Bertolt Brecht

Btn Oyunlar
Aklamal Berlin ve Frankfurt Basklarndan Yayna Hazrlayanlar Wemer Hecht Jan Knopf Wemer Mttenzwei Klaus-Detief Mller Trkeye evirenler Ahmet Cemal Aziz allar Ycel Erten zdemir Nutku Filiz Ofluolu Ylmaz Onay Aye Selen Yaln Baykul Saliha Yeniyol

Bertolt Brecht
C iltl
ncil Baal (1919) Baal (1922) Erkek Baalin Yaam yks Gecede Trampet Sesleri Dn Dilenci veya l Kpek eytan Kovma Karanlkta Ik Balk Av Ova
Trkesi Ylmaz Onay

Mitos-Boyut Yaynlan

YipaYpsc'UtULSi

TEM

Copyright Haklar: Oyunlar: Suhrkamp Verlag, Frankfurt * Main, 1991. Aklamalar: Aufbau Verlag Berlin - Weimer ve Suhrkamp Verlag, 1991. T r k i y e Ya y n H a k l a r : TEM Yapm Yaynclk Ltd. ti. (Mitos-Boyut Yaynlan), 1997

ISBN 975.5080.15.5 fiosm: 2007 Bask ve cilt: Yeni Gven Matbaas, Topkap-stanbul, Tel. 212.567 69 20 Mitos-Boyut Yaynlan TEM Yapm Yaynclk Ltd. ti. Aa ra Sok. 7/2; Gmsy - 34437 stanbul Tel. (212) 249 87 37; Faks. (212) 249 0218 www,mitosboyutnet - bilgi@mitosboyut.net - temyapim@yahoo.com

NDEKLER Oyunlar
ncil ........................................................................................ Baal (1919 Yazm) ................................................................. Baal (1922 Yazm) ................................................................ Erkek Baa'lin Yaam yks) .............................................. Dn .................................................................................... Dilenci ve l K p ek ........................................................ eytan Kovma ....................................................................... Karanlkta k ...................................................................... Balk Av.................................................. .............................. Ova ....................................................................................
7 17 81 133 231 257 265 412 297 315

Aklamalar
Incil .................. .................................................. :................. Baal {3 versiyon birarada).................................................. Gecede Trampet Sesleri ....................................................... Diin............................................................................. ...... Dilenci ve l Kpek ......................................................... eytan Kovma ....................................................................... Karanlkta lk Ik ............................................................... Balk Av ............................................................................. . Ova .......................................................................................
Brecht'in Yazlar, Notlar Baal stne .........................................i................................. Gecede Trampet Sesleri ......................................................... 330 335 382 403 408 411 387 415 418

422 426

NCL
[ Die Bibel ] Bertold Eugen'den Tek Perdelik Drama

Tiirkesi
Ylmaz Onay

Kiiler: Bykbaba Baba, Belediye Bakan Kz Erkek Karde.

(Drama, Hollanda'da Katoliklerce kuatlm bir Protestan kentin de geer)

BRNC SAHNE

Pazar yerinin yannda bir binann rahat bir oturma odas. Cum bada aynal cam taklm iekli krlentle evrili pencere. Masada Bykbaba okumakta, Kz cumbada. Arada bir uzaktan kark grltler gelir.
BYKBABA (Yksek sesle ve heyecanla okur) Ve dokuzuncu sa atte sa haykrarak dedi: "Tanrm, Tanrm, niye terk ettin be ni"; az sonra onu evreleyenler alay ederek dediler: Bakala rna yardm etti ama kendine hayr dokunmuyor. armhtan kurtulup in bakalm da o zaman inanalm sana. Bunun zeri ne sa bir kez daha haykrd: "Tamam oldu"; ba yana dt ve ld1. KIZ Garip bir boucu hava var burada, sokaklar bombo. Korku yorum. BYKBABA Yurttalar surlardalar evlat. O sszlk bundan. Korkmana gerek yok. KIZ Ksa srede saldracaklar sanyorum. Ama korkum ondan degilBYKBABA (Yant vermez ve ncil'in sayfalarn kartm) KIZ Neden olduunu bilmiyorum. Ama korkum bu sabahtan balad. Babamla erkek kardeim gittiinden beri. Kardeim ok tuhaf bakmt bana. "Bugn belli olacak," demiti, "sald ry gslemek zor. Biz kendimizi zevkle feda ederiz." 'Biz'i zellikle stne basa basa sylemiti. Bu konuma nemli de il. Derken bir anda iimi korku saryor. Bilmem, neden. BYKBABA Kuruntu! Ka kere gittiler. Her seferinde de geri dndler. Hi korktuunu grmedim. KIZ (Gzn dikmi) Ben de biliyorum ka kere gittiler. Hi kayglanmamhm, biliyorum. BYKBABA Bugn zor bir gn. Dman saldrmak zere. Bu radayz ve surdaki,lere yardm edemiyoruz. Yalnzca Tann'dan yardm dilemek geliyor elimizden. Dua edelim! Teselliyi n cil'de arayalm. KIZ (Pencereden dar bakarak) Bugn hava boucu. (Sessizlik)

BYKBABA Ama iaretler belirdiyse, dalara kamalsnz! O zaman salam ve sadk olun2. nk ok ey ona bal! KIZ (Uzaklara bakarak) Baka eyler anlat bana, Bykbaba! Senin ncirin souk. Onun szn ettii insanlar bizden glym. BYKBABA Gnaha girme kzm... (Okur) Oysa ben size diyo rum ki, yaknnza yardm edin! Alk ekene ekmek gtrn, ktlk iinde olanla paylan3. (Sayfalar evirir) KIZ (Tuhaf) Baka ey anlat! Senin ncirin souk. Sefaletten, lm den sz et, peki, ama Tanrnn yardmn da anlat. yi, kurtar c bir Tanrdan sz et. Senin ncirin yalnzca cezalandran Tan ry tanyor! BYKBABA Babasn ya da annesini daha fazla sevenin, gzm de deeri yoktur4. Ne gzel bir kitaptr bu! nk gldr. nsanlar daha fazla okumal bunu. KIZ (Kulak kesilir) Merdivende ayak sesleri duyuyorum. Ar, yorgun admlar bunlar. Byle yryen insan, ihtiyar, perian biri olmal. Ya da ok glk iinde olmal. Bakacam... (Kap

ya gider)
BYKBABA (Hafif sesle) Bu yorgun admlarn sahibini biliyo rum galiba. KNC SAHNE

Belediye Bakan, oluyla birlikte girer. ri yan, heybetli bir adamdr. Erkek karde, Kza hararetle sarlr.
ERKEK KARDE (Yapay bir neeyle) Kz! Gzel bir gn! Mermiler yayor. (Ciddi) Biz stmze deni yaptk ama...

(Sessizlik)
KIZ Darda durum nasl baba? ok durgun ve cidd grnyor sunuz. Durum iyi deil besbelli. BABA (Ar ar ve gzlerini Kza dikerek) Durum kt, kzm. (S kntyla) Fazla srmeyeceini daha sabahtan biliyorduk zaten. BYKBABA (Sakin) Biz de biliyorduk. BABA Size bir ey sylenmedi. rktmek istemedik sizi. Ama ar tk sylenmesi gerekiyor. Sen anlat, olum! ERKEK KARDE (Duraksayarak) Anlatacak ok bir ey yok. Ms tahkem mevziler ar ate altnda delik deik oldu. Gece gn-

dz demeyip onardk ayakta tutmak iin, ama bouna. ehir de alk var. Sizin haberiniz bile yok bundan. Ama aa ehir alktan knlyor. KIZ Onlara yiyecek vermeli. Ah, tanrm! Bizde fazlasyla var, ora da insanlar lyor. BABA Bir eye yaramaz. ok fazlalar. Kendim de mahvettiinle kalrsn. ERKEK KARDE ehir a. Ahali sefil. Ayakta duracak halleri kal mam. ylesine bitkinler. Ve bugn, yani imdi ite, saat 3'te byk saldr balayacak. Katolikler saldracak. Dayanmamz, mmkn deil. BYKBABA (Yerinden dorularak) Dayanmak gerek! Ya zafer, ya lm! Herkes surlara komal. nanlar uruna savamal ve lmeliler. "man edin/' demi efendimiz. ERKEK KARDE (Alayl) man edin! Haha! Biliyor musun B ykbaba, insann kam toksa iman etmek daha kolaydr. Ve de ban zamannda, gzel bir odada... Zafer, akla bile gelemez! Katolikler, kylklerde zaferi kazandlar bile. Son Protestan ehri olarak bir tek biz direniyoruz. Dman ehre girecek. O zaman neler olacam dnn artk, br ehirlerin bama gelenler bize ders olmal. Kadnlan ve ocuklar... Evet... bir ey syle... Baba, ben devam edemeyeceim... KIZ Ne demek bu? Ne biim bakyorsunuz bana byle? f Sessizlik) BABA (Yorgun) Az nce bir eli geldi. Dman kararghndan gel mi... Off, Tanrm! KIZ (Om doru gider) Konusamza Baba! Her eyi bilmek istiyo ruz! BABA (Sarlmaktan kanr, mrltyla) imdi olmaz... (Sonra yor gun, glkle, ilgisizce srdrr) Yani elbet er ge sylenecek nasl olsa! Eli dedi ki... Katolikler, ehri affedeceklermi... eer ahali Katolik olursa ve... BYKBABA (Haykrarak) Asla! Devam etme! Biz lene dek sa vaacaz! BABA Bir de... dman kumandanna... bir kz... kendini kurban ederse... bir gece... birok... (ekingen) Sen, kzm!

(Sessizlik. Ardndan Kz mthi bir lk atar ve Baha'sna sal drmaya kalkar. Hkrklar boalr sonra)

KIZ Ben ha?.. Benim kendimi kurban etmem isteniyor ha?.. Tan rm... Tanrm! BABA (Kendini eker, tutuk) Brak, brak beni!.. Duydun ite.

(Dner, yzn eliyle saklar)

BYKBABA (Sert) Kzm, cevap ver! KIZ (Deli gibi) Ne, ne yani... off... bam... (Serte haykrarak) Ha yr yapmam! Hayr! Yapamam bunu!

(Hkrarak Bykbaba'nu dizlerine kapanr) BABA (Alayarak) Biliyordum byle olacan. ERKEK KARDE (Serte kz kardeinin omuzlarndan tutarak)
Mecbursun, kz! Bir halk, kurban diye haykrmakta! BYKBABA ekil! Kanna girme!6 ERKEK KARDE (aresizlikle aalayarak) Kanna girme, ha? Ha-, haha! Bu ne kibarlk! lm kalm meselesi bu! Bak dinle kzm, mecbursun buna! (Hafif sesle, yalvarrcasna) Kardeiim! Bir halk kurtaracaksn! Bir halk! Yaknlarn kurtaracaksn. Baba n! Bykbaba'ru! Beni izleyeceksiniz! Bodruma, sokaa! BYKBABA Beni kurtarmayacak! Ben burada kalyorum! ERKEK KARDE (Sert) Hey Tannm! Duymuyor musun kz? Sy le una Bykbaba, mecbur olduunu anlat! BYKBABA Hayr! Hi de mecbur deil! itiyor musunuz, ken dini kurban etmesi gerekmiyor. Bir ruh, 1000 tane bedenden daha deerlidir! ERKEK KARDE (Sert) Sussana sen, kak! Evet ya, kaksn sen! Ya da ok acmaszsn! Ahab'dan7bile daha zalim! Darda in sanlar lk la; sen duymuyorsun, dans alev alev ve sen onu grmyorsun8, Bykbaba. Kyamet gn9 geldiin de nasl duracaksn bakalm adaletin nnde? BYKBABA (Kaskat) Dimdik! Sylyorum ite: Alnm ak! ERKEK KARDE (Glerek) Dimdik, ha? yi, sen daha lgnlnda inat et! Adalet diye tuttur bakalm! Haha! (Saat iki kez alnca birden keser) Saat 3'e yarm saat kalm! Bak kardeim! Saat en son mehil; geti mi saldn balayacak! Binlerce insana ac! KIZ Baba, sen de istiyor musun kendimi kurban etmemi? BABA (Susflr) ERKEK KARDE stemez olur mu? Sylesene Baba istediini... El bette istiyor! Gel haydi!

KIZ Geliyorum! BYKBABA (Kz tutarak) Dur! Tanrnn u sznden haberin yok mu? "Kim ki insanlarm nnde beni inkr eder10, ben de onu gklerin efendisi nnde inkr ederim!" Kzm, kzm! Se nin ruhun, binlerin bedeninden daha deerli deil mi yoksa artk? Gerekten, efendimiz diyor ki, kim babasn veya anas n benden daha ok severse, benim gzmde deeri yoktur!.. Salam durmalsn, ruhunu dn! ERKEK KARDE Sen sus, ihtiyar bunak! Incil'in de senin gibi so uk, senin gibi adil deil mi zaten! Sen yreinin sesini izle kardeim! Binlerin acsna katlmak gzel deil mi? Gel... a buk! KIZ Hayr... hayr,.. ekil uradan... Bykbaba hakl ite. ekil... ERKEK KARDE (Hzla ve kz kardeini sarsarak) Yapmak zorun dasn kardeim, yapman gerek bunu! BABA Brak kz! Zorlama! ERKEK KARDE Yufka yrekli, sen de! Yapmak zorunda ite! BABA Delikanl! Brak onu, diyorum! Emrediyorum! Yeter. Be nimle geliyorsun. (Onu kapya eker) ERKEK KARDE Yalnz kendinizi dnn siz! Hahaha! (Gider ler. Baba geri dner. tenlikle konuur) Siz de birlikte gelin hi deilse, gelin de kendinizi kurtarn... Bir mermi isabet edebi lir... Bina yanar... Gelin! BYKBABA (Tun gibi) Sus! Burada kalyoruz biz. hanet etme yiz, sizler gibi! Gmlr gideriz gerekirse, imanmz uruna. (Kat) Bize syleyecek szn yok artk senin. Kendi kznn ru hunu satmaya kalktn. Defol git! Kzna bakmaya demezsin sen! BABA (Kendine gelir, tutuk ve sarsntyla) Doru, buna demem ben... Haklsnz... Demem... (Sallanarak kar) NC SAHNE

Uzaktan bouk top sesleri gelir. Oda sessizdir. Kz yine cumba dadr; Bykbaba onun yannda durmu ak eliyle salarm okar.
BYKBABA Alama kzm. Gerekiyordu bu. KIZ ok katydn Bykbaba!

BYKBABA yle olmam gerekiyordu. Senin ruhunu satmaya kalktlar. KIZ (Dte gibi) Babam istemiyordu galiba... O bana kar hep y le iyiydi ki. Kkken hep beni kucana alp sen benim minik tatl kzcazlarsn, derdi. Kardeimden daha ok severdi beni sanki. Sonra annem ld. Bugn gibi hatrmda. Orada yle kara giysisinin iinde karanlk tabutta yatyordu. byk beyaz cenaze mumu geceyi aydnlatyordu. Biz ocuklar gece boyunca oturmu alamtk. Sabah babam geldi. Beni kucak lad, pt. "imdi birlik olmalyz," dedi. "Sen benim iin yz tane dosttan daha deerlisin," dedi. Sonra ly pt... Yemin gibiydi. O karanlk gece bugn niye aklma geldiyse...

(O anda ate pencerelerde yansr, yeil-san titreir. Ardnda gk yz kan krmz. Bykbaba sandalyesine oturur.) KIZ (Pencereden) Yangn byyor. u kardaki kuleyi sard. Tm
ehir yanyor. Surlar kzl gk iinde kara kara duruyorlar. Dman saldrya geti. Prltl koyu taburlar halinde kvrla rak yaklatklarm gryorum. Off, Tanrm! Zavall ehrimize merhamet et! BYKBABA Saldrp dursun o dmanlar, Tann bizimledir!

(Toplarn gmbrts artar. Ate kvtlctmlar pencerede oynar)

BYKBABA Sen sakin ol yavrum. Tann bizimle...

(anlar uzun uzun almaya balar)

BYKBABA (Huu iinde) Bak evlat, anlar dinle. Hcum anlan! Tann yakndr! Tanrnn sesi bunlar! Savaa aryorlar! KIZ (akn) anlar... Tanrnn sesleri... (Haykrarak) Tanrm! Tan rnn sesleri!

(Donuk ve sessiz. Bykbaba'nn yanndan geerek dar kar. Bykbaba donmu bakakaltr ardndan. Grlemeler daha iddet lenir ve yaygnlar. Hemen evin dibinde sar edici bir patlama duyulur. Duman ve alev pencereden ieri girer. Bina yanmaya balar. Sonra birdenbire tm sesler kesilir...) BYKBABA (Yksek sesle ve sesi yanklanarak) Bizimle kal, efen
dimiz, nk akam olacak; gn dnd11.

(Perde, yanan binann stne iner)

FINIS

B A A L 11

[1919 Yazm]

Dostum Orge'ye!12 Bu tiyatro oyunu, bir meyhanede hi seyirci semeksizin yaz mevsimine vg arks syleyen bir adamn olaan yksn ili yor; ek olarak gerek yaz mevsiminin, gerekse meyhanenin ve ar knn sonulan da var. Adam pek modem bir air deil. Baal,. do utan ansl. Bilinmesi gerekir ki Baal, 30 yann stne dek hi azar iitmeksizin yaam srmtr. Bu oyunu sahneleyecek olan an ocuudur. Felaket bir Sokrates ve Verlain kafasdr o . Or talamayla yetinmeyip ulara zenen oyunculara: Baal, ne zellikle komik, ne de zellikle trajik bir nitelie sahiptir. Tm hayvanlarda ki ciddiyet, onda da vardr. Oyuna gelince, yazan derin derin d ndkten sonra yle bir eilim kefetti. Oyun unu kantlamak istiyor: demek isteyince insann kendi payna erimesi mmkn dr. demek istemeyince de mmkndr. desin yeter... Oyun, ne yalnzca bir epizodun, ne de ok sayda epizodlann deil, bir yaa mn yks. lk bata ad: "Baal, tkmyor! Baal, dans ediyor! Baal, nurlanyor!" idi.

KLER Baal, lirik air Baal'in Annesi Johannes, delikanl Johanna, nianls Sophie Dechant, bir burjuva kz Ekart, mziki B ro efi Bro efi'nin Kans Yeen Garson Kz Luise Grev li Kara Derili John Rahip Bolleboll Gougou Dilenci Ma ja, dilenci kadm Kzcaz * Anna Ky Meyhanesinden Kz k ift VVatzmann ki Jandarma * Kzl Sal Otlaktaki Ky l Kz Claude, bir ii.

Perde almadan Baal'in gitarla syledii Biiyiik Baal'in Korali dinlenir. O sre boyunca salon karanlktr.
BYK BAAL'N KORAL14 Baal, ak ana kucanda byyp yetiti Gkyz yle bykt, derindi, geniti Masmaviydi, berrakt, mthi harika Baal yle sevmiti, doduunda. Gkyz ordayd tasas sevinciyle Baal mutlu uykusunda onu grmese de, Gece gk meneke, Baal ise dut gibi. afakta Baal masum, gkse zerdali. ki bfesi, katedral, hastane Yrr Baal - hem de terk eder ite ocuklar, Baal yorulsa da kmez asla, Kendi gn kendi tar srtnda. Utan verici gnahkr ynnda plak yatt Baal, dnendi rahata, Yalnzca gk, ama hep de gk kapatt yice kapatt onun plakln. Baal gezegenlere taklp tkezledi mi Gkyz rter kendi hayvann Dnya onunla uyanr, byk ve dii Mavi gk elik gibi rtm yatam. Ve byk dii dnya, dizleri altnda Ezilen adama, glerek sundu kendini Sevdii uar esriklii de verdi ona Ama Baal bakt ylece, hi de lmedi. Ve Baal, srf ceset grnce epeevre Duyduu ehvet hep iki kat artard. Yer ok, diyor Baal, fazla gelen olmad. Bu kadnn kucanda yer var herkese.

Tann var imi ya da yok imi kime ne ki Baal var olsun da, tesi vz gelir ona Ama Baal iin bir eyin akas bile ciddi, arap var m yok mu, ite budur dava. Baal der ki, bir kadn her fyi verir size Ama gemi olsun, artk yok hibir eyi! Kadn yannda erkeklerden korkmak ne Ama Baal korkar hatta, ocuk dendi mi. Her sefahatte yine de bir hayr vardr Yalnz sefih adamdan hi hayr bekleme. Sefahati herkes naslsa yle tanr; kiyi arayn kendinize: Tek fazla bile! Brak tembellii, keyif de olmaz yoksa! stenen, diyor Baal, yapmak gerekendir. i yapmak bile, diyor Baal, bak unutma Hibir ey yapmamaktan daha ehvendir! Olmayn yle miskin, yle t krldm, nk zevk almak hi kolay deildir! Kaslar sk olacak, tecrbe de lzm Elbet ikin gbek biraz sknt verir. Gl olmak gerek, zevk zayflatr, Olmad, ke bile sevinmek var! Kim ki her akam canna kyar yle ya da byle o hep gen kalr. Bir kezinde ykt Baal her bir eyi Srf iinde ne var ne yok grsn diye; Yazk, ama yine de pek elenceli nk zgrdr Baal, yldz byle. stnde kir de olsa, kiriyle pasyla Baal'indir o artk, tm stndekilerle! Yldzndan memnun o. k hatta; Baal iin baka yldz yok bir kere.

Yldzl gkte Baal'in leini bekleyen Akbabalarn en semizindedir Baal'in gz. Bazan lm gibi yapar. Akbabaysa gelen Bir gzel yer onu Baal akam st. Bu dertli dnyann yldzlan altnda Otlaklarn otunu yer Baal apr upur. Bitince gezinir dilinde bir arkyla Sonsuz ormanda sonsuz bir uykuya durur,
f

Ya karanlk kucak Baal'i eker alrsa, Nedir ki dnya artk, Baal tok. Gkyz gzkapann altnda yle ki ldyse ona cennet ok.

SUARE15

Ssl psl baylar ve bayanlar...

BAAL (Arkadaki arpmal kapdan, evresinde baylarla bayanlar ve elinde kpkl arap ile girer) Sevgili bayanlar baylar, szlerin nnde okumak onuruna ve ansna eritiim lmsz dize lerin, beeninizi kazanm grnmesi beni sevindirdi. Aynca sesim fena halde ksld iin kusuruma bakmaym.

(evresine baknr)
BAYLAR-BAYANLAR Olamaz! Ne ton ama! Gksel dizeler yani! Olaanst teknik! Byle ince ilenmi yalnlk! Ltfen bir yu dum iin! Buyrunuz saygdeer usta!

(Herkes oturur, Baal'e onursal yer verilir)

EV SAHB Sevgili Baylar, aka itiraf etmek isterim ki, byle bir beyefendiyi bylesine sefil koullarda konuk etmek, beni de rinden zd. Biliyorsunuz, sevgili ustamz ben, bromda ya-1 zc iken kefettim. Bu nitelikte kiilerin gndelikle altrl masnn, toplumumuz iin bir utan olduunu hi korkmaks. zn dile getiriyorum. tesini elbette ortaya koyacam. (Baal'e) Sizin dehanz, baym, evet dehanz, dnyay fethedecektir. Be-

20

Baal (1919)

nim salonumun sizin dnya apndaki nnzn mihengi ol masndan gurur duyuyorum. Salnza! BAAL (Tknr) Teekkr. BAYLAR (Sohbet yaygnlar) Buday 491^ de... Harika. Baumann & Co. demelerini dn durdurmu. BR GEN ADAM (Baal'e) Sahi bu korkun naiviteyi nasl baar yorsunuz sevgili ustam? Heine16 gibi kk sapknlklar i selletiriyor musunuz bir bakma? BAAL (Tknr) BR GEN BAYAN (Kalkk kalarla) Walt VVitman'1 anmsatyor17 sunuz . Ama sizinki daha anlaml. Bence yani... BR BAKASI Verhaeren'den bir eyler var sizde, deil mi? BR BAY Kimi izler dpedz Verlain ya da Wedekind'den olabilir. Yani diabolik olan kastediyorum. BAAL (Soluklanr ve tknr) GEN BAYAN Ama siz daha erdemli18 olmann avantajm ta yorsunuz. GEN ADAM Anlanlarn tmn pekl ieriyor olabilirsiniz ustam, ama onlar sizin ayanzn... BR ADAM Her eye karn nemli bir umut kendisi. BAYAN Geni apkalar hi modern deil. Ben Meyer'inki gibi k k, yksek olanlar harikulade buluyorum. BR ADAM (Heyecanl) Demin burada sizin bir umut olduunuz telaffuz edildi ustam. Bu yargy mahkm etmek istemem, ama iddiam udur ki, siz ii bitirmisiniz. Umut ne demekmi, ben de bir umudum. GEN ADAM (st perdeden) Bence siz, Avrupa edebiyatnn ok yakn gelecek iin kesinlikle beklediimiz byk Mesih'inin19 dpedz ncssnz. BAAL (Tknr) EV SAHB Muhterem usta, sevgili konuklar, izninizle deerli bir konuumuz, airliinin sizleri artacak en gzel rneklerini sunsun bize. (Alklar) GEN ADAM (Ayaa kalkar ve A, Stramm'dan20 bir iir ohr) (Cokun alklar. Tebrikler) EV SAHB Evet, sevgili ustam?

BAAL (er) Enfes! 91 GEN ADAM (abuka) Msaadenizle! (Novotny'den bir iir

okur) (Byk tezahrat)

SESLER Dhiyane! Dhiyane! Bu kadar olur! Ate gibi! Semavi di zeler sanki! Nasl bir sunu ama! eytanca, ama yine de, zevk dolu! Siz ne dersiniz usta? BAAL (er) Pek irin.

(Pis bir sessizlik)

GEN ADAM (Dudaklarm srr, hl ayakta, sonra skntyla) Pek irin, ha? Bu, yani... (Glmser) saym konuklar, ok sert bir yarg bu. Ama her gen sanatnn kendini kantlamak iin a ba gstermesine sayg deer ustamz sekin bir rnektir! (Otu

rur)
BAAL Aslolan, bir eylerin yaamasdr. (er) GEN ADAM (O da ier) Teekkr ederim usta. Byk bir szd bu. Ah, izninizle... (Bir kt aranr) BAAL (Aceleyle ve skntl) Aman vazgein, sizin zelliinizi bili yorum artk. Gerekten, ok umut verici. ok iyi, ok iyi, bir urayn bana isterseniz. (Arada ier) GEN ADAM (Sinirli) Bu, biraz, fazla... (A. Stramn'dan22 bir i

ir okur) (Byk Tezahrat) BAAL (Sessizlikten sonra ier ve yantlar) Bu sama. (Sessizlik) BR BAYAN (Hafif sesle) Olacak i deil...
BR BAY Meyveler harika sevgili danman.

(Sessizlik)
GEN ADAM (Titreyerek ktlarm toparlamaya alr, ayakta) Bu... buna...

(Sessizlik) BAAL (evresine baknr, biraz akn) ok kt yayorsunuz. Ni

ye dknz yediinizden hep daha iyi olsun ki? Yediklerinizi salayp dklarnz toplayanlar inandrm sizi buna. (Gen Adam'a sahip kar gibi elini omuzuna koyar) Kendini been milik sizi aptallatryor. (Sessizlik. er) Kimse, yaamyor. Herkes hkmetmek istiyor.5Herkes s r f hkmetme peinde.

htiras da deil bu. Yalnzca kendini beenmilik. (er) Sizde et yok deil mi kadnlar; y a l n z erkeklerde var, ha? Gky z mora kesiyor, zellikle de insan sarho olunca. Yataklar be yaz. VVe.I.ESS. Kurunisiniz siz. Ge.Err.A.U. (er) Aranzda bir hatun var, uzun bacaklar elbisenin altnda titriyor. Havaya gi riyor. Elbisenin altnda hepiniz plaksnzdr ya... (Gler, ier) uradaki bayan, aptaldr, sradandr; bir genelev gibi koftur, ama yumuacktr kalalar, kasklar, doymak bilmez. O adam kendi kendini kirletir, bir de bunun iin tahrik edici re simler satn alr. Bu dii, u yabani herifi, br kelekle aldat makta. ok elenceli. Yarm yamalak da olsa gkle yer arasn da ak var; karanlk oldu mu bedenler kayarken birbirine ya pyor ve bu yolu hi unutmuyorlar. A deil misiniz? (er) Hi hatrlamyor musunuz? Haydi canm, brakn numaray, sizler de domuzsunuz, hem pek holanyorum ben bundan. Hem sizin en gzel yamnz bu, inann, en gzel yannz... Ni ye kabul etmiyorsunuz? Ne diye yalnzca konuup duruyor sunuz? Of be, hepiniz berbatsmz! Ama arabnz gzel. (Kal kar, bardam sallar) Gk ak ite, ey minik glgeler! Beden lerle dolmu! Donuk, akla dolu! Bazan da san oluyor gky z. Ve yrhc kular var iinde. Sarho olun, sarho... BAYLAR-BAYANLAR (fkeyle ayaklanmlardr) GEN ADAM Beyim! BR'BAY (Sert) Olacak i deil! BR BAKASI Bu kadan biraz yani... BAYAN (Yksek sesle) Fazla! BAKA BAYLAR-BAYANLAR Burada misafiriz eni konu. Bar de il ki buras.

(Sessizlik)
BAAL (evresine baknarak) Piyano alabilen yok mu burada? Mzik iyi gelir. BAY (Sert) Alay m ediyorsunuz bizimle? BAAL Ben? Sizinle mi? EV SAHB Baylar-bayanlar, bu tatszlktan dolap ok zgnm!

(Sessizlik. Herkes gzn BaaVe dikmi ftsldatr. Baal, dirsekle ri masaya dayal, uzaa bakar) Olanlardan sonra -ki ok zcartk havann yeniden dzelmesi mmkn olamayaca iin,

izninizle sofray topluyorum. HERKES (Baal dmda herkes ayaa kalkar. Gen Adam, ok gergin,

izlemekte. Konuklar, fsltyla ve ba hareketleriyle dolamaya balamtr bile) BAAL (Baknarak, konumak ister gibi masaya dayanp dorulur. Kapya bakar. Oturur.) BAY (Giderken Baal'e srtnrcesine) Gerekten de pek tuhaf dav
randnz beyim. BAYAN (Da seslenir gibi) ylesi "bulularn sonucu zahir. EV SAHB (Yksek) Kusura bakmayn, ltfen! e bakn! Adam gitmiyor bir trl! BAY Bir bu eksikti. EV SAHB (Baal'e) Bay Baal, insanlar gidiyor. Ltfen huzuru... BAAL (Eilir) BR GRUP BAY (Baal'e) Efendi! Utann! Laynz nedir, biliyor musunuz?.. Ne bekliyorsunuz daha? Saygsz herif! GEN ADAM (Tehditle) Philippi'de grrz yine!2^

(kar) BAAL (Yalmz) Amma gln! S i z utann asl. Senin bana verdi
in arap sarho ediyorsa kabahat benim mi? Kamm doyura bilmek iin sizin gevezeliinizi de yutmam art m? Km ya layn!

(Oturur. Hemen herkes kmtr: Baal ier) GEN BR ADAM, JOHANNES (Kapda belirir, yaklar) znt
lerimi bildirmeme izin verin. Domuz gibi davrand bunlar. Kusura bakmayn. Sizi ziyaret edebilir miyim? BAAL (Homurtuyla) Rahat brakn beni. JOHANNES (Hzla gider) HZMETKRLAR (Sofray kaldrrlar. Baal'in nndeki bardak du

rur)
BAAL (Arkalarndan bir tekme sallar) H? EV SAHB Beyefendiye paltosunu getirebilir miyim? (Bir tekme yer) Ah! Aalk herif! Duymadnz m, toz olun dedik! Sar msnz? Zom mu oldunuz? Nesiniz siz? Ayya dhi!

(Baal onun karnna vuracak ekilde stne gidince ekilir. Hiz metkrlar da yle. Bir kovalamaca balar)
BAAL Hoop! Domuzlar sizi! Sizi ayk sevgililer! Sizi sayg deer

harem aalar! Haydaa! Yrr! Zpla! (Kovalar) BR (Barda kapar alr. Baal onun stne gider. arpp devirir, te

kileri kapya siirer) UAK (Kollarn svam, ieri dalar) Ne istiyorsun sen ha? (Baal'in stne atlar. Hepsi de yklenirler. Kavga, dv...) BAAL (Yere serilmilerin, kaanlarn arasndan, perian ama muzaf fer, syrlr) Bana haa? Kimin efendi olduunu gstereceim si
ze! BAAL'N ATI ARASI ODASI

Yldzl bir gece. Pencerede Baal ile Delikanl Johannes. Gkyz ne bakyorlar
BAAL Gece otlar arasna uzanp yaylnca insan, dnyann yuvar lak olduunu ve bizim utuumuzu, yldzda parazitli sinek lerin bulunduunu fark ediyor. DELKANLI Astronomiden anlar msn? BAAL Hayr.

(Sessizlik)
DELKANLI Bir sevgilim var, olabilecek en eker kadn. BAAL Tarif et. DELKANLI Kumral ve harika. Oniks parlaklnda berrak gzle ri var, yamk tenli ak alnnda belli belirsiz zarif izgiler, ilek krmzs bir az, ince boynu, koyu renkli gr salar, herhal de ok zarif organ ve yamk parlak bir dldi var. Ama aslolan bu deil, yrei hayat dolu, yle ki yreinin ellerinde att grnyor, ben glnce o kzaryor, gl gvercinler gibi iyice genizden, glmsemesiyse kk bir karklk, irin bir ey syledi mi de utanr. BAAL Bakire mi? DELKANLI Harika, bakireliin dereceleri var, deil mi? Ama o, kimi zaman ate topu gibi. rtmek istese insan, yanar. BAAL Ate topundan m? DELKANLI Evet! Geceleri uzun sre uyank yatyorum, nk bazan onun "istediini" dnyorum. oalabiliriz. Bazan onu geceleri bana ok yakn gryorum, kollarmda titriyor,

ama "onu" yapamyorum, ya on yedi. BAAL Gereken yaa gelebilir, ama sen yapma. ylesi daha gzel. Ellerine dokunabilirsin, ya da kalasn avulayabilirsin. DELKANLI Cesaret edemem. BAAL O zaman yapma. Onunla otlarn arama uzan, kolunu ok a. Ondokuzunda sevime henz ruhsal olurmu. Dizlerini hisseder misin bazan, ok incedirler kesin, ince ve gzel ve burkulup ie bklvermeye eilimli? Btn bunlar yeterlidir ve ince kuma, zevki daha da artrr. Kahverengi organnn s tne beyaz amar geliyor, dnsene, kar beyaz bir fanila onun en kymetli eyini zenle ve kzolan kz rtyor. Kirli bir ey lekelemesin diye sen bizzat kendini ona rt yapmal sn, nk onu aldnda geriye hep ihtirasl bir et ynndan baka bir ey kalmaz. DELKANLI Benim srekli hissettiklerimi sylyorsun sen. Kor kaklk da olsa, demek istedim; gryorum ki sen de iftleme yi kirli buluyorsun. BAAL Nasl yle grrmsn, utan utan! Sadece murdarlar yle yapar. Eli kirli olana her ey kirli grnr.24 Gen bir kadnm bedeninden daha byk zevk yoktur Kirletilmeye gelmez. Bir kaplann bedeni gibi ybani ve esnektir, ama saf ve yze glcdr ayn zamanda; haz doludur ve kesin buyurgandr. Baki re kalalar kavradnda ellerinin arasmda scak yaam titrer ve yaratn korkusuyla mutluluunda tanrlarsn. Cehen nemler aras dansta hoppaa! Ve cennetlerin krbacyla hoppaa! Ona titreme gelir ama bunun sen mi yoksa o mu oldu unu bilmezsin. Kklerini birbirine geiren iki aa gibi kay nar organlarnz, birbirinize gizlersiniz kendinizi. Hangini zin kalbidir atan, bilmezsin, lmne mcadele olan ey, en i ten sarlmadr. DELKANLI Ama yasa bunu men ediyor ve bykler de men edi yor. BAAL Eer onlarn szne uyabiliyorsan uy. nk bunun dou raca azap korkuntur, ama ak btn snrlamalar krp ge meli ve kendine ekmelidir. Nasl ki gmbrdeyen sel, seti patlatp srtlad gibi geni omuzlarnda tar. Bak, onun gen ince bedeni bir kez aryla kvranyor ve harika kalalar acy

la kaslyor. ehvetle iine ald, sancyla kmaldr ondan ve bedeni dalr, lme teslim olur. Dolaysyla oyun deildir bu, kimse, de men edemez, nk her insann kendi meselesi dir ve lme bile gidebilir insan. Ama ak harikadr ve hangi cins olursa olsun hepsi iin de ok zevklidir. Sanki bir portaka l srmsn da suyu dilerine fkryor gibidir. DELKANLI Senin dilerin hayvan dii gibi: gri san, kocaman, fe lket. BAAL Ve ak, plak kolunu serin gl suyunda yzdryorsun gi bidir, parmaklarnn aras yosun, suya batm aacn gcrtyla dorulup arkya durduu, vah rzgrn stnde at kotur duu tatl sana gibidir ak, scak bir gnde hprdeterek a rapta boulmak gibidir ve onun bedeni, souk bir arap gibi tm boluklarndan, izgilerinden ieri akar, g, eklemlerde atrdar ve ardmdan gelen arpmann iddeti, akntya kar umak gibidir, soluunu keser insann, ezer geer, yle ki g iten ie ykselip an artar ve patlar ve onun bedeni, senin stnde serin bir cevher gibi yuvarlanr. Ama ak, ancak taze olduu srece iyi olan, svs sklnca posann tkrlmesi ge reken, geriye aa etinin kald Hindistan cevizi gibidir ayn zamanda. DELKANLI Yani yleyse sen bana, o kadar zevkliyse yap bunu, diyorsun, ha? BAAL Ona kar kolla kendini, diyorum ben sana. KONYAKI MEYHANES

Kuruni bir len ncesi. Baal Arabaclar. Arkada garson fazla Ekart
BAAL (Arabactlar'a anlattr) Yemeini ve gevezeliini deil de a rabn ve dizelerini beendiim iin, kendi dzenledii suare den beni dan att. Ama akamna kans bana geldi, pek bir enlik oldu. Artk bktm ondan. ARABACILAR Kn pataklamal onun. Ksrak gibi azgn olur onlar ama daha aptaldrlar. Ben kanma daya atmadan nce hep morartrm.

JOHANNES (Johanna ile girer) Tantraym: Johanna! BAAL (Kalkan Arabaclar'a) Ben sonra arkaya gelir size ark sy lerim. yi gnler Johanna. JOHANNA Johannes bana sizden iirler okudu. BAAL Peki ka yamdasnz siz? JOHANNES Haziran'da onyediye girdi. JOHANNA Sizi kskanyorum dorusu. Yalnzca sizden sz edi yor. BAAL Johannes'inize fena vurgunsunuz, deil mi? (Az dolusu gler) Neyse, bro efinin karsn bekliyorum Johannes. Bir ey aktrma! JOHANNES Erkek kalplerinin sana yneldiini memnuniyetle gryorum. Ama sen kadnlarla nasl mutlu olabiliyorsun ki? BAAL Geliyor ite, iyi gnler Emmi! Otur! EMM (yi giyimli, sinirli, biraz kibirlidir; Ekart'a souk bir selam verir) Beni buraya nasl arrsn! Bir gruh, bir de konyak meyhanesi! ok zevksiz. BAAL (Seslenir) Luise! Bayana bir Kom! EMM Beni gln duruma m drmek istiyorsun? BAAL Y0.0, ieceksin ite. nsan, insandr. EMM Hi utanmyorsun. BAAL Bu, bildiin bir ey. (Luise ikiyi uzatr) yle az koyma kz. (Kucaklar) Felaket yumuacksn haa! JOHANNES (Biraz arm) Yine de ok ilgintir buras muhterem hanmefendi. Basit halk ite. Gelenekler. Bir g fkrr ilerin den hanmefendi. JOHANNA Biz gitsek mi Johannes? BAAL Katiyyen! Burada kalyorsunuz! Yeter ki ekingenlik olma sn! (Masann altna bakar) Kim ki bu tekmeleyen? Sen misin, Luise?.. Ah, sen miydin, Emmi? Neyse, nemi yok! mene bak! EMM (Yan dorulmu) Neyin var bilmem... Buraya gelmem bel ki de hi doru deildi... BAAL Bunu yeni mi fark ettin? imdi kalmanda hibir saknca ' yok. JOHANNA Byle demeyin Bay Baal! BAAL ok iyi yreklisiniz Johanna. Ama yine de kocanz aldat-

tnz olur, deil mi? BR ARABACI (Yksek sesle gler) Kral domuz! yi geirdi! KNC ARABACI Aman devam et, demi kz, bir daha daralmaz!

(Glerler)
NC ARABACI Kadm, kocasnn hizmetiyle yatan uana, utan utan, sadakatsizlik bu yaptn, demi. EMM (Ban ellerinin arasna ahr) Nasl utanyorum ama... BAAL (Ayaa kalkar) Komedil

(Arabaclara doru gider, duvardan gitar alrr akort eder)

JOHANNA ok imi hanmefendi. Sabah zlecek yaptma. EMM Ah bilseniz; hep byleydi bu. Ama seviyorum ite. BAAL (ark syler) rge derdi ki bana: En sevdiim yer hayatta Kabristann yeili deildir asla. Vaftiz krss deil, orospu yata da Akmak, yumuak, scak bir kucak bile deil hatta. Hayatta en sevdiim yer, derdi bana rge: Yz numaradr, yani heladr be! Orada keyiflenirsin her yerden ok, nk tepende yldzlar; dibinde bok. Oras yle gzel yerdir ki, insan isterse Yalnz kalabilir gerdek gecesi bile. Moralsiz bir yerdir ora, fark edersin birden Yazk ki her ey kp gidecek senden. Bir bilgelik yeridir oras, rnein Yeni tatlar iin ayarlanr gbein. Oturdun mu bir gzel rahatlarsn Oh, keyfince iine bakarsn. Yine de ne mal olduun anlalr orda; Hem knan hem tknan birisin mesela!26 ARABACILAR (Alklarlar) Bravo! Gzel ark! Bay Baal iin bir sherry brandy, kabul buyururlarsa eer! Hem de bunu kendi kendine yapm, ha? apka kar! LUSE (Odann ortasnda) Bay Baal, siz nesiniz siiiz! BR ARABACI Kendinizi ie yarar bir eye verseymisiniz ihya olurmusunuz hani. Dpedz nakliyecilie ykselirdiniz! KNC ARABACI nsanda byle bir kafa olmal!

BAAL Hi kafanz yormayn. Bunun iin karn da gerek, baka eyler de! erefe, Luise! (Kendi masasna dner) erefe, Emmi! Ne o, baka bir ey yapamyorsan, i bari! sene! EMM (Gznde yalarla kadehinden birka yudum alr) Ben byleyim ite, ne yapaym ... BAAL Tamam tamam. Bylece hi deilse iin smr! EKART (Kalkmtr, barn arkasndan ar ar Baal'in nne gelir. Strm gibi, gne yan, iri yan bir delikanldr) Baal! Baal! Bover! Benimle gel arkada!27 Ky yolu, kam kulbe, iftlik evi, orman! Kanlanr insan! Sanat myz biz? Biliyor musun, gk yz nasl grnr? Bir tenor olmusun sen! (Kollarn aar) Gel benimle arkada! Dans, mzik, iki! liklerine ileyen ya mur! Derini kzdran gne! Karanlk ve k! Kadnlar ve k pekler! Gp gitmi misin yoksa? BAAL Luise! Luise! Olta bu! Yanma gel! Bununla brakma beni!

(Luise ona gider)

JOHANNES Ona kaplma sakn! Anneni ve sanatn dn. Kuv vetli ol! (Ekart'a) Utann! eytansnz siz! EKART Gel, Baal karde! ki ak gvercin gibi maviliklere kanat rpalm! Tan aartsnda rmaklar! Rzgrda Tanrnn mahsu l ve usuz bucaksz tarlalarn biilmeden nceki kokusu! JOHANNA Gevemeyin Bay Baal! EMM (Baal'e koar, sarlr) Yapma sakn! Dinle beni! BAAL Bu kadar erken olmaz Ekart! biraz baka! Birlikte gelmi yorlar arkada! EKART Cehennemin dibine, yrei yalanm bebe kafa!

(kar)
ARABACILAR kar sinek onluyu! - eytan! Saysana! - Kes! LUSE Baksana Luise! Bo musun bugn? EMM Byle konuma Baal! Beni ne hale koyduunun farknda deilsin! LUSE Madam rahat brakn bay Baal, kendinde deil besbelli! BAAL Bu gece affedilecek o. Horgauer! BRARABACI Buyrun! BAAL Bu hatun kzm. Sevimek istiyor. psene bir! JOHANNES Baal!

(Yohanna Emmi'yi kucaklar)

ARABACILAR (Glerler ve masalara vururlar) Yumul, Andreas! Yakala! yi mal! Uzansana, Andre! lemsiniz siz Bay Baal!

(Glmeler)
BAAL imdi, imdi! Emmi, o sklgan. Sen psene, hadi! e ka dar sayyorum: Yapmazsan, tekrar yok! Yaparsan bu gece m kfat var: Bir, iki... geliyor!

(Arabac yaklamtr, eilir) EMM (Gzyalarnn akt yzn ona doru kaldrr. Arabac onu seslice per. Byk kahkahalar)
JOHANNES Bu hi ho deildi, Baal! JOHANNA Yuh olsun! Utann! ARABACILAR (Glerek) Bravo! kiye gelince nasldr ki? Erkek dediin byle olmal! Kocasna ihanet ediyor bu. Hak ediyor yleyse!

(Baal'e doru koarlar) BAAL (Kalkmtr. Dikilir) Nasl, hissettiniz mi, iinize ledi mi!
yi gsteriydi ama! Hayvana dar gel gel edeceksin! Gnee gelecek hayvan! deyeceksin! Gndz gzyle ak! Die di!28 Gnete plak, gn altnda! ARABACILAR (Baal'in elini skarlar) - Servus Bay Baal! - Emri niz bam stne! - Bakn Bay Baal, ben kendi hesabma sanr dm ki, bu Bay Baal'in kafasmdan bir eyler fkryor. O iir lerle filan, neyse biliyorsunuz ite! Ama imdi gryorum ki yreinizi koyuyorsunuz. - Pes dorusu! yi sabahlar! Kadm ksmna gerei gibi muamele yapacaksn! yi sabahlar! BAAL yi sabahlar, dostlar! (evresine baknr. Emmi kendini ban ka atm hkryor. Baal elini onun alnna koyar) Emmi! Sakin ol bakalm. Geti gitti ite! (Onun yzn kaldrr, alnndan geriye doru salarn okar) Unut haydi!

(Arlyla abanr stne ve per)

BAAL'N ATI ARASI ODASI

Akam.
BAAL (ki iesini tutarak seslenir) Biraz daha alrsam delik ark sylemeye balayacak. Sylerim ben de yleyse. Kk bir enlikten zarar gelmez. O arada bir eyler de gelir aklma.

nceki gn eytan arpm bir kadmn yannda geceledim. Tan aanrken kalktm, otelden ktm, paltomun altnda dpe dz nlplak eve geldim. Kadnn yzn son ptmde gzyalarmdan smlsklamd. Tan aartsnda uuk benziyle ylece kalmt geride. Tam bir tabaka kt dolusu yazdm, kan ter iinde kaldm. Yazaym diye. Kim okuyabilecek peki? Tek tesellim sensin unutturan iksir rma Lethe29, ama henz imeye balayamam. ki gndr kdma aynalk ettin ve h l dokunulmam duruyorsun. Kendimizi saknyorum ben ama bu yrek arkm sylemek istemiyor, gsm de balgam dolu. kence ekmek iin domuum, huzur yok bana. Gzle rim kan ana, ellerim yaprak gibi tir tir. Bir doum yapmak istiyorum! Yapmak zorundaym! Kalbim fena arpyor, dura cak gibi. Ama bir yandan da at toyna gibi duyarsz, biliyor sun! imde Mays gecelerinin yaban kokusu var. Ak, insann giysisini bedeninden syrp uuran ve mavi sonsuz gkyz n, doyumsuz mavi gkyzn, baka bir eyi deil apak gkyzn grdkten sonra plak olarak mezara gmen bir esinti sanki. Yaz, bende hasat yapan kadnlannki gibi saf ve so luklu bir sesle ark sylyor ve kendi bedenim ok yabana bir tedirginlikle ykl; tek unutturucu Lethe olan araptan se viyorum, ama ben byk bir am; sevmeyi ciddiye aldm tann biliyor, hep btnlemesine giderim ben. Romantik hay ranlktan lanetliyorum, bu i neden tam yaplmasn ki, bu tan rsal, bu belal, bu doyulmaz, bu muhterem i! Mzik iimden fkryor, tutamam onu; verimli bir kaynak gibi kumsala sz yor ve ben onun stnde kuruyup gidiyorum. BAAL (Glkle dorulur, pencereye gider) Sabah havas! Nasl da kanncalar gibi u fazlalk insancklar! Bir derin nefes cierlere! Sonra yine al al! Yaz yaratmak istiyorum. Yaban, kzl, doyulmaz. stne yklenmi bir mavi gk, gkyznden doru! Aalar geceleri terler. iy. (Dner, sendeleyerek gs n kavrar) Rezalet! Kalbim! Hepsi hepsi gece, iki fasl, ne bu imdi? Sama. Rahat, diye buyurur sevgili Tann sonradan.

(nde bir sandalyeye ylr, soluk solua) ANNE (Dardan) Nedir, Baal? Ne banyorsun yine. Dn gece
den beri gzm yummadm! Ne kitliyorsun yine kapn? Y-

ne biri mi var ieride? Kendi anneni danda tutmak! Hayvan lk bu! Ama grrsn yaknda! Sen grrsn!

(Darda hkrr)
BAAL Kap ak anne. Biraz rahatszm da... ANNE (Girer) Elbette! Yine iiyorsun, ha? Snger sanki! Yal an nene hayat cehennem etmeyip de gzelce alacana! Ce hennem bu, ce... hen... nem! (Mrekkebi kaldrr) BAAL Anne, hastaym ben. ANNE Sen, sarhosun! Tembelliin de ar- lya km. gn dr broya adm atmadn, efin de ileri pek yolunda deil herhalde. u burnundan solumay kessene! Ben de bilirim. Ben soluyabiliyor muyum? Orada hayvan gibi uzanm yatyor, ter iinde, titriyor da, sanki Tanr bilir ne iler yapm gibi, oysa snger gibi imi bu arada, d grmekten baka hibir ey yapmam; bir de u lanetlik mrekkep! Bense evlat beyefen dinin kira faizini neyle deyeceimi bilemiyorum. Tm bu a balarm ve ektiim eziyetler, sabahn 5'inden gece l l 'e kadar amar yka, diki dik, ne geti elime, itilip kaklmak ve u eller ite! Yaadn srece bir kez olsun senden bir hayr gel medi bana! BAAL (Sklm) Ya daha nce, anne? ANNE (Alar) Seni Tanrdan korkmaz seni! Olaca bu ite! Oysa bedelini nelerle demiim ben.., BAAL (Daha yumuak) Anne, sakin ol imdi! ANNE Ama bir ey bildiin yok ki... Bou bouna dut gibi sarho olmusun. (ieye bakar, kahkahalar koyverir. Sevinle) Hahaha! Bu harika ite! Tam da benim tertemiz kaynak suyuyla dol durduum ieye denk gelmi! (Kendine gelir) yi ama o za man... (Baal'i sarsar) Neyin var, ha? Ne titreyip duruyorsun? Cevap versene! medin madem, niye sylemiyorsun? Bu ka tln ve ktln beni yerin dibine gmecek. O zaman, bu hayat tarznla birini bulsan da, anneni topraktan trnanla ka zp karmak isteyeceksin! GREVL (Mavi zarfla gelir) Stajyer bey! Gelirler Dairesinden! 20 Fenik'i hak ettim, Bayan Baal! (Yaklar) Ama, sayn stajyer bey nasl grnyor byle? Hasta m? Neden hasta olduu iin mazeret bildirmedi ki? Bildirmeyince de tab... (Baal sandalye~

den dt iin Grevli onu kaldrr, terini siler) Bir nbet ge iriyor ha? (Baal'i yataa gtrr) Uykusuz musunuz? Stajyer
beyi ANNE (Mektubu amtr. Kuru sesle) imdi her ey bitti.

(Elini alnna gtrr, kendinde deil)

GREVL Bana verin! Atlma bildirimi bu! BAAL Ne yazmlar? GREVL Sizin gibi dhiler iin bir ktibin yorucu ii, ki siz de gnlerce kayorsunuz ondan zaten, memur sorumluluk duy gusuyla badamad iin, 1 Haziran'dan itibaren kent hiz metinize son verilmitir. mza: Bizzat bro efinin. Kusura bakmayn stajyer bey, yani ite, Bay Baal! BAAL Baksana kalfa, zaman olur, derin karanlk bir deniz dle rim, balklarn arasna yatmm gkyzne bakyorum. Gece gndz bakyorum, taa ryp gidene dek. GREVL Her ne kadar ben de yaamak zorundaysam da bu du rumda 20 Fenik'ten vazgeiyorum. Salcakla kalnz.

(kar) (Sessizlik) BAAL (Glkle dorulur) Anne! Affet beni! (Ona bakar, ar ar ayaa kalkar, sallanarak Annesine doru gider, kolunu omuzuna koyar) Alama anne! ANNE (Hkrklar iinde Baal'e sarlr) Ah, Baal! (Sessizlik)
BAAL Ormana gidip bir eyler kazanaym ben anne. ANNE Bana destek olmak isterken sen bana yaslanyorsun DELKANLI (Kz arkada ile girer) Bayan Baal, bu benim nian lm. BAAL (Kendini zorlayarak) Msaadenle! Anne, bu benim arkada m! ANNE (Delikanlnn isteksizce elini skar, Kz'n nnde bir diz k

rp kar)
JOHANNES Kovulmusun. Ne yapacaksn? iir mi satacaksn? BAAL Ormana gitmeye karar verdim. Orada yaanabilir. JOHANNA yi gnler Bay Baal! BAAL Sizi grdme sevindim Johanna!

BAAL'N ODASI

Sabaha kar. Baal ile Johanna yatan kenarna oturmular.

JOHANNA Ay ben ne yaptm. Fena oluyorum. BAAL Szlanmay brak. Apres le dluge33. stn giy de evde kimsenin fark etmemesine bak. Hem de abuk! JOHANNA Nasl yapacam, bilmem ki... BAAL Btn kabahat onda. Buraya srklyor seni, benim yata ma atyor, kap gidiyor. Ve paravan asla getirmiyor. JOHANNA (Alak sesle) O buradayken... BAAL ... Bizi dinlememi olsa bari, ha? Domuz gibi tkndm; da vul gibiyim! (Uzanr) Ama imdi sra (Esner) e-de-bi-yat-ta. JOHANNA Pencereyi aar msn? BAAL Tabii! (Yatmay srdrr) Bir tazelemeye ne dersin? Olan olmu bir kere.34 JOHANNA Ay nasl da adileebiliyorsunuz! BAAL (Yatakta tembel tembel) Kusura bakmayn. JOHANNA Yardm edin de bari korsemi bulaym. Byle, ey ya pamam ki... BAAL (Korseyi ona uzatr) Al. JOHANNA (Tuhaf) Eve gidemem, demek istemitim.

(Korseyi elinden drr. Sonra alr.; giyer)

BAAL (Islk alar) Vahi bir yaratksn sen. Her yanm aryor. Ha rika bacaklarn var! Bir pck ver bana. JOHANNA (Giyinmitir, masaya gelir, odann ortasnda, dalgn. Zayf bir sesle, soluk solua) Beni seviyor musun? (Baal bir s lk alar ve batm evirir) Annenin yannda: Syle bana! Beni sevdiini syle!

