Administriranje Web Stranice

Sadraj:
UVOD ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 1 LOGIRANJE U ADMINISTRATIVNI DIO WEB STRANICE------------------------------------------------------ 1 UPOZNAVANJE SA RADNIM OKRUENJEM JOOMLE -------------------------------------------------------- 2 UPRAVLJANJE KATEGORIJAMA ----------------------------------------------------------------------------------- 4 UPRAVLJANJE ARTIKLIMA ----------------------------------------------------------------------------------------- 6 GLOBALNA UPRAVLJANJA --------------------------------------------------------------------------------------- 10 DODAVANJE MEDIA SADRAJA -------------------------------------------------------------------------------- 11 RAD SA IZBORNICIMA -------------------------------------------------------------------------------------------- 12 MODUL MANAGER ------------------------------------------------------------------------------------------------ 14 KREIRANJE KONTAKATA ----------------------------------------------------------------------------------------- 15 ZAKLJUAK ---------------------------------------------------------------------------------------------------------- 17

Uvod
Joomla! je otvoreni CMS (engl. Content Management System). Prvo da kaemo ta je CMS. CMS, kao to smo naveli, predstavlja skraenicu za izraz Content Management System, odnosno u prevodu sistem za upravljanje sadrajem. Primarno se odnosi na web rjeenja, onlajn softvere (online software), preko kojih se vri administracija web sajtova. U kompletu predstavlja web sajt, sa administrativnim dijelom gdje se upravlja sadrajem i javnim dijelom kome pristupaju posjetioci sajta. Javnom dijelu sistema, stranicama sajta, moe pristupiti svako od posjetilaca. Administrativni dio ima zaseban panel i moe mu pristupiti samo administrator i registrovani lanovi sa posebno definisanim nivoom pristupa. Glavna odlika sistema za upravljanje sadrajem (CMS-a) je onlajn pristup. Sistem je postavljen na server i moe mu svako pristupiti, za razliku od statikih web prezentacija gdje se na lokalu vri ureenje stranica i gdje je potrebno svaki put nove stranice kopirati na server, povezivati ih sa ostatkom sadraja, paziti svaki put na dizajn nove stranice...previe komplikovano za odravanje veih web sajtova koji zahtjevaju redovno auriranje.

Joomla predstavlja jedan od vodeih sistema za upravljanje sadrajem uz iju se administraciju mogu kreirati vrlo kvalitetna web rjeenja, sajtovi, portali. Mnogi aspekti, pre svega lakoa koritenja i mogunosti proirenja nainili su da Joomla bude jedan od najtraenijih rjeenja na webu. Joomla predstavlja Open Source softver , to pre svega znai da ima jaku online podrku u vidu foruma i dodataka. Dalje znai da nije komercijalan softver tako da se bez novane nadoknade moe koristiti. Pisana je programskim jezikom PHP i kao bazu koristi MySql. Joomla moete nai i preuzeti sa oficijelnog sajta www.joomla.org.

LOGIRANJE U ADMINISTRATIVNI DIO WEB STRANICE

U uvodu smo pomenuli da se Joomla sistem za upavljanje sadrajem vizuelno sastoji od javnog dijela sistema, kome mogu pristupiti svi posjetioci web stranice i administrativnog dijela kome pristupaju korisnici sa privilegijama, prije svega administrator i urednici. Administracija web stranice predstavlja ureenje dizajna, sadraja, lanaka i odravanje stranice u skladu sa ciljevima postojanja i svrhe korienja. Da bi smo krenuli sa odravanje web stranice potrebno je pristupiti administrativnom dijelu web stranice. U adresnu traku web preglednika potrebno je ukucati sljedee:
www.popis2013.ba/administrator Nakon to ukucamo adresu za administrativni dio web stranice dolazimo do tzv. Log In ekrana. Na ovom dijelu ukucavamo pristupne podatke, tj. username i password (korisniko ime i ifra).

