Anda di halaman 1dari 35

ARTIKEL TUGAS DESIGHN WEB BAGIAN 1 ARTIKEL TUGAS DESIGHN WEB BAGIAN 2 download KULIAH Q

amin127
selamat menikmati

STUDI DESKRIPTIF TINGKAT PENGETAHUAN REMAJA PUTRI TENTANG MENARCHE DI SD PUNTUKDORO 2 P AOSAN MAGETAN JA!A TIMUR TAHUN 2"1"
#A# 1 PENDAHU UAN

1$

ATAR #E AKANG

Puberta !eru"a#an !a a "eral$%an antara !a a #ana#&#ana# dan dewa a' T$da# ada bata ta(a! antara a#%$r !a a #ana#&#ana# dan awal !a a "uberta ) a#an teta"$ da"at d$#ata#an "uberta !ula$ den*an awal ber+un* $n,a o-ar$u!' Puberta bera#%$r "ada aat o-ar$u! uda% ber+un* $ den*an !anta" dan teratur .Sa traw$nata dala! W$#n(o a tro) 2//01' Peruba%an +$ $# !en2a#u" "er#e!ban*an #ara#ter$ t$# e# e#under) lon(a#an "ertu!bu%an !a a re!a(a) dan "eruba%an !en2olo# "ada t$n**$ badan) #eadaan " $#olo*$ dan #e uburan) e!ua u#uran otot tulan* beruba% dan #o!"o $ $ tubu% (u*a beruba%' Peruba%an "al$n* d$n$ da"at d$u#ur "ada ana# "ere!"uan dar$ u $a 3 ta%un' Kara#ter$ t$# e# e#under !ula$ ta!"a# e$r$n* den*an "en$n*#atan e#re $ e tro*en .dar$ o-ar$u!1 dan andro*en .dar$ o-ar$u! dan #elen(ar adrenal1' Peruba%an ta!"a# d$ "a,udara) *en$tal$a) ra!but "ub$ ) dan uara .4oad dan Dun tall) 2//31' 5en trua $ "erta!a atau !enar2%e adala% %al ,an* wa(ar ,an* "a t$ d$ala!$ ole% et$a" wan$ta nor!al' Berba*a$ "eruba%an ela!a "uberta ber a!aan den*an ter(ad$n,a !enar2%e

!el$"ut$ thelarche ."er#e!ban*an "a,udara1) adrenarche .pubarche atau "er#e!ban*an ra!but a# $la dan "ub$ 1) "ertu!bu%an t$n**$ badan leb$% 2e"at) dan "eruba%an " $#$ .Pro-erawat$ dan 5$ aro%) 2//61' E(a#ula $ "erta!a ana# la#$&la#$ b$a an,a ter(ad$ e#$tar 2 ta%un etela% d$!ula$n,a "er2e"atan "ertu!bu%an' 4a$ran e!$nal "erta!a t$da# !en*andun* "er!a) (u!la% "er!a dan +ert$l$ta !ere#a !en$n*#at e2ara berta%a" .At#$n on dan S!$t% dan Be!) 2//71' Awal "uberta (ela d$"en*aru%$ ole% ban* a) $#l$!) *$8$ dan #ebuda,aan' Pada abad $n$ e2ara u!u! ada "er*e eran "er!ulaan "uberta #eara% u!ur ,an* leb$% !uda ,an* d$teran*#an den*an !en$n*#atn,a #e e%atan u!u! dan *$8$ .Sa traw$nata dala! W$#n(o a tro) 2//01' 4e"at atau la!batn,a #e!atan*an e# ual .!en trua $ atau #e!atan*an +$ $#1 $n$ #e2ual$ d$"en*aru%$ ole% +a#tor ra atau u#u ban* a) +a#tor $#l$!) 2ara %$du") dan milieu9l$n*#un*an ana#' Badan ,an* le!a% atau "en,a#$t ,an* d$der$ta eoran* ana# *ad$ ) u!"a!an,a b$ a !e!"erla!bat t$ban,a !en trua $' Selan(utn,a) ran* an*an&ran* an*an #uat dar$ luar) u!"a!an,a a(a beru"a +$l!&+$l! e# .blue film1) bu#u ba2aan atau !a(ala%& !a(ala% ber*a!bar e# *odaan dan ran* an*an dar$ #au! "r$a) "en*a!atan e2ara lan* un* ter%ada" "erbuatan e# ual92o$tu ) e!ua $tu t$da# %an,a !en*a#$bat#an !e!un2a#n,a atau "ana n,a rea# $&rea# $ e# ual a(a) a#an teta"$ (u*a !en*a#$bat#an #e!atan*an e# ual ,an* leb$% 2e"at "ada d$r$ ana#' 5a#a "en*aru% #ultur dan "eradaban $tu ta!"a#n,a a!b$-alen $+atn,a) art$n,a : #ultur dan "eradaban da"at !e!"erla!bat atau !e!"er2e"at te!"o #e!atan*an e# ual ana#' ;ad$ (u*a !e!"erla!bat atau !e!"er2e"at awal dar$ !en trua $ ana# *ad$ .Sur,an$ dan W$d,a $%) 2//<1' U $a !enar2%e an*at ber-ar$a $ d$berba*a$ ne*ara) %al $n$ d$"en*aru%$ ole% $ t$! u unan ara+ "u at) $ t$! $ndra) $ t$! %or!onal dan nutr$ $ .5anuaba) 2//=1' Pada u!u!n,a !enar2%e ter(ad$ dala! rentan* u $a 1/&13 ta%un .Pro-erawat$ dan 5$ aro%) 2//61' 5enar2%e adala% "e!bentu#an atau "er!ulaan +un* $ !en trua $ .Dorland) 16631' >-ar$u! !ula$ ber+un* $ d$bawa% "en*aru% %or!on *onadotro"$n dar$ %$"o+$ $ dan %or!on $n$ d$#eluar#an ata "en*aru% relea $n* +a#tor dar$ %$"otala!u ' Dala! o-ar$u! +ol$#el !ula$ tu!bu% walau"un +ol$#el&+ol$#el $tu t$da# a!"a$ !en(ad$ !atan* #arena ebelu!n,a !en*ala!$ atre $a) na!un +ol$#el&+ol$#el ter ebut uda% an**u" !en*eluar#an e tro*en' Sa traw$nata dala! W$#n(o a tro .2//01) !en*e!u#a#an ba%wa "ada aat ,an* #$ra&#$ra ber a!aan #orte# #elen(ar u"rarenal !ula$ !e!bentu# andro*en dan %or!on $n$ !e!e*an* "eranan dala! "ertu!bu%an badan' 5enar2%e da"at !en$!bul#an rea# $ "o $t$+ !au"un ne*at$+ ba*$ re!a(a "ere!"uan' A"ab$la !ere#a uda% d$"er $a"#an dan !enda"at $n+or!a $ tentan* a#an datan*n,a !en trua $ !a#a !ere#a t$da# a#an !en*ala!$ #e2e!a an dan rea# $ ne*at$+ la$nn,a) teta"$ b$la !ere#a #uran* !enda"at#an $n+or!a $ !a#a a#an !era a#an "en*ala!an ,an* ne*at$+ .Soet($n$n* $%) 2//71' Pen*a!atan e2ara " $#oanal$t$ ) ba%wa ada rea# $&rea# $ " $#$ tertentu "ada aat %a$d "erta!a lalu t$!bul "ro e ,an* d$ ebut ole% dr' Helena Deut 2% eba*a$ ?#o!"le# Ka tra $@ atau trau!a *en$tal$a' Pada bebera"a "er$ t$wa #o!"le# #a tra $ atau trau!a *en$tal$a $tu !un2ul !a2a!&!a2a! *a!baran +anta $ ,an* ane%&ane% d$baren*$ #e2e!a an dan #eta#utan&#eta#utan ,an* t$da# r$$l) d$ erta$ "era aan ber ala%) ,an* e!uan,a d$#a$t#an den*an !a ala% "erdara%an "ada or*an #ela!$n dan "ro e %a$dn,a .Sur,an$ dan W$d,a $%) 2//<1' Ha $l "enel$t$an Ar$nt%a Prata!a ar$ "ada tan**al 2< 5e$ 2//6 ber $+at anal$t$# untu# !en*eta%u$ %ubun*an "en*eta%uan tentan* !en trua $ den*an #e $a"an re!a(a "utr$ u $a "uberta !en*%ada"$ !enar2%e d$ S5P N 7 Sle!an Ao*,a#arta !enun(u##an %a $l ba%wa

ada %ubun*an ber!a#na antara "en*eta%uan re!a(a u $a "uberta den*an #e $a"an dala! !en*%ada"$ !enar2%e .Prata!a ar$) 2//61' Pen*eta%uan) "$#$ran) #e,a#$nan) dan e!o $ !e!e*an* "eranan "ent$n* untu# !enentu#an $#a" ,an* utu% .Notoat!od(o) 2//=1' Ba e t$ban,a %a$d $n$ !eru"a#an atu "er$ode d$!ana benar&benar tela% $a" e2ara b$olo*$ !en(alan$ +un* $ #ewan$taann,a' Na!un e!a#$n !uda u $a $ *ad$ ) dan e!a#$n belu! $a" !ener$!a "er$ t$wa %a$d) a#an e!a#$n tera a ?#e(a! !en*an2a!@ "en*ala!an !en trua $ ter ebut .Sur,an$ dan W$d,a $%) 2//<1' Kota Suraba,a adala% $bu#ota Pro-$n $ ;awa T$!ur) Indone $a' Suraba,a !eru"a#an #ota terbe ar #edua d$ Indone $a etela% ;a#arta den*an (u!la% "endudu# !etro"ol$ n,a ,an* !en2a"a$ = (uta ($wa'Suraba,a !eru"a#an "u at b$ n$ ) "erda*an*an) $ndu tr$) dan "end$d$#an d$ #awa anIndone $a t$!ur .W$#$"ed$a) 2/1/1' Sala% atu Per*uruan T$n**$ Ne*er$ Suraba,a !ela#u#an "enel$t$an d$ ;awa T$!ur ter#a$t den*an u $a "uberta ,an* %a $ln,a !a a "uberta "ada "ere!"uan d$!ula$ u $a 12)C ta%un den*an "un2a# "uberta "ada u $a 1C ta%un' Sedan*#an !a a "uberta la#$&la#$ leb$% la!bat) ,a$tu d$!ula$ "ada u $a 1= ta%un den*an "un2a# "uberta 13 ta%un .Ra%!awat$) 2/1/1' Penel$t$an ter ebut !enun(u##an ba%wa +eno!ena "uberta #eara% u!ur ,an* e!a#$n !uda d$ band$n*#an teor$ ,an* ada !en,ata#an "uberta d$!ula$ u $a e#$tar 17 ta%un dan bera#%$r u $a e#$tar 10 ta%un' Ke2e"atan $n+or!a $ untu# !en(an*#au "ener$!aan $n+or!a $ uda% !en(ad$ #ebutu%an !a ,ara#at !odern d$#ota!etro"ol$tan' T$da# da"at d$"un*#$r$ !ed$a!a a!e!ber$ "en*aru% !elalu$ "e an&"e an ,an* d$ a!"a$#ann,a #e"ada re!a(a .4re 2en) 2//<1' D$!ana ;awa T$!ur eba*a$#ota!etro"ol$ !e!"un,a$ ala% atu w$la,a% ,a$tu Ke2a!atan Plao an ,an* ada d$ Kabu"aten 5a*etan .W$#$"ed$a) 2//61' Stud$ "enda%uluan ,an* d$la#u#an d$ De a Dun*an Ke2a!atan Plao an Kabu"aten 5a*etan ;awa T$!ur "ada tan**al 2C Bebruar$ 2/1/ tentan* *a!baran ana# "ada awal "uberta ) d$da"at#an +eno!ena eoran* ana# SD #ela 3 ,an* uda% %a!$l den*an "a2arn,a end$r$' Ke!ud$an d$la#u#an tud$ "enda%uluan "ada bulan ;anuar$ 2/1/ tentan* ana# SD ,an* uda% !enar2%e d$ SD Puntu#doro 2) !eru"a#an ala% atu SD d$ w$la,a% Plao an' D$da"at#an $n+or!a $ dar$ #e"ala e#ola% SD Puntu#doro 2) $ w$ #ela C dan #ela 3 uda% ada ,an* !enar2%e' De a Puntu#doro dan De a Dun*an !eru"a#an de a ,an* berada d$ Ke2a!atan Plao an) teta"$ De a Puntu#doro lo#a $n,a leb$% de#at den*an Kabu"aten 5a*etan e%$n**a leb$% !uda% untu# !e!"erole% $n+or!a $ ,an* ber#a$tan den*an #e!atan*an e# ual e"ert$ : #e!uda%an !enda"at#an !a(ala%&!a(ala% ber*a!bar e# ) +$l!&+$l! "orno dan #e!uda%an !en*a# e $nternet' Dar$ ura$an ter ebut d$ata !a#a "enul$ tertar$# untu# !ela#u#an "enel$t$an den*an (udul ?Stud$ De #r$"t$+ T$n*#at Pen*eta%uan Re!a(a Putr$ tentan* 5enar2%e D$ SD Puntu#doro 2 Plao an&5a*etan ;awa T$!ur Ta%un 2/1/D@

2$ RUMUSAN MASA AH Berda ar#an ura$an dala! latar bela#an* d$ata ) "eru!u an !a ala% ,an* d$ a!b$l adala% @Ba*a$!ana t$n*#at "en*eta%uan re!a(a "utr$ tentan* !enar2%e d$ SD Puntu#doro 2 Plao an&5a*etan ta%un 2/1/D @

%$ TUJUAN PENE ITIAN 1' Tu(uan U!u! Ada"un tu(uan u!u! dar$ "enel$t$an $n$ adala% untu# !en*eta%u$ *a!baran t$n*#at "en*eta%uan re!a(a "utr$ tentan* !enar2%e d$ SD Puntu#doro 2 Plao an&5a*etan ta%un 2/1/' 1' Tu(uan K%u u Ada"un tu(uan #%u u dar$ "enel$t$an $n$ adala% : 1' Untu# !en*eta%u$ *a!baran t$n*#at "en*eta%uan $ w$ SD #ela C dan #ela 3 d$ SD Puntu#doro 2 Plao an&5a*etan tentan* "en*ert$an !enar2%e' 2' 5en*eta%u$ t$n*#at "en*eta%uan $ w$ SD #ela C dan #ela 3 d$ SD Puntu#doro 2 Plao an&5a*etan tentan* $ te! %or!onal !en(elan* !enar2%e' =' 5en*eta%u$ t$n*#at "en*eta%uan $ w$ #ela C dan #ela 3 d$ SD Puntu#doro 2 Plao an&5a*etan tentan* +a#tor ,an* !e!"en*aru%$ !enar2%e' 4. Untuk mengetahui gambaran tingkat pengetahuan siswi kelas 5 dan kelas 6 di SD Puntukdoro 2 Plaosan- agetan tentang ge!ala-ge!ala "ang men"ertai menarche.

