ALJABAR LINEAR MTE3110

PENGHARGAAN
Bersyukur ke hadirat Ilahi kerana dengan limpah kurnianya kami dapat menyiapkan kerja kursus Aljabar Linear dengan jayanya. Di sini, kami ingin mengambil kesempatan untuk mengucapkan terima kasih kepada pensyarah pembimbing, Pn. Norhana Bt. Abu Bakar kerana membimbing kami dalam melaksanakan tugasan ini. Kami juga ingin mengucapkan terima kasih kepada rakan rakan sekelas yang banyak membantu dalam menghasilkan kerja kursus ini.. Kami juga ingin mengucapkan terima kasih kepada indi!idu yang membantu kami tidak kira secara langsung dan tidak langsung. "asa dan budi anda semua tidak kami lupakan. Akhir kata daripada kami, semoga semua yang terlibat di dalam pelaksanaan kerja kursus ini dirahmati Allah #.$.%. Kami berharap kerja kursus ini akan menjadi satu medan buat kami sebagai seorang bakal guru untuk membentuk peribadi yang sesuai sebelum bertugas dan kami juga mendoakan kepada rakan #ekian terima kasih. rakan agar mereka dapat mengambil seberapa banyak ilmu pengetahuan semasa proses menyiapkan tugasan ini. Insya&Allah.

'ang benar, (ohammad )alakhuddin Bin *aron + (uhammad Akmal Ari,, Bin (ohamad -.P/D&(%0P"0B(1

ALJABAR LINEAR MTE3110

PENGENALAN
Istilah algebra berasal daripada perkataan Arab Al-Jabr. Ia merupakan cabang matematik berkaitan struktur, hubungan dan kuantiti. #ecara amnya, algebra oleh dibahagikan kepada tiga kategori berikut 2 i1 Algebra asas&mencatat si,at&si,at operasi pada sistem nombor nyata sebagai 3

pemegang tempat4 dengan symbol&simbol untuk me5akili pemalar serta pembolehubah, dan petua&petua untuk ungkapan matematik dan persamaan yang melibatkan simbol&simbol tersebut dikaji. ii1 Algebra Niskala& juga dikenali sebagai 3 algebra moden 4 yang mengkaji struktur&

struktur algebra seperti kumpulan, gelanggang dan medan yang diberikan de,inasi aksioman. iii1 Algebra semesta&mengkaji si,at&si,at sepunya dalam struktur algebra Di (alaysia, algebra merupakan satu perkataan yang asing bagi pelajar&pelajar di sekolah rendah. Ini tidak mengejutkan kerana algebra tidak diajar secara ,ormal atau secara lansung di dalam kelas. $alaupun algebra tidak diajar secara lansung di dalam kelas, tetapi penekanan kepada pemikiran algebra mula dimasukkan didalam Kurikulum Baru #ekolah 6endah -KB#61. (elalui KB#6, pelajar di sekolah rendah mula didedahkan dengan pemikiran algebra di mana terdapat beberapa elemen algebra yang telah diterapkan didalam pengajaran dan pembelajaran metematik didalam kelas. (elalui pendedahan seperti berikut selain dapat memberi pengalaman a5al kepada pelajar sekolah rendah tentang pengenalan kepada pemikiran algebra, mereka juga dapat membina asas pemikiran algebra mereka sendiri. Dengan adanya asas pemikiran algebra yang kuat guru akan dapat membantu pelajar tersebut menguasai kemahiran algebra diperingkat menengah tanpa banyak masalah. Pendedahan a5al di peringkat sekolah rendah akan membantu pelajar untuk menguasai pengetahuan algebra yang lebih kompleks pada peringkat sekolah menengah nanti.

ALJABAR LINEAR MTE3110

ALJABAR LINEAR MTE3110

Pelajar mungkin merasa bosan apabila mempelajari aljabar linear kerana mereka tidak dapat mengaitkan konsep aljabar linear dengan kehidupan seharian mereka, sedangkan konsep dan pengetahuan aljabar linear sebenarnya digunakan secara meluas samada pengguna menyedari atau tidak menyedari peranan aljabar linear dalam memudahkan kehidupan seharian mereka. 7leh itu, menjadi satu keperluan bagi setiap indi!idu untuk mempelajari dan memahami konsep dan penggunaan aljabar linear dalam menjalankan kehidupan seharian mereka.

Contoh-Contoh Aplikasi Aljabar Linear Dalam Kehidupan Seharian

Persamaan

Pesamaan sering menjadi musuh utama kepada pelajar kerana untuk menyelesaikan sesuatu persamaan, pelajar harus menggunakan pemikiran kritis dan kreati, disamping terpaksa mengha,al ,ormula&,ormula yang berkaitan. %etapi bagi sesetengah manusia, keperluan pengetahuan dan kepakaran dalam menggunakan persamaan bagi menyelesaikan sesuatu masalah amatlah tinggi. Ini kerana si,at persamaan yang dapat memudahkan sesuatu masalah ditagih dalam menyelesaikan masalah harian mereka. 8ontoh pekerjaan yang amat memerlukan penggunaan persamaan ialah pekerjaan dibidang ke5angan seperti akauntan. (ereka amat memerlukan kemudahan penggunaan persamaan bagi menyelesaikan masalah mereka seperti menentukan harga arbitaj dan juga kadar ,aedah. #elain itu, persamaan juga mampu membantu manusia dalam menentukan dan membuat pilihan seperti mengenalpasti kos yang dikenakan oleh setiap syarikat komunikasi bagi tempoh maa seminit dan membuat pilihan bagi memastikan pengguna dapat berjimat semaksima yang mungkin.