(Sessizlik)
BAAL Biliyor musun; burama geldi! JOHANNA (Bir ey dnmeksizin masay toplar) Zaten sen ben den hi mi hi holanmamtn... deil mi? BAAL Olur mu hi, aptallk! Ver bana bir pck ve eve gitmeye bak! Johannes'e seni dn eve braktm ve ona kzdm sy-

leyebilirsin. (Yorgana sarnr) JOHANNA (Glkle kapya gider) Johannes...

(kar)
BAAL (Keskin biimde dner) Lanet olsun! Dpedz gidiyor! (Fr lar gider, kapy aar, seslenir) Johanna! Johanna! (Pencereye ko ar) ekmi gidiyor ite!

(Bir sandalyeye ydr)

AKAMDA AALAR

Alt ya da yedi Oduncu, aalara yaslanp oturmakta. Baal de on larn iindedir: Otlar arasnda bir l.
BR ODUNCU Akam st oldu. Bir mee aac devrilmi stne. Hemen lmedi bir sre ac ekti. 2. ODUNCU Daha bu sabah, havann dzelecek gibi grnd n sylyordu. yle, az bulutlu masmavi olmasn severmi. Odunun da ok kuru olmayann. BR NC yi oland bu Teddy. nceleri bir yerde kk bir dkkn varm. Parlak dnemiymi o zamanlar. Bir papaz gi bi ikoymu. Ama sonra kadm yznden batrm ii, burala ra gelmi, yllar iinde gbei de eriyip gitmi. BR BAKASI Kadm meselesinin ne olduunu hi anlatmad m? NC Hayr. Oraya aaya dnmek isteyip istemediini de bilmiyorum. ok tasarrufluydu, ama tam da bu lll yznden olabilir. Bizim burada yukarda anlattklarmz srf yalan dolan. ylesi ok daha iyi. BR Bir hafta nce, kuzeye gideceini sylyordu. Orada bir yer de bir kulbesi varm galiba. Sana o kulbenin nerede oldu unu hi sylemedi mi, fil efendi? (Baal'e) Konumusunuzdur besbelli, ha? BAAL Beni rahat brakn. Hibir ey bilmiyorum ben. NCEK O kulbeye kendin mi konmak istiyorsun yoksa? KNC Ona hi gven olmaz. Hatrlasanza, srf her zamanki tem belliinden, biz ormana gidemeyelim diye nasl izmelerimizi suyun stne asmt.

BR BAKASI Hibir eyi para iin yapmaz. BAAL Bugn tartp durmayn bari! Birazck zavall Teddy'yi d nemez misiniz? BR O bu ii yaptnda sen neredeydin sahi? BAAL (Kalkar, otlar zerinde kk admlarla Teddy'ye doru gider.

Oraya ker)
BR ocuklar, Baal dz yryemiyor! BAKA BR Boverin. Fil efendi fena sarslm. NC Gerekten de hi deilse l burada yatarken daha sa kin olabilirsiniz yani. TEK Teddy'ye ne yapyorsun, fil? BAAL (Teddy'nin zerinde) O huzura kavutu, bizse huzursuzlu a. kisi de iyidir. Gkyz kara. Aalar titreiyor. Bir yerde bulutlar ylyor. Senaryo bu. Yiyebilir insan. Uykudan sonra uyanr. O deil ama. Biz. Bu iki misli daha iyidir. TEK Gk naslm? BAAL Kara. TEK Kafadan yana kuvvetli deilsin. Hep doru olmayana denk geliyor. BAAL Evet evet, aynen yle, harikadr bu cancazm. BR Baal denk getiremez tabi. allan yerde olmaz ki o. BAAL Oysa Teddy alkand. Teddy zveriliydi. Teddy taham mllyd. Geride bir tek ey kalyor: Teddy idi. KNC Nerededir ki imdi? BAAL (ly gstererek) Orada ite. NC Hep derim ki, zavall ruhlar, rzgrdr ite, zellikle ilkbaharda akamlan, ama sonbaharda da yle bence. BAAL Yazn da, gne altnda ekin tarlalannm stnde. NC Bu uymad. Karanlk olmal. BAAL Karanlk olmal Teddy.

(Sessizlik)
BR Bu ne olacak, ocuklar? NC Kimsesi yok. TEK Bir banayd dnyada. BR te berisiyle birlikte. NC O ok deil ki. Parasm bir bankaya yatrrd. Teddy yok olsa da para orada kalacak. Ne dersin Baal?

BAAL Hl kokmuyor. BR ok gzel bir fikir geldi aklma ocuklar. TEK De bakalm neymi! FKR SAHB Yalnz filin mi aklna fikir gelir? Teddy'nin erefine birer tek atsak nasl olur? BAAL Ahlaka aykr bu, kahraman. TEKLER Niye aykr oluyormu, sama. yi de ne ielim? Su mu? Utan utan delikanl! FKR SAHB ki! BAAL Teklifi onaylyorum. ki, ahlaka uygundur. Hangi ikiden imeli? FKR SAHB Teddy'nin ikisini ielim. TEKLER Teddy'ninkini? - Parlak fikir. - Ne kadar! - Teddy ta sarrufluydu. Sahibi idiot, ama fikir parlak arkada! FKR SAHB Nasl akt ama deil mi? Sizin kaln kafalar iin na sl: Teddy'nin lsnn erefine, Teddy'nin ikisi! Hem ucuz, hem deerli! Teddy iin bir konuma yapan oldu mu hi? Ge rekmez mi yoksa, ha? BAAL Ben. BAZILARI Ne zaman? BAAL Demin. Sizlerin samalamalarnzdan nce. "Teddy huzura kavutu," diye balamt konumam... Her eyi ancak geip gittikten sonra fark ediyorsunuz. TEKLER Kafasz! Haydin ikiyi getirelim. BAAL Bu ok ayp! TEKLER Haydaa. Nedenmi acaba, beyefendi? BAAL Teddy'nin mlk o. Fy amak olmaz. Teddy'nin bir ka rs be tane de zavall yetimi var. BR Drt, bir kere, be deil drt. TEK imdi mi aklna geldi? BAAL Zavall Teddy'nin ikisini zavall be yetiminin elinden alp zkkmlanacak msnz? Din bu mudur? NCEK Drt. Drt dedik. BAAL Teddy'nin drt yetiminin boazndan kesip kafa ekmek, ha? BR Teddy'nin hi ailesi yoktu ki? BAAL Ama yetimleri, diyorum, sevgili arkadalar, yetimleri...

TEK Ne diyorsunuz arkadalar, bu manyak fil, Teddy'nin iki sini onun yetimleri iecek, diyerek alay m ediyor? Tamam, o iki Teddy'nin mlkdr, kabul... BAAL (Keser) Mlk idi ... TEK Bu ne demek yine imdi? BR Srf gevezelik canm. Hi kafa yok ki. TEK Benim dediim, evet, iki Teddy'nin mlkyd, demek ki parasm deyeceiz. Parayla yani arkadalar, tkr para. O za man yaklasn yetimler. HEPS Bu iyi bir neri. Fil yenik dt. ki istemiyor madem, ka k olmal besbelli. Onsuz gidelim Teddy'nin ikisine! BAAL (Arkalarndan seslenir) Eeey l soyucular, hi olmazsa bu raya dnn bari! (Teddy'ye) Zavall Teddy! Aalar da nasl kuvvetli bugn, hava da byle gzel, yumuak stelik, iim kabaryor sanki zavall Teddy, sen gdklanmyor musun? Bit misin sen/brak anlataym, az sonra kokacaksn, rzgr srer gider, her ey srp gider, senin kulbeni biliyorum ben, nere de olduunu, yaayanlar senin mlkn gasp ediyorlar, sen de o mlk zorda braktn yani, srf kendi huzurunu istedin. Bedenin henz o kadar fena deildi, Teddy, hl da deil, bi razck zarar grm bir yanndan, o kadar, bir de bacaklar kadnlarla iin biterdi, bu haliyle kadnn arasna girmez. (l'nn bacan kaldrr) Ama her ey bir yana, bedenen ha yat devam ederdi yine de en iyi niyetle, delikanl, ne var ki se nin ruhun felket soylu bir kiilikti, ev hasarlyd ve fareler ba tan gemiyi terk eder; sen yalnzca kendi alkanlnn altnda kalmsn Teddy. TEKLER (Dnerler) Heey, fil efendi, bak bakalm buraya! Teddy'nin eski yatann altndaki kk konyak fs nerede arkada? - Biz zavall Teddy'yle ilgilenirken sen neredeydin, ha? Teddy daha lmemiti bile, ne haber? - Seni domuz seni, seni l kirletici, seni Teddy'nin zavall yetimlerinin koruyu cusu seni, neredeydin, ha? BAAL Bu hibir eyi kantlamaz, sevgili dostlar! TEKLER ki nerede peki? Senin deerli grnce fnn ken disi mi iip bitirdi acaba? - Bak bu son derece ddd bir olaydr haa! - Kalk bakalm, hele bir dorul! Bir drt adm at da ondan

sonra inkr et sarsldn, iten dtan allak bullak olduunu inkr et de grelim seni yce ahlak hocas seni! - Dorultun unu, gdklayn biraz arkadalar u Teddy'nin zavall onuru na leke sreni!

(Baal'i ayak st dikerler)

BAAL Domuz eteleri! Hi deilse benim zavall Teddy'mi ine meyin! (Oturur ve lnn kolunu kendi koluna alr) Beni hrpa larsanz Teddy yz st der. Kitapta var m bunun yeri? Nefsi mdafaa halindeyim ben. Siz yedi kiisiniz, ye-di, hem de ayksnz, bense tek banaym, stelik ikiliyim. Bir kiiye yedi kii, drstlk olur mu, yakk alr m hi? Sakin olun! Teddy de sakinleti! BAZILARI (zgn ve fkeli) Bu iflah olmaz. - Tann kurtarsn bu nun sarho ruhunu! - Tanrnn duvarlar arasmda dolaan en keskin szme gnahkr bu. BAAL Oturun hele, byle papaz ahkmndan holanmam. Her eyin daha akllcas da bulunur, daha zayf beyinlisi de. Daha ne iyi i grr bunlar. Grdnz ite, ben kafa iisiyim. Hi gerek sayg nedir bilmediniz siz sevgili dostlarm! Peki kali teli ikiyi barnza gmdnzde harekete geen nedir siz de? Oysa bilgi retiyorum ben, ite sylyorum! Ben Teddy'ye en nemli eyi syledim. Ama siz deersiz bir iki uruna e kip gittiniz. Oturun; aalarn arasndan kararan gkyzne bakn. Bu bir ey deil mi? yleyse bedeninizde din diye bir ey yoktur! TOMRUKLARDAN YAPILMA N GB MEKN

Alacakaranlk. Sa stte bir yark. Baal. Ekart.

BAAL Eer k ksa zamanda bitmezse ben biteceim. EKART Sana den miktarda odunu hl kesmedin. BAAL Sen kendi ayininle ilgileniyorsun herhalde, ha? EKART Hi deilse bugn iin aleti aa kye srtlamayacam. BAAL Tmden gersin. Karnm a. EKART Odunculara yardm etseydin! BAAL ok souktu. stelik i arkadalarm insan deil ki onlarla

alabileyim. EKART O zaman da sesini kesip oturursun. BAAL Yakndm m hi? (Sa elini gmleinin altndan sol koltuk altna uzatr) Gmleim kirlendike fena halde geniledi! Bir kii daha girdi iine. Ak tenli biri, insan stan. lkbahar geli yor olmal. Bugn gne ne zaman kar dersin? EKART lene doru. BAAL len Oldu. EKART Daha iki saat var. BAAL Kendi saatimde gryorum ben. EKART Sana i gnne mal olan o aptal aa dzeneinde mi? BAAL O aptal aa dzenei bize zaman gsteriyor. EKART Ne gzel bir saat! BAAL Her neyse, imdi len. EKART yleyse gne de kar. BAAL Nerede peki? EKART imdiden lnd bile hava. BAAL Bugn gne dnden be dakika nce kacak, ama ancak leden sonra saat 2'ye doru. EKART Niye haber verdi ki sana? BAAL lkbahar geliyor da ondan. EKART Daha ubat ortasndayz. BAAL yi ya, demek ki bahar. EKART Crcr bcekleri tmeye balad bile. BAAL (Gerinir, ayaa kalkar) Bahar geliyor. Dans edeceim. EKART imdikinden daha derine nasl olsa batamazsn zaten. BAAL Yoo, batarm. Ve imdi batmaktaym. Ilk bir hava gibi, i mi bir balon gibi, benim artm da bu. EKART Brak uyuyaym. Tartmak iin ok souk hava. BAAL Aaa, ltfen... bahar geliyor ya.

(Uzanr)
EKART Oraya niye uzandm ki? BAAL lkbahar olana kadar uyumak iin.

(kisi de uyur. Sessizlik. Sa stteki yarktan Baal'in uyuduu yere gne der)

BAAL'N ODASI

Akam. Aada bir piyano alnr. Merdivende bir haykr.

BAAL (ki koluyla Sophie Dechant' ieriye tar. Sophie beyaz giy silidir) te byle. lkbahar. Dars terletiyor. Bir de sert rz gr. Oysa buras sensiz ok sszd. (Kapda kulak kabartr) Yan l yne saptlar. Aptallar! SOPHE DECHANT Kapnn nnde beni kaldrdnzda peimizdelerdi. Beni bulacaklar. BAAL Burada seni kimse bulamaz. SOPHE DECHANT Sizi hi tanmyorum. Bana ne yapmak isti yorsunuz? BAAL Eer bunu soruyorsan ekip gidebilirsin. SOPHE DECHANT Sokak ortasnda stme ullandnz. Sizi Orangutan sandm. BAAL lkbahardan. Bu rezil maaraya bir beyazlk gerekiyordu! Bir bulut! (Kapy ap kulak verir) Aptallar gitmi. SOPHE DECHANT Ltfen izin verin gideyim! BAAL (Kapy ardna kadar aar) Aada birinci katta saa dne ceksiniz. SOPHE DECHANT Eve ge kalrsam kovarlar beni. BAAL zellikle byle olursa. SOPHE DECHAN Nasyani? BAAL Benim sevdiim nasl grnrse yle. SOPHE DECHANT Ben niye hl buradaym ki? BAAL Ben bilgilendireyim. SOPHE DECHANT Ltfen aklnzdan kt bir ey gemesin! BAAL Niye gemesin? Sen de bir kadnsn, teki kadnlar gibi. Ka fa deiik. Dizler hep zayf. SOPHE DECHANT (Gitmeye davranr, kapda evresine baknr. Baal bir sandalyeye ata biner gibi oturmu ona bakar) Hoa kal! BAAL (Gayet rahat) Soluk almakta zorlanyor musunuz? SOPHE DECHANT Neyim var bilmem! (Duvara yaslanr) BAAL Ben biliyorum. Baharn etkisi. Karanlk oluyor. Sen de be-

nim kokumu alyorsun. Hayvanlar da byle olur. (Ayaa kal kar) Ve imdi ey beyaz bulut, sen rzgrn oluyorsun! (Hzla ona gider, kaplan kapatr, Sophie Dechant' kucaklar) SOPHE DECHANT (Soluksuz) Brak beni! BAAL Benim adm Baal. SOPHE DECHANT Brak beni! BAAL Beni teselli etmen gerekiyor. Ktan zayf dmtm. Sen de bir kadm gibi grnyorsun. SOPHE DECHANT (BaaVe dikkatle bakar) Adm Baal, ha?.. BAAL Eve gitmek istemiyor musun imdi? SOPHE DECHANT (Bakmay srdrerek) yle irkin, yle ir kinsin ki, rkyor insan. Ama o zaman... BAAL Hmm? SOPHE DECHANT O zaman, sorun deil. BAAL (Onu per) Dizlerin beyazdr, ha? SOPHE DECHANT en benim adm biliyor musun peki? Ben Sophie Dechant'im. BAAL Unut gitsin. (per) SOPHE DECHANT Hayr... hayr... beni imdiye dek kimse ... byle... biliyor musun... BAAL Benim olduum yerde, asla. Gel! (Dechant' yataa gtrr. Arkada. Otururlar) eytan arpt beni ve annem bana pek acr, Kzra becerdim diye bir arkadam harap oldu. zini kaybet tirdi. efimin kars benden hamile kald, evi cehenneme dn d. Kimseye bir hayrm yok. Yardm et bana! Beni sevmen ge rekiyor. Onun iin getirdim seni. SOPHE DECHANT ylesin demek?.. Ve ben seni sevdim. BAAL (Bam kadnn gsne yaslar) imdi stmzde gkyz. Ve biz bir bamzayz, beyaz bulut. Dncelerin var m? SOPHE DECHANT ok var, ama ne olduklarn bilmiyorum. BAAL Sonsuz yksek bir yeil gk altnda bulutlar gibi akyorlar, deil mi? SOPHE DECHANT Sen bu kadar irkinsin, Baal, ve ben seni se viyorum. BAAL'N ANNES (Girer. Karanlkta durur) Baal! BAAL Beni mi ardn? (Susar. Dikkatlice Anne'sine doru gider) Sen ha, anne?.. Ne istiyorsun?

ANNE Yalnz deilsin. Yannda biri var, biliyorum. Hep yannda yaratklar36 oluyor. yice mahvolacaksn, Baal! Yal anneciin gzyalarna bouluyor, seninse akln fikrin kadnlarda! Utan utan! Orospular! BAAL O yle deil anne! ANNE Bir insan! Ne ii var burada? Baal, duymuyor musun? Bu rezil hayat sana gre deil. Seni kt yola srklyorlar. Gel benimle ieri. ayn staym, yarn sabah da gzelce iine bala. BAAL Git, anne! Bo laf etme! ANNE Ben mi bo lf ediyorum? ensin o! Hi mi saygn yok? BAAL Yok! Gitmene bak! Beni rahatsz ediyorsun! ANNE (Alar) Kendi ocuum bunu sylyor bana! Nasl utan duyuyorum! BAAL (Annesinin koluna girer) Bak anne! Ben ie yaramaz bir o lanm. Byle ite. Sana sevgim var. Ama imdi eve gitmen ge rek. (Onu yava yava dar gtrr) O benim karm olacak. Seni seviyorum... (Annesiyle birlikte kar) SOPHE DECHANT (Eyasn toplar ve gitmeye hazrlanr. Baal d ner) Beni aa gtrn. Fena halde utanyorum. BAAL (Piyanoya kulak verir) B i r kii ... Dans edebilir misin?Bir kii ! Piyanoya kulak ver! (Kadn kendisiyle birlikte hantalca dndrr) erefe ey bitmi Johannes! Bir kii ! Yosunlu Johan na! Mzii dinle! Bir kii... ...

(Ik sner)
BAR

Baal silindir apkaldr. Tezghn ardnda Kara Derili John.37

BAAL JOHN BAAL JOHN BAAL JOHN BAAL John, para gerek bana, para, para. Bir sevgilim var! Size tavsiyem, onu boun. Daha vakti var, John. Ama ilk sylediinizi gayet iyi anlyorum. Para, para! Banknotlar dlyorum. Kabare kurma iinden haberiniz var m? Kabare mi? Katlrm! Getirisi?

JOHN Banknotlar. BAAL Ne kadar sonra? JOHN n deme var. BAAL Biterim n demeye. Arac msnz? JOHN indeyim. BAAL Sanat olarak m? JOHN Kapitalist olarak! BAAL Sayglar! JOHN Bir para kdn altna imzanz atp verirseniz istediiniz kadar banknotunuz olabilir. Ama ibirlii yapacaksnz ve a znz sk tutacaksnz. BAAL Elbette. Kt parasn verin. JOHN Biraz kark hikye. Aklayabilir miyim? BAAL Olmasa olmaz m? JOHN Kesinlikle! BAAL Verin yleyse! JOHN Sherry brandy nasl? (Baal ier) Buyrun bay Baal! BAAL (Bankoda imzasn atar) Be A A Le. Yeterli mi? JOHN Kesin. Polisten mi korkuyorsunuz? BAAL Onsuz ne kadar gider? JOHN Yedi hafta garanti. Tehlike pndan sonra. Ama kazandysak yok. Riski stlenmek zorundasnz. Kdn birini alabilir mi yim? BAAL (Kd henz elinde tutuyor) Ama bunda bir itlik olmasn? JOHN Kesinlikle yok bay Baal! BAAL Neyse, nmzdeki hafta hibir ittikle uraamam, iim var. JOHN Buyrun!

(Baal'e kt paralar verir. Baal onlar yeleinin cebine koyar)

ok teekkrler.

(Kd cebine sokar)

BAAL Bir sherry brandy, John, ne de olsa eski toprak! JOHN erefe Baal!

GECE

BAAL Darack odamzda yaz. Yaz mevsimi. Beyaz yatamzda. Pencereleri atmzda kokusu odaya dolar, odann ahab ne redeyse iek aacak, yarndan da gkyz grnr haya szca. Ama ben oday salt seninle doldurmak istiyorum. Senin cildin iirilmi gibi yumuak. Ben imiim sen sallanyorsun. Gkyz mor, salncakta38 gidelim, karnmzda Malaa ve Madeira ve gkyz mor. Seviyorum seni. SOPHE DECHANT Ah Baal! ok yorgunum, vcudum ezilmi gi bi. Senin sevgili ellerin yapt bunu bana. Ama bir ganimet gibi uzanp yatmak gzel, stnde gkyz ve hi yalnz deilsin. BAAL Bir ocuk gibi sakinim. En yksekteki gn huzuru bu ve akamda aalarn zlemi. stne stlk bir ho lmanlk var iimde, elmalarn asidi gibi, uzun zaman beklemi ve yumua m; bedenimi hem dolu hem hafif bir ey iirir irince. Senin ince beyaz dizlerinin beiinde rzgr dolu lk bir havann iinde gibi sallanp rahatlyorum. Sen ve ben sarho bir gece nin iinden sabaha kar yol alyoruz. Ve sen, gkte beyaz bu lutsun ve ikimiz ayn hzla gittiimiz iin duruyoruz kendi mizce. Birbirimize baktmzda duruyor gibi grnsek de git mekteyiz ki hem nasl dolu dizgin.^ SOPHE DECHANT Ah Baal! BAAL Hi paramzn olmadn biliyor musun? SOPHE DECHANT Ve gece boyunca biliyordun bunu, yoksullu umuzu biliyordun. BAAL Dn akam unutmutum. Yine de yeterince bir eyler var: akamda beyaz binalar, stlerinde mavi gkyz, yeil gky z. Gri gkyz. Derken lenleri ve sabah erken. Senin aa larn. Sonra at atlandaki sabah . Sonra yldzl gk. Bunlar bir ey deil mi? Bu yzden seviyorum seni.

(k kararrken ark syler)

mek, ok karartr geceyi40 Morarr gkyz hatta. Bir de senin vcudunun tyleri O geni beyaz yatakta.

BR KABARENN KULSNDE Kara derili John. BAAL (Kk bir masada bifteini paralarken bir yandan da l szce arap iiyor: Bir arkc kadn, sahnede anson sylemekte) JOHN (Baal'in evresinde dnerek) Kabarede yer aldnzdan bu yana nlendiniz. Sizi siz yapan benim, bunu unutamazsnz. Bugn kiilik olarak oradaysanz, yeteneinize karn oluyor bu. Yetenek ancak insanlarn keyfini karr. nk cidd sa natla edebiyatlardan baka kim ilgilenir ki? ARKICI (ark syler) JOHN Sylesenize, sevgiliniz neden hi grnmyor? BAAL (Homurdanr) JOHN ok nankrsnz Baal! BAAL Eer sizi tanm olsaydm bay John, kabareniz daha ilk gn kerdi. JOHN Sizi ben kefettim. Byle ince ve zarif bir ruhun bylesine biimsiz bir ya tulumu iine tkld hi grlm m? Sizin neminiz, kinciden, yani ya tulumunuzdan gelmekte sayn bay!arka Sawetchka yannda en parlak numarasnz siz. ARKICI (ark syler) BAAL Bakn size bir ey syleyeyim: Bu hikyeye kamm tok. Ya kam brakmak iin ne istersiniz? JOHN Sizin yerinizi kimse tutamaz ki sevgili Baal! BAAL O zaman ylece eker giderim ben de! JOHN Verdiiniz imza ile dolandrclklara bulatnz, yani ipiniz benim elimde. BAAL Ve dolandrc da sizsiniz, deil mi? JOHN Sz aramzda, evet. Ama dnya, sizi cannzn istedii gibi duygulara dayanarak deil, belge ve kantlara dayanarak yar glyor. Ayrca, istediiniz ne ki: Para sayesinde sevgiliniz si zin, sizse benimsiniz. BAAL Dinleyin; bir dei toku yapalm! Sevgilimi siz aln, beni bana verin! JOHN O kadar tknmasanz iyi olur. ark syleyebilmek iin az

yemek gerek. BAAL Niye ark sylyorum ki artk? JOHN Tek bildiiniz terlemek ve ie ilemek! Neyse ki bu ikisi siz de Richard VVagner gibi41 st ste akmyor! BAAL Budala! JOHN Efendi!? BAAL Budala! JOHN Haa, peki. Yalnz, bu gerginliinizi anlamyorum. Bol para kazanyorsunuz. BAAL Evet. Ama ben, derdi para kazanmak olanlardan deilim ki. En kts de, beni gln duruma sokmanz. imdiye dek ka zancm buydu benim. (Tknr) JOHN Bu yzden kadnlar evrenizde dolanyor. BAAL Harem aas gibi grnyorum da ondan! Azat edin beni!

(Tknr)
JOHN Yalanm kalbiniz neyi zlyorsa hepsine sahipsiniz: Ka dnlar, huzur, arap, biftek ve zaman! BAAL Kaarm. JOHN Polisin kucana! Saptrlm durumdasnz. Bunu asla unutmayn! Sizin gibi biri eer drste para kazanmak isti yorsa sanattan baka yolu yoktur BAAL Drste, ha? Bu kadar komik olmasanz beni oktandr gremezdiniz burada! GEN SANATILAR (Girerler) u gbein tknmasna bakn, fenomenal! - Phbus'taki42 yeni iiriniz iyi, ama dpedz fazla maniyeriste! - Kendinizi tekrarlyorsunuz! - Prenses Ebing size ilgi duyuyor. Tam kzm toprak. Kesin turnay gzn den vurdunuz! JOHN Bunlar daha konuuruz, usta. Buyrun, tasarmlarnz!

(Baal'e kaln bir zincir geirilir, byk bir gitar verilir eline. Frak giymitir, bandaysa ocuk bahriyeli kepi vardr. Baal, son ana dek ikiyi dayar azna ier) GENLER (Ritim ile) Baal, i bana, haydi ileri. Baal! Baal! ere
fe! Hurraaa!

(Darda gller ve tepinmeler)

ARKICI KADIN Bir yaz akam ter iinde bir masada oturmu salata yiyen; bu arada pek ok eyi daha attran ama gky-

zn asla gzden uzak tutmayan ve sonunda mutlu ama yor gun, bir o kadar yorgun yerine ken kii naslsa, Baal de yle ite! BR Ama dinleyin, ok ilkel komik bir ey! (Herkes kulak kesilir) BAAL (Gl bir sesle) Ben miniim, temiz kalbim43. Her zaman da, neeliyim. (Grltl tezahrat. Baal ark syler) Dolgun kala grnce ben44 Otlara yatrrm hemen Havalanr donla etek nk houma gider pek. (Salonda grlt) BAAL (ark syler) Kadn ehvetle srsa Kurularm ben otlarla, Otlar her eyi temizler... Bu da pek houma gider. (Salonda haykrlar ve hareketlenme) BAAL (ark syler) Kadn bir tat verir bana Atelice, fazla fazla; Ben veririm dost gll Elim... houma gider nk. (Mthi -patrd, slklar., tepinmeler... "Olacak i deil" nlemle ri) GENLER e bak, bodoslama gidiyor! Devrim! Btn salon apa k fkeli! Yere batryor bizi. Anlatc peygamber gibi konuu yor! Peygamber gibi, dedim ya! Ama onu iiten yok. BAAL (Tkezleyerek kagelir) Nasld? JOHN (El kol hareketleriyle ieriye barr) Tam bir domuz ahin! Ne sanyorsunuz siz? Kendi numaranz syleyeceksiniz. Kon trat var. Anladnz m? Yoksa sizi dosdoru polise teslim ede rim! Hele ortalk sakinlesin. BAAL (Boazm tutar) Bir saniye izin verin! (Kapya gider) BR (Yolunu keser) Nereye?

BAAL Tuvalete, msaadenizle delikanl.

(kar)
JOHN Baal, gitti! Eee, nerede ki bu imdi? (Bazlar: " Darda! Tu valete gitti!") Lanet olsun, getirin onu! nsanlar biraz sakinle tirmek iin cihat ordusu rahibi gibi konumam gerekti. Kesin polislik bu. imdi ahlaki kusuntu fasl geince yine itahlan kabaracak. BR Bu Baal var ya, bir numara atraksiyoncu.

(Salonda srekli tezahrat: Baal!"...)

JOHN Polislik, evet ya! Daha hizmeti vard. Kontrat gerei. (Da r frlar. Dardan) Baym, ses versenize! Lanet olsun, kapy ktlamaktan men ederim sizi. Paranz benden aldnz bir za manda. Kontrat var elimde. Sizi dolandna sizi! (Kapya vunr) KOM Tuvaletin penceresi ak efendim, ieride kimse yok. JOHN Mahvoldum! Gitti! Toz oldu! Haydut! Cani! Polise gidece im!

(Kalabaln tempolu tezahrat: "Baal, Baal, Baal!")

GECEDE CAF

Baal, Ekart
EKART Kann harika. Ama neyle geiniyor? BAAL Akla. EKART Ne zamandan beri byle? BAAL Kanm alman iin sana ne versem? EKART Sarho musun? BAAL Yoo... Dnya, sevgili tanrnn bir dks... Onunla ak yaa yabilmek iin, yetenek isteyen bir eyler tezghladm. Ama imdi peimdeler. EKART Polis mi? BAAL Orasn sorma. Mziin ne lemde? EKART Bir yn tasarm var ama zamanm yok. Peki, olacaklan gremedin mi ki? BAAL Kk ocuklar bile grrd. EKART Saflk oynamay seviyorsun haa ... BAAL Ak gerekiyordu bana, imdiyse dinlenmem gerek. Ama

stelik de bir kara derili bamda. Bu yzden rica ediyorum, DECHANT' al n'olur! Yoksa o kara derili var. Ben kendimi kurtarrm. Her ey bir yana, baz eylere karar vermek iin nmzdeki dnemde duvarlarn arkasnda inzivaya ekile ceim. Ama DECHANT' senin kurtarman gerek. Kara derili ye kinliyim nk. EKART Sylesene, ondan bktn m gerekten? BAAL Geliyor. Benim yalnz olmamam gerek. O biliyor. SOPHE DECHANT (Kk masaya yanar) Merhaba Bay Ekart. Sen kalyor musun Baal? BAAL Otur. Kara gkte ak bir bulut gibi geliyorsun. Sonra her ey dzeliyor. Bugn byle. SOPHE DECHANT O kadar ok imemeliydin. Uzun kalacak m snz burada bay Ekart? EKART Bilmiyorum. BAAL Henz bilmiyor. Rzgr gibidir o; her yerde. (er) SOPHE DECHANT mek onu kt yapyor. Sonra da kendini iyi hissediyor. ok gl. BR GZL POLS (Masaya yaklar) Bay Baal... sorun karmayn ltfen... Kanun namna tutuklusunuz. Daha fazla dikkat ek meden birlikte gelin. SOPHE DECHANT (Baal'e aslr) Baal... BAAL (Kalkmak ister) Sakin olsana! Bir ey y o k .. SOPHE DECHANT Benim iin ok zor. Kesin yine bir talihsizlik sz konusu. Ben de seninle geliyorum. BAAL Hayr hayr. Asla. Siz burada kaln. kiniz de. EKART Burada bekleyelim bayan Dechant Ksa srede dnecek tir. Bir yanl anlama bu. BAAL (Polis'e) Yardm edin. Beni brakmyor! POLS Bu bir grev, sayn bayan. BAAL (Polisle birlikte gider) yi akamlar. Keyfinize bakn! HAPSHANE HCRES

Rahip. Baal
RAHP Burada duyduunuz ruh azabnn sizde dine ynelik bir duyarlk uyandrdn umut ettik de...

BAAL siz gszlk btn skntlarn baym. Size katlyo rum. RAHP Hi saygnz yok. Kendinize dman ettiiniz toplumdan hi mi korkmuyorsunuz ki sizi pire, gibi ezebilir, her yerde bu duvarlar gibi arparsnz ona. BAAL Dmanlktan geiniyorum ben. Yiyebildiim her eyle il giliyim. ldrmek marifet deil. Ama yiyip bitirmek! D manlarmn, ilerinde bir zamanlar benim ykmm iin tuzak lar kuran ok lezzetli bir beyin tayan kafataslanndan kendi me g ve cesaret aktp iiyorum. Karnlarn yiyip bitiriyo rum onlarn ve barsaklanndan gitarma tel yapp geriyorum. Yalaryla ayakkablarmn derisini yumuatyorum ki keyifle dans ederken ayam skmasnlar, kaarken de gcrdamasn lar. RAHP Kavgalarnzn hepsi bir geri ekilme gibi grnyor. BAAL Dman lkesine ekiliyorum ben. O ok verimli lkeye. Savunacak bir vatanm yok. Evimi srtmda tarm. Kaarken bastm topraklar sabit mir maldr ve orak kayplar olarak geride brakrm onlar. Ben, lmden yaama kayorum. RAHP Herkes bir gn yorulur. O zaman ne olacak? BAAL Siz geleceksiniz! Ya da ben uyuyacam. Ama verimli d ler iin tertibat aldktan sonra. RAHP Gittike daha derine batyorsunuz! BAAL Mthi arlm sayesinde. Ama zevkle yapyorum bunu. Benimle birlikte kyor, deil mi? Ama iyi gidiyorum, yle deil mi? Doru yrmyor muyum? Korkak mym? Belli so nulardan dehete mi uruyorum? Sizi umursuyor muyum? lmle arkadam ben. Mecbur kalrsam fahielik yaparm. Sizden daha az cesurum. RAHP ok kolay batarsnz siz. Sizi batak sizi. BAAL Bazan iyi dvlm halatlarla ve oksijen tpyle yalnz ba na derinliklere geziye kan bir dalg gibiyimdir. RAHP Yalnzlktan daha korkun bir ey yoktur. Bizde kimse yal nz kalmaz. Birbirimizle kardeizdir biz. BAAL Yalnz olmam imdiye dek beni ilerleten ey olmutur. Ken di derimin altnda ikinci bir adam istemem. RAHP Ben size ruh sknetini yeniden kazandrmak iin geldim.

BAAL Bana mavi gkyzn, bir avu baa, yumuak kadn kollarn ve istediim yere gitme zgrln verin! Ruh s kneti budur! RAHP Sizin ruhunuz, her biime giren ve her biimin iini dol duran su gibi. BAAL (Kendinden gemiesine dorulur, giine dolu) Benim ru hum, en alttaki tata gml de olsa elmas iinde duran gne dr. Ve ilkbaharda aalarn daha don srerken bile iee durmasdr. Ve buday tarlalarnn rzgrda dalgalanrken in leyiidir. Ve yemek isteyen iki bcein gzlerindeki kvlcmdr. RAHP Tanny aalyorsunuz. Bir hayvansnz siz. Hayvan sizsiniz. lk hayvan! Gzel ve d olan pis, a hayvan. Gkten gel mi bir belasnz. Ama leceksiniz. BAAL lmek, ha? Hi kanmam. Die di savunurum kendimi. Deriiz yaamak istemem. Ayak parmaklarmn iine ekerim bam. Boa gibi saldrrm. Kvrlmak da bir zevk olmal. Ha yatn devam ettiine inanmyorum, buradakine balym ben. RAHP Hayatnz rza tecavz halinde. Cezasn ekeceksiniz er geBAAL ektim bile. Hepinizden daha fazlasyla. Bu yzden istiyo rum ya. Kalann istiyorum. Birazck sevin iin benden daha ok ac eken var m? Hep kendimden dedim bedelini, hibir ey hediye gelmedi bana. Temizliin nnde pislie battm, gzellik uruna dayaktan ktrm kalmaya raz oldum. yle ok hrpaladlar ki beni, cildim nasr balad, neyse ki ara sra yine de alttan alta ince duyumlar alabildiim oluyor. RAHP imdi bir de stelik sululuunuzdan biz sorumluyuz, yle mi?! Sizi ime kozmoz sizi! tah kapatan kfte! Ayran kabarm san sizi! Kurtlar yesin leinizi! (kar) BAAL (Kk pencereden) Aa tepesinin gn iinde bir keredk tam gne ald zaman kardm ite! Tann cann alsn pa paz efendi! GARDYAN (Aada kapda) Evet evet ya, muhterem efendimiz yerden ge kadar hakl! Sizi uyanyorum ki saygdan eser yok sizde...

OVA. GK. AKAM

Baal, Ekart, Sophie Dechant, tarlaya gelirler.

SOPHE DECHANT Daha fazla gidemeyeceim. Niye byle ko uyorsun ki? BAAL Niye bize taklyorsun? Bitti artk. EKART Otur. (Baale) Senden hamile kalan bir kadna nasl byle davranrsn? SOPHE DECHANT Hamilelii ben istedim Ekart. EKART Davrann dzeltmezsen Sophie ile yalnz giderim. BAAL Gelmez ki seninle. Ama sana kalsa beni aldatrdn. Utan utan! EKART en beni iki kez atlattn. Bana onlardan holanmadn sylediin halde kzlan elimden almtn. BAAL Holanmadn "halde" deil, holanmadn iin" dese ne! Senin temiz kalman iin iki kez l sevicilii yapm ol dum. Hibir zevki yoktu. EKART (Sophie Dechant'a) Ve siz de bunu hl seviyorsunuz ha? SOPHE DECHANT Evet, ne yapaym? BAAL Ben ierideyken olanlar sormayacam. SOPHE DECHANT Hibir ey olmad. Felketti. BAAL Ba haaydnz. EKART Hi utanman yok. (Barr) Onu benim bama sen sarma dn m? BAAL O sralar ileri gitmemitik daha. EKART Neyse ki ben senin gibi yontulmam deilim. BAAL O yzden seviyorum ya seni. Ama ya bana kar yle du yarl msn bakalm? Arkadan onun karsyla aldatmaktan daha yontulmamtk m olur?! EKART Hi deilse o yanmzdayken kapa bari u rezil eneni! BAAL Kalksn gitsin! EKART Gidelim Sophie Dechant! SOPHE DECHANT Yapamam Ekart. BAAL Yapamaz Ekart! SOPH3E DECHANT Brak gideyim, Baal. Baka bir ey istemiyo

rum senden. BAAL Tamam. Bitti. Gel Ekart! SOPHE DECHANT yle yorgunum ki. Birazck daha kalamaz mydnz? BAAL Akam oluyor. SOPHE DECHANT Bir eyrek saat olsun... BAAL Hi nedeni yok ki. SOPHE DECHANT Peki ben nereye gideceim? BAAL Sahneye k. Ya da ge k. SOPHE DECHANT ocukla m? BAAL Topraa gm onu gitsin! SOPHE DECHANT Dilerim, pek holandn bu gzel gkyz nn altnda imdi bana sylediini bir daha asla dnmek zorunda kalmazsn. Sesim zayf, sana erimez!. B'f zamanlar ylesine yalan olan sen, iyice yabancsn. Bir zamanlar yanm da yatan sen, uzaklayorsun, bense senden yk1 enmiliimle koamaz oldum. EKART Eer bu hayvan bir daha sevmek istemezsen, ben senin le gelirim. BAAL Beni seviyor. SOPHE DECHANT O hayvan seviyorum. EKART Sen hl burada msn, rezil! Dizlerin yok mu? Dayak m istiyorsun, vahi, canavar, kokmu hayvan! Kokmu hayvan! BAAL Bo kafa! EKART (stne yrr) Hayvan!

(Yumruklarlar. Baal vurmak iin gitar kaldrr)

SOPHE DECHANT Eyvah! Vahi bunlar! BAAL (Gitar brakp Ekart 'a sarlr) Asla birbirimizden ayrlm a dmz gryor musun imdi? Kokumu alyor musun? Ka dn yaknlndan ok daha fazla bir eyin varln gryor musun? Gezegende ok daha fazla bir eyin var olduunu, ha?

(Brakr, geriye dnp gkyzne bakakalr)

SOPHE DECHANT Baal. Bana hakszlk ediyorsun. EKART Farknda msn? BAAL Yoo. Yalnzca gkyz... EKART Buna vuramam. BAAL (Datk) Gidelim! Geceleyecek bir yer arayalm. Otlann

arasnda veya bir kuytuda. Karanlk oluyor. Yldzlarm anla taym sana, rzgrn ulamad hayvanlardan sz edeyim. Gel. (Kolu Ekart'n omuzunda, onu ekerek sadan kar, Ekart

sessizce birlikte gider) SOPHE DECHANT (Karanlkta yalnz bana kalr; sonra yksek sesle haykrr) Baal!
KAHVERENG AHAP LOKAL. GECE. RZGR

Masalarda Gougou ile Bolleboll. Arkada minderde Dilenci, Maja ve Kz.

BOLLEBOLL (Gougou ile kt oynuyor) Param kalmad. Ruhlar mza oynayalm! HTYAR DLENC Rzgr karde ieri girmek istiyor. Ama biz souk kardeimiz rzgr tanmyoruz. Hehehe. KK KIZ (Alar) MAJA (DLENC KADIN) Dinleyin! Binann evresinde bir ey dolayor! Byk bir hayvan olmasa bari! BOLLEBOLL Niye? ehvetin mi kabard yine?

(Ses kapya yaklar)

MAJA Dinleyin! Amam bu kapy! DLENC Aarsn. MAJA Hayr. Hayr. Hayr. Meryem Ana hakk iin, hayr! DLENC Bouque la madame45! A unu! MAJA (Kapya doru srnr) Kim var darda? KK KIZ (Alar)

(Maja kapy aar) BAAL (Ekart ile birlikte girer, yamurdan srlsklamdr) Hastane
nin lokali mi? MAJA Evet, ama bo yatak yok. (Daha kstaha) stelik ben has taym. BAAL ampanyamz var.

(Ekart sobaya yanar)

BOLLEBOLL Gelin gelin! ampanyadan anlayan bize uyar. DLENC Bugn de buras kalite insanlarla doldu! BAAL (Masaya gelerek ceplerinden iki ie karr) Hm?

DLENC Pek esrarengiz! BOLLEBOLL Bu ampanyay nereden aldn biliyorum. Ama ak etmem. BAAL Gel Ekart! Kadehleriniz var m? MAJA Fincan var yalmzca saym bay! Fincan! (Getirir) GOUGOU Benim kendi fincanm olsun. BAAL (Gvensiz) ampanya imenize izin var m? GOUGOU Ltfen!

(Baal bir tane doldurur)

BAAL Ne hastalnz var sizin? GOUGOU Akcier nezlesi. Bir ey deil. Kk bir balgam soru nu. nemsiz. BAAL Ya sizin? (Bolleboll'e) BOLLEBOLL lser. Zararsz. BAAL (Dilenciye) Sizin de bir hastalnz olsun, ha? DLENC lgnm ben. BAAL erefe! Tanyoruz. Ben salklym. DLENC Bir adam tanmtm, o da salklym diyordu. Diyor du. Bir ormandan gelmiti46, derken, bir eyler dnmek zo runda olduu iin yine oraya dnd. Orman ok yabana bul du, hi tandk deildi artk. Gnlerce yrd, en balta girme mi derinliklere dek, nk nice baml olduunu ve iinde dayanabilecei kadar ne kaldn grmek istiyordu. Ama pek bir ey kalmamt. (er) BAAL (Huzursuz) Ne rzgr ama! Ve bizim daha bu gece buradan gitmemiz gerek... Ekart. DLENC Rzgr ya. Bir akam, gne bahmnda, artk o kadar yalnz deilken byk sessizlikte aalar arasndan yrd ve ok yce olan bir aaan altnda durdu. (er) BOLLEBOLL Onun iindeki maymundu bu. DLENC Evet, maymun belki. Aaca dayand, iyice yalandan, aataki hayat hissetti, ya da yle dnd, yle dedi: Sen benden ycesin, salam duruyorsun, ok derinlerine dek top ra tanyorsun ve o seni tutuyor. Ben koabilirim ve daha faz la hareket edebilirim, ama duruum salam deil, derine kk salamam ve beni tutan bir ey de yok. Hem aacrn sonsuz g e uzanan dingin doruundaki o byk huzuru47 da bilmem

ben. (er) GOUGOU Aa ne demi? DLENC Evet, rzgr esiyordu. Aatan bir titreme geti, adam hissetti bunu. Kendini yere att ve sert yaban kklere sarld, acyla alad48. Ama bunu birok aala yapt. EKART Salna kavutu mu? DLENC Hayr, ama lm daha kolay oldu. MAJA Anlamadm ben. DLENC Hibir ey anlalmaz. Ama baz eyler hissedilir. Anla lan hikyeler yalnzca kt anlatlanlardr. BOLLEBOL Tanrya inanr msnz siz? BAAL (Glkle) Yalnzca kendime inanrdm. Ama ateist olabilir insan. BOLLEBOLL (Kahkahayla gler) Bu ok elenceli! Tann! ampan ya! Ak! Rzgr ve yamur! (Maja'ya uzanr) MAJA Brak beni! Azn kokuyor! BOLLEBOLL Peki sende Frengi yok mu?

(Maja'y kucana alr)

DLENC Kolla kendini! (Bolleboll'e) Gittike sarho olmaktaym. Ve ben yice kafay bulduumda sen darya yamura ka mazsn. GOUGOU (Ekart'a) O daha afiliydi, dolaysyla hatunu ald. EKART Peki ya sizin manevi stnlnz? Ruhsal gcnz? GOUGOU Kadn byle deildi ki. Hi bozulmamt. EKART Siz ne yaptmz yleyse? GOUGOU Utandm. BOLLEBOLL Dinleyin! Rzgr! Tanrdan huzur diliyor. MAJA (arfo syler) Ninni bebeim, darda rzgr49 erisi scak ve iki var. BAAL Bu ocuk nedir? MAJA Benim kzmdr efendim. DLENC Kadn bedenlerinin erefine, ocuklar boulur. BAAL (er) nceleri yleydi, Ekart. Evet. Gzeldi de. EKART Ne? BOLLEBOLL Unuttu. BAAL nce - leri... ilgin bir szck...

GOUGOU En gzeli hibir ey'dir. BOLLEBOLL t! Gougou'nun aryas geliyor! Kurtuk torbas ark sylyor! GOUGOU Yaz akamlan titreen hava gibidir, gne. Ama titre mez. Hibir ey. Hi hibir ey. Dpedz bitirilir. Rzgr eser, asla nmez artk. Yamur yaar, slanlmaz asla. Espriler ya plr, kimse glmez. rr insan, beklemek gerekmez. Genel grev. DLENC Cehennemin cenneti bu! GOUGOU Evet, cennet bu. Yerine getirilmeyen tek bir istek kal maz. stek yoktur ki. Tm alkanlklar terk edilmitir. stekler de... Bylece zgr olur insan. MAJA Peki sonunda ne olur? GOUGOU (Srtr) Hiii. Hibir ey. Son yok ki. Hibir ey sonsuz srmez. BOLLEBOLL Amin. BAAL (Ayaa kalkmtr, Ekart'a) Kalk Ekart! Katillerin arama dmz. (Ekart'n omuzlarna aslr) Kurtuklar iiyor. Ko kuma, stne geliyor. Kurtuklar ark sylyor ve kendileri ni yceltiyorlar. EKART Bu kincidir. Srf ikiden ileri geliyor olabilir mi? BAAL Benim barsaklarmn gsterisi yaplyor burada... amur banyosu bu. EKART Otur! ek kafay! in snsn! MAJA (Biraz ikili, ark syler) Yamurda ve karda, k ve yaz... Sarhouz, bamz hi anmaz. BOLLEBOLL (Maja'ya yapm, itiiyor) Bu arya beni hep gdk lar, minik Gougou... gd gd, Maja'ak. KK KIZ (Alar) Annee! BAAL (er) Kimsiniz siz? (Gergin, Gougou'ya) Kurtuk Torbas de niyor size, ha? lme adaysmz yle mi!? erefe! (Oturur) DLENC Kolla kendini Bolleboll! ampanyay pek kaldramam. MAJA (Bolleboll'e, arkyla) Gzlerine bakmak senin, pek zor. Gel yatalm, imdi bir yerin duymuyor. BAAL (Zorbaca)

Sanda fareler, akar gidersin Gkyz harika stnde senin. EKART (Sarho, ayaa kalkmtr) Artk seninle gelmiyorum. Be nim de bir ruhum var. Sen ruhumu mahvettin. Her eyi mah vediyorsun sen. yleyse artk ben de kendi ayinime balyo rum. BAAL Seviyorum seni, erefe! EKART Ama ben artk seninle gelmiyorum. DLENC (Bolleboll'e) ek ellerini, domuz herif! MAJA Sana ne ki? DLENC Sen sus, pis zavall! MAJA Deli misin? Samalyorsun haa! BOLLEBOLL (Zehir gibi) Yalana! Hastal filan yok. Mesele bu! Hep yalan! DLENC Ve sen kansersin! BOLLEBOLL (ok sakin) Ben kanserliyim ha? DLENC (Korkmu) Bir ey demedim ben. Unut gitsin. MAJA (Gler) BAAL Niye alyor bu? (Kk Kz'n pei sra dolanr. Mindere eilir) Tombi ve pis... DLENC (Kt) Ne istiyorsun ondan? BAAL Niye alyorsun? Hi grmedin mi? Yoksa her seferinde yi ne mi alarsn? Gel, gelsene? Minicik zavall ayaklann! DLENC Braksanza be adam! (Fincann BaaVe frlatr) MAJA (Ayaa frlar) Domuz seni! BOLLEBOLL Sadece bluzunun altna bakmak istiyor. BAAL (Ar ar dorulur) Ah siz domuzlar! nsanca olan bilmez olmusunuz! (Masa boyunca, yksek sesle ve yaln) Yllar nce mdrmn51 karsna sahip olmutum. ehvet dolu ve vah iydi. Uzun zaman geti aradan, yzn unutmutum, ama imdi yine anmsyorum ve nasl olduunu biliyorum. Aydn lk bir gnd, ocuu oldu ve evi cehenneme dnd. Onu bir daha grmedim, ne olduunu da bilmiyorum. Hayat bu ite. Gel Ekart, rmakta yzmz ykayalm!

(Ik sner)

PATKA, GNE, TARLALAR BAAL (Tarlalarn stne gelerek) Yaz havas karnmn stnde esi yor. Scak rzgr, bacaklarmn stnde pantolonumu sallyor. Burnumda dolu baak denizlerinin kokusu var ve gz kapak larm gkyz alnmn stne kapanr. Tozlu yollar beni me leklerin halat gibi eker sonsuz mavi gkyzne. Gzlerimi kapaynca grrm; salarm sar budaylar gibi parlar. Ve so luk alnn! Soluk! Srt st yatnca bolua eilir srtm. Dn yann yuvarlak olduunu ve onun yzeyini rttm ylesi ne kuvvetle hissederim. EKART (Onun ardndan) Ne deli gibi kouyorsun? BAAL Ruhum, buday tarlalannn rzgrda salnrken inleyile ridir. Ve yemek isteyen iki bcein gzlerindeki kvlcmdr. Dar bir avlu iinde bir aacn be karanlk yl boyunca yukan doru ince bir beyaz halkay ilediini grnce dehete de rim. EKART Of, mideme bir lokma bir ey koyabilseydim, hayranlk sunucusu! BAAL Neyim ben? EKART lmsz barsaklan olan bir Mays harikas delikanlsn. Bir zamanlar gkte ya izleri brakm bir kfte. KY MEYHANES. AKAM

Baal'i evrelemi kyller. Bir kede Ekart.

BAAL imdi beni dinleyin: Hepinizi bir arada bulmam pek iyi ol du! Kardeim yarn buraya geliyor. O zaman boalar burada olmal. BR KYL (Az ak kalm) Boaya baknca, onun sizin karde inizin istedii gibi olduu nasl anlalyor? BAAL Bunu yalnzca kardeim grr. Hepsi gzel hayvanlar ol sun da. Yoksa kymeti kalmaz. Bir korn, garson! KNC KYL O zaman satn alacaksnz, yle mi? BAAL Kalas en kuvvetli olan.

NC KYL Senin verdiin fiyat iin btn kylerden her kes boalarn buraya gnderir. BRNC KYL Benim boaya bir. baksaydm! BAAL ok seenek olsun istiyoruz* Garson, bir kom! KYLLER yleyse gidelim tekilere de syleyelim. Byk olay olacak bu. (Hzla ayrlrlar) Geceyi burada m geiriyorsunuz? BAAL Evet. Haydi, Tann yardmcnz olsun!

(Kyller kar)
EKART stediin ne sahi? Akln m kardn? BAAL O gz krptrmalar, armalan, sonra kavrayp hesap yapmaya balamalar harika deil miydi? EKART Eh, hi deilse bize birka ie kom getirdi. Ama imdi toz olmak gerekiyor, deil mi? BAAL Nee, toz olmak m? Deli misin sen? EKART Peki, asl sen mi delirdin? Boalan dnsene! BAAL Eee, btn bunlan niye yaptm peki? EKART Birka ie iki iin elbet, yoksa niye?! BAAL Uydurma! Sana bir len yapmak istiyorum Ekart. Para ol maynca hi len olmayacak m yani? nce burada ancak nemli kiilere verilen ikiyi istedim, sonra gidecektim. Ama ardndan hikye houma gitti, imdi boalar grmek istiyo rum.

(Arkasndaki pencereyi aar. Hava kararr. Dnp oturur)

EKART Alt ikiyle sarho oldun, utan utan! BAAL Enfes olacak. Bu basit insanlan severim. Sana tanrsal bir oyun sunacam karde! erefe! EKART Bu zavall insanlarn, ilerini brakp srf sen oyun kara sn diye hayvanlaryla saatler boyu koturacaklar, o kaln ka fana girmiyor mu hi? BAAL Hayr. Bunu kendi akllanmalan iin yapacaklar. Onlan d nyorum ben; u scak akamda btn kalbimle. Kendi ba sit usullerince dolandrmak iin geliyorlar, cezalannt da ekeekler. EKART (Ayaa kalkar) yleyse, ya boalar, ya ben. Meyhaneci uyanmadan giderim. BAAL (Ters) Akam ne scak. Bir saat daha dur. Sonra ben de se ninle gelirim. Seni sevdiimi biliyorsun. Tarlalardan bu yana

gbrenin kokusu geliyor. Boalar meselesini ayarlayanlara meyhaneci birer iki daha verir mi, ne dersin? EKART Gelenler var. PAPAZ (Girer. Baal'e) yi akamlar. Boalarla ilgili olan siz misiniz? BAAL Evet benim. PAPAZ Bu numaray niye eviriyorsunuz acaba? BAAL Dnyada baka numaramz yok da ondan. Ot kokusu na sl taa buraya geliyor? Her akam byle midir? PAPAZ Sizin dnyanz pek zavall be adam! BAAL Benim gkyzm aalarla ve bedenlerle doludur. PAPAZ Ondan sz etmeyin. Dnya sizin sirkiniz deil. BAAL Ya nedir peki? EKART Bir hapishanedir canm! PAPAZ Ben ok iyi niyetli bir insanimdir. Huzursuzluk iin ayra cak eyim yok. Siz dolann bakalm, efendi. Ben olay temize havale ederim. BAAL Ekart, adaletin mizah hi yok. PAPAZ Sizin bu ocuka plannzn ne kadar cezalk bir su oldu unu grmyor musunuz sahi? BAAL Sadece kalbiniz eksik sizin. Ekart, bir eyi srf anlamsz di ye yapmayan kiiler var. Yerine baka ey yapyorlar. PAPAZ Sizi hi anlamyorum. BAAL Akam, gne batmnda. Elbet akam olmal ve elbet gk yz bulutlarla kapl olmal, hava lksa ve biraz da rzgr esi yorsa boalar gelir. Her yandan dolanr gelirler, harika bir g rn olur. Sonra zavall insanlar onlarn arasnda dururlar, ne yapacaklarn bilemezler ve yanldklarm anlarlar: Keskin bir grnm yaarlar. Yanlan insanlar da severim. stelik, o kadar ok hayvan bir arada nerede grlm ki? PAPAZ. Ve srf bunun iin yedi ky buraya topluyorsunuz, yle mi? BAAL O manzara uruna yedi ky feda edebilirdim. PAPAZ Sizi imdi anlyorum. Yoksulsunuz ve belli ki boalara zel bir sevginiz var, deil mi? BAAL Hibir ey anladn yok! Kavrayamyor. Hikyeyi berbat etti. sa artk hayvanlar sevmiyor.