Unoenjem administrativnog korisnikog imena i lozinke ulazimo u administraciju kompletne web stranice. Joomla sistem moe imati vie administratora. Prvi administrator odreuje privilegije ostalim korisnicima koji se registruju na sistem.

UPOZNAVANJE SA RADNIM OKRUENJEM JOOMLE

Nakon logovanja u administrativni dio pristupa se poetnoj stranici admin panela koja saeto sadri osnovne elemente administracije sistema. Radno okruenje Joomle se sastoji od glavnom kontrolnog panela i izbornika na vrhu ekrana.

U gornjem dijelu stranice definisan je meni kroz koji se vri kompletna navigacija prilikom administracije Joomla sistema.

U lijevom dijelu centralne strane nalaze se element Joomla sistema. U desnom dijelu centralne strane saeto je prikazan spisak logovanih korisnika, najposjeeniji lanci, posljednji dodati lanci, statistika menija definisanih na sistemu. Elementi Joomla CMS-a:

Dodavanje novih artikala

Upravljanje lancima

Upravljanje kategorijama

Upravljanje medijalnim sadrajem

Upravljanje izbornicima na stranici

Upravljanje korisnicima stranice

Upravljanje Joomla modulima

Upravljanje Joomla ekstenzijama

Podeavanja jezika koji se koriste na stranici

Glavna podeavanja stranice

Podeavanje template-a

Podeavanja korisnikih profila

Upravljanje Joomla update-ima

UPRAVLJANJE KATEGORIJAMA
Popunjavanje sadraja u Joomli mora pratiti odreenu strukturu, a ona je slijedea: 1. Kreiranje kategorija 2. Popunjavanje artikala i njihovo smjetanje u odgovarajue kategorije 3. Povezivanje sadraja sa glavnim izbornicima Pristupiti sekciji vezanoj za kategorije moemo na nekoliko naina. Iz menija na vrhu stranice ili sa glavnog kontrolnog panela.

Jednom kreiranu kategoriju nije potrebno kreirati ponovo, samo nastavljamo da smijetamo sadraj u nju. Panel za upravljanje kategorijama prikazan je na slici

Svaka od kategorija sadri naziv, prikaz da li je objavljena, redosled meu kategorijama, nivo pristupa, kao i jezik kategorije. Na kraju reda prikazan je ID kategorije (osim to je klju u bazi za datu kategoriju, koristi se kao identifikator kod modula koji prikazuju unose iz odreene kategorije). Iznad listinga kategorija prikazuje se standardni panel za upravljanje kategorijama, preko kojeg moemo kreirati nove kategorije(NEW), vriti promjene na postojeim kategorijama (EDIT), objaviti(PUBLISH) ili odjaviti(UNPUBLISH) odabranu kategoriju zatim arhivirati(ARCHIVE), provjeriti(CHECK IN) ili izbrisati(TRASH). Kreiranje nove kategorije vrimo pomou alata New prozor za kreiranje kategorije. Aktiviranjem ovog alata pokree se

Svaka kategorija mora imati slijedee dijelove definisane: Naslov (TITLE) Sistemski naziv za kategoriju u Joomli (ALIAS) Roditelja kategorije (PARENT) Status kategorije objavljena ili ne (STATUS) Pristup (ACCESS) Dozvole (PERMISSIONS) Jezik (LANGUAGE)

Kategorija moe sadravati druge kategorije (podkategorije) tj. kategorija moe da ima svoju roditeljsku kategoriju u kojoj se nalazi (PARENT). To zavisi od strukture sadraja stranice koju odravate. Sistemski naziv za kategorije (ALIAS) ne mora biti dodjeljen jer se po automatizmu kreira u istom trenutku kada se snimi kategorija. Kada dodjeljujemo alias bitno je obratiti panju da se u nazivu ne smiju nalaziti prazna mjesta i ona su obino zamjenjena sa simbolom (-). Udonjem dijelu prozora za kreiranje kategorija nalazi se polje DESCRIPTION. Tu se moe unijeti sadraj ili tanije opis kategorije. S obzirom da kategorije sadravaju artikle, nekada opis kategorije koji se ovde moe upisati nije obavezan, opet to ovisi o konceptu sadraja stranice. Kada definiete sadraj onda je mogue raditi i dodatna podeavanja, prije nego to objavite kategoriju. Moete definisati autora kategorije (u dijelu PUBLISHING OPTIONS), zatim definisati osnovne opcije kategorije (u dijelu BASIC

