Tanrya, duyar, grr demekten maksat

215. (................................................................................................................................)
Tercme: Tanr, gr her solukta seni korkutsun diye kendisine Her eyi gren dedi.
216. (................................................................................................................................)
Tercme: Tanr, kt szlerden azn yumasn diye kendisine Her eyi duyan dedi.
217. (................................................................................................................................)
Tercme: Korkasn da bozgunculua it bir ey dnmeyesin diye Tanr, kendisine Her
eyi bilen dedi.
218. (................................................................................................................................)
Tercme: Bunlar, bizim adlarmz gibi Tanrya verilmi adlar deildir; nk Zencye de
Kfr adn korlar.
219. (................................................................................................................................)
Tercme: Tanrnn ad, sfattan meydana gelmitir; sfatlarnnsa nne n yoktur; llet-i l
rnei gibi sakat, sama bir ey deildir.
ERH:
215/219:
nsanlara, hayvanlara, eyya konan adlar, o ada ship saylanlarn, kendi cinsinden
olanlardan ayrt edilmesi iindir; ad shibinin sfatna, huyuna uygun ad olabilir. Bunun aksi
de mmkndr. Kfur bembeyazken Zencye de ad olabilir. Allahn adlarysa (Esm-y
Hsn- Gzel Adlar), kendi tarafndan konan ve Kurn- Kermde bildirilmi olan adlardr
ve her biri, Allahn bir sfatn bildirir; Basr, Sem, Alm yani her eyi gren, duyan, bilen
gibi adlar vasflardr; nk Allah cisimden mnezzehtir; gzle grmez; kulakla duymaz; bir
ey olduktan ve onu belledikten sonra bilmez. Gzle grlen, grlmeyen; kulakla duyulan,
duyulmayan her eyi olmadan ve olduktan sonra bilgisiyle kavrar; bu yzden bilgisiyle grr,
duyar; bilgisiyle ezel ve ebeddir. Allhn sfatlarnn, ztnn ayn, yhut gayr olduu, ne
ayn, ne gayr bulunduu uzun bir bahistir; Kelm kitaplarnda tafsli geen bu bahse girmeyi
lzumsuz bularak unu belirtelim ki; sfatlar ztiyle kaaimdir; sonradan olma deildir. llet-i
l yni yarata, yaratla sebep, Hukem mesleince yaratc kudretin faal yeni aktif
kabiliyeti olan Akl- Klldr; bu, pasif bir kaabiliyet meydana getirmi, gkler, bu iki
kaabiliyetten meydana gelmi, onlarn dn, drt basit unsuru zhr etmi, gklerle
unsurlardan da canszlar, nebatlar, canllar zhir olmutur. Gerek sfiler felsefeyi, Hukem
mesleini kabl etmezler; esasen de bu inan, slma aykrdr. slam dininde her eyin
yaratcs Allahtr; Hukemya greyse, birden ancak bir sudr eder. Dier varlklar Akl-
Kllle Nefs-i Kllden vcud bulur ve yaratc kudretten sudr vardr. (I. Ciltte 2029. beytin
erhine bk.) gerekten sfilerin ve bilhassa Mevlnann bahsettii Akl- Kll, ilk taayyndr;
yni btn kinatn Tanr ilminde, ilm sretle sbit olmasdr ki buna Hakkat-i
Muhammediye denir. (bk. Tarft, s. 60-62). Hz. Muhammedin hakykatinin her eyden
nce yaratld, baka bir deyimle hilkate sebep olduu hakknda bir ok hadsler mevcuttur.
(bk. Bhrl-Envr; c. 15-16; Tehran- Drl Ktbil- slamiyye; s. 2-36).
Ayn zamanda Mevlna, bz beyitlerde Akl- Kll, Akl- Kll tbirleriyle Haz.
Muhammedden ve onun nibi olan kmil mritten feyz alan, gerei idrk eden akl,
Czi- para- buuk akl szyle de yalnz gnn, geimini ve dnyy dnen, gerei
bulamayan, aramayan akl kastetmektedir.
MESNEV TERCEMES VE ERH
Terceme ve erh eden: Abdlbaki Glpnarl
2. bask
stanbul-1983
III.-IV. Cilt
nklap veAka Kitapevleri