PAPAZ (Gler; sonra ciddileir) Neyse, dediiniz olamayacak. Haydi gitmenize bakn ve daha fazla dikkat de ekmeyin! Sa nrm bylece size okkal bir iyilik yapyorum. BAAL Teekkr ederim bu iyiliiniz iin. Gel Ekart! lenin ola myor kardeim!

(Ekart ile birlikte ar ar uzaklar)

PAPAZ Gle gle! Meyhaneci, bu baylarn hesabn ben dyo rum. MEYHANEC (Bankonun ardnda) Onbir iki, muhterem. EKN TARLALARINDA PATKA

Gece. Ekart otlarn arasnda uyumakta.

BAAL (Tarlalardan doru gelir, imi gibi, giysileri ak, uyurgezer benzeri) Ekart, Ekart! Bir iir yaptm! Uyan! EKART Ne oluyor, delibozuk? Yat uyu, brak ben de uyuyaym! BAAL Yreim, gece bulutu gibi hznl52 Ve vatansz, ey sen! Gkteki bulutlar tarlann ve aacm zerinde Bilmezler, niye? Meknlar kocaman. Yreim, gece bulutu gibi yaban Ve hasret dolu, ey sen! Bulut tm g kaplamak ister Bilmez, niye? Gecenin bulutu rzgrla ba baa. EKART Fena deil. Ama olan gzelim uykuya oldu. Geride felse fe kalyor demek k! zellikle de kibar beyler, kuty yerine rm otlarn zerine frlatlrlar. Karanlk, slaklk ve eski hatunlardan bile ancak ikinci bir yz! Btn gn almaktan baka ey yapmayan iyi insanlar bilseler ki, a l m a m a k , scak ahrlarda u y u m a m a k , yamurda ve rzgrda hayat peinde komak, esriklikleri a 1 m a k bu kadar zor ve ypra tc, o zaman byk saygnlk kazanrlard. Kadnlarn kuca n stabilecek olan bizler, kucak mahrumu itler gibi irkefte

yahyoruz ve tohumumuzu snrl bir zevkle heder ediyoruz. Kald ki buna da ancak kendini, enikonu ieme organ ile cin sel organn53 birlemesiyle yeterince tanmlam olan kii izin verebilir. Bunu da ancak bir domuz akl edebilirdi! BAAL (Oturmutur) Her ey yle gzel ki!

(Sessizlik)
EKART imdi yaknda senfonime balayacam! BAAL Kuartet bitmi miydi? EKART Vakit bulamadm ki.

(Sessizlik)
EKART Bir kez k olduuma inanmazdn herhalde. Hem yaba n, hem yumuakta, solgun yzlyd. Kimi zaman iyice akn ve ok tatl olurdu. BAAL (Olaan) ey yaptn m?.. EKART Domuz! Onu dnnce senin bir domuz olduunu g ryorum. Ben bir ayyam ve kadlarn da tm orospu. Oysa o tertemizdi ve dolaysyla sen bir domuzsun. BAAL Sen de bir eekmisin. EKART Bir ksrak gibi kalalan vard ve hem yumuak, hem de s kyd. Ama ocuklarla o i bir cinayettir. Ve o henz onyedisindeydi. BAAL Otlar gece nasl da kokuyor!

(Kollarn kavuturup srt st yatar)

EKART Bir kuytuda smsk yan yana yatyorduk. Rzgr stten yalyordu. (Hafif sesle devamn anlatr) Solgun olmas gereken yanan yanamda hissettim. Yumuack sa tutamlar vard arada. Titriyordu. Dizlerimiz deiyordu birbirine ve stmz de yalnzca gkyzn hissediyorduk. Bir keresinde dedi ki, doktor ona, eer ocuk dourursa kesin leceini bildirmi. Ama ocuk istiyormu. Az kald beni o kerteye getiriyordu. Glme Baal. (Onun yzne bakar, fkelenir ve arr) Uyu mu!.. Egoist!

YEL YAPRAKLI AALIKTA

Geride rmak.
BAAL (Yaprak yn stnde oturmaktadr) Su scak. Kumsalda yengeler gibi yatlyor. stne stlk fundalklar ve gkte be yaz bulutlar. Ekart! EKART (Kendini kapatm) Ne istiyorsun? BAAL Seni seviyorum. EKART ok gzel yatmaktaym. BAAL Deminki bulutlar grdn m? EKART Evet. ok edepsizler. Demin bir kadm geti kardan. BAAL Hi kadm arzu etmiyorum artk... KAHVERENG MANZARA. YAMUR

Yalnz bir ev. Baal, gen bir kz olan Anna ve Ekart soldan girerler.
BAAL (Homurtuyla) Anneciinin yannda kalsaydn ya! Bu hayat ocuklara gre deil! ANNA Ne azarlayp duruyorsun beni? Ben ikyet ediyor mu yum hi? BAAL Bize yk oluyorsun. ANNA Yamur Balaynca sylyorsun bunu. Ben ne yapaym yani? BAAL (Kzn bedenini kavrar) Neyse ki scak bir yksn! ama rna dek srlsklam olmusun! . ANNA (rkek, Baal'e yaslanr) Bir ey olmaz. Beraberiz ya, yeter! EKART (Evin kapsna vurur, zili alar) Heyy, asanza! KIZIL SALI BR ADAM (Yukardan bakar) Kapy brakmayacak msnz? Yine nereden ktnz? BAAL Yamur yayor, grmyor musun? Kapy a! ADAM Paranz var m? EKART Bir gece iin. ADAM Geliyorum. (Aada kapy aar) Bu kz neyin nesi?

BAAL Benim nianlm. ADAM Anladk! Hehehe! Pek de gzel bir nianlck! nce para y grelim! EKART (Ayam kap aralna koyar) Sabaha! .Elimiz skdr kom u. Ot deposu var m? ADAM Haa, dilenci takm, desene! Otlukta iki kii, kz iin de odada bir yer, iyi mi? Baka olmaz. Odadaki, rehinedir baylar, ben erken kalkanlardan deilim, hehehe, kzcazm! BAAL Yatak var m? ADAM Bir odada iki yatak, baylar iir, Oldu mu? (Elini uzatr) BAAL Yiyecek bir ey var m? ANNA Aman sakn, yapma! yle korkuyorum ki! Yalnz kalmak istemiyorum! BAAL Yalruz olmayacaksn ki. Taze st kokusu geliyor buraya. ANNA Dayanamam. Seviyorum seni. BAAL Bu yamurda a m kalaym yani? ANNA Asla eve dnemem artk. BAAL Yanmda iyisin, yeter ki lf dinle, ileri gitme. ADAM Memnun oldum baylar. Tamam m, deil mi? Taze ekmek le st orbas var. Kayma da kk hanma, hehehe. ANNA Ne istersen kabul, ama bu hi iyi deil, kesin. BAAL Sama. Scak gzel, st orbas da gzel. Kabul et! imdi ye dek yk olmutun, imdi ie yara bakalm! ANNA yle korkuyorum ki.

(Baal'e yanar)
BAAL Eliniz pek kirli. Anlatk.

(Girerler)
RZGRDA AKAAA

Bulutlu gkyz. Baal ile Ekart kklerin stne oturmular.

BAAL mek zaruret oldu54 Ekart. Paran kald m? EKART Yok. Rzgrda akaaaca bak! BAAL Titriyor. EKART Barlarda yarmda gezdirdiin kzcaz nerede? BAAL Balk ol, ara onu.

EKART An tknyorsun Baal. atlayacaksn. BAAL atlama sesini duymak isterdim. EKART Karanlk ve derin, stelik balksz bir suya baktn da ol muyor mu? ine dmemeye bak. Kendine dikkat etmen ge rek. ok arsn nk, Baal. BAAL Baka birinin yannda dikkat ederim kendime. Bir ark yaptm. Dinlemek ister misin? EKART Oku bakalm da tanyaym seni. BAAL Ad, Ormanda lm: Ve bir adam ld sonsuz ormanda Frtna ve sel, evresinde kprd. Hayvan gibi kkleri trmalayp ld Gzleri ak kald bakarak dorua Frtnann gnlerdir esip dvd. Derken birileri sard evresini Sesi soluu kesilmi dediler: Onu evine gtrmek istediler! Ama onlan diziyle tekmeledi Bir tkrd ve "nereye?" dedi! Ne ocuk var ondan, ne de bir yer. "rm aznda dilerin. plak duracak msn byle arazide? rm giysin, beynin, kemiklerin, knn bo, lm beygirin Biraz usulca l bari - zaten bitmisin. Hep a m kalmak istiyorsun, niye?" Orman grltlyd evrelerinde. Bir baktlar, haykryor gkyzne. stelik grdler aaca sarldn. Derken onlar da kapldlar fkeye Titreyerek sktlar yumruklarn. nk kendileri gibi biriydi len de. "Bounasm, uyuz, kocaman, hayvan. rinsin, pislik sen de, paavra yn! Havamz emiyorsun, srf hrsndan."

Dediler. Ya o? O yara aknts: "Yaamak isterim", dedi, "gne paynzdan! Aydnlkta sizler gibi koturmak atm!" Tiksintiden titreyerek susmalar Anlalr gibi deildi dostlar. O zaman yer plak elini uzatt Rzgrda toprak denizlere alrd "Ve bedenim burada usulca yatar/' te zavall hayatn lszl Bylece ona kendi lsn Kendi eliyle topraa bastrt; Tan aarrken lp kara otlara dt. Tiksintiyle, nefretle kazdlar mezarn Aacn en karanlk kklerine gmld. Ve sessizce srdler cangldan adarn. Yokladlar uzaktan bir kez daha Buldular ordaki mezar aacn Bir de ne grsnler baknca: Aacn stnde bir lt. Gen yzlerine ha karp o anda Atlarn srdler gnee ve ovaya. EKART Evet ya. buraya vard imdi besbelli. erefe! BAAL Geceleri uyku tutmazsa yldzlara bakarm. Aynen byledir. EKART yle mi? BAAL (Gvensiz) Ama pek de sk yapmam bunu. Yoksa insan za yflatr. EKART (Bir sre sonra) Epeydir hibir kadnla yatmadn herhal de, ha? BAAL Niye ki? EKART Hii, bana yle geldi. Deilse, hayr de. BAAL (Ayaa kalkar, gerinir, akaaacn tepesine bakar, gler)

AKAMDA AIK PENCEREL DANS LOKAL

Dans. Grlt. Mzik. Baal ile Ekart girerler: Ekart aada kapda kalr.
BAAL (nce tek bana dans eder, sonra bir kz yakalar ve piste e

ker)
KIZ Brak beni be! mdaat!

(Karklk. Orkestra ayaklanr)

DELKANLILAR Brak! - Bu da nereden geldi? - Braksana! - De vam! - Onu ahn dar! KIZ O pislikle dans eder miyim hi! ren! BAAL (Elinin tersiyle alnnn terini siler, herkes ona bakyor) Ne reye gideyim peki? Bacaklarm komak istiyor... (Dar koar) SESLER Laym buldu. - Pis herif!

(Kahkahalar ve dans mzii)

BAAL'N ANNESNN ODASI

Bayan Baal yatakta. Doktor.

Bir heyecan sizi ldrebilir. Hoa kaln bayan Baal. (Paavralar iinde kapda dikilmi duran Baal'e parlar) Ne ar. yorsunuz burada? Burada size sadaka yok! Burada dilenmeyi yasaklamak bile gerekmiyor. Toz olmaya bakn hemen! BAAL Annem burada oturmuyor mu artk? Ben, Baal. DOKTOR Haa, yle mi! yi! DOKTOR

(Gider)
BAAL Merhaba anne. ANNE Merhaba Baal. BAAL Sana bir urayaym dedim de. Ayrca, tasan halindeki bir eyi yapmak iin sakin bir ke bulabilir miyim diye de bak tm. Bir rahat koltuk ve iinde doum yapmak, biliyor musun? Bir kitap yazacam da. 20 000 Mark veriyorlar. (Anne hibir ey sylemeyince) Ne diyeyim ki be anne, iler pek de iyi git medi. Beni sulamana gerek yok. Ama imdi o 20 000'i kazan

yorum, sadaka deil yani. ANNE (Hl sessiz ve bym gzlerle ona bakmakta) BAAL (Kararsz) Pek iyi deil misin sen? Sana ktlk ettiler bes belli? Aalk kpekler! Onlardan hayr gelmez. Bir tekinden bile! ANNE Evet, Baal. BAAL (Nihayet yaklaarak) Ama artk daha iyi olacak, gr bak. yice bzmsn be anne, klmek ister gibi, ha? Ee, tabii ya, bu sefil delikte ne beklenir. Her ey deiecek. Sz veriyo rum. Byk lf etmiyorum. Dpedz sylyorum, bir eyler yapacam. Gryor musun anne, bu da bir ey, deil mi? ANNE Evet, Baal. BAAL (Daha hzla ve daha korku dolu) Hi baarsz da deilim. yle zannetme sakn. Tannyorum. Yalnz polise de deil, bi liyor musun? Onlar geti. alyorum artk Koca koca kitap lar yazacam. Sayfa ba 100 Mark. Bu n ve yiyecek getirir. (Yataa oturur) Baladm bile. Hakkmda yazlanlar var, bir makale, bir kitap! Bunu ummazdm deil mi? Gr ite. ANNE (Hafif sesle ve glkle dorularak) Naslsn? BAAL Sorma! ok iyiyim, bence. Dzgn bir ev alacam, bir de bahesi olacak, sana da bir hizmeti kz. Ne dersin? ANNE (Sessiz, glmser gibi) Ah, ocuk! BAAL (Bam yorgana uzatr, annesi salarm okar) ANNE (Geri der, soluk almaya alr) Nefesim! Yardm et! Baal! BAAL (Annesini acemice koluna alp pencereye tamaya kalkar) Anne! ANNE Yardm! (Baal'in koluna der, lr) BAAL Anne! (Annesi dizlerinin stnde, oturur) imdi bu deildi sylediim. Anne! Ana! - Hepsi bu. Yann rzgr eser stne. hafta sonra kiraz iekleri aar. Drt veya be hafta iinde ben ormandaym. Ormanda olabilir miyim, kk anam be nim?

(Annesini, karm yataa yatrr; apkasz, kapy da ak bra karak kar. Rzgr. Akam. Sessizlik)

BR PARKTA BANK. GECE BAAL (Sendeleyerek gelir, oturur) Burada geceyi pek gzel geiri rim, Emmi'ye gitsem mazeret bulmam gerek, o da yar: Cena ze treni iin para pompalyorum, o zaman geceleyebilirim, enikonu bir yer bulmam gerek dorusu, yine gkyzn sey retmek zorunda kalacam. SEVGLLER fGelirler. Baal kalkar, bir aacn ardna geer. Sevgili

ler otururlar)
KIZ Yine balama. ERKEK Cildin yle yumuak ki, sana biraz eziyet etmeden dura mam. KIZ O zaman kzarm ama! ERKEK Ah carum!

(Kz'a yumulur)
BAAL (ne kar) Utann! Ne yaptnz dndnz m? de yebilir misiniz bakalm? Daha ok gensiniz, kime ne deyip bir park banknda byle hzl bir ateli ak, ya arkadakiler? Uta nn! ok ayp. Evinize gidin ve sonularn tayabilir miyim diye kendi kendinize bir sorun. SEVGLLER (abucak ve rkntyle giderler) BAAL imdi yine ben stteyim! KONYAKI MEYHANES

Luise. Ekart. Watzmann. Yrtk berbat bir giysi ve kalkk yakalarla, iyice perian Johannes.
BAAL (Girer) Et istiyorum! Adlarnz ne ocuklar, fiyatnz nedir? Bir Protestan papaz kadar iddialym. Ama yapabileceim eyler var., Her eyi deyebilirim. VVATZMANN Ho ho. yle demek, Baal! Miras m kald ana, ne oldu? EKART Annenle ilgili durum nedir? Pek ilgilenemedim. Yuvarla nan top gibi iniyordun sokaktan aaya. Ama kente daha yir mi kilometre varken sarho olmusun sen. BAAL Beyler, bir iir cildi sattm. tiraf edeceksiniz ki dehann r ndr bu. Sefil koullar altnda yaadmdan, tanrnn arma-

an oldu bana. kretmek, grevim. Meyhaneci, ampanya! VVATZMANN (Homurtuyla) Sen bir dhisin Baal! Dhi bir devesin! EKART Sen, tanrnn laneti bir msrifsin. Anan iin tbut satn al dn m bari? (er) BAAL Ben, siz ayyalarn stndeki gkyzn gryorum. ok yksekte ve ii garip bir uyumla dolu. Kalp safiyeti var sizde, tanrnn haylaz sevgililerisiniz. Yalnzca sarholar grr tanr y. Kollarm anca gsm ark syler benim, domuzlar. VVATZMANN (ark syler) Nefreti, tiksintisi,56 Burasna gelmise Bierdi onu ikiye Gzn krpmadan belki. Buras kerhane gibi skc. EKART Luise, neredesin? Onun tebaas olman gerekiyor! JOHANNES (er) Evet ya. Rahat buras. mem lazm da, ok ok imem. Kuvvetli yapar insan. Ondan sonra da yine bak sr tnda cehenneme gidebilir insan, kabul. Ama yine de baka i te. Hani insann dizleri ger gibi, biliyor musunuz:?yle es nek ki bak hi hissedilmez. Tyden diz kapaklar. Ayrca ben iyi durumdayken, yani burjuva gibi yaarken hi byle bulu lar gelmezdi aklma, byle tuhaf. Ancak imdi dh olunca bu lularm da oldu. Hmm!.. BAAL (Kucanda Luise) Kt bir hayvansn sen, Luise. Bo oldu un iin seni seviyorum. Senin iine bir eyler gittii iin ve yalnzca sen kaldn benim iin. ok ime, yoksa .yine l sevi cilii olacak! Bu gece uyumak istiyorum. Ah, senin lo kede ki yal eraf klarndan snm yatan. Sana yeni yatak yay lan satn alsaydm. Karanlkta aarm sa belli olmaz. in! in! Sen, sonsuz bakire, ancak utanmasz fareler senin lekeli hamileliinin kokusunu alrlar.

(ark syler)
Ah, bakire yosma, sen en iyisi Kusmuu temizle yeil otlarla Hem sahi! Kucana dolmutu hepsi Nice ruh zindeliim vardysa. in, sevgililer!

JOHANNES Evet Baal, bit iki daha demen gerekiyor. Buras pek keyifli gerekten. BAAL Bir iki de... eye... JOHANNES sme gerek yok! Tanrlar. Biliyor musun, geceleri ara sra mthi kbuslar grrm. Ama yalnzca ara sra. imdi pek keyifli.

(Rzgr eser. erler) VVATZMANN (ark syler)

Aalar var daha ynla Glgeli ve topluca, kesin... stlerine kendini asmak, ya da Altlarnda dinlenmek iin. BAAL Ah, nerede byleydi sahi? Bir yerde byleydi ite! JOHANNES Hl yzyor nk o kz. Kimse bulamad. Biliyor musunuz, bazan sanki o, bol iki iinde boazmdan ieri ak yor gibi gelir bana, minicik bir ceset, yan rm. Ama asln da ok byktr o. Onyedisindeydi ya. imdi yeil salarnda fareler ve yosun59 var, fena da gitmiyor ona... biraz imi ve aarm, kapkara kokan rmak amuruyla dolu. Hep yle te mizdi o. Bu yzden rmaa gitti ve kokulu oldu. VVATZMANN Et nedir ki? Ruh gibi o da kokuur. Beyler, ben zom oldum. ki kere iki drt. yleyse tam zom deilim. Ama daha st bir dnyadan sezgilerim var. Eilin! Yk-ln! Yeni bir Adem olun60. (Titreyerek ve hrsla ier) Sezgilerim olduu s rece tam km saylmam ve hl gayet iyi hesaplarm, iki kere iki... iki ne ki sahi, ik-i denen komik szck? (Oturur) BAAL (Gitarna uzanr ve onunla a arpp sndrr) Gidersen git cehennemin, dibine! ark syleyeceim ben: Maceraclar! Gnein gevrettii61, yamurun erittii srlsklam yapraklan rm yatak yerlerinin, kank salarnn arasnda, Tm genliini unutmu, salt dlerini unutmamt. aty oktan unutmutu da, stndeki gkyzn asla. Sesim de amma nlyor.
58

(Gitar ckord eder) (Luise ksk sesle kkrdar)

EKART Uyu kuzucuk, uyu. Sevgilin de bir kuzu .

.r y

BAAL (arky srdrr) Ah, siz cennetten cehennemden kovulmular! Siz katiller, niye ana kucanda beklemediniz? Niindi ektiiniz onca skntlar? Ana kucanda uyumak varken sessiz... Gitarn da akordu tutmuyor. WATZMANN yi bir ark bu. Tam benlik! Kadehimi bulamyo rum. Masa fena sallanyor. I- yaksamza! nsan kendi azn bile bulamyor! EKART Sama! Bir ey gryor musun Baal? BAAL Yoo. stemem de. Karanlkta gzel oluyor. Karnnda am panya ve ans olmayan sla hasreti. Arkada myz Ekart? EKART (Glkle) Evet, ama arkya devam! BAAL (ark syler) Cehennemlerde dans ve cennetlerin krbac Olmadk k nlarn imiesine Dler ara sra kk bir ayn Yalmzca mavi gkyz onun stnde. JOHANNES Artk hep senin yannda kalacam. Beni alp gt rebilirsin. Yemem ok azdr. VVATZMANN (Glkle kibritleri yakmtr) Ik! BAAL Brak u rezillii. Gz alyor. EKART Ne i! BAAL (Luise'y Ekart'n kucanda grr, vb.) EKART (Glkle dorulur, Luise'nin kolunu boynundan ayrmaya urar) Ah, sama! Beyler! Kardeliin erefine! Baal! BAAL (Ona saldrr. Grtlana sarlr. Kibrit sner. Watzmann g ler. Luise lk atar. Yan odadan teki mteriler lamba ile gelir-

ler)
LUSE Ba var. ldrecek onu. Tanrm! K POLS (Bouanlara) Tutuklusunuz. Ayrlsanza! Baklam, lanet. BAAL (Dorulur. Birden tan aarts ieri dolar. Lamba sner. Pen

cere kanatlar rzgrda sallanr. Kaplar alr. Bir yandan da ku ru bir haykr: "Nedir? Haydi beyler, Tarok63 partisine!" Baal kelepelenir)
BAAL Ekart!

PATKA. AKAM. RZGR. SAANAK

(Rzgra kar dayanmaya alan iki Jandarma)

BRNC JANDARMA Bu havada yolda olmak, lanetlik! Rezil ser seri! KNC JANDARMA Bence bu, kuzeye ormanlara doru gidiyor. Orada yukanda bir tanrnn kulu bulamaz artk onu. BRNC JANDARMA Neymi ki bu? KNC JANDARMA Katil. nce varyete oyuncusuymu, airmi. Bu arada bahvanlk, ktiplik, gardiyanlk, redaktrlk, ava relik, her ey yapm. Cinayette onu yakalamlar, ama kam. Profesyonel orospu bir garson kz yznden olmu. Onun y znden en iyi arkadam ldrm. Bir nceki akam da anne si lmm. BRNC JANDARMA yle bir insanda ruh yoktur. Vah hayvan lara paralatacaksn onu. KNC JANDARMA Bazan da ocuk gibi olurmu. Orada bir ya l kadmm al rp demetini tayordu, az kald yakalyorduk. Galiba garson kz son kadnym. Arkadan bu yzden l drm, kald ki o arkadan da ne olduu belli deil. BRNC JANDARMA ekilmez oldu buras. Gel gidelim! lle bu rada olacak deil ya.

(Giderler)
BAAL (allarn arasndan eyas ve gitaryla kar. Dilerinin ara sndan slk gibi) lm demek! Zavall hayvanck, y o l u m a kmayacakt! imdi ilgin olacak. Hmm...

(ki Jandarma'ntn ardndan gider)

OTLAK ARASINDAN YOL

(Gece. Baal, iki eli pantolon cebinde)

BAAL Tamamen zgrz, hibir ey yapmak zorunluluumuz yok. rnein, otlar arasnda veya akta biraz kestirebiliriz... ya da yapmayz. Gezmeye kabiliriz. ark syleyebiliriz. nmzde dler var. Drt ayak da olabiliriz. Bu arlklar

kullanmak, gebermenin daha iyi ifadesidir04. Nefretimiz yal nz polise yneliktir, nk biz bir katiliz. (evresine baknr) Katiller srekli evreyi yoklarlar. KYLKIZ (Yoldan hzla gelir, korku dolu) BAAL O kim? KIZ Ben. BAAL Ha, sen misin? Nereye? KIZ Eve. Annem hasta. BAAL Bana biraz elik eder misin? KIZ Brakn beni. (Yrr gider, rahata, kararsz) apkanz nerede ki? BAAL antada. KIZ Tuhafsnz. Eviniz var m sizin? BAAL Evet, ara ara oluyor. (Kz yanar) Sen nesin?

(Kz, hafif rperir)

KIZ apkanz olmal! Madem salarnz aarm... BAAL Aarm m? (Umursamaz) KIZ yi geceler. (Yrr) BAAL Bana bak! KIZ Ne var? BAAL Ormana nasl gidilir? KIZ Nereye? BAAL Ormana. KIZ uradan. (Gsterir. Gider) BAAL (Ardndan bakar) Lanet.

(Gsterilen ynde tkezleyerek tarlalara vurur)

ORMAN. BR AHAP KULBE

Gece. Baal kirli bir yatakta. Sada erkekler Tarok oynamakta.

BRADAM (Yatan yannda) Ne istiyorsun? Herkes lml. Mil yonlarca, diyeyim sana. yisi mi: Ne istiyorsun? Bak sylyo rum, bambaka insanlar lyor orada, yaayabilecek insanlar. Yaatabilecek olanlar. Aziz tanryla senli benli olanlar. Bakan lar! Kendini biraz st bir konuma koysana! Dn: Bir fare ge berir! Eeee? Yeter ki terslik yapma!

ERKEKLER (Arkada kt oynuyorlar) Koz! Kes gagan! - Ne ha ber iko? t bakalm! Byklerden bir tane. Eeey, lm de inde gizli baron. - Dikkat et, deirmenci! Vazge! - htiyar gbek bugn bitiriyor - t! - Biraz daha sessiz olsanz! Kapa eneni, rahatsz etme. - Bazan, ykanm gibi,... yksek biri gi bi bir haller oluyor ona, ha? - Ayyan teki! Geldiinden beri imekten baka bir ey yapt yok. Bir ie ha, hahaha, duyu yor musun iko! Bir jiijee! - Hizaya gelin beyler. Adam gibi oynayn. Ciddi olmazsanz, akllca bir araya gelinemez!

(Artk yalnzca kfrler duyulur)

BAAL Saat ka? YANDAKADAM Onbir. Gidiyor musun? BAAL Yakndr. Yollar kt m? ADAM Yamur. ERKEKLER (Kalkarlar) Vakit geldi. Yamur durdu. Heey. Yallah. Kesmeye! (Baltalar alrlar) BR (Baal'in nnde durur, darya tkrr) yi geceler. Hoa kal. lyor musun? TEK Yarn kokarsn bile ha? Biraz bekle! lene ancak geliriz, yemee. BAAL (Glkle) Birazck daha... kalamaz mydnz? HEPS (kahkahalarla) Anneyi mi gndersek? Ninni sylesin, ha? BAAL Bir otuz dakikack daha kalsaydmz?! ERKEKLER Bak, dinle: Kendi bana geber! Haydi hoa kal! Claude, ya sen? (Yatan yanndaki adama) CLAUDE Geliyorum! BAAL Uzun srmez beyler. (Gller) Kendi banza lmekten holanmazsnz beyler. (Daha iddetli gl) BR Moruk kan! Al sana, stnde dn. (Baal'in yzne tk

rr. Dnerler)
BAAL Yirmi dakikack!? HEPS (Glerek giderler) CLAUDE (Aa kapda) Yldzlar. BAAL Tkr sil. CLAUDE Nerede? BAAL Alnda. CLAUDE Tamam. Niye glyorsun?

BAAL Tad gzel. CLAUDE (fkelenmi) Sen iflah olmaz bir durumsun. Hoa kal.

(Baltasn alr, kapya gider)

BAAL Sa ol. CLAUDE Senin iin bir ey daha... ama gitmem art, armhtaki. BAAL Baksana! Yakla! (Claude yaklar) ok gzeldi. CLAUDE Ne, gzeldi, deli tavuk? Horoz, demek istedim, neyse. BAAL Her ey! CLAUDE Agzl!

(Yksek sesle giiler, kar, kapy ak brakr. Mavi gece grnr) BAAL (Huzursuz) Eeey, be adam! CLAUDE (Pencereden) Ha?
BAAL Saat ka oldu? CLAUDE Yarm.

(Gider)
BAAL Sevgili Tanrm65, gitmeli. (Nefes nefese) Hi de kolay deil. Eyvah, hi kolay i deil. Hi olmazsa... Bir. ki. . Drt. Be. Alt. Faydasz. Sevgili Tanrm. Sevgili Tanrm. (Atelenir) Anne. Ekart ekip gitsin. Ah, Tanrm! Gkyz alaka yaknmda. Elle tutmak iin. Kalbim kt kt atyor. Bir. ki. . Drt. (n ler. Birden yksek sesle) Olmuyor. stemem. Burada boulur in san. (ok ak) Dars aydnlk olmal. stiyorum. (Glkle kal karak) Baal, dan kacam- (Keskin) Fare deilim ben. (Salla nr, yataktan der) Lanet! Sevgili Tanrm! Kapya kadar! (Elleri nin stne eie dek srnr) Yldzlar... Hmm.

(Darya srnr)
SON

BAAL
[ 1922 Yazm ]

KLER3 Baal Mech Emilie, kars Johannes 0 Dr. Piller Johanna Ekart Luise, garson kz ki Kz Karde # Ev Sahibesi Sophie Barger Serseri Lupu Mjurk arkc Bir Piyanist Papaz Bolleboll Gougou htiyar Dilenci. Maja, dilenci kadm Gen Kadm VVatzmann 9 Bir Garson Kz 0 ki Jandarma Arabaclar * Kyller Oduncular Adamlar.

BYK BAAL'N KORAL Baal, ak ana kucanda byyp yetiti Gkyz yle bykt, derindi, geniti Gen ve plak ve de mthi harika Baal yle sevmiti - doduunda. Gkyz ordayd tasas sevinciyle Baal mutlu uykusunda onu grmese de: Gece gk meneke, Baal ise dut gibi. afakta Baal masum, gkse zerdali. ki bfesi, katedral, hastane Dolar Baal - hem de terk eder ite ocuklar, Baal yorulsa da kmez asla: Kendi gn kendi tar srtnda. Utan verici gnahkr ynnda plak yatt Baal, dnendi rahata: Yalnzca gk, ama hep de gk kapatt yice kapatt onin plakln. Ve byk dii dnya, dizleri altnda Ezilen adama, glerek sundu kendini Sevdii uar esriklii de verdi ona Ama Baal bakt ylece - hi de lmedi. Ve Baal, srf ceset grnce epeevre Duyduu ehvet hep iki kat artard. Yer ok, diyor Baal, fazla gelen olmad. Bu kadnn kucanda yer var herkese. Baal der ki, bir kadm her eyi verir size Ama gemi osun, artk yok hibir eyi! Kadm yanmda erkeklerden korkmak ne Ama Baal korkar hatta, ocuk dendi mi.

. Her sefahatte yine de bir hayr vardr Yalnz sefih adamdan hi hayr bekleme. Sefahati herkes naslsa yle tanr kiyi arayn kendinize: Tek fazla bile! Brak tembellii, keyif de olmaz yoksa! stenen, diyor Baal, yapmak gerekendir. i yapmak bile, diyor Baal, bak unutma Hibir ey yapmamaktan daha ehvendir! Olmayn yle miskin, yle t kmldm, nk zevk almak hi kolay deildir! Kaslar sk olacak, tecrbe de lazm Elbet ikin gbek biraz sknt verir. Yldzl gkte Baal'in leini bekleyen Akbabalarn en semizindedT Baal'in gz. Bazan lm gibi yapar. Akbabaysa gelen Bir gzel yer onu Baal akam st. Bu dertli dnyann yldzlan altnda Otlaklann otunu yer Baal apr upur. Bitince gezinir dilinde bir arkyla Sonsuz ormanda sonsuz bir uykuya durur. Ya karanlk kucak Baal'i eker alrsa: Nedir ki dnya artk, Baal tok. Gkyz gzkapann altnda yle ki ldyse ona cennet ok. Baal, ryorken kara toprak iinde Gkyz byk, derin, geniti yine Gen ve plak ve de mthi harika Baal'in sevdii gibi - doduunda.

AYDINLIK BR ODA ve MASA

Mech, Emilie Mech, Johannes, Dr. Piller, Baal girerler.

MECH Bir yudum arap almak ister miydiniz? (Herkes oturur ve yemeye koyulur) Yenge yer misiniz? , /o PLLER iirinizi yaynlamaksnz. Cekasack , sanat koruyucusu gibi deme yapyor. at aras odanzdan kurtulursunuz. MECH Bir ylan bal ls bu. Ben Tarn kerestesi satn alrm. Tm tarm ormanlannm aalan benim iin Brezilya rmakla rndan aaya akar. Ama sizin iirinizi de yaynlarm. EMLE at arasnda kalyorsunuz, yle mi? BAAL (Yer ve ier) Kereste Sokak 64. MECH Ben rden pek anlamam. Ama sizde, Malezya takm ada larndan sevdiim bir adamnki gibi bir kafatas var. alma uruna kendini paralard. lla dilerini gstererek alrd. PLLER Size ilikin bir makale mi yazsam? Metinler elinizde mi? Gazeteler beni sayar. , JOHANNES Bay Baal iirlerini arabaclara ark olarak syler. Ir mak kysnda bir barda olur bu. EMLE Baka arap alr msnz? Fazla olmasn yalnz. ok ier misiniz? (ki doldurur) MECH Seyahate kar msnz? Deniz, mor bir heyecandr! ine bir dalmak istemez misiniz? Eer isterseniz Habeistan dala r tam size gre. BAAL Onlar bana gelmiyor ama. _ PLLER Sizin yaam duygunuza bal. ansonlannz beni ok et kiledi. BAAL Arabaclar, holanrlarsa para verirler. MECH (er) Ben sizin iirlerinizi yaynlayacam. Tarm aalar yzedursun. Ya da ikisini birden yaparm. EMLE O kadar ok imesen! s BAAL Gmleim yok. Beyaz gmlekler iime yarard. MECH Yaynevi ilerinden bir ey salamyorsunuz, ha?

BAAL Gmlekler yumuak olsun ama. PLLER (Alayl) Peki sizce ben nasl yararl olabilirim size acaba? EMLE Ne kadar gzel ansonlar yapyorsunuz! BAAL (Emilie'ye) Harmonyumla bir eyler almak istemez misi niz? PLLER Garip bir Kirpisiniz siz. MECH Harmonyumla yemei severim.

(Emilie alar)
MECH Ylan Balndan daha alsanza! Yazk olacak yoksa. Kana lizasyona yzp giderdi. (Baal, Ylan Bah'rt geri iter) ste mediniz mi? Ben yerim yleyse. EMLE N'olur o kadar ok imeyin Bay Baal! BAAL (Emilie'ye bakar) Tarn aalan sizin iin yzyor ha, Mech? Kesilip yok edilen ormanlar? (Srekli ier) EMLE stediiniz kadar iersiniz tabi. Benimkisi yalnzca bir ri cayd. PLLER kide de ok ey vaat ediyorsunuz! BAAL (Emilie'ye) yi kollarnz var, imdi belli oluyor. Daha yukandan aln!

(Emilie almay brakp masaya gelir)

PLLER Mziin kendisini pek sevmiyorsunuz galiba? BAAL ok konuuyorsunuz: Mzii duymuyorum. Oysa kollar gryor insan. MECH (Biraz gerilmi) Kim daha fazla yiyebilecek, bahse girelim mi? Be muslin gmleine bahse girerim Baal! BAAL Ben tokum. (Emilie'ye bakar) PLLER Sizin iirinizin kt bir vuruu var, bu kesin yazk ki. BAAL Hayvan ticareti de yapyor musunuz Mech? MECH Niye yapmayaym? iirlerinizi alabiliyor muyum, siz onu syleyin. BAAL (Emilie'nin kolunu okar) iirlerimden size ne? MECH Size bir iyilik yapaym demitim! Biraz daha elma soysan, Emilie? PLLER ini emip boaltacaklar diye korkuyor. Hl benden ya rarlanmanzn bir yolu gelmedi mi aklnza? BAAL Hep byle geni giysi kollaryla gezin Emilie? EMLE Ama artk arab kesmeniz gerek!

MECH Bir de banyo yapmak istemez miydiniz? Bir yatak yapt raym m size? Unuttuunuz bir ey kalmad m? PLLER imdi gmlekler aa yzyor Baal. iir zaten aa y zp gitti bile. BAAL (Emilie'ye) Kereste Sokak 64'te oturuyorum. Dizime niye oturmayasn ki? Kalalarn kuman altnda titremiyor mu? (er) Tekellere ne gerek var? Siz gidin yatn Mech! MECH (Ayaa kalkmtr) Sevgili Tanrnn btn hayvanlarn se verim, ama bu hayvanla bir ey yaplamaz. Gel Emilie! Gelin Piller! Johannes, gel!

(kar)
MLLER (Kapya giderken) Fitil gibi! BAAL (Johannes'e) O beyin ad ne? JOHANNE Spiller.

(Ayaa kalkarak kolunu Baal'in omuzuna atar)

BAAL Piller! Bana eski gazete kd gnderin isterseniz! PLLER (karken) Hava gelirsiniz bana siz!

(Gider)
JOHANNES (BaaVe) Sizi odanzda ziyaret edebilir miyim? Sizin le evinize gelebilir miyim? Ondan bir istediiniz var m ba ka, Bayan Mech? EMLE (Kapda) Onun iin zlyorum. BAAL (Yalnz bana oturur. meye devam eder) BAAL'N ATI ARASI ODASI

Yldzl bir gece. Pencerede Baal ile delikanl Johannes. Gkyz ne bakmaktadrlar.
BAAL Gece otlar arasna uzanp yaylnca insan, dnyann yuvar lak olduunu ve bizim utuumuzu, yldzda onun bitkilerini yiyip bitiren hayvanlarn bulunduunu fark ediyor. Kk yl dzlardan biri o. JOHANNES Astronomiden anlar msn? BAAL Hayr. . (Sessizlik) JOHANNES Bir sevgilim var, kadnlarn en masumu, ama bir kez

uyurken onun ard aacyla1 3 * yattn grdm. Yani ite: Onun beyaz bedeni ard aacnn stnde uzanmt, budakl dallar da o bedeni sarmt. O gn bugndr uyuyamyorum. BAAL Onun beyaz bedenini grm mydn? JOHANNES Hayr. ok masum o. Haf^ dizi... masumiyetin de receleri vardr, deil mi? Yine de, bazan geceleri onu birazck koluma alsam, yaprak gibi titrer, hem yalnzca geceleri ' ma onu yapmak iin ok zayfm. Daha onyedisinde. BAAL Ryanda o sevimekten holanyor muydu? JOHANNES Evet. BAAL Bedenini saran beyaz amarlar var, deil mi, dizlerinin arasna giren kar beyaz bir gmlek. Onunla yattnda, belki artk hi yz olmayan bir et yndr. JOHANNES Hep benim srekli hissettiim eyleri sylyorsu nuz. Ben kendimi korkak sayyordum. Gryorum ki: Siz de birlemeyi kirli buluyorsunuz. BAALV Bu ancak beceremeyen domuzlann yaygarasdr. Sen baki re kalalar kavradnda, yaratn korkusunda ve mutlulu unda tanrlarsn. Nasl ard aacnn sarma? dola bir sr kk varsa, sizin de bir yatakta birok organnz vardr, onla rn iinde kalbiniz atar ve kannz dolar. JOHANNES Ama yasa bunu men ediyor ve bykler de men edi yor. BAAL Senin annen baban (Gitarna uzanr) ii gemi insanlar. / Herkesin lmne sevdii aka kar nasl aarlarm, iinde senin o rk dileri grdn azlarn? Eer aka dayanamyorsanz, kendinizi tkrn gitsin. (Gitar akort eder) JOHANNES Onlarn hamileliini mi kastediyorsunuz? BAAL (Sert bir iki akortla) Solgun yumualc yaz akp gidince ve on lar ak snger gibi emip doymu olunca, yine hayvan olurlar, kt, ocuksu ve i kannlar, akm gsleri, smkl polip ler gibi slak yapkan kollaryla biimsiz, bedenleri dalr, lme yorgun derler. Ve mthi bir lkla yeni bir kozmozmu gibi bir kk meyve doururlar. Bir zamanlar onu eh vetle emmilerdi, bu kez ikence aitmda tkrrler. (Gitarn tellerine dokunuu hzlanr) Dilerin olacak, o zaman ak sanki bir portakal srmsn da suyu dilerine fkryor gibidir.

JOHANNES Sizin dileriniz hayvan dii gibi: gri sar, kocaman, mthi. BAAL Ve ak, plak kolunu serin gl suyunda yzdryorsun gi bidir, parmaklarnn aras yosun; suya batm aacn gcrtyla dorulup arkya durdui, vahi rzgrn stnde at kotur duu tatl sana gibidir ak; scak bir gnde hprdeterek a rapta boulmak gibidir ve onun bedeni, souk bir arap gibi tm boluklarndan, izgilerinden ieri akar, g, eklemlerde atrdar ve ardndan gelen arpmann iddeti, akntya kar umak gibidir, soluunu keser insann, ezer geer, yle ki g iten ie ykselip an artar ve patlar ve onun bedeni, senin stnde serin bir cevher gibi yuvarlanr. Ama ak, ancak taze olduu srece iyi olan, svs sklnca posann tkrlmesi ge reken, geriye a a etinin kald Hindistan cevizi gibidir ayn zamanda. (Gitar frlatr) Ama imdi bu ark yetti artk. JOHANNES Yani yleyse siz bana, o kadar zevkliyse yap bunu, diyorsunuz, ha? BAAL Ona kar kolla kendini, diyorum ben sana, sevgili Johannes! KONYAKI MEYHANES

len ncesi. Baal. Arabaclar. Arkada garson kz Luise ile Ekart. Pencereden beyaz bulutlar grnr.
BAAL (Arabaclar'a anlatr) arabn beenmeyip tkrdm iin beni kendi beyaz odalarndan dan att. Ama kars ar- . kamdan geldi ve akamna pek bir enlik oldu. Artk burama geldi, bktm ondan. ARABACILAR Kn pataklamal onun. Ksrak gibi azgn olur onlar, ama daha aptaldrlar. Zkkm yesin! Ben karm tatmin etmeden nce hep morartrm. JOHANNES (Johanna ile girer) Tantraym: Johanna! BAAL (Ayaklanan Arabactlar'a) Ben sonra arkaya gelir size ark sylerim. yi gnler Johanna. JOHANNA Johannes bana sizden arklar okudu! BAAL Peki ka yamdasmz siz? JOHANNES Haziran'da onyediydi.

JOHANNA Sizi kskanyorum dorusu. Hep size hayranln an latyor. BAAL Johannes'inize vurgunsunuz! imdi ilkbahar. Emilie'yi bek liyorum. Sevmek, keyif karmaktan iyidir. JOHANNES Erkek kalplerinin size ynelmesini kavryorum. Ama siz kadnlarla nasl mutlu olabiliyorsunuz ki? EMLE (Hzla girer) BAAL Geldi ite. yi gnler Emilie! Johannes nianlsn getirmi. Otur! EMLE Beni buraya nasl anrsm! Bir gruh, bir de konyak meyhanesi! Senin zevkin bu ite. BAAL Luise! Bayana bir Korn! EMM Beni gln duruma m drmek istiyorsun? BAAL Yoo, ieceksin ite. nsan, insandr. EMM Ama sen insan deilsin. BAAL Bu, bildiin bir ey. (Luise ikiyi uzatr) yle az koyma kz. (Kucaklar) Felaket yumuacksn bugn, erik gibi. EMLE Ne kadar zevksizsin yani! BAAL Daha yksek haykr, sevgili! JOHANNES Yine de ok ilgin buras. Basit halk ite. Nasl ier, nasl akalarlarsa yle! Hem bir de penceredeki bulutlar var! EMLE O da sizi eke eke lk buraya getirdi zahir, deil mi? Be yaz bulutlara, ha? JOHANNA Biz en iyisi rmak kenarna m gitsek Johannes? BAAL Katiyyen! Burada kalyorsunuz! (er) zellikle insan sar ho olunca gk mor renktedir. Buna karlk yataklar beyazdr, nceden. Gkle yer arasmda ak var. (er) Niye byle korkak snz? Gk ak ite, ey kk glgeler! Bedenlerle dolu! Ak tan benzi soluk! EMLE Yine fazla itin, sonra da gevezelik ediyorsun. Bu lanet harika gevezelikle de insan teknesine ekip srkler ite! BAAL Gkyz (er) bazan sar da oluyor. inde yrtc kular. Kafay ekmelisiniz. (Masann altna bakar) Kim ki bu tekme leyen? Sen misin, Luise? ...Ah, sen miydin, Emilie? Neyse, ne mi yok! mene bak! EMLE (Yar dorulmu) Neyin var bugn bilmem... Buraya gel mem belki de hi doru deildi...

JOHANNA Byle yapmamalsnz Bay Baal! BAAL ok iyi yreklisiniz Johanna. Kocanz aldattnz olmaz, deil mi? BR ARABACI (Yksek sesle gler) Kral domuz! yi geirdi!.. KNC ARABACI Aman devam et, demi orospu, tepeye vardk! (Glerler) Zkkm yesin! NC ARABACI Kadn, kocasnn hizmetiyle yatan uana, utan utan, sadakatsizlik bu yapn, demi. (Kahkahalar) JOHANNES (Baal'e) Srf henz ocuk olan Johanna'nn hatrna! JOHANNA (Emilie'ye) Benimle gelmek ister misiniz? Birlikte ka rz. EMLE (Masada hkrr) Utanyorum imdi. JOHANNA (Kolunu atar) Sizi iyi anlyorum, sorun deil. EMLE Bana yle bakmayn. Daha ok gensiniz. Bir ey bilmez siniz daha. BAAL (Bozuk bir yzle ayaa kalkar) Komedi: Kz kardeler Hades'te!70

(Arabaclara doru gider, duvardan gitar alr, akort eder)

JOHANNA ok imi hanmefendi. Sabah zlecek yaptna. EMM Ah bilseniz: Hep byleydi bu. Ama seviyorum ite. BAAL (ark syler) 71 Orge derdi ki bana: 1. En sevdiim yer hayatta Kabristann yeili deildir asla. 2. Vaftiz krss deil, orospu yata da Akpak, yumuak, scak bir kucak bile deil hatta. 3. Hayatta en sevdiim yer, derdi bana Orge: Yznumaradr, yani heladr be! 4. Orada keyiflenirsin her yerden ok, nk tepende yldzlar, dibinde bok. 5. Oras yle gzel yerdir ki, insan isterse Yalmz kalabilir gerdek gecesi bile. 6. Moralsiz bir yerdir ora, fark edersin birden Yazk ki her ey kp gidecek senden. 7. Bir bilgelik yeridir oras, rnein Yeni tatlar iin ayarlamr gbein. 8. Oturdun mu bir gzel rahatlarsn

Oh, keyfince iine bakarsn. 9. Yine de ne mal olduun anlalr orda: Hem knan hem tknan birisin mesela! ARABACILAR (Alklarlar) Bravo! - Gzel ark! - Bay Baal iin bir sherry brandy, kabul buyururlarsa eer! - Hem de bunu kendi kendine yapm, ha? - apka kar! LUSE (Odann ortasnda) Bay Baal, siz nesiniz siz! BR ARABACI Kendinizi ie yarar bir eye verseymisiniz ihya olurmusunuz hani. Dpedz nakliyecilie ykselirdiniz! KNCARABACI nsanda byle bir kafa olmal! BAAL Hi kafanz yormayn. Bunun iin kafann gerisi de gerek! erefe, Luise! (Kendi masasna dner) erefe, Emmi! Ne o, ba ka bir ey yapamyorsan, i bari! sene! EMM (Gznde yalarla kadehinden birka yudum alr) Ben byleyim ite, ne yapaym... BAAL Tamam tamam. Bylece hi deilse iin snr! EKART (Kalkmtr, barn arkasndan ar ar Baal'in nne gelir. Srm gibi, gne yan, iri yan bir delikanldr) Baal! Bover! Benimle gel arkada! Tozlu yollara delim: Akamlar hava morarr. Sarholarla dolu meyhanelere: Hamile braktn ka dnlar kara rmaklara dyorlar. Minik beyaz kadnlarla ka tedrallere: Burada soluk alabilir mi insan, dersin sen. Hayvan lar arasnda uyunabilen sanat galerilerine: Karanlktrlar ve inek mTemeleriyle doludurlar. Ve stte tuntan seslerin bu lunduu, gn aydnlnn unutulduu ormanlara: Tann bi rini unutmu. Biliyor musun, gkyz nasl grnr? Bir tenor olmusun sen! (Kllanm aar) Gel benimle arkada! Dans, m zik, iki! liklerine ileyen yamur! Derini kzdran gne! Ka ranlk ve k! Kadnlar ve kpekler! Gp gitmi misin yok sa? BAAL Luise! Luise! Olta bu! Yeti! Bununla brakma beni! (Luise ona gider) mdadma yetiin ocuklmar! JOHANNES Kanma sakn! BAAL Sevgili kuum benim!72 JOHANNES Anneni ve sanatm dn. Kuvvetli ol! (Ekart'a) Uta rm! eytansnz siz!

EKART Gel, Baal karde! ki ak gvercin gibi zevkle maviliklere kanat rpalm! Tan aartsnda rmaklar! Rzgrda tanrnn mahsul ve usuz bucaksz tarlalarm biilmeden nceki koku su! JOHANNA Gevemeyin Bay Baal! EMLE (Baal'e koar; sarlr) Yapma sakn! Dinle beni! ok yazk olur sana! BAAL Bu kadar erken olmaz Ekart! biraz baka! Birlikte gelmi yorlar arkada! EKART Cehennemin dibine, yrei yalanm bebe kafa!

(kar)
ARABACILAR kar sinek onluyu! - eytan! Saysana! - Kes! JOHANNA Bu kez siz yendiniz Bay Baal! LUSE Ter bast! Baksana Luise! Bo musun bugn? EMLE Byle konuma Baal! Beni ne hale koyduunun farknda deilsin! LUSE Madam rahat brakn Bay Baal, kendinde deil besbelli! BAAL Sen rahat ol Luise! Horgauer! BR ARABACI Buyrun! BAAL Orada bir kadna kt muamele edildi. Sevilmek istiyor. Onu bir psene Horgauer! JOHANNES Baal!

(Yohanna, Emilie'ye sarlr)

ARABACLAR (Glerler ve masalara vururlar) Yumul, Andreas! Yakala! - yi mal! Uzansana, Andr! - lemsiniz siz Bay Baal! BAAL Souk mu duruyorsun Emilie? Beni seviyor musun? Ooo, sklgan Emmi! Sen p hadi! Beni bu insanlarn nnde mah17 0 4 cup edersen Matta'nn sonu olur. Bir, iki. EMLE

(Arabac, eilir) (Gzyalarnn akt yzn ona doru kaldrr. Arabac onu seslice per. Byk kahkahalar)

JOHANNES Bu ok ktyd, Baal! ki onu kt yapyor, sonra iyi hissediyor kendini. ok kuvvetli kendisi. ARABACILAR (Glerek) Bravo! kiye gelince nasldr ki? - Erkek dediin byle olmal! - Kocasna ihanet ediyor bu. - Hak edi yor yleyse! (Dalmaya balarlar) Zkkm yesin! JOHANNA Yuh olsun! Utann!

BAAL Dizlerinin titremesi de nereden kt Johanna? JOHANNES Ne istiyorsun? BAAL (Kolu Johannes'in omuzunda) Sen bir de iir yazacaksn ha? Hayat bylesine mazbutken: Azgm bir selde srt st akp gi diyorsan, turuncu renkli gn altnda plak ve gn mor lamasndan, sonra bir delik gibi kararmasndan baka bir ey grmyorsan... eer arkadan yere seriyorsan... ya da bir ma temden mzik karrsan... veya ak acsnn hkrklar iinde bir elmay tkmyorsan... ya da bir kadm bedenini yataa ei yorsan... JOHANNES (Johanna'y sessizce dar karr) BAAL (Masaya dayanarak) Hissettiniz mi? inize iledi mi? Sirk ti bu! Hayvana dar gel gel edeceksin! Gnee gelecek hay van! deyeceksin! Gndz gzyle ak! Gnete plak, g n altnda! ARABACILAR (Baal'in elini skarlar) Servus Bay Baal! - Emriniz bam stne! - Bakn Bay Baal, ben kendi hesabma sanrdm ki, bu Bay Baal'in kafasndan bir eyler fkryor. O arklarla filan, her eyle ite! Ama u kesin: Yreinizi koymusunuz! Kadm ksmna gerei gibi muamele yapacaksn! - Yani bugn, ite bugn burada ak bir popo grnd. -yi sabahlar bay sirk!

(karlar)
BAAL yi sabahlar, dostlar! (Emilie kendini banka atm hkrr. Baal elini onun alnna koyar) Emmi! Sakin ol bakalm. Geti gitti ite! (Onun yzn kaldrr, sam slak,yznden kaldrr) Unut haydi!

(Arlyla abanr stne ve per)

BAAUN ATI ARASI ODASI 1

Sabaha kar. Baal ile Johanna yatan kenarna oturmular)

JOHANNA Ay ben ne yapm! Fena oluyorum. BAAL Ykan sen en iyisi! JOHANNA Nasl yapacam, bilmem ki... BAAL Btn kabahat o Johannes'te. Buraya srklyor seni, son

ra da dizlerin niye titriyor diye kafasnda bir k akmas iin dolar durur. JOHANNA (Dorulur, daha dk sesle) Ya tekrar geri dndyse... BAAL Aptal olan! Domuz gibi tokum, sevgili. (Yine uzanr) Ar Danda tan aarts. JOHANNA Kalksam m? BAAL Tufandan sonra74 kalkarsn. Yatmana bak! JOHANNA Pencereyi aar msn? BAAL Kokuyu severim... Bir tazelemeye ne dersin? Olan olmu bir kere.75 JOHANNA Ay nasl da adileebiliyorsunuz! BAAL (Yatakta tembel tembel) Tufanda ak ve temiz ykanm d ncelerini, Baal, kara sular zerinde uan gvercinler gibi76 uumaya brakyor. JOHANNA Korsem nerede? Byle, ey yapamam k i... BAAL (Korseyi ota uzatr) te, al!. Ne yapmazsn, canm? JOHANNA Eve gidemem.