&$ RUANG INGKUP 1' Ruan* L$n*#u" Ke$l!uan Ruan* l$n*#u" #e$l!uan dala! "enel$t$an $n$ ter!a u# b$dan* $l!u #eb$danan ,an* ber#a$tan den*an #e e%atan re"rodu# $' 1' Ruan* L$n*#u" Sa aran Ruan* l$n*#u" a aran ,a$tu $ w$ SD #ela C dan #ela 3 d$ SD Puntu#doro 2 Plo an& 5a*etan' 1' Ruan* L$n*#u" Te!"at Ruan* l$n*#u" te!"at dala! "enel$t$an $n$ d$la# ana#an d$ SD Puntu#doro 2 Plao an& 5a*etan ;awa T$!ur' 1' Ruan* L$n*#u" Wa#tu Ruan* l$n*#u" wa#tu "enel$t$an $n$ d$la# ana#an !ula$ bulan De e!ber 2//6 E ;ul$ 2/1/'

'$ MANFAAT PENE ITIAN

Ha $l "enel$t$an $n$ d$%ara"#an da"at !e!ber$#an !en+aat eba*a$ ber$#ut: 1' Ba*$ Penel$t$ Ha $l "enel$t$an $n$ eba*a$ arana untu# !en*e!ban*#an dan !enera"#an $l!u ,an* tela% d$ber$#an dan d$ter$!a ela!a "ro e "end$d$#an d$ a#ade!$# dala! ran*#a "en*e!ban*an #e!a!"uan d$r$ dan eba*a$ ,arat dala! !en,ele a$#an tud$ d$ Pro*ra! Stud$ DIII Keb$danan Ba#ulta Il!u Ke"erawatan Un$-er $ta I la! Sultan A*un* Se!aran*' 1' Ba*$ In t$tu $ Ha $l "enel$t$an $n$ da"at !ena!ba% ba%an "u ta#a d$ Pro*ra! Stud$ DIII Keb$danan Ba#ulta Il!u Ke"erawatan Un$-er $ta I la! Sultan A*un* Se!aran* dan eba*a$ tolo# u#ur untu# !en$la$ #e!a!"uan !a%a $ w$ dala! !ela#u#an "enel$t$an' 1' Ba*$ Per#e!ban*an Pen*eta%uan Ha $l "enel$t$an $n$ da"at d$*una#an eba*a$ u!ber !a u#an untu# "enel$t$an elan(utn,a tentan* #e e%atan re"rodu# $ re!a(a dala! l$n*#u" "ro!o $ #e e%atan !a ,ara#at'

($ SISTEMATIKA PENU ISAN Penul$ an Kar,a Tul$ Il!$a% $n$ d$ u un ata C bab ,an* !a $n*&!a $n* bab terba*$ bebera"a ub bab) d$!a# ud#an untu# !e!uda%#an "e!ba2a !e!a%a!$ #ar,a tul$ $n$' Ada"un "en,u unann,a eba*a$ ber$#ut : BAB I : PENDAHULUAN Ber$ $ : latar bela#an* !a ala%) ru!u an !a ala%) tu(uan "enul$ an) ruan* l$n*#u" "enel$t$an) !an+aat "enel$t$an) $ te!at$#a "enel$t$an dan #ea l$an "enel$t$an' BAB II : TIN;AUAN PUSTAKA Ber$ $ : t$n(auan teor$ ,an* terd$r$ dar$ #on e" "en*eta%uan) re!a(a) !enar2%e dan #eran*#a teor$' BAB III : 5ET>DE PENELITIAN Ber$ $ : tata 2ara "en*u!"ulan dan anal$ a data erta "ela# anaan "enel$t$an ,an* !el$"ut$ #eran*#a #on e") !etode) (en$ ) dan ta%a" E ta%a" "enel$t$an) de+$n$ $ o"era $onal dan #ala "en*u#uran) "o"ula $ dan a!"el "enel$t$an) $n tru!en "enel$t$an) "en*ola%an data) anal$ $ data) dan (adwal "enel$t$an' BAB IF : HASIL DAN PE5BAHASAN Ber$ $ : %a $l "enel$t$an dan "e!ba%a an' BAB F : PENUTUP

Ber$ $ : #e $!"ulan dan aran'

7$ KEAS IAN PENE ITIAN Tabel 1'1 Kea l$an Penel$t$an Penel$t$ Ar$nt%a Prata!a ar$ .ta%un 2//61 ;udul Hubun*an Pen*eta%uan tentan* 5e trua $ den*an Ke $a"an Re!a(a Putr$ U $a Puberta 5en*%ada"$ 5enar2%e Stud$ De #r$"t$+ T$n*#at Pen*eta%uan Re!a(a Putr$ tentan* 5enar2%e ;en$ Ha $l Penel$t$an Penel$t$an S$ w$ S5P N Anal$t$# Ada %ubun*an 7 Sle!an den*an !etode ber!a#na antara Ao*,a#arta cross sectional "en*eta%uan re!a(a u $a "uberta den*an #e $a"an dala! !en*%ada"$ !enar2%e Sa!"el

5artant$a Ku u!a Wardan$ .ta%un 2/1/1

S$ w$ SD De #r$"t$+ T$n*#at Puntu#doro 2 den*an !etode "en*eta%uan Plao an cross sectional trata ta%u 5a*etan tentan* !enar2%e eban,a# =)3G

#A# II TINJAUAN TEORI

1$ A$ PENGETAHUAN 2$ 1$ Pen)e*tian

Pen*ala!an&"en*ala!an ,an* d$ u un e2ara $ te!at$# !en(el!a !en(ad$ "en*eta%uan .Da!$n) 2//71' Pen*eta%uan .knowledge1 adala% %a $l ta%u dar$ !anu $a) ,an* e#edar !en(awab "ertan,aan @#hat@ .Notoat!od(o) 2//C1' Pen*eta%uan !eru"a#an %a $l ta%u) dan $n$ ter(ad$ etela% oran* !ela#u#an "en*$nderaan ter%ada" uatu ob(e# tertentu' Pen*$nderaan ter(ad$ !elalu$ "an2a $ndera "en*l$%atan) "enden*aran) "en2$u!an) ra a dan raba' Seba*$an be ar "en*eta%uan !anu $a d$"erole% !elalu$ !ata dan tel$n*a .Notoat!od(o) 2//=1' 1$ 2$ Man+aat

Dar$ "en*ala!an dan "enel$t$an terbu#t$ ba%wa "er$la#u ,an* d$da ar$ ole% "en*eta%uan a#an leb$% lan**en* dar$"ada "er$la#u ,an* t$da# d$da ar$ ole% "en*eta%uan .Notoat!od(o) 2//=1' 1$ %$ Tin)kat Pen)eta,-an

Pen*eta%uan atau #o*n$t$+ !eru"a#an do!a$n ,an* an*at "ent$n* dala! !e!bentu# t$nda#an e eoran* .o$ert beha$ior1' Pen*eta%uan ,an* ter2a#u" dala! do!a$n #o*n$t$+ !e!"un,a$ 3 t$n*#atan !enurut Notoat!od(o .2//=1) ,a$tu :

1/

1' Ta%u .know1 Ta%u d$art$#an eba*a$ !en*$n*at uatu !ater$ ,an* tela% d$"ela(ar$ ebelu!n,a' Ter!a u# #e dala! "en*eta%uan t$n*#at $n$ adala% !en*$n*at #e!bal$ .recall1 e uatu ,an* "e $+$# dar$ eluru% ba%an ,an* d$"ela(ar$ atau ran* an*an ,an* tela% d$ter$!a' >le% ebab $tu ta%u $n$ !eru"a#an t$n*#at "en*eta%uan ,an* "al$n* renda%' Kata #er(a untu# !en*u#ur ba%wa oran* ta%u tentan* a"a ,an* d$"ela(ar$ antara la$n !en,ebut#an) !en*ura$#an) !ende+$n$ $#an) !en,ata#an) dan eba*a$n,a' 4onto% : da"at !en,ebut#an "en*ert$an !enar2%e' 1' 5e!a%a!$ .comprehension1 5e!a%a!$ d$art$#an eba*a$ uatu #e!a!"uan untu# !en(ela #an e2ara benar tentan* ob(e# ,an* d$#eta%u$) dan da"at !en*$nter"reta $#an !ater$ ter ebut e2ara benar' >ran* ,an* tela% "a%a! ter%ada" ob(e# atau !ater$ %aru da"at !en(ela #an) !en,ebut#an 2onto%) !en,$!"ul#an) !era!al#an) dan eba*a$n,a ter%ada" ob(e# ,an* d$"ela(ar$' 4onto% : da"at !en(ela #an +a#tor&+a#tor ,an* !e!"en*aru%$ !enar2%e' 1' A"l$#a $ A"l$#a $ d$art$#an eba*a$ #e!a!"uan untu# !en**una#an !ater$ ,an* tela% d$"ela(ar$ "ada $tua $ atau #ond$ $ real . ebenarn,a1' A"l$#a $ d$ $n$ da"at d$art$#an eba*a$ a"l$#a $ atau "en**unaan %u#u!&%u#u!) ru!u ) !etode) "r$n $") dan eba*a$n,a dala! #onte# atau

$tua $ ,an* la$n' 5$ aln,a re!a(a "utr$ ,an* uda% !enar2%e leb$% ber%at$&%at$ dala! "er*aulann,a' 1' Anal$ $ Anal$ $ adala% uatu #e!a!"uan untu# !en(abar#an !ater$ atau uatu ob(e# #e dala! #o!"onen&#o!"onen) teta"$ !a $% dala! atu tru#tur or*an$ a $) dan !a $% da"at d$l$%at dar$ "en**unaan #ata #er(a) e"ert$ da"at !en**a!bar#an .!e!buat ba*an1) !e!beda#an) !e!$ a%#an) !en*elo!"o##an) dan eba*a$n,a' 4onto% : b$ a !en*elo!"o##an "ertu!bu%an +$ $# re!a(a' 1' S$nte $ .s"nthesis1 5eleta##an atau !en*%ubun*#an ba*$an&ba*$an d$ dala! uatu #e eluru%an ,an* baru' Den*an #ata la$n $nte $ adala% uatu #e!a!"uan untu# !en,u un +or!ula $ baru dar$ +or!ula $&+or!ula $ ,an* ada' 5$ aln,a) da"at !en,u un) da"at !eren2ana#an) da"at !er$n*#a ) da"at !en,e ua$#an) dan eba*a$n,a ter%ada" uatu teor$ atau ru!u an&ru!u an ,an* tela% ada' 5$ an,a da"at !er$n*#a teor$ tentan* !enar2%e' 1' E-alua $ .e$aluation1 E-alua $ $n$ ber#a$tan den*an #e!a!"uan untu# !ela#u#an (u t$+$#a $ atau "en$la$an ter%ada" uatu !ater$ atau ob(e#' Pen$la$an&"en$la$an $tu d$da ar#an "ada uatu #r$ter$a ,an* d$tentu#an end$r$) atau !en**una#an #r$ter$a&#r$ter$a ,an* tela% ada' 4onto% : da"at !en$la$ #e(ad$an !enar2%e "ada re!a(a "utr$' 1$ &$ S-m.e*/S-m.e* Pen)eta,-an