OPTIONS) ili upisati rijei i fraze koje pomau pretraivaima da lake pronau vae kategorije i /ili artikle na internetu (METADATA OPTIONS).

Kada zavrimo sa podeavanjem svih opcija pri kreiranju kategorije, potrebno je da snimimo kategoriju. Snimanje kategorije radimo promou jednog od ponuenih alata

SAVE snima kreiranu kategoriju ali ostajemo i dalje na prozoru za kreiranje kategorije. SAVE & CLOSE snima kreiranu kategoriju i zatvara prozor za kreiranje kategorije. SAVE & NEW snima kreiranu kategoriju i otvara prozor za kreiranje nove kategorije. Ukoliko odustanemo od snimanja kategorije koristimo alat CANCEL.

UPRAVLJANJE ARTIKLIMA
Ve smo pomenuli hijerarhiju sadraja. Prvo definiemo kategorije, zatim lanke u svakoj od kategorija. lanak, informacija, vijest, sadraj.. postoji vie naziva i funkcija koje moe obavljati taj

unos. Panelu u kome se administriraju lanci pristupa se preko glavnog menija u administrativnom dijelu Joomla sistema, odabirom opcije Content > Article Manager.

Drugi nain da pristupite panelu za administriranje lanaka je preko glavnog komandnog panela .

Panel za administraciju lanaka je slian administraciji sekcija i kategorija, sa time to je za svaki od unosa prikazana i informacija o autoru, datum i broj pregleda lanka. U dijelu iznad lanaka nalazi se opcija prikaza lanaka po sekcijama, kategorijama, autoru, stanju lanka. Svim ovim opcijama mogua je izuzetno dobra navigacija kroz odabir i pregled unijetih lanaka to je posebno bitno kada se nakon odreenog vremena povea broj lanaka.

U gornjem meniju se nalaze standardne, ve opisane, opcije sa par dodataka. Svaki od lanaka se moe arhivirati ime prelazi u jednu posebnu sekciju u sistemu, odnosno u arhivu. lanak time nije obrisan ve mu je definisana posebna kategorija. Sa javne strane portala se moe kreirati i poseban odjeljak u kome e se prikazivati samo arhivirani lanci.

Kreiranje novog artikla obavljamo koritenjem alata iz prozora za artikle. ovog alata pokree se prozor za kreiranje artikla.

Aktiviranjem

Kod unosa novog lanka najprije se upisuje naslov i alias. Naslov se normalno prikazuje na stranici, dok e se alias prikazivati u url putanji. Dalje se bira kategorija kojoj lanak pripada. Sadraj moe biti i bez kategorije, ukoliko po strukturi ne pripada niti jednom definisanom dijelu. Da li e lanak odmah biti objavljen bira se u dijelu STATUS, a zatim opcije o dozvolama i pristupu lanku. Ispod toga se nalazi panel za manipulaciju i unos sadraja preko koga se unosi i formatira kompletan tekst, ubacuju fotografije, kreiraju linkovi... Panel je u glavnom abloniziran i vrlo je slian Word panelu za ureenje teksta. Tu moemo nai alate za odabir vrste teksta kao i formatiranje teksta (FONT FAMILY, FONT SIZE, FORMAT, STYLES), podebljan, podvuen, ukoen ili precrtan tekst (B, I, U, S), boju teksta, zatim alate za isjecanje, kopiranje i lijepljenje sadraja (CUT, COPY, PASTE), alate za manipulaciju paragrafima, alate za ureivanje tabela i td. Alati za unos i editovanje sadraja nekog artikla mogu varirati tj. mogue je imati vie ili manje alata prikazano to ovisi o tome koja je Joomla ekstenzija instalirana i koji je editor podeen i odabran. Jedan od najeih alata koji se koristi je alat za dodavanje slike. U gornjem lijevom dijeklu nalazi se polje URL u koje unosimo lokaciju slike. Ispod toga nalazi se polje ALTERNATE TEXT. To je tekst koji se pokae kada se malo due zadrimo preko slike na frontend dijelu stranice. Zatim dolazimo do polja DIMENSIONS koji nam slui za unos dimanzija slike. Ispod njega nalazi se polje ALIGNMENT gdje podeavamo pioravnanje slike u odnosu na sadraj. U poljima MARGIN i BORDER podeavamo veliinu margine slike i bordure (obruba) slike. Udonjem dijelu prozora nam se nalazi FILE BROWSER polje koje je kao Explorer putem kojeg moemo odabrati koji folder elimo i koju sliku iz tog folder-a da bi smo je ubacili u artikl.