(Korseyi elinden drr. Sonra alr, giyer) BAAL (Islk alar) Ate gibi kzsn! Her yanm aryor. Bir pck
ver bana. JOHANNA (Odann ortasnda, masada) Sylesene! Beni hl ey 77 yapyor musun? Syle! (Baal slk alar) Syleyemiyor mu sun? BAAL (Tavana bakar) Burama geldi artk! JOHANNA Bu geceki neydi peki? Ya daha nceki? BAAL O Johannes'in elinde, isterse hr karr. Emilie desen, yel7ft kenli gibi dolanyor. Ben burada alktan geberebilirim. Siz se parmanzn ucunu bile kmldatmazsnz bir insan iin. Tek bir ey istersiniz hep. JOHANNA (Kafas karm, masay toplar) Peki sen... bana kar hi mi farkl olmadm? BAAL Ykandn m sen? Hi mi nesnellik yok? Hi mi yok sende? Eve gitmeye bak! Johannes'e seni dn eve braktm ve ona ate pskrdm syleyebilirsin. Yamur yam.

(Yorgana sarnr)
JOHANNA Johannes? (Glkle kapya gider, kar) BAAL (Keskin biimde dner) Johanna! (Yataktan frlar, kapya gider)

Johanna! (Pencerede) Dpedz gidiyor! ekmi gidiyor ite!

(Yataa dnmek ister, ama sonra yast yere frlatr ve inleyerek stne ylr. Karanlk olur. Avluda bir dilenci laternas alar)

Baal yatakta yatmaktadr.

79

BAAL (ark mrldanr) * fin imek, ok karartr geceyi Morarr gkyz hatta. Bir de senin vcudunun tyleri K KIZ KARDE (Birbirlerine smsk sarlm girerler) BYK KIZ KARDE Sizi tekrar ziyaret etmemizi sylemitiniz. BAAL (Mrltyla srdrr) O geni beyaz yatakta. BY Geldik ite Bay Baal. BAAL imdi ikiniz birden uua kanat rpyorsunuz. Soyunun! BY Son defasnda annem merdivenlerin gacrdadn duy mu. (Kz kardeinin bluzunu aar) K Odamza szlrken merdiven aydnlanmt neredey se. BAAL Bir gn canm sklacak ama. K Ben kendimi suya atardm Bay Baal! BY kimiz beraberiz... K Utanyorum kardeim. BY Bu ilk deil ki... K Ama hi bu kadar aydnlkta olmamt, kardeim. D ars prl pnl len. BY kinci de deil bu... K Soyunman gerek. BY imdi soyunurum ben de. BAAL Soyunmanz bitince gelin bana, o zaman hava kararm da olur. K Bugn ncelik sende kardeim. BY Son defa da ben nceydim... K Yoo, ben nceydim.

BAAL kiniz birden ayn anda gelin. BUYU (Kolu kk kardeine sanl) Biz tamamz, ierisi ok aydnlk. BAAL Dars scak m? BY Daha Nisan'dayz. K Ama bugn danda gne scak. BAAL Son defaki hounuza gitmi miydi?

(Suskunluk)
BUYU Bir kz kendini suya atm. Johanna Reicher. K Laach Irmana. Ben olsam o rmaa atmazdm kendi mi. ok hrn su. BAAL Suya m? Nedeni biliniyor mu? BY Kimileri bir eyler sylyor. Azdan aza dolayor. K Akam km, btn gece de danda kalm. BAAL Sabah olunca da dnmemi mi eve? K Hayr, rmaa gitmi. Ama hl bulunmad. BAAL Yzyor hl... K Neyin var kardeim? BUYU' Hiii. Biraz souk geldi belki. BAAL Bugn halim yok, eve gidebilirsiniz-. BY Bunu yapamazsnz Bay Baal. Ona bunu yapamazsnz!

(Kap alnr)
K BUYU K BY Kap alnd. Annemdir bu. Eyvah, amayn! Korkuyorum, kardeim. Bluzunu al!

(Kapya daha kuvvetli vurulur)

BAAL Eer bu gelen annenizse o zaman gnnz grrsnz. BY (Hzla giyinir) Bekleyin, amayn birazck. Kapy kitleyin h'olur, Tanr akna! EV SAHBES (iman biridir. Girer) Hah, buyur ite, tahmin et mitim! Bu sefer ayn anda ikisi birden! Hi utanma yok mu sizde? ikiniz birden onun kucanda ha? Sabahtan akama, ak amdan sabaha soumak bilmiyor yata! Ama imdi bildire ceim: Benim at aras, genel ev deil! BAAL (Duvara dner) EV SAHBES Uykunuz var deil mi? Hi ete doymaz msnz siz?

Size bakan, gnei batm zanneder. Pek ruhani grnyorsu nuz. Bir tek bacak arasmda bir fazla deri var. BAAL (Bir kol hareketiyle) Kuular gibi kanat rpp benim ahap at arasna konuyorlar! EV SAHBES (Ellerini kavuturur) Ne de gzel kuular! Sizdeki bu d i 1 de hani! air olmalymsnz, ah sizi gidi! Dua edin de diziniz ksa zamanda tutmaz olmasn, sizi gidi sizi! BAAL Beyaz bedenler arasmda ehvete dalyorum. EV SAHBES Beyaz bedenler, ya! airsiniz siz, belli! Yoksa byle olmazdnz! Ya bu gen nesneler! Kardesiniz herhalde, ha? Hemen zrlamaya baladnza gre biare yetimlersiniz za hir. Sizin beyaz bedenleriniz, ha? BAAL (Gler) EV SAHBES Bir de glyor musunuz? Oyuklarna srtnp za vall kzlar kilo usul mahvediyorsunuz! Lanet size, canavar! Sizi kanyorum evden. Sizlere gelince, ayaklann bakalm doru eve anacnza, ben de beraber geliyorum! KK KIZ (Daha iddetle alar) BYK KIZ O ne yapsn, hanm. EVSAHBES (kisinin de elinden tutar) imdi m aklna geliyor? unlara bak! Yalnz siz deilsiniz ki buraya gelen! Kuular bol onun! Daha bakalarmn da keyfini srp derilerini pe att! Ama imdi dan temiz havaya! lla tuzlu suya deil! (ki Kz karde'i omuzlarndan yakalar) O oradakini tanrm ben! Onun marifetini bilirim. Yeter ki hemen salya smk olmayn, yoksa gznzden anlalr! Haydin, el ele gzelce eve annenize gi din, bir daha da yapmayn! (Onlar kapya srkler) Size gelin ce: Evden karyorum! Kuu kmesinizi baka yerde kurun!

(Kz kardeleri dar karr, kendisi de kar)

BAAL (Kalkar, gerinir) yi kalpli haydut! Bugn zaten feci tembe lim. (Masaya bir kt atp nne oturur) Yeni bir Adem yapa cam. (Kda koca koca byk harfler izer) sel insanlarla de neyeyim bunu. im boald, ama kurtlar gibi am. Bir deri bir kemik kaldm. Haydut! (Geriye yaslanr, drt ayak gibi empatiyle gerinir) imdi yaz mevsimini yapyorum. Krmz. Erguvan lar. tahl. (Yine ark mrldanmaya balar, yine hava kararr)

(Derken, dilencilerin laternas alnr)

Q A (Aada bir harmonyum, Tristan' almakta) JOHANNES (Perian ve benzi umu durumda, kapdan girer. Ma sadaki kd kartrr. ekinerek kapya gider ve orada bekler. Merdivende bir grlt. Islk) BAAL (Sophie Barger'i ieri sokar. Islk alar) Uslu ol sevgili! Bu be nim odam. (Onu oturtur. Johannes'i grr) Orada ne iin var?
JOHANNES Hiii, sadece... BAAL Yaa? Sadece, ha? Orada durup duruyorsun deil mi? Benim rmakta boulmu Johanna'mm mezar ta!? te dnyadan Johannes'in cesedi, ha? Dar atarm seni! (Johannes'in evresin de dolanr) Utanmazlk bu! Duvara frlatrm seni. Nasl olsa artk ilkbahar! Hopp! JOHANNES (Baal'e bakakalr. kar). BAAL (Islk alar) SOPHIEBARGER O gen size ne yapt ki? Brakn beni! BAAL (Kapy sonuna kadar aar) Aada birinci katta saa gide-

BAAL (ki iesine sarlr. Aralklarla) imdi drdnc gndr kd krmz yazla boyuyorum: Vahi, uuk ve itahl; bir de iki iesiyle bouuyorum. Burada yenilgiler yaand, ama bedenler, duvarda karanla, Msr karanlna82 kamaya baladlar. Onlar ahap duvarlara arpyorum, ama iki iemem ite. (Gevezelik eder) Beyaz iki benim deneim, sopam83 oldu. Kar eriyip oluklardan damlamaya baladktan bu yana, o beyaz iki kdm yanstyor, el dememi. Ama imdi, el lerim titriyor. Sanki bedenler ellerimin iindeymi gibi. (Kulak kesilir) Yreim at kousu gibi atyor. (Yalvarr) Ah Johanna, se nin akvaryumunda bir gecem daha olsayd da balklarn ara snda ryp gitseydim! Oysa imdi lk Mays gecelerinin kokusu var iimde. Sevgilisi olmayan bir m. Yeniim. (er, ayaa kalkar) Soyunmam gerek. Ama nce bir kadm bula ym kendime. (Pencereden bakar) Herhangi bir kadm! Kadm gi bi yz olsun! (ark mrldanarak kar)

eksiniz! SOPHE BARGER Kapnn nnde beni kaldrdnzda peimizdelerdi. Beni bulacaklardr. BAAL Burada seni kimse bulamaz. SOPHE BARGER Sizi hi tanmyorum. Bana ne yapmak istiyor sunuz? BAAL Eer bunu soruyorsan ekip gidebilirsin. SOPHE BARGER Sokak ortasnda stme ullandnz. Sizi oran gutan sandm. 85 BAAL lkbahardan. Bu rezil maaraya bir beyazlk gerekiyordu! Bir bulut! (Kapy ap kulak verir) Aptallar gitmi. SOPHE BARGER Eve ge kalrsam kovarlar beni. BAAL zellikle byle olursa. SOPHE BARGER Nasl yani? BAAL Benim sevdiim nasl grnrse yle. SOPHE BARGER Ben niye hl buradaym ki? ^ BAAL Ben bilgilendireyim. SOPHE BARGER Ltfen aklnzdan kt bir ey gemesin! BAAL Niye gemesin? Sen de bir kadnsn,. teki kadnlar gibi. Ka fa deiik. Dizler hep zayf. SOPHE BARGER (Gitmeye davranr, kapda evresine baknr. Baal bir sandalyeye ata biner gibi oturmu ona bakyor) Hoa kal! BAAL (Gayet rahat) Soluk almakta zorlanyor musunuz? SOPHE BARGER Neyim var bilmem, ok halsizim!

(Duvara yaslanr)
BAAL Ben biliyorum. Nisan'n etkisi. Karanlk oluyor ve sen be nim kokumu alyorsun. Hayvanlarda byle olur. (Ayaa kalkar) Ve imdi ey beyaz bulut, sen rzgrn oluyorsun!

(Hzla ona gider, kaplan kapatr, Sophie Barger' kucaklar) SOPHEB ARGER (Soluksuz) Brak beni!
BAAL Benim adm Baal. SOPHE BARGER Brak beni! BAAL Beni teselli etmen gerekiyor. Ktan zayf dmtm. Sen de bir kadn gibi grnyorsun. SOPHE BARGER (Baale dikkatle bakar) Adm Baal, ha... BAAL Eve gitmek istemiyor musun imdi? SOPHE BARGER (Bakmay srdrerek) yle irkin, yle irkinsin

ki/rkyor insan. Ama o zaman ... BAAL Hmm? SOPHE BARGER O zaman, sorun deil. BAAL (Onu per) Dizlerin gl m, ha? SOPHE BARGER Sen benim adm biliyor musun peki? Ben Sop hie Barger'im. BAAL Unut gitsin. (per) SOPHEBARGER Hayr... hayr... beni imdiye dek kimse... by le... biliyor musun... BAAL Hi dokunulmad m sana? Gel! (Barger'i arkadaki yataa gtrr. Otururlar) Gryor musun: Bu ahap odada ynla bedenler vard: Ana imdi bir yz istiyorum. Geceleri kar ge zeriz. Bitkilerin arasna uzanrz. Sen bir kadnsn. Benim te mizliim gitti. Beni sevmen gerekiyor, bir sre! SOPHE BARGER ylesin demek... seni seviyorum. BAAL (Ban kadnn gsne yaslar) imdi stmzde gkyz ve biz bir bamzayz. SOPHEBARGER Sessizce yatacaksn. BAAL ocuk gibi! SOPHE BARGER (Dorulur) Evde annem: Gitmem gerek. BAAL Yal m? SOPHE BARGER Yetmiinde. BAAL O zaman ktle alkndr. SOPHE BARGER Ya yer yarlp iine dmsem? Ya akam ak am bir ine srklenmisem ve dnmyorsam? BAAL Hi mi olmad yani?

(Sessizlik)
Kardelerin var m? SOPHE BARGER Evet. Bana ihtiyalar var. BAAL Odann havas st gibi. (Kalkar, pencerede) Irmak kenarn da yeiller srlsklam, yamurdan karmakark. (Sophie'yi ya kalar) Solgun bacaklarn olmal.

(Hava yine kararr ve avluda dilencilerin laternas yine duyu lur)

KAHVERENG AA KTNDEN YAPILMA KRE BADANALI EVLER

Uzaktan an sesleri. Baal. Solgun ve kafay bulmu bir insan olan Serseri.
BAAL (Bir ta stne oturmu, solgun yzn yukarya diken Ser seri'nin evresinde iri admlarla yarm daire izer) Kuru dallan duvarlara arpan kimdi? SERSER Kuru dallarn86 evresindeki donuk fildii renkli hava: Esas Katolik Yortusu.87 BAAL Gzelim bitkiler harap olurken bir/e an alnyor! SERSER an sesleri benim moralimi ykseltir. BAAL Aalar alaltmyor mu seni? SERSER Phah, aa kadavralar.^

(Bir iki iesini kafasna diker)

BAAL Kadn vcutlan daha iyi deil! SERSER Kadn vcudunun yortuyla ne ilgisi var imdi? BAAL Domuzluk bunlar1Sen sevmezsin ki! SERSER sa'nn ak bedeni: Onu severim ben!

(ieyi Baal'e uzatr) BAAL (Daha sakinlemi) Ktta arklarm var. Ama imdi onlar
helya aslacak SERSER (Nurlanm) Amadeyim!! Efendi sa'ya: sa'nn ak bede nini gryorum. sa'nn ak bedenini gryorum. sa kty severdi. BAAL (er) Benim gibi. SERSER sa ile l kpein hikyesini bilir misin?88 Kpein l s iin herkes: "Kokmu bir ylan! Polis ann! Dayanlmaz!" diye yaygara kopanrken o: Ne gzel beyaz dileri var, demi. BAAL Belki de Katolik olurum. SERSER O Katolik olmad. (Baal'den ieyi alr) BAAL (Yine fkeyle dolanr) Ama kadm vcutlarn duvarlara arpmasn, ben olsam yapmazdm. SERSER Duvarlara arplm! Irmaktan aa yzmyorlard. Onun iin, sa'nn ak bedeni iin avlanmt onlar.

BAAL (ieyi Serseri'nin elinden alp dner) Sizin bedeniniz de a r miktarda dinle, ya da ar ikiyle dolu.

(ieyle uzaklar)
SERSER (ls kam, ardndan barr) Demek, idealleriniz u runa bir ey yapmaya niyetiniz yok, beyefendi! Yortu alaynn iine atlmak istemiyorsunuz, yle mi? Hem bitkileri seviyor sunuz, hem de onlar iin bir ey yapmaya yanamyorsunuz, ha? BAAL Ben aaya rmaa gidiyorum, ykanacam. Cesetlerle hi ilgim yok. (Gider) SERSER Oysa benim bedenim iki dolu, dayanamyorum. Bu la net l bitkilere dayanamyorum. Bedenimde ok iki olsa bel ki dayanabilirdim. AALAR ARASINDA MAYIS GECES

Baal. Sophie.
BAAL (Tembel) Yamur kesildi. Otlar slaktr daha... Yapraklarm zn arasndan geemedi su... Taze yapraklardan su damlyor, oysa burada kkler kuru. (Ters) Niye bitkilerle yatamyor ki in san? SOPHE Dinle! BAAL Islak kara yapraklarn arasmda rzgrn uultusu! Yamu run yapraklardan damlama sesini duyuyor musun? SOPHE Damlanm biri boynuma dt... Ah, dur, brak beni! BAAL Ak, bedenden giysiyi girdap gibi syrp alr ve onu, ge baktktan sonra plak haliyle kuru yapraklarla birlikte gmer. SOPH plak olduum iin, Baal, senin iine szlmek istiyo rum. BAAL Ben imiim, sen sallanyorsun. Gkyz kara ve-biz, be denimizde akla salncakta gidiyoruz89 ve gk kara. Seni sevi yorum. SOPH Ah Baal! Annem imdi lmme alyordur, kendimi su ya attm sanmtr. Ka hafta geti sahi? Daha Mays bile de ildi. imdi hafta oldu belki de.

BAAL imdi hafta oldu, diyor sevgili, aa kkleri arasnda, otuz yl olmuken. Ve bedeni yar yarya rmt bile. SOPH Bir ganimet gibi uzanp yatmak gzel, stnde gkyz ve artk hi yalnz deilsin. BAAL stndeki gmlei yine karyorum ite. GECEDE CAFE "GECE BULUTLARI"

Kk bir edepsiz Cafe, beyaz badanal giyinme odas, arka solda koyu kahverengi bir perde, sa yanda tuvalete giden beyaz boyan m bir ahap kap; sa arkada kap. Bu kap aldnda mavi ge ce grnmekte. eride bir arkc kadv ark sylyor.
BAAL (Belden st plak, ierek dolanr, ark mrldanr) LUPU (Terli solgun yznde iki belek rg halinde ve banda siyah parlak sal iman bir delikanl. Sadaki kapda) Laterna yine kapand. BAAL Buraya srf domuzlar gelip gidiyor. Benim iki paym n'olduyine? LUPU Hepsini itiniz. BAAL Kendini kolla! LUPU Bay Mjurk, snger filan diyor. BAAL Yani iki alamayacak mym? LUPU Artk size, sahneye kmadan nce iki verilmeyeceini syledi Bay Mjurk. Sizin iin nasl zlyorum bilseniz. MJURK (Perdede) Toz ol, Lupu! BAAL Benim iki paym verilsin Mjrk, yoksa iir de yok. MJURK O kadar imeniz doru deil, aksi halde bir gece hi ar k syleyemez olacaksnz. BAAL Niye syleyeyim ki yleyse? MJURK Siz, "Gece Bulutlan"nn, arkc Sawetchka yannda en parlak numarassmz. Sizi kendi elimle kefettim. Byle ince ve zarif bir ruhun bylesine biimsiz bir ya tulumu iine tkld hi grlm m? Baary salayan, ya tulumunuz, iir deil! ki iiiniz batracak beni. BAAL Anlamal iki iin her akam byle hrlamaktan bktm. eker giderim.

MJURK Ben srtm polise dayamm. Bir gece uykunuzu almanz gerek be adam, dizi kopmu gibi srnp duruyorsunuz. Sev gilinizi bolukta brakyorsunuz! (Cafe'e alklar) Hah, imdi sizde sra. BAAL Burama geldi ama! ^ ARKICI KADIN (Solgun yzl ruhsuz bir insan olan piyanist ile birlikte, perdeden) Bu kadar! MJURK (Baal'e bir frak tututurur) Bizde yar plak sahneye kl maz. BAAL Aptal!

(Frak't frlatp atar, gitarn srkleyerek perdenin ardna geer)

ARKICI KADIN (Oturur, ier) Srf birlikte yaad sevgilisi iin alyor. O bir dhi. Lupu, utanmazca onu taklit ediyor. Baal, sevgilisinin tonunu katt kendine. PYANST (Tuvalet kapsna yaslanr) arklar harika, ama bir par ack iki iin on bir akamdr Lupu ile cebelleiyor. ARKICI KADIN (er) Sefalet bizimkisi. BAAL (Perdenin ardndan) Ben miniim90, temiz kalbim. Her za man da, neeliyim.

(Alklar, Baal srdrr, gitarla)

Odada bir rzgr esti ocuk yedi mavi erii Ve saf beyaz bedeniyle Vakit geirdi sessizce.
91

(Salonda tezahrat ve yuhalama birlikte. Baal srdrr ve ark giderek daha edepszletii iin huzursuzluk da srekli artar. So nunda cafe'de mthi kargaa) PYANST (Umursamazca) una bak, bodoslama gidiyor! Acil yar
dm! imdi Mjurk konuuyor, ama perian ediyorlar onu. Hi kyeyi olduu gibi anlatmt. BAAL (Perdeden kp gelir, gitarn da ardnda srkler) MJURK (Baal'in ardndan) Hey siz, yapacam bilirim ben. Ken di numaranz sunacaksnz! Kontrat gerei! Yoksa polisi aya a kaldrrm! (Salona dner) PYANST Baal, bizi batracaksnz siz! BAAL (Boazm tutarak sada tuvalet kapsna ynelir) PYANST (Baal'in nn keser) Nereye?

BAAL (Piyanist'i kenara eker, gitar ile birlikte kaplardan geip gi

der)
ARKICI KADIN Tuvalete de gitarnzla m giriyorsunuz? Hari kasnz! MTERLER (Kafalarn ieri uzatrlar) Nerede o domuz herif? arkya devam! - Ara istemez! - Ne biim domuzmu bu?

(Salona dnerler)
MJURK (Girer) Cihat ordusu rahibi gibi konutum. Polis kesin bi zimle. Ama delikanllar ille de onu istiyorlar. Nerede ki bu he rif? ksn ortaya. PYANST Olay tuvalete kayd. (Geriye haykrr) Baal! MJURK (Kapya vurur) Efendi! ksanza ortaya! Rezalet, kendini zi ieriye kitlemenize izin vermem. Paranz ben dyorken. Kt stnde kaytl! Sizi dolandrc sizi!

(lgnca yumruklar kapy) LUPU (Sa kapda. Mavi gece grnr) Tuvaletin penceresi al
m. Akbaba uup gitmi. ki olmazsa iir de olmaz. MJURK Tuvalet bo mu? Uup gitmi mi? Tuvaletten geip sv m ha? Cani! Polise ba vuracam! (Dar frlar) SESLER (Arkadan tempoyla) Baal! Baal! Baal! YEL TARLALAR, MAV ERK AALARI

Bani. Ekart.
BAAL (Ar ar tarlalarn arasnda) Gk daha yeil ve daha ya murlu olal, Temmuz havasnda, rzgrda pantolonun stne gmlek gerekmiyor! (Ekart'a dner) Bacaklarm bileniyor. Kafa tasm rzgrda imi, koltuk altmn tylerine tarlalarn ko kusu sinmi. Hava, konyak imi gibi titriyor. EKART (Baal'in arkasnda) Erik aalarndan niye fil gibi kayor sun? BAAL Kafama koysana elini! Nasl iip iip iniyor her nabz at nda! Elinle hissetmiyor musun? EKART Yoo. BAAL Benim ruhumu anlamyorsun sen. EKART Niye suya uzanmyoruz?

BAAL Kardeiim, benim ruhum, buday tarlalarnn rzgrda sahnrken inleyileridir. Ve yemek isteyen iki bcein gzlerin deki kvlcmdr. EKART lmsz barsaklan olan bir Temmuz harikas delikanl sn. Bir zamanlar gkte ya izleri brakm bir kfte! BAAL Kt bu. Ama sorun deil. EKART Vcudum, rzgrda kk bir erik tanesi gibi hafif. BAAL Yazn solgun gkyznden geliyor bu, kardeiim. Ken dimizi mavi bendin lk suyuna kaptralm m? Yoksa beyaz kr patikalar bizi meleklerin halat gibi gkyzne ekecek. KY MEYHANES. AKAM

Baal'i evrelemi kyller. Bir kede Ekart.

BAAL Hepinizi bir arada bulmam pek iyi oldu! Kardeim yarn akam buraya geliyor. O zaman boalar burada olmal. BR KYL (Az ak kalm) Boaya baknca, onun sizin karde inizin istedii gibi olduu nasl anlalyor? BAAL Bunu yalmzca kardeim grr. Hepsi gzel hayvanlar ol sun da. Yoksa kymeti kalmaz. Bir korn, garson! KNC KYL Hemen satn alacak msnz? BAAL Kalas en kuvvetli olan. NC KYL Senin verdiin fiyat iin btn kylerden her kes boalarn buraya gnderir. BRNC KYL Benim boaya bir baksaydn! BAAL Garson, bir kom! KYLLER Benim boa en iyisidir! Yarn akam, diyorsunuz, y le mi? (Hzla ayrlrlar) - Geceyi burada m geiriyorsunuz? BAAL Evet. Bir yatakta!

(Kyller kar)
EKART stediin ne sahi? Akim m kardn? BAAL O gz krptrmalar, armalar, sonra kavrayp hesap yapmaya balamalar harika deil miydi? EKART Eh, hi deilse bize birka ie kom getirdi. Ama imdi toz olmak gerekiyor, deil mi? BAAL Nee, toz olmak m? Deli misin sen?

EKART Peki asl sen mi delirdin? Boalar dnsene! BAAL Eee, adamlar niye kafese koydum ki? EKART Birka ie iki iin elbet, yoksa niye?! BAAL Uydurma! Sana bir len yapmak istiyorum Ekart.

(Arkasndaki pencereyi aar. Hava kararr. Dnp oturur)

EKART Alt ikiyle sarho oldun, utan utan! BAAL Enfes olacak. Bu basit insanlar severim. Sana tanrsal bir oyun sunacam kardeiim! erefe! EKART Saf insanlara oyun etmeyi pek seviyorsun. Zavall adam lar kafam kracaklar, eninkini de! BAAL Bunu kendi akllanmalar iin yapyorlar. Onlar dn yorum ben; u scak akamda btn kalbimle. Kendi basit usullerince dolandrmak iin geliyorlar, bu da benim houma gidiyor. EKART (Ayaa kalkar) yleyse, ya boalar, ya ben. Meyhaneci uyanmadan giderim ben. BAAL (Ters) Akam ne scak. Bir saat daha dun Sonra ben de se ninle gelirim. Seni sevdiimi biliyorsun. Tarlalardan bu yana gbrenin kokusu geliyor. Boalar meselesini ayarlayanlara meyhaneci birer iki daha verir mi, ne dersin? EKART Gelenler var. PAPAZ (Girer. Baal'e) yi akamlar. Boalarla ilgili olan siz misiniz? BAAL Evet benim. PAPAZ Bu numaray niye eviriyorsunuz acaba? BAAL Dnyada baka numaramz yok da ondan. Ot kokusu na sl taa buraya geliyor? Her akam byle midir? PAPAZ Sizin dnyanz pek zavall be adam! BAAL Benim gkyzm aalarla ve bedenlerle doludur. PAPAZ Ondan sz etmeyin. Dnya sizin sirkiniz deil. BAAL Ya nedir peki? PAPAZ Siz gitmenize bakn! Biliyor musunuz, ben ok iyi niyetli bir insanimdir. Sonradan hesap da soracak deilim. Olay te mize havale ettim ben. BAAL Ekart, adaletin mizah hi yok! PAPAZ Plannzn ne kadar ocuka olduunu grmyor musu nuz sahi? (Ekart'a) Bu adam ne istiyor? BAAL (Geriye yaslanr) Akam, gne bamnda. Elbet akam ol-

mal ve elbet gkyz bulutlarla kapl olmal, hava lksa ve biraz da rzgr esiyorsa boalar gelir. Her yandan dolanr ge lirler, harika bir grn olur. Sonra zavall insanlar onlann arasmda dururlar, ne yapacaklarn bilemezler ve yanldklar n anlarlar: Keskin bir grnm yaarlar. Yanlan insanlar da severim. stelik, o kadar ok hayvan bir arada nerede g rlm ki? PAPAZ Ve srf bunun iin yedi ky buraya topluyorsunuz, yle mi? BAAL O manzara yannda yedi ky nedir ki? PAPAZ Sizi imdi anlyorum. Yoksul bir insansnz. Ve belli ki bo alara zel bir sevginiz var, deil mi? BAAL Gel Ekart! Hikyeyi berbat etti. sa artk hayvanlan sevmi- yor. PAPAZ (Gler; sonra ciddileir) Neyse, dediiniz olamayacak. Haydi gitmenize bakn ve daha fazla dikkat de ekmeyin! Sa nrm bylece size okkal bir iyilik yapyorum efendi! BAAL Gel Ekart! lenin olamyor kardeiim!

(Ekart ile birlikte ar ar uzaklar)

PAPAZ Gle gle! Meyhaneci, bu baylarn hesabn ben dyo rum. MEYHANEC (Bankonun ardnda) Onbir iki, muhterem. AKAMDA AALAR

Alt ya da yedi Oduncu, aalara yaslanp oturmakta. Baal de on lann iindedir. Otlar arasnda bir l .
BR ODUNCU Akam st oldu. Bir mee aac devrilmi st ne. Hemen lmedi, bir sre ac ekti. 2. ODUNCU Daha bu sabah, havann dzelecek gibi grnd n sylyordu. yle, az yamurlu, yeil havay severmi. Odunun da ok kuru olmayann. NC yi oland bu Teddy. nceleri bir yerde kk bir dk kn varm. Parlak dnemiymi o zamanlar. Bir papaz gibi ikoymu. Ama sonra kadm yznden batrm ii, buralara

gelmi, yllar iinde gbei de eriyip gitmi. BR BAKASI Kadm meselesinin ne olduunu hi anlatmad m? NC Hayr. Oraya aaya dnmek isteyip istemediini de bilmiyorum. ok tasarrufluydu, ama tam da bu lll yznden olabilir.. Bizim burada yukarda anlattklarmz srf yalan dolan. ylesi ok daha iyi. BR Bir hafta nce, kuzeye gideceini sylyordu. Orada bir yer de bir kulbesi varm galiba. Sana o kulbenin nerede oldu unu hi sylemedi mi, fil efendi? (Baal'e) Konumusunuzdur besbelli, ha? BAAL Beni rahat brakn. Hibir ey bilmiyorum ben. NCEK O kulbeye kendin mi konmak istiyorsun yoksa? KNC Ona hi gven olmaz. Hatrlasanza, srf her zamanki tem belliinden, biz ormana gidemeyelim diye nasl izmelerimizi suyun stne asmt. BR BAKASI Hibir eyi para iin yapmaz. BAAL Bugn tartp durmayn bari! Birazck zavall Teddy'yi d nemez misiniz? BR O bu ii yaptnda sen neredeydin sahi? BAAL (Kalkar, otlar zerinde kk admlarla Teddy'ya doru gider.

Oraya ker)
BR ocuklar, Baal dz yryemiyor! BAKA BR Boverin. Fil efendi fena sarslm. NC Gerekten de hi deilse l burada yatarken daha sa kin olabilirsiniz yani. TEK Teddy'ye ne yapyorsun, fil? BAAL (Teddy'nin zerinde) O huzura kavutu, bizse huzursuzlu a. kisi de iyidir. Gkyz kara. Aalar titreiyor. Bir yerde bulutlar ylyor. Senaryo bu. Yiyebilir insan. Uykudan sonra uyanr. O deil ama... Biz. Bu iki misli daha iyidir. TEK Gk naslm? BAAL Kara. TEK Kafadan yana kuvvetli deilsin. Hep doru olmayana denk geliyor. BAAL Evet evet, aynen yle, harikadr bu cancazm. BR Baal denk getiremez tab. allan yerde olmaz ki o. BAAL Oysa Teddy alkand. Teddy zveriliydi. Teddy taham

mllyd. Geride bir tek ey kalyor: Teddy idi. KNC Nerededir ki imdi? BAAL (ly gstererek) Orada ite. NC Hep derim ki, zavall ruhlar, rzgrdr ite, zellikle ilkbaharda akamlar, ama sonbaharda da yle bence. BAAL Yazn da, gne altnda ekin tarlalarnn stnde. NC Bu uymad. Karanlk olmal. BAAL Karanlk olmal Teddy.

(Sessizlik)
BR Bu ne olacak, ocuklar? NC Kimsesi yok. TEK Bir banayd dnyada. BR te berisiyle birlikte. NC O da ok deil ki. Parasn bir bankaya yatrrd. Teddy yok olsa da para orada kalacak. Ne dersin Baal? BAAL Hl kokmuyor. BR ok gzel bir fikir geldi aklma ocuklar. TEK De bakalm neymi! FKR SAHB Yalnz filin mi aklna fikir gelir? Teddy7 nin erefine birer tek atsak nasl olur? BAAL Ahlaka aykr bu, kahraman. TEKLER Niye aykr oluyormu, sama. yi de ne ielim? Su mu? Utan utan delikanl! FKR SAHB ki! BAAL Teklifi onaylyorum. ki, ahlaka uygundur. Hangi ikiden imeli? FKR SAHB Teddy'nin ikisini ielim. TEKLER Teddy'ninkini? - Parlak fikir. - Ne kadar! - Teddy ta sarrufluydu. - Sahibi idiot, ama fikir parlak arkada! FKR SAHB Nasl akt ama deil mi? Sizin kaln kafalar iin nasl: Teddy'nin lsnn erefine, Teddy'nin ikisi! Hem ucuz, hem deerli! Teddy iin bir konuma yapan oldu mu hi? Gerekmez mi yoksa, ha? BAAL Ben. BAZILARI Ne zaman? BAAL Demin. Sizlerin samalamalarnzdan nce. "Teddy huzura kavutu," diye balamt konumam... Her eyi ancak geip

gittikten sonra fark ediyorsunuz. TEKLER Kafasz! Haydin ikiyi getirelim. BAAL Bu ok ayp! TEKLER Haydaa. Nedenmi acaba, beyefendi? BAAL Teddy'nin mlk o. Fy amak olmaz. Teddy'nin bir kans be tane de zavall yetimi var. BR Drt, bir kere, be deil drt. TEK imdi mi aklna geldi? BAAL Zavall Teddy'nin ikisini zavall be yetiminin elinden alp zkkmlanacak msnz? Din bu mudur? NCEK Drt. Drt dedik. BAAL Teddy'nin drt yetiminin boazndan kesip kafa ekmek, ha? BR Teddy'nin hi ailesi yoktu ki? BAAL Ama yetimleri, diyorum, sevgili arkadalar, yetimleri. TEK Ne diyorsunuz arkadalar, bu manyak fil, Teddy'nin iki sini onun yetimleri iecek, diyerek alay m ediyor? Tamam, o iki Teddy'nin mlkdr, kabul... BAAL (Szn keser) Mlk idi... TEK Bu ne demek yine imdi? BR Srf gevezelik canm. Hi kafa, yok ki... TEK Benim dediim: Evet, iki Teddy'nin mlkyd, demek k parasn deyeceiz. Parayla yani arkadalar, tkr para. O za man yaklasn yetimler. HEPS Bu iyi bir neri. Fil yenik dt. ki istemiyor madem, ka k olmal besbelli. Onsuz gidelim Teddy'nin ikisine! BAAL (Arkalarndan seslenir) Eeey l soyucular, hi olmazsa bu raya dnn bari! (Teddy'ye) Zavall Teddy! Aalar da nasl kuvvetli bugn, hava da byle gzel, yumuak stelik, iim kabaryor sanki zavall Teddy, sen gdklanmyor musun? Bit misin sen, brak anlataym, az sonra kokacaksn, rzgr srer gider, her ey srp gider, senin kulbeni biliyorum ben, nere de olduunu, yaayanlar seni mlkn gasp ediyorlar, sen de o mlk zorda braktn yani, srf kendi huzurunu istedin. Be denin henz o kadar fena deildi, Teddy, hl da deil, biraz ck zarar grm bir yarmdan, o kadar, bir de bacaklar... ka dnlarla iin biterdi, bu haliyle kadnn arasna girmez.

(l'nn bacan kaldrr) Ama her ey bir yana, bedenen ha yat devam ederdi yine de en iyi niyetle, delikanl, ne var ki se nin ruhun felaket soylu bir kiilikti, ev hasarlyd ve fareler ba tan gemiyi terk eder; sen yalnzca kendi alkanlnn altnda kalmsn Teddy. TEKLER (Dnerler) Heey, fil efendi, bak bakalm buraya! Ted dy'nin eski yatann altndaki kk konyak fs nerede ar kada? - Biz zavall Teddy'yle ilgilenirken sen neredeydin be yim? Teddy daha lmemiti bile, beyim! - Seni domuz seni, se ni l kirletici, seni Teddy'nin zavall yetimlerinin koruyucu su seni, neredeydin, ha? BAAL Bu hibir eyi kantlamaz, sevgili dostlar! TEKLER ki nerede peki? Senin deerli grnce fnn ken disi mi iip bitirdi acaba? - Bak bu son derece ciddi bir olaydr haa! - Kalk bakalm, hele bir dorul! Bir drt adm at da ondan sonra inkr et sarsldn, iten dtan allak bullak olduunu inkr et de grelim seni yce ahlak hocas seni! - Dorultun unu, gdklayn biraz arkadalar u Teddy'nin zavall onuru na leke sreni! (Baal'i aya stne dikerler)
BAAL Domuz eteleri! Hi deilse benim zavall Teddy'mi ine meyin! (Oturur ve lnn kolunu kendi koluna alr) Beni hrpa larsanz Teddy yz st der. Kitapta var m bunun yeri? Nefsi mdafaa halindeyim ben. Siz yedi kiisiniz, ye-di, hem de ayksnz, bense tek bamaym, stelik ikiliyim. Bir kiiye yedi kii, drstlk olur mu, yakk alr m hi? Sakin olun! Teddy de sakinleti! BAZILARI (zgn ve fkeli) Bu iflah olmaz. - Tanr kurtarsn bu nun sarho ruhunu! - Tanrnn duvarlar arasmda dolaan en keskin szme gnahkr bu. BAAL Oturun hele, byle papaz ahkmndan holanmam. Her e yin daha akllcas da bulunur, daha zayf beyinlisi de. Daha iyi i grr bunlar. Grdnz ite, ben kafa iisiyim.92 (Ttn ier) Hi gerek sayg nedir bilmediniz siz sevgili dostlarm! Peki kaliteli ikiyi bannza gmdnzde harekete geen nedir sizde? Oysa bilgi retiyorum ben, ite sylyorum! Ben Teddy'ye en nemli eyi syledim. (Teddy'nin gs cebinden

ktlar karr, bakar) Ama siz deersiz bir iki uruna ekip
gittiniz. Oturun: Aalarn arasndan kararan gkyzne ba kn. Bu bir ey deil mi? yleyse bedeninizde din diye bir ey yoktur! BR KULBE

Yamur sesi iitilir. Baal. Ekart

BAAL Bu, bizim beyaz bedenlerimiz iin kara amur iinde k uykusudur. EKART Eti hl getirmedin! BAAL Sen kendi ayininle ilgileniyorsun herhalde, ha? EKART Benim ayinimi dnmen mi gerekiyor? Karm dn sen! Nereye braktn onu yine bu yamurda? BAAL Umutsuz gibi peimizden kouyor ve boynuma sarlyor. EKART Gittike daha derine batyorsun. BAAL Fazla anm da ondan. EKART Otlar yemek durumunda kalmay hi hesaba katmyor sun deil mi? BAAL Bak srtnda kavga veriyorum. Derim olmakszn da ya amak istiyorum, kendimi ba parmaklarmn iine ekiyo rum. Yklm bir boa gibi: Otlarn en yumuak olduu yere. lm yutuyorum ve bir ey bildiim yok. EKART Burada yattmzdan beri hep daha yalandn. BAAL (Sa elini gmleinin altndan sol koltuk altna uzatr) Gm leim geniledi oysa, kirlendike daha da geniledi! Bir kii daha girer iine. iman olmayan biri tabii. Peki sen niye kok mu derinin stnde kendi kemiklerinle oturmaktasn? EKART Kafatasmn iinde bir tr gkyz var, yeil ve fena hal de yksek, dnceler de onun altnda rzgrda hafif bulutlar gibi akyorlar. Ynleri hi belli deil. Ama btn bunlar benim iimde. BAAL Cinnet bu. Sen alkoliksin. Gr ite: Hncn alyor senden. EKART Cinnet geldiinde onu yzmde hissederim. BAAL Senin yzn de ibkey, yle ki iinde pek ok rzgra yer var. (Ekart'a bakar) Senin hi yzn yok. Sen bir hisin. Say

damsn sen. EKART Giderek daha ok matematikleiyorum. BAAL Senin hikyen asla renilmiyor. Kendinden niye hi sz etmiyorsun? EKART Hikyem hi olmayacak. Dandaki kim? BAAL Hassas kulan var. indeki bir ey bu, rtbas ediyorsun. Kt bir insansn, tam benim gibi, bir eytan. Ama gnn bi rinde fareler greceksin. O zaman yine iyi insansn. SOPHE BARGER (Kapda) EKART Sen misin Sophie? BAAL Yine ne istiyorsun? SOPHE BARGER Girebilir miyim imdi, Baal? OVA. GK. AKAM

Baal, Ekart, Sophie.

SOPHE BARGER Dizlerim tutmaz oldu. Niye byle akn gibi kouyorsun ki? QO BAAL Deirmen ta gibi boynuma aslmsn da ondan. EKART Senden hamile kalan bir kadma nasl byle davranrsn? SOPHE BARGER Hamilelii kendim istedim Ekart. BAAL Kendi istedi. imdi de boynuma aslyor. EKART kzlk bu. Otur Sophie. SOPHE (Glkle oturur) Onu brak gitsin! EKART (Baale) Eer Sophie'yi sokaa atarsan, ben de onunla olu rum. BAAL O seninle olmaz ki. Ama olsan sen beni terk ederdin. Onun yznden. Hemen anlalyor. EKART Sen beni iki kez yataktan attn. Benim sevgililerim senden holanmasalar da, ben onlar sevdiim halde sen elimden alr dn. BAAL Sen sevdiin iin. Srf sen temiz kalasn diye iki kez l se vicilii yaptm. Benim ihtiyacm bu. Hibir zevki yoktu hakas! EKART (Sophie'ye) Sen de bu saydam kz hl seviyorsun ha? SOPHE Ne yaparsm Ekart. Onun cesedini de seviyorum. Onun

yumruklanm da seviyorum. Ne yapaym Ekart. BAAL Ben hapisteyken neler yaptnz bilmek istemiyorum asla. SOPHE Beyaz hapishanenin nnde yan yana oturup senin oldu un yana baktk. BAAL Yan yanaydnz. SOPHE Dvseydin beni bu yzden. EKART (Barr) Onu benim bama sen atmadn m? BAAL O sralar seni benden alabilirlerdi henz. EKART Bende seninki gibi fil derisi yok! BAAL O yzden seviyorum ya seni. EKART Hi deilse o yanmzdayken kapa bari u rezl eneni! BAAL Kalksn dolasn! Sprnt olmaya balad. (Elini boaz na gtrr) Kendi kirli ellerini senin gz yanda ykyor. Ara mzda plak dolatn grmyor musun hl? Bende koyun " sabr vat'dir ama derimden dan da kamam ki. EKART (Sophie'nin yanna oturur) Eve annenin yanma dn Sop hie! SOPHE Yapamam. BAAL Yapamaz Ekart! SOPHE Vur bana istersen, Baal. Artk, yava yava gitsen, demek istemiyorum. yle demek de istememitim. Ayaklarm oldu u srece seninle gelmeme izin ver, o zaman kendimi fundal a tarim, dnp bakman bile gerekmez. Beni kovma Baal. BAAL iman bedenini rmaa yatraym. Seni tkrmemi kendin istemitin. SOPHE Beni burada brakmak m istiyorsun, burada brakmak is temiyorsun beni. Bilmiyorsun henz Baal. Byle bir ey syle men ocukluk Baal. BAAL Artk burama geldin ama. SOPHE Gece deil ama Baal, gece deil. Yalnz, korkuyorum. Ka ranlktan korkuyorum. Korkuyorum ondan. BAAL Bu halinle mi? Bu durumda kimse dokunmaz sana. SOPHE Ama gece. Hi deilse bu gece yanmda kalsamz? BAAL Salclara git. Bugn Johannis Bayram. Sarho olmulardr. SOPHE Bir eyrek saat olsun?! BAAL Gel, Ekart! SOPHE BARGER Peki ben nereye gideceim?

BAAL Ge k, sevgili! SOPHE ocukla m? BAAL Topraa gm onu gitsin! SO PHE Dilerim, pek holandn bu gzel gkyznn altnda imdi bana sylediini bir daha asla dnmek zorunda kal mazsn. Dizlerimin stnde bunu diliyorum ite. EKART Senin yannda kalrm ve sonra, srf bu hayvan bir daha sevmek istemediini sylemen yeter, seni alp annene gtr rm. BAAL Beni seviyor. SOPHE O hayvan seviyorum. EKART Sen hl burada msn, kz! Dizlerin yok mu? Alkolde mi bouldun, yoksa iirde mi? Kokmu hayvan! Kokmu hayvan! BAAL Bo kafa!

(Ekart onun stne yrr, yumruklarlar)

SOPHE Eyvah! Vahi bunlar! EKART (Vuruurken) Ne dediini duyuyor musun, aaln orta snda, karanlk kmeye balad bile! Kokmu hayvan! Kok mu hayvan! BAAL (Ekart'a sarlr, onu gsne bastrr) Gsme yasladm se ni imdi, kokumu alyor musun? Seni tutuyorum imdi ve ka dn yaknlndan ok daha fazla ey var bunda! (Durur) Bak, fundaln stnde yldzlar grnr oldu, Ekart. EKART (Gkyzne bakan BaaVe bakakalr) Buna vuramam ben. BAAL (Kolu Baalin omuzunda) Karanlk basyor. Geceleyecek bir yer bulmamz gerek. Aalarn arasnda rzgr ilemeyen kuytu yerler vardr. Gel, hayvanlan anlataym sana.

(Ekart' ekerek kar) SOPHE (Karanlkta yalnz bana kalr, yksek sesle haykrr) Baal!
KAHVERENG AHAP LOKAL. GECE. RZGR

Masalarda Gougou ile Bolleboll. Minderde Dilenci, Maja ve o cuk.

BOLLEBOLL (Gougou ile kt oynamakta) Param kalmad. Ruhlanmza oynayalm!

HTYAR DLENC Rzgr karde ieri girmek istiyor. Ama biz souk kardeimiz rzgr tanmyoruz. Hehehe. OCUK (Alar) MAJA (Dilenci kadn) Dinleyin! Binann evresinde bir ey dola yor! Byk bir hayvan olmasa bari! BOLLEBOLL Niye? ehvetin mi kabard yine?

(Ses kapya yaklar)

MAJA Dinleyin! Amam bu kapy! DLENC Aarsn. MAJA Hayr. Hayr. Hayr. Meryem Ana hakk iin, hayr! 94 DLENC Bouque la madame! A unu! MAJA (Kapya doru srnr) Kim var darda? OCUK (Alar)

(Maja kapy aar)

BAAL (Ekart ile birlikte girer, yamurdan srlsklamdr) Hastane nin lokali mi? MAJA Evet, ama bo yatak yok. (Daha kstaha) stelik ben hasta ym. BAAL ampanyamz var.

(Ekart sobaya yanar)

BOLLEBOLL Gelin gelin! ampanyadan anlayan bize uyar. DLENC Bugn de buras kalite insanlarla doldu, kuum benim! BAAL (Masaya gelerek ceplerinden iki ie karr) Hmm? DLENC Pek esrarengiz! BOLLEBOLL Bu ampanyay nereden aldn biliyorum. Ama aklamam. BAAL Gel Ekart! Kadehleriniz var m? MAJA Fincan var yalnzca sayn bay! Fincan! (Getirir) GOUGOU Benim kendi fincanm olsun. BAAL (Gvensiz) ampanya imenize izin var m? GOUGOU Ltfen!

(Baal bir tane doldurur)

BAAL Ne hastalnz var sizin? GOUGOU Akcier nezlesi. Bir ey deil. Kk bir balgam soru nu. nemsiz. BAAL Ya sizin? (Bolleboll'e) BOLLEBOLL lser. Zararsz.

BAAL (Dilenci'ye) Sizin de bir hastalnz olsun, ha? DLENC lgnm ben. BAAL erefe! Tanyoruz. Ben salklym. DLENC Bir adam tanmtm, o da salklym diyordu. D i y o r 95 d u . Bir ormandan gelmiti , derken, bir eyler dnmek zo runda olduu iin yine oraya dnd. Orman ok yabanc bul du, hi tandk deildi artk. Gnlerce yrd, en balta girme mi derinliklere dek, nk nice baml olduunu ve iinde dayanabilecei kadar ne kaldn grmek istiyordu. Ama pek bir ey kalmamt. (er) BAAL (Huzursuz) Ne rzgr ama! Ve bizim daha bu gece buradan gitmemiz gerek... Ekart. DLENC Rzgr ya. Bir akam, gne batnmda, artk o kadar yalnz deilken byk sessizlikte aalar arasndan yrd ve ok yce olan bir aacn altnda durdu. (er) BOLLEBOLL Onun iindeki maymundu bu. DLENC Evet, maymun belki. Aaca dayand, iyice yakndan, aataki hayat hissetti, ya da yle dnd, yle dedi: Sen benden ycesin, salam duruyorsun, ok derinlerine dek top ra tanyorsun ve o seni tutuyor. Ben koabilirim ve daha faz la hareket edebilirim, ama duruum salam deil, derine kk salamam ve beni tutan bir ey de yok. Hem aacn sonsuz g e uzanan dingin doruundaki o byk huzuru96 da bilmem ben. (er) GOUGOU Aa ne demi? DLENC Evet, rzgr esiyordu. Aatan bir titreme geti, adam hissetti bunu. Kendini yere att ve sert yaban kklere sarld, acyla alad. Ama bunu birok aala yapt. EKART Salna kavutu mu? DLENC Hayr, ama lm daha kolay oldu. MAJA Anlamadm ben. DLENC Hibir ey anlalmaz. Ama baz eyler hissedilir. Anla lan hikyeler yalnzca kt anlatlanlardr. BOLLEBOLL Tanrya inanr msnz siz? BAAL (Glkle) Yalnzca kendime inanrdm. Ama ateist olabilir insan. BOLLEBOLL (Kahkahayla gler) Bu ok elenceli! Tanr! ampan-

ya! Ak! Rzgr ve yamur!

(Maja'ya uzanr)
MAJA Brak beni! Azn kokuyor! BOLLEBOLL Peki sende Frengi yok mu?

(Maja'y kucana alr)

DLENC Kolla kendini! (Bolleboll'e) Gittike sarho olmaktaym. Ve ben iyice kafay bulduumda sen darya yamura ka mazsn. GOUGOU (Ekart'a) O daha afiliydi, dolaysyla hatunu ald. EKART Peki ya sizin manevi stnlnz? Ruhsal gcnz? GOUGOU Kadn byle deildi ki. Hi bozulmamt. EKART Siz ne yaptmz yleyse? GOUGOU Utandm. BOLLEBOLL Dinleyin! Rzgr! Tanrdan huzur diliyor. MAJA (ark syler) 97 Ninni bebeim, darda rzgr erisi scak ve iki var. BAAL Bu ocuk nedir? MAJA Benim kzmdr efendim. DLENC Aclar iinde bir bakire!98 BAAL (er) nceleri yleydi, Ekart. Evet. Gzeldi de. EKART Ne? BOLLEBOLL Unuttu. BAAL nceleri, ne ilgin bir szck! GOUGOU En gzeli hibir ey'dir. BOLLEBOLL t! Gougou'nun aryas geliyor! Kurtuk torbas ark sylyor! GOUGOU Yaz akamlan titreen hava gibidir, gne. Ama titre mez. Hibir ey. Hi hibir ey. Dpedz bitirilir. Rzgr eser, asla nmez artk. Yamur yaar, slanlmaz asla. Espriler ya plr, kimse glmez. rr insan, beklemek gerekmez. Genel grev. DLENC Cehennemin cenneti bu! GOUGOU Evet, cennet bu. Yerine getirilmeyen tek bir istek kal maz. stek yoktur ki. Tm alkanlklar terk edilmitir. stekler de. Bylece zgr olur insan. MAJA Peki sonunda ne olur?

GOUGOU (Srtr) Hiii. Hibir ey. Son yok ki. Hibir ey sonsuz srmez. BOLLEBOLL Amin. BAAL (Ayaa kalkmtr, Ekart'a) Kalk Ekart! Katillerin arama dmz. (Ekart'n omuzlarna aslr) Kurtuklar iiyor. Ko kuma, stne geliyor. Kurtuklar ark sylyor ve kendileri ni yceltiyorlar. EKART Bu kincidir. Srf ikiden ileri geliyor olabilir mi? BAAL Benim barsaklanmn gsterisi yaplyor burada... amur banyosu bu. EKART Otur! ek kafay! in snsn! MAJA (Biraz ikili, ark syler) Yamurda ve karda, k ve yaz... Sarhouz, bamz hi armaz. BOLLEBOLL (Maja'ya yapm, itiiyor) Bu arya beni hep gdk lar, minik Gougou ... gd gd, Maja'ak. OCUK (Alar) BAAL (er) Kimsiniz siz? (Gergin, Gougou'ya) Kurtuk Torbas deniyor size, ha? lme adaysnz yle mi!? erefe! (Oturur) DLENC Kolla kendini Bolleboll! ampanyay pek kaldramam. MAJA (BolebolVe, arkyla) Gzlerine bakmak senin, pek zor. Gel yatalm, imdi bir yerin duymuyor. BAAL (Zorbaca) 99 Sanda fareler, akar gidersin Gkyz harika stnde senin. (Ayaa kalkar, elinde ikisi) Gkyz kara. Niye rktn? (Ma say tngrdatr) Dnme dolaba dayanmak gerek. Harika bir ey. (Sallanr) Ben, bir sirkte her ey gzel olmaynca sirkin ii ne ieyen bir fil olmak istiyorum... (Dans etmeye balar, ark syler) Rzgrla dans et, zavall ceset, bulutla uyu, gm tanr! (Sallanarak masaya gelir) EKART (Sarho, ayaa kalkmtr) Artk seninle gelmiyorum. Benim de bir ruhum var. Sen ruhumu mahvettin. Her eyi mahvedi yorsun sen. yleyse artk ben de kendi ayinime balyorum. BAAL Seviyorum seni, erefe! EKART Ama ben artk seninle gelmiyorum. (Oturur)

DLENC (Bolleboll'e) ek ellerini, domuz herif! MAJA Sana ne ki? DLENC Sen sus, pis zavall! MAJA Deli misin? Samalyorsun haa! BOLLEBOLL (Zehir gibi) Yalanc! Hastal filan yok. Mesele bu! Hep yalan! DLENC Ve sen kansersin! BOLLEBOLL (ok sakin) Ben kanserliyim ha? DLENC (Korkmu) Bir ey demedim ben. Unut gitsin. MAJA (Gler) BAAL Niye alyor bu? (Minderin ardna dolanr) DLENC (Kt) Ne istiyorsun ondan? BAAL (Mindere eilir) Niye alyorsun? Hi grmedin mi? Yoksa her seferinde yine mi alarsn? DLENC Braksanza be adam! (ki bardan Baal'e frlatr) MAJA (Ayaa frlar) Domuz seni! BOLLEBOLL Sadece bluzunun altna bakmak istiyor. BAAL (Ar ar dorulur) Ah siz domuzlar! nsanca olan bilmez olmusunuz! (Masa boyunca, yksek sesle ve yaln) Yedi yl n ce mdrmn karsyla yatmtm. ehvet dolu ve vahiydi. Uzun zaman geti aradan, yzn unutmutum, ama imdi yine anmsyorum ve nasl olduunu biliyorum. Aydnlk bir gnd, ocuu oldu ve evi cehenneme dnd. Onu bir daha grmedim, ne olduunu da bilmiyorum. Hayat bu ite. Gel Ekart, rmakta yzmz ykayalm!

(Ekartla kar)
YEL YAPRAKLI AALIKTA

Geride rmak.
BAAL (Yaprak yn stnde oturmaktadr) Su scak. Kumsalda yengeler gibi yatlyor. stne stlk fundalklar ve gkte be yaz bulutlar. Ekart! EKART (Kendini kapatm) Ne istiyorsun? BAAL Seni seviyorum. EKART ok gzel yatmaktaym.

BAAL Deminki bulutlar grdn m? EKART Evet. ok edepsizler.