Pen*eta%uan e eoran* b$a an,a d$"erole% dar$ berba*a$ u!ber !$ aln,a !ed$a !a a) !ed$a ele#tron$#) bu#u "etun(u#) "etu*a #e e%atan) !ed$a "o ter) #erabat de#at dan eba*a$n,a .Notoat!o(o) 2//=1' 1$ '$ Pen)-k-*an Pen)eta,-an$

Pen*u#uran "en*eta%uan da"at d$la#u#an den*an wawan2ara atau an*#et ,an* !enan,a#an tentan* $ $ !ater$ ,an* $n**$n d$u#ur dar$ ub(e# "enel$t$an atau re "onden' Kedala! "en*eta%uan ,an* $n*$n #$ta #eta%u$ atau #$ta u#ur da"at #$ta e ua$#an den*an t$n*#atan& t$n*#atan d$ata .Notoat!o(o) 2//=1'

1' #$ REMAJA 1$ 1$ Pen)e*tian 5enurut Undan*&Undan* No' 7 ta%un 1606 !en*ena$ Ke e(a%teraan Ana#) re!a(a adala% $nd$-$du ,an* belu! !en2a"a$ u $a 21 ta%un dan belu! !en$#a% .Pro-erawat$ dan 5$ aro%) 2//61' 5a a re!a(a atau adolecense d$art$#an eba*a$ "eruba%an e!o $ dan "eruba%an o $al "ada !a a re!a(a' 5a a re!a(a b$a an,a ter(ad$ e#$tar dua ta%un etela% !a a "uberta )

!en**a!bar#an da!"a# "eruba%an +$ $#) dan "en*ala!an e!o $oal !endala!' Pere!"uan dan la#$&la#$ !en(ad$ !atan*) tan**un* (awab !ere#a !en$n*#at) dan %ara"an tentan* d$r$n,a ber#e!ban* leb$% be ar ba$# $tu d$u#ur dar$ d$r$n,a !au"un dar$ oran* la$n' Pada aat ,an* a!a) "eruba%an o $al !e!a$n#an "eran uta!a dala! !a a re!a(a) eba*a$!ana a#t$-$ta la#$&la#$ dan "ere!"uan !en(ad$ leb$% ber-ar$a $ dan $nd$-$dual .5a land dan E tr$d*e) 2//31' Se2ara " $#olo*$ ) !a a re!a(a adala% u $a d$!ana $nd$-$du ber$nte*ra $ den*an !a ,ara#at dewa a) u $a d$!ana ana# t$da# la*$ !era a d$bawa% t$n*#at oran*&oran* ,an* leb$% tua !ela$n#an berada "ada t$n*#atan ,an* a!a .Hurlo2#) 2//<1' 1$ 2$ Fase Masa Rema0a

5enurut Kart$n$ .166C1 dala! Sur,an$ dan W$d,a $% .2//<1) !a a re!a(a d$ba*$ dala! t$*a +a e) ,a$tu : 1' Pra Puberta . e#$tar 1/ ta%un a!"a$ 12 Ta%un1 Pada "er$ode $n$ "ertu!bu%an badan ,an* "e at dan "er#e!ban*an $ntele#tual ,an* $nten $+) e%$n**a !$nat ana# "ada dun$a luar an*at be ar' Selan(utn,a "er#e!ban*an $ntele#tual $n$ !e!ban*un !a2a!&!a2a! +un* $ " $#$ ) ra a $n*$n ta%u ro#%an$a% dan doron*an $l!u "en*eta%uan erta "en*ala!an' Per$ode $n$ (u*a ber2$r$#an : "e!o*o#an) t$da# "atu%) #era #e"ala) u#a !e!"rote ) !elan2ar#an ban,a# #r$t$#) o!bon* ra a uda% @dewa a@ dan uda% @be ar@) a2u% ta# a2u%) e!brono' ;u*a t$!bul doron*an ,an* an*at #uat untu# !enuntut "en*a#uan d$r$n,a) d$ erta$ e!o $ ,an* !elua"&lua") a!ara% atau a*re $ ,an* #uat) ent$!en& ent$!en ,an* $nten #uat) #eb$n*un*an) du#a %at$) u#a !elan**ar dan !enentan* "eraturan&"eraturan "eda*o*$ ) d$ $"l$n dan #etert$ban d$ ru!a% !au"un d$ e#ola%' 1' 5a a Puberta 5a a "uberta ebenarn,a !eru"a#an uatu !a a ,an* e*era a#an d$lan(ut#an ole% !a a adole en $ ,an* d$ ebut "ula !a a "uber lan(ut' 5a a "uberta t$da# da"at d$"a t$#an #a"an d$!ula$n,a dan #a"an bera#%$r' Bebera"a ar(ana !e!"er#$ra#an d$!ula$ "ada u $a e#$tar 17 ta%un dan bera#%$r "ada e#$tar 10 ta%un' Pro e or*an$ ,an* "al$n* "ent$n* "ada !a a $n$ adala% #e!atan*an e# ual) #e!atan*an e# ual $tu e#al$"un ber $+at b$olo*$ na!un !enentu#an e#al$ $#a") ,a$tu +a#tor " $#$ ana# ter%ada" d$r$ end$r$ dan #on t$tu $ tubu%n,a' Ana# !ula$ !enar$# !$nat be ar ter%ada" d$r$n,a) !$ aln,a den*an ber ole#' Hal $n$ d$la#u#an untu# !e!u"u# %ar*a d$r$ dan e# $ ten $ d$r$n,a ela#u wan$ta' 1' Adole en $ . e#$tar 10 ta%un a!"a$ 16921 ta%un1 Pada !a a adole en $ ana# !ula$ !ene!u#an n$la$&n$la$ %$du" baru) e%$n**a !a#$n (ela "e!a%a!an tentan* #eadaan d$r$n,a) dan $a !a!"u !en*a!b$l $nte a antara dun$a luar dan dun$a $nternal' Se2ara ob,e#t$+ dan a#t$+ $a !el$bat#an d$r$n,a den*an dun$a luar) a!b$l !en2oba @!end$d$#@ d$r$n,a end$r$' Pada u $a $n$ an*at d$butu%#an ole% ana# $ala% adan,a "end$d$#an dar$ oran* tua ,an* ber#e"r$bad$an ,an* eder%ana erta (u(ur) ,an* t$da# terla!"au ban,a# !enuntut #e"ada ana#&d$d$#n,a) dan !e!b$ar#an ana# tu!bu% erta ber#e!ban* e ua$ den*an $ra!a "er#e!ban*an dan #odratn,a end$r$' Aan* "ent$n* aat $n$ $ala% : !e!b$ar#an ana# *ad$ !en*%a,at$ "en*ala!an&"en*ala!an $tu end$r$ e%$n**a ana#

!a!"u !ene!u#an art$ dan n$la$&n$la$ tertentu untu# !eneta"#an $#a" dan tu(uan %$du" end$r$' 1$ %$ Ci*i/Ci*i Masa Rema0a

5enurut Hurlo2# .2//<1) 2$r$ !a a re!a(a d$ba*$ dala! : 1' 5a a Re!a(a eba*a$ Per$ode ,an* Pent$n* Tanner !en*ata#an ba%wa @ba*$ eba*$an be ar ana# !uda) u $a antara dua bela dan ena! bela ta%un !eru"a#an ta%un #e%$du"an ,an* "enu% #e(ad$an !en,an*#ut "ertu!bu%an dan "er#e!ban*an) ta# da"at d$ an*#al ela!a #e%$du"an (an$n dan ta%un "erta!a atau #edua etela% #ela%$ran) "er#e!ban*an berlan* un* e!a#$n 2e"at) dan l$n*#un*an ,an* ba$# e!a#$n !enentu#an) teta"$ ,an* ber an*#utan end$r$ bu#anla% re!a(a ,an* !e!"er%at$#an "er#e!ban*an atau #uran*n,a "er#e!ban*an den*an #a*u!) enan* atau ta#ut' Per#e!ban*an +$ $# ,an* 2e"at dan "ent$n* d$ erta$ den*an 2e"atn,a "er#e!ban*an !ental) teruta!a "ada awal re!a(a' Se!ua "er#e!ban*an $tu !en$!bul#an "erlun,a "en,e ua$an !ental dan "erlun,a !e!bentu# $#a") n$la$ dan !$nat baru' 1' 5a a Re!a(a eba*a$ Per$ode Peral$%an B$la ana#&ana# beral$% dar$ !a a #ana#&#ana# #e !a a dewa a) ana#&ana# %aru @5en$n**al#an e*ala e uatu ,an* ber $+at #e#ana#&#ana#an@ dan (u*a %aru !e!"ela(ar$ "ada "er$la#u dan $#a" baru untu# !en**ant$#an "er$la#u dan $#a" ,an* uda% d$t$n**al#an' Na!un "erlu d$ adar$ ba%wa a"a ,an* tela% ter(ad$ a#an !en$n**al#an be#a n,a dan a#an !e!"en*aru%$ "ola "er$la#u dan $#a" ,an* baru' Se"ert$ d$(ela #an ole% > terr$et%) @Stru#tur " $#$ ana# re!a(a bera al dar$ !a a #ana#&#ana#) dan ban,a# 2$r$ ,an* u!u!n,a d$an**a" eba*a$ 2$r$ #%a !a a re!a(a uda% ada "ada a#%$r !a a #ana#&#ana#'@ 1' 5a a Re!a(a eba*a$ Per$ode Peruba%an T$n*#at "eruba%an dala! $#a" dan "er$la#u' Sela!a !a a re!a(a e(a(ar den*an t$n*#at "eruba%an +$ $#' Sela!a awal !a a re!a(a) #et$#a "eruba%an +$ $# ter(ad$ den*an "e at) "eruba%an "er$la#u dan $#a" (u*a berlan* un* "e at' Kalau "eruba%an +$ $# !enurun !a#a "eruba%an $#a" dan "er$la#u !enurun (u*a' Ada e!"at "eruba%an ,an* a!a dan %a!"$r ber $+at un$-er al' Perta!a) !en$n**$n,a e!o $) ,an* $nten $ta n,a ber*antun* "ada t$n*#at "eruba%an +$ $# dan " $#olo*$ ,an* ter(ad$' Karena "eruba%an e!o $ b$a an,a ter(ad$ leb$% 2e"at ela!a awal !a a re!a(a' Kedua) "eruba%an tubu%) !$nat dan "eran ,an* d$%ara"#an ole% #elo!"o# o $al untu# d$"e an#an) !en$!bul#an !a ala% baru' Ba*$ re!a(a !uda) !a ala% baru ,an* t$!bul ta!"a#n,a leb$% ban,a# dan leb$% ul$t d$ ele a$#an d$band$n*#an !a ala% ,an* d$%ada"a$ ebelu!n,a' Re!a(a a#an !era a d$t$!bun$ !a ala%) a!"a$ $a end$r$ !en,ele a$#an,a !enurut #e"ua ann,a' Ket$*a) den*an beruba%n,a !$nat dan "ola "er$la#u) !a#a n$la$&n$la$ (u*a beruba%' A"a ,an* !a a #ana#&#ana# d$an**a" "ent$n*) e#aran* etela% %a!"$r dewa a t$da# "ent$n* la*$' Kee!"at) eba*$an be ar re!a(a ber $#a" a!b$-alen ter%ada" et$a" "eruba%an' 5ere#a !en*$n*$n#an dan !enuntut #ebeba an) teta"$ !ere#a er$n* ta#ut tan**un* (awab a#an a#$batn,a dan !era*u#an #e!a!"uan !ere#a untu# da"at !en*ata $ tan**un* (awab ter ebut' 1' 5a a Re!a(a eba*a$ U $a Ber!a ala%

5a ala% "ada !a a re!a(a !en(ad$ !a ala% ,an* ul$t d$ata $ ba$# ole% ana# la#$&la#$ !au"un "ere!"uan' Terda"at dua ala an ba*$ #e ul$tan $tu' Perta!a) e"an(an* !a a #ana#& #ana#) !a ala% ana#&ana# eba*$an d$ ele a$#an ole% oran* tua dan *uru&*uru) e%$n**a #eban,a#an re!a(a t$da# ber"en*ala!an dala! !en*ata $ !a ala%' Kedua) "ara re!a(a !era a d$r$n,a !and$r$) e%$n**a !ere#a $n*$n !en*ata $ !a ala%n,a end$r$) !enola# bantuan oran* tua dan *uru&*uru'