ALJABAR LINEAR MTE3110

Pen!urusan "an!

Pengurusan 5ang telah diterapkan dalam setiap diri indi!idu bagi memastikan semua murid menghargai dan bijak menga5al pengeluaran dan kemasukan 5ang mereka bagi tujuan yang baik. Pengurusan 5ang juga merupakan salah satu aljabar linear yang sering digunakan oleh semua masyarakat diseluruh dunia. Pengguna aljabar linear yang berkait rapat dengan pengurusan 5ang terdiri dari pelajar hinggalah orang de5asa dan orang tua. #ebagai contoh, seseorang indi!idu perlu menaiki monorail ke pejabat dan kos pengangkutan setiap hari ialah 6( /.99. Dengan menggunakan aljabar linear, beliau boleh membuat anggaran atau pengiraan tepat dalam menggira kos pengangkutan beliau kepejabat selama . bulan mahaupun kos pengangkutan selama . tahun. 8ontoh pengiraan2 6( /.99 : ; hari < 6( ' 6( /.99 : =>/ hari < 6( ., ?@/.99

#en!apa aljabra linear pentin! dalam kehidupan

#embuka peluan! untuk berja$a% Aljabra linear merupakan kunci untuk membuka pintu kejayaan. Berdasarkan contoh& contoh yang dinyatakan, peniaga&peniaga mampu untuk mencapai kejayaan sekiranya mereka menguasai sepenuhnya aljabra linear. Dengan bantuan aljabra linear, peniaga& peniaga mampu menganggar pulangan dari hasil perniagaannya, bilangan pembeli dan juga mengenalpasti kos kerugiannya dalam sesuatu perniagaan yang dijalankan oleh mereka.

ALJABAR LINEAR MTE3110

#emasa menguruskan perniagaan, adalah amat penting untuk membuat in!entori ke5angan yang dibelanjakan. 7leh itu, penggunaan aljabar linear amat diperlukan. 8ontohnya jika bajet bulanan sebuah perniagaan itu adalah sebanyak 6(/999, berapa peratus 5ang yang akan digunakan untuk membayar pekerja. Pekerja .,?=/ Bahan .?A #e5a0utility @/A Lain&lain .,9./ Peratus jumlah bajet bulanan untuk pekerja

36.7%

Pengetahuan aljabra linear mampu menjadi titik pengubah kepada kejayaan seseorang peniaga tersebut, mereka juga mampu mengira dan memilih barangan yang lebih murah untuk dibeli serta dijadikan modal perniagaan mereka. #elain itu, mereka juga mampu mengenalpasti perbeBaan harga barangan mereka dan juga peniaga yang lain jester dapat mengubah harga barangan mereka serta mengekalkan keuntungan yang dapat dikaut oleh mereka.

#en!analisa

#elain itu, aljabra linear juga boleh menjadi panduan seseorang dalam memilih kerjaya. #eseorang yang mampu menggunakan aljabra linear dengan baik mampu membuat piliihan yang tepat bagi menjamin masa depan mereka yang lebih selesa. #eseorang yang terlibat dalam bidang perniagaan boleh membuat pemilihan tepat dalam memilih tempat bagi membina atua memulakan perniagaan mereka. Peniaga tersebut boleh menganalisis bilangan penduduk disesuatu ka5asan dan masalah keperluan yang dihadapi oleh mereka serta mengaitkan dengan perniagaan yang dijalankan oleh mereka.

ALJABAR LINEAR MTE3110

8ontohnya, seorang peniaga yang hendak membuka perniagaan gunting rambut akan mengaitkan jumlah penduduk dan kekerapan mereka menggunting rambut sebagai garis panduan peniaga tersebut. Dengan kiraan yang tepat, peniaga tersebut dapat memastikan kelangsungan pelangannya. 8ontoh tapak yang sesuai untuk membina kedai gunting rambut ialah tapak berhampiran ka5asan perumahan seperti taman atau ka5asan berhampiran sekolah kerana murid&murid akan selalu menggunting rambut agar sentiasa tampak kemas dan bersesuaian untuk menghadirkan diri ke sekolah.

8ontoh yang lain yang dapat diketengahkan ialah, seseorang peniaga yang ingin membeli rumah dan menjadikan rumah se5a berkemungkinan akan memilih ka5asan rumah yang berdekatan dengan institusi dan kolej. #elain itu, dengan menggunakan aljabra linear, mereka dapat menetapkan harga rumah yang bersesuaian serta dapat menampung modal keluaran dan juga memastikan keselasaan dan kemudahan pelangannya.