(Sessizlik)
Demin bir kadm geti kardan. BAAL Hi kadm arzu etmiyorum artk ... PATKA. OTLAKLAR

Rzgr. Gece. Ekart otlarn arasnda uyumakta.

BAAL (Tarlalardan doru gelir, imi gibi, giysileri ak, uyurgezer benzeri) Ekart, Ekart! Bir iir yaptm! Uyan! EKART Neyin var? Yine mi uykunda konuuyorsun? BAAL (Yanma oturur) Bak ite: Boulmu gidiyorken aknt boyunca100 Vadilerden byk rmaklara doru Gk o harika mavisiyle yukarda Sanki ly teskin etmek istiyordu. Otlar ve su yosunlar geldike stne Bedeni arlatka arlat Balklar bacandayd sknetle Hayvanlar, bitkiler, at yakmlard. Akam olunca gk duman gibi karard Yldzlarla lamba tuttu stne gece Ama yine de geldi sabahn aydnl Oysa ona artk gece neydi, gndz ne. Donuk bedeni suda ryp dalnca Yava yava tanr da unutmaya balad onu: nce yz, sonra elleri, salar en sonra Gitti ve o da yzen ylanlardan biri oldu.

(Rzgr)
EKART Hayalet dolamaya balad m imdiden? Geri senin ka dar kt saylmaz. Yalnz uyku pi oldu ve rzgr, otlan sar holuunda uuldayp duruyor. Kala kala felsefenin ak gs, karanlk, mutlu sonumuza dek uzanan slaklk ve yal kadnlann bile ancak ikinci yzleri kalyor demek ki yine.

BAAL Bu rzgrda insan hi iki gerekmeksizin fitil gibi sarho . olur. Dnyay yumuak bir k altnda gryorum: Sevgili Tanrnn dks o. EKART Kendini, ieme organ ile cinsel organn101 birlemesiyle ilk ve son kez yeterince tanmlam olan sevgili Tanrnn... BAAL (Yatar) Her ey yle gzel ki!

(Rzgr)
EKART Otlaklar, gn kara az iindeki rm di kalplar gibi. Artk ksa srede u ayin mziimin bestesine balayaca m! BAAL Kuartet bitmi miydi? EKART Nereden vakit bulacaktm ki?

(Rzgr)
BAAL Orada bir kzl sal solgun hatun; onu gzne kestirdin. EKART Yumuak beyaz bedeniyle lenleri tarlalarn iine geli yor. Sa benzeri dallar var ve onlarm iini o...oruz sincap gibi. BAAL Benden gzel mi o?

(Karanlk. Rzgr uultusu srer)

TAZE OBAN DD DALLARI

Yukardan aa sarkan krmz ubuklar: Aralarnda Baal oturu yor. len.

BAAL Bir gzel becereceim bu beyaz gvercini... (Alan gzler) Orada otlarn arasndan bulutlar ok gzel grnyor... Eer dnerse ancak deriyi bulur. Onun bu sevimelerinden bktm. Sevgili ruhum, kes sesini!102 GEN KADIN (Cangln iinden gelir, kzl salar, dolgun vcut,

solgun ten) BAAL (evresine bakmakszn) Sen misin?

GEN KADIN Arkadanz nerede? BAAL Mi-minr bir ayin besteliyor. GEN KADIN Uradm syler misiniz? BAAL ok saydam oldu. Kendini lekeliyor. Zoolojiye dt yeni den. Ohrsanza! (evresine baknr) GEN KADIN Ayakta duraym daha iyi.

BAAL (ubuklara aslp kalkar) Son zamanlarda pek fazla yumur ta yer oldu. GEN KADIN Onu seviyorum. BAAL Bana ne! (Kadm yakalar) GEN KADIN Bana demeyin! ok pissiniz! BAAL (Yavaa Kadn 'tn boazna uzanr) Boynunuz bu, deil mi? Gvercinleri nasl sustururlar bilir misiniz, ya da fundalktaki yaban rdeklerini? GEN KADIN Hey Tanrm! (Syrlr) Rahat brakn beni! BAAL Bu zayf dizlerinizle mi? Deceksiniz. Otlarn arasna ya trlmak istiyorsunuz, deil mi? Erkek erkektir, ou orada l er kendini.

(Kadn' kollarna alr)

GEN KADIN (Titremekte) N'olur brakn beni! Ltfen! BAAL Utanmaz Bldrcn seni! Hizaya gel! Umutsuz birini kurtar ma eylemi!

(Kadn' iki kolundan yakalar, alln iine srkler)

RZGRDA AKAAA

Bulutlu gkyz. Baal ile Ekart kklerin arasna oturmular:

BAAL mek zaruret oldu103 Ekart. Paran kald m? EKART Yok. Rzgrda akaaaca bak! BAAL Titriyor. EKART Barlarda yarmda gezdirdiin kzcaz nerede? BAAL Balk ol, ara onu. EKART Ar tknyorsun Baal. atlayacaksn. BAAL atlama sesini duymak isterdim. EKART Karanlk ve derin, stelik balksz bir suya baktn da ol muyor mu? ine dmemeye bak. Kendine dikkat etmen ge rek. ok arsm nk, Baal. BAAL Baka birinin yannda dikkat ederim kendime. Bir ark yaptm. Dinlemek ister misin? EKART Oku bakalm da tanyaym seni. BAAL Ad, Ormanda lm:

BAAL Bu rzg S r i* . . olur. Dnyay Tannnn dk EKART Kendini ilk ve son ke . BAAL (Yatar) \ b

(Rzgar)
EKART Otla! gibi. Art&e m! BAAL EKART N ^ (Ruzg BAAL O EKART yor BAAL

****?
rH * bir yer.

K u *<C N y

(K

rin. yle arazide? in, kemiklerin, kn bo, lm beygirin .. zaten bitmisin, istiyorsun, niye?"

yd evrelerinde, iyknyor gkyzne, dler aaca sarldn. .ar da kapldlar fkeye x sktlar yumruklarn. Kendileri gibi biriydi len de. ^imasn, uyuz, kocaman, hayvan. .sin, pislik sen de, paavra yn! avamz emiyorsun, srf hrsndan." Jediler. Ya o? O yara aknts: "Yaamak isterim", dedi, "gne paynzdan! Aydnlkta sizler gibi koturmak atm!" Tiksintiden titreyerek susmalar Anlalr gibi deildi dostlar. O zaman yer plak elini uzatt Rzgrda toprak denizlere alrd "Ve bedenim burada usulca yatar."

te zavall hayatn lszl Bylece ona kendi lsn Kendi eliyle topraa bastrtt: Tan aarrken lp kara otlara dt. Tiksintiyle, nefretle kazdlar mezarn Aacn en karanlk kklerine gmld. Ve sessizce srdler cangldan atlarn. Yokladlar uzaktan bir kez daha Buldular ordaki mezar aacn Bir de ne grsnler baknca: Aacn stnde bir lt. Gen yzlerine ha karp o anda Atlarm srdler gnee ve ovaya. EKART Evet ya. buraya vard imdi besbelli. erefe! BAAL Geceleri uyku tutmazsa yldzlara bakarm. Aynen byledir. EKART ylemi? BAAL (Gvensiz) Ama pek de sk yapmam bunu. Yoksa insan za yflatr. EKART (Bir sre sonra) Epeydir hibir kadnla yatmadn herhal de, ha? BAAL Niye ki? EKART Hii, bana yle geldi. Deilse, hayr de. BAAL (Ayaa kalkar, gerinir, ckaaacn tepesine bakar, gler) KONYAKI MEYHANES

Akam. Garson Kz. Watzmann. Yrtk berbat bir giysi ve kalkk yakalarla, umutsuz perian Johannes. Garson Ktz'da Sophienin izgileri vardr.
EKART Sekiz yl oldu.

(erler. Rzgr eser)

JOHANNES Hayat ancak yirmibeinde balarm. O zaman daha geni oluyor insan ve ocuk yapyorlar. VVATZMANN Annesi dn ld. Cenaze iin bor para bulsun di-

ye dolanp duruyor. Buraya da gelir. kileri deriz. Meyhane ci mazbuttur; annenin cenazesi iin kredi verir. (er) JOHANNES Baal! Rzgr artk asla onun yelkenini doldurmaz. VVATZMANN (Ekart'a) Ona epey tahamml etmek zorundasn za hir, ha? EKART Yzne tkremezsin ki: Batyor. VVATZMANN (Johannes'e) A a duyuyor musun? Kafan megul ediyor mu? JOHANNES Yazk oluyor ona, diyeceim bu. (er)

(Sessizlik)
VVATZMANN Gittike daha tiksinti verici oluyor. EKART yle deme. Bunu iitmek istemem: Severim onu. Hibir zaman krlmadm ona. Sevdiim iin. O bir ocuk. VVATZMANN Hep yalnzca yapmak zorunda olduunu yapyor. nk ok tembel. EKART (Kapya kar) Son derece lk bir gece. Rzgr scak. St gibi. Btn bular seviyorum. Hi imek gerekmez. Ya da faz la imemeli. (Masaya dner) Gece son derece lk. Sonbaharn ilerine kadar daha hafta pek gzel sokaklarda yaanabilir.

(Oturur)
WATZMANN Bu gece gitmek istiyorsun ha? Ondan kurtulmak is tiyorsun herhalde. ok yk oluyor sana, deil mi? JOHANNES Dikkatli olman gerek! BAAL (Ar ar kapya gelir) VVATZMANN Sen misin Baal? EKART (Sert) Yine ne istiyorsun? BAAL (Girer, oturur) Nasl bir zavall delik olmu buras byle?

(Garson Kz iki getirir)

WATZMANN Burada deien bir ey yok. Grne gre, sen, daha incelmisin zahir. BAAL Luise misin sen hl?

(Sessizlik)
JOHANNES (er) Evet ya. Rahat buras. mem lazm da, ok ok imem. Kuvvetli yapar insan. Ondan sonra da yine bak sr tnda cehenneme gidebilir insan, kabul. Ama yine de baka i te. Hani insann dizleri ger gibi, biliyor musunuz: yle es nek ki bak hi hissedilmez. Tyden diz kapaklan. Ayrca ben

iyi durumdayken, yani burjuva gibi yaarken hi byle bulu lar gelmezdi aklma, byle tuhaf. Ancak imdi dhi olunca bululanm da oldu. Hm. EKART (Lafa girer) Tekrar ormanlarda olmak istiyorum, sabah er ken! Dallar arasmda k limon sarsdr! Tekrar ormanlara yu kar gitmek istiyorum. JOHANNES Anlamyorum Baal, bir iki daha demen gerekiyor. Buras pek keyifli gerekten. BAAL Bir iki de... eye... JOHANNES sme gerek yok! Tanrlar. Biliyor musun, geceleri ara sra mthi kbuslar grrm. Ama yalnzca ara sra. imdi pek keyifli.

(Rzgr eser. erler)

WATZMANN (ark mrldanr) 105 Aalar var daha ynla Glgeli ve topluca, kesin... stlerine kendini asmak, ya da Altlarnda dinlenmek iin. BAAL Ah, nerede byleydi sahi? Bir yerde byleydi ite! JOHANNES Hl yzyor nk o kz. Kimse bulamad. Biliyor musunuz, bazan sanki o, bol iki iinde boazmdan ieri ak yor gibi gelir bana, minicik bir ceset, yar rm. Daha onyedisindeydi stelik. imdi yeil salarnda fareler ve yosun var, fena da gitmiyor ona ... biraz imi ve aarm, kapkara kokan rmak amuruyla dolu. Hep yle temizdi o. Bu yzden rmaa gitti ve kokulu oldu. VVATZMANN Et nedir ki? Ruh gibi o da kokuur. Beyler, ben zom oldum. ki kere iki drt. yleyse tam zom deilim. Ama daha st bir dnyadan sezgilerim var. Eilin! Yk-ln! Yeni bir Adem olun. (Titreyerek ve hrsla er) Sezgilerim olduu sre ce tam km saylmam ve hl gayet iyi hesaplarm, iki ke re iki... iki ne ki sahi, ik-i denen komik szck? ki! (Oturur) BAAL (Gitarna uzanr ve onunla a arpp sndrr) ark syleyeceim ben: Gnein gevrettii yamurun erittii snlsklam yapraklan106 rm yatak yerlerinin, kank salarnn arasmda, Tm genliini unutmu, salt dlerini unutmamt:

aty oktan unutmutu da, stndeki gkyzn asla. Sesim de amma nlyor. (Gitar akort eder) EKART arkya devam, Baal! BAAL (arky srdrr) Ah, siz cennetten cehennemden kovulmular! Siz katiller, niye ana kucanda beklemediniz? Niindi ektiiniz onca skntlar? Ana kucanda uyumak varken sessiz... Gitarn da akordu tutmuyor. VVATZMANN yi bir ark bu. Tam benlik! Kadehimi bulamyo rum. Masa fena sallanyor. I yaksanza! nsan kendi azn bile bulamyor! EKART Sama! Bir ey gryor musun Baal? BAAL Yoo. stemem de. Karanlkta gzel oluyor. Karnnda am panya ve ans olmayan sla hasreti. Arkada myz Ekart? EKART (Glkle) Evet, ama arkya devam! BAAL (ark syler) Cehennemlerde dans ve cennetlerin krbac Olmadk k nlarn imiesine Dler ara sra kk bir ayn Yalnzca mavi gkyz onun stnde. JOHANNES Artk hep senin yannda kalacam. Beni alp gtre bilirsin. Hemen hibir ey yemiyorum artk. VVATZMANN (Glkle klar yakmtr) Ik olsun107, hehehe. BAAL Gz alyor. (Ayaa kalkar) EKART (Kucanda Garson Kz, glkle dorulur; Kz'n kolunu kendi boynundan almaya urar) Neyin var senin? Bir ey de il ki bu. Gln yani. BAAL (Atlamak zere bzlr) EKART Bu kz kskanyor deilsin herhalde? BAAL (nne dayanr, bir tabak der) EKART Benim niye kadnm olmasn ki hi? BAAL (Ekart'a gzn diker) EKART Sevgilin miyim ben senin? BAAL (Ona saldrr: Grtlana sarlr. Ik sner. Watzmann gler.

Luise lk atar. Yan odadan teki mteriler lamba ile gelirler)

VVATZMANN Ba var.

GARSON KIZ ldrecek onu. Tanrm! KADAM (Dvenlerin iistiine atlrlar) Hey durun! Brakn! He rif bak saplam, yuh olsun, lanet! BAAL (Dorulur. Birden tan aarts ieri dolar. Lamba sner) Ekart! GREENWCH'N 100 DOU BOYLAMI108

Orman. Baal gitaryla, iki eli pantolon ceplerinde uzaklar.

BAAL Kara aalarda donuk rzgr! Kurdun slak tyleri gibi aalar. Saat ll 'e doru ay kar. O zaman yeterli aydnlk olur. Kk bir orman bu. Aadaki byklere doru yollanaym. Kendi bama kalal beri taban tepiyorum. Kuzeyi tutturmam gerek. Yapraklarn damar ynnde. Ufak eyleri geride brak mak icap ediyor. Devam!

(ark syler)
Yldzl gkte Baal'in leini bekleyen Akbabalarn en semizindedir Baal'in gz.109

(Uzaklar)
Bazan lm gibi yapar. Akbabaysa gelen Bir gzel yer onu Baal akam st.

(Frtna)
PATKA. AKAM. RZGR. SANAK

Rzgra kar dayanmaya alan iki Jandarma.

BRNC JANDARMA Bu kara yamurla bu afat rzgr! Rezil ser seri! KNC JANDARMA Bence bu, kuzeye ormanlara doru gidiyor. Orada yukarda, bir tanrnn kulu bulamaz artk onu. BRNC JANDARMA Neymi ki bu? KNC JANDARMA Her eyden nce, katil. nce varyete oyun cusuymu, airmi. Sonra dnme dolap sahibi olmu, odun kesmi, milyoner bir kadnn sevgilisi olmu, kabadaylk, ava relik, her ey yapm. Cinayette onu yakalamlar, ama fil gibi

kuvvetliymi. Kaytl orospu bir garson kz yznden olmu. Onun yznden en iyi genlik arkadan ldrm. BRNC JANDARMA yle bir insanda ruh yoktur. Vahi hayvan lara paralatacaksn onu. KNC JANDARMA Bu arada ok da ocuk gibi. Yal kadnlara odun tayormu, neredeyse yakalanacakm. Hibir eyi ol mam. Garson kz sonuncuymu. Arkadan bu yzden l drm olmal, kald ki o arkadan da ne olduu belli deil. BRNC JANDARMA Hi deilse iki veya kadn bulacak bir yer olsayd! Yr gidelim! ekilmez bir yer buras. Hem orada bir kmlt var!

(Giderler) BAAL (allarn arasndan eyas ve gitaryla kar. Dilerinin ara sndan slk gibi) lm demek, ha? Zavall hayvanck, y o l u
m a kmayacakt! imdi ilgin olacak. Hm..

(ki Jandarma'nn ardndan gider) Rzgr)

ORMAN. BR AHAP KULBE

Gece. Rzgr. Baal kirli bir yatakta. Erkekler kt oynamakta ve imektedirler:

BR ADAM

(Baal'in yannda) Ne istiyorsun? Vz gelir sana. Bir o

cuk bile grr bunu, hem seninle ilgilenen kimse var m? Kim sen var m? Eeee? Eeee? Sk diini! Dilerin var m sahi? Bu arada, birok eyin keyfini karan delikanllar bile telef olu yorlar, oysa senin ktlarn bile yok. Korkma: Dnya yuvar laktr, dnyor ite, yarn sabah rzgrn sl duyulur. Ken dini biraz st bir konuma koysana! Dn: Bir fare geberir! Ee ee? Yeter ki terslik yapma! Dilerin yok baka. ERKEKLER Hl yayor mu? Geceyi cesetle geireceiz anlalan - Kes gagan! Koz! - Havan kald m, iko? t bakalm! Ak ana kucandaym gibi - Brak onu: Kara yamur kesilmeden souyacak bir adam o. Oyuna devam! - Dipsiz kuyu gibi ek mi kafay, ama ite kendini dnen bir taknt da var yine. Beikte sylenmemi ki ona bunlar. Sinek onlu! Hizaya gelin

beyler! Oyun olmaktan kt bu. Ciddi olmazsanz, akllca bir araya gelinemez!

(Sessizlik. Artk yalnzca kfrler duyulur)

BAAL Saat ka? BRADAM BRADAM ERKEKLER Onbir. Gidiyor musun? Yamur. BAAL Yakndr. Yollar kt m?

(Kalkarlar) Yamur durdu. Vakittir - Her ey srlsk

lam olacak - Delikanlnn bir ey yapmasna gerek kalmaz yi ne. (Baltalar alrlar) BR (Baal'in nnde durur, tkrr) yi geceler. Hoa kal. lyor musun? TEK lp gidecek misin? Bilinmeze? NC Kokmann birazn yarna brakabilsen! lene kadar keseriz, sonra yemee geliriz. BAAL Birazck daha... kalamaz mydnz? HEPS (Kahkahalarla) Annelik mi oynayacaz? - Kuu arks m sylyorsun? Gnah m karacaksn, iki kp? - Kendi ba na tkremez misin? BAAL Bir otuz dakikack daha kalsaydiniz?! ERKEKLER Bak, dinle: Kendi bana geber! Haydi yryn! Rz gr dinmiken- - Ya sen? BR ADAM Ben arkadan geliyorum! BAAL Uzun srmez beyler. (Gller) Kendi banza lmekten holanmazsnz beyler. (Gller) BR Moruk kar! Al sana, stnde dn.

(Baal'in yzne tkrr. Hepsi kapya ynelirler)

BAAL Yirmi dakikack!?

(Adamlar ak kapdan kar giderler) BR ADAM (Kapda) Yldzlar.

BAAL Tkr sil! BR ADAM BR ADAM BR ADAM

(Ona) Nerede?
Tamam. Niye glyorsun?

BAAL Alnda. BAAL Tad gzel.

(fkelenmi) Sen iflah olmaz bir durumsun. Ho a

kal. (Baltasn alr, kapya gider) BAAL Sa ol. BR ADAM Senin iin bir ey daha... ama gitmem art, armhta ki. Ceset! BAAL Baksana! Yakla! (Bir Adam yaklar) ok gzeldi. BR ADAM Ne, gzeldi, deli tavuk? Horoz, demek istedim, ney se. BAAL Her ey! BRA DAM Agzl!

(Yksek sesle gler, kar, kapy ak brakr. Mavi gece grnr)

BAAL (Huzursuz) Eeey, be adam! BR ADAM BR ADAM

(Pencereden) Ha?
almaya!

BAAL Gidiyor musun? BAAL Nereye? BR ADAM Sana ne ki? BAAL Saat ka? BR ADAM Onbir eyrek. (Gider) BAAL Gitti gider.

(Sessizlik)
Bir iki drt be alt. Faydasz.

(Sessizlik)
Anne! Ekart ekip gitsin, gkyz alaka yaknmda, elle tut mak iin, her ey yine srlsklam. Uyumak. Bir. ki. . D rt Burada boulur insan. Dars aydnlk olmal. Dan kmak istiyorum. (Dorulur) Ben dan kacam. Sevgili Baal. (Kes

kin) Fare deilim ben. Dars aydnlk olmal. Sevgili Baal.

Kapya varlabilir. Dizler var henz, kapda daha iyi. Lanet! Sevgili Baal! (Drt ayak stnde eie dek srnr) Yldzlar... Hmm. (Darya srnr) SON

ERKEK BAAL'in YAAM YKS10

[ Lebenslauf des Mannes Baal ] Dramatik Biyografi ("Baar'in Sahne Uyarlamas)

ndeyi
Bertolt Brecht'in yazd bu dramatik biyografide, erkek Baal'in yaamm, yzyln banda geen ekliyle izleyeceksiniz. Baal'in anormalliinin, yirminci yzyl dnyasnda kendine nasl yol bul duunu greceksiniz. Baal, grece insan, Baal, edilgin deha, Baal denen o fenomen, edepli insanlarn arasnda ilk ortaya kndan, yaamnn korkun sonlanna dek, en iyi toplumun kadnlarnca akl almaz kullanlyla, insanlara davranyla sergileniyor. O yaratn yaam, sansasyonel bir edepsizlikti. Bu edepsizlik, sahne uyarlamas yoluyla ok hafifletildi. Oyun, Baal'in 1904 yln da edepli insanlar iinde air olarak ortaya kyla balar. Ritmik bir girite Baal'i, plastik olarak her ynyle greceksiniz ve kendi buluu olan teneke telli bano'su111 eliinde sunduu nl Byk Baal'in Korali'yle kendi azndan dinleyeceksiniz.

KLER4 Baal Eckart Mach Emilie Mach Johannes Schmidt Dr. PLLER Johanna Schreiber Sophie Barger Srcler Kap c Kadn Lupu Mjurk Kadn Piyanist Mteriler 0 Bir Adam * Adamlar Bir Orospu112.

BAAL Baal, ak ana kucanda byyp yetiti Gkyz yle bykt, derindi, geniti Gen ve plak ve de mthi harika Baal yle sevmiti - doduunda. Gkyz ordayd tasas sevinciyle Baal mutlu uykusunda onu grmese de: Gece gk meneke, Baal ise dut gibi. afakta Baal masum, gkse zerdali. Utan verici gnahkr ynnda plak yatt Baal, dnendi rahata: Yalnzca gk, ama hep de gk kapatt yice kapatt onun plakln. Yldzl gkte Baal'in leini bekleyen Akbabalarn en semizindedir Baal'in gz. Bazan lm gibi yapar. Akbabaysa gelen Bir gzel yer onu Baal akam st. Bu dertli dnyann yldzlan altnda Otlaklarn otunu yer Baal apr upur. Bitince gezinir dilinde bir arkyla Sonsuz ormanda sonsuz bir uykuya durar. Ya karanlk kucak Baal'i eker alrsa: Nedir ki dnya artk, Baal tok. Gkyz gzkapann altda yle ki ldyse ona cennet ok.

(kar)

1. TABLO

Yemek masas bulunan bir oda. Miich, Emilie Mdcl, Johannes Schmidt, Dr. Piller, Baal girerler.
MCH

(Baal, ak bfede bir eyler yerken) nn doruklarna gi

den, dehalar iin zaten batan izilmi yolunuzu ben ancak bu gn ilk kez fark ettim, desem yeridir herhalde. Deha, eskiden beri izlenmekte, dnyaya yabana kalm ve kula yce ses lerde, souk dnyann iine doru iniyor. Kleist dl kutla malar113 henz sizi bizden koparmadan nce, nnzde al m ilk salon benimki olsun, diyelim. Bir yudum arap almak ister miydiniz? Yenge yer misiniz? PLLER Sizinle ilgili derhal bir eyler olmal Bay Baal. iirinizi Bay Mch'e yaynlatmaksnz. MCH Onun iirini yaynlarm. iir iin yeterince glym. PLLER Size ilikin bir makale yazaym. Metinler elinizde mi? Ga zeteler beni sayar. JOHANNES Bay Baal, iirlerini fayton srclerine ark olarak syler. MCH Harikulade. EMLE Hafif iirlerin sinik yoksulluu Portakal tadnda bir aclk ki Buzda soumu, Malezya zifiri Salar gzmde! Ah, esrar afyonu! Bunu gerekten siz mi yazdnz? JOHANNES Bay Baal'in o iir. Bir ansan karl kadeh kir imeyi det edindi orada. Kendi buluu olan ve kendi deyiiy le dnyann sonradan, "Baal'in teneke telli orijinal banosu," diye anaca ilgin enstrmanm ziyaret etmenin karl ise, bir kadeh kir. MCH Harikulade! JOHANNES Bir yk katar istasyonundaki birahanede oluyor bu. EMLE ok okumusunuzdur besbelli, deil mi? MCH Brak hele rahat bir yesin adamcaz. Brak bir kendine gelsin. Sanat da bir i tabii ki. Bir konyak, bir hennessy aln, ne

isterseniz orada ite! EMLE Bir oto barakasnda kalyorsunuz, yle mi? BAAL Kereste Sokak 64a. MCH Harikulade! Tamirci miydiniz yoksa? EMLE Ey dnyann acl keyfi Rzgra inat karton kulbelerde115 Ay denen o saf beyaz hayvan cinsi Dnce serin gklerden yere. BAAL Eer holanrlarsa srcler para verirler. MCH iirinizi yaynlarm ben. BAAL Gmleim yok. Gmlekler iime yarard. MCH Yaynevi ilerinden bir ey salamyorsunuz/ ha? BAAL Kadm gmlekleri olabilir. EMLE Ama ansonlar bir harika. MCH Seyahate kar msnz? Habeistan dalar rnein, tam size gre. BAAL O zaman onlarn bana gelmesi gerekirdi, Habe'lerin yani. PLLER Sizin gibi bir insann gereklie hi ihtiyac yok. Sizin ya am duygularnz iinde! BAAL Joseph Mch, 1904 ylnda Baal'in purosunu yakyor. MCH Bu harikulade ite. BAAL (Emilie'ye) Armonyum'la bir eyler almak istemez misi niz? PLLER Garip bir Kirpi'siniz siz. MCH Harmonyum'la yemek! Muazzam! BAAL Bu sayede kollannz grnr hi deilse. . MCH Ylan bal fme'den almaz msnz daha? Hayr m? Ben yerim yleyse. EMLE ok fazla imeyin Bay Baal! BAAL

(Emilie'ye bakar) Kereste, ticareti yapyorsunuz, deil mi

Mch? Tarn aalar sizin iin yzyor ha, Mch? Kesilip yok edilen yedi orman. (Srekli ier) EMLE stediiniz kadar iersiniz tabii. Benimkisi yalnzca bir ri cayd. PLLER Beyefendi yalnz iirde deil, ikide de muazzam doru su!

BAAL

(Emilic'ye) yi kollar enfes, imdi belli oluyor. Daha yuka

rdan aln, daha iyi grnr! PLLER Mziin kendisini seviyor deilsiniz galiba, ha? BAAL Mzik beni pek az rahatsz eder. MCH ddiaya girelim mi, kim daha fazla iebilecek? Be muslin gmleine bahse girerim Baal! BAAL Ben tokum. PLLER Sizin iirinizin kt bir vuruu var, bu kesin yazk ki. BAAL Hayvan ticareti de yapyor musunuz Mach? MCH iirlerinizi alabiliyor muyum peki? BAAL (Emilie'nin kolunu okar) Akl fikri iirlerde. MCH Size bir iyilik yapaym demitim! Biraz daha elma soysan, Emilie? BAAL Kollara baklmasn istemiyor. EMLE Artk sherry imeyi brakmalsnz ama! MCH Bu harikulde. Bir de banyo yapmak istemez miydiniz? Bir yatak yaptraym m size? Unuttuunuz bir ey kalmad m? PLLER imdi gmlekler aa yzyor Baal. iir zaten aa y zp gitti bile. BAAL Dediim gibi, Kereste sokak 64a'd a oturuyorum. Dizime niye oturmayasn ki? Tekellere ne gerek var? Siz gidin yatn Mach! MCH Sizinle konutuuma gre, siz haklsnz. Gel Emilie, Ge lin Piller, bu hayvanla i yaplmaz! Gelin, Johannes. Dehnn da snrlan olmal. MLLER Fitil gibi sarho. BAAL O beyin ad ne? JOHANNES Piller. BAAL Piller! Bana eski gazete kd gnderin isterseniz. PLLER Size fazla ince gelir. Edebiyat iin havasnz siz. JOHANNES Size urayabilir miyim? Sizinle evinize gelebilir mi yim? Ondan bir istediiniz var m baka, Bayan Mach? EMLE Ne bileyim, holanyorum ondan. Ona bakar olmak gerek. BAAL Yamur yayor. Tufan'da hepsi Nuh'un gemisine gitti. Tm hayvanlar kol kola. O dnem, yeryznn tm yaratk larnn birleik olduklar tek zaman dilimiydi.116 Gerekten t

m gelmiti. Ama htiyosor gelmedi. Herkes ona gemiye bin mesini syledi, ama o gnlerde zaman yoktu htiyosor'un. Nuh, Tufan'n gelmekte olduunu bizzat kendisi syleyerek uyard onu. Ama o, byk rahatlkla: Sanmam, demiti. Ta knda boulduunda genellikle sevilmiyordu. Evet evet, de miti hepsi, o htiyosor, o gelmez. Bu yaratk, hayvanlarn en eskisiydi ve byk deneyimlerine dayanarak, Tufan gibi bir eyin mmkn olup olmadn kesinlikle ifade edebilecek ko numdayd. Benzer bir durumda kalsam benim de gemiye bin memem pekl mmkn.

2. TABLO TANRISAL YETENEKLERN DNCESZCE . KTYE KULLANILMASINDA BAAL

Oto barakas.
JAAL Bu yldzda onun bitkilerini yiyip bitiren hayvanlar var. Grnmez yldzlardan biri o. OHANNES 3AAL Hayr. fOHANNES Bir sevgilim var. (Baal slk alar) Bana sorun kar yor. BAAL Bunlardan biraz artlarm. JOHANNES Deneyimli bir erkek olarak size sorabilir miyim, sev gilime nasl yaklasam? BAAL n ce fonetik etki yapman gerek. JOHANNES Mevcut kadnlarn en masumu o. ki hafta nce bir
117

Astronomiden anlar msnz?

kez yar uyku yar uyank onun ard aacyla yattn grdm. Ard aacnn stne uzanmb, hi kmldamyordu. O gn bugndr uyuyamyorum. BAAL O zaman bover. Onunla yattnda, belki artk hi yz ol mayan bir et yndr. Yaz mevsiminiz akp gidince ve onlar ak snger gibi emip doymu olunca, o zaman hayvan gibi olurlar, kt ve ocuksu, i karnlaryla, akm gsleriyle, biimsiz. Ve mthi bir lkla yeni bir kozmozmu gibi bir

:k meyve doururlar. Bir zamanlar onu ehvetle emmierdi, bu kez ikence altmda tkrrler. Ryanda o holanm ruyd sevimekten? VNNES Evet. L Ak sanki bir portakal srmsn da suyu dilerine fkr yor gibidir, suya batm aacn gcrtyla dorulup arkya durduu o kvranma gibidir, vahi rzgrn stnde at kotur duu tatl sanc gibidir ak; eklemler akta, bitkilerin rzgr daki saln gibi uysaldrlar, frtnaya kar umak gibidir son radan gelen arpmann iddeti ve onun bedeni, senin stnde serin bir cevher gibi yuvarlanr. ANNES Yani yleyse siz bana, o kadar zevkliyse yap bunu, diyorsunuz, ha? l L Ben diyorum ki, sen onu bana getir. 3- TABLO BAAL, BR KADIN ZERNDEK GCN KTYE KULLANIYOR

Baal, Eckart, bir Orospu. Barda Srcler.

CART nk atlm ncesinde gryorum kendimi. Bu kent

benim iin artk pek anm olmaya balad. Gece bu bayanla yattm ve anladm ki byle eyler artk benden gemi. Ve sz lere tavsiyem, yumurtalklar ilk ve son kez iviye asm. Ben, hareket politikasn 45. yaa dek desteklerim. Yanl anmsamyorsam Eflatun KART
118

da ayn eyi syler.

AL Nereye gidiyorsun? Tahminimce, gney Fransa'ya, y le grnyor ki ora da baka tip kentler var. kent tipi, daha planndaki yeterin ce aydnl garantiye alan dzenleme ile tekilerden ayrlyor. Sen de gelsene?
l AL

Para var m?

:KART Ksmen. Vasta paras? KART Yok. Tabana kuvvet. VAL Gidi ne zaman?
lAL

ECKART Bugn, saat 11.30'da bu birahaneden ayrlyorum. BAAL Niye? ECKART Marsilya'nn bir fotoraf var bende. iflah olmaz elips. Geliyor misin? BAAL Olabilir. Henz bilmiyorum, BAAL O Mch, sherry'sini beenmeyip tkrdm diye beni salo nundan dan att. unu bilin ki, aromatik szckleri olan bir iir dinlediler mi kendilerinden geiyorlar, ama oradan doal sonular kardn m app kalyorlar. Yine de, kans peim den geldi. Artk skldm, bktm ondan. SRCLER Benimki yapsa morartrm. Zkkm yesin! JOHANNES (Johanna He girer) BAAL Ben sonra arkaya gelir size ark sylerim. JOHANNES Bu, Johanna. BAAL Aldn buraya getirdin imdi, h? yi gnler, Johanna. JOHANNA ok ksa kalabileceim. Yalnzca bir greyim sizi de dim. Johannes bana srf sizden sz ediyor! BAAL Peki ka yamdasmz siz? Burada grnmemelisiniz ku kusuz. JOHANNES Haziran'da onbeindeydi. Beklediiniz baka biri mi var? BAAL Evet, Emie. JOHANNES Erkek kalplerinin size ynelmesini kavnyorum. Ama kadnlardan yana ansl oluunuzu nasl yorumluyorsu nuz? BAAL renilebilir bu. (Emilie girer) yi gnler Emilie! Johannes nianlsn getirmi. Oturun! EMLE Beni buraya niye ardn ki? Bir gruh, bir de konyak bar! Ama senin zevkin bu demek ki. BAAL nsan, insandr. Luise, bayan iin bir kom! ersin. EMM Evet, insan insandr. Ama sen deilsin. SRCLER Kna patlatacaksn ite. Ksrak gibi azgn olur on lar ama daha aptaldrlar. BAAL Yoo, ieceksin ite. nsan, insandr. EMM Ama sen insan deilsin. JOHANNES Yine de ok ilgin buras. Basit halk ite, imesiyle, akalamasyla!

EMLE Hounuza gidiyor mu buras sahi? Keyfimiz yerinde, ha? Her ey olabilir, nereye gittiini bilmezsin. Birka yl nce bir adamn, ayakkabsnn topuu krlm diye baka bir kadm eve getirmesi etkilemiti beni. Ama sonra srf snrsz puro du manyla ve iki ttssyle kendimizi yitirdik, iyi mi? JOHANNA Kaliteli bir lokal deil buras kesinlikle. BAAL Kaln biraz daha. Buyrun, kir burada. Yeterince dinlen mitir. Hzla dikin ite. Gkyz nihayet yine daha san olu yor. Ancak berrak havada grnr olabilen yrtc kular beli riyor. Bugnk gnde sevgili canlar, ok byk olaslkla ero tik temelde bir teklif yapld bana, kir, Luise. Ad geen adam tam bir atak halinde bulunuyor. u anda son purosunu imek te ve son kir'ini yudumlamaktadr. Benim buna diyeceim, herhalde u olur: Henz deil! kini bitir Emilie! Elbette kar neriler de konacaktr masaya. Benim tahminim, Emilie, sa na ynelik bir soru gelmekte. EMLE Neyin var bugn bilmem. Buraya gelmem belki de hi iyi olmad. BAAL Ne var ki, karar benim sunuumdan sonra verilir. Onlan daha fazla bekletmeyeyim. (Baal, bir balad syler) SRCLER Bravo! Bay Baal iin kadeh kir ve bir sherry brandy. nsanda byle bir kafa olmal. Kendinizi ie yarar bir eye verseymisiniz, ihya olurmusunuz hani, inann bana; dpedz i adam olabilirmisiniz. JOHANNA ark gzel. BAAL ! EMLE Hayr, hayr. Daha fazla imek istemem. Bu kzcazn nnde utanyorum zaten. BAAL Senden imeni rica ettim. EMLE Hep buraya bakp durmasanza! BAAL Senin de iin snr hi deilse. JOHANNA Bay Baal, byle yapmamalsnz, Bay Baal. JOHANNES Dnsene, Johanna henz yar yanya ocuk. JOHANNA Bizimle gelmek ister misiniz? Sonra hep birlikte gide riz. EMLE Utanyorum imdi. JOHANNA Sizi iyi anlyorum. Sorun deil.

EMLE Bana yle bakmayn, daha ok gensiniz. Bir ey bilmez siniz daha. En kts de, hep byle kayp gider insan. BAAL Kz kardeler Hades'te!
119

(Eckart'a) Bazan burada kk,

keskin bir sirk oyunu dzenleriz. Eer dikkatini verirsen, de neyimini tamamlam olursun. JOHANNA ok imi. Sabah zlecek yaptna. BAAL Buradan sonrasnda gzn masumenin stnde olsun! EMLE (Eckart'a) Hep byledir bu ve ben onu seviyorum ite. Ya rn olsa olsa, eer bugn beni tmyle herbat edememise bir tek ona zlr. Bu kir'i dker imdi iime, yle kirletir ki s tm bam, sabah aynaya bakamaz olurum. Neyse ki henz gayet iyi biliyorum, btn bunlar benim iin hi iyi deil: Ar tk istemiyorum nk. BAAL Emilie! LUSE Madam rahat brakn Bay Baal, kendinde deil besbelli! BAAL Sen rahat ol Luise! Horgauer! HORGAUER Bay Baal! BAAL Orada bir kadna kt muamele yaplyor. Onu bir psene Horgauer. JOHANNES Baal! JOHANNA Olamaz! Yapmayn! BAAL Eer imdi bunu yapamazsan, Matta'ran sonu olur.120 Bir, ik...

(Emilie, plmesine izin verir)

SRCLER Bravo! Zkkm yesin! Kocasna ihanet eden yle bi rine byle yaplr ite! JOHANNA Yuh olsun! Utann! EMLE Benim iin kayglanmayn kzcazm. Burada bu ortam iin pek az coku gsterdim diye onun acs kanlyor. Ama en azndan ben de kirliliimin deerinin bilinmediini gster mi oldum belki. ECKART Hesap! BAAL Emilie, senin de hesab demen gerekiyor. Artk sakin olabilisin. Geti gitti ite. Unut haydi! ECKART Ben gidiyorum. BAAL Nereye? ECKART Gney Fransa'ya. Benimle geliyor musun?

BAAL Erteleyemez misin? ECKART Hayr, ertelemek istemiyorum. Geliyor musun, gelmiyor musun? BAAL Gelmiyorum. 4. TABLO KERESTE SOKAK 64 A

Oto barakas. Sabaha kar. Baal, Johanna.

JOHANNA Baal! BAAL Ne? Btn kabahat o Johannes'te. JOHANNA imdi de sanyorum, uzun sre kapnn nnde dur du o. 121 BAAL Ar Danda tan aarts. JOHANNA Kalksam m? BAAL Tufan'dan sonra kalkarsn. Yat daha. JOHANNA Pencereyi amayaym m? BAAL Tufan'da ak ve temiz ykanm olarak Baal, dncelerini kara sular zerinde uan gvercinler gibi
122

uumaya brak

yor. JOHANNA Korsem nerede? Byle eve gidemem ki.. BAAL Ne? Sen harika bir soyulmu enginar'sn. stnde zaten bir ey yoktu besbelli. JOHANNA Nasl da adileebiliyorsunuz. BAAL Bir pck daha ver bana. KAPICI KADIN (Girer) Hah, buyur ite, tahmin etmitim! Hi utanma yok mu sizde? Sabahtan akama, akamdan sabaha so umak bilmiyor yata! Ama imdi bildireceim: Doktor beyin garaj genel ev deil! stelik de size srf aad iin gz yumu yor. siz bir tamirci szde, ama fikfikten baka ey bilmiyor. BAAL (Duvara dner) KAPICI KADIN Uykunuz var deil mi? Hi ete doymaz msnz siz? Pek de ruhani grnyorsunuz. BAAL Kuular gibi kanat rpp benim ahap barakaya konuyor lar!

KAPICI KADIN Kuular! Sizdeki bu dil de hani! air olmalym snz, ah sizi gidi! Dua edin de diziniz ksa zamanda tutmaz ol masn, sizi gidi sizi! BAAL Bu beyaz bedenlerden ne istiyorsunuz Bayan Schmidt? KAPICI KADIN Beyaz bedenler, ya! B u gencecik yaratk! Hele bu, iyice yeni yetme! Polis de orackta yani. Glersiniz deil mi bir de? Yuh size! Sizi hayvan sizi! karyorum buradan ite, sizi buradan karyorum. Kuu kmesinizi baka yerde kurun!

(kar)
BAAL Bayan Schmidt, iki saat sonra yine buyrun Bayan Schmidt. Bu bitmez tkenmez kskanlk!

(Johanna hi konumakstzn leene gider ve ykanr)

JOHANNA Sylesene! Beni hl seviyor musun? Bir ey syle. Syleyemiyor musun? BAAL Ak sylemek gerekirse: Burama geldi artk! O Johannes'in elinde, isterse hr karr. Emilie desen, yelkenli gibi do lanyor, ben burada alktan geberebilirim, sizse parmanzn ucunu bile kmldatmazsnz bir insan iin. Tek bir ey istersi niz ya hep. JOHANNA Hayr, hayr, hayr. BAAL Hi de nesnellik yoktur. Eve gitmene bak sen! O Schmidtjohann'a, sadece be dakikack aada durduumuzu syle yebilirsin, yamur yamt. JOHANNA Schmidjohann'a... yamur yamt. (Gider) BAAL Johanna! Kotu gidiyor. 5. TABLO K YIL SONRA: BAAL KENDS N YEN BR AK TRN KEFEDYOR

Oto barakas. Duvirda kadm anatomisini gsteren bir izim vardr. Baal, Bar ger ile birlikte gelir.
BAAL Atlye bu ite. BARGER Kusura bakmayn ama ben yine aa iniyorum. BAAL O dediiniz burada o kadar kolay ilemez.

BARGER Beni bulurlar. Darda siz birden bana sesleniverince bir adam peimize dmt. BAAL Burada seni hi kimse bulamaz. BARGER Darda, fotoraf olduunuzu sylemitiniz. BAAL Evet ama darda sylemitim onu. BARGER Peki yleyse gidiyorum. BAAL Sizden ok zel bir ricada bulunacaktm aslnda. BARGER Olmaz. BAAL Neden korktunuz ki imdi? BARGER Korktuum filan yok. BAAL yle mi? Daha rahat grnebilmesi iin oraya elle izdim. Eer size bir ey sylemiyorsa derhal tmyle yok edilir. Oy sa, ilgilendiiniz her eyi biliyorum ite, tm aptal byy g ryorsunuz siz! (izimi btaka kazr) BARGER Aman tanrm! (hk atar) BAAL Niye bu lk? yle haykrmasanza! Bitiikten duyulacak! Bu bak yznden mi? (Bir ie altr) Burada yok artk ite. Hava bile yok artk! Ve et! Et, pek zavall! Et bile deil bu za ten; et, deri ile damardr, bu et deil ite! Esasnda bu geze gen, kazanmayan bir piyango biletidir! Bir kstahlk! Her ey yabanclara gre dzenlenmi! Dalarla! Dalar filan yok! nk vadiler onun iin vardr ya? Vadiler dolduruldu mu bu rezil gezegen yine dmdz olur. Tamam m, kesin imdi hay krmay! BARGER Yannzda m kalaym? BAAL Ne? BARGER Yaptnz izim o kadar iren de olsa. Rahatsz gr nyorsunuz. Ben de yleyim. Ondrt yamdayken yle ir kinmiim ki, bitiikteki kasap bana kaldrmdaki kan bile k retmek istemezdi. imdi bana yolda ardmdan bakan epey ol du - tazelik dediin gelip geicidir - bundan yararlanmam ge rekir sanyorum, illa gzel apkal biri olmas da gerekmez bence. Ama, kullanlmayan bir ey de dpedz hitir! BAAL Bu birden ortaya kveren havanzn nedeni, lm korku su mu yoksa? BARGER lm korkusu mu? yle bir ey mi geti aklnzdan? BAAL Oturun, oturun. Siz uygun deilsiniz. (Tiitn ier) Sesinizi

toparlayn yeniden! Byk bir and ite. Umudumu kestim. Ye di yl bu meknda, bir buuk yl tedbiren az yiyerek, srf keyif verici ikilerle beynimi ykayarak geti. Hayatm boyunca hi bir ey yapmakszn, imdi yeni alanlara adm atmann eiin deyim. Evimin her noktas kullanlp tkenmi durumda. Belki de planl olarak bir eylerin deerinin abartlmas yznden. lme gidi saatimde masa ve duvarn zaten bittiini syle yenleri imdiden duyar gibiyim. Oysa hayatmn bir kala so runu hl zlmemi duruyor: Bir kt eylem kefetmek.123 BARGER Kolay olmasa da biraz gayret edince sizi kesinlikle an larm. BAAL Vazgetim. Devam edin. Arkamdan, hibir eyi ortada b raktm sylenememeli. Bir kadn yz var sizde. Baka bir oklarnda daha iki kiloya bile eriemezken sizde yedi kilo mutsuzluk yaratlabilir. Ka yandasn? BARGER Haziranda 24 olacak. BAAL Ka erkekle yattn imdiye dek? BARGER (Susar) BAAL Neyse, geride kalm demek. Yaknlarn var m? BARGER Evet, annem var. BAAL Yal m? BARGER Altm yanda. BAAL yleyse ktle alkndr. BARGER Bende de belli olmaz pek. Kendimi geindiremem ben. BAAL reneceksin! BARGER Her eyden fazlasn ister oldunuz. yle irkinsiniz ki rkyor insan. Adnz ne? BAAL Baal. 6. TABLO BAAL SON KEZ PARA KAZANIYOR

Gecede Cafe 'Dikenli Kakts'. (Kk bir edepsiz cafe, beyaz badanal giyinme odas, arka solda koyu kahverengi bir perde, sa yanda tuvalete giden beyaz boyan m bir ahap kapt; sa arkada kap. Bu kap aldnda mavi ge-

ce grnmekte. Arkada cafe'de bir arkc kadn ark sylyor)

BAAL (Belden st plak, ierek dolanr, ark mrldanr) LUPU (Terli solgun yznde iki belek rg halinde ve banda siyah

parlak sal iman bir delikanl. Sadaki kapda) Laterna yine

kapand, BAAL Buraya srf domuzlar gelip gidiyor LUPU Size postayla bir kart gelmi. Marsilya'dan! BAAL Eckart gndermi! Karormanlar'a istiyor beni. Benim iki paym n'oldu yine? LUPU Hepsini itiniz. BAAL Kendini kolla! LUPU Bay Mjurk, snger filan diyor. BAAL Yani iki alamayacak mym? LUPU Sahneye kmadan nce artk size iki verilmeyeceini sy ledi Bay Mjurk. Sizin iin nasl zlyorum bilseniz. MJURK (Perdede) Toz ol, Lupu! BAAL Benim iki paym verilsin Mjurk, yoksa iir de yok. MJURK O kadar imeniz doru deil, aksi halde bir gece hi ar k syleyemez olacaksnz. BAAL Niye syleyeyim ki yleyse? MJURK Siz, "Dikenli Kakts"n, arkc Savettka yannda en par lak numarassnz. Sizi kendi elimle kefettim. Byle ince ve zarif bir ruhun bylesine biimsiz bir ya tulumu iine tkld hi grlm m? Baary salayan ya tulumunuz, iir de il! Ama iki iiiniz batracak beni. BAAL Anlamal iki iin her akam byle hrlamaktan bktm. eker giderim. MJURK O zaman polis peinize der be adam. Bir gece uykunu zu almanz gerek sizin. Dizleri kopmu gibi srnp duruyor sunuz. Sevgilinizi bir gece iin bolukta braknz! Ksa srede iyileirsiniz. (Cafe'de alklar) Hah, imdi sizde sra. BAAL Burada her Fenii diimle mamla kazanmaktan gna geldi, ama hanmefendi kralieler gibi oturuyor! ARKICI KADIN (Solgun yzl ruhsuz bir insan olan piyanist ile

birlikte, perdeden) Bu kadar!

MJURK (Baal'e bir frak tututurur) Bizde yan plak sahneye kl

maz. BAAL Aptal! (Kadn arkc'yc) Benin yava yava pek ilgimi ek meye balad. Bu ucuz sanat tredileri mzesinde grlmeye deer tek ey de o. Bakarsn ricam daha bu gece yerine getiriveririm.

(Fra frlatr atar, banosunu ard sra srkleyerek perdenin arasndan giderek kaybolur)
LUPU Evet, Bay Baal ite! Hep ayn eyler. ARKICI KADIN

(Oturur, ier) Bunun adamlar nasl hep sanat

odasnda oturup duruyorlar ki? PYANST Bu Dikenli Kirpi'de perian edilen insan malzemesi/ belki de ulusun parlak rnleridir. Kendiliinden ortaya kan. ARKICI KADIN Bizim iin bir sefalet bu. TEZAHRAT Baal! Baal! MJURK Haydi Savettka, bir sonraki paraya hazr ol. Alaman evde yaparsn. PYANST Gazla piirin124 yemekleri! (Grlt) SESLER Susun! ARKICI KADIN Ne oluyor? Geri eviriyor. Sylyor oilara. Oh, hadlerini bildiriyor. Suratlarna frlatyor ite. Ssst! Ah, ne hi nolu hince bir ark sylyor ama. Derslerini veriyor bodos lama. SESLER Perde! Kes! PYANST Aaa, brakyor mu? ARKICI KADIN Ne gzel, nihayet biri adn koydu iin. Bunu hi kaldramazlar ite o sahtekr hayvanlar. Kavga grmek is tiyorlar, ama sonra hibiri ortada grnmez. Aha, olan oluyor imdi, kes gagam be! PYANST Pebeco125 en salkls. BAAL (Perdeden kar, ne gelir) ARKICI KADIN Heey, hemen git gene, durma. Hadlerini bildir!" Ezdirme kendini. k git yeter. Syleyeceini syle bunlara. MJURK Hey siz, hayvan, yapacam bilirim ben. Kendi paran z sunacaksnz! Kontrat gerei! Yoksa polisi ayaa kaldrrm! ARKICIKADIN imdi yine aznzn payn versin de grn!

PYANST Baal, bizi batracaksnz siz! ARKICI KADIN lasalard onu. PYANST Nereye gidiyorsunuz? BAAL Karaormanlar'a gidiyorum. ARKICI KADIN ler asl. MTERLER imdi tam ykseliyorsunuz ite, imdi grecek Paralayn onu. Paralayn. Ah imdi bir para-

(Girerler) Nerde o domuz kpek? arkya devam

edecek! Niye etmiyormu? Salon tam havasn bulmuken. Tm konserve kutulan alk tutuyor dpedz! MCH (Mterilerin arasnda) imdi tam da yerini bulmu, bilile rinden on metre yksee frlamken yar brakyor. MTERLER arkya devam! ARKICIKADIN Ne iiniz var burada? Ne yapacaksnz? Sanat larn odas buras, ltfen! Darda maymunuz, tamam, ama bu odann iinde hi deilse yeterli havamz olsun. Dar! MTERLER Bu piyanodaki domuz herif ne oluyor? ARKICIKADIN Domuz herif, ha! Olacak i deil! Bir insana, sa nat bir kadna domuz herif demek, ha? Grlmemi bir ey bu. Ama aznzn payn alacaksnz daha! nsan, insandr! zgrlk bu. insann deeri bu. Sizin dkknlarnza kacak lar daha! Bambaka eyler iiteceksiniz. Marseillaise'i iitecek siniz! Allons, enfants de la batterie!126

(Piyanoya geer ve ark syler)

MJURK Cihat ordusu rahibi gibi konutum. Polis kesin bizimle. Ama delikanllar ille de onu istiyorlar. Nerede ki bu herif? k sn ortaya. PYANST Olay tuvalete kayd. Sadan ikinci kap. Karaorman lar'a. (Geriye haykrr) Baal! MJURK (Kapya vurur) Efendi! ksanza ortaya! Rezalet, kendini zi ieriye kitlemenize izin vermem. Paramz ben dyorken. Kt stnde kaytl! Sizi dolandrc sizi! Temiz yrekli sev gilinizi derhal karmanz emrediyorum size. Dayanam sizsiniz! LUPU (Sa kapda. Mavi gece grnr) Tuvaletin penceresi alm. Akbaba uup gitmi. ki olmazsa iir de olmaz. MJURK Tuvalet bo mu? Uup gitmi mi? Tuvaletten geip sv -,

m ha? Cani! Polise ba vuracam! (Dar frlar) Bu doland rc gzaltnda tutulacak. Sizi iten atyorum arkc bayan, herkesin iine ihbarsz, tazminatsz son veriyorum. ARKICIKADIN Ben de sizin. SESLER

(Arkadan tempoyla) Baal! Baal! Baal!

7. TABLO5 BAAL DOMAMI OLUNUN ANNESN TERK EDYOR

Ova, gk ve akam. Baal, Ekart, Sophie.