1' 5a a Re!a(a eba*a$ 5a a 5en2ar$ Ident$ta Pada ta%un&ta%un awal !a a re!a(a) "en,e ua$an d$r$ den*an #elo!"o# !a $% teta" "ent$n* ba*$ ana# la#$&la#$ dan "ere!"uan' La!bat laun !ere#a !ula$ !enda!ba#an $dent$ta d$r$ dan t$da# "ua la*$ den*an !en(ad$ a!a den*an te!an&te!an dala! e*ala %al) e"ert$ ebelu!n,a' Se"ert$ ,an* d$(ela #an ole% Er$# on @Ident$ta d$r$ ,an* d$2ar$ re!a(a beru"a u a%a untu# !en(ela #an $a"a d$r$n,a) a"a "erann,a dala! !a ,ara#at' A"a#a% $a eoran* ana# atau eoran* dewa aD@ 1' 5a a Re!a(a eba*a$ 5a a ,an* t$da# Real$ t$# Re!a(a 2enderun* !e!andan* #e%$du"an !elalu$ #a2a berwarna !era% (a!bu' Ia !el$%at d$r$n,a end$r$ dan oran* la$n eba*a$!ana ,an* $a $n*$n#an dan bu#an eba*a$!ana adan,a) terleb$% dala! %al 2$ta&2$ta' 4$ta&2$ta ,an* t$da# real$ t$# $n$) t$da# %an,a "ada d$r$n,a end$r$ ta"$ ba*$ #eluar*a dan te!an&te!ann,a) !en,ebab#an !en$n**$n,a e!o $ ,an* !eru"a#an 2$r$ dar$ awal !a a re!a(a' Se!a#$n t$da# real$ t$# 2$ta&2$tan,a e!a#$n $a !ara%' Re!a(a a#an a#$t %at$ dan #e2ewa a"ab$la oran* la$n !en*e2ewa#ann,a atau #alau $a t$da# ber%a $l !en2a"a$ tu(uan ,an* d$teta"#ann,a end$r$' 1' 5a a Re!a(a eba*a$ A!ban* 5a a Dewa a Den*an e!a#$n !ende#atn,a u $a #e!atan*an ,an* a%) "ara re!a(a !en(ad$ *el$ a% untu# !en$n**al#an tereot$" bela an ta%un dan untu# !e!ber$#an #e an ba%wa !ere#a uda% %a!"$r dewa a' Ber"a#a$an dan bert$nda# e"ert$ oran* dewa a tern,ata belu!la% 2u#u"' >le% #arena $tu) re!a(a !ula$ !e!u at#an d$r$ "ada "er$la#u ,an* d$%ubun*#an den*an tatu dewa a) ,a$tu !ero#o#) !$nu!&!$nu!an #era ) !en**una#an obat&obatan) dan terl$bat dala! "erbuatan e# ' 5ere#a !en*an**a" ba%wa "er$la#u $n$ a#an !e!ber$#an 2$tra ,an* !ere#a $n*$n#an' 1' Peruba%an B$ $# "ada 5a a Re!a(a Pertu!bu%an +$ $# !a $% (au% dar$ e!"urna "ada aat !a a "uber bera#%$r) dan (u*a belu! e"enu%n,a e!"urna "ada a#%$r !a a awal re!a(a' Terda"at "enurunan dala! la(u "ertu!bu%an dan "er#e!ban*an $nternal leb$% !enon(ol dar$"ada "er#e!ban*an e# ternal' Hal $n$ t$da# !uda% d$a!at$ dan d$#eta%u$ eba*a$!ana %aln,a "ertu!bu%an t$n**$ dan berat tubu% atau e"ert$ "er#e!ban*an 2$r$&2$r$ e# e#under .Hurlo2#) 2//<1' Peruba%an dra!at$ dala! bentu# dan 2$r$&2$r$ +$ $# ber%ubun*an erat den*an !ula$n,a "uberta ' A#t$-$ta #elen(ar "$tuatr$ "ada aat $n$ bera#$bat "ada e#re $ %or!on ,an* !en$n*#at) den*an e+e# +$ $olo*$ ,an* ter ebar lua ' Hor!on "ertu!bu%an !en*%a $l#an doron*an "ertu!bu%an

,an* 2e"at) ,an* !e!bawa tubu% !ende#at$ +un* $ o"t$!u!' Doron*an "ertu!bu%an $tu ter(ad$ leb$% awal "ada "r$a dar$"ada wan$ta) (u*a !enanda#an ba%wa wan$ta leb$% dulu !atan* e2ara e# ual dar$"ada "r$a .Pro-erawat$ dan 5$ aro%) 2//61' Tabel 2'1 Peruba%an Tubu% Sela!a 5a a Re!a(a Peruba%an E# ternal T$n**$ Rata&rata ana# "ere!"uan !en2a"a$ t$n**$ ,an* !atan* antara u $a tu(u% bela dan dela"an bela ta%un) dan rata& rata ana# la#$&la#$ #$ra&#$ra eta%un e uda%n,a' Peruba%an Internal S$ te! "en2ernaan Perut !en(ad$ leb$% "an(an* dan t$da# la*$ terla!"au berbentu# "$"a) u u berta!ba% "an(an* dan berta!ba% be ar) otot&otot d$ "erut dan d$nd$n*& d$nd$n* u u !en(ad$ leb$% tebal dan leb$% #uat) %at$ berta!ba% berat dan #eron*#on*an berta!ba% "an(an*'

Berat Peruba%an berat badan !en*$#ut$ (adwal ,an* a!a den*an "eruba%an t$n**$' Teta"$

S$ te! Peredaran Dara% berat badan e#aran* ter ebar #e ba*$an&ba*$an tubu% ,an* tad$n,a %an,a !en*andun* ed$#$t le!a# atau t$da# !en*andun* le!a# a!a e#al$' ;antun* tu!bu% "e at eala!a !a a re!a(a) "ada u $a tu(u% bela atau dela"an bela ) beratn,a dua #al$ berat "ada wa#tu la%$r' Pan(an* dan tebal d$nd$n* "e!bulu% dara% !en$n*#at dan !en2a"a$ t$n*#at #e!atan*an b$la!ana (antun* uda% !atan*'

Pro"or $ Tubu%

Berba*a$ an**ota tubu% la!bat laun !en2a"a$ S$te! Perna"a an "erband$n*an tubu% ,an* ba$#' 5$ aln,a) badan !elebar dan !e!an(an* e%$n**a Ka"a $ta "aru&"aru ana# an**ota badan t$da# la*$ "ere!"uan %a!"$r !atan* #el$%atan terlalu "an(an*' "ada u $a tu(u% bela ta%un' Ana# la#$&la#$ !en2a"a$ #e!atan*an bebera"a ta%un #e!ud$an' >r*an Se# Ba$# or*an e# "r$a !au"un

wan$ta !en2a"a$ u#uran ,an* !atan* "ada a#%$r !a a re!a(a) teta"$ +un* $n,a belu! !atan* a!"a$ bebera"a ta%un #e!ud$an'

S$ te! Endro#$n Ke*$atan *onad ,an* !en$n*#at "ada !a a "uber !en,ebab#an #et$da# e$!ban*an e!entara eluru% $ te! endro#$n "ada awal !a a "uber' Kelen(ar e# ber#e!ban* an*at "e at dan ber+un* $) !e #$"un belu! !en2a"a$ u#uran !atan* a!"a$ a#%$r !a a re!a(a atau awal !a a dewa a' ;ar$n*an Tubu%

4$r$&2$r$ Se# Se#under 4$r$&2$r$ e# e#under ,an* uta!a berada "ada t$n*#at "er#e!ban*an ,an* !atan* "ada a#%$r !a a re!a(a' Lan(utan Tabel 2'1

Per#e!ban*an #eran*#a ber%ent$ rata&rata "ada u $a dela"an bela ' ;ar$n*an) ela$n tulan* !en2a"a$ u#uran !atan*) #%u u n,a ba*$ "er#e!ban*an (ar$n*an otot'

.Harlo2#) 2//<1' 1' Peruba%an So $al Sala% atu "er#e!ban*an re!a(a ,an* "al$n* ul$t adala% ber%ubun*an den*an "en,e ua$an o $al' Re!a(a %aru !en,e ua$#an d$r$ den*an lawan (en$ dala! %ubun*an ,an* ebelu!n,a belu! "erna% ada dan %aru !en,e ua$#an den*an oran* dewa a d$ luar l$n*#un*an #eluar*a dan e#ola%' Untu# !en2a"a$ tu(uan dar$ "ola o $al$ a $ dewa a) re!a(a %aru !e!buat ban,a# "en,e ua$an baru .Hurlo2#) 2//<1'

1' C$ MENARCHE 1$ 1$ Pen)e*tian 5enar2%e adala% "e!bentu#an atau "er!ulaan +un* $ !en trua $ .Dorland) 16631' 5enar2%e !enurut H$n2%l$++ .16661) adala% "er$ode !en trua $ ,an* "erta!a ter(ad$ "ada !a a "uberta eoran* wan$ta' Sedan*#an !enurut Pear2e .16661) !enar2%e d$art$#an eba*a$ "er!ulaan !en trua $ "ada eoran* *ad$ "ada !a a "uberta ) ,an* b$a an,a !un2ul "ada u $a 11 a!"a$ 17 ta%un .Pro-erawat$ dan 5$ aro%) 2//61'

Seba*a$ "un2a# #edewa aan) wan$ta !ula$ !en*ala!$ "erdara%an ra%$! "erta!a ,an* d$ ebut !enar2%e .5anuaba) 2//=1' 1$ 2$ Sistim H1*m1nal

Alat #andun*an "ada aat la%$r belu! ber#e!ban*' Setela% "an2a$ndera !ener$!a ran* an*an ,an* d$teru #an #e "u at dan d$ola% ole% %$"otala!u ) d$lan(ut#an #e %$"o+$ e !elalu$ @S$ t$! +ortal@ d$#eluar#an %or!on *onadotro"$# "eran* an* +ol$#el dan luteini%ing hormon untu# !eran* an* $ndun* telur' Hor!on "eran* an* +ol$#el .BSH1) !eran* an* +ol$#el "r$!ord$al ,an* dala! "er(alanann,a !en*eluar#an %or!on estrogen untuk pertumbuhan tanda seks sekunder ."ertu!bu%an ra!but) "e!be aran "a,udara) "en$!bunan (ar$n*an le!a#) e ua$ den*an "ola wan$ta ,a$tu d$ bo#on* dan "a,udara1' Pertu!bu%an ra!but !el$"ut$ ra!but #e!aluan ,an* berbentu# e*$t$*a erta ra!but "ada #et$a#' Pada "er!ulaan %an,a e tro*en a(a ,an* do!$nan dan "erdara%an .!en trua $1 ,an* ter(ad$ untu# "erta!a #al$ ,an* d$ ebut menarche "ada u!ur 12&1= ta%un' Do!$nann,a e tro*en "ada "er!ulaan !en trua $ an*at "ent$n* #arena !en,ebab#an ter(ad$n,a "ertu!bu%an dan "er#e!ban*an tanda e# e#under' Itu ebabn,a "ada "er!ulaan "erdara%an er$n* t$da# teratur #arena bentu# !en trua $n,a ano$ulatoir .tan"a "ele"a an telur1' Baru etela% u!ur wan$ta !en2a"a$ re!a(a e#$tar 10&1< ta%un) !en trua $ teratur den*an $nter-al 23&=2 %ar$ .5anuaba) 2//=1' 1$ %$ Fakt1*/Fakt1* 2an) Mem3en)a*-,i Mena*4,e

Ba#tor&+a#tor ,an* !e!"en*aru%$ !enar2%e !enurut Pro-erawat$ dan 5$ aro% .2//61) ,a$tu : 1' G$8$ D$"en*aru%$ a u"an *$8$ ,an* ter#andun* d$dala! !a#anan ,an* d$#on u! $ dan t$n*#at #ual$ta *$8$ ,an* leb$% ba$# "ada !a ,ara#at aat $n$ !e!$2u !en trua $ d$n$' 1' Ran* an*an Aud$o F$ ual Ba#tor "en,ebab !en trua $ d$n$ datan* dar$ ran* an*an aud$o -$ ual) ba$# bera al dar$ "er2a#a"an !au"un tontonan dar$ +$l!&+$l! atau $nternet berlabel dewa a) -ul*ar) atau !en*u!bar en ual$ta ' Ran* an*an dar$ tel$n*a dan !ata ter ebut #e!ud$an !eran* an* $ te! re"rodu# $ dan *en$tal untu# leb$% 2e"at !atan*' Ba%#an ran* an*an aud$o -$ ual $n$ !eru"a#an +a#tor "en,ebab uta!a !en trua $ d$n$' 1' Ra

Berda ar#an "enel$t$an terbaru !enun(u##an ba%wa ana# "ere!"uan #ul$t %$ta! !en*ala!$ !en trua $ leb$% 2e"at = bulan dar$"ada #ul$t "ut$% dan rata&rata u $a aat "erta!a #al$ !enda"at#an !en trua $ leb$% 2e"at 6 bulan "ada "ere!"uan #ul$t %$ta!) erta 2 bulan "ada #ul$t "ut$%' 1' L$n*#un*an o $al 5enurut "enel$t$an !en,ata#an ba%wa l$n*#un*an o $al ber"en*aru% ter%ada" wa#tu ter(ad$n,a !enar2%e' Sala% atun,a ,a$tu l$n*#un*an #eluar*a' L$n*#un*an #eluar*a ,an*

%ar!on$ dan adan,a #eluar*a be ar ,an* ba$# da"at !e!"erla!bat ter(ad$n,a !enar2%e d$n$ edan*#an ana# ,an* t$n**al d$ten*a%&ten*a% #eluar*a ,an* t$da# %ar!on$ da"at !en*a#$bat#an ter(ad$n,a !enar2%e d$n$' 1$ &$ Ge0ala 2an) Men2e*tai Mena*4,e