Sains dan kehidupan #elain itu, aljabra linear dapat membantu serta memudahkan kehidupan seharian kita, contohnya pengurusan masa. Dengan bantuan aljabra linear, sesesorang indi!idu mampu mengurus masa dengan baik serta menjadikan kehidupan sehariannya lebih sistematik. 8ontohnya, seorang ibu atau bapa yang bekerjaya serta mempunyai anak harus memikirkan beberapa aspek yang penting bagi memastikan beliau dan anaknya dapat hadir ke sekolah dan pejabat sebelum masa yang ditetapkan serta mendapat keperluan yang secukupnya. Ibu atau ayah tersebut perlu mengetahui jarak dan masa yang diperlukan untuk bergerak dari rumah ketempat yang harus dituju. Bagi memastikan masa yang lebih singkat untuk sampai ke destinasi dan kos perjalanan seperti minyak dan tol digunakan adalah rendah, ibu atau bapa tersebut harus pandai membuat pilihan jalan yang akan digunakan setiap hari bagi menghantar anak dan kepejabat mereka.

ALJABAR LINEAR MTE3110

Kesimpulannya, Aljabar Linear amat penting dalam kehidupan seharian kita dan masih digunakan sehingga hari ini. Aljabar linear merupakan asas pengetahuan dalam (atematik dimana kita memerlukan kemahiran aljabar linear untuk menyelesaikan sesuatu masalah (atematik terutamnya yang berkaitan dengan sesuatu pemboleh ubah.Daripada masalah tersebut, kita boleh membuat analisa ataupun hasil data yang diperolehi untuk membuat perbandingan dan menentukan sesuatu nilai ja5apan itu.

7leh itu, aljabar linear bukan sahaja satu set langkah ataupun prosedur untuk menyelesaikan sesuatu masalah tetapi ialah suatu jenis pemikiran. Pelajar bukan sahaja belajar aljabar linear hanya untuk silibus sekolah semata&mata ataupun untuk lulus peperiksaan tetapi mereka belajar untuk memahaminya dan mengaplikasikan dalam setiap masalah yang dihadapi dalam kehidupan seharian.

Kegunaan Aljabar Linear telah memudahkan dan membuat kerja seharian kita menjadi lebih sistematik. Penggunaanya juga dapat menjimatkan sebarang kos dalam suatu pekerjaan terutamnya dalam sector perkilangan mahupun dalam pentadbiran sesuatu organisasi. #emua orang harus mempelajari Aljabar Linear agar dapat menggunakannya dalam kehidupan seharian.

ALJABAR LINEAR MTE3110

ALJABAR LINEAR MTE3110

#ENC&P'A #ESE(
*ill chipher merupakan satu aplikasi linear algebra untuk kriptogra,i. Kriptogra,i merupakan sains dalam membentuk dan memecahkan kod rahsia dan chipers. Di ba5ah, saya akan terangkan bagaimana saya akan membuat kod rahsia tersebut. 8ontoh yang saya gunakan adalah & & L)*E 'HE "A+ +), L)*E #E% #ebelum membuat enkripsi, kita akan menentukan nilai yang di5akili oleh setiap abjad tersebut, dimana inde: bermula dari 9 iaitu abjad A hingga @/ iaitu abjad C.

#etelah itu kita memilih key matrik yang akan digunakan dalam mod @D. Key matrik haruslah mempunyai matrik songsang yang betul. 8ontoh key matrik yang digunakan 2

Key (atrik <

(atrik #ongsang <

Langkah pertama, kita gabung semua perkataan menjadi IEL7FGE%*GE$A'E'7HEL7FGE(G. #elepas itu, tentukan nilai tiap&tiap huru, seperti berikut 2 I E L < ?, @?, .. 7 F G < .I, @., I E % * < @?, .D, J G E $ < I, @?, @@ A ' E < 9, @I, @? ' 7 H < @I, .I, @9 E L 7 < @?, .., .I F G E < @., I, @?
10

ALJABAR LINEAR MTE3110

( G . < .@, I, @> #etelah mendapat nilai setiap abjad dalam perkataan tersebut , maka lakukan pendaraban dengan key matri: yang sudah ditentukan di atas 2

<

<

(od @D <

<

<D)P

<

<

(od @D <

<

<6B(

<

<

(od @D <

<

<P''

<

<

(od @D <

<

<"G(

<

<

(od @D <

<

<NKK

<

<

(od @D <

<

<INK

<

<

(od @D <

<

<E8)

11

ALJABAR LINEAR MTE3110

<

<

(od @D <

<

<";'

<

<

(od @D<

<

<%$'

Dari hasil perdaraban matrik di atas, maka terdapat hasil perkataan baru yang membentuk 8ipherte:t.

Plain te-t

. &/L)*E/'HE/"A+/+),/L)*E/#E%

Chiper te-t . D0PR1#P++(E#NK2&NK3C0(4+'"+

#EN+AHS,L&' #ESE(
12

ALJABAR LINEAR MTE3110

*ill chipher merupakan satu aplikasi linear algebra untuk kriptogra,i. Kriptogra,i merupakan sains dalam membentuk dan memecahkan kod rahsia dan chipers. Di ba5ah, saya akan terangkan apa sebenarnya maksud *ill 8iphers dan bagaimana saya akan memecahkan kod rahsia tersebut.

Ayat 6ahsia

R,TPZCNQ_ZVR.XZG S
Hntuk membentuk ayat rahsia di atas, kedua&dua sama ada chipers dan kod diperlukan. Langkah pertama, apabila saya telah mendapat ayat rahsia ini, saya telah membahagikan ayat rahsia kepada.. kumpulan yang mengandungi D huru, atau simbol rahsia. Kemudian, saya telah menggantikan kesemua huru,&huru, dan simbol&simbol tersebut berdasarkan nombor yang telah ditetapkan.