SOPHE Niye byle kouyorsun ki? BAAL Fazla imanlayp da koamyorsun diye niin benim boy numa aslyorsun? SOPHE (Oturur) BAAL Ayaa kalk! ECKART Hayr! Oturmana bak! Daha fazla gidemediini grm yor musun? BAAL Niyeymi? ECKART Hamile olduu iin. BAAL Hamile ha? Olacak i deil! Ne kuruyorsun kendince? Son ra da benim boynuma aslacaksn byle, ha? EKART kzlk bu. Ohr Sophie. SOPHE Onu brak gitsin! ECKART Senin bu fena halde bulank insancllklarna kesinlikle karmyorum. Ama imdi en azndan bir bakasnn da varl nda onun sorununu haka zmek gerekir. BAAL Onun yznden beni ortalkta brakmak m istiyorsun? Ak lm bama toplayp gitmesi gerek, gryorsun ite. Bela olma ya balad balyor. Koyun gibi sabrlymdr. Ama kendi deri min dna da kamam. SOPHE Hayr, Baal, imdiye dek gizleyebildim. Dndm den uzun srmesinin esas nedeniyse, senin benden pek de holanmaman. Drdnc ay oldu. ECKART Sylediinde akllca izler var. Bir kez daha: nsan ola rak karmay reddediyorum, ama sorun kesin zlene dek

burada bekleyeceim. SOPHE Hoa kal Baal. ECKART (Kalkar) BAAL yi, gidelim. SOPHE Dur! Bir saat daha kalman dileyecektim. BAAL Niin? SOPHE ok zor. ECKART (Oturur) BAAL Ne var? ECKART Akim almyor mu? Hamile vaziyette bakmszca sokak ortasnda kalmann ho olduunu mu sanyorsun? SOPHE Yarm saat olsun. BAAL Niin? SOPHE Gzel bir akam senin houna gider kukusuz. Ama gn gelip insansz biimde gebermek durumunda kalmann hou na gideceini sanmyorum. BAAL Gider gider! ECKART (Ayaa kalkar) Bu harika. Ama gerekten yledir. SOPH Hayvanlar! Kokumu hayvanlar! BAAL (Eckart'a) Senden, imdi benimle birlikte buray terk etme ni istiyorum. SOPH Hayvanlar! Kokumu hayvanlar! 8. TABLO8 1907-1910 YILLARI ARASINDA BAAL LE ECKART'I GNEY ALMANYA'DA DOLAIRKEN GRYORUZ

Kr; len ncesi; rzgr. (Baal, Eckart)

BAAL Rzgr yine iddetleniyor. Bu memlekette parasz ele edi lebilen tek ey de o, ama yalnzca cildimi yalyor. Kulaklarma artk asla iddetli gelemez. Senin fg de bir eye benzemedi. ECKART Ben fg'm allmlardan daha kt olmayan sesler stne kurdum. Matematiine gelince, rzgrdan daha mate

matiktir dorusu. Kr da gittike daha matematik oluyor. n san soyu iin tek k kaps. Daha imdiden bir teneked atl yesi bu, yarn oraya bir demir konstrksiyon kondurulur. Byk kentler, eklemlerini (deitirilebilir eyler ) eski krn ze rine geriyorlar. Bu uzun binalarn arasmda rzgr llebilir olacaktr. BAAL Dz alan son gren biz olacaz. Orman szcn 49 yl iinde szlkten silebilirsin. Ahap kullanlmaz olacak. Kald ki insan da yok olacak zaten. Ama, yaam sremiz meselesinQ

de kalacak olursak ; Byk kentlerin ykseldii zamanda cin net geireceksin. Yksek konstrksiyonlar yerine fareleri alg layacaksn. ECKART yle bir zamanda olacak ki bu, hafif bir sesi alglayabil mek iin bile tm tayfunlara ihtiyacn olacak. BAAL Ben, derim bile olmakszn yaamak istiyorum arkada. Evet, kt bir insansn sen. kimiz de yleyiz. Maalesef. u i iri tamamladm. (Suda Boulan Kzn iiri'ni129 okur) ECKART Yine de olduka glsn demek, yle grnyor. BAAL Bu gezegendeki yaam stne syleneceklerin hepsi, orta uzunluktaki tek bir cmlede dile getirilebilir. Bu cmleyi bir ekilde, ama ben tkenmeden nce mutlaka yazacam. 9. TABLO9

Kr. (Gece. Baal uyumakta. Eckart onu gzler)

ECKART Baal denen bu adam zyor beni. Yeterince kolay ol

maktan kt. Ben nesnel bir insanm. Bugn bir tebeir para syla insan, kendi yaam erisini her bina duvan stnde sabitleyebilir. Akas, onun ritminin daha ziyade sertlemi olma s tutuyor beni yalnzca. Buna ramen. Ondaki, besbelli lme giditen beklenecek zayflk durumlarna zevkle tank olmu son kiiyim. ntikam hrs olmayan bir insanimdir. Tam da son zamanda bana ar zen gsterir oldu. rnein u anda uyu duundan bile emin olamyor insan. Otlarn yolabilecei tarla s kalmad artk. Yine yamur balad, stn rteyim.

O . TABLO BAAL 1911 YILINDA DOASINDAK KATL OLMA ARTLANMASINA YENK DER

Birahane. (Sonbahar akami, Eckart, Emilie Mcich ve kara giymi Johann Schmidt)
JOHANN Baal ne zaman geliyor? ECKART Bu yllarda iyice farkna vardm ki, byk bir ykseli zaman sz konusu. Kr, yok oluyor. Manhattan Adasndaki yaplarn fotoraflarn grdm, rkn byk gcn gsteri yor. Duyarszln doruuna erimi olan insanlk, altn dne mini kurmaya hazrlanyor. Her ey, sayl olacak olan o ylar da orada bulunmaya bal. Son haftalarda kendimde artan bir huzursuzluk hisseder oldum. EMLE Baal ne zaman geliyor? JOHANN Eer dediiniz gibi iki saat nce, byk sefalet inde lm annesinin cenazesi iin para bulmak zere ayrldysa, imdiye o paray oktan toplam olmal. EMLE yleyse belki de bugn hesaplarnz kendiniz deyebilir durumda olacaksnz. JOHANN Meyhaneci mazbuttur; bir annenin cenazesi iin kredi verir. ECKART Sen de bir eyleri deyebilecek durumdasndr, deil mi? JOHANN EMLE Ben mi? Yoo. Biliyor musun, yle olsa benim kendime Kocam nihayet te dnyaya gt iin benim de pa gvenimin ve bilincimin de sonu olurdu. ram olmalyd. Ama: Tek Fenik yok. JOHANN Baal! Rzgr artk asla onun yelkenini doldurmaz. EMLE Burada, memleketi olan bu kentte hibir ey bulamaz ar tk. Gittike daha ekilmez olmutur herhalde ha? ECKART Onda artk hibir eyi fark etmiyorum. Ama bir aac bir sre gzleyin. kind yl ondaki rktc yaam belirtileri ar-

tk dikkatinizi ekmez olur. Kald ki ad geenin u srada y zne tkrlemez: kmekte o. Bir aac gzlemek, sz ara mzda, imdi bana pek ekici geldi. JOHANN Galiba onu pek fazla dert ediyoruz. Benim gzmde o adam artk gemi oldu. EMLE Ben de mucizenin sekiz yl sonrasn grmek iin geldim. Baal! Kmrcln daha gzeldi benim iin. Baal! Biliyor musunuz, eer o, her eye karn bir ekilde stelik yerle bir olurcasma kmese, benim iin bir eyler eksik kalrd. Ona epey tahamml etmek zorundasn zahir, ha? JOHANN Hep yalnzca zorunlu olduu eyleri yapyor. EMLE Tabii. nk ylesine tembel. ECKART Hava son derece kuru. Nispeten lk bir sonbahar. Bu ge ce gidiyorum ben. Yarn cenazede uygun bir kuru hava olacak onun iin. EMLE Siz de ondan uzaklayorsunuz. Ondan kurtulmak isti yorsunuz, deil mi? ECKART Evet, bu imdi yzmden okunuyor artk. Herkes apa k fark ediyor. Bir tek o henz inanmyor. Srekli sylediim halde nanmyor Bugn bile yine. Bakn, dikkat edin. JOHANN Geldi ite. Dikkat. BAAL (Kapya gelir) EMLE Evet, benim, Emilie. ECKART Yine ne istiyorsun? Paray buldun mu? BAAL Nasl bir zavall delik olmu buras byle? EMLE Ooo, burada deien bir ey y o k Ktlemi mi buldun? BAAL Sophie, sen misin? JOHAN Evet ya, aynen kendisi, ok doru. Siz naslsnz? Ben ga yet mazbutum.Buras pek rahat. Bira. SOPH Bira. EKART Eveeet, burada noktalyorum. Bir kez daha ormanlk bl gelere dnyorum. Sabah erken oralara iyi tahamml edilir. Dallar arasnda k limon sarsdr! Bu gece gidiyorum. BAAL Yine mi gidiyorsun? Bak, inanmyorum buna. Hl salk lym. ECKART Bir adam tanmtm, o da salklym diyordu. Diyor128

du. Memleketi, esasnda bir orman blgesiydi

ve bir gn bir

eyler dnmek iin yine oraya dnd. Bandan itibaren or man biraz yabana buldu. Gnlerce yrd, en balta girme mi derinliklerin sonuna dek. Nice baml olduunu ve iin de dayanabilecei kadar ne kaldn grmek istiyordu. Ama pek bir ey kalmamt. BAAL Miras kalan iki oday, rzgra kar at alt olarak grebi liriz. ECKART Biz mi? Evet ya, rzgr. Bir akam/ gne batunmda,

rzgr iinde aalar arasmdan yrd ve ok yce olan bir aacn altnda durdu. EMLE Onun iindeki maymundu bu. ECKART Evet, maymun belki. Aaca dayand tmyle, aa iki metre kalnlktayd, rzgr stne geldike bir yukar bir aa gitti, rzgr uulduyordu ama aa artk aa deildi. BAAL Adam iyilemi mi? ECKART Hayr? JOHANN Anlamyorum. Ne olursa olsun buras gerekten eski zamanlardaki gibi rahat. EMLE Biliyor musunuz hl, sizin ansonlanmzd:

(Mrldanarak ark syler)

Nefreti, tiksintisi,
129

Burasna gelmise Bierdi onu ikiye Gzn krpmadan belki. Bir zamanlar bu, verilmi bir szd. BAAL di. EMLE Haa, intihar eden kz. Hl bir kanalizasyon kanalnda. O zaman da bulamamlard onu. Erkeinse imdi pek gzel bir kmr ticareti ve kars var. JOHANN Konyak. SOPHE Konyak. EMLE ok deimi grnyorum. Bana yaptklarn gayet iyi sineye ektim. Sana uymaz bu tabii. Uzun sre ancak sekiz ke re mikse edilmi ikiyle ayakta durabilir oldum. Metanolden beni iyi yrekli kocam tokatlayarak kurtard. BAAL Reddedildi!

(Eckart'a) O zaman u Johanna Schreiber burada bizimley

EMLE Bana bir puro verin! SOPHE Puro! EMLE Bana en keskin ikiyi verin rahatlkla. Bunu anlayacak her birinizle yatabilirim de. nk bende bunun ad, teknik'tir. Ne bakyorsunuz yle? JOHANN Bilmem, bu endeki imdi bir coku deil, daha ok bir tatszlk. Braksan daha iyi. EMLE Dpedz mahvolmusunuz siz. ECKART Mahvolmak! Evet, ite bu byk i. Devam! Kim hl batbiliyorsa. apka kannm! EMLE Batmak! Bakalarnda yrek varken sizde bir delik bile yok. BAAL Reddedildi. EMLE Topunuzun itiinden daha fazla itim. BAAL Hi sarho olmazdn ki sen, kendini ok iyi tutardn. Hi bir deerin olmad. u arkadaki, rnein, bir zamanlar bana da yaknd, fena halde kullanld. Bu gezegendeki birinci snf bir varlkt o. EMLE (Alar) ECKART (Sophieye) imdi burada yaptn nedir? SOPHE Bira ok smarlanr. Bazan da konyak. ounluk bira is tiyor. Konyak daha az. BAAL (Gler. Emilie'nin yanma oturur) Emilie, yaadklarmn bi rikimiyle bugn itiraf etmeye hazrm: Benim iin her frlatl m et paras felakettir. Sende bugne kadar benim bedenime ynelik bir eilim hl var olsayd, hayatm boyunca hibir iyi teklifi bo geirmemeye alm biri olarak bugnden sana derdim ki: Benim d koullarm, en fazla alh yl iinde, yani sen hepsi hepsi krk yana geldiinde beni sana yaklatracak tr. Elbette bu an aydnlk, baz eyleri grnmez yapyor belki ve dolaysyla birazck ksmak gerekir ki bir eyler grnsn. imdi arkya geiyorum: Gnein gevrettii, yamurun erittii snlsklam yapraklan130 rm yatak yerlerinin, kark salanmn arasnda, Tm genliini unutmu, salt dlerini unutmamt:

aty oktan unutmutu da, stndeki gkyzn asla. Sesim de amma nlyor. ECKART arkya devam, Baal! BAAL (arky srdrr) Ah, siz cennetten cehennemden kovulmular! Siz katiller, niye ana kucanda beklemediniz? Niindi ektiiniz onca skntlar? Ana kucanda uyumak varken sessiz... Banonun da akordu tutmuyor Eckart! ECKART Devam! Yrei olmak ayp deil ki! JOHANN Gzel bir ark bu. Tam benlik, romantik! ECKART imdi bir kmr taciri iin bir kova daha romantik lt fen! BAAL (ark syler) Oysa o, annesi de kendisini unutunca Aranr durur grtk Absent gllerinde Srtarak, kfrle, biraz da gzyayla Daha iyi yaanacak lke nerde diye. . EMLE I yaksanza! Ik istiyorum imdi yine! ECKART Niin? Ne oluyor sana Baal? BAAL Benim arkadam msn, Eckart? ECKART Evet, arkya devam! BAAL Gryor musun, snger benim ite. (ark syler) Cehennemlerde dans ve cennetlerin krbac Olmadk k nlarn imiesine Dler arara kk bir ayn Yalnzca mavi gkyz onun stnde. EMLE (Glkle k yakmtr, gler) ECKART Sndr u ! (Kucanda Garson Kz ile, glkle do

rulur, Kz'n kolunu kendi boynundan almaya urar) Gideyim

artk ben. (Bnal'e) apkama oturmusun. EMLE Farknda bile deil. ECKART Evet ya, hibir eyi fark etmez oldu. Kolumu brak! Ne yin var senin? Bir ey deil ki bu. Gln yani. BAAL (Atlamak zere bzlr) EKART Kskanyor deilsin herhalde? BAAL (nne dayanr, bir tabak der)

EKART Benim niye hi kadnm olmasn ki? BAAL (Ekart'a gznii diker) EKART apkam alabilir miyim? BAAL (Ona saldrr. Grtlana sarlr. Ik sner. Emilie sarho g

ler. Garson Kz lk atar. Yan odadan bir adam lamba ile gelir)
EMLE Ba var. GARSONKIZ Tanrm! ldrecek onu!

(ki adam dvenlerin stne atlr)

BAAL (Cesede bakar) Eckart! 11. TABLO131 BAAL KAIYOR. GREENWCH'N .100 DOU BOYLAMI

(Orman. Baal gitaryla, iki eli pantolon ceplerinde uzaklar)

BAAL Bu tarla, otunu yolduum son tarlayd! Bu satlk orman. Saat l l 'e doru ay kar. O zaman yeterli aydnlk olur. Kk bir orman bu. Aadaki byklere doru yollanaym. Kendi bama kalal beri taban tepiyorum. Kuzeyi tutturmam gerek. Yapraklarn damar ynnde. Ufak eyleri geride brakmak icap ediyor. Devam! (ark syler) Yldzl gkte Baal'in leini bekleyen Akbabalarn en semizindedir Baal'in gz.

(Uzaklar)
Bazan lm gibi yapar. Akbabaysa gelen Bir gzel yer onu Baal akam st. 12. TABLO BAAL 1912'DE ODUNCULARIN ARASINDA SEFL BR BMDE LR

(Gece, yamur, Oduncular kt oynuyor. Baal, kirli bir yatakta)

BR ADAM

(Baal'in yannda oturuyor) Ne dnyorsun? Hep

merak etmiimdir de: Can ekiirken ne dnr insan acaba? Kusura bakmyorsun, deil mi? BAAL Galiba, yamuru dinliyorum. BR ADAM Ne? ok ilgin bu, deil mi? lmektesin ve ne yap yorsun: Rzgr dinlediini sanyorsun. Grdn m bak, n k neden, hadisenin gznn iine bakmak istemiyorsun da ondan. Vz gelir sana tabii, ha? Kimsen var m? Eeee? Eeee? Sk diini! Dilerin var m sahi? te bu! Bu arada, birok eyin keyfini karan delikanllar bile telef oluyorlar. Milyonerler de! Oysa senin ktlarn bile yok! Kendini biraz st bir konuma koysana! Dnya hibir ey deil. Bir eit hayal ite. Kendini bu st baka koy ite. Dn: Bir fare geberir! Eeee? Yeter ki terslik yapma! Dilerin yok artk. ADAMLAR Bu adam da gndr zatrreeden bizim barakada yayor, huzur iinde gebermekten baka bir ey yapt yok. Ay ile olann hikyesini bilir misiniz? ki olan, aya bakyor lar. Biri diyor ki: Baksana, tmden lm bir beden bu. teki diyor ki: yleyse hepten lzumsuz yani. Beriki: Oras yle. Ama nereye gitsin? - Oyuna devam! - Kimseyi ilgilendirdii yok geri, ama bu delik deik olmu ktk, insana kendini de dndryor. - Sinek onlu. - Hizaya gelin beyler! Ciddi ol mazsanz, akllca oyun oynanamaz birlikte!

(Sessizlik ve kfrler)
BAAL Saat ka? BR ADAM Onbir. Gidiyor musun? BAAL Yakndr. Yollar kt m? BRADAM Yamur. ADAMLAR Yamur durdu. BR lp gidecek misin? NC lene kadar keseriz, sonra yemeimizi yeriz. BAAL Birazck daha... kalamaz mydnz? HEPS Annelik mi oynayacaz? BAAL Bir otuz dakikack daha kalsaydnz. ADAMLAR Bak, dinle: Kendi bana geber!10 - Ya sen? BR ADAM Ben arkadan geliyorum! BAAL Uzun srmez beyler. Kendi banza lmekten holanmaz snz beyler!?

ADAM

Moruk kar! Yldzl gkyz! Tamam. Niye glyorsun?

BAAL Yirmi dakikack!? BR ADAM BR ADAM BR ADAM BAAL Almm sil! BAAL Tad gzel.

(fkelenmi) Hoa kal. (Baltasn alr, kapya gider)

Kapy kapataym m? Ne? Ama artk geti gitti.

BAAL Sa ol. BR ADAM BR ADAM BR ADAM ADAM BAAL Yok! Baksana! Yakla! Kabulmdr! BAAL Her ey! BAAL Harikayd. Tamam, gidelim haydi! BAAL Eeey! Kitab verir misin bana? ADAM In yok ki. BAAL (Huzursuz) Baksana be adam! BR ADAM (Pencerede) Ha? BAAL Gidiyor musun? BR ADAM almaya! BAAL Nereye? BR ADAM Sana ne ki? BAAL Saat ka? BR ADAM Onbir eyrek. (Gider) BAAL Gitti gider.

(Sessizlik)
Bir iki drt be alt. Faydasz.

(Sessizlik)
Eckart! Kim var orada? Kaybol! imdi kir iecek durumda de ilim. Her ey elle tutmak iin, her ey yine srlsklam. Uyu mak. Bir. ki. . Drt. Burada boulur insan. Dars aydnlk olmal. Dar kmak istiyorum. Aac aln! Ben dar kaca m! Fare deilim ben* Dans aydnlk olmal. Kapya kadar gidebilirim. Kap yok ki burada? Kapda daha iyi. nsan! Tom ruklar! Rzgr! Yaprak! Yldzlar. Hmm!

[EK]

YEMEK ODASI

(Mech, Emilie Mech, Pschierer, Johannes Schmidt, Dr. PLLER, Baal ve teki konuklar, arpma kapdan girerler)
MECH (Baal'e) Bir yudum arap almak ister miydiniz Bay Baal?

(Herkes oturur, Baal zel onur koltuum oturtulur)

MECH Yenge yer misiniz? Bu da bir ylan bal ls. PLLER (Mech'e) Bay Baal'in, size okumak onuruna eritiim lmsz iirlerini alka deer bulmanz, beni sevindirdi. (Baal'e) iirinizi yaynlamaksnz. Bay Mech sanat koruyucusu gibi deme yapyor. at aras odanzdan kurtulursunuz. MECH Ben tarn kerestesi satn alrm. Tm tarn ormanlarnn aa lan benim iin Brezilya rmaklanndan aaya akar. Ama sizin ii rinizi de yaynlarm. EMLE at arasmda kalyorsunuz, yle mi? BAAL (Yer ve ier) Klaucke Sokak 64.123 MECH Ben iirden pek anlamam. Ama sizde, Malezya takm adalarn dan sevdiim bir adamnki gibi bir kafatas var. alma uruna kendini paralard. ll dilerini gstererek alrd. PSCHERER Bayanlar baylar. Aka itiraf ediyorum: Byle bir adam ylesine mtevaz koullar iinde bulmak beni sarst. Biliyorsu nuz, byk ustamz ben bromda basit bir elemanken kefettim. Bylesi kiiliklerin gndelikle altrlmasn, hi korkusuzca ken timizin bir utanc olarak niteliyorum. Bay Mech, salonunuzun bu dehaya, evet dehaya, dnyaca nlenme beii olmas nedeniyle si zi kutluyorum. Salnza, Baal!

(Baal, tersleyen bir hareket yapar; tknr)

PLLER Size ilikin bir makale yazacam. Metinler elinizde mi? Gaze teler beni sayar. BR GEN Bu hince naiviteyi nasl baaryorsunuz sevgili usta? Homerik aynca. Bence Homeros, orijinal halk eposlannn naivitesi stnde keskin bir zevkle uyarlama yapan bir yksek kltrldr 134 ya da birka yksek kltrl uyarlaycdan biridir. BR GEN BAYAN Daha ok Walt VVhitman' anmsatyorsunuz ba135 na . Ama siz daha nemlisiniz. Ben yle gryorum.

BR BAKA ADAM Ama o zaman bence ncelikle Verhaeren'den bir eyler tayor. 136 PLLER Verlaine! Verlaine! Fizyonomisiyle bile. Bizim Lombroso'yu unutmayn. BAAL Ylan balndan biraz daha, ltfen. GEN BAYAN Ama sizde daha byk uygunsuzluk avantaj var. JOHANNES Bay Baal, iirlerini arabaclara ark olarak syler. Irmak kysnda bir barda olur bu. GEN Aman tanrm, siz ad geenlerin hepsini barndryorsunuz ii nizde usta. Mevcut airler sizin elinize su bile dkemez. BR ADAM Her eye karn bir umut kendisi. BAAL Biraz daha arap, ltfen. GEN ADAM Bence siz, Avrupa edebiyatnn, ok yakn gelecek iin en kesinlikle beklediimiz byk mesih'inin137 ncssnz. GEN BAYAN Muhterem usta, sevgili konuklar. zninizle sizlere 138 "Devrim" dergisinden , ayn oranda ilginizi ekecek bir iir oku yacam.

(Ayaa kalkar ve okur)

Prldayan uyumlardan kanr air. Hayknr davullar krbalayarak, borularn iinden giriir. Paralanm cmlelerle ekip srkler halk. Yeni dnya kence dnyasn yok eden Mutlu insanlk adas. Sylevler. Manifestolar. Tribnlerin arkar. Yeni, kutsal devlet Vaaz verilsin, halklarn kanna alanm, onlann kan. Cennet giriyor devreye. - Frtna havasm yayalm! renin! Hazrlann! Deneyin!

139

(Alklar) GEN BAYAN (Aceleyle) Ay durun! Ayn sayda bnka bir iir daha buldum. (Okur)
Gne kaynatt onu,140 Rzgr esti kuruttu, stemedi hibir aa, Hep atld dt.

Yalnzca bir vez, Krmz meyvelerle tijtsl, . Ateli diller, gibi, atyla stn rtt. Salnp durdu srekli, Ayaklar yeil imende. Akam gnei kan gibi, Akt damarlarnn iine. Zeytinlikler ykselmi Engebelerin stnde, Beyaz giysisiyle tanr Girmi bulutlarn iine. ieklenmi yerlerde ark syler ylanlar, Gm hanerelerde O zayf fsltlar.. Ve cmlesi bir titredi Yaprak denizi stnde, Tanr babann elim Damarnda hissedince.

(Alklar)
SESLER Dhiyane! eytanca ama bir o kadar zevkli. Dpedz gksel. GEN BAYAN Kanmca Baal'sel dnya duyumuna en yakn den bunlard. MECH Seyahate kmalsnz. Eer isterseniz Habeistan dalar tam size gre. BAAL Onlar bana gelmiyor ama. PLLER Niye ki? Sizin bu yaam duygunuzla! ansonlannz beni ok etkiledi. BAAL Arabaclar, holanrlarsa para verirler. MECH (er) Ben sizin iirlerinizi yaynlayacam. Ard aalan yzedursun, ya da ikisini birden yapanm. EMLE O kadar ok imesen. BAAL Gmleim yok. Beyaz gmlekler iime yarard. MECH Yaynevi ilerinden bir ey salamyorsunuz, ha? BAAL Gmlekler yumuak olsun ama. PLLER (Alayl) Peki, kanaatinizce ben neyle yararl olabilirim size aca-

ba? EMLE Harika iirler yapyorsunuz, Bay Baal. ylesine hassas. BAAL (Emilie'ye) Armonyumla bir eyler almak istemez misiniz?

(Emilie alar)
MECH Harmonyumla yemei severim. EMLE N'our o kadar ok imeyin Bay Baal! BAAL (Emilie'ye bakar) Tarn aalan sizin iin yzyor ha, Mech? Kesilip yok edilen ormanlar? EMLE stediiniz kadar iersiniz tabii. Benimkisi yalnzca bir ricayd. PLLER kide de ok ey vaat ediyorsunuz! BAAL (Emilie'ye) DhayukndanalmyikoUarmzvar.

(Etnilie ahnayt brakp masaya gelir)

PLLER Mziin kendisini pek sevmiyrsnuz galiba? BAAL Mzii duymuyorum. k konuuyorsunuz:. PLLER Tuhaf Bir kirpisiniz siz, Baal. yle grnyor k, yaynlanma y istemiyorsunuz.. * . BAAL Hayvan ticareti de yapyor musunuz Mech? MECH Niye yapmayaym? BAAL (Emilie'nin kolunu okar) iirlerimden size ne? MECH Size bir iyilik yapaym demitim! Biraz daha elma soysan, Emi lie? PLLER ini emip boaltacaklar diye korkuyor. Hl benden yarar lanmanzn bir yolu gelmedi mi aklnza? BAAL Hep byle geni giysi kollanyla gezin Emilie? EMLE Ama artk arab kesmeniz gerek! PSCHERER Alkol meselesinde daha dikkatli olmanz gerek herhalde. Kmi dhiler... MECH Bir de banyo yapmak stemez miydiniz? Bir yatak yaptraym m size? Unuttuunuz bir ey kalmad m? PLLER imdi gmlekler aa yzyor Baal. iir zaten aa yzp gitti bile. BAAL (er) Tekellere ne gerek var? Siz gidin yatn Mech! MECH (Ayaa kallamtr) Sevgili tanrnn btn hayvanlarn severim, ama bu hayvanla bir ey yaplamaz. Gel Emilie! Geliniz bayanlar baylar.

(Herkes fkeyle ayaklanmtr)

SESLER Efendi! Olacak i deil! Buna denir ki? PSCHERER ok sarsldm Bay Mech...

MLLER iirinizde kt bir vurgu var. BAAL (Johannes'e) O beyin ad ne? JOHANNES PLLER. BAAL PLLER, siz bana eski gazete kd gnderin isterseniz! PLLER (kta) Hava gelirsiniz bana! Edebiyat iin havasnz siz. (Hepsi giderler) HZMETKR (Girer) Paltonuz, beyefendi. ORMANDA SABAH ERKEN

Oduncular.
BR kiyi uzat bana! Kulan dinlesene! TEK Yine scak bir gn. BR NC Akamlan ylece kalacak bir yn tomruk daha duru yor. BR DRDNC imdiye lmtr herhalde, ha? NC Evet. Evet. imdiye lmtr. KNC Evet, ya! NC Yumurtalar yiyip bitirmeseydi, yumurtamz olacakt imdi. Ne demek bu? lm deinde yumurta almak! nce yalvard, ama gna gelmiti bana. Neyse ki gn boyunca ikinin kokusu nu almad. Tedbirsizlik ite. Bir cesette yumurtalar! BRNC Pisliin iine uzanacak bir hali vard; bir daha da kalkmad ya zaten, biliyordu da. Hususi yaplm bir yataa yatar gibi uzan d. zene bezene! Tanyan var myd? Ad nedir? Ne yapp etmi tir? DRDNC ylece gmeceiz elbet. imdi ikiyi ver bana! NC Son nefesi hnldamaya baladnda soruyorum: Ne d nyorsun? O durumda insan ne dnr, diye hep merak etmi imdir. Sordum. Dedi ki: Yamurun sesini dinliyorum hl. Tyle rim diken diken oldu benim. Yamurun sesini dinliyorum hl, di yor, iyi mi?

GECEDE TRAMPET SESLER

[Trommeln in der Nacht ] Drama

Bie Bahnholzer'e3 1918

S a hn e in Not Bu drama, Mnih'te u fon nnde oynand: Oda duvarlar ola rak konan yaklak iki metre ykseklikli panolarn arkasndaki fo na ocuk resmi slubunda byk kent grnm izilmiti. Krag ier'in her antresinden birka saniye nce, ay krmz renkte yanyor du. Effektler hafif verildi, Marseillaise4 son perdede gramofonla5 alnd. Uarcasna ve mzikal bir etkiyle tempoyu hzlandrmad takdirde nc perdeden vazgeilebilir. Salona, stnde "HER KES KENDNCE EN YDR" veya "YLE ROMANTK BAKIP DURMAYIN" gibi eyler yazl pankartlar aslmas nerilir.

K LER Andreas Kragler Anna Balicke Kari Balicke, Amalie Balicke Anna'nn babas ve annesi Friedrich Murk, Anna'nn nianls Babusch , gazeteci Glubb, iki tccar Picadillybar'n Manke'si Zibebenin Manke'si, tekinin kardei Sarho adam Bulltrotter, bir gazete satcs Laar Auguste, Marie - Fahieler Bir Hizmeti Kz Bir Gazete Satcs Kadm Manke kardeleri ayn oyuncu oynayacaktr. Drama, akamdan tan aartsna dek bir Kasm gecesinde ge er.

BRN C PERDE AFRKA.

Balicke'erde. Muslin perdeli lo bir oda. Akam.

Q

BALCKE (Pencerede tra oluyor) Grnmeyeli drt yl oldu. As la dnmez artk. Zamaneye hi gven kalmad. Her adam al tn deerinde. Bana kalsa daha iki yl nce nikh kyardm. Si zin o olmaz olas duygusallnza kandm. Yoksa imdiye hi tasam kalmazd. BAYAN BALCKE

(Kragler'in , duvarda asl, topu niformasyla ekilmi fotoraf nnde) Ne kadar iyi bir insand. ocuk gi

biydi. BALCKE imdi rm kokmutur bile. BAYANBALCKE Ya dnerse. BALCKE br dnyadan kimse dnmemi. BAYAN BALCKE Gksel ordular ahit ki , Anna sulara gark olur gider! BALCKE Eer byle diyorsa kaz kafal demektir, oysa ben imdi ye dek sulara gark olmu kaz grmedim hi. BAYAN BALCKE karp duruyor zaten. BALCKE Ha bire brtlenle Ringa tknp durmasn o da! Bu Dorusu iyi para kazanyor. Ama tekine kar Murk, kyak bir delikanl, onun iin bir yiyip bin kredelim. BAYAN BALCKE ! Boulacak gibi oluyorum. BALCKE O lye kar m? Bana bak: Ya imdi olur, ya da hi ol maz! Ne yani, Papa'y m bekliyor? Ya da bir zenci mi olacak? Bu roman skt artk. BAYAN BALCKE Peki, ya geliverirse, hani senin rm kok mutur dediin o l ite, cennetten veya cehennemden kp gelir de, "Benim adm Kragler," deyiverirse urada? O zaman kim syleyecek ona, sen bir lsn, seninki de baka birinin koynunda, diye, ha?

BALCKE Ben sylerim! Sen de imdi ona ilet, burama geldi, d n mar balyor ve evlenecei adam da Murk. Benden sy lemesi, batracak bizi bu kz. u lambay yaksana bir zahmet. BAYAN BALCKE Bant getiriyorum. Ik olmad m hep suratn kesersin. BALCKE Surat kesmek bedava, ama k, parayla. (Darya sesle

nir) Anna! ANNA (Kapda) Ne oluyor baba, ne var?

BALCKE En iyisi sen annene bir kulak ver ki bu nemli gnn de zrlamayasm! BAYAN BALCKE Buraya gel Anna! Babann demek istedii, be tin benzin umu, sanki bir tek gece bile uyumuyorsun gibi. ANNA Uyuyorum carum. BAYAN BALCKE Bak, bu byle srp gidemez. Artk o hibir za man dnmeyecek besbelli. (Mumlar yakar) BALCKE Gzleri yine Timsah gzne dnd. BAYAN BALCKE Senin iin kolay deildi elbet, iyi de bir insan d, ama imdi, ld ite. BALCKE Gmld ve etleri rd! BAYAN BALCKE Kari! Neyse, imdi Murk var ite, gayretli adam, yeil dala ermek denir ya!10 BALCKE Deil mi ya! BAYAN BALCKE Eh, demek ki Tanrya snp evet demen gere kiyor. BALCKE Opera evirmeye kalkma sakn! BAYAN BALCKE Tanrnn emriyle onu alman gerek ite! BALCKE (fke iinde bantla urar) Ne yani, delikanllar kendi leriyle futbol topu gibi oynaman kabul ederler mi sanyor sun? Ya evet, ya hayr! Ge a baklmaz! ANNA Ha, evet, baba! BALCKE

(Duyarl) Neyse, alayacaksan imdi doya doya ala,

kapaklar kapand, yalnzca can simidini suya brakmam kald. BAYANBALCKE Murk'u hi mi sevmiyorsun sahi? BALCKE Bu kadar terbiyeye smaz yani! BAYAN BALCKE Kari! Peki, Friedrich'le ne var ki aranzda Anna? ANNA Yok bir ey! Ama; felaket durumdaym, biliyorsunuz ite! BALCKE Hibir ey bildiim yok benim! Bak sylyorum, o he

rif ld, toprak oldu, iki kemii bir arada deil artk onun! yl! Tek bir hayat iareti yok! Tm batarya patlad! Berhava ol du! Paralan uuuyor! Kayp! Eee, hamfendi, de bakalm ne reye gitti o! Btn bunlar senin o rezil hayalet grme korkun! Bir erkein olursa, bir daha geceleri hayaletten korkmazsn.

(Anna'ya doru gider, sakince) Cesur bir hatun musun sen,

yoksa deil misin?! yleyse, haydi bakalm!

(Kap zili alar)

ANNA (rkilir) Bu o! BALCKE Darda oyala, hazrla onu! BAYAN BALCKE (Kap aralnda, amar sepetiyle) Hl ama rn yok mu? ANNA Var. Ha, yok. Yok, hibir ey yok galiba. BAYAN BALCKE Ama sekizinci oldu bile. ANNA Sekiz mi oldu? BAYAN BALCKE Tabii sekiz ya! ANNA Eee, onsekizinci olsa ne yani? BALCKE Kap aralnda ne gevezelii bu? Girsene. BAYAN BALCKE Neyse, amarna bir eyler olmasna bak.

(Gider)
BALCKE

(Oturur, Anna'y dizine alr) Bak, kocas olmayan ka

dn, Tanr ho karlamaz! Sen, ordunun alp gtrd deli kanlnn yokluunu ekiyorsun, kabul. Ama onun ne olduu nu biliyor musun ki? Hibir fikrin yok canm. lm onu bir pa nayr gstermeliine evirdi. yl boyunca gzelleti o; lp gitmi olmasayd da, senin dndnden bambaka biri olurdu! Kald ki, ryp koktu, artk yle gzel grnmez! Burnu yok. Ama sen onun eksikliini duyuyorsun! yleyse baka bir erkek bul! Tabiat bu, grdn m ite? Lahana tarla sndaki bir tavan gibi uyanacaksn! Organlarn normal, itahn da yerindedir, deil mi? te bunu Tanr ho karlar, bunu! ANNA Ama onu unutmam mmkn deil! Asla! Beni ikna etme ye alyorsunuz, ama mmkn deil! BALCKE Murk'Ia evlen, o sana unutturur! ANNA BALCKE Tamam seviyorum onu da, giderek yalnzca onu seviyor Neyse, o seni hizaya getirir; bir eline geirsin de hele, olacam, ama imdi olmaz.

ylesi de ancak evlilikle olur. imdi byle aiklayamam sana, bunlar iin daha ok gensin!. .(Gdklar)-Ese... Tamamm?: A N N A (Keyifle gler) Friedrich ister mi bakalm, bilmiyorum ki! BALCKE Sok gitsin kafay kadn!- BAYAN BALCKE Ltfen, odaya buyrun, girin ltfen Bay Murk! BALCKE yi akamlar Murk! Ne o, sudan km ceset gibi gr nyorsun! . , MURK Bayan A n n a !' . BALCKE . Neyiniz yar sizin? Frtnada gemileriniz mi batt? Yz nz niye kire gibi byle? Akam hayasndaki silah seslerin den mi? (Sessizlik) Neyse Anna, sen ilgilen onunla!

(Karsyla birlikte ar ar kar)

A N N A , Neyin var sahi, Friedrich! Gerekten sapsarsn! MURK (Laf almaya alarak) Krmz arap, damada nian iin herhalde ha? (Sessizlik) Biri mi vard burada? (Anna'ya ynelir) . Burada biri mi vard? Niye imdi paravan olmak istiyorsun? Kim vard burada? ANNA Hi kimse! Kimse yoktu burada! Neyin var senin? MURK Bu acele ne yleyse? Bana numara ekmeyin! O yapabilir! Ama ben bu kmeste nian yapmam. ANNA Kim sana niandan sz ediyor ki? MURK Annen! Aann gzne inek yal grnsn11, ha? (Huzur suzca dolar) Hem, yle de olsa?! ANNA Sanki bu mesele annemle babam ilgilendirirmi gibi yapydrsun! Tanr bilir ya, annemle babam hi mi hi ilgilendir mez. rtbas edilen bir ey yok! MURK Senin kilise ayinine ilk katln12 ne zaman sahi? ANNA Diyeceim, her eyi pek kolayndan alyorsun? MURK Yok canm? Ya teki? ANNA tekinden tek kelime etmedim imdi. MURK Ama orada asl ite, burada duruyor, urada da dolayor! ANNA O i ok bakayd. Senin hibir zaman anlayamayacan bir eydi o, nk kalpten geliyordu. MURK Ya bizim aramzdaki, etten mi geliyor? ANNA Bizim aramzdaki var ya, hibir ey deil! MURK Ama imdi! imdi bir ey ite! ANNA Bunu bilemezsin sen.

MURK Ah, az sonra buradan baka sesler kacak! ANNA Sen yle san! MURK Israrlym! ANNA Ak ilan m bu? MURK Yoo, ona daha var. ANNA Enikonu bir sepet fabrikas. MURK' Sen kokmusun haa! Seninkiler dn gece de hi koku al madlar m? ANNA Aamaan Friedrich! Kstebek gibi uyur onlar!

(Murk'a sarlr)
MURK Biz uyumayz. ANNA Haydut! MURK (Kz kendine eker, ania geliigzel per) Kokmu! ANNA Sussana sen! Dinle bak, gecenin ortasnda bir tren geiyor! Duydun mu? Bazan korkuyorum, o kagelirse diye. Srtm dan aa buz ibi iniyor. MURK O mumya m? Sevsinler onu. Bak ne diyeceim: O, iin iinden kmal! Yatakta ikimizin arasnda souk bir adam is temem! Yanmda bir kinciye izin veremem! ANNA Kzma kzma! Gel, Friedrich, bala beni! MURK Aziz Andreas Hazretleri!13 Uydurma hortlak! Gmldk ten sonra nasl yaayamazsa, bizim dnmzden sonra da yaamayacak. ddiaya girelim mi? (Gler) Ben giriyorum: Bir ocuk. ANNA (Yzn ona yaslar) Ooo, syleme yle eyler! MURK (Neeli) Niyeymi! (Kapya) Gel gel ieri, anne! Merhaba, ba ba! BAYAN BALCKE

(Hemen kapnn ardnda) Ah ocuklar! (Hk rklar boalr) Tanrm, sana krler olsun! (Herkes dokunakl biimde birbirine sarlr)

BALCKE Doum zor oldu, ha? MURK kiz, ikiz! Dn ne zaman yapyoruz? Vakit nakittir! BALCKE hafta iinde yapalm bence! ki yatak tamamdr. Ha tun, akam yemei! BAYAN BALCKE imdi, hemen, hazr, brak bir nefes alaym.

(Dar koar) krler olsun!

MURK Msaade et, sizi bu akam Picadillybarda14 bir ie ime

ye davet edeyim. Ben hemen nianlanmaktan yanaym. Ya sen Anna1? ANNA Peki, yle olsun! PALICKE MURK ANNA Hayr hayr, burada. Picadillybar da ne oluyor? Kafa dan kontak msn sen?

(Rahatsz) Burada olmaz! Burada kesinlikle olmaz!

Biraz tuhaftr o. Tamam canm, Picadillybar'a geliyorsu

BALCKE Niye ki? nuz ite! BALCKE Byle bir gecede ha? Can gvenlii bile yok! BAYAN BALCKE

(Hizmeti kz ile birlikte girer, yemekleri koyar)

Evet ocuklar! Ksmet bugneymi15. Buyrun sofraya beyler! BALCKE

(Yemek yenir) (Kadehini kaldrr) Nianl iftin erefine! (Kadeh toku tururlar) Zamane bellisiz. Sava bitti. Domuz eti ok yalym

Amalie! Askerin babo kalmas16, bar iindeki alma cen netine dzensizlik getiriyor, haset getiriyor, insan insanln dan karp hayvani atryor. MURK Fiek sepetlerinin erefine, prost! Prost Anna! BALCKE Gvenilmez yaraklar, karanlk efendiler, srekli art yor. Hkmet, ykntya en Leakbabalanyla mcadelede ok yava. (Bir gazeteyi aar) Kkrtlm ynlarn bir ideali yok. Ama en ktsn syleyeyim size, savatan dnen asker ler, vahilemi, hrpani, almay unutmu, iflah olmaz ma ceraclar. Gerekten zor gnler Anna, byle gnde bir koca al tn deerindedir. Yap ona, brakma. Keyi dnmeye bakn, ama hep ikiniz birlikte, keyi bir dnmeye bakn hep, prost!

(Bir gramofonu kurar) MURK (Terini siler) Bravo! Erkek olan becerir. Bilek olacak adam
da, mahmuzlu izmeler olacak, bir de surat olacak, hi aa bakmak yok. Niye olmasn Anna! Ben de aa tabakadan gel dim. Ayak ileri, raklk, burada biraz, orada biraz, az undan, az bundan rendim. Btn Almanya'mz byle ykselmedi mi? Elde her zaman eldiven yok, ama ar i hep var, hey Tan rm hey! Artk yksee! Prost Anna!

(Gramofonda: "leh bete an die Macht der Liebe - Akn gcne taparm"^7arks alyor)

BALCKE Bravo! Eee, ne oluyor Anna? ANNA

(Ayaa kalkmtr, hafif dner) Bilmem. ok hzl geiyor

Nedir evlat? Bu ne kazlk? Sevinsene! Ho ol

her ey. Pek ho deil, ne dersin anne? BAYAN BALCKE mayacak ne varm? BALCKE Otur bakalm! Ya da ayaktaysan gramofonu dndr! ANNA (Oturur)

(Sessizlik)
MURK yleyse, erefe! (Anna ile kadeh tokuturur) Neyin var sa hi? BALCKE Hele u fiek sepeti ii, Fritz, ksa zamanda iflas eder. Srse srse birka hafta da i sava srer, ondan sonra kesik! Bence en iyisi, bak aka yapmyorum, ocuk arabas ii. Fabri ka her bakmdan revata. (Murk'un koluna girer, ard sra s

rkler. Perdeyi aar) naat iki, inaat . Hepsi srekli ve mo

dem. Anna, gramofonu kur! Her seferinde yreimden kavrar bu beni.

(Gramofon: "Deutschland, Deutschland ber Alles / Almanya, Almanya her eyin stnde"yi1B alar)
MURK Fabrikann bahesinde bir adam var, baksanza! Ne bu?! ANNA Amma uursuz ey haa! Yukar bakyor bence! BALCKE Bekidir canm! Ne glyorsun Fritz? Bir eye mi takl dn? Kadn ksm amma da sarard! MURK Baksana, garip bir ey dt aklma: Spartakus19... BALCKE Sama, bizde yle ey yok ki! (Ama yine de huzursuz ol mu, dner) Neyse, ite fabrika o! (Masaya gelir, Anna perdeyi

eker) Sava beni, hani yeil dala ermek denir ya, ite yle fr
sata kondurdu! Sokak ortasnda duruyor, niye konmayaym ki, deli miyim ben! Ben konmasam bakas konacak. Domu zun sonu, sucuun balangcdr! Doru baklrsa sava bir ans oldu bizim iin! Kendi hesabmza gven iinde, derli toplu, keyifliyiz. Rahatlkla ocuk arabalar yapabiliriz. Acele ye gerek yok. Kabul m? MURK Tamamen baba! Prost! BALCKE Nasl ki siz de ayn rahatlkla ocuk yapabilirsiniz. Ahahahaha. HZMET KIZ Bay Balicke, Bay Babusch geldi!

BABUSCH (eriye dalar) Aman ocuklar, kzl cad enliinden iyi korunmusunuz! Spartakus harekete geti. Grmeler kesil di.20 Virmidrt saat iinde Berlin topa tutulacak! BALCKE (Boynunda -peeteyle) Olmaz olsun, memnun deil miy mi herifler? BAYAN BALCKE Topular m? Eyvah ki eyvah! Nasl bir gece

bu? Nasl bir gece? Ben bodruma iniyorum Balicke! BABUSCH Kentin i mahallelerinde durum imdilik sakin. Dev rimci eylem, banliyye younlam grnyor. Bu demektir ki gazeteleri ele geirmek istiyorlar. . BALCKE Ne? Nian yapyoruz biz! Tam da byle bir gnde ya ni! Zrdeli bunlar! MURK Hepsini kuruna dizeceksin! BABUSCH Sen mi nianlanyorsun Balicke? MURK Babusch: Nianlm! BAYAN BALCKE Hi yoktan ha?Ne zaman balarlar ki ata? BABUSCH

(Anna ile Murk'un ellerini skar) Spartakus mthi si

lah istiflemi. Gz kararm takm! Haa, Anna'ya gelince: i nize bakn siz! Buraya bir ey dokunmaz! Buras sakin bir ocak! Aile buras! Alman ailesi! My home is my castle.21 BAYAN BALCKE Tam da byle bir zamanda! Byle bir zamanda yani! Tam da senin kutlu gnnde Anna! BABUSCH Ama bu, felaket ilgin be ocuklar! BALCKE Bana hi ilgin gelmiyor! Hi mi hi deil!

(Peeteyle azn siler)

MURK Bakn ne diyeceim: Bizimle birlikte Picadillybar'a gelin! Nian var! BABUSCH Ya Spartakus? BALCKE Bekleyin Babusch! Kurunlan bakalarnn kamna bo altn, Babusch! Birlikte Picadillybar'a! Giyinin, sslenin, ha tunlar! BAYAN BALCKE Picadillybar m? Byle bir gecede ha?

(Bir sandalyeye oturur)

BALCKE Picadillybar, orann eski adyd. imdi Cafe Anavatan oldu. Friedrich'in davetlisiyiz! Nesi varm byle akamn? Arabalar ne gne duruyor? Hadi yallah, ihtiyar, giyin sslen! BAYAN BALCKE Drt duvarmn dna adm atmam! Neyin var

senin Fritz? ANNA nsann meram onun cennetiymi! Friedrich'in gnln den koptu bir kez!

(Herkesin gz Murk'ta)
MURK Burada olmaz. Burada katiyyen olmaz. Mzik istiyorum ben; ve de k! Oras kaliteli bir lokal! Buras karanlk bir kere. Evet, ne diyorsun, kaynvalide? BAYAN BALCKE Aklm pek de alm deil.

(kar)
ANNA Bekle Friedrich, hemen biter iim! BABUSCH Neler oluyor neler, harika! Bebeler, rgtlenin!22 s telik, ya gibi yumuack, et rengi, sulu kayslarn yarm kilo su be Mark. Tembeller, tahriklere kaplmayn sakn! Her yer de karanlk coku, slklar, azda iki parmak, gndz gibi yan cafelere! Bayrak tayacanza, tembellik edip ense yap tnz! Dansinglerde de mutlu aznlkla dans! Eh, erefe dn! MURK Bayanlar, stn deimiyor. imdi her ey bir. Btn dikkatler yalnzca herkesin kendi prltsna! BALCKE ok doru. Bu ciddi zamanda. Bu takm iin en eskiler yeter. Hemen gel aa Anna! . MURK Biz derhal nden kyoruz. st deimek yok! ANNA Olduumuz gibi!

(kar)
BALCKE Mar ... Bir dokunmayla ar- lya! Ben bir gmlek deiivereyim. MURK Sen Anne'yle arkadan gelirsin, deil mi? Biz de Babusch'u yanmza alrz, dam zorunluluuna kar, nasl? (arkyla) Ba busch, Babusch, Babusch, salonda rahvan dolan. BABUSCH Bunu, lgn bir delikanlnn mthi sefil dizelerine b rakamazsnz asla!

(Murkla kol kola karlar) MURK (Darda da arkya devam ediyor) Bebeler, azdan ksn
parmaklar, imdi yollar Bakkhus'a kar. Anna! BALCKE (Yalnz bana, bir puro yakar) ok kr! rier ey el al tnda. Olmaz olas hengme! Bunlar zorla sokacaksn yataa! Neymi o cesede szde ak? Tertemiz gmleim ter iinde kal d. imdi ne olursa olsun! Parola: ocuk arabalar. (Dar) Ha-

mm, bir gmlek. ANNA (Dardan) Friedrich! Friedrich! (Hzla ieri girer) Friedrich! MURK

(Kapda) Anna! (Kuru, huzursuz; bir orangutan gibi kollar yanma dm) Geliyor musun?

ANNA Neyin var? Bu halin ne? MARK Geliyor musun, gelmiyor musun? Ne sorduumu biliyo rum ben! yle durma! ok ak! ANNA Elbette canm! Ne oldu ki! MURK yi, neyse. O kadar emin deilim. Yirmi yl boyunca at aralarnda srttm, souk kemiklerime iledi, imdiyse d meli izmelerim var, buyur bak ite! zbelerde kan ter iinde kaldm gaz lambasyla, gzne gelirdi insann, imdiyse zel terzim var. Ama hl sallantdaym, aa aa esiyor rzgr, souk souk akyor aa; aada ayaklar yor. (Anna'ya

doru gider, sarlmaz, nnde sallanarak durur) imdi akan, kr

mz arap. imdi buradaym ite! Tere batm, gzlerim kapa l, yumruklarm trnak ete batarcasna skl. Yetti! Kesinlik! S caklk. ksn gmlek! Beyaz, geni, yumuak, bir yatak! (Ka

amak bakla pencereden dary tarar) A kendini: Yumrukla

rm gevettim, gnete gmleimle oturuyorum, sen benimsin. ANNA (Om koarak) Heey! MURK Yatak tavan seni! ANNA eninim ya ite. MURK Hl gelmedi mi bu bayan? BABUSCH (Dardan) Tamam, imdi geliyor! eref bayanym ben ocuklar! MURK (Gramofonu yine kurar. "Akn gcne tapmaya" yine al

maya balar) Beni braksalar en iyi insanimdir ben. (kisi yan yana karlar) BAYAN BALCKE (eri szlr, siyah giymi, ayna nnde apka sn dzeltir) Ay yle byk ve krm z... ya ne yapmal ocuk
lar! Evet ya ... bu gece nihayet yle hakkyla bir kr duas edilebilir hani.

(Bu anda, amur iindeki koyu mavi topu niformasyla bir adam, aznda kk piposu, kapda belirir)
ADAM Adm, Kragler.

BAYAN BALCKE

(Dizlerinin ba zlm halde aynal masaya glkle dayanr) Amamnn ...

na elenk paras da m harcamtnz? Vah yazk! Cezayir'de hortlak olarak grev yaptm, komutanm! Ama imdi o ceset, kurtlar gibi ackmtr. Kurtuklar da olsa yiyip yutabilirim! yi ama, neyiniz var sizin, Balicke Ana? Bu sama ark da ney mi? (Gramofonu susturur)

KRAGLER Ne o, niye hayalet grm gibi baktnz? Yoksa bou

BAYAN BALCKE

(Hl bir ey sylemeksizin gzlerini Kragler'e

dikmi bakar)
KRAGLER Aman, burackta dp lmeyin de! Sandalye urada. Bir bardak su getirilebilir. (Mrltyla dolaba gider) Bu evi de ac ac pek gzel tanyorum. (Bir bardaa arap koyar) arap! Nierensteiner!23 Yani bir hayalet olarak ok bir hayat doluyum!

(Bayan Balicke'ye yardm etmeye alr)

BALCKE (Dardan) Celsene ihtiyar! Mar mar! Pek gzelsin, tatl melek! (eri gelir, grnce akl bandan gider ) Ne bu? KRAGLER yi akamlar, Bay Balicke! Karnz pek iyi deil!

(Kadnn azna arap aktmaya alr, ama bayan Balicke dehet iinde ban evirir) BALCKE (Bir sre huzursuzca bakar)
KRAGLER seniz ya! Hayr m? Hemen dzeltirdi! Bir ey olma m gibi akllarda kalacam dnmedim kukusuz. Dos doru Afrika'dan gelmekteyim nk! spanya, pasaport re zillii ve saire. Ama neyse: Anna nerede? BALCKE Kanm brakn bari. Sarho edeceksiniz yoksa. KRAGLER Olmasn, peki! BAYAN BALCKE (Dikilmi duran Balicke'ye koar) Kari! BALCKE

(Sert) Bay Kragler, eer iddia ettiiniz kiiyseniz, bura

da ne aradnz konusunda bilgi isteyebilir miyim sizden? KRAGLER (Ne diyeceini bilemez) Baksanza, Afrika'da sava esi riydim ben. BALCKE Aksi eytan! (Bir duvar ekmecesine gider, iki ier) Aman ne iyi. Hemen anlalyor. Lanet domuzluk bu! Ne isti yorsunuz sahi? Ne istiyorsunuz? Kzm bu akam nianlanal daha yarm saat olmad. KRAGLER (Sarslr, biraz kararsz) Bu da ne demek?

BALCKE Drt yl yok oldunuz siz, drt yl boyunca bekledi sizi. Biz, drt yl bekledik. Bitti arbk; bu bakmdan sizin iin hibir umut yok. KRAGLER . (Oturur) BALCKE (ok kesin olmakszn, kararsz, ama kendini tutmak iin

aba sarf ederek) Bay Kragler, bu akam iin yapmam gereken

eyler var. KRAGLER (Dorulur) Gereken eyler?.. (Datk) Evet...

(Yine ker)
BAYAN BALCKE Bay Kragler, o kadar da nem vermeyin. Pek ok kz var. Olan olmutur. ikyet etmeden ileyi ren!24 KRAGLER Anna... BALCKE (Sert) Kadn! (Kars tereddtle ona yaklarkeBalicke,

bir anda keskinleir) Ooo, bu duygusallklar fazla, yr! (Karsyla kar. Kapda Hizmeti Kz belirir) KRAGLER Hm... (Ban sallar)
HZMET KIZ Bayan ve bay, dan ktlar.

(Sessizlik)
Bayan ve bay, nian iin Picadillybar'a gittiler.

(Sessizlik. Rzgr) KRAGLER (Kza aadan doru bakar) Hm! (Ar arglkle, kalkar, odaya bakar. Sessizce ve eik, pence reye gider, pencereden bakar, dner, yavaa darya yrr, slk alar, kepi yoktur)
HZMET KIZ Bir dakika! Kepiniz! Kepinizi brakmtanz!

K N C PERDE KARABBER.

(PicadiUy bar) (Arkada byk pencere. Pencerede krmz ay. Kap aldnda: Rzgr)
BABUSCH Buyrun ocuklar, buyrun hayvanlar lemine! Ay, bol ca mevcut. Yaasn Spartakus! Modas gemi by! Krmz arap! MURK (Kolunda Anna ile girer; stlerindekileri vestiyere brakrlar) Roman gibi bir akam! Gazeteler semtinde lklar! Arabada nianl! ANNA Bugn illet bir duyguyu iimden atamyorum. Eklemlerim . tutmuyor sanki. BABUSCH erefe, Friedrich! MURK Burada evimde gibiyim. Uzun kalrsan fena halde yorucu, ama jilet gibi! Bir nceki kuaa bir bakn, Babusch! BABUSCH Gzel! (kar) Bir de gelecek kuaa bakn! (er) ANNA p beni! MURK Sama! Berlin'in yars buraya bakyor! ANNA . Hi fark etmez. Ben bir eyi istiyorsam hibir eye aldr mam. Ya sen? MURK ANNA ANNA Kayyen yle deilimdir. Kald ki sen de deilsin. ok adisin. Korkak!