Dodavanje linkova vrimo pomou alata i klikom na ovaj alat dobijemo sljedei prozor:

U gornjem dijelu se nalazi polje URL gdje unosimo link. Ispod toga nalazi se polje TEXT i tu unosimo naziv linka. Zatim slijedi Browse polje LINKS za pretraivanje i linkanje sadraja stranice.Na kraju slijedi dio ATTRIBUTES u kojem imamo polja za podeavanje odrenih atributa za prethodno odabran link. Kada definiete sadraj onda je mogue raditi i dodatna podeavanja, prije nego to objavite artikl. Tako imate definisanje autora artikla i datuma publikovanja artikla u dijelu PUBLISHING OPTIONS, podeavanje ekrana za editovanje artikla u dijelu CONFIGURE EDIT SCREEN, zatim u dijelu ARTICLE OPTIONS moete izvriti glavna podeavanja artikla, tanije, podeavanja glavnih svojstava artikla. Podeavanja slika i linkova koji definiu artikl koji ste napravili moete izvriti u dijelu IMAGES AND LINKS. U dijelu METADATA OPTIONS podeavate Meta tagove artkla tj. rijei i fraze koje pomau pretraivaima da lake pronau vae kategorije i /ili artikle na internetu. Elementi koji se unose su elementi koji poblie definiu va sadraj. Kada kreirato i definieto podeavanja artikla, potrebno je da snimite artikl klikom na jedan od ponuenih alata

SAVE snima kreirani artikl ali ostajemo i dalje na prozoru za kreiranje artikla. SAVE & CLOSE snima kreirani artikl i zatvara prozor za kreiranje artikla. SAVE & NEW snima kreirani artikl i otvara prozor za kreiranje novog artikla. Ukoliko odustanemo od snimanja artikla koristimo alat CANCEL.

GLOBALNA UPRAVLJANJA

Globalna podeavanja nam dozvoljavaju da tamo gdje god smo naznaili globalne postavke budu upotrebljene postavke koje se ovde definiu. Kako moemo primjetiti imamo postavke za razliite sekcije.

10

Do globalnih podeavanja dolazimo preko alata:

Podravanja su podijeljena po grupama (tabovi na vrhu prozora): ARTICLES globalna podeavanja artikala EDITING LAYOUT - globalna podeavanja pogleda za editiranje CATEGORY - globalna podeavanja kategorije artikla CATEGORIES - globalna podeavanja kategorija uopte BLOG / FEATURED LAYOUTS - podeavanja kada je definisan blog prikaz ili prkaz izdvojenih artikala LIST LAYOUTS - globalna podeavanja kada je definisan list prikaz SHARED OPTIONS - globalna podeavanja dijeljenja zavisno od toga koji je prikaz odabran INTEGRATION - globalna podeavanja za integraciju PERMISSIONS - globalna podeavanja za perimisije/dozvole Ukoliko se niste dovoljno upoznali sa Joomlom i va je prvi put kako je koristite, savjet je ne mijenjati globalne postavke jer moe doi do kontraproduktivnih podeavanja na stranici.