8ipher te:t -81 6 56 , 76 % 58 P 59 C 79 8 7 N 5: K 5; L 7<

13

ALJABAR LINEAR MTE3110

#eterusnya, saya telah membentuk kumpulan pertama yang mengandungi D kod rahsia di dalam chiper te:t menjadi = : = matriks. (atrik = : = ini juga boleh dipanggil sebagai chiperte:t !ectors.

.J @J .D

./ @/ @

.= .> @?

P!"#$ %&'% (# )"*"+ %&!"+ (#)&,#-"$ .&(#-#% ./0"1" /$%/2&2/("+-"$ -#%" /$%/- 2&$3",# .4$."$5"$$1". S&0&,%# (#"%"., ."1" %&!"+ 2&2#."+-"$ 2&$6"(#-"$ 9 +/,/7 ("!"2 ."%/ -/20/!"$ ("$ 2&2)&$%/- 3 ' 3 2"%,#-. 80!"#$%&'% 9&3%4,:.

P!"#$ T&'% 8P: P 59 G = A > 8 7 G = L 7< B 5 G = L 7<

./ I 9

@ I @?

. I @?

;$%/- #!! C+#0+&,,0&2)&$%/-"$ 3+#0+&,%&'% -&2)"!# -&0"(" 0!"#$%&'% "("!"+ 2&,/0"-"$ .4$5."$5"$ (",#0"(" 0&2)&$%/-"$ "."! (",#0"(" 0!"#$%&'% -&0"(" 3+#0+&, %&'%. <"!"2 -"%" !"#$,6#-"!"/ #!!

14

ALJABAR LINEAR MTE3110 C+#0+&, 2&20/$1"# 2"%,#' A, 2"-" .4$5."$5"$ 1"$5 %&,)&$%/(",#0"(" #!! C+#0+&, #$# #"!"+ -&1 2"%,#' #"#%/ A=1. ;$%/- 2&$1"+ -4( ,"+.#" 2&$6"(# .&0&,%# 0!"#$ %&'%, ."1" "-"$ 2&$55/$"-"$ &!&2&$%",1 ,4* 40&,"%#4$. /$%/- 2&$("0"%-"$ .4$."$5"$ #"#%/ -&1 2"%,#', A=1.

8lP

.J @J .D

./ @/ @

.= .> @?

./ I 9

@ I @?

. I @?

Baris -i1 Baris -ii1 Baris -iii1

#ebelum, meneruskan mencari key matri:, %ranspose kedua&dua chiper dan plain te:ts.

8%P%

.J ./ .=

@J @/ .>

.D @ @?

./ @ .

I I I

9 @? @?

Pada baris yang pertama, saya telah mendarabkan dengan .@ iaitu merupakan reciprocal modulo @D bagi pi!ot yang pertama iaitu .J. 6ujuk jadual . di ba5ah

"adual . 2 multiplicati!e in!erses modulo @D

Baris -i1 : .? @9I ./ .= =@I @/ .> @@? @ @? .?9 @ . I? I I 9 @? @?

15

ALJABAR LINEAR MTE3110

%ukarkan baris -i1 kepada mod @D bagi nombor yang nilainya lebih dari @D. Kekalkan nombor yang kurang dari @D. Kemudian, teruskan dengan elementary ro5 operations untuk hapuskan nombor&nombor di ba5ah pi!ot menjadi 9.

-i1 : ./

-ii1 , -i1 : .=

-iii1

. 9 9

/ /9 ID

@/ =J= @DJ

> ?? JJ

.D @?. @I=

9 &@? &@?
-i1 -ii1 -iii1

%ukarkan baris -ii1 dan baris -iii1 kepada mod @D bagi nombor yang nilainya lebih dari @D. Kekalkan nombor yang kurang dari @D.

. 9 9

= @. @9

.9 @/ J

@= . .D

.9 @9 ..

.I . .

-i1 -ii1 -iii1

Pada baris yang kedua, saya telah mendarabkan dengan .? iaitu merupakan reciprocal modulo @D bagi pi!ot yang kedua iaitu @.. 6ujuk jadual . di atas. baris -ii1 : @?

. 9 9

= =J? @9

.9 I/9 J

@= .? .D

.9 =>9 ..

.I .? .

-i1 -ii1 -iii1

16

ALJABAR LINEAR MTE3110

%ukarkan baris -ii1 kepada mod @D bagi nombor yang nilainya lebih dari @D. Kekalkan nombor yang kurang dari @D. Kemudian, teruskan dengan elementary ro5 operations untuk hapuskan nombor&nombor di ba5ah pi!ot menjadi 9.

. 9 9

= . @I

.9 ./ ..

@= .? .@

.9 .@ .D

.I .? ..

-i1 -ii1 -iii1

-i1 & -ii1 : = , -iii1

-ii1 : @I1

. 9 9

9 . 9

&=/ ./ &=ID

&=. .? &I@9

&@> .@ &@>D

&I9 .? &I@.

-i1 -ii1 -iii1

%ukarkan baris -i1 dan -iii1 kepada mod @D bagi nombor yang nilainya lebih dari @D dan juga nombor negati,. Kekalkan nombor yang kurang dari @D dan juga nombor yang nilainya positi,.

