14-15

E HN 21 PRILL 2008

Trupi & shndeti

ALERGJIA
Ky term prdoret pr t prshkruar reaksionin e ndryshuar t nj individi n kontaktin me nj antigjen specifik. Prgjithsisht, sht nj proces i lokalizuar. Reaksionet alergjike jan rezultat i bashkveprimeve mes anti-imunoglobulins E (IgE) dhe nj antigjeni specifik, q prodhon nj sr sekuencash biokimike brenda mastociteve dhe bazofileve q, n fund, prcaktojn lirimin e ndrmjetsve kimik t inflamacionit.
Alergjeni 1 Alergjeni 2 IgE specifike 2 IgE specifike 1 Bashkveprimi Ag-Ac (alergjen-antitrup) Bashkveprimi Ag-Ac

IND I FRYMMARRJES S SIPRME

Alergjen

IND I LKURS

IND I FRYMMARRJES S POSHTME

MUKOZ TRETSE

KAPILART LIDHOR T GJAKUT

Shum imunoglobulina E (IgE) t ndryshme do t prodhohen n trupin e nj individi n baz t numrit t alergjenve ndaj t cilve ato mund t ken reaguar. N zhvillimin e reaksioneve alergjike, ekzistojn inde dhe organe t ndryshme t prfshira si receptor t agjentve specifik.

FAGOCIT Q MBAN ANTIGJENIN

MASTOCITI

A) NDJESHMRIA NDAJ ANTIGJENIT Alergjent: antigjent q stimulojn prodhimin e antitrupave IgE (Imunoglobulins E). 1) Alergjent ajror: Pluhuri i shtpis (fibra sintetike, flok, pupla, morra etj.) Pjalmi Humus dhe spore krpudhore (cladosporium, penicillium, aspergillus etj.) Alergjen t kafshve (epitel, pshtym) Aerosol 2) Produktet e glltitjes: Ushqime (peshk, vez, guaska deti, qumsht etj.) Lndt shtes (ngjyruesit, mbltuesit, konservuesit etj.) 3) Alergjent e kontaktit (ngjitsja, metalet, mjekimet topkale, produktet kozmetike etj.) 4) Produktet e vaksinave dhe injektimeve (antiserume, hormone, anestetik, materiale kontrasti etj.) 5) Parazit (nematode, cestode etj.)

B) REAGIMI IMUNOLOGJIK NDAJ ANTIGJENIT 1) N mekanizmin e drejtprdrejt t ndjeshmris tepr t lart, makrofagu sht qeliza q ka pr detyr fagocitozn e alergjenit. Pasi ndodh fagocitoza, substanca t caktuara lirohen n mjedisin q quhet prcaktort antigjenik, t cilat njihen si limfociti ndihmues T (TL). 2) Limfociti ndihmues T bashkvepron me makrofagun dhe me limfocitin B (BL) prmes lidhjeve specifike. Rezultati i bashkveprimit me makrofagun sht lirimi makrofag i interleukin 1, i cili bn q ndihmuesi TL t shumohet. Bashkveprimi me limfocitin B bn q ky t ndryshohet n nj qeliz plazmatike, e cila ka aftsin t prodhoj imunoglobulin E (IgE) specifike pr n alergjen t prcaktuar. 3) Shtypsi TL sht nj qeliz q pengon bashkveprimin qelizor dhe transformimin e prshkruar m par. Numri i qelizave TL shtypse do t zvoglohet gjat procesit alergjik.

Mekanizmi i induksionit Prcaktort antigjenik LIMFOCITI SHTYPS T

Black

Pengesa

Yellow

LIMFOCITI NDIHMUES T Pengesa LIMFOCITI B Shumimi dhe diferencimi qelizor

C) LIRIMI I IgE DHE LIDHJA ME SIPRFAQEN MASTOCITE DHE BAZOFILE

Magenta Cyan

LEUKOCITI BAZOFIL

LEUKOCITI NEUTROFIL Ashtu si tek osinofili dhe bazofili, palca kurrizore vjen nga nj qeliz pluripotenciale e quajtur qeliza rrnj. Funksionet baz t leukocitit bazofil (polimorfonuklear) jan fagocitoza dhe shkatrrimi i antigjenit.