Ge(ala ,an* !en,erta$ !enar2%e adala% ra a t$da# n,a!an d$ ebab#an #arena ela!a !en trua $ -olu!e a$r d$ dala! tubu% ber#uran*' Ge(ala la$n ,an* d$ra a#an ,a$tu a#$t #e"ala) "e*al&"e*al d$ #a#$ dan "$n**an* untu# bebera"a (a!) #ra! "erut dan a#$t "erut' Sebelu! "er$ode $n$ ter(ad$ b$a an,a ada bebera"a "eruba%an e!o $onal' Pera aan untu#) !ara%) ed$% ,an* d$ ebab#an ole% adan,a "ele"a an bebera"a %or!on .Pro-erawat$ dan 5$ aro%) 2//61' Rea# $ $nd$-$dual ana#&ana# *ad$ "ada aat !en trua $ "erta!a $tu an*at berbeda&beda atau ber-ar$a $) antara la$n $ala% : ($#a "er$ t$wa $tu !en$!bul#an #e(utan atau %o2# .shock reaction1 %ebat dan d$baren*$ $r$ta $ .ran* an*an ,an* !en**an**u $+atn,a1 ,an* !en$n*#at) !a#a ra a&ra a ne*at$+ $tu b$ a beruba% (ad$ "era aan&"era aan ,an* t$da# ena#) ra a !ual dan $n*$n !unta%&!unta%) d$ erta$ ra a 2e"at (ad$ lela%) dan d$l$"ut$ ua ana de"re $) ed$% terte#an .Sur,an$ dan W$d,a $%) 2//<1'

1$ D$ KERANGKA TEORI Ga!bar 2'1 Keran*#a Teor$ Penel$t$an T$n*#at "en*eta%uan re!a(a Putr$ tentan* 5enar2%e 1' Ta%u' 2' 5e!a%a!$' =' A"l$#a $' 7' Anal$ $ ' C' S$nte $ ' 3' E-alua $'

Ga!bar 2'1 : Keran*#a Teor$ T$n*#at Pen*eta%uan) Notoat!od(o .2//=1'

#A# III METODO OGI PENE ITIAN

1$ A$ Ke*an)ka K1nse3 T$n*#at Pen*eta%uan Re!a(a Putr$ tentan* 5enar2%e 1' Ta%u Ga!bar ='1 Keran*#a Kon e" Penel$t$an

1$ #$ Met15e6 Jenis 5an Ta,a3/ta,a3 3enelitian$ 5etode "enel$t$an de #r$"t$+ adala% uatu !etode "enel$t$an ,an* d$la#u#an den*an tu(uan uta!a untu# !e!buat *a!baran atau de #r$"t$+ tentan* uatu #eadaan e2ara ob,e#t$+' 5etode "enel$t$an de #r$"t$+ d$*una#an untu# !e!e2a%#an atau !en(awab "er!a ala%an ,an* edan* d$%ada"$ "ada $tua $ e#aran* .Notoat!od(o) 2//C1' Aan* d$!a# ud den*an "enel$t$an de #r$"t$+ adala% "enel$t$an ,an* bertu(uan untu# !en**a!bar#an "ro"or $ atau rerata uatu -ar$abel .So"$,ud$n) 2//31' Penel$t$an $n$ !en**una#an !etode de #r$"t$+ !en**a!bar#an t$n*#at "en*eta%uan re!a(a "utr$ tentan* !enar2%e d$ SD Puntu#doro 2'

20

;en$ "enel$t$an $n$ adala% cross-sectional ,an* "en*u#uran -ar$abel&-ar$abeln,a d$la#u#an %an,a atu #al$) "ada atu aat' Stud$ e"ert$ $n$ da"at e!ata&!ata ber $+at de #r$"t$+) !$ aln,a ur-e$ de #r$"t$+ atau "enentuan n$la$ nor!al .Sa troa !oto dan I !ael) 2//21' Ta%a"&ta%a" dala! "enel$t$an $n$ adala% : 1' Pen*u!"ulan data 1' Data Pr$!er D$a!b$l dar$ (awaban re "onden'

1' Data Se#under Data ,an* d$da"at dar$ data ,an* ada d$ SDN 2 Puntu#doro Plao an&5a*etan ,an* d$a!b$l dar$ bu#u ta%unan $ wa ta%un 2//692/1/' 1' Pro edur Pen*u!"ulan Data 1' Penel$t$ !e!$nta $8$n #e Ke"ala Pro*ra! Stud$ DIII Keb$danan Ba#ulta Il!u Ke"erawatan Un$-er $ta I la! Sultan A*un* Se!aran* untu# !ela#u#an "enel$t$an' 2' Penel$t$ !e!$nta $8$n #e Kabu"aten 5a*etan untu# !ela#u#an "enel$t$an d$ daera% Plao an&5a*etan ;awa T$!ur' =' Penel$t$ !e!$nta $8$n #e"ada #e"ala e#ola% SDN 2 Puntu#doro Plao an& 5a*etan' Setela% !enda"at#an $8$n dan ebelu! !e!ba*$#an kuesioner "erlu d$(ela #an terleb$% da%ulu tu(uan dan !an+aat "enel$t$an' 7' Setela% !e!a%a!$ tu(uan dan !an+aat "enel$t$an) re "onden ,an* etu(u d$!$nta$ !enandatan*an$ urat "ern,ataan ber ed$a !en(ad$ re "onden "enel$t$an' C' Penel$t$ !e!ba*$#an le!bar kuesioner dan !e!"er $la%#an re "onden untu# !en*$ $ le!bar kuesioner e ua$ "etun(u#' 3' Setela% le!bar #ue $oner d$$ $ ole% re "onden #e!ud$an d$#u!"ul#an #e!bal$ "ada "enel$t$ #e!ud$an d$ 2e# #elen*#a"ann,a) ($#a belu! len*#a" !a#a aat $tu (u*a d$!$nta untu# !elen*#a"$ data dan %a $l "en*$ $ann,a d$tel$t$ ole% "enel$t$'

1$ C$ De+inisi O3e*asi1nal 5an Skala Pen)-k-*an$ Se!ua #on e" ,an* ada dala! "enel$t$an %aru d$buat bata an dala! $ t$la% ,an* o"era $onal' 5a# udn,a a*ar t$da# ada !a#na *anda dar$ $ t$la% ,an* d$*una#an dala! "enel$t$an ter ebut' >le% #arena $tu !a#a e!ua #on e" dan -ar$abel %aru d$de+$n$ $#an den*an (ela e%$n**a #e!un*#$nan ter(ad$n,a #eran2uan dala! "en*u#uran) anal$ $ ) erta $!"ulan da"at d$%$ndar#an .Sa troa !oro dan I !ael) 2//21' Untu# !e!bata $ ruan* l$n*#u" atau "en*ert$an -ar$abel&-ar$abel ,an* d$a!at$9d$tel$t$) "erlu e#al$ -ar$abel&-ar$abel ter ebut d$ber$ bata an atau @de+$n$ $ o"era $onal@' De+$n$ $ o"era $onal $n$ (u*a ber!an+aat untu# !en*ara%#an #e"ada "en*u#uran atau "en*a!atan ter%ada" -ar$abel&-ar$abel ,an* ber an*#utan erta "en*e!ban*an $n tru!en .alat u#ur1 .Notoat!od(o) 2//C1' Far$abel adala% #ual$ta .&ualities1 d$!ana "enel$t$ !e!"ela(ar$ dan !enar$# #e $!"ulan dar$n,a .Su*$,ono) 2//01' Far$abel dar$ "enel$t$an $n$ adala% "en*eta%uan' De+$n$ $ o"era $onal dar$ "en*eta%uan adala% "en*eta%uan tentan* !enar2%e) ,a$tu $n+or!a $ berba*a$ a "e# ,an* d$#eta%u$ tentan* !enar2%e dar$ re!a(a $ w$ #ela C dan #ela 3 SDN Puntu#doro 2 ,an* !el$"ut$ : "en*ert$an !enar2%e) $ t$! %or!onal) +a#tor&+a#tor ,an* !e!"en*aru%$ ter(ad$n,a !enar2%e dan *e(ala ,an* !en,erta$' S#ala "en*u#uran : >rd$nal'

4ara "en*u#uran -ar$abel $n$ den*an !en,ebar#an #ue $oner den*an "ertan,aan tertutu" ,an* %aru d$(awab ole% re "onden ,an* ber$ $ 12 "ertan,aan ter#a$t den*an !enar2%e !el$"ut$ "en*ert$an !enar2%e) $ te! %or!onal) +a#tor&+a#tor ,an* !e!"en*aru%$ !enar2%e) *e(ala&*e(ala ,an* !en,erta$ !enar2%e den*an !en**una#an S#ala Gutt!an d$!ana dala! #ala $n$ !eru"a#an #ala ,an* ber $+at te*a dan #on $ ten den*an !e!ber$#an (awaban ,an* te*a .H$da,at) 2//01' Data ,an* d$da"at#an "ada "enel$t$an $n$ adala% data ord$nal ,an* ter%$tun* "ro enta en,a den*an ru!u : P H B I 1// N Keteran*an : P : Pro enta e B : ;u!la% (awaban ,an* benar N : ;u!la% #or total 1' Ba$# : ;u!la% re "onden den*an #ate*or$ ba$# I 1//G

;u!la% eluru% re "onden 1' 4u#u" : ;u!la% re "onden den*an #ate*or$ 2u#u" I 1//G ;u!la% eluru% re "onden 1' Kuran* : ;u!la% re "onden den*an #ate*or$ #uran* I 1//G ;u!la% eluru% re "onden .Bud$arto) 2//11' Data ,an* d$"ro enta e#an #e!ud$an d$#ate*or$#an #e!bal$ !enurut t$n*#at "en*eta%uan .Nur ala!) 2//=1' 1' Pen*eta%uan ba$# 2' Pen*eta%uan 2u#u" =' Pen*eta%uan #uran* : 03&1//G dar$ total #or : C3&0CG dar$ total #or : /&CCG dar$ total #or'

7' D$ P13-lasi 5an Sam3el Penelitian$ 1' Po"ula $ Suatu "o"ula $ !enun(u##an "ada e#elo!"o# ub,e# ,an* !en(ad$ ob,e# atau a aran "enel$t$an' Sa aran "enel$t$an $n$ da"at dala! bentu# !anu $a !au"un bu#an !anu $a) e"ert$ w$la,a% *eo*ra+$ ) "en,a#$t) "en,ebab "en,a#$t) "ro*ra!&"ro*ra! #e e%atan) *e(ala&

*e(ala "en,a#$t dan eba*a$n,a .Notoat!od(o) 2//C1' Po"ula $ adala% w$la,a% *eneral$ a $ ,an* terd$r$ ata : ub,e#9ob,e# ,an* !e!"un,a$ #ual$ta dan #ara#ter$ t$# tertentu ,an* d$teta"#an ole% "enel$t$ untu# d$"ela(ar$ dan #e!ud$an d$tar$# #e $!"ulann,a .Su*$,ono) 2//01' Po"ula $ da"at d$beda#an dala! dua #ate*or$) ,a$tu "o"ula $ tar*et .target population1 dan "o"ula $ ur-e$9ter(an*#au .sur$e" population1' Po"ula $ tar*et adala% eluru% @un$t@ "o"ula $) edan*#an "o"ula $ ur-e,9ter(an*#au adala% ub&un$t dar$ "o"ula $ tar*et .Da!$n) 2//71' Po"ula $ tar*et dala! "enel$t$an $n$ adala% re!a(a u $a "uberta ' Po"ula $ ter(an*#au dar$ "enel$t$an $n$ ,a$tu $ w$ #ela C dan 3 d$ SDN 2 Puntu#doro Plao an&5a*etan ta%un 2/1/' Kela C ber(u!la% 1C $ w$ dan #ela 3 ber(u!la% 1= $ w$ (ad$ (u!la% "o"ula $ adala% 2< $ w$' Kr$ter$a a!"el an*at !e!bantu "enel$t$ untu# !en*uran*$ b$a %a $l "enel$t$an' Kr$ter$a a!"el da"at d$ba*$ !en(ad$ dua !enurut Nur ala! .2//=1) ,a$tu :

1' Kr$ter$a In#lu $ Kr$ter$a $n#lu $ adala% #ara#ter$ t$# u!u! ub(e# "enel$t$an dar$ uatu "o"ula $ tar*et ,an* ter(an*#au dan a#an d$tel$t$' Aan* !e!enu%$ #r$ter$a $n#lu $ dala! "enel$t$an $n$ adala% : 11' Re!a(a "utr$ #ela C dan #ela 3 d$ SD Puntu#doro 2 Plao an 5a*etan ta%un 2/1/' 21' S$ w$ #ela C dan #ela 3 d$ SD Puntu#doro 2 Plao an 5a*etan ,an* ber ed$a ber"art$ $"a $ dala! "enel$t$an $n$' 1' Kr$ter$a E# lu $