. 9 9

9 . 9

@= ./ @?

@J .? ./

= .@ @.

.? .? .I

Pada baris yang ketiga, saya telah mendarabkan dengan @? iaitu merupakan reciprocal modulo @D bagi pi!ot yang ketiga iaitu @?. 6ujuk jadual . di atas. Baris -iii1 : @? . 9 @= @J =
17

.?

ALJABAR LINEAR MTE3110

9 9 . 9 ./ J?I .? I@9 .@ /?? .? =D@

%ukarkan baris -iii1 kepada mod @D bagi nombor yang nilainya lebih dari @D. Kekalkan nombor yang kurang dari @D. Kemudian, teruskan dengan elementary ro5 operations untuk hapuskan nombor&nombor di atas pi!ot menjadi 9.

. 9 9

9 . 9

@= ./ .

@J .? .I

= .@ ?

.? .? ./

-i1 -iii1 : @= , -ii1

./ : -iii1

. 9 9

9 . 9

9 9 .

&@D/ &.D@ .I

&.?. &.9? ?

&=@J &@9J ./

Daripada reduced&echelon matri: yang diperolehi, songsangan -A&.1 atau key matri: telah terbentuk .

. 9 9

9 . 9

9 9 .

@I .. .I

@@ ? ?

@. @/ ./

Key matri: yang terbentuk ialah dalam bentuk transpose.

18

-A&.1%

ALJABAR LINEAR MTE3110

@I .. .I

@@ ? ?

@. @/ ./

%ukarkan -A&.1%menjadi A&.

A&. @I @@ @. .. ? @/ .I ? ./

Hntuk menguji sama ada sama ada key matri: saya betul atau pun tidak, saya telah mendarabkan key matrics dengan chiper te:t untuk mengesahkan sama ada ja5apan saya sepadan dengan plainte:t atau tidak.

A&.

@I @@ @.

.. ? @/

.I ? ./

.J @J .D

./ @/ @

.= .> @?

A&. 8

DJ.
19

>>=

??9

ALJABAR LINEAR MTE3110

JI@ .=.J ./ I 9 @ I @? /I> DJ9 . I @? >=? .9D=

*asil yang diperolehi, bertepatan dengan plainte:t saya. (aka key matri: saya adalah betul.

P 59

G =

A >

8 7

G =

L 7<

B 5

G =

L 7<

A&.

@I @@ @.

.. ? @/

.I ? ./

C 79

F 75

6 77

. 7;

; 7:

C 79

M ;

# 5<

* 6

20

ALJABAR LINEAR MTE3110

#eperti biasa, bentukkan perkataan rahsia -chiper te:t1 yang seterusnya dalam bentuk = : = mari:.

@/ @. @@

@> @= @/

> .? J

Darabkan kedua&dua matriks A&. : 8 @I @. @@ .. @= @/ .I .? J ; @/ @@ @. @> ? @/ > ? ./

../. < .I9D .@IJ

.9>@ ..9/ DIJ

II@ /?9 I=J

%ukarkan matrik yang terhasil dengan mod @D @9 ./ .I .= @? @I .I @9 @>

#elepas hasil diperolehi, rujuk jadual simbol yang telah ditetapkan untuk membentuk perkataan seterusnya.

@9

./

.I

.=

@?
21

@I

.I

@9

@>

ALJABAR LINEAR MTE3110

AN#$G6 2 PEACE

1E ,P)N +),%

22

ALJABAR LINEAR MTE3110

#ENC&P'A #ESE(
PLA&N'E4' 2 Plaintext atau lebih dikenali sebagai mesej adalah suatu mesej yang ingin dihantarkan daripada satu indi!idu kepada indi!idu yang lain. Berikut merupakan contoh mesej yang ingin disampaikan2

Hur uf Nila i Hur uf Nila i

A 0 ! 15

B 1 " 16

C 2 # 17

D 3 $ 18

E 4 T 1

F 5 % 20

G 6 & 21

H 7 ' 22

I 8 ( 23

K 10

L 11 + 26

M 12 , 27

N 13 28

O 14

) 24

* 25

J"(/"! 1

(esej yang ingin disampaikan perlu dibahagikan bertiga&tiga terlebih dahulu. ?& L)*E +),@ (,S' K&DD&NGA

B I L L B 7 F G B L ' 7 B H , L B " H # B % L K B I D D B I N MB
(esej yang telah dibahagikan bertiga&tiga kemudiannya ditukarkan kedalam bentuk nombor - mod @D 1 mengikut nilai yang telah ditetapkan.

23

ALJABAR LINEAR MTE3110

<

<

<

<

<

<

<
K,NC& #A'R&KS CK,NC& ENKR&PS&D

<

Kunci adalah suatu bilangan yang dirahsiakan dan digunakan dalam proses enkripsi dan dekripsi. Kunci yang digunakan haruslah boleh diterbalikkan supaya dapat menjalankan proses dekripsi. Berikut merupakan kunci matriks -kunci enkripsi1 yang telah digunakan dalam proses enkripsi plaintext tersebut2

A<

PR)SES KE'ER1AL&KAN K,NC& #A'R&K C K,NC& DEKR&PS& D Kunci dekripsi boleh diperolehi melalui kaedah penghapusan Mauss&"ordan jika kunci enkripsi telah diketahui. Berikut adalah proses untuk mencari keterbalikkan kunci matrik2 Proses ini dijalankan dalam mod @D, oleh itu penggunaan salingan -reciprocal1 amatlah diperlukan. Berikut merupakan salingan bagi setiap digit dalam mod @D2 . . ./ @ ./ .> = .9 .J I @@ .? / > .D > / @9 J @/ @. ? .. @@ D .= @= .9 = @I .. ? @/ .@ .J @> .= D @J .I @J @?