DODAVANJE MEDIA SADRAJA

Prilikom kreiranja artikala morat ete esto ubacivati i drugi sadraj kao to su slike ili dokumenti. Ubacivanje je najjednostavnije obavljati koritenjem MEDIA MANAGERA. Pokretanje MEDIA MANAGERA vrimo iz menija na vrhu stranice ili sa glavnog kontrolnog panela.

ili

11

Pokretanjem Media Managera dobijamo prozor kao na slici iznad. U prozoru Media Managera imamo dvije vrste pogleda, THUMBNAIL VIEW i DEATIL VIEW. Thumbnail View pogled nam dozvoljava da u dijelu Files vidimo slike ukoliko traimo neku od njih. Pogled Detail View nam omoguava da vidimo detalje naih fileova. U itavom prikazu postoje dva alata koji su bitni. Jedan se odnosi na brisanje sadraja koji nam nije vie potreban, a drugi na upload novog sadraja.

RAD SA IZBORNICIMA
Sadraj koji unesemo putem artikala i kategorija mora biti na neki nain povezan. Veza izmeu svih tih elemenata su izbornici (meniji). Izbornicima se omoguava da se svaki artikl povee tako da kada otvorimo neku od opcija izbornika, recimo O nama ili Kontakt, dobijemo odgovarajui sadraj. Jedna web stranica moe imati jedan ili vie izbornika. Jedan izbornik moe biti dovoljan ukoliko postoji malo sadraja. Vei sadraj, vie kategorija bi automatski znailo i definisanje vie izbornika na web stranici. Jedna stavka izbornika moe imati svoje podstavke, takozvani podmeni, to nekad moe biti, a i ne mora biti praktino. Sve zavisi koliko e neka od navedenih opcija (vie izbornika, jedan izbornik sa vie stavki, stavke i podstavke) biti praktina. Ne postoji pravi recept, sve zavisi od realizacije do realizacije, zahtjeva i obima sadraja. Izbornik se definie nakon kreiranja osnovnog sadraja, kategorija i naravno komponenti. Preporuljivo i praktino je da se izbornik kreira prije administracije modula jer je jedna od opcija ureenja modula i odabir stavki izbornika, odnosno na kojim stranicama e se modul prikazivati. Dijelu u kome se administriraju izbornici pristupa se preko glavnog menija u administrativnom dijelu Joomla sistema, odabirom opcije Menus > Main Menu ili preko glavnog komandnog panela .

12

Odabirom odreenog izbornika dobivamo sve njegove stavke kako je prikazano na slijedeoj slici:

Svaki izbornik mora imati slijedee dijelove definisane: MENU ITEM TYPE tip sadraja MENU TITLE naziv ALIAS sistemski naziv STATUS publikovanje ACCESS pristup MENU LOCATION lokacija PARENT ITEM roditelj ORDERING raspored TARGET WINDOW gdje se otvara sadraj kada se klikne na izbornik DEFAULT PAGE poetna strana LANGUAGE jezik 13

Najbitniji dio svakog izbornika je tip sadraja koji e da prikazuje. Izborom naredbe select dobijamo prikaz svih tipova. Koji e tip sadraja biti odabran ovisi o konceptu web stranice. Kada jednom odaberemo koji tip prikaza e odreeni izbornik imati najvie posla se svodi na podeavanje izgleda odabranog tipa prikaza.

MODUL MANAGER
Joomla kao cjelina je sainjena od razliitih modula koji se nalaze na odreenim pozicijama. Moduli predstavljaju elemente Joomla sistema koji obezbjeuju odreenu funkcionalnost. Glavna karakteristika modula je da se mogu prikazivati na svim pozicijama definisanim u dizajn ablonu, osim centralnog (main) sadraja. Za svaki modul mogue je osim pozicije odabrati i stranice na kojima se prikazuje. Nakon instalacije Joomla sistema automatski su instalirani i neki osnovni moduli. Moduli imaju razliitu namjenu, tako imamo module koji predstavljaju izobrnike, module koji predstavljaju prijavu na Newsletter, module koji ine podnoije stranice, module koji ine banere itd. Najvei broj modula je mogue pronai na web stranici extensions.joomla.org Administrativnom panelu za ureenje modula pristupa se u dijelu Extensions > Module Manager ili preko glavnog komandnog panela .

