anda akan terus balik.

Rajah 3 : Kedudukan napkin

yang menandakan
anda akan kembali
ke meja semula
 R1001 / UNIT 4/ 25
PROTOKOL DAN ETIKET SOSIAL

viii. Letakkan sudu dan garfu rapat di atas pinggan sekiranya

telah selesai makan.

Rajah 4 : Kedudukan sudu dan

pisau selepas
selesai makan

ix. Letakkan sudu dan garfu bersilang sekiranya belum selesai

makan.

Rajah 5 : Kedudukan sudu dan

garpu belum selesai
makan.
 R1001 / UNIT 4/ 26
PROTOKOL DAN ETIKET SOSIAL

x. Sekiranya makanan pembasuh mulut dihidangkan di dalam

piring sudu boleh di ditinggakan di dalam bekasnya bila
selesai makan. Sekiranya ia dihidangkan di dalam gelas
berkaki yang berlapik, sudu hendaklah diletakkan di atas
piring pelapik sebelah kanan.

AKTIVITI 1b

UJI KEFAHAMAN ANDA SEBELUM MENERUSKAN INPUT

SELANJUTNYA…!
SILA SEMAK JAWAPAN ANDA PADA MAKLUMBALAS DI
HALAMAN BERIKUTNYA

Jawab soalan-soalan yang berikut:

4.6 Terangkan kedudukan sudu dan garpu jika anda selesai makan.
4.7 Senaraikan TIGA perkara yang tidak boleh dilakukan semasa
anda dimeja makan.
4.8 Perkenalan seorang lelaki dan perempuan. Ini dilaku dengan
menyebut nama __________________ dahulu, barulah nama
______________.
4.9 Panggilan hormat bagi mereka-mereka dibawah ialah

Ketua Polis Negara

Syed
Menteri
Kadi
haji
 R1001 / UNIT 4/ 27
PROTOKOL DAN ETIKET SOSIAL

4.10 Dalam majlis makan malam formal, pakaian lelaki yang sesuai
adalah____________manakala perempuan yang sesuai
adalah_____________.

MAKLUMBALAS 1b

Jawapan :
4.6Letakkan sudu dan garfu rapat di atas pinggan sekiranya telah
selesai makan.
4.7 i. Elakkan membelek-belek peralatan yang tersedia di atas
meja
walaupun cantik.
ii. Jangan bercakap semasa mulut penuh dengan makanan.
iii. Jangan mengelap sudu dan garpu dengan kain napkin
kerana ia dianggap seperti menghina tuan rumah.
4.8 Perempuan, lelaki.
4.9
Ketua Polis Negara YANG BERBAHAGIA
Syed TUAN
Menteri YANG BERHORMAT
Kadi SHAHIBUL FADILLAH
Haji TUAN
4.10 Baju Kebangsaan/Lounge suit—baju kurung/kebaya labuh.
 R1001 / UNIT 4/ 28
PROTOKOL DAN ETIKET SOSIAL

PENILAIAN KENDIRI

Anda telah menghampiri kejayaan . Sila cuba semua soalan dalam

penilaian kendiri ini dan semak jawapan anda pada maklumbalas yang
disediakan .
Jika ada masalah yang timbul, sila berbincang dengan
pensyarah anda.
Selamat mencuba semoga berjaya !!!

1. Anda menerima kad jemputan majlis berbuka puasa di rumah

Menteri Besar. Apakah tindakan yang perlu anda ambil.
2. Anda diberi tugas untuk menentukan susunan meja makan bagi
majlis rasmi kerajaan. Maklumat adalah seperti berikut;
- Jumlah tetamu 380 orang
- Jumlah VIP 10 orang
- Jumlah meja bulat untu sepuluh orang 38 buah
- Sebuah meja panjang untuk sepuluh orang
- Majlis ini mempunyai persembahan dan pancaragam
 R1001 / UNIT 4/ 29
PROTOKOL DAN ETIKET SOSIAL

MAKLUMBALAS

Adakah anda telah mencuba dahulu ???

Jika “ YA “ , sila semak jawapan anda .

JAWAPAN PENILAIAN KENDIRI

1. Tindakan anda adalah
i. Anda bacalah kad jemputan dengan teliti. Perhatikan apakah kad
jemputan tersebut perlu dijawab atau disediakan pelekat
kenderaan.
ii. Telitilah tujuan jemputan dan ia adalah majlis rasmi..
iii. Pastikan tarikh, hari, masa dan tempat majlis hendak diadakan.
iv. Tentukan jenis pakaian yang hendak dipakai. Pada kebiasaanya
kad jemputan ada menyatakan jenis pakaian yang perlu dipakai
tetamunya. Sekiranya tiada anda hendaklah memakai baju
melayu lengkap bersamping.
v. Jawablah segera jemputan tersebut untuk memudahkan
penganjur majlis menentukan bilangan tetamu keseluruhannya.
2. i. Susunan keseluruhan dewan
 R1001 / UNIT 4/ 30
PROTOKOL DAN ETIKET SOSIAL

ii. Susunan kerusi Vip dimeja khas.

Meja Utama

10 8 6 4 2 1 3 5 7 9

iii. Susunan kedudukan dimeja bulat

Nombor menunjukkan pangkat atau kekanan jawatan .