24

ALJABAR LINEAR MTE3110

@ @9 .@ @. @> .> .? I @I @= J .D .I @?

#alingan merupakan proses menukarkan sesuatu nombor kepada nombor yang lain dalam mod @D. Nombor yang asal perlu didarabkan dengan nombor salingan dan ditolak dengan . agar dapat menjadi nombor . - dalam mod @D 1 bagi memudahkan penyelesaian menggunakan kaedah penghapusan Mauss&"ordan. 8ontoh2 Langkah . Langkah @ Langkah = @ : ./ < =9 =9 @D . < @D . - mod @D 1

- (7D @D 1 .J @= .. / D @ @9 = .@ . 9 9 9 . 9 9 9 . .@6. . @= .. @ D @ ? = .@ .@ 9 9 9 . 9 9 9 .

. @= ..

@ D @

? = .@

.@ 9 9

9 . 9

9 9 . @=6. 6@ ..6.&6=

. 9 9

@ ?

? J

.@

9 9

9 9 @?

./ @?

@9 .? .>

. 9 9

@ ?

? J

.@

9 9

9 9 @? ..6@

. 9 9

@ .

.@

9 9

9 9 @?

./ @?

.D @9 .?

@9 .? .>

@9 .? .>

25

ALJABAR LINEAR MTE3110

. 9 9

@ .

.@

9 9

9 9 @?

6.&@6@ @96@&6=

. 9 9

9 . 9

@? .I

. J

@@ .@

9 9 .

.D @9 .?

.D @9 .?

@9 .? .>

. 9 9

9 . 9

@? .I

. J

@@ .@

9 9 . @J6=

. 9 9

9 . 9

@? .

. ./

@@ /

9 9 @J

.D @9 .?

.D @9 .?

. 9 9

9 . 9

@? .

. ./

@@ /

9 9 @J

6.&@?6= 6@&.D6=

. 9 9

9 . 9

9 9 .

.> @J @J @/ .9 ./ / D @J

.D @9 .?

. 9 9

9 . 9

9 9 .

.> @J @J @/ .9 ./ / D @J

.> @J @J @/ .9 ./ / D @J

KE'ER1AL&KAN K,NC& #A'R&K

26

ALJABAR LINEAR MTE3110

#E#ER&KSA KE'ER1AL&KKAN K,NC& #A'R&K

<
- mod @D 1 (atrik identiti

7leh itu,

adalah keterbalikan kepada

27

ALJABAR LINEAR MTE3110

PR)SES ENKR&PS& Dalam proses enkripsi, kunci enkripsi digunakan untuk mengubah plaintext kepada ciphertext. Berikut menunjukkan proses yang dilakukan dalam menukarkan plaintext kepada ciphertext2

<

<

<

<

<

<

<

<

<

<

<

<

<

<

<

<

28

ALJABAR LINEAR MTE3110

#etelah membuat proses enkripsi, mesej baru akan di gabungkan semula bagi mendapatkan teks 8ipher

B D)PB6B(BMD8BHGBBGM*BC;IBI67B8A(B

'EKS C&PHER

D0PR1#GDC,E1EGHE4&&R)CA#

#EN+AHS,L&' #ESE(
Ciphertext yang diterima2
29

ALJABAR LINEAR MTE3110

?D+G/1'K4/@S+D+G/1'+(1@4)A (esej yang ingin disampaikan perlu dibahagikan bertiga&tiga terlebih dahulu.

B D ' M B L B % B K ; L B , # ' B D ' MB L B % B ' " B B , ; 7 B

(esej yang telah dibahagikan bertiga&tiga kemudiannya ditukarkan kedalam bentuk nombor - mod @D 1 mengikut nilai yang telah ditetapkan.

<

<

<

<

<

<

<

<

(esej -D karakter1 yang diterima2 C&N'A ALL

<

FG'RANSP)SE C&PHER'E4' H PLA&N'E4'GG NO%ransposeOO adalah satu kaedah yang digunakan untuk menukar posisi antara dua atau lebih perkara. Dalam topik matriks pula, kaedah ini digunakan untuk menukarkan setiap
30

ALJABAR LINEAR MTE3110

baris kepada lajur. D karakter daripada Ciphertext dan NOplainte:tOO yang dibekalkan akan diOOtransposeOOkan seperti berikut2

<

transpose cipherte:t

<

transpose plainte:t

PR)SES #ENCAR& KE'ER1AL&KKAN #A'R&KS #elain daripada menggunakan kunci matriks, keterbalikkan matriks dapat dicari dengan menggunakan NOtransposeOO kepada D karakter daripada cipherte:t dan plainte:t yang dibekalkan. Kaedah penghapusan Mauss&"ordan juga diaplikasikan. Berikut merupakan langkah&langkah dalam memperolehi keterbalikkan matriks daripada maklumat yang dibekalkan2 )ormula yang digunakan2

- (7D @D 1 = @I > @ ? .= .96. . ? @ @9 @@ .I

31

ALJABAR LINEAR MTE3110

@?