14

Za svaki modul definisan je njegov naslov, prikaz da li je objavljen(status), njegova pozicija za prikaz, redosled na poziciji (order), tip modula, broj strana na kojima se prikazuje (sve ili neke), nivo pristupa, jezik, id. Vie modula moe biti istog tipa. Ukoliko se na jednu poziciju smjeta vie modula, svakome od njih se odreuje redosled na liniji prikaza odabrane pozicije. Ukoliko napravimo novu stavku na izborniku potrebno je i u nekom od modula napraviti izmjene kako bi se prikazivali na svim stranicama. Modul moe biti podeen da se prikazuje na svim stranicama, na odreenim i da se nikako ne prikazuje.

KREIRANJE KONTAKATA
Kontakti pripadaju sekciji Joomle koja se odnosi na komponente. Kao i kod artikala i sa kontaktima je potrebno prvo kreirati kategoriju kontakta pa nakon toga i sam kontakt koji pripada toj kategoriji.

Panel za administraciju sadri dva interfejsa, ureenje kategorija: Components > Contacts > Categories i drugi, za ureenje kontakata, Components > Contacts > Contacts, gdje se kod prve definiu kategorije kojima e kontakti pripasti, dok se u drugoj definiu sami kontakti. Ureenjem kategorija definiu se kontakt grupe kojima e kontakti pripasti. Kreiranje nove kategorije kontakta je preko alata NEW

15

Prozor za kreiranje nove kategorije kontakta je kao i prozor za kreiranje nove kategorije artikla koji smo prethodno objasnili. Jednom kreiranu kategorij kontakta popunjavamo pravljenjem kontakata. Novi kontakt kreiramo pomou alata NEW

Prozor za kreiranje novg kontakta je kao i prozor za kreiranje novg artikla koji smo prethodno objasnili, sa jednim bitnim izuzetkom. Dodatna podeavanja su kod kreiranja kontakta jako bitna. Da bi kontakt mogao biti funkcionalan potrebno je unijeti podatke za kontakt. Podaci kao to je e-mail adresa su neophodni jer bez njih kontakt forma koja se moe vidjeti na web stranici nee funkcionisati.

16

ZAKLJUAK
Ukoliko elite da napravite portal ili online zajednicu (forumi, odjeljak za lanove, vijesti), Joomla je dobar izbor zato to je ta platforma namenjena ba za tu svrhu. Kada shvatite kako platforma radi, kreiranje navigacione strukture je lako i nije Vam potrebno znanje HTML-a, CSS-a i PHP-a da bi ste to uradili. Moete podesiti lanke da istiu poslije odreenog vremena ili da se automatski objave u unaprijed odreeno vrijeme. Instalacija ove platforme je jednostavna, potrebno je 5 minuta da se ova platforma instalira, ali je potrebno znatno vie vremena kako bi se ona podesila da bi bila funkcionalna. Joomlina snaga je kompleksnost. Viestepena navigaciona struktura, kategorije u kategorijama, artikli sve to vam je potrebno da napraviti i odravate jedan klasian web sajt. Zvanini sajt Joomla zajednice se nalazi na adresi www.joomla.org , gdje se uvijek moe nai poslednja verzija Joomla softvera. Vano je pratiti nove verzije i vriti redovan update Joomla sistema. Osim Joomla softvera moe se doi i do aktuelnih verzija modula, komponenti, dodataka, na adresi extensions.joomla.org . U okviru Joomla zajednice funkcionie i forum podrke, na adresi forum.joomla.org

17