MURK yleyimdir.

(Murk ngra alar, garson gelir)

MURK Haz'rol!

(Masann stne uzanr, bu arada bardaklar devirir, Anna'y kuvvetle per)

ANNA MURK Ah seni! Kmlda! (Garson gider) Korkak mymm? (Masann alt

na bakar) imdi bana ayaklarn uzatman gerekmiyor.

ANNA MURK

Neler geiyor aklndan? Ve o senin efendin olacak!23

BALCKE

(Babusch ve Bayan Balicke ile girer) te buradalar! Ser

vis! ANNA Nerede kaldnz? BAYAN BALCKE geliyor! BABUSCH Kurtlar! BAYANBALCKE Aman, bir araya gelmeye bakn! BALCKE Doru yataa Friedrich, ha? ANNA Anne, bir rahatszln m var senin? BAYANBALCKE Ne zaman evleniyorsunuz sahi? MURK hafta iinde, anne! BAYAN BALCKE Niana daha fazla konuk davet etmemiz ge rekmez miydi? Byle kimsenin haberi olmayacak. Bilinmesi gerekir oysa. BALCKE Sama. Sama tabii. Kurt uluyor diye mi yani? Brak ulusun dursun! Dili dar dene dek! Deviriveririm onu. BABUSCH .Murk, yardm edin de ienin tapasn aalm! (Hafif Orada krmz bir ay var. O kadar krmz ol mas kafam bozuyor. Gazeteler semtinden de yine lklar

sesle ona) O burada. Ay'la gelmi. Ay le kurt. Afrika'dan.

MURK Andree Kragler mi? BABUSCH Kurt. Rezalet, ha? MURK Annda gmld o. Perdeleri kapatn! BAYANBALCKE Baban ikide bir rast geldii her meyhaneye gi rip iti. Fena sarho. Ah bu adam! Byle bir adam! ocuklar uruna ikiden geberecek adamcaz! ANNA yi ama neden? BAYANBALCKE um. BALCKE Btn bunlarn sebebi krmz zm26, hatun. Perdele ri kapatn! Hi sorma ocuk! Bana sorma n'olur! Her ey alt st. Dnyann sonu geldi. Hemen bir kir ieyim ben ocu

(Garson, syleneni yapar)

BABUSCH Anladnz deil mi? MURK Son dmeme dek donanmlym. Sizin yannzda myd? BABUSCH Evet, az nce.

MURK yleyse buraya da gelir. BALCKE Krmz arap ielerinin ardnda komplo, ha? Buraya
27

yerlein haydi! Nian kutlanacak! (Herkes masaya epeevre

oturur) abuk! Yorulacak zamanm yok benim.

ANNA Ugh, ey atm! Ne komikti ama! Yolun ortasnda durdu d pedz. Friedrich, in hele, at gitmek istemiyor. Yolun ortasnda aklm duruyor at. Ve titriyor. Kocaman da gzleri vard, ak bembeyaz; derken Friedrich bir sopay gzlerine sokunca bir zplad at. Sirk gibiydi. BALCKE Vakit nakittir.
28

Buras da an scak oldu. Yine terleme

ye baladm bile. Bugn zaten bir gmlei terden srlsklam etmitim. BAYANBALCKE Bu gidile amar dilenir olacaksn! BABUSCH

(Cebinden erik kurusu karr; yer) Yarm kilo kays

imdi on Mark oldu. yle ite. Fiyatlar stne bir makale ya zacam. Ondan sonra kays satn alabilirim. Dnya yklacak olsa bu konuda yazacam. Peki ya bakalar ne yapsn? Tiergarten29 semti havaya utuunda ben bir yumurta sars gibi yumurtann iinde olacam. Ya siz! MURK Gmlekler, kayslar, Tiergarten semti. Dn ne zaman? BALCKE hafta iinde. hafta sonra dn. Hough!36 Gk ler bile duydu. Dn konusunda herkes anlat m? yleyse haydin bakalm nianl ift!

(Kadehler tokuturulur. Kap alr. Kragler kapda belirir. Esinti den mundar titreir)
BALCKE ha? ANNA (Kapnn karsnda oturduu iin Kragler'i grmtr. Gz Ne o Anna, kadehin niye yle titriyor ki? Annen gibi,

leri Kragler'e dikili, kaslr kalr)

BAYANBALCKE Aman yarabbi, ne kapanp kasldn yle kz? MURK Bu esinti de ne? KRAGLER (Hararetle) Anna! ANNA (Hafif bir lk atar)

(Herkes evresine baknr, herkes ayaklanr. Grlt patrt)

BALCKE Hay kr eytan! (arab diker) Hayalet, hanm! BAYANBALCKE Yarabbi! Kra..... MURK Dan! Atn dan!

KRAGLER (Bir sre sallanarak kapda durmutur: Tatsz grnmek

te. Kk patrtda olduka hzla ama glkle bir bana hl oturmakta olan Atina'ya gelir, elindeki titreyen kadehi alr, masa ya dayanr, Anna'ya gzn diker)
BALCKE mi bu! MURK Garson! Lokalin huzuruna saldn var! Dar atn! Dikkat! Gmleinin altnda hl taze et tayor o! Ba

(Duvara gider, perdeleri aar, ay vardr)

BABUSCH tyor kendisine! Ona dokunmayn sakm! (Sopa ile masaya vu

rur) Rezalet karmaya kalkmayn itndi! Sknetle kn dan! Dzenlice kn! ANNA (B arada masadan kalkmtr, gider annesine sarlr) Anne! Yardm et! KREGLER (Masay dolanr ve sallanarak Anna'ya gider) BAYAN BA LCK E. (Her ey hemen ayn anda) Kzm hayatta bra kn! Hapisliksiniz siz! Eyvah, ldrecek kz! Anarist! Serhat askeri! Korsan gemici! Sizi zm hortla sizi! Yatak arafnz nerede, ha? BABUSCH Darbenin ucu sana dokunursa o da kz alr. Hepiniz gaganz kesin! Dar kn! O da bir konuma yapabilmeli! Buna hakk var. (Bayan Balicke'ye) Hi mi ruh yok sizde. Drt yldr uzaktayd. Ruh sorunu bu. BAYAN BALCKE Kzcazn dizleri tutmaz oldu ama, beti benzi . att! BABUSCH

(Murk'a) Onun yzne bir baksanza! Anna grd za

ten! Bir zamanlar elma yanakl st beyazyd! imdiyse r m hurma gibi! Hi mi korkunuz yok! (Dar karlar) MURK Eer kastettiiniz kskanlksa, bende bulunmaz o, hh! . BALCKE (Bir sre masa ile kap arasnda eri bacaklaryla durur,

biraz sarho, elinde bir kadeh ve sylenir) Bu zenci arabas! Da

tlm fil surat gibi! kp gitmi, una bak! Utanmazlk.

(Dolanr gider ve imdi kap nnde sada yalmzca elinde bir tepsiyle Garson vardr) (Gounod'nun Ave Maria's.31 Ik sner) KRAGLER (Bir sre sonra) Sanki her ey kafamdan silinip gitmi
gibi, artk pek anlayamaz oldum. ANNA (Bir mumu alp yakar ve ylece durarak mumla Kragler'in

yzn aydnlatr) Balklar yiyip bitirmedi mi seni?

KRAGLER Ne demek istediini anlayamadm. ANNA Havaya umadn m sen? KRAGLER Seni anlayamyorum. ANNA Senin yzn kurunlamadlar m? KRAGLER Niye yle bakyorsun bana? Dediin gibi mi grn yorum? (Sessizlik. Kragler pencereye bakar) Kpek bal gibi derim var, kara. (Sessizlik) Oysa kanl yanakl beyaz biriydim.

(Sessizlik) Sanki, srekli kan kaybediyorum, kan beni dpedz

terk ediyor... ANNA Andree! KRAGLER Evet? ANNA (Kararszca ona doru gider) Ah Andree, niye o kadar uzun sre yok oldun ki? Toplarla, kllarla, uzakta m tuttular seni? imdi de artk ben bir daha sana gelemiyorum. KRAGLER Gerekten yok muydum ben? ANNA k zamanlar uzun sre benim yanmda oldun, sesin da ha taptaze, kulamdayd. Yrdm zaman sana deiyor dum, ayrda sen akaaacn ardndan bana sesleniyordun. Suratndan vurulduunu ve iki gn sonra da gmldn yazmalarna karn hl yleydi. Ama sonunda yine de dei ti bu. Yrye ktmda yanm botu, ayrda da akaaa susmutu. amar sepetinden bam kaldrnca hl gr yordum seni, ama yzm ayra yaslaynca grnmyordun artk; aradan geen btn bu uzun sre sonunda yznn na sl grndn bilmez oldum. Oysa beklemem gerekirdi. KRAGLER Bir fotoraf gerekirmi sana. ANNA Korktum. Korkuda da beklemem gerekirdi, ama ktym ben. Elimi brak, her eyimle ktym ben. KRAGLER (Pencereye bakar) Sylediklerini hi bilmiyorum? Ama krmz aydr bu belki de. Ad neydi, anmsamam gerek. Elle rim i, parmak aralarnda da yzge perdeleri var, ince dei lim, ierken kadehleri knyorum. Artk seninle asla gzel ko nuamam. Grtlamda zenci lisan var. ANNA Evet KRAGLER Elini ver bana. Benim bir hayalet olduumu mu d nyorsun? Yakla bana, elini ver. Yaklamak istemiyor mu-

86

Gecede Trampet Sesleri

sun? ANNA Elimi istiyor musun? KRAGLER Ver elini. Artk hayalet deilim. Yzm gryor mu sun tekrar? Timsah derisi gibi mi? Kt grnyorum. Tuzlu sudaydm. Hep krmz ay bu! ANNA E vet KRAGLER Sen de benim elimi tut. Niye skmyorsun? Yzn e vir bana. ok mu kt? ANNA Hayr! Hayr! KRAGLER (Anna'y tutar) Anna! Bir zenci arabas, buyum ite ben! Boazma kadar pislik! Drt yl! stiyor musun beni? Anna!

(Anna'y epeevre dndrr, Garsot'u grr, srtarak ona ba kakalr) GARSON (Kendini yitirmi, tepsiyi elinden drr, kekeler) Esa
snda... eer... zambana... sahipse hl...32 KRAGLER (Anna elinde, kahkahay koyverir) Ne dedi ne? Zambak m? (Garson dan kar) Dursanza, sizi rom ana sizi! Nas ak lna geldi? Zambak, ha? Bir eyler oldu ona! Zambak! Duydun mu? ylesine derinden hissetti demek! ANNA Andree! KRAGLER (Eilerek ona bakar, elini brakmtr) Bir daha sylese ne, bu senin sesin! (Saa koar) Garson, gel hele be adam! BABUSCH (Aada kapda) Bu ne kadar etli canl glme byle? Bir "et rengi gl" ha? Naslsnz bakalm? BAYAN BALCKE (Onun arkasnda) Anna, evladm! Bizi tasalandnyorsun! BALCKE

(Bu arada bir sredir "Perulu Kadn" paras almaktadr) (Biraz aylm, girer) Oturun! (Perdeleri eker kapatr, bir metalik ses kar) Krmz ay var yannzda; arkanzda da
33

Bab'n Gazeteler semtindeki BAYANBALCKE

silahlar var. Sizi hesaba katmak

gerek. (Tm mumlan tekrar yakar) Oturun! Bu yznn hali ne byle? Yine ayaklarm tit remeye balad. Garson! Garson! BALCKE Murk nerede? BABUSCH Friedrich Murk, Boston plan34 koyuyor. BALCKE

(Alak sesle) Onu oturtmaya bak! Oturdu mu, yar yar

ya yumuad demektir. Otururken coku olmaz.35 (Yksek) He

piniz oturun! Amalie, kendini topla! Oturun (Kragler'e) siz de, ltfen yani! BAYANBALCKE

(Garson'un tepsisinden bir ie kir alr) Kir i

mek zorundaym, yoksa lrm.

(Yine de ieyle masaya gelir. Oturmulardr: Bayan Balicke, Balicke, Anna. Babusch dnp dolap Anna'y oturtmutur. Bu kez, aresiz durup duran Krag ler'i sandalyeye oturtur)
BABUSCH Otursanza, dizleriniz o kadar gvenli deildir. Kir is ter misiniz? Neydi o glmeleriniz?

(Kragler yine ayaklanr. Babusch yine bastrr. O da oturur)

BALCKE stediiniz nedir, Andreas Kragler? BAYANBALCKE Bay Kragler! Kayzerimiz demi ki, ikyet et meden36 ileyi ren! ANNA Oturmana bak! BALCKE Kapa eneni! Brak konusun! stediiniz nedir? BABUSCH (Ayaa kalkar) Bir yudum kir imek isterdiniz belki, ha? Buyrun konuun! ANNA yi dn Andree! Son syleyeceini ilk syleme! BAYAN BALCKE Sen beni mezara gtreceksin! eneni tutsana! Bir eyden anladn yok! KRAGLER (Ayaa kalkmak ister, ama Babusch brakmaz. Byk

ciddiyetle) Bana bunu sormanz basit bir ey deil. Kir imek

de istemiyorum. nk pek ok ey ona bal. BALCKE Gevezelii brakn! Ne istiyorsanz syleyin. Sonra sizi dar atacam. ANNA Hayr, hayr! BABUSCH seniz daha iyiydi. ok kurusunuz. ince daha iyi olur, inann bana!

(Bu anda Friedrich Murk, M arie adl bir orospu ile soldan yana r)
BAYAN BALCKE Murk! BABUSCH Dehann da snrlar olmal. Oturun! BALCKE Bravo. Fritz! u adama bir gster, erkek nasl olurmu. Fritz titremez. Fritz eleniyor. (Alklar) MURK (Bozuk, imi, Marieyi ayakta brakp kendisi masaya geer) Bu kpek komedisinin pazarl bitemedi mi hl?

BALCKE (Onu bir sandalyeye ekip oturtur) Kapa eneni! BABUSCH Devam edin Kragler! Hi aldrmayn! KRAGLER Bunun kulaklar ezik. ANNA Tamirci rakl yapm. MURK Bunun kafasnda yumurta var. KRAGLER O ksn dan! MURK Aynca kafasna da vurmular. KRAGLER Ne syleyeceime ok dikkat etmem gerek. MURK Demek ki kafasnda yumurta sosu var. KRAGLER Evet, kafama vurdular benim. Drt yldr buradan uzaktaydm. Hi mektup yazamadm. Beynimde yumurta fi lan yoktu. (Sessizlik) Drt yl geti, buna iyice dikkat ekmem gerekiyor. Beni tanmadn, hl sallantdasn ve bunu hisset miyorsun hl. Neyse, ok konutum. BAYAN BALCKE Beyni tmden kuruyup bzlm.

(Ban sallar)
BALCKE Bainza kt eyler geldi yani, ha? Kayzer ve lke iin arptnz37, deil mi? Sizin adnza ok zldm. Bir istei niz mi var? BAYAN BALCKE Kayzer de demi ki: Sanc iinde gl ol! Bun dan buyrun! (Kir iesini onun nne srer) BALCKE

(erken, etkili biimde) Dolu gibi yaan top mermileri

ne kar durdunuz, ha? Demir gibi hem de! Bu ok cesurca. Or dumuz mthi bir sava verdi. Kahramanca lme gle oyna ya gitti. in! stediiniz nedir? (Puro kutusunu ona uzatr) ANNA Andree? Baka niforma vermediler mi sana? Hl bu es ki maviler38 mi srtnda? Bunlar giyilmiyor artk. BAYAN BALCKE Kadn desen, sryle. Garson, bir kir daha!

(Kir'i Kragler'e uzatr)

BALCKE Biz de bo durmadk burada. Neyse, istediiniz ne? Bir krmz liranz bile yok mu? Sokakta m kaldnz? Anavatan si zin elinize dilenci laternas m sktryor? Olacak ey deil. Byle durumlar bir daha olamaz. stediiniz nedir? BAYAN BALCKE Hi korkmayn, dilenci laternasna kalacak de ilsiniz! ANNA Frtnal gece39 ve deniz kabanyor, huh! KRAGLER

(Ayakta) Burada hibir hakkmn olmadn hissetti

im iin, senden, benim yanma gemeni yreimin derinin den diliyorum. BALCKE Bu gevezelik de ne imdi? Ne diyor bu? Btn yre imle! Benim yanma! Ne biim konuma bu?

(tekiler gler)
KRAGLER Hibir insann hakk olmad iin... Ben sensiz yaa yamayacam iin... Yreimin derininden.

(Kahkahalar) MURK (Ayaklarn masaya koyar. Souk, kt, sarho) Tmyle de

rine batmtr. Oltaya takld. Aznn amuruyla. u izmele rime bir bakn! Bir zamanlar benimkiler de sizinki gibiydi! Bendekiler gibisini satn aln! yle gelin! Siz, nesiniz biliyor musunuz? MARIE (Birden) Askerlik yaptmz m siz? GARSON Askerlik yapm msnz? MURK Kesin gagay! (Kragler'e) Tornann azna gelmisiniz, ha? ylesi pek ok. yi. Tornay dndrmedik. Hi mi bir yznz yok? Ha? Bir tane armaan edilsin ister misiniz? Biz mz benzetelim mi sizi? Bizim iin mi yerin dibine battnz? Hl bilmiyor musunuz kim olduunuzu? BABUSCH Sakin olun! GARSON (ne kar) Askere gittiniz mi siz? MURK Hayr. Ben, sizlerin kahramanlklarnz finanse etmesi ge Hikye anlatmayn bize! ren bunlar. Enikonu ka rekenlerdenim. Torna bozuldu. BABUSCH zandnz, deil mi? izmelerinizden sz etmeyin! BALCKE Bakn ite, btn mesele burada. in pf noktas bura s. Hikye filan deil. Reel politika40 bu. Bizde Almanya'da bu eksik ite. Gayet basit. Bir kadn besleyecek olananz var m? Yoksa parmaklarnzn arasnda yzge derisi mi var? BAYAN BALCKE itiyor musun Anna? Onun bir eyi yok ite! MURK Onun annesiyle evleneyim, eer varsa. (Dorulur) Basit bir evlenme dolandrcs bu. GARSON (Kragler'e) Bir ey sylesenize! Bir ey desenize! KRAGLER (Ayaa kalkar, titreyerek Anna'ya) Ne desem bilmem ki. Kendi halimizdeyken ve sokaklar kaplamak iin srekli iip dururken, ou kez yalnzca bir gkyzmz vard, akamn

gkyz, bu ok nemli, nk o zamanlar ben Nisan'da al lklara uzandmda seninleydim. Bakalarna da sylerdim bunu. Ama onlar sinekler gibi toplarlard. ANNA Atlar gibi, deil mi? KRAGLER Havann scandan, bir de srekli daha fazla iilirdi. Ama sana hep akamn gkyznden ne diyeyim, istediim bu deildi, bilmem... ANNA Hep beni mi dndn? BAYAN BALCKE Nasl konuuyor, dinliyor musun? ocuk san ki! Dinleyince onun yerine kendisi utanyor insan! MURK Bana kendi izmelerinizi satar msnz? Ordu mzesine. Krk Mark veririm size. BABUSCH Konumanz srdrn Kragler. Tam dorusunu yap yorsunuz. KRAGLER Gmleimiz de kalmamt. Bu en ktsyd, inan bana. En ktsnn bu olabilmesi mmkn m sence? ANNA Seni dinliyorlar Andree! MURK Peki yleyse altm Mark. Satn onu! KRAGLER Yaa, imdi benden yana utanyorsun ha? Sirkteymi gi bi duvara dikilirler ve fil korkudan ier diye deil mi? stelik hibir eyden de haberleri yoktur! MURK Seksen Mark! KRAGLER Korsan deilim ben. Krmz aydan bana ne? Yalnz, gzm aamyorum. Bir et parasym ve temiz bir gmleim var. Horak deilim besbelli! MURK (Zplar) Yz Mark, yleyse. MARE Ruhunuzdan utann! MURK imdi de bu domuz, eski izmelerini bana yz Mark'a b rakmak istemiyor. KRAGLER Anna, orada konuan bir ey var. Ne sesidir ki bu? MURK Gne arpm ya sizi! Yalnz banza dan kabilecek misiniz? KRAGLER Anna, bak, diyor ki onu tepeleyip ezmek olmazm. MURK Yznz grnyor mu imdi? KRAGLER Anna, sevgili Tann yapt onu! MURK Bu siz misiniz? Ne istiyorsunuz sahi? Bir cesetsiniz ya siz! Kokmaya baladnz bile! (Burnunu kapatr) Hi mi temizlik

duygunuz yok sizin? Afrika gnei yutmusunuz diye kilise de Tabernakel'e41 mi konmak istiyorsunuz? ilik yaptm ben! izmelerimin iine kan oturana dek altm oldu! u elleri me bakn! Kendinizi dvdrdnz iin sempati topluyorsunuz. Sizi ben dvmedim ki! Siz bir kahramansnz, bense bir iiyim! Bu da benim nianlm. BABUSCH Ama oturarak da elbet, Murk! Otururken de bir ii siniz! Kragler, eer insanlk knn stne daha fazla otursay d dnya tarihi daha baka olurdu! KRAGLER Onda ben hibir ey gremiyorum. Hela duvan gibi o. Mstehcen eyler karalanm stne! Kzcaz ne yapsn? Anna, seviyor musun unu, seviyor musun? ANNA (Giier ve ier) BABUSCH Damarn kesmek olur bu, Kragler! KRAGLER Tiksintiden gs ucunu srp koparmak olur! Sevi yor musun onu? Ham fndk yeili suratyla? Onun yznden beni gndermek ister misin? ngiliz kumandan elbisesi var, kt dolguyla iirilmi gs var, izmesi de kan dolu. Be nimse bir tek ii gveli eski elbisem var. Elbisem yznden be nimle evlenemeyeceini syle, sylesene! Benim iin daha iyi! BABUSCH Oturun hele! Tamam ite! imdi balyor! MARE (Elini rpar) O byledir! Benimle dans ettiinde de dizi ni kamma geirmiti de nasl utanmtm! MURK Haddini bil! Grnn bu mu? Hani Afrika'da beynine giren kabarcklar yznden beni boazlamak iin izmenin koncuna sokulu ban yok mu? Haydi kar u ba, yetti artk, kes gitsin! BAYAN BALCKE Anna, bunlar nasl dinliyorsun? BALCKE MURK MARE Garson, bana drt kadeh kir getirin! Artk hibir eyi umursamyorum. Dikkat edin de ba ekmeyin! Burada kahramanlk tas Askere gitmi miydiniz siz? lamaya gelmez, kendinizi toplayn! Burada hapse girersiniz! MURK (Hzla Marie'ye bir kadeh frlatr) Sen niye orada deildin? KRAGLER imdi geldim. MURK Sana seslenen olmad! KRAGLER imdi buradaym!

MURK Domuz! ANNA Sen biraz sessiz ol bakalm. KRAGLER (Kendini saknr) MURK Haydut! KRAGLER (Hafif sesle) Hrsz! MURK Hortlak! KRAGLER Kendinizi kollayn! MURK Siz kendi banz kollayn! Gdklyor mu? Hortlak, ha? Hortlak! Hortlak! MARE Domuz! Domuz! KRAGLER Anna! Anna! Ben ne yapaym? Cesetler denizinin ze rinde sallanrken: Beni bomuyor o deniz. Karanlk sr va gonlarnda gneye doru yuvarlanrken: Bir ey olamyor ba na. Ateli sobada yanarken: Ben kendim daha da snyorum. Biri gnete ldryor: O, ben deilim. ki kii su kuyusuna dyor: Ben, uykuya devam. Zencileri vuruyorum. Ot yiyo rum. Bir hayaletim ben.

(Bu anda Garson pencereye koup aar. Mzik hemen kesilir, ger gin sesler duyulur: Geliyorlar! Sakin olun! Garson, mumlan frerek sndrr. Derken, darda giderek ykselen rap rap sesi. Tezahrat. Islklar. arklar. Trampet sesleri. Tezahrat ve rap rap sreklidir) BR ADAM (Solda kapya gelir) Beyler, ltfen sknet rica ediyo
ruz. Lokalden hi dan kmamanz isteniyor. Huzursuzluk lar kt. Gazeteler semtinde mcadele sryor.42 Henz sonu ca varlm deil. BALCKE (Glkle Oturur) Spartakus! Sizin arkadalannz, Bay Andreas Kragler! Sizin karanlk hempalarnz! Sizin, Gazete semtlerinde haykran ve caflerde slk alan yoldalannz. lm ve ate kokanlar. Sr! (Sessizlik) Sr! Sr! Sr! Kim soruyor niye sr olduunuzu? Et yiyorsunuz! mha edilme niz gerekir! GARSON Sizin tarafnzdan! Tknp tknp ya balamlar tak m! MURK Banz nerede? eksene! MARE (Garson'la birlikte onun stne gider) Susacak msm sen? GARSON nsanca deil bu! Sr bu, sr!

MURK Pencereyi kapat! Hortlaklar! GARSON Kendi elimizle yaptmz/ sizin de arkasnda kir ka dehlerini mideye indirdiiniz duvara dikilip kuruna dizilme miz mi gerekiyor? KRAGLER te elim ve ite can damarm. Buyrun kesin! Gt m zaman nasl olsa kanayacak. MURK Hortlak! Hortlak! Nesin sen sahi? Sen Afrika derisine b rndn diye, sokakta trampet aldn diye, Gazete semtlerinde baryorsun diye, ben yerin dibine mi geeceim? Senin Afri ka'da olmana kar ne yapabilirim ki? Ben Afrika'da deilim diye ne yapabilirim? GARSON Karsna yeniden kavumal o! Durum hi insani deil. BAYAN BALCKE (Anna'nn nnde, hzla) Onlarn hepsi hasta mutlaka! Hepsinin bir derdi var! Frengi! Frengi! Onlarn hepsi frengili! BABUSCH (Sopa ile masaya vurur) Fy deler bu! BAYAN BALCKE Evladm rahat braksana sen! Onu rahat bra kacak msn, ha? Srtlan seni! Seni domuz seni! ANNA Andree, istemiyorum! Beni mahvediyorsunuz! MARE Asl domuz sensinf GARSON nsani deil bu. Bir adalet olmal. BAYAN BALCKE Kes sesini, uak, sen de! Alak seni! Kir isti yorum, tamam m? Kovulacaksn! GARSON nsanca olan! Hepimizi ilgilendirir! Kendi karsna el bet.. KRAGLER ekilin uradan! Yetti artk! nsanca olan neyse! Bu sar ho geyik ne istiyor? Ben yalnzdm ve kanm istiyorum. Bu zrlak bamelein istedii ne? Yarm kilo kahveye kzn altnn pazarlm yapmaya m kalkyorsun ha? Onu benden demir engelle koparmak isteseniz de ancak paralarn alrsnz! GARSON Paralarsnz onu! MARE Evet ya, yanm kilo kahve gibi! BALCKE Ya para? Bir krmz liras bile yok! BABUSCH Siz onun dilerini datrsnz, o da onlar sizin yz nze tkrr! MURK (Anna'ya) Ne o, tkrlm st gibi durup da onun seni gzleriyle silmesine brakyorsun? Isrgan otuna i yapm gi

bi bu surat ne byle? BALCKE Nianln iin byle konuuyorsun, ha? MURK Nianl! Bu mu? Bu mu benim nianlm? oktan bozma d m? teki yine burada, ha? Seviyor musun onu? Yeil fndk kaybolup gitti mi? Afrika bacaklan iin kanyor musun? Rzgr o yandan esiyor, ha? BABUSCH Bunlar bir sandalyede sylemeyecektiniz! ANNA (Hep Kragler'e daha yaknlk duyarak Murk'u tepkiyle izler. Hafif sesle) Sarhosun sen zaten. MURK (Anna'y kendine eker) Yzn gster! Parlat dilerini! Orospu! KRAGLER (Murk'u dpedz havaya kaldrr, masa kadehlerin altn da gcrdar, Marie srekli alklar) Ayakta pek gvenli durmu yorsunuz. Dar ksanz! Kusun bir! ok fazla imisiniz. Ge bereceksiniz yoksa. (Frlatr) MARE Ver dersini! Oh, haddini bildir! KRAGLER Brakn yatsn! Gel bana, Anna! imdi seni istiyorum! O izmelerimi satn almak istedi, ama ben ceketimi karyo rum. Buz gibi yamur derimden ieri ileyip kzartt, o da g nete patlyor. antam bo, krmz liram yok, seni istiyorum, gzel de deilim. imdiye dek km hep buz paralaryla git ti, ama imdi ierim. (er) Sonra da gidelim. Gel! MURK (Tmden gm, sarkk omuzlarla Kragler'e, olduka sakin) meyin! Her eyi bilmiyorsunuz daha! Brakn imdi. kiliy dim. Ama her eyi bilmiyorsunuz henz. Anna (Tamamen ayk) syle ona! Ne yapmak istiyorsun? Sen, sen olarak? KRAGLER (Onu dinlemez) Telalanma Anna! (Kir'le birlikte) Bir ktlk gelmez sana. Korkma! Evleneceiz. Benim durumum hep iyi gitmitir. GARSON Bravo! BAYAN BALCKE Haydut seni! KRAGLER Kimin vicdan varsa kular onun atsna pislerler! Kim sabrlysa, sonunda akbabalar onu yer. Her ey bir kasl madr. ANNA (Bir anda komaya kalkar, masann stne der) Andree! Yardm et! Yardm, Andree! MARE Neyiniz var? Ne oldu?

KRAGLER (arm, Anna'ya bakar) Nedir? ANNA Andree, bilmiyorum, ok ktym Andree. Sana hibir ey syleyemem, sen de sorma. (Dorulup bakar) Ben, senin olamam. Tanr biliyor. (Kragier'in elinden kadeh der) Hem ri ca edeceim Andree, git ltfen. (Sessizlik. Yan odadan az nceki Adam'n sorusu iitilir: "Ney

mi peki?" Garson, soldaki kapdan darya doru seslenerek ya ntlar)

GARSON Afrika'dan gelen timsah derili k, drt yl beklemi, gelinin de imdi zamba elinde. Ama dmeli izmeleri olan teki k, gelini brakmyor, zamba hl elinde olan gelinse hangi yana gideceini bilemiyor. SES Hepsi bu mu? GARSON Gazete semtlerindeki devrimin de etkisi var, bir de, ge linin bir srn var, drt yl beklemi olarak Afrika'dan gelen k bu srr bilmiyor. Hl da durum belirsiz. SES B't karar verilmedi mi daha? GARSON Henz tmden belirsiz. BALCKE Garson, kimdir, nedir bunlar? arabmz tahtakurularnn arasnda m ieceiz? (Kragler'e doru) imdi duydunuz mu nihayet? Tatmin oldunuz mu? Haddinizi bilin! Gne kz gnd deil mi? Afrika bu! Corafya kitabnda bile var. Ve siz bir kahramandnz, yle mi? Tarih yazar: Ama aslmda hibir ey yazmaz bunlar. Bu yzden kahraman yine Afrika'ya dn sn. Nokta. Garson: unu dar gtrn!

(Garson, isteksizce ar ar beraber giden Kragler'i yedeinde srkler: Ama solunda da fahie Marie vardr.) BALCKE Maymunluk bu! (ok sessiz olduu in Kragier'in ar dndan barr) Et istiyordunuz, ha? Burada et mzayedesi
yok! Krmz ay'nz da koyun antanza, empanze'lerinize arklar syleyin. Sizin hurma aalarnzdan bana ne? Zaten enikonu bir romandan kmasnz. Nerede sahi doum belge niz?

(Kragler karlmtr)
BAYAN BALCKE Kana kana alamana bak! Ama bu ne? aktr madan kiri masa altndan imek niyetinde misin? BALCKE Bunun yz ne halde ki byle? Kt gibi!

BAYAN BALCKE Yok yok, baksana ocuun yzne! Ne diyor sun sen, birok ey bitmi burada! ANNA (Masann arkasnda, neredeyse perdelere sarnm, bozuk MURK

yzle sessizce oturmakta, elinde bir kadeh) (Om yaklar, kadehi koklar) Karabiber! Fh! (Anna nefret le kadehi karr) Ha, sahi? yi de, karabiberle niyetin ne senin?
Bir de scak su banyosuna oturmak43 istemez misin? Seni elle yerletirmek gerek zahir, ha? Yuh be! (Tkrr ve kadehi yere

frlatr) ANNA (Gler) (Makineli tfek sesleri duyulur) BABUSCH (Pencerede) te balad. Kitleler ayaklanyor. Spartakus
ayaa kalkyor. lm sryor.

(Herkes ayakta donar, darya kulak verir)

NC PERDE WALKRE ALAYI44

Banliyye giden yol. (Sol stten sa alta, krmz tuladan kla duvar. Ardnda yl dzlarn snk nda kent Gece. Rzgr)
MARE Nereye kouyorsun byle? KRAGLER (Kepsiz, yakas kalkk, elleri pantolon cebinde, slk ala rak gelmitir) Bu krmz hurma da ne? MARE yle komasana! KRAGLER Yetiemiyor musun? MARE Peinden izleyen mi var sence? KRAGLER Uyumak m istiyorsun? Odan nerede? MARE Bu hi de ho deil yani. KRAGLER Evet. (Srdrmek ster) MARE Cierlerim hasta benim. KRAGLER Kpek gibi izlemek zorunda msm peki? MARE Ama karn? KRAGLER t! Silindi o! Ykanp temizlendi! Silinip kaznd! MARE Peki yann sabaha kadar ne yapacaksn? KRAGLER Ne bileyim ben, uyumak var. mek var. Ttn var. B ak var. MARE Eyvah! KRAGLER Rahat ol, yle barmandan holanmam, ttn de var. Ne istersin? Eer s^rii elendirecekse glmeyi deneyebilirim. Sylesene, vaftizden nce seni merdivene mi yatrdlar? Sil git sin! Ttn ier misin? (Gler) Aa gidelim! MARE Bt gece aadakiler ikide yzecekler. KRAGLER Belki bize ihtiyalar olur!

(kisi kar. Rzgr. Ayn ynde iki Adam)

BR Burada yapsak, diyorum. TEK Aada yapabilir miydik, kim bilir...

(erler)

BR Amma trampet alyorlar. TEK Lanet! Bizim semtlerde! BR kiye sahte alkol kartrmlar!45 TEK Srf Ay bile deli eder insan! BR Sahte ttn soktularsa araya! TEK Evet, ben sahte ttn soktum, ama onlar insanlar fare de liklerine soktular. BR Ne faydasn greceklerse!. TEK Yalnz aslmam ben. BR Banz m dnyor? TEK Havasz kalmyor musunuz? BR Kokuyorsunuz bile! TEK Eyvah! BR O kalpl apkanzla syrrsanz ince i dorusu. TEK Sizin apkanz da kalpl. BR Ama tepesi ukurlu, canm. TEK Ben de elle bastrp bir ukur yapveririm. BR Sizin kolal yakanz sabunlu ipten daha felket. TEK Yakam tere batmveririm, ama sizde dmeli izmeler var! BR Ya sizdeki o karn? TEK Ya sizdeki o ses? BR Sizdeki bak! Yry! Adm at! TEK Evet, onlar beni ipe gtrr, ama sizde de orta okul eitim li bir surat var! BR Benim kulam mermi delip gemi beyefendi. TEK Lanet! (kisi kar. Rzgr. Bu kez soldan tm Walkre Alay skn eder.

Anna, kayor gibi. Yannda, frak st ile ama apkasz PicadiUybar garsonu Manice sarho numaras yapyor. Arkalarnda, ben zi atk, imi ve sarho Murk'u srkleyen Babusch)
MANKE Anlamyor musunuz? Gitti. Utu! Varolar onu yuttu bi le belki! Her yana ate ediyorlar, Gazeteler semtinde neler olu yor, tam da bu gece, vurulabilir de stelik. (Sarho gibi Annay ikna etmeye alarak) Ate edildiinde ekip gidebilir insan, ama gidemeyebilir de. Her neyse: Bir saat iinde onu hi kim se bulamaz artk. Suda kt gibi eriyip gidiyor o. Kafasnda Ay var. Her trampetin peinden gidiyor. Haydi gidin! Onu

kurtarn, sevgilinizdi ya, yok yok, u anda da sevgiliniz. BABUSCH (Anna'nn nne atlr) Ne oluyor btn bu VValkre Alay! Nereye gitmek niyetindesiniz? Hava souk, rzgr da var, demek ki herhangi bir meyhaneye demir atmtr. (Garson'u taldit ederek) Drt yldr beklemi olan o! Ama imdi ar tk kimse bulamaz. MURK Hi kimse. Bir kii bile. (Bir taa oturur) BABUSCH Buyrun una bir bakn! imdi nasl sarho, oysa az n ce dmeli izmeleriyle cannn istedii gibi bir insan havalarndayd. Yine de, dinleyin bakn, souk alacak, ne yapacan bilmez durumda. Burada bylece braklamaz. MANKE Bana ne ki! Bir palto armaan edin ona! Kaybedecek za mannz yok! Drt yl beklemi o, bu bulutlarn srklenme sinden daha hzla kouyordur imdi! Bu rzgr kesilmeden . nce o kaybolur! MURK (Kuru) Punta renk vard. Ya imdi, her ey bitince! ama r bohada, odalar kiraland. Bana yaklan Bab! MANKE Lut'un kars46 gibi ne duruyorsunuz orada? Buras Gomora deil! Sarholuk sefaleti sizde sayg m uyandryor? H l dnebilecek misiniz? amar m mesele? u sarho paket mi mesele? O yzden mi bulutlar nemsizleti? BABUSCH Size ne oluyor? Bulutlardan size ne? Garson deil mi siniz siz? MANKE Bana ne, ha? Bir adilik yznden bir insana bir ey olur sa, yldzlar yrngesinden kar! (Boazm tutar) Bana da ola cak olan! Benim de grtlama sarlyor! Bir insan ok korku yorsa eer, bu hafife alnamaz. BABUSCH Ne diyorsunuz siz? Korku mu? Neredeymi o? te sylyorum size: Gazeteler'de sabah olmadan boa gibi gm brdeyecek bir eyler, o zaman ok korkan o olacak. ocuklu undan beri tanrm kendisini. MANKE Mahvolacak, Glubb'un iki salonuna gider. Eer talihsiz lii tutarsa kuruna dizerler onu. BABUSCH ki salonunu yeleyecektir! Ya da hepsine meydan okuyacaktr ve eer sabaha kar gazeteler semtinde birinin g rlt kardm, trampet aldn duyarsanz, bilin ki odur! MURK (Ayaa kalkmtr, mzldanr) Beni rzgrda ne dndrp

duruyorsun? ok ktym. Ne diye gidiyorsun? Ne var yani? Sensiz edemem ben. amar meselesi deil. ANNA Yapamam. MURK Beni grmyor musun yoksa? ANNA Evet. MURK Artk doru drst ayaklarmn stnde duramam. ANNA Otur o zaman. Bir tek sen deilsin ki! Balyor ite. Baba kriz geiriyor. Sarho kanguru zrlyor. Ama kz evlat, aaya, Gazeteler semtine gidiyor. Kendisini drt yl beklemi sevgili sine. MURK (Biraz aylr) amar satin alnd ve ev kiraland. Eee, ne reye gidiyorsun? MANKE Ayaktakmnm sln duyuyor musun? Nereye mi gidi yor? te cevab: Kk kirli binalara gidiyoruz. Biliyor musu nuz, hani tkrld darack sokaklara kayverir ya insan. Ka ra, yemek kokulu, rzgrn iine iine uuldad odalara ha ni. ANNA Oralara gidiyorum ite. MANKE Ylmyoruz biz. Yamurun ie iledii eski yataklara; snmak ne mmkn, rzgr aradan slkla geerken. Orada daha da felakettir belki! Haydi gidin! Orada kaybolur insan. inde bugn trampetler alman binalar onlar. unun gibi ve gmleksiz paketlerle tklm tk dolu; her ey belki yirmi bel ki otuz yl srecek, ama son olacak bu kadar sren yllar dn yada, saymaya gerek yok, ruhunuz her hangi baka bir yerden daha fazla huzura kavuacak. MURK Baba ve anne, dn yapyor. ANNA Ben yapamam. MURK amann yannda. Mobilya desen, zaten odalarda. MANKE amarlar katland ama gelin gelmiyor. ANNA amarlarm satn alnd, kendi elimle dolaba yerletir dim, tek tek, ama imdi ihtiyacm yok artk onlara. Oda kira land, perdeler asld bile, duvar kd da eksik deil. Ama i te o drt yl bekleyen geldi. MURK Srtnda bir temiz gmlei bile bulunmayan m .. . MANKE Derisi de timsah derisi gibi hani! MURK Tanmadn bile hani, yle grnyordu.

MANKE Ama o geldiinde zambak hl Anna'mn elindeydi. ANNA Gelenin ayakkabs yoktu, iinde tahtakurulan gezen tek bir giysisi vard. MANKE Ve varolar sarmalyor onu! ki salonu onu bekliyor! Gece! Sefalet! Dlanma! Kurtarn onu! BABUSCH Btn bunlar bilinen oyun: Melek, liman meyhanele rinde! ' MANKE Melek, ya! MURK Sen de aa gitmek istiyorsun yle mi, varolara, karanl a, hilie, ha? ANNA Evet, hilie gitmek istiyorum. MURK ki esrimesinden baka bir ey deil! Gazete tefrikas bir romandan farksz! Geen kn kanndan baka bir ey deil! ANNA Deil... MANKE Budur ite: Baka deil! imdi biliyor artk: Hilik iin! MURK Ve sana engel olan hibir ey yok mu? ANNA Bildiim hibir ey yok. MURK Hi, yle mi? "Zamba" da m? Artk hibir rzgr seni yalayp gemese de, tmyle dibe batm olsan da yine "br"n dnmek istemez misin? ANNA Hayr, artk istemem. MURK O "br"n istemiyorsun, yle m? ANNA Tuzak bu! MURK Ve seni tutmuyor, ha? ANNA imdi serbest. MURK ocuun da seninle ayn m? ANNA Benimle ayndr. MURK O srtnda giysisi olmayan geldi diye mi? ANNA Onu tanmadm! MURK O artk yok demek ki. Sen tanmadn! ANNA Bir hayvan paras gibi orta yerde durdu. MURK Biz de onu bitirdik! Tepesinden trnana! ANNA Siz de onu bir hayvan gibi vurdunuz! MURK htiyar kadn gibi alad! ANNA Kadn gibi alad! MURK Sonra da ekip gitti, seni ortada brakt. ANNA Gitti ve beni ortada brakt.

MURK Onunla i bitmiti ve bitikti ii! ANNA Onunla i bitmiti! MURK O gitti... ANNA Ama o gittiinde ve onunla i bittiinde... MURK Bir ey yoktu. Hibir ey! ANNA Bir girdap vard onun ardnda ve bir ekim vard; ok glyd ve her eyden daha glyd ve ben imdi uzaklayo rum ve geliyorum, imdi aramzda her ey bitti, benimle onun arasmda yani. nk o nereye gitti ki? Nerede olduunu Tan r bile biliyor mu? Dnya bu kadar bykken nerede o? (Murk'a sakin bakar ve hafife) Siz barnza dnn, ok teekkr ediyorum size, bunu da oraya gtrn! Sarho nk. Ama Bab, siz benimle gelin! (Saa gider) MURK (Yaygarayla) Nereye gitti o? Rzgra dald, ben bylesine sarhoken. Ben ellerimi gremiyorum, o ekip gidiyor! BABUSCH imdi aktm be adam! Demek bu glde avlanyoruz biz, ha? Ama imdi VValkre Alay sazla gidiyor evlat. imdi hortlak gl hikyesi felaket ciddi artk. MANKE Seven oktan yok oldu, ama sevilen, akn kanatlarn takm uuyor ardndan. Kahraman, drld ama ge k hazrl yaplm bile. BABUSCH Ne var ki seven, sevilen kz olua yuvarlayp cehen nem yolunu yeleyecektir. Ah, sizi romantik kurum sizi, ah! MANKE Varolara koturan, yitti gitti bile. Beyaz bir yelken gibi grnyor uzakta, bir fikir bir son kta, suyun stnde uan bir esrik kuu gibi... BABUSCH Bu sarho ayr ne olacak burada? MURK Burada kalyorum ben. Hava souk. Souk olunca da o ge lir. Sizin bir ey bildiiniz yok. tekini de bilmediiniz iin. B rakn gitsin! Adam iki hatunu almaz! Birini brakm, ikisi de peinde. (Gler) BABUSCH Onu gtrn n'olur, ruhunuzun huzuru iin yapm bu nu! imdi kzcaz, hani son kta gibi kayboldu! MANKE

(Ardnca gider) (Murk'u yukar eker, bir kez daha her iki kolunu aar, b yk) Varolar yutuyor onu. Kendilerini bulacaklar m?

DRDNC PERDE K DANSI

Kk bir meyhane. (Beyaz giysili iki imalats meyhaneci Glubb, gitaryla l As kerin Moritat'm47 sylyor. Laar ile bir esmer adam, gzlerini onun 'parmaklarna dikmi izlemekteler. Bulltrotter adl ksa boy lu bir drt ke adam gazete okuyor. Garson Manke, fahie Auguste ile kafa ekiyor ve herkes ttn iiyor.)
BULLTROTTER Ben iki istiyorum, l asker istemiyorum, gaze te okumak istiyorum, yannda da iki, yoksa sizi anlayamam yani! GLUBB (Souk metalik bir sesle) Rahat deil misiniz? BULLTROTTER Evet ama imdi devrim var. GLUBB Niye ki? Benim meyhanemde, fukara Lazarus'la48 Sp rnt, oturmu ark sylyorlar. SARHO Ben Sprnt, en de fukara Lazarus oluyorsun. BABUSCH (Pencerede) Hibir topu gelmedi mi buraya? GLUBB (ki koyarken) Hayr, gelmedi. BABUSCH (Arkaya) Buraya gelmemi. GLUBB yle biri mi gelecekti? BABUSCH (Omuzsilker) GLUBB Gelirse bir ey diyecek miyim? BABUSCH (Ban sallayan Atina'ya bakar) Yok, biz tekrar geliriz. (kisi giderler) MANKE Bir eye el koyuyorlarsa o ikidir, bir eyi blyorlar sa o yataktr, bir ey yapyorlarsa o da ocuktur. Eyy Tanrm! ki ilerindeyse eer, sevgili kuum49, beniz solmu, dizler titriyorsa (Taklidini yapar) yamur var da burun havadaysa, canm benim, yamur da glle gibi hani. Latalar ellerde, par maklar bir ey yaptryor gibi, evlat! BULLTROTTER zgrlk! Yer! Hava!

(Ceketini ve yakalm karr)

GLUBB Gmlekle imek polise yasak, MANKE Marseillaise'i prova ediyor burjuvalar, drt sesli ve tremolo ile! BULLTROTTER (Ona bir gazete frlatr) Elma, beygirin fazla uza na dmez.50 (Biribirlerine gazete atarlar) zgrlk! MANKE zgrlk! yleyse, temiz gmlek manetleriyle bir adam tuvalet mi temizleyecek yani? GLUBB Ahaptan yaplma mermeri bozuyorsunuz. AUGUSTE Ah, senin bakn m bu? Beyaz manetleriyle bir adam, tuvalet temizlemesin mi? BULLTROTTER Kuruna dizmeli seni, delikanl! AUGUSTE O zaman o beyaz manetli adamlar oldu olacak o el leriyle klarn da balasnlar. MANKE ok adisin Auguste. AUGUSTE Utann utanm siz domuzlar, barsaklanmz paralamal sizin, amal daraacna51 beyaz maneerle. Bayanlarn ol duu yerde ayaklarnz indirin. Sizin ayak kokunuzu mu e keceim ben, behey rezil! GLUBB Onun manetleri beyaz deil bir kere. SARHO Bu gmbrt sarsnt da ne? MANKE Toplar! SARHO (Benzi kam, tekilere srttr) Bu angrdayan ne byle?

(Glubb pencereye koar, aar, sokaklardan gelen top sesleri duyu lur. Hepsi pencereye gider)
BULLTROTTER Ayaklanma! Grev! Devrim! AUGUSTE Eyvah, nereye gidiyor bunlar? GLUBB Gazeteler'e be adam! Gazete okuyucusu bunlar!

(Pencereyi kapatr)
BULLTROTTER Hey tanrm, kapda duran kim? KRAGLER (Sarho gibi sallanarak, topuklan stnde yaylanarak ka

pda durur)
BULLTROTTER Bu ok iyi ite. Topu niformal biri. MANKE lgin bir klk. Yumurtlayacaksnz zahir, ha? AUGUSTE Toplarla geldiine gre kimsin sen? KRAGLER (Kt suratla srtarak) Hi kimse! AUGUSTE (Onu kurular) Su boazna akyor neredeyse! MANKE (aprazdan) De bakalm: Ne haltlar kartrdn delikanl?

Bu suratlar bilirim ben. Meyhanelerden bir hikye, ha? AUGUSTE Byle mi dolanp durdun? MARE Drt yljjekledii sevgilisini elinden aldlar. Onlar Picadillybar'a gitti, bu da Picadillybar'a giden btn yolu araba arkasnda doland. SARHO Bir dana gibi ha? Gerekten hikye bu?! AUGUSTE Hatun romantik mi? KRAGLER Hibirini bilmiyorum ki! BULLTROTTER Siz de dahil misiniz? Siz de bundan imsiniz? MARE Ben sadece onunla birlikte ktm. MANKE Niye dana gibi dolanyorsun ki? SARHO Crcr ru oldun? KRAGLER Yoo, cranm yok. SARHO Hikye mi bu imdi? BULLTROTTER Hikye ne ki burada? SARHO Ya da bir menkbe mi yoksa? ki verin, ttnn de i sin, o zaman anlatr elbet.

(Kap kapaldr. Kragler duvarn yannda duruyor. tekiler ttn iip onun azna bakyorlar. Sadece Glubb bardaktan temizliyor)
SARHO Kapy kapal tutun. Rzgr var da, karde. Ama nn de odun var. Odun var. KRAGLER (Birden, ac bir elenmeyle) Afrika'daydm... Orada g ne ok. Zenci ldrdk orada, erkek ve... neyse. Yol kaplama s da yaptk. Sr vagonlarnda inerdik aa. MANKE Esir mi? MARE Evet, ve de kayp. AUGUSTE Kayp stelik, ha? MARE Ve esir. AUGUSTE Afrika'dan anlatsana biraz! KRAGLER Haa, Afrika.. (Sessizlik) Gne insann kafasn hurma gibi yakard, beynimiz hurma gibiydi, zencilere ate ederdik, hep kannianna, kaplama yapardk, kafamda sinek vard, can lar, beyin hi kalmaynca ve sk sk kafama vururlard. BULLTROTTER ok canl bir hikye bu! yi yaplm. Sen imene bak! Eee, daha nce? KRAGLER Daha nce mi? Bir kil ukurunda yatardm. Su birikin tisi iinde ylan gibi. Su pompalyorduk. Gzmz zamanday

d. Gemek bilmezdi. Sonra gkyzne bakar dururduk, em siye gibi bir gk paras, hep zifos gibi koyu, ama ayrca da su ya tutkunduk, ukur hep doluydu nk. (er) GLUBB yi, bol bol tembellik yapabilirdiniz yani. AUGUSTE Afrika'dan! Afrika'dan! KRAGLER Neyse, zaman gemek bilmiyordu, biz de kokmaktan baka ey yapamyorduk. Vatan savunuyorduk, talan filan ite, hem ben her eyi savunuyordum, g, yeri, suyu... her eyi ite. MARE Andree. Ad Andree. KRAGLER Andree! Andree benim adm. Adm Andree'ydi. Hava da kaln yeil aalar grdm ben. Ama drt yl boyunca hi. GLUBB Onu grmedin, nemli deil. KRAGLER Savundum, denler oldu, benim kafamda bir sinek vard hep, bir sinek, benim karmd o, ama daha kanm olma mt, daha bakireydi (er) derken Afrika geldi. BULLTROTTER (Yayk biimde glmser) Peki kanlar, kan ksm nasld orada? KRAGLER Ada gibi filand. Mektup yok, geceleri souk. (Gzleri ni aarak) Sadece kedileri duvardan atmanz gerek! (er) MARE Ne kadar srd bu, ne kadar? KRAGLER yl. yl, bin gnden fazla eder. Bizi suda tutuyor lar, baksana, deri torba iinde kediler gibi, lmyor insan. (Parmaklaryla) kinci ya da onuncu gn lebilirdim, veya yir mi gn, krk gn sonra ... Ama ite Anna, erken erken klala rn ardmda durur, kpeklerin arasmda. SARHO Hi kamadn m oradan? KRAGLER (Daha sakin) nc kamda, iyi gitti vaziyet, zorluk ktnda ark tutturdum ve iyi gitti dorusu ve gelmi ol dum ite. (Oturur, konumas giderek daha zorlar ve yavalar,

oka ier, derken biraz ara verir ve gayet sakin unlar syler)
Kskanlk dolu olduum gelmesin aklnza, onun sadece er ken erken kla nlerine gelmekten baka bir ey yapmadn dnmedim. Bir plan kurmutum, bana tekrar almas gere kiyordu, nk ben artk bir hayalet olmutum. yle ite.

(er. Rzgrn uultusu. Sarho'un ilgisi, inlemesinden belli olur)

KRAGLER (Sakin) Geldiimde, evde yoktu. GLUBB Yoktu evet, gerekten yoktu. BULLTROTTER Eee? SARHO Gitmi miydi? Neredeydi? KRAGLER ki, iilip bitmiti, zenciler, lmlerdi, emsiye, ka panmt ve sinek, o sinek, uup gitmiti. (nne bakar) Ben o herifi savundum, o, boalar iin ve emsiye iin iki gnder miti, sinein yaamasn salamt, yetmemiti bize. (Onu gryormu gibi parmakla gsterir) imdi o, gnete gidiyor, o teki. Ve imdi o, yatakta ve o gelince siz apka karyorsu nuz, o da sizin derinizi yzp karyor ve benim karm onun yatanda yatyor. BULLTROTTER (Gazeteyle) Biri karn ald, ha? GLUBB Benim de bisikletimi aldlar. MANKE (Elini boazna gtrr) Sende de iyi sabr varm deli kanl! AUGUSTE Onu. kedi gibi bouvermedin, ha? MARE Hepsi onunla birlikte gitti. Bu ancak arkalanndan dolanp durdu. KRAGLER Bana sylediklerinde buz gibi oldum, hibir ey d nemedim. imdi bile dndmde nabzm gayet normal atyor, gelin bakn. (Elini uzatr, tekiyle ier) Onu aradm, o da beni tand, bir zamanlar yzm elma yanakl da olmu olsa tand ite ve bir eyler syledi. Kadehimi verin yine. SARHO Devam! Ne demiti? KRAGLER Haa, (er) artk bitti, dedi.

(Sessizlik; Kragler srekli nabzm dinler)

GLUBB Amaan, unutuldu gitti! SARHO Sen ne yaptn yle deyince? KRAGLER menize bakn siz. Ben gidiyorum zaten: Gazlayn, ben bir daha yokum. Hoplayn, iin ve zaman gelince de ge berin gitsin. (Grltl) Ben, rnein, kanmda Afrika'yla fena hastaym. Kafamda bir sinek, sokan bir sinek, hoop yallah, i ki verin bana, ne olaca bilinmez ki. Orkestriyon (Gramofon n cesi bulunmu mekanik mzik aletleri, YO.) daha yksek alsn, bilinir o zaman yine de! MANKE Senin bana gelenler ok fena. iebildiin kadar, deli-

kanll BULLTROTTER gitsin. Kendini ceset gibi hissediyor, kendin den daha fazla yayor. Geen hafta Merseburg'da bir hikye getirmitik... SARHO Hl yayor mu o kadn? (Mzii amtr) Olacak i de ilKRAGLER

(Mzikle birlikte mrldanr, Auguste'yi yakalar, zpla yarak dnp durur) Mar. Mar, hi durma.