Kr$ter$a e# lu $ adala% !en*%$lan*#an atau !en*eluar#an ub(e# ,an* !e!enu%$ #r$ter$a $n#lu $ dar$ tud$ #arena berba*a$ ebab' Aan* !e!enu%$ #r$ter$a e# lu $ dala! "enel$t$an $n$ ,a$tu : 11' Re!a(a "utr$ #ela C dan #ela 3 d$ SD Puntu#doro 2 Plao an 5a*etan ,an* edan* a#$t) ab en dan t$da# !a u#' 21' S$ w$ #ela C dan #ela 3 d$ SD Puntu#doro 2 Plao an 5a*etan ,an* t$da# ber ed$a ber"art$ $"a $ dala! "enel$t$an $n$' 1' Sa!"el Data ,an* d$"erole% "ada uatu "enel$t$an !eru"a#an %a $l "en*u#uran ,an* d$"erole% dar$ a!"el uatu "o"ula $ .Prat$#na) 2//=1' Sa!"l$n* (enu% adala% te#n$# "enentuan a!"el b$la e!ua an**ota "o"ula $ d$*una#an eba*a$ a!"el' Hal $n$ er$n* d$la#u#an b$la (u!la% "o"ula $ relat$+ #e2$l) #uran* dar$ =/ oran* atau "enel$t$an ,an* $n*$n !e!buat *eneral$ a $ den*an #e ala%an ,an* an*at #e2$l .Su*$,ono) 2//01' Sa!"el dala! "enel$t$an $n$ !en**una#an a!"l$n* (enu% eban,a# 2< oran*'

1$ E$

Inst*-men Penelitian$

In tru!en ,an* d$*una#an dala! "enel$t$an $n$ adala% kuesioner ,an* !el$"ut$ "ertan,aan tentan* "en*ert$an !enar2%e) $ t$! %or!onal !en(elan* !enar2%e) +a#tor&+a#tor ,an* !e!"en*aru%$ !enar2%e dan *e(ala&*e(ala ,an* !en,erta$ !enar2%e' 'uesioner d$art$#an eba*a$ da+tar "ertan,aan ,an* uda% ter u un den*an ba$#) uda% !atan*) d$!ana re "onden t$n**al !e!ber$#an (awaban atau den*an !e!ber$ tanda&tanda tertentu .Notoat!od(o) 2//C1' 'uesioner ,an* d$*una#an dala! "enel$t$an $n$ terd$r$ dar$ "ern,ataan ,an* !eru"a#an "ern,ataan "o $t$+ .fa$ourable1 dan "ern,ataan ne*at$+ .unfa$ourable1' Untu# (awaban benar a#an !enda"at #or 1 dan (awaban ,an* ala% !enda"at #or / $n$ berla#u untu# "ern,ataan "o $t$+ .fa$orable1 dan untu# (awaban ala% a#an !enda"at #or 1 dan (awaban benar !enda"at #or / $n$ berla#u untu# "ern,ataan ne*at$+ .unfa$orable1' Data ,an* d$da"at#an "ada "enel$t$an $n$ adala% data ord$nal ,an* ter%$tun* "ro enta en,a den*an !en**una#an ru!u .Bud$arto) 2//21 : Tabel ='1 D$ tr$bu $ Pern,ataan dala! Kue $oner Pern,ataan (a$orable Pen*ert$an !enar2%e 1 S$ te! Hor!onal 1 Ba#tor ,an* !e!"en*aru%$ 2 !enar2%e Ge(ala ,an* !en,erta$ = !enar2%e Total oal Unfa$orable ;u!la% oal 1 2 1 2 2 7 1 7 12

Kue $oner da"at d$*una#an eba*a$ alat u#ur "enel$t$an "erlu u($ -al$d$ta dan rel$ab$l$ta ' Re "on ,an* d$*una#an untu# u($ 2oba eba$#n,a ,an* !e!$l$#$ 2$r$&2$r$ re "onden dar$ te!"at d$ !ana "enel$t$an ter ebut %aru d$la# ana#an' A*ar !e!"erole% d$ tr$bu $ n$la$ %a $l "en*u#uran !ende#at$ nor!al) !a#a eba$#n,a (u!la% re "onden untu# u($ 2oba "al$n* ed$#$t 2/ oran* .Notoat!od(o) 2//C1' 1' U($ Fal$d$ta Fal$d$ta adala% $n tru!en ,an* d$"a#a$ da"at d$*una#an untu# !en*u#ur a"a ,an* %enda# d$u#ur .Su*$,ono) 2//01' Untu# !en*eta%u$ a"a#a% #ue $oner ,an* d$ u un ter ebut !a!"u !en*u#ur a"a ,an* %enda# #$ta u#ur) !a#a "erlu d$u($ den*an u($ #orela $ antara #or .n$la$1 t$a"&t$a" $te! ."ertan,aan1 den*an #or total #ue $oner ter ebut' Dala! "enel$t$an $n$ te#n$# #orela $ ,an* d$"a#a$ adala% te#n$# #orela $ @product moment@ ,an* ru!u n,a eba*a$ ber$#ut :

Keteran*an :

N H (u!la% re "onden J H "ertan,aan A H #or total JA H #or "ertan,aan d$#al$#an #or total Untu# !en*eta%u$ n$la$ #orela $ t$a"&t$a" "ertan,aan $tu significant) !a#a "erlu d$l$%at "ada tabel n$la$ product moment ,an* d$ e ua$#an den*an (u!la% re "onden' Suatu $n tru!en d$n,ata#an -al$d a"ab$la n$la$ #orela $ dar$ "ertan,aan&"ertan,aan dala! kuesioner !e!enu%$ tara+ significant d$ata tandar ,an* tela% d$tentu#an' .Notoat!od(o) 2//C1' Tabel ='2 Ha $l U($ Fal$d$ta Pertan,aan 1 2 = 7 C 3 0 < 6 1/ 11 12 N$la$ r table /)777 /)777 /)777 /)777 /)777 /)777 /)777 /)777 /)777 /)777 /)777 /)777 N$la$ r hitung /)002 /)=37 /)03< /)03< /)03< /)03< /)002 /)<7C /)<7C /)C6< /)<7C /)03< Kate*or$ Fal$d T$da# Fal$d Fal$d Fal$d Fal$d Fal$d Fal$d Fal$d Fal$d Fal$d Fal$d Fal$d

Dar$ tabel ='2 d$da"at#an %a $l ba%wa "ertan,aan no' 2 t$da# -al$d) berda ar#an Notoat!od(o .2//C1 a"ab$la $n tru!en t$da# -al$d !a#a "ertan,aan ter ebut %aru d$ *ant$ atau d$re-$ $ atau d$ @drop@ .d$%$lan*#an1' Dala! "enel$t$an $n$ $n tru!en ,an* t$da# -al$d d$ @drop@ .d$%$lan*#an1 #arena uda% ada "ertan,aan ,an* !ewa#$l$ dar$ "ertan,aan ,an* t$da# -al$d' 1' U($ Rel$ab$l$ta Rel$ab$l$ta .#eandalan1 adala% adan,a uatu #e a!aan %a $l a"ab$la "en*u#uran d$la# ana#an ole% oran* ,an* berbeda atau"un wa#tu ,an* berbeda .Nur ala!) 2//<1' Pen*u($an rel$ab$l$ta den*an internal consistenc") d$la#u#an den*an 2ara !en2oba#an $n tru!en e#al$ a(a) #e!ud$an ,an* d$"erole% d$anal$ $ den*an te#n$# tertentu' Ha $l anal$ $ da"at d$*una#an untu# !e!"red$# $ rel$ab$l$ta $n tru!en .Su*$,ono) 2//01' Dala! "enel$t$an $n$ "en*u($an rel$ab$l$ta $n tru!en d$la#u#an den*an te#n$# bela% dua dar$ Kuder R$2%ard on den*an ru!u KR 2/

Keteran*an : K H (u!la% $te! dala! $n tru!en H "ro"or $ ban,a#n,a ub,e# ,an* !en(awab "ada $te! 1 H1 & H -ar$an total S#or ,an* d$*una#an dala! $n tru!en "enel$t$an $n$ !en*%a $l#an #or d$#oto!$ .1 dan /1) #e!ud$an rel$ab$l$ta $n tru!en a#an d$anal$ $ den*an ru!u KR 2/ d$%$tun* %ar*a elan(utn,a d$2e# a"a#a% %ar*a ter ebut d$ata tandar ,an* tela% d$tentu#an untu# !en2a"a$ #ue $oner ,an* rel$abel .Su*$,ono) 2//01' Ha $l "er%$tun*an den*an ru!u $n$ #e!ud$an d$anal$ $ ) b$la %a $ln,a e!a#$n !ende#at$ an*#a 1 $n tru!en "enel$t$an d$#ata#an rel$able .Ar$#unto) 2//21' Sedan*#an %a $l dar$ "enel$t$an $n$ d$da"at %a $l rel$ab$l$ta n,a adala% /'<73 .%a $l terla!"$r1' U($ -al$d$ta dan rel$ab$l$ta dala! "enel$t$an $n$ d$la#u#an d$ SD Bulu*unun* = Plao an& 5a*etan ,an* !e!$l$#$ #ara#ter$ t$# ,an* a!a dar$ te!"at "enel$t$an d$l$%at dar$ *eo*ra+$ n,a ,an* terleta# d$ w$la,a% "e*unun*an den*an re "onden $ w$ #ela C dan #ela 3 ,an* ber(u!la% 2/ $ w$'

1$ F$

Pen)1la,an Data

5enurut Notoat!od(o .2//C1) "en*ola%an data da"at d$ba*$ dala! : 1' Ed$t$n* Ed$t$n* adala% u"a,a untu# !e!er$# a #e!bal$ #ebenaran data ,an* d$"erole% atau d$#u!"ul#an .H$da,at) 2//01' Ed$t$n* d$la# ana#an d$la"an*an e%$n**a b$la ter(ad$ #e ala%an atau #e#uran*an data b$ a d$"erba$#$' 1' 4od$n* 4od$n* bertu(uan untu# !e!ber$#an #ode ter%ada" (awaban a*ar "ro e "en*ola%an leb$% !uda% dan 2e"at .Bud$arto) 2//21' Penel$t$ !e!ber$#an #or 1 untu# et$a" (awaban ,an* benar dan n$la$ / untu# (awaban ala% "ada "ern,ataan "o $t$+ .fa$orable1 dan untu# (awaban ala% a#an !enda"at #or 1 dan (awaban benar !enda"at #or / $n$ berla#u untu# "ern,ataan ne*at$+ .unfa$orable1' 1' Entr$ Data

Entr$ data adala% #e*$atan !e!a u##an data ,an* tela% d$#u!"ul#an #edala! !a ter tabel atau databa e #o!"uter) #e!ud$an !e!buat d$ tr$bu $ +re#uen $ eder%ana atau b$ a (u*a den*an tabel #ont$*en $ .H$da,at) 2//01' Dala! "enel$t$an $n$ !e!a u##an data e2ara !anual' 1' Tabulat$n* Pen,u unan data !eru"a#an "en*or*an$ a $an data ede!$#$an ru"a a*ar den*an !uda% da"at d$(u!la%) d$ u un) dan d$tata untu# d$ a($#an dan d$anal$ $ .Bud$arto) 2//21' Setela% #ue $oner d$ed$t dan d$ber$ #or) lalu data d$tabula $#an' Pada la(ur bar$ d$$ $ den*an "en*eta%uan) ,a$tu ,an* ba$# dan #uran*' Sedan*#an la(ur #olo! d$$ $ den*an (u!la% .n1 dan "ro enta e'

1$ G$ Analisis Data$ Data ,an* tela% ter#u!"ul d$anal$ $ dala! bentu# tat$ t$# de #r$"t$+) tat$ t$# de #r$"t$+ adala% tat$ t$#a ,an* !e!ba%a 2ara&2ara !er$n*#a ) !en,a($#an) dan !ende #r$" $#an .!en**a!bar#an1 uatu data de*an tu(uan !uda% d$!en*ert$ dan leb$% !e!"un,a$ !a#na .Nur ala!) 2//=1' Penel$t$an $n$ !en**una#an anal$ $ un$-ar$at ,an* d$la#u#an "ada atu -ar$abel'

#A# I7 HASI DAN PEM#AHASAN 1$ A$ Gam.a*an Penelitian Pen*a!b$lan data d$la# ana#an ela!a 1 %ar$ "ada tan**al 27 ;ul$ 2/1/ den*an re "onden ,an* (u!la% 2< $ w$' Pen*a!b$lan data d$la#u#an den*an 2ara #ela C dan #ela 3 d$#u!"ul#an "ada ruan*an #ela 3 aat (a! $ t$ra%at) a*ar t$da# !en**an**u "ro e bela(ar !en*a(ar) %al $n$ e ua$ den*an #eb$(a#an dar$ #e"ala e#ola% SD Puntu#doro 2 ela#u "e!ber$ $8$n d$la# ana#ann,a "enel$t$an $n$ d$ SD ter ebut) dan !e!ber$ wa#tu "ada "enel$t$ untu# !en*a!b$l data "ada aat (a! $ t$ra%at' SD Puntu#doro 2 ,an* !eru"a#an lo#a $ "enel$t$an ,an* terleta# d$ De a Puntu#doro Ke2a!atan Plao an Kabu"aten 5a*etan den*an bata w$la,a%n,a : Utara : berbata an den*an Ke2a!atan Pane#an'