.D .D 9

@?

@?

.D .D 9

@?

.9 @= @?

.. ..

.9 @= @?

.. ..

. @?

? .

@9 @@ .I 9 @? @?6. 6@ 9 .. .. .96.&6=

. 9 9

? @9

@ ?

@9 @@ .I .D J > .> .=

.D .D

.9 @= @?

@? @. @>

. 9 9

? @9

@ ?

@9 @@ .I .D J > .> .= .>6@

. 9 9

? .

@9 @@ .I > .=

.@ .I @/ @I

@? @. @>

@? @. @>

. 9 9

? .

@9 @@ .I > .=

6.&?6@ @?6@&6=

. 9 9

9 . 9

@@ @I @/ ./ .@ .I @/ @I I .. @ ?

.@ .I @/ @I

@? @. @>

. 9 9

9 . 9

@@ @I @/ ./ .@ .I @/ @I I .. @ ? @@6=

. 9 9

9 . 9

@@ @I @/ ./ .@ .I @/ @I . .9 ./ @

. 9 9

9 . 9

@@ @I @/ ./ .@ .I @/ @I . .9 ./ @

6.&@@6= 6@&.@6=
32

. 9 9

9 . 9

9 9 .

.> @J @J @/ .9 ./ / D @J

ALJABAR LINEAR MTE3110

. 9 9

9 . 9

9 9 .

.I .9 9 @

.I .9 9 @

.9 .D .9 ./

.9 .D .9 ./

KE'ER1AL&KKAN #A'R&KS

. 9 9

9 . 9

9 9 .

J .9 .9

.I .D ./

.9 9 @ <

J .I .9

.9 .D 9

.9 ./ @

33

ALJABAR LINEAR MTE3110

#EN+AHS,L&'KAN C&PHER'E4' #elepas mendapat keterbalikkan matriks, darabkan keterbalikkan matriks tersebut dengan NOcipherte:tOO yang dibekalkan untuk mendapat NOplainte:tOO atau mesej yang sebenar seperti berikut2

<

<

<

<

<

<

<

<

<

<

<

<

<

<

<

<
34

ALJABAR LINEAR MTE3110

#etelah membuat proses enkripsi, mesej baru akan di gabungkan semula bagi mendapatkan teks 8ipher

B 8 I N B % A L B A L L B % A L B 8 I NB % A L B * A K B I K I B

'EKS C&PHER

C&N'A ALLAH C&N'A HAK&K&

35

ALJABAR LINEAR MTE3110

RE0LEKS& C#)HA##AD 0ALAKH,DD&ND

#aya amat bersyukur kerana kerja kursus ini tiba pada masa yang sesuai iaitu pada pertengahan semester. Pada masa inilah, kita mempunyai masa yang lebih lapang dan banyak. 7leh itu, kerja kursus ini tidak banyak memberi tekanan kepada saya. Dalam kerja kursus ini ber,okus kepada kegunaan algebra dalam kehidupan. Dalam tugasan ini, saya perlu menyediakan satu kod rahsia untuk menghantar mesej. #elepas itu, saya perlu mendekod mesej yang telah diterima menjadi ayat biasa. Ini tidak dapat dina,ikan baha5a kerja kursus ini adalah sangat menarik perhatian saya. Dengan ini, saya mendapat peluang untuk menghurai kegunaan cipher te:t. #aya juga berharap saya dapat memahami lebih banyak maklumat tentang algebra supaya menggunakan pada pelajar&pelajar masa depan. #emasa menerima kerja kursus ini, Pn. Norhana Bt. Abu Bakar telah memberi

penerangan yang sangat jelas kepada saya. Dengan itu, saya bermula mendapatkan pelbagai sumber maklumat daripada perpustakaan, laman 5eb serta dari rakan&rakan. Dalam proses ini, masalah yang dihadapi oleh saya ialah memahami maklumat&maklumat yang dapat dicari kerana kebanyakkan maklumat ini adalah dalam bahasa Inggeris. Akhir kata, saya ingin meminta maa, ke atas kesilapan yang saya telah lakukan kepada ahli kumpulan saya dan rakan&rakan sekalian. #aya juga ingin berucap terima kasih kepada mereka dan pensyarah Pn. Norhana Bt. Abu Bakar kerana memberi sokongan dan bantuan kepada saya untuk menghabiskan kerja kursus ini.