Aktivizimi pengon kokrrzimin Receptor pr prostaglandint E1, E2 Receptori Beta Adrenerg

QELIZA PLAZM (E aft t prodhoj IgE specifike)

(polimorfonuklear) jan fagocitoza dhe shkatrrimi i antigjenit. LEUKOCITI OSINOFIL Leukociti osinofil vepron si nj modulator i reagimeve t ndjeshmris s lart, duke mposhtur reaksionin pezmatues prmes pengimit t histamins dhe SRL-A-s, dhe heqjes s komplekseve Ag-Ab me an t fagocitozs.

Receptori Beta Adrenerg Aktivizimi ndihmon kokrrzimin Receptori cholinergi c Receptori alpha adrenergic Prostaglandin

QELIZA PLAZM (E aft t prodhoj IgE specifike)

D) RI-EKSPOZIMI NDAJ ALERGJENIT Tek nj individ t cilit i sht rritur ndjeshmria m par, ekspozimet sekondare ndaj alergjenit prcaktojn bashkveprimin e antigjenit me imunoglobulinn E specifike, t ngjitur n siprfaqen e mastociteve dhe bazofileve, q prodhon kundrveprime m t shpejta se kundrveprimi i par.

Kanali kalciferoz Sekuencat biologjike t prodhuara tek mastociti dhe bazofili pas PLATELET Qeliza q krijohen tek palca e kocks nga nj qeliz rrnj. Kjo qeliz liron serotonin dhe faktor mpikss. aktivizimit t mekanizmit t hipersensitivitetit

Bashkveprimi Ag-IgE

Metabolizmi i acidit arakidonik

Bashkveprimi Ag-IgE Bashkveprimi Ag-IgE E) KOKRRZIMI I MASTOCITIT DHE LIRIMI I NDRMJETSVE KIMIK
NDRMJETSIT PRIMAR Histamina (enzgjerim dhe rritje e deprtueshmris kapilare, bronkongushtim dhe rritje e sekrecionit t mukozs. Vepron prmes receptorve H1 dhe H2 Heparina (Veprim anti-mpikss) Triptasi (veprim proteolitik, aktivizimi i C3) Kininasi (prish kininn enzgjeruese, pr shembull bradikininn) CFE-A (Faktori kemotaksis pr osinofilt) CFN-PMN (Faktori kemotaksis pr polimorfonukleart) PAF (Faktori i aktivizimit t plateleve) Leukotrient C4 + D4 + E4 (Substanc anafilaktike e reaksionit t ngadalt (SRS-A)) (veprim enzgjerues dhe bronkongushtues m i fort dhe m i gjat se histamina) NDRMJETSIT SEKONDAR Prostaglandin D2 (bronkongushtues enzgjerues) Prostaglandina E1 dhe E2 (enzgjerues dhe bronkhozgjerues) Prostaglandin F2 (bronkongushtues) Prostaglandin I2 (mbrojtje vaskulare duke kundrshtuar grumbullimin e plateleve) Tromboksanet A2 dhe B2 (prodhojn enngushtimin) Prodhimi dhe lirimi i ndrmjetsve sekondar Sigurimi i kalciumit Metabolizmi i fosfolipidit

Receptor pr Fc t IgE

Lvizja dhe rrjedhja e kokrrizave citoplazmatike

Modifikimet citoskeletike

Fosforulati tek proteinat citoplasmatike

LEUKOCITI BAZOFIL Qeliz n prgjithsisht nuk sht e vendosur jasht qarkullimit, prve disa rasteve, pr shembull, dermatiti atopik. Ashtu si tek mastociti, mund t prodhoj dhe liroj ndrmjets biologjikisht aktiv.

Proesi i kokrrzimit

lirimi i ndrmjetsve primar n mjedisin ekstracelular Membran e plazms e

mastociteve dhe bazofileve

VEPRIMI DHE EFEKTI I NDRMJETSVE PRIMAR DHE SEKONDAR TEK ORGANET SHNJESTR
Ngushtimi i qelizave t qeta muskulore, enzgjerimi dhe rritja e deprtueshmris kapilare, grumbullimi i plateleve, sekrecioni i teprt i mukozs dhe irritimi i terminaleve intraepitelial t nervave, shkaktojn shenja dhe simptoma karakteristike n organe t ndryshme t quajtura organet e tronditura ose organet shnjestr. Disa prej proceseve m t zakonshme q ndodhin brenda ktyre organeve jan:

Black Yellow Magenta

RRUFA ALERGJIKE DHE SINUZITI

URTIKARIA

BRONKOSPAZMA DHE BLLOKIMI I RRUGVE T AJRIT

SHENJAT DHE SIMPTOMAT E TRETJES

KONJUNKTIVIT

EDEM BULBORE
Cyan