Selatan : berbata an den*an Ke2a!atan Pon2ol' Barat : berbata an den*an Pro-$n $ ;awa Ten*a%'

T$!ur : berbata an den*an Ke2a!atan S$dore(o'

=6

Se#ola% $n$ "ada ta%un a(aran 2/1/92/11 !e!$l$#$ 6 ruan*an) 1 ruan* *uru dan #e"ala e#ola%) 1 ruan* "er"u ta#aan) 1 ruan* UKS .Un$t Ke e%atan Se#ola%1 dan 3 ruan* #ela ,an* terd$r$ dar$ #ela I ber(u!la% =2 $ wa) #ela II ber(u!la% =0 $ wa) #ela III ber(u!la% == $ wa) #ela IF ber(u!la% 26 $ wa) #ela F ber(u!la% =2 $ wa dan #ela FI ber(u!la% 26 $ wa (ad$ total $ wa ,an* ter2atat d$ SD Puntu#doro 2 be(u!la% 162 $ wa den*an tatu dar$ e#ola% $n$ !eru"a#an SD Ne*er$ erta d$ SD Puntu#doro 2 t$da# ada "ela(aran tentan* #e e%atan re"rodu# $'

1$ #$ Hasil Penelitian Berda ar#an "enel$t$an ,an* d$la#u#an d$ SD Puntu#oro 2 Plao an&5a*etan ter%ada" 2< re "onden d$da"at#an %a $l eba*a$ ber$#ut : 1' T$n*#at Pen*eta%uan Re!a(a Putr$ #ela C dan Kela 3 SD Puntu#doro 2 tentan* "en*ert$an !enar2%e'

Tabel 7'1 D$ tr$bu $ ;awaban Re "onden T$n*#at Pen*eta%uan Re!a(a Putr$ Kela C dan Kela 3 SD Puntu#doro 2 tentan* Pen*ert$an 5enar2%e' ;awaban Pern,ataan N 5enar2%e adala% %a$d ,an* ter(ad$ "erta!a #al$' < Sala% G 2<)3 n 2/ Benar G 01)7 ;u!la% n 2< G 1//

Dar$ tabel 7'1 d$#eta%u$ ba%wa !a,or$ta re "onden ,a$tu 2/ re "onden .01)7G1 uda% !en(awab benar dar$ "ern,ataan !enar2%e adala% %a$d ,an* ter(ad$ "erta!a #al$' Tabel 7'2 D$ tr$bu $ Bre#uen $ Re "onden T$n*#at Pen*eta%uan Rea!a(a Putr$ Kela C dan Kela 3 SD Puntu#doro 2 tentan* Pen*ert$an 5enar2%e' No 1' 2' =' Kr$ter$a Ba$# 4u#u" Kuran* ;u!la% Bre#uen $ 2/ / < 2< Pro enta e 01)7G /G 2<)3G 1//G

Dar$ tabel 7'2 d$#eta%u$ ba%wa dar$ 2< re "onden d$da"at#an 2/ re "onden .01)7G1 ber"en*eta%uan ba$# edan*#an < re "onden .2<)3G1 ber"en*eta%uan #uran*' 1' T$n*#at Pen*eta%uan Re!a(a Putr$ Kela C dan Kela 3 SD Puntu#doro 2 tentan* S$ te! Hor!onal' Tabel 7'= D$ tr$bu $ ;awaban Re "onden T$n*#at Pen*eta%uan Re!a(a Putr$ Kela C dan Kela 3 SD Puntu#doro 2 tentan* S$ te! Hor!onal' ;awaban Pern,ataan N Pe!be aran "a,udara $tu "en*aru% dar$ er$n* ber!a$n #e(ar& #e(aran den*an te!an la#$&la#$' Pertu!bu%an ra!but #et$a# dan ra!but #e!aluan !eru"a#an "en*aru% dar$ %or!on' Sala% G n Benar G ;u!la% n G

<

2<)3

2/

01)7

2<

1//

11

=6)=

10

3/)0

2<

1//

Ha $l "enel$t$an !enun(u##an ba%wa !a,or$ta re "onden ,an* t$da# etu(u den*an "ern,ataan "e!be aran "a,udara $tu "en*aru% dar$ er$n* ber!a$n #e(ar&#e(aran den*an te!an la#$&la#$ ,a$tu 2/ re "onden .01)7G1' Sedan*#an re "onden ,an* etu(u den*an "ern,ataan "ertu!bu%an ra!but #et$a# dan ra!but #e!aluan !eru"a#an "en*aru% dar$ %or!on ,a$tu eban,a# 10 re "onden .3/)0G1' Tabel 7'7 D$ tr$bu $ Bre#uen $ Re "onden T$n*#at Pen*eta%uan Re!a(a Putr$ Kela C dan Kela 3 SD Puntu#doro 2 tentan* S$ te! Hor!onal' No Kr$ter$a 1' Ba$# 2' 4u#u" =' Kuran* ;u!la% Bre#uen $ 11 1C 2 2< Pro enta e =6)=G C=)3G 0)1G 1//G

Ha $l "enel$t$an !enun(u##an ba%wa "ro enta e re "onden tentan* $ te! %or!onal terban,a# adala% ber"en*eta%uan 2u#u" ,a$tu 1C re "onden .C=)3G1 dan 11 re"onden .=6)=G1 ber"en*eta%uan ba$# edan*#an 2 re "onden .0)1G1 ber"en*eta%uan #uran*'

1' T$n*#at Pen*eta%uan Re!a(a Putr$ Kela C dan Kela 3 SD Puntu#doro 2 tentan* Ba#tor&Ba#tor ,an* 5e!"en*aru%$ 5enar2%e' Tabel 7'C D$ tr$bu $ ;awaban Re "onden T$n*#at Pen*eta%uan Re!a(a Putr$ Kela C dan Kela 3 SD Puntu#doro 2 tentan* Ba#tor&Ba#tor ,an* 5e!"en*aru%$ 5enar2%e' ;awaban Pern,ataan G$8$ ,an* ba$# b$ a !e!"er2e"at datan*n,a %a$d "erta!a #al$' Den*an !el$%at +$l! "orno dan !a(ala%& !a(ala% "orno b$ a !eran* an* #eluarn,a %a$d "erta!a' L$n*#un*an dala! #e%$du"an e%ar$&%ar$ t$da# !e!"er2e"at %a$d' 5en trua $ "erta!a t$da# ter*antun* ra 9 u#u ban* a' Sala% N G 6 =2)1 Benar n 16 G 30)6 ;u!la% n 2< G 1//

1C

C=)3

1=

73)7

2<

1//

16

30)6

=2)1

2<

1//

12

72)6

13

C0)1

2<

1//

Tabel 7'C !enun(u##an ba%wa 16 re "onden .30)6G1 !en(awab benar dar$ "ern,ataan *$8$ ,an* ba$# b$ a !e!"er2e"at datan*n,a %a$d "erta!a #al$' Dan !a,or$ta re "onden !en(awab ala% dar$ "ern,ataan l$n*#un*an dala! #e%$du"an e%ar$&%ar$ t$da# !e!"er2e"at %a$d ,a$tu eban,a# 16 re "onden .30)6G1'

Tabel 7'3 D$ tr$bu $ Bre#uen $ Re "onden T$n*#at Pen*eta%uan Re!a(a Putr$ Kela C dan Kela 3 SD Puntu#doro 2 tentan* Ba#tor&Ba#tor ,an* 5e!"en*aru%$ 5enar2%e No Kr$ter$a 1' Ba$# 2' 4u#u" =' Kuran* ;u!la% Bre#uen $ 1 7 2= 2< Pro enta e =)3G 17)=G <2)1G 1//G

Tabel 7'3 !enun(u##an ba%wa !a,or$ta re "onden ber"en*eta%uan #uran* eban,a# 2= re "onden .<2)1G1 dan 7 re "onden la$nn,a .17)=G1 ber"en*eta%uan 2u#u" erta %an,a ada 1 re "onden .=)3G1 ber"en*eta%uan ba$#'

1' T$n*#at Pen*eta%uan Re!a(a Putr$ Kela C dan Kela 3 SD Putu#doro 2 tentan* Ge(ala&Ge(ala ,an* 5en,erta$ 5enar2%e Tabel 7'0 D$ tr$bu $ ;awaban Re "onden T$n*#at Pen*eta%uan Re!a(a Putr$ Kela C dan Kela 3 SD Puntu#doro 2 tentan* Ge(ala&Ge(ala ,an* 5en,erta$ 5enar2%e' ;awaban Pern,ataan n A"ab$la %a$d datan* a#an tera a t$da# n,a!an' Ha$d t$da# !e!"en*aru%$ *e(ala "e*al&"e*al d$"$n**an* untu# bebera"a (a!' Pera aan !ara% !un2ul a"ab$la datan* %a$d' Rea# $ ,an* ter(ad$ 0 Sala% G 2C N 21 Benar G 0C ;u!la% n 2< G 1//

11

=6)=

10

3/)0

2<

1//

16 6

30)6 =2)1

6 16

=2)1 30)6

2< 2<

1// 1//

"ada aat !en trua $ "erta!a ,a$tu ra a !ual dan $n*$n !unta%& !unta%' Ha $l ,an* d$ da"at !enun(u##an ba%wa dar$ "ern,ataan a"ab$la %a$d datan* a#an tera a t$da# n,a!an eban,a# 21 re "onden .02G1 !en(awab benar' Dan dar$ "ern,ataan "era aan !ara% !un2ul a"ab$la datan* %a$d !a,or$ta !en(awab ala% ,a$tu eban,a# 16 re "onden .30)6G1' Tabel 7'< D$ tr$bu $ Bre#uen $ Re "onden T$n*#at Pen*eta%uan Re!a(a Putr$ Kela C dan Kela 3 SD Puntu#doro 2 tentan* Ge(ala&Ge(ala ,an* 5en,erta$ 5enar2%e No Kr$ter$a 1' Ba$# 2' 4u#u" =' Kuran* ;u!la% Bre#uen $ 1 1/ 10 2< Pro enta e =)3G =C)0G 3/)0G 1//G

Ha $l ,an* d$da"at !enun(u##an ba%wa "ro enta e terban,a# re "oden ber"en*eta%uan #uran* eban,a# 10 re "onden .3/)0G1' Dan 1/ re "onden .=C)0G1 ber"en*eta%uan 2u#u" edan*#an 1 re "onden .=)3G1 ber"en*eta%uan ba$#'

1' T$n*#at Pen*eta%uan Re!a(a Putr$ Kela C dan Kela 3 SD Puntu#doro 2 tentan* 5enar2%e' Tabel 7'6 D$ tr$bu $ Bre#uen $ Re "onden T$n*#at Pen*eta%uan Re!a(a Putr$ Kela C dan Kela 3 SD Puntu#doro 2 tentan* 5enar2%e No Kr$ter$a 1' Ba$# 2' 4u#u" =' Kuran* ;u!la% Bre#uen $ 1 1/ 10 2< Pro enta e =)3G =C)0G 3/)0G 1//G

Berda ar#an tabel 7'6 d$#eta%u$ ba%wa !a,or$ta re "onden ber"en*eta%uan #uran* tentan* !enar2%e ,a$tu 10 re "onden .3/)0G1 dan 1/ re "onden .=C)0G1 ber"en*eta%uan 2u#u" edan*#an %an,a 1 re "onden .=)3G1 ,an* ber"en*eta%uan ba$# tentan* !enar2%e'

1' C$ Pem.a,asan 1' T$n*#at Pen*eta%uan Re!a(a Putr$ Kela C dan Kela 3 SD 2 Puntu#doro tentan* Pen*ert$an 5enar2%e' Dar$ "enel$t$an $n$ !a,or$ta re "onden t$n*#at "en*eta%uan trata ta%u ,a$tu eban,a# 2/ re "onden .01)7G1 tentan* "en*ert$an !enar2%e' Hal $n$ e ua$ den*an Notoat!od(o .2//=1 ba%wa "en*eta%uan d$"erole% dar$ "en*ala!an end$r$ atau "en*ala!an oran* la$n edan*#an u!ber& u!ber untu# !e!"erole% "en*eta%uan d$da"at dar$ !ed$a !a a) !ed$a ele#tron$#) bu#u "etun(u#) "etu*a #e e%atan) !ed$a "o ter) #erabat de#at' Re "onden "ada "enel$t$an $n$ adala% $ w$ #ela C dan #ela 3 SD Puntu#doro 2 ,an* "ada u!u!n,a #ela C dan #ela 3 beru!ur 1/&1= ta%un "ada u $a ter ebut uda% ter(ad$ !enar2%e e%$n**a dar$ !enar2%e ,an* d$ala!$ $ w$ #ela C dan #ela 3 b$ a !e!"erole% "en*eta%uan dar$ "en*ala!ann,a'