36

ALJABAR LINEAR MTE3110

RE0LEKS& C#,HA##AD AK#AL AR&00D

Pertamanya, saya ingin memanjatkan kesyukuran kepada Ilahi kerana dengan iBin dan limpah kurnia&Nya, saya dapat menyiapkan tugasan Kerja Kursus ini dengan lengkap dan sempurna. #etinggi&tinggi penghargaan juga ditujukan kepada pensyarah pembimbing saya, Pn. Norhana kerana sudi meluangkan masanya untuk memberi tunjuk ajar dan penerangan mengenai tugasan ini yang mana telah meningkatkan ke,ahaman kami mengenai kehendak soalan dan seterusnya memudahkan kami untuk melaksanakan tugasan ini. #epanjang melaksanakan tugasan ini, saya menghadapi beberapa kesulitan terutamanya kekangan masa. Ini kerana, kami mendapat soalan kerja kursus dari subjek& subjek yang lain pada masa yang sama dan memerlukan kami untuk menghantarnya juga pada 5aktu yang sama. 7leh itu, untuk mengatasi masalah ini, saya telah mengurus masa dengan bijak dengan membuat pembahagian masa saya yang terluang agar digunakan dengan sebaiknya. #elain itu, dengan kerjasama yang utuh sesama ahli kumpulan serta kolaborasi yang dijalankan, tugasan ini berjaya disiapkan dengan sempurna dan tepat pada masanya. Akhir kata, saya ingin meminta maa, ke atas kesilapan yang saya telah lakukan kepada ahli kumpulan saya dan rakan&rakan sekalian. #aya juga ingin berucap terima kasih kepada mereka dan pensyarah Pn. Norhana kerana memberi sokongan dan bantuan kepada saya untuk menghabiskan kerja kursus ini.

37

ALJABAR LINEAR MTE3110

1&1L&)GRA0&
1uku Kessler, M. 8. -@9.@, . @>1. An Overview of Cryptography. Didapatkan @ .J, @9.@, daripada http200555.hermetic.ch0crypto0intro.htm (eyer, P. -t.t1. An Introduction to the U e of !ncryption. Didapatkan @ .J, @9.@, daripada http200555.hermetic.ch0crypto0intro.htm

"ebsite 8%.%:. <#("0"%-"$ 2 17, 2012, (",#0"(" +%%0>??2"%+./.".-.3"?@),&2$&,?,&.&",3+?5&$&%#3"!5&),".?&%+&,#$5%4$?5".0( 7 8%.%:. <#("0"%-"$ 2 17, 2012, (",#0"(" +%%0>??***.2"%+.*".+#$5%4$.&(/?@-#$5?34/,.&(#,?2308"01?P,46&3%.?2308" 01=0(7?-#,-+"2.0(7 8%.%:. <#("0"%-"$ 2 17, 2012, (",#0"(" +%%0>??***.2"%+../$1.).&(/?@.34%%?0"0&,.?ASTP?3,10%4.0(7 8%.%:. <#("0"%-"$ 2 17, 2012, (",#0"(" +%%0>??4$!#$&.,&(*44(..33.3"./.?#$.%,/3%?(",$4!(?!"0,46?B"!!97?</.%#$?3#0+&,.. 0(7 8%.%:. <#("0"%-"$ 2 17, 2012, (",#0"(" +%%0>??***."00,&$(,&=&$= !#5$&.$&%?3,10%4?+#!!? #!!3#0+.0(7 8%.%:. <#("0"%-"$ 2 17, 2012, (",#0"(" +%%0>??***.3!.3"2."3./-?@,6"14?P"0&,.?SE= 05.0(7 8%.%:. <#("0"%-"$ 2 17, 2012, (",#0"(" +%%0>??***."00,&$(,&=&$= !#5$&.$&%?3,10%4?+#!!? #!!ICTCA12.0(7 8%.%:. <#("0"%-"$ 2 17, 2012, (",#0"(" +%%0>??***.$-/.&(/?@3+,#.%&$.&$?0922"%483C20+#!!C203#0+&,.0(7

38

ALJABAR LINEAR MTE3110

1)RANG REK)D K)LA1)RAS&

NA#A )PS+EN A#1&LAN #A'A PELA(ARAN PENS+ARAH PE#1&#1&NG (7*A((AD )ALAK*HDDIN BIN *A67N (H*A((AD AK(AL A6I)) BIN (7*A(AD (%0P"0B( "ANHA6I @9.9 (%G =..9 AL"ABA6 LINGA6 PN. N76*ANA B%. ABH BAKA6

TARIKH

PERKARA YANG DIBINCANGKAN

CATATAN

TANDATANGAN

.@0@0@9.@

(enerima soalan

%ugasan

tugasan dan taklimat daripada pensyarah mata pelajaran daripada pensyarah mata pelajaran Pn. Norhana

perlu dihantar sele5at le5atnya pada "# $ac "%&"'

.I0@0@9.@

(emahami kehendak soalan tugasan

(embuat jadual kerja

>0=0@9.@ & .90=0@9.@

(eenkripsi kod rahsia

(embuat

dari teks biasa ke cyhper te:t. (endekod ayat rahsia yang diterima. (encari artikel.

perbincangan bersama rakan

(enyelesaik

an tugasan.

39

ALJABAR LINEAR MTE3110

..0=0@9.@ & @90=0@9.@

(embuat tugasan mengikut jadual kerja yang ditetepkan

(engenal pasti aplikasi aljabar linear. (engolah artikel.

@@0=0@9.@

(enyusun tugasan (embuat pemeriksaan terakhir terhadap tugasan

(embetul tugasan dari segi ejaan (embuat penyusanan tugasan

@/0=0@9.@

(enyiapkan tugasan

(emeriksa tugasan
(enghantar

@>=0@9.@

(enjilid tugasan (enghantar tugasan

tugasan kepada pensyarah pembimbing

40

ALJABAR LINEAR MTE3110

41