1' T$n*#at Pen*eta%uan Re!a(a Putr$ Kela C dan Kela 3 SD 2 Puntu#doro tentan* S$ te! Hor!onal' Berda ar#an %a $l "enel$t$an d$da"at#an !a,or$ta re "onden t$n*#at "en*eta%uan trata 2u#u" ta%u ,a$tu eban,a# 1C re "onden .C=)3G1 tentan* $ te! %or!onal' Hal$ $n$ e ua$ den*an "enel$t$an R$na Ha+n$ Lub$ .2/1/1) dala! KTI .Kar,a Tul$ Il!$a%1 ,an* ber(udul @ Pen*eta%uan dan S$#a" Re!a(a Putr$ Pada 5a a Puberta Tentan* Per#e!ban*an >r*an Se# d$ SLTP Ne*er$ 1= 5edan Ta%un 2/1/@ !en*ata#an ba%wa Ha $l "enel$t$an d$"erole% t$n*#at "en*eta%uan tentan* "er#e!ban*an or*an e# ,an* ber#a$tan den*an , te! re"rodu# $ "ada !a a "uber$ta #ate*or$ 2u#u" C3)6G' D$ aran#an #e"ada $ wa d$%ara"#an a#t$+ !en**al$ $n+or!a $ tentan* "er#e!ban*an or*an e# dar$ berba*a$ u!ber ,an* d$"er2a,a #ea#uratann,a'

1' T$n*#at Pen*eta%uan Re!a(a Putr$ Kela C dan Kela 3 SD 2 Puntu#doro tentan* Ba#tor&Ba#tor ,an* 5e!"en*aru%$ 5enar2%e Dar$ "enel$t$an $n$ !a,or$ta re "onden !e!"un,a$ t$n*#at "en*eta%uan rtata #uran* ta%u tentan* +a#tor&+a#tor ,an* !e!"en*aru%$ !enar2%e ,a$tu eban,a# 2= re "onden .<2)1G1' Pern,ataan ter ebut d$ata e ua$ den*an "enel$t$an Pr$ta K%o$rotunn$ a Sr$ A*u t$na .2//61) dala! KTI .Kar,a Tul$ Il!$a%1 ,an* ber(udul @Stud$ De #r$"t$+ T$n*#at Pen*eta%uan Re!a(a Tentan* Peruba%an B$ $# dan P $#olo*$ "ada 5a a Puberta d$ S5P Al&Batta% Se!aran* Ta%un 2//6@ !en*ata#an ba%wa "en*eta%uan re "onden tentan* "uberta #%u u n,a !en*ena$ "en,ebab "uberta ) "eruba%an +$ $# ,an* ter(ad$ "ada !a a "uberta dan +a#tor&+a#tor ,an* !e!"en*aru%$ "eruba%an +$ $# ter ebut !a $% #uran* e%$n**a "ara re!a(a d$ aran#an leb$% ban,a# !en2ar$ $n+or!a $ tentan* "uberta '

7' T$n*#at Pen*eta%uan Re!a(a Putr$ Kela C dan Kela 3 SD 2 Puntu#doro tentan* Ge(ala& Ge(ala ,an* !en,erta$ 5enar2%e' Berda ar#an "enel$t$an d$da"at#an %a $l ba%wa !a,or$ta re "onden t$n*#at "en*eta%uan trata #uran* ta%u ,a$tu eban,a# 10 re "onden .3/)0G1 tentan* *e(ala&*e(ala ,an* !en,erta !enar2%e' Pern,ataan d$ata e ua$ den*an "en*eta%uan ,an* #uran* "ada re!a(a !e!"en*aru%$ "era aan b$n*un*) *el$ a%) t$da# n,a!an elalu !en,el$!ut$ "era aan eoran* wan$ta ,an* !en*ala!$ !en trua $ "erta!a #al$ !enar2%e .Pro-erawat$ dan 5$ aro%) 2//61' Dan !enurut Notoat!od(o .2//=1 ba%wa "en*eta%uan e eoran* d$"erole% dar$ "en*ala!an end$r$ atau "en*ala!an oran* la$n'

1' T$n*#at Pen*eta%uan Re!a(a Putr$ #ela C dan Kela 3 SD Puntu#doro 2 tentan* !enar2%e' Dar$ "enel$t$an $n$ 10 re "onden .3/)0G1 t$n*#at "en*eta%uan trata #uran* ta%u tentan* !enar2%e' Hal ter ebut e ua$ den*an "enel$t$an Ida Ro $da% .2//31) dala! KTI .Kar,a Tul$ Il!$a%1 ,an* ber(udul @T$n*#at Pen*eta%uan Re!a(a tentan* 5enar2%e Pada S$ w$ S5P Hara"an De a Pa,a Pada 5edan Ta%un 2//3@ !en*ata#an ba%wa #uran*n,a "en*eta%uan re "onden ,an* d$ ebab#an #arena re "onden dar$ e*$ +$ $# dan " $#olo*$ belu! !atan* e%$n**a d$ aran#an #e"ada re!a(a untu# !en$n*#at#an !$nat ba2a ber%ubun*an den*an !enar2%e'

#A# 7

PENUTUP

1$ A$ SIMPU AN Berda ar#an %a $l "enel$t$an ,an* d$da"at !en*ena$ t$n*#at "en*eta%uan re!a(a "utr$ tentan* !enar2%e d$ SD Puntu#doro 2 Plao an&5a*etan ;awa T$!ur ta%un 2/1/ da"at d$tar$# #e $!"ulan ba%wa : 1' S$ w$ #ela C dan #ela 3 SD Puntu#doro 2 Plao an&5a*etan t$n*#at "en*eta%uan trata ta%u tentan* "en*ert$an !enar2%e eban,a# 2/ re "onden .01)7G1 dar$ 2< re "onden' 2' S$ w$ #ela C dan #ela 3 SD Puntu#doro 2 Plao an&5a*etan t$n*#at "en*eta%uan trata ta%u eban,a# 11 re "onden .=6)=G1 tentan* $ te! %or!onal' =' S$ w$ #ela C dan #ela 3 SD Puntu#doro 2 Plao an&5a*etan t$n*#at "en*eta%uan trata ta%u tentan* +a#tor&+a#tor ,an* !e!"en*aru%$ !enar2%e ,a$tu 1 re "onden .=)3G1' 7' S$ w$ #ela C dan #ela 3 SD Puntu#doro 2 Plao an&5a*etan t$n*#at "en*eta%uan trata ta%u eban,a# 1 re "onden .=)3G1 dar$ 2< re "onden tentan* *e(ala&*e(ala ,an* !en,erta$ !enar2%e' C' S$ w$ #ela C dan #ela 3 SD Puntu#doro 2 Plao an&5a*etan !a,or$ta t$n*#at "en*eta%uan trata ta%u tentan* !enar2%e eban,a# 1 re "onden .=)3G1'

7<

1' #$ SARAN 1' Ba*$ In t$tu $ ,an* D$tel$t$ In t$tu $ ,an* d$tel$t$ ,a$tu SD Puntu#doro 2 Plao an&5a*etan den*an adan,a "enel$t$an $n$ d$%ara"#an "$%a# e#ola% da"at !e!ber$#an "ela(aran ta!ba%an b$la "erlu d$!a u##an #e !uatan lo#al tentan* #e e%atan re"rodu# $ e%$n**a "en*eta%uan $ w$ tentan* #e e%atan re"rodu# $ !en$n*#at' 1' Ba*$ In t$tu $ Keb$danan BIK Un$ ula

In t$tu $ eba*a$ wa%ana "end$d$#an "ro+e $ da"at !ela# ana#an uatu lan*#a% r$$l untu# !en o $al$ a $#an %a $l "enel$t$an $n$ !elalu$ "ro e bela(ar !en*a(ar d$dala! #ela !au"un d$la%an "ra#te# !$ aln,a "ada wa#tu PK5D .Pe!ban*unan Ke e%atan 5a ,ara#at De a1 e%$n**a !a%a $ wa !a!"u !enera"#an teor$ ,an* d$da"at#an den*an !e!ber$#an KIE .Ko!un$#a $ In+or!a $ Edu#a $1 tentan* !enar2%e "ada ana# SD' 1' Ba*$ Re!a(a D$%ara"#an ba*$ re!a(a d$ SD Puntu#doro 2 Plao an&5a*etan untu# !en2ar$ $n+or!a $ tentan* #e e%atan re"rodu# $ ,an* ber#a$tan den*an !enar2%e e%$n**a re!a(a leb$% "a%a! dan !en*ert$ !enar2%e'

DABTAR PUSTAKA

At#$n on) R') d##') .2//<1' Pengantar Psikologi' Intera# ara' Bata!' Bud$arto) E') .2//11' *iostatistik untuk 'edokteran dan 'esehatan EG4' as"arakat';a#arta :

4oad) ;ane K Dun tall) 5el-,n') .2//31' +natomi , (isiologi untuk *idan' EG4 : ;a#arta'

4re 2en') .2//<1' -itra .ema!a Perempuan etropolis Dalam /alaman 0ogirl. A"r$l' 2//<' 11 5aret 2/1/ (a! 1/'// w$b'

uka

a!alah

Da!$n) S') .2//71'

etode Penelitian untuk 1lmu-ilmu Prilaku';a#arta: Bu!$ A# ara'

Ha+n$) L') .2/1/1' Pengetahuan dan Sikap .ema!a Putri Pada asa Pubertas 2entang Perkembangan 3rgan Seks di S42P 5egeri 67 edan 2ahun 2868. www'u u'a2'$d' ;un$ 2/1/' 17 A*u tu 2/1/ (a! 2='=/ w$b'

H$da,at) A') .2//01' Sale!ba 5ed$#a'

etode Penelitian 'eperawatan dan 2eknik +nalisa Data' ;a#arta :

Ka!u Kedo#teran Dorland') .16631' EG4 :;a#arta' K%o$rotunn$ a) P') .2//61' Studi Deskriptif 2ingkat Pengetahuan .ema!a tentang Perubahan (isik dan Psikologis pada asa Pubertas di S P +l-(attah Semarang 2ahun 2889. Per"u ta#aan BIK Un$ ula' A*u tu 2//6' 26 (ul$ 2/1/'

5anuaba) I') G') .2//=1'

emahami 'esehatan .eproduksi) Ar2an : ;a#arta'

Notoat!od(o) S') .2//=1' Pendidikan dan Perilaku 'esehatan';a#arta : PT' R$ne#a 4$"ta'

Notoat!od(o) S') .2//C1' 5etodolo*$ Penel$t$an Ke e%atan';a#arta: PT' R$ne#a 4$"ta'

Nur ala!') .2//=1' 'onsep , Penerapan R$ne#a 4$"ta'

etodologi Penelitian 1lmu 'eperawatan.;a#arta :

Prata!a ar$) A') .2//61' /ubungan Pengetahuan 2entang enstruasi dengan 'esiapan .ema!a Putri Usia Pubertas enghadapi enarche Di S P 5 4 :og"akarta' www'!ed$2$ne'u$$'a2'$d' 5e$' 2//6' 16 ;anuar$ 2/1/ (a! 17'// w$b'

Prat$#na) A') .2//=1' Dasar-Dasar etodologi Penelitian 'edokteran dan 'esehatan.;a#arta : PT' Ra(a Gra+$ndo Per ada'

Pro-erawat$) A K 5$ aro%) S') .2//61' 5u%a 5ed$#a :Ao*,a#arta'

enarche menstruasi pertama "ang penuh makna'

Ra%!awat$') .2/1/1' 2/1/ (a! 1/'// w$b'

asa Pubertas .ema!a' %tt":99d$*$l$b'$t 'a2'$d ;anuar$' 2/1/' 21 ;anuar$

Ro $da%) I') .2//31' 0ambaran Pengetahuan .ema!a 2entang enstruasi Pertama ; enarche< Pada Siswi S P /arapan Desa Pa"a *akung 'ecamatan /amparan Perak 2ahun 2886. www'%el-et$a'a2'$d ' 5aret 2//<' 2= De e!ber 2/1/' ;a! 1/'// w$b' Sa traw$nata) Sula$!an dala! W$#n(o a atro) H') .2//01' 1lmu 'andungan) Aa,a an B$na Pu ta#a Sarwono Praw$ro%ard(o : ;a#arta'

Sa troa !oro K I !ael') .2//21' Dasar-Dasar Sa*un* Seto'

etodologi Penelitian 'linis';a#arta : 4F

Soet($n$n* $%') .2//71' 2umbuh 'embang .ema!a Dan Permasalahann"a) Sa*un* Seto : ;a#arta'

So"$,ud$n) D') .2//71' Stat$ t$#a untu# Kedo#teran dan Ke e%atan';a#arta: Ar#an '

Su*$,ono') .2//01' Statistika untuk Penelitian'Bandun* : 4F Al+abeta' Sur,an$) E dan W$d,a $%) H') .2//<1' Psikologi 1bu Dan +nak) B$tra!a,a : Ao*,a#arta'

W$#$"ed$a') .2//61' 'abupaten 2/1/ (a! 22'// w$b'

agetan' %tt":99$d'w$#$"ed$a'or* Se"te!ber 2//6' 7 5aret

W$#$"ed$a') .2/1/1' 'ota Suraba"a' %tt":99$d'w$#$"ed$a'or* Bebruar$ 2/1/' C 5aret 2/1/ (a! 17'// w$b'

Anda mungkin juga menyukai