GLUBB Heey topu, bardaklarm atp krma sakn! MARE Sarho oldu, imdi daha rahatlar. KRAGLER (Auguste'nin kn ikiyle slatr) Daha m rahat? Hi eti yok, kttan m? Aldrma sen karde, olacak i deil, de. Bak, duyuyor musun iki kp karde, rzgrn uultusunu duyuyor musun? Hoop, fahie hemire! Hoop hoop, kzl be yefendi karde! Sylyorum ite: Beklemek yok. Tanr nnde bir domuz, beyefendiye nedir ki? Hibir ey! manna kadar kafa ekin, domuzun hi ilgisi yoksa siz de hibir ey hisset mezsiniz. GLUBB Niye yle baryorsun ki? KRAGLER Hesab deyen kim burada? Kim alyor mzii? Hep almyor elbet! Sinek var bende! kim olsun yeter, o zaman si nek ierde boulur! Askeriyeyi ortadan kaldrmak mmkn olabilir mi, ya da sevgili Tanry? nsanlarn eytana rettii aclar ekmek ve ikence grmek, yok edilebilir mi? Yok ede mez insan bunlar, ama iki iebilir. ki iebilir ve uyuyabilir sin, talarn stnde bile. Uyuyanlara, buna dikkat edin, her ey en iyi hizmeti vermeli52, dinde var bu, inann! Bu yzden, iin ve kapy kapatn, rzgr ieri sokmayn, tebilir de, kapya odun dayayn. Hortlaklar brakmayn ieri. Sizi tr. GLUBB Ah topu arkada, kk bir hakszla uramsnz siz. KRAGLER Hakszlk m dedin kzl beyefendi karde? O nasl sz? Hakszlk! Yldzda rahatnza bakn,, buras souk, biraz da karanlk, kzl beyefendi; hakszla zaman yok, dnya daha iyi bir zaman iin ok yal, iki daha ucuz ve gkyz kira lanm dostlar. (Mrldanarak geriye gider, orkestiyona para atar,

alet takm hep hzl ve ksa sreli alar)

BULLTROTTER (Sessizce imitir) Ne denir ki buna? Manetler! Manetler! MANKE (Ayaa kalkar) Ama senin karn, aryor seni be adam! KRAGLER (Tek bana dans eder) Traab! Traab! Mar mar! (Mrl danr) "Bir kpek mutfaa dald53, adan yumurta ald." MANKE (Ttiin ier) imdi sinek sokmasndan zplyor ortalkta. AUGUSTE Ttnn gzel mi? GLUBB Bakn duyuyor musunuz, yalnzca iki imeniz gerekiyor. MANKE Ttn de iiyoruz ya! SARHO Evet, sen devrimcisin. Seni herkes tanr, konumalarn da. Senin iin ikiyi helaya dktler, sen iki tccarydn ya. GLUBB (Hl kadehlerle megul, souk) Daha ou bende mahzen deydi zaten. Kald ki, iki gittii iin deil, ikiyi helaya dken insan elleri bulunduu iin oldu olan. KRAGLER (Gz krparak ve Anna'y uykudan uyandnyormu gi bi) Anna! Anna! BULLTROTTER (ter) Manetler! Manet almalymsn sen, de likanl! GLUBB Avluda duruyordum, geceydi. Yamur yayordu o an, evreme bakndm, orada aklma geldi bu i byk olaslkla. Ve imdi iki iilmesinden yanaym, ayrca koral de sylerim. KRAGLER A satn kapt gibi Blverdi ikiye kpei. MARE Ne yapalm. Kz biz. ok kii, Gazeteler semtine gi din, diyor. Orada, evet, ama gazetelerde ne var? KRAGLER Bir araba Picadillybar'a gidiyor. AUGUSTE Karn, iinde mi? KRAGLER O da iinde. MANKE Kannn seni arad kesin, be adam! SARHO (Masaya km, kentin gecesine bakmakta) in, iin baka lm! LAAR Srf am aalaryd, kk am aalar... GLUBB imdi, ta, azn at. LAAR Bir de cebinde paras olan biri denk geldi. BULLTROTTER Sen de saverdin deil mi, inek! LAAR (Geriye kayar)

GLUBB (ok daha sakinlemi olan Kragler'e) Sen i daha! Dar da bazlar trampet almaya baladlar bile, imdi ate de edi yorlar hatta. Gayet iyi duyuluyor! Yeter ki enesini tutsun bi raz insanlar. Senin iin ate ediliyor. Evet, yer, gk, devrim yapmada be adam, seninse iki bile imemen gerekiyor. K k bir hakszla uramsn. Tamam, de ve yut gitsin. Derini yzdklerinde sakin dur, yoksa ikiye blnr, oysa biricik e yin o senin. (Arkaya bir kadeh sunar, sakince) Haydin, makine li tfeklere! BAZILARI Gazeteler'e! GLUBB Evet, bir gazete karmanz gerek. KRAGLER Picadillybar buradan ok uzak! MANKE (Dilerinin arasnda bir Virginia ile, ceketini karr) ok uzak iin kimsenin karnna tekme yemesi gerekmez. GLUBB (Adamn orada gmlekle durduunu grr) Evet, yalnzca temiz gmleklerinizi ekin kokmu derinizin stne, kimse ta nmaz sizi! Hikye karn doyurur mu? Aman canm, kk bir hakszlk! Salata yiyip kir iin! (Orkestriyonu aldrmaya balar) Evet, konyakla biraz sarho oldunuz, sizi biraz dipiklediler,. toplarla, kllarla bimilerdi sizi zaten, biraz pislenmiti s tnze, azck da tkrlmt. , AUGUSTE Siz korkaklar bizi ala terk ediyorsunuz ve: Amin, diyorsunuz. Bir kadeh iki! (Yuh, grltleri) Yalnzca bir ba lon. Kt bir insanm ben ve bama da kt eyler geldi. Ba na bakn yeter: Adm Auguste. GLUBB Evet, bir de Frengi'lisin. GAZETE SATICISI KADIN .(Geride) Gazete! Spartakus, gazete say falarnda! Kzl Rosa54, Hayvanat Bahesi Parkanda55 ak ha vada konuuyor. Skynetim. Devrim! BULLTROTTER Gazete ver! Tam bizlik! GAZETE SATICISI KADIN (Keskin) Ayaktakm kargaal. Asker nerede? Yalnz, yirmi Fenik. Asker nerede? Buyrun bay Topu! KRAGLER Yine mi? (Bzlr) aka m? Hortlak olarak barikatla ra ha? (Sk durur, derin nefes alr) Kesmek, imekten iyi. aka s yok. Kaybolmak, uyumaktan daha iyi. BULLTROTTER (Masaya srar) Ben Skagerrak'ta56 bulundum, o da hi bahar bayramna benzemiyordu.

GLUBB (Kadeh dolabm kapatr, elini kurular) MANKE Gidelim Auguste! lmek var, dnmek yok!57 BULLTROTTER Senin meyhane n'olacak, ikitccar? GLUBB Fareler bakar. KRAGLER (Sandalyenin stnde, Tayfun ncesi bir fosil lambay kullanarak) Sinyal yine geldi dostlar! Ya yukarya tan aarts na, ya da boulmu kediler gibi asfalta. TEK LER (Haykryorlar) Yukarya tan aartsna, Andree! KRAGLER (Lambay sndrr) Ya da boulmu kediler gibi! MANKE leri, Auguste! SARHO (Parmayla Marie'yi iaret eder) Zavall bir melek par as, onunla gzya seline akt. KRAGLER (Kendini aaya aka brakr) Ben bir cesedim, aln si zin olsun! (Sert) Haydin, cepheye, gazetelere.

(tekiler onu izler) SARHO (Arkalarndan) Yka beni efendimiz58, ak olaym! Yka be
ni ki kar gibi ak olaym! LAAR (Sallanarak orkestriyona uzanr, trampeti koparp alr, alarak

ve yalpalayarak alayn ardndan gider)

BENC PERDE YATAK

Ahap kpr. (Haykrlar, byk krmz ay)

BABUSCH Saat 2' den sonra klalara hcum ettiler. ANNA Artk geri gelmez. BABSCH imdi gazetelere yryorlar. Evet, eve gitmeniz gerek, ANNA Artk gidemem. BABSCH Eri son saat 4'e doru grdme baklrsa, hayatn kaybetti herhalde, kuvvetle yzd yzd, ama tekrar s st ne kmad. ANNA Neye yarar, drt yl bir fotorafla bekledim ve bakasn ldm. Geceleri korkuyordum. BABSCH Purom kalmad. Kesin gitmiyor musunuz eve? ANNA Yln ne zarianria gelindi, y ne kadar krmz? Uykuda gibi. Burada bir ta stnde otunyum; ay krmz ve yln ou gemi. BABUSCH Aada yirie trampet alnyor. Gazete paralarm yamur birikintilerine atyorlar, makineliler takrdyor, kulak deliyor, yeri bir dnya yaptklarm dnyorlar. Yine onlar dan bir kalabalk geliyor ite. ANNA Orada ite!

(Yaklaanlarla birlikte sokaklat byk bir huzursuzluk gelir. e itli ynlere doru ate sesleri vardr)
ANNA Gittikleri yerde sokaklar uyanyor. atlardan ate d yor. Binalar huzursuz. imdi syleyeceim ona! BABUSCH Aznz kapatrm! ANNA Hayvan deilim ben. imdi haykryorum! BABUSCH Burada bu ate ve benim purom kalmad!

(Glubb, Laar, Sarho Adam, iki kadn ve Andree Kragler, binala rn arasndan karlar)
KRAGLER Sesim gitti. Afrika boazm skyor. Kendimi asaca-

m. GLUBB imdi birlikte gazetelere gitsek de yarn kendini assan ol maz m? KRAGLER (Anna 'ya bakp donakalr) Evet. AUGUSTE Bir ey mi grdn? MANKE Salarn diken diken oldu be adam! GLUBB Bu, o mu? KRAGLER Evet ne var, ne durdunuz? Duvara dikmeli sizi! Mar, mar, haydin mar! ANNA (Onun karsna kar) Andree! SARHO ADAM Kaldr baca, aka selam! ANNA Andree, bir dur, benim ben, sana bir syleyeceim var.

(Sessizlik)
Senin dikkatini ekmek istediim bir ey vard, birazck dur, ikili deilim.

(Sessizlik)
Ama, gitmen gerekmiyor mu? Kepin yok banda, hava souk. Kulana bir ey sylemem gerek. Bilmem ki. Belki de gerek mez. KRAGLER Sarho musun en? AUGUSTE Nianl peinden geliyor ite ve nianl kafay ekmi! ANNA Evet, ne diyorsun? (Birka adm atar) ocuum yar benim. AUGUSTE (Kahkaha atar) KRAGLER (Sarslr, kprye doru bakar, yrmeye alr gibi bir kmldar) * AUGUSTE Sudan km balk m oldun? MANKE Uyuduunu mu sanyorsun ne? KRAGLER (Elleri yanda yapk) Ba stne! MANKE ocuu yarm. ocuk yapmak onlarn ii. Gel sen! KRAGLER (Kati) Bastne! Nereye? MANKE Akln kard. GLUBB Hi Afrika'da bulunduun bir gn olmad m? KRAGLER Fa, Kazablanka, Kulbe 10. ANNA Andree! KRAGLER (Kulak verir) Dinleyin! Benim karm, fahie! Geldi, bu rada, kam dolu! GLUBB Biraz kanszl var.

KRAGLER t! Ben deildim, ben olmadm. ANNA Andree, bakalar var burada! KRAGLER Kamn havadan m iti, yoksa fahie mi oldun? Ben uzaktaydm, sana gz kulak olamazdm. Pislik iindeydim. Ya sen ne iindeydin, ben pislik iindeyken? MARE Byle konumasanz. Siz ne biliyorsunuz ki? KRAGLER Ve seni grmek istedim! imdi hakkmdan gelinmi olacakt, kafatasmdan rzgr geiyor, azm toprak dolu ve hibir eyden habersiz olacaktm. Ama unu grmek istedim ite. Kolay olmad. Posalan yedim59, ok acyd. Kil ukurun dan ktm srnerek, drt ayak. Glnt. Ben, domuz! (Gz lerini aar) Seyrediyorsunuz, ha? Serbest giri biletiniz var m?

(Yerden toprak keseklerini ahp evresine frlatmaya balar)

AUGUSTE Bastrn unu! ANNA (Ayaa kalkmtr) At, Andree! Bana at! Buraya at! MARE Kadncaz uzak tutun, ezip ldrecek yoksa! KRAGLER Def olun gidin! stediiniz her ey burada te. Azlar ak! Baka bir ey de yok. AUGUSTE Kafay aaya! Kafay pislie!

(Adamlar Kragler'i bastrr tutarlar)

GLUBB O da topraktan, delikanl, bak yerde ne halde! AUGUSTE Ama biraz nefeslenin imdi kk hanm! GLUBB (Anna'ya) Evet, imdi eve gidin, sabah havas yumurtalk lara zararldr. BABUSCH (Kavga yerini aprazna geip Kragler'e yaklar ve ezil mi purosunu ineyerek ona aklar) imdi kurunun nereye girdiini biliyorsunuz. Siz sevgili tanrsnz, grlediniz. Kadn kendince hamile, tam stnde oturup duramaz, geceler so uk, belki bir iki lf etmek istersiniz ... GLUBB Evet, belki bir ey sylersin.

(Adamlar Kragler'i dorulmaya brakrlar, sakindir, rzgr eser, iki adam hzla gelir geer)
BR imdi gazetelere vardlar! TEK Topular da balyor. BR imdi her ey deiecek. TEK ok yava gidiyor, ok az. BR ou yolda.

TEK

Ge olacak, ok ge.

(Onlar gemitir, ama arkalarndan pek ok kii gazetelere doru yrr)

AUGUSTE Duydunuz ite! Bitirin u ii! MANKE Patlat cevabn u burjuvayla orospusuna. AUGUSTE (Kragler'i koparp gtrmek ister) Gel gazetelere, hay di delikanl. Yoksa dilinde yine ty bitecek. GLUBB Onu tann stnde rahat brak! Saat yedide metro ba layacak. AUGUSTE Bugn metro yok. Elleri hl pantolon cebinde mi? SARHO ADAM Yryn Hozanna duasna!

(Anna ayaa kalkmtr) MARE (Anna'y grr) Kire gibi yz.

GLUBB Biraz uuk, biraz zayf. BABUSCH Sazla gidecek. GLUBB Ik da msait deil kukusuz! (Ge bakar) AUGUSTE Yryorlar, haykryorlar, iaret ediyorlar. GLUBB (Ellerini ovuturarak) Sen de toplarla geldin ya zaten. Bel ki de onlardansn! (Kragler susar) Bir ey sylemiyorsun. Pek bilgece bu! (evresinde dolaarak) niforman biraz ypranm, salarn da bylesine dklm, hep bu kt ktan. Aslnda biraz benzin atm, ypranmsn. Parmaklarn da siyah, gstersene! Ama nemli deil. Belki ayakkablarn pek rahat deil gacrdyordun Ama cilalatrsn geer. (Havay yoklar) Seni tan yal daha drt saat oldu. Tabii o zamandan beri gkte yldzlar kayp gitti, kimi kurtarclar nice sereyi yediler, ama olsun, sen buradasn ya. Yalnz senin hazmn biraz zorluk karyor bana. Yine de tmyle saydam deilsin ya, seni gryoruz hi deilse. KRAGLER Buraya gel Anna! MANKE Buraya gel Anna! ANNA Saat yedi oldu mu? KRAGLER Bana yakla Anna. ANNA Metro nerede sahi? AUGUSTE Bugn metro yok. Otobs de yok, tramvay da yok, btn gn. Her yer durmu, tm hatlarda vastalar iptal, insan gibi yryeceiz akama kadar, cancazm.

KRAGLER Bana gelsene Anna! ANNA O kadar m efkatlisin? GLUBB Onun yerine bir viski alsan? KRAGLER Buraya, bana yakla! ANNA Dinen mi gerekiyor? KRAGLER Anna! AUGUSTE Asker deil misin sen, delikanl? ANNA Beni nemsiyor musun yine? ' GLUBB nei scak olduu srece samal. MANKE Topu niformanla m be adam? KRAGLER Haykrmaktan grtlam gitti ama bam olduu gi bi duruyor, tamam m!

(Glubb Arna'nn nilne geer, arakadan gelip geenlerin glgesi binalarn stne der ve rzgrda Marseillaise'in paralar be lirir)
GLUBB Tkrlm st gibi grnyor kzcaz, hi ho deil. KRAGLER (Susar) GLUBB Bir ksmmz birka kadeh viski daha imek isterlerdi, ama sen kar ktn. Bir ksmmz bir kez daha yataa girmek isterlerdi ama senin yatan yoktu, derken Virginia ttn i me keyfi de pi oldu. Yazk. KRAGLER (Susar) GLUBB Biraz daha birlikte gitmek istemiyor musun, topu arka da? KRAGLER (Susar) MANKE Ne yle gzlerini dikmi bo bo bakyor? Yine mi yu murtlayacak? ANNA Gitmek istemiyor musun Andree? MANKE Ne diyeceksen desene be adam! ANNA Gidebilirsin, haydi git, Andree! AUGUSTE imdi piposunu yakar! ANNA Git, git, seni bir daha grmek istemiyorum, yzn karar m, ek git, sevinirim. KRAGLER Talayn beni, burada duruyorum ite60, hatrnz iin gmleimi de karrm, ama boynumu baa uzatmam iste meyin benden, onu yapamam. SARHO ADAM Gk, k ve ile.

AUGUSTE Ve ve ve gazeteler? KRAGLER (Bam sallar) AUGUSTE (Hafif kkrdar) GLUBB Ebedi diilik onu yukar ekiyor.61 KRAGLER (Bakar) Gel Anna. GLUBB Birazck suya girip ykansaydn. KRAGLER Buz gibiyim. AUGUSTE (Geride) imdi bir iftten ibaretler, daha da abuk ko arlar imdi, kaybolurlar da. Heyy, gazetelere diyorum size, gazetelere! GLUBB (Anna'ya) Bu yrtc kuun gazetelere gelmesini salama yacak msn? KRAGLER Hi yaran yok. Srtmda gmlekle de gazetelere s rkletmem kendimi. Koyun deilim artk. Gebermek istemi yorum. Her insan kendi derisi iinde en iyidir.

(Pantolon cebinden tekrar piposunu karr)

GLUBB Peki unlara hi acmyor musun? KRAGLER Tann bana yardm etsin, talayn beni: Hayr. Niye su rat asyorsun Anna? Sana kar da m kendimi savunmam ge rekiyor? Onlar kir'i senin helana dktler, ama ben kanmlaym yine. Anna, gel! GLUBB Alt kir fabrikasn stme atsalar da, kir iin onlarn yzlerine tkrrm, onlarn barsaklann yrtarm kir iin, iki f kir iin onlann evlerini yakar bir de ttn ierim. KRAGLER Anna! (Glubb'a) Duvara gitmektesin, kuruna dizilme e, bir de ttn iiyorsun be adam! Gn aarmadan seni du vara dikilmi gryorum ben, duvara nasl kararm yzle ve donmu gzlerle dikildiini grmyor musunuz siz sahi? On da bunun kokusunu almyor musunuz? Banza neler gele cek, evinize gidin! AUGUSTE (Gler) GLUBB Ah, boyunda veya gste hafif yaralar alrlar, hi sorun deil, ok direnirlerse gslerine numaral ktlar yaptr lr, boulmu kediler gibi olmazlar, daha ziyade kk haksz la uramlar gibi olur. KRAGLER Sus, yeter. GLUBB Biraz dilenci usul, deil mi?

KRAGLER Gsn atele karartacaklar be adam! Gsn ne ha le gelecek? GLUBB (Ona soukkanlca bakar) Ona fareler bakar.

(Kprden doru ssl bir kadn gelir)

AUGUSTE Gazeteler semtinden mi geliyorsun? KADIN Evet, evet, oradan. MANKE Kavga sryor mu orada, durum nasl? KADIN Belli deil... hayr. AUGUSTE Gazeteler'i ele geirmi drmdalar m? KADIN (Kolunu kaldrr, uzaktan bir haykr ykselir) Friedrichsstadt'llann60 bekledii topu bu mu? AUGUSTE Sahi, bekliyorlar m? KADIN Evet, bugn ok insan lecek.

(Hzla gider)
AUGUSTE Duydunuz mu, imdi hcum ediyorlar! KRAGLER Anna. AUGUSTE imdi keyfi geldi mi acaba beyimizin? KRAGLER (Anna'ya) Ne biim bakyorsun sen yle? AUGUSTE Demek hepsi, Afrika, her ey, yaland ha? KRAGLER Hayr, onlar doruydu! Anna! MANKE Beyefendi nce borsa simsar gibi haykryordu, imdi yataa tymek istiyor. KRAGLER imdi karm var. MANKE Senin mi?! KRAGLER Gel Anna) Ypranmam deil, masum deil, uslu mu durmutun, yoksa kamnda bir meyve mi var? ANNA Bir meyve, evet, var. KRAGLER Var, ha? ANNA Burada ierde, evet, karabiber kr etmedi, kalalarm haf talarca yok. KRAGLER Evet, bu durumda ite. MANKE Peki biz? Yreimize dek iki dolu, azmza dek geve zelik bkal ve ellerimize bak, kimden bunlar? KRAGLER Bunlar benden. (Anna'ya) Ya, yle birisin sen ite. ANNA Evet, yle biriyim. GLUBB Sen, "Gazeteler'e" diye haykrmadn, deil mi? KRAGLER Yoo, haykrdm. (Anna'ya) Yakla!

MANKE Haykrdn, evet, bu da senin ban yiyecek delikanl, "Gazeteler'e" diye haykrdn ite. KRAGLER Ve, eve gidiyorum. (Anna'ya) Hay kr eytan! AUGUSTE Domuz! ANNA Brak beni! Babaya ve anneye biraz numara yaptm ve bir bekrla yattm. AUGUSTE Domuz! KRAGLER Ne yaptn? ANNA Perdeleri onunla satn aldm. Ve onunla yatakta yattm. KRAGLER Kapa eneni! MANKE Bak, duraksarsan kendimi asarm yani.

(Arkada uzak haykrlar)

AUGUSTE te imdi hcum. ANNA Fotorafa karn seni tmden unuttum, her eyinle. KRAGLER Kes sesini! ANNA Unuttum ite, unuttum! KRAGLER, Ve ben seni seviyorum. Bakla m alaym seni? ANNA Evet, al beni. Evet, bakla! MANKE imdi de balk gibi patlyorlar. (Annaya) Yallah suya, y lan seni!

(Anna'ya saldrrlar)
AUGUSTE Evet, bu yarat ondan aln! MANKE Bir el boazna! AUGUSTE Vurguncunun kzn63 suyun dibine dibine! ANNA Andree! KRAGLER ekin elinizi.

(Yalnzca bouk sesler duyulur) (Uzaktan dzensiz ve bouk top sesleri gelir)
MANKE Bu ne bu? AUGUSTE Topu. MANKE Toplar. AUGUSTE imdi oradakilerin Tanr yardmcs olsun. KRAGLER Anna! AUGUSTE (Saknarak arkaya koar) BULLTROTTER (Arkada kprde belirir) Topu! Lanet olsun, nerede4caldmz? GLUBB ka gidiyor o.

MANKE Alak!

(Gider)
KRAGLER Ben eve gidiyorum imdi sevgili kuum.63 GLUBB (Kprye gemitir) Evet, ay soluyor, hayalarn da henz yerinde. KRAGLER (Anna'ya) Yine sinyal geldi, asl boynuma Anna. ANNA Grnmez olurum ben. GLUBB Kendini asacaksn ya daha, sabah erken helada. AUGUSTE (tekilerle birlikte kaybolmutur zaten) KRAGLER Sen duvara, kuruna dizilmeye gitmektesin be adam. GLUBB Evet, sabahn kokulan fena geliyor delikanl. Gece, kara bir duman gibi gelip geiyor. Kimileri elbet kendilerini gven ceye alyorlar. (Kaybolur) KRAGLER Siz, benim iin dktnz gzyalannda neredeyse bouldunuz, oysa ben sizin gzyalarnzla yalnzca gmlei mi ykadm! Sizin fikirlerinizin ge ermesi iin benim etim oluk tanda eriyip gitsin, yle mi? Sarho musunuz siz? ANNA Andree! nemli deil! KRAGLER (Onun yzne bakmaz, evresini dolanr, kendi boazna uzanr) Burama geldi. (Sinirle gler) Bilinen tiyatro bu. Sahne tahtalar, kttan bir ay, arkasnda da tek etli canl olan kasap tezgh. (Yine bir dolanr, kollan yere kadar sarkk; bylece iki barndan trampeti bulup alr) Trampetlerini ylece brakmlar. (Biraz vurur) Yar rm k ya da akn gc, Gazeteler semtinde kan gl ya da bir adamn kendi kendini hakl kar mas, ete saplanm ok ya da tan aartsnda kaplan. (Yukar bakar, gz krpar) lmek var, ya da lmemek var.64 (Trampeti alar) Gayda, sinyali verir, zavall insanlar Gazeteciler semtin de can verirler, binalar onlann stne yklr, tan aarr, onlar boulmu kediler gibi asfalta serilirler, ben domuzun tekiyim ve domuz eve gidiyor. (Bir soluk alr) Temiz bir gmlek geiri yorum srtma, derim zaten benimle, niformam kanyorum, izmelerimi cilalyorum. (Kt kt gler) Hayknlann tm geti, sabah erken, ama ben sabah erken yataktaym ve soyu mun tkenmemesi iin oalyorum- (Trampet) yle aptal ap tal romantike bakmayn! Tefeciler! (Trampet) Siz, boaz kesen ler! (Az dolusu gler, az kald boulacak) Sizi kan emici kor

kaklar sizi! (Glmesi boaznda dmlenir, tkanr, tkezler,

trampeti aya frlatr, kt fener olan ay ile trampet, suyu olma yan rmaa diler. Ama adam, kadna gider ve eve gider)
Sarholuk ve ocukluk. imdi yataa, byk, beyaz, geni ya taa, gel! ANNA Oh, Andree! KRAGLER (Arkaya gtrr) Seni de scak bast m? ANNA Ama ceketin bile yok.

(eri girmesine yardmc olur)

KRAGLER Serinler daha, yln balarmda. (al kadnn boynum atar) Gel imdi!

(Kk bir flama, stte tan aarth dumanl gkte ilk kzart. Biribirlerine demeksizin ikisi yan yana yryorlar. Anna birazck geriden. Havada yksekte ok uzak bir beyaz, yabani bir lk: Bu Gazeteler'dedir) KRAGLER (Durur, kulak verir, ayakta kolunu Anna'nn omuzuna do lar) imdi drt yl oldu. (lklar kesintisiz srerken ikisi uzaklar)
L ASKERN BALADI65 Ve savan beinci baharnda Bar umudundan yoktu eser Durumdan vazife karan asker Gitti ld kahramanca. Oysa sava daha bitmemiti Bu yzden Kayzer fena halde zld askerinin lmne lmenin zaman myd imdi. Yaz gelip rtsn ekmiti ki Uyuyan askerin mezarna Bir gece kp geldi askeriTp komisyonu tetkikata. Bu tbbi tetkikat heyeti Vard askeri mezarla kard mezardan ehidi Kazp kutsanm kazmayla.

Doktor bakt bir iyice Mezardan kan ehide Ve nemli kararn verdi: Asker daha savaabilirdi. Hemen aldlar askeri Gzel mavi bir gecede yle prl pnl bir gece ki Vatann yldzlan gkte. Keskin alkoll bir ieyi Yok olmu bedene dktler Taktlar koluna iki hemireyi Karsn da yanma diktiler. rm beden kokuyor diye Yryor bir de papaz beraber Sallyor kutsal ttsy nde Kokamaz artk ttsl asker. Bata bando zm tak zm tak Yryor bir mar alarak Ve arkada asker bacan renmi kaladan atmay. Ve iki shhiye eri yannda Destek iin yryor askerle Kokuup gidiverir yoksa zin verilemez byle eye. Askerin kefeni boyanm Siyah-beyaz-krmzya Renklerle amur kapanm nde kefen tannca. Frakl bir bey daha da nde Yryor gsn gere gere Bir Alman olarak grevinin Kesinlikle bilincinde.

Bylece geiyorlar bandoyla Karanlk oseden aa Ve asker bu frtnada Tayor stnde birikmi kan Kediler kpekler bayramda tyor tarla fareleri: Fransz deillerdir asla Yoksa utantan lrlerdi. Ve bu asker alay geerken Tm kadnlar kmt yola. Kardeler selama dururken2 Dolunayda herkesten: Hurraa! Ve byle bir tantanada Kadn/ kpek, papaz dahil l asker de arada Sarho maymun gibi sefil. Ve kyleri dolarken Gremiyor, onu kimse O cokulu grltden Ve halkadan epeevre. yle ok ki alp syleyen Onu hi grmyor kimse. Olsa olsa yalnz stten. Ama yldzlar var stte de. Hep kalmaz yldzlar gkte Tan kzl gelir sonra. Ama asker durumdan vazife Gider lr kahramanca. Piyade Christian Grumbeis'in ansna, doum 11 Nisan 1897, lm 1918 Paskalya haftasnda Karasin (gney Rusya). Huzur iinde yatsn. Sonuna dek dayanmt.

[EK] [1953 yazmndan]

DRDNC PERDE66 (TAN KIZILLII GELR.67)

Kk bir meyhane. (Beyaz giysili iki imalats meyhaneci Glubb, gitaryla l Askarin Moritat'n sylyor. Laar ile sarho bir esmer adam, gzle rini onun parmaklarna dikmi izlemekteler. Bulltrotter adl ksa boylu bir drt ke adam gazete okuyor. Garson Manke,fahielerle kafa ekiyor. Auguste ve herkes ttn iiyor)
BULLTROTTER Ben iki istiyorum, l asker istemiyorum, gaze te okumak istiyorum, yannda da iki, yoksa sizi anlayamam yani! GLUBB (Souk metalik bir sesle) Rahat deil misiniz? BULLTROTTER Evet ama imdi devrim var. GLUBB Niye ki? Benim meyhanemde, Sprnt, keyifle oturu yor, fukara Lazarus da ark sylyor. SARHO Ben Sprnt, sen de fukara Lazarus68 oluyorsun. BR (Girer ve bara gelir) Merhaba Kari. GLUBB Acelemi? Saat onbirde Hausvogtei Meydan'nda.69 GLUBB Sylenti ok. 7fl Anhalter'de Muhafz Niana Birlii altdan beri yerlemi vaziyette. "Vorwrts"te71 her ey yolunda. Bugn senin Paule pek iimize yarard Kari. :

(Sessizlik)
MANKE Burada genellikle Paule'den sz edilmez. (Para der) Bugn, zel.

(kar)

MANKE (Glubb'a) Peki Kasm'da zel deil miydi? Elde lata ol mal, parmaklarda da bir yapma hissi. GLUBB (Souk) Bay bir ey istiyor. BULLTROTTER zgrlk! (Ceketini ve yakalm karr) GLUBB Gmlekle imek polise yasak. BULLTROTTER Gericilik. MANKE Enternasyonal^72 prova ediyorlar, drt sesli ve tremolo ile! zgrlk! yleyse, temiz gmlek manetleriyle bir adam tuvalet mi temizleyecek yani? GLUBB Ahaptan yaplma mermeri bozuyorsunuz. AUGUSTE Beyaz manetleriyle bir adam, tuvalet temizlemesin mi? BULLTROTTER Kuruna dizmeli seni, delikanl! AUGUSTE O zaman o beyaz manetli adamlar oldu olacak o el leriyle klarn da balasnlar. MANKE ok adisin Auguste. AUGUSTE Utann utann siz domuzlar, barsaklarnz paralamal sizin, amal daraacna73 beyaz manetlerle. Hanmkz, da ha hesapl olmaya bakn, sava kaybettik biz! Paranz yoksa aktan vazgein ve baaramayacaksanz savaa girmeyin! Ba yanlarn olduu yerde ayaklarnz indirin! Sizin ayak koku nuzu mu ekeceim ben, behey rezil! GLUBB Onun manetleri beyaz deil bir kere. SARHO Bu gmbrt sarsnt da ne? MANKE Toplar! SARHO (Benzi kam, tekilere srtr) Bu angrdayan ne byle?

(Glubb pencereye koup aar, sokaklardan gelen top sesleri duyu lur. Hepsi pencereye gider)
BULLTROTTER Mays Bcei Birlii74 bu. AUGUSTE Eyvah, nereye gidiyor bunlar? GLUBB Gazeteler'e be adam! Gazete okuyucusu bunlar!

(Pencereyi kapatr)
BULLTROTTER Hey Tanrm, kapda duran kim? KRAGLER (Sarho gibi sallanarak, topuklar stnde yaylanarak ka

pda durur)
MANKE Kap aralnda yumurtlayacaksnz zahir, ha? AUGUSTE Kimsin sen?

KRAGLER (Kt bir suratla srtarak) Hi kimse! AUGUSTE Su boazma akyor neredeyse! Byle mi dolandn? SARHO Crcr m oldun? KRAGLER Yoo, ararm yok. MANKE (aprazdan) De bakalm: Ne haltlar kartrdn delikan l? Bu suratlar bilirim ben. MARE (Kragler'in arkasnda belirir) Bir halt kartrm deil. Ben davet ettim onu Auguste, kalacak yeri yok. Afrika'daym. Otur. (Kragler kap aralnda durmay srdrr) . MANKE Esir mi? MARE Evet; ve de kayp... AUGUSTE Kayp stelik, ha? MARE Ve esir. Ayrca bu arada nianlsn almlar. AUGUSTE O zaman, annene gel. Otur topu. (Glubb'a) Be duble kir, Kari!

(Glubb be kadehe iki doldurur, Manke de onlar bir tepsiye ko yar)

GLUBB Benim de geen hafta bisikletimi aldlar.

(Kragler kk masaya doru gider)

AUGUSTE Afrika'dan anlatsana biraz!

(Kragler yantlamaz, ama ier)

BULLTROTTER Boalt iini. Patron kzldr. GLUBB Neymiim ben? BULLTROTTER Kz. MANKE Lafnza dikkat edin beyim. Burada kzl mzl yok. Lt fen! BULLTROTTER Tamam canm, yoksa yok. AUGUSTE Eee, neler yaptn o aalarda? KRAGLER (Marie'ye) Zencilerin karnna ate ettim. Sokaklara as falt kaplama yaptm. Cierler byle ite. AUGUSTE Ne kadar srd? KRAGLER (Hep Marie'ye) Yirmiyedi. MARE Yirmiyedi ay. AUGUSTE Ya daha nce? KRAGLER Daha nce mi? Bir kil ukurunda yattm. AUGUSTE Ne yapyordunuz ki orada?

KRAGLER Kokuyorduk. GLUBB yi, bol bol tembellik yapabilirdiniz yani. BULLTROTTER Haa, Afrika'da, peki kanlar nasld orada? KRAGLER (Susar) AUGUSTE Adilemeyin. BULLTROTTER Sonra eve geldiinizde, bir baktnz ki o evde de il, ha? Sabah klalara gidip orada kpeklerin arasnda sizi beklediini dnmtnz, deil mi? KRAGLER (Marie'ye) unun azm burnunu dataym m? GLUBB Yok yok, henz deil. Ama orkestriyona bir ey aldrtabilirsin, bu mmkn. KRAGLER (Sallanarak kalkar ve bir selam akar) Ba stne. (Gi

der, orkestriyonda miizik balatr)

BULLTROTTER Pek duygusal. AUGUSTE Salt bir ceset gibi hissediyor kendini; kendinden daha fazla yayor. GLUBB Evet, evet, evet, evet. Kk bir hakszla uram ite. Gemi gitmi. BULLTROTTER Ne o, kzl deil misiniz yoksa? Bir yeenin sz gememi miydi, Glubb? GLUBB Evet, yle bir sz gemiti. Burada deil ama. BULLTROTTER Burada deil. Siemens'te.75 GLUBB Ksa sreli. BULLTROTTER Siemens'te, ksa sreli. Tornacyd orada. Ksa sre iin Siemens'te tornacyd. Kasm'a kadar tornacyd, de il mi? SARHO ADAM (O ana kadar yalnzca glmt, bu kez ark sy

ler)
Kardelerim ldler hep Ben de lyordum az kald Kasm'da kzldm evet Ama imdi Ocak ay. GLUBB Manke, bu bay kimseyi rahatsz etmek istemiyor. Gerei ni yapn. KRAGLER (August'u yakalam, onunla ortalkta zplayp dner) Bir kpek mutfaa dald76 Adan yumurta ald.

A satn kapt gibi Blverdi ikiye kpei. GLUBB Heey topu, bardaklanm atp krma sakn! MARE Sarho oldu, imdi daha rahatlar. KRAGLER Daha m rahat? Aldrma sen, iki kp karde, olacak i deil, de sen. AUGUSTE Sen kendin i. SARHO ADAM Bir yeenden sz edilmiyor muydu? KRAGLER Tanrsal patronun yannda bir domuz nedir ki, fahie hemire? Hibir ey. SARHO ADAM Burada deil. KRAGLER Neden? nk: Askeriyeyi ortadan kaldrmak mm kn m, ya da Tanry? kenceleri ortadan kaldrabilir misin kzl beyefendi; insanlara eytann rettii ikence eziyetleri ni? Bunlar kaldramazsn ama iki ikram edebilirsin. Bu yz den, iin ve kapy kapatn, rzgr ieri sokmayn, tebilir de, kapya odun dayayn! BULLTROTTER Meyhaneci diyor ki, kk bir hakszla ura msn sen, gemi gitmi, yle diyor. KRAGLER Geer gider mi? Hakszlk m dedin kzl beyefendi karde? Nasl bir sz yine bu: Hakszlk? Byle bir sr kk sz bulursunuz ve havaya frrsnz, sonra arkanza yasla nabilirsiniz ve geer gider. Ve byk aabey kk kardein azm burnunu datr ve iko olan yal st ier, o zaman iyi geer gider. SARHO ADAM Yeenler n'oldu, hi sz gemiyor! KRAGLER Sonra baka kpekler gelip kpee mezar kazdlar stne de bir ta dikip Taa yle yazdlar: Bir kpek mutfaa dald... Bu yzden, bu kk yldzda rahatnza bakn, buras souk, biraz da karanlk, kzl beyefendi; dnya daha iyi bir zaman iin ok yal; ve gkyz kiralanm, dostlar. MARE Peki biz ne yapacaz? O, Gazeteler semtine gitmek iste diini sylyor. Orada, evet, ama Gazeteler semtinde ne var?

KRAGLER Bir araba Picadillybar'a gidiyor. AUGUSTE Hatun, iinde mi? KRAGLER O da iinde. Nabzm gayet normal atyor, gelin bakn.

(Elini uzatr, tekiyle ier)

MARE Ad, Andree. KRAGLER Andree! Andree benim adm. Adm Andree'ydi.

(Srekli nabzn dinler)

LAAR Arlkla am aalaryd, kkleri... GLUBB imdi, ta, azn at. LAAR Bir de cebinde paras olan biri denk geldi. BULLTROTTER Sen de satverdin deil mi, aptal kafa! LAAR Ben mi? BULLTROTTER Sahi, banka, deil mi! lgin, Glubb, ama burada deil tabii. GLUBB Ne o, alndnz m? Ama kendinize egemen olabilirsiniz. Haa, olmazsa, o zaman birileri egemen olur! Derini yzdkle rinde sakin dur, topu, yoksa ikiye blnr, oysa biricik eyin o senin. (Hl kadehlerle megul) Evet, sizi biraz zdler, top larla, kllarla bimilerdi sizi zaten, biraz pislenmiti stn ze, azck da tkrlmt. Ama ne yazar! BULLTROTTER (Kadehleri gstererek) Hl temiz olmad m bun lar? SARHO ADAM Yka beni, efendimiz, beyaz olaym! Yka be ni ki kar gibi beyaz olaym! (ark syler) Kardelerim ldler, ldler hep Ben de lyordum ben de, az kald Kasm'da kzldm, kzldm, evet Ama imdi Ocak ay. GLUBB Yeter. AUGUSTE Korkaklar! GAZETE SATICISI KADIN (Girer) Spartakus, Gazeteler semtinde! Kzl Rosa78 Hayvanat Bahesi Park'nda79 ak havada konu uyor! Ayaktakm kargaal ne kadar daha srecek? Asker nerede? Yalnz yirmi Fenik, Bay Topu! Asker nerede? Yirmi fenik. ;

(Kimse almaynca gider)

AUGUSTE Paule ne oldu?

KRAGLER Yine mi sinyal? GLUBB (Kadeh dolabm kapatr, elini kurular) Lokal, kapaldr. MANKE Haydi Auguste! Senin iin deil, ama haydi! (Bulltrotter'e) Ya siz beyefendi? ki Mark altm. BULLTROTTER Skagerrak'ta80 bulundum ben, orada da dn gecesi gibi deildi.

(Kalklr)
GLUBB Fareler bakar. KRAGLER (Sandalyenin stnde, Tayfun ncesi bir fosil lambay kullanarak) Sinyal yine geldi dostlar! Ya yukarya tan aarts na, ya da boulmu kediler gibi asfalta. TEKLER (Haykryorlar) Yukarya tan aartsna, Andree! KRAGLER (Lambay sndrr) Ya da boulmu kediler gibi! MANKE leri, Auguste! SARHO ADAM (Kolunu Marie'ye uzatr) Zavall bir melek par as, onunla gzya seline akt. KRAGLER Haydin, Gazeteler'e! Bir kpek mutfaa dald Adan yumurta ald. A satr kapt gibi Blverdi ikiye kpei. LAAR (Kyl, sallanarak orkestriyona uzanr, trampeti koparp alr,;

alarak ve yalpalayarak alayn ardndan gider)

SON

DN
[ Die Hochzeit ]

Trkesi
Ylmaz Onay

KLER: Gelinin Babas * Damadn Annesi Gelin Gelinin Kz Kar dei Damat Damadn Arkada Kadn, Gelin'in bayan arkada4 Adam, Kadn'n kocas * Gen

(Beyaz boya-badana ekilmi misafir odas. Ortasnda byk drtke masa. Masann stnde krmz kt fener. Dokuz tane basit yayvan koltuk - daha dorusu, kolluklu sandalye - Duva ra dayal bir gardrop, bir arkalksz kanepe, ikisi arasnda para van kap. Sol geride bir alak sehpa ile iki koltuk. Sol yanda bir kap. Sa yanda pencere. Masa, sandalyeler ve gardrop cilasz doal renktedir. Akam. Krmz fener yanyor. Dn davetlile ri masaya oturmu, yemekteler)
ANNE (Yemei masaya koyar) Eveeet, Morina bal! (Tezahrat) BABA Aklma bir hikye geldi. GELN Yemene bak baba! konumaktan a kalrsn hep. BABA u hikyemi anlataym da! Rahmetli amcan, benim kilise ye kabul merasiminde, yok o baka hikye, neyse, balk yi yoruz hep birlikte, derken amcann boazna klk kat, dinleyin, klk boaznda kalnca tkand, eliyle, ayayla rpnp duruyor... c ANNE Jakob , u kuyruktan bir para alsana! BABA .. .rpnyor, Sazan bal gibi morarm, bir arap kadehi ni devirdi o arada, dmz koptu, srtna vurduk, evirdik, hoplattk, nafile. Azmda ne varsa olduu gibi sofrann s tne boaltt. Kimse bir lokma alamad artk - pek de iyi ol du, hepsini danda biz mideye indirdik, e ne de olsa kilise ye duhul eden benim - neyse, olduu gibi sofraya tkrd ite, sonunda dzelip keyfi yerine gelince ne dese beenirsi niz: O kaln sesiyle, iyi bir bas sesi vard, arklar listesine girmiti hatta, aah onun da mthi bir hikyesi var ya, ney se, dedi ki... ANNE Eee, balk nasl olmu? Kimseden ses kmyor? BABA Balk harika! Neyse, dedi ki:... ANNE Daha tadna bile bakmadn ama? BABA Tamam, imdi yerim. Evet, dedi ki:... ANNE Bir para daha al Jakob! DAMAT Anne bir dakika, kaynpeder bir ey anlatyor! BABA Sa ol! Evet, Morina, yok neydi, ha, dedi ki: Az kald gen

zime kayordu be ocuklar! Btn sofra gt tabii! (Gler

ler)
DAMAT ook ok gzel! GEN Nefis bir anlat! KIZ KARDE Ama bal azma koyamam artk. DAMAT Haklsn. Kazlar balk yiyemezler. Otoburdurlar! KADIN Sahi, avizeniz hl bitmedi mi? GELN na6 ban balktan ek bakalm! ADAM Avizeler zevksiz eyler. Bylesi daha ho grnyor. KIZ KARDE ok romantik. KADIN Evet ama yok ite. ARKADA Morinaya bu k gider. GEN (Kz Kardee) Ne derisiniz? Siz de romantik inisiniz? KIZ KARDE Ah, hem nasl! Heine'ye baylrm mesela. ok e ker bir profili var. BABA Omurilik erimesinden ld. GEN Ne korkun hastalk! BABA htiyar VVeber'in amcasnn bir kardei de o illeti kapmt. Anlattka korku sarard iimizi. Uykularmz kaard. Hat ta bir keresinde demiti ki... GELN Anlatma baba, ok mstehcen! BABA Ne? GELN Omurilik erimesi! ANNE Afiyet olsun Jakob, sevdin mi? KADIN Biz pek sevdik. Bu gece insan yatan beenmeli, yani deil mi? ARKADA (Damat'a) erefine ihtiyar! DAMAT Hepinizin erefine! (Kadehler tokuturulur) KIZ KARDE (Hafif sesle Gene) Frsattan istifade, ha? GEN Uygunsuz mu sizce?

(Seslerini daha da drerek kendi aralarnda konuurlar)

KADIN Ah, bu gzel koku ne? ARKADA Byleyici! ANNE Damat yarm ie kolonyay feda etti! GEN Enfes kokuyor! (Kz Kardele muhabbete devam) KADIN Tm mobilyay kendi elinizle yapmsnz, yle mi, gar drobu bile!

GELN Hepsini, hepsini kendi dnd kocam, izdi, ahabn al d, rendesini, tutkaln, her eyini kendisi yapt yani, ok da irin oldu. ARKADA Gz kamatryor. Bu kadar zaman bulabilmene a kolsun dorusu! DAMAT Akamlar, lenleri, evet bazan lenleri bile, ama en ok sabahlan. GELN Her sabah bete kalkt da alt! BABA Fazla zahmet. Hep, mobilyanz da benden olsun, dedim. Ama istemedi. Johannes Segmller'de de yle olmutu. nk o... GELN Her ey kendi elimizden km olmal. Size mobilyann br takmn da gsterelim sonra. KADIN Dayankl oldu mu bari? GELN Ooo, sizi de bizi de eskitir! ini dn biliyoruz ya! Tutka ln bile kendisi yapt. DAMAT Maazalarda satlan rk ark eylere gven olmuyor. ADAM yi fikir. Daha bir benimser insan. Daha bir zen gsterir. Bizim eyalan da - (Kadn a) - sen kendin yapsaydn ya! KADIN Evet, tabii ki ben, sakn sen deil! Byledir ite bu adam! ADAM yle demek istemedim. Pekl biliyorsun! BABA Johannes Segmller'in hikyesi ok komikti yahu. GELN Biliyor musun baba, u senin hikyelerinde hi komik bir ey bulamammdr ben! KIZ KARDE Kabalk etme Maria! DAMAT Bence kaynpederin azndan bal damlyor! ARKADA Olaanst! Hele esprileri yakalayraz! GELN Uzun, skc! DAMAT Hi de deil! ARKADA zl, yaln, plastik! KADIN Zamanmz da bol nasl olsa! ANNE (Girer) Tatl geldiii! BABA Ksaca anlataym unu n'olur, birka kelimeyle, en fazla al t, bilemediniz yedi cmlecik, ha? ARKADA Kutsal amber gibi kokusu yayld! ANNE Kremal pudding. . ARKADA Hi de yerim kalmad sanki!

ANNE u paray sen al Jakob! Ama kremadan ok alma, yetme yecek- Evet, afiyetler olsun! KIZ KARDE Kremaya hayatm veririm. ARKADA Sahi mi? KIZ KARDE Tabii. Azn kremayla doldurdu mu insan, dileri umu gibi gelir. DAMAT Biraz daha sos, kaynpeder? BABA Dikkat et, dikkat et! Mesela Johannes Segmller hep ne der di biliyor musun?GELN Bu krema ok gzel olmu kaynvalide. Bana tarifini ver sene sahi. DAMAT Ama seninki kadar gzelini asla yapamaz anne! ANNE inde de yumurta var! GELN Ooo, amma ok malzeme istiyor! KIZ KARDE Olmadan olmaz ite. Yoksa bir eye benzemez. KADIN zellikle yumurta! ARKADA (Alayla glerken, yedii genzine kaar) Yumurta, heh heh, yumurta ya! Heh heh, pek gzel... Yumurta ok iyidir, olmazsa olmaz, heh heh, yoksa bir eye benzemez, heh heh, harikadr yani... heh heh.

(Kimse glmeyince bir an susar, sonra hzla yemeye koyulur)

DAMAT (Onun srtna vurarak) Eee, n'oldu sana byle? KIZ KARDE Yumurta iyidir elbette, ne varm yani? ARKADA (Gene balar) ok iyidir hem! Harikadr, dedim ya. Yu murtaya hi kar kmadm! BABA Haa, yumurta dediniz de. Rahmetli annen bir keresinde ba na yolluk olarak yumurta yapmt. Sordum: Hazrlop mu bari? Evet, evet, ok kat! dedi. Ben de inandm, pakete koy dum yumurtay. Ama daha. GELN Baba, kremay uzatr msn nolur? BABA Al. Ama daha... KADIN (Muzipe) Yatak takmn da m kendiniz yaptnz sahi? DAMAT Evet evet, ceviz hem de. GELN ok k grnyor! KIZ KARDE Yalnz biraz fazla geni olmu bence. KADIN E kendileri yapnca yle oluyor zahir. ADAM Daha grmedin bile.

Ah ben size ne yatak takmlar verirdim! Ecdat yadigr hem de. Antika deerinde eyler. stelik sapasalam. ARKADA Evet, eskilerin ii baka oluyor. GEN Onlar da baka insanlarm zaten. BABA Baka insanlar, baka yataklar, derdi Fritz Fors t, ok orijinal adamd. Mesela bir keresinde kiliseye girdi, daha papaz... ANNE (Girer) imdi de kurabiye! Maria, arap servisine yardm et! DAMAT Eveet, slatma fasl geldi! BABA Haa, dur, bir sulu klozet hikyesi var, nce onu bir anlata ym! bu, sulu klozet dedikleri, piyasaya ilk ktnda... DAMAT Hele araptan bir yudum al, babacm, dili yalar, iyi dir! (Kadehlere arap doldurulur) ARKADA u renge bak, mthi! Bu iek! ANNE Ba baa vermi ne konuuyorsunuz ocuklar? KIZ KARDE (ekilir) Biz mi? Hii! Diyordu ki... ADAM dakikadr ayama basp duruyorsunuz delikanl, k-. rk sap sandnz galiba... GEN Ah, kusura bakmayn, dnrken... ADAM Evet, dnn, dnmek iyi eydir, ama ayakla deil! ANNE Kadehini uzat Jakob! KADIN Hikmetler savuracana, isen daha iyi olmaz m? Ne hik met ama! Geri itin mi de snger gibi iersin ya!

BABA

(Sessizlik)
ARKADA Ecdat yadigr yataklardan sz ediyordunuz, kesil di... BABA Evet, yataklar, ya! Teekkr ederim, ok teekkr ederim! O yataklarda son nefesini vermi aile efradmz, bir deil, iki deildir Maria!.. DAMAT Ama imdi, yaayanlar iin kadeh kaldrsak babacm, ha? Prost! HERKES Prost! ADAM (Ayaa kalkar) Sevgili dostlarm! Size... KADIN .. .bir iyilik yapmak istiyorsan, eneni kapa! ADAM (Oturur) ARKADA A aa, niye sustunuz? Einiz aka yapmak istemiti sa dece!

KADIN O, akadan anlamaz! ADAM Ne diyeceimi unuttum zaten. (er) GEN (Ayaa kalkar) KADIN Sssss! ANNE Jakob, yeleinin dmelerini kapa, Hi ho olmuyor! (Bu srada dardan kilise anlarnn sesi duyulur) KIZ KARDE anlar, an sesleri Herr Mildner1! Tam sizin konu manz iin! ARKADA Dinleyin, dinleyin! Ne gzel alyor. Tam bir kutlamal KIZ KARDE (Attrmay srdren Damat'a) t! GELN Brak da lokmasn yutsun canm! GEN (Dimdik ayaa kalkar) ki gen insan, bakire gelin ve yaa mn alkantlarnda bilenmi gvey, evlilik eiinden adm larn atarken, gklerde melekler ark syler, denilmitir! Gelin kz, (Gelin 'e dner) ocukluunun gzel gnlerini d ndnde, yreini inceden bir hzn kaplar elbet, n k imdi dmanca acmasz yaam kavgasna atlyor (Ge lin hkrarak alar). Ne var ki, yaamn ac tatl yanlarna bir likte gs germek iin setii ei ile bir yuva kuran - u du rumda szc szcne - kendi elleriyle kurmu olan sevgili erkeinin yanndadr artk. Dolaysyla, bugn ilk kez birbirlerinin olacak - (Kadn gler) - ve sonsuza dek bir birlerinin olacak bu iki soylu gen insann esenliine ielim! Ayn zamanda, Liszt'in "Es muss ein Wunderbares sein"7 arksn onlarn onuruna syleyelim hep birlikte. (Kendisi balar, ama kimse katlmaynca az sonra kesip oturur. . Sessizlik) ARKADA (Alak sesle) arky kimse bilmiyor. Ama konuma iyiydi ha. KIZ KARDE Esiz! Ne gzel konumayd bu! Kitap gibi! ADAM Dnler kitab, sayfa 85! yi ezberlenmi! KADIN Utan, utan! ADAM Ben mi? KADIN Evet sen! ARKADA arap nefis! (an sesleri kesilir. Herkes gever)

BABA Evet, ne anlatyordum, yataklar... GELN Biliyoruz, biliyoruz. BABA Byk dayn August'un nasl ldn de mi? GELN Evet. DAMAT Nasl lm peki byk dayn? BABA Yoo, bu kadan olmaz ama, yumurta hikyemi kestiniz, su lu klozetleri de, ok gzeldi oysa, sonra Forstu ayn ekilde, Johannes Segmller'i hi stelemiyorum, biraz uzun gelebi lir, geri on dakikay milim gemez, belki gene de sonra an latrm. .. Evet, ne diyordum:ANNE arabm tazele Jakob! BABA August day sulu hummadan ld ite! ADAM erefe! BABA erefe! Sulu humma. nce yalnz ayaklan su toplad, daha dorusu nce ayak parmaklan. Ama sonra dizlerini sard. Hzla yayld. Sonra da i iten gemiti. Karn davul gibi i ti. Suyu boalttka gene. ADAM erefe! BABA erefe, evet, boalt boalt nafile. ok ge. Sonra kalp de ek lendi hele, iyice ktledi. Yatakta yatyor, size vereceim ya tak o ite, fil gibi soluyor, file de benzemi zaten, ayaklan ya ni. Annem, sizin byk anneniz, onun kz kardei oluyor, adamcaza son nefesinde, sabaha karym, oda alacaka ranlk, perdeler bile var sanyorum, demi ki: August, rahibi araym! O, hibir ey demeden tavana bakyor -yedi haf tadr yle bakarm, yan yatamaz olal ite, o kadar uzun srm- ha, demi ki: Hep bu ayam yznden. Gene so lumaya balam. Ama annem brakr m peini, ruh mesele si var iin iinde, yle dnyor, yanm saat gemi, gene: August, rahibi araym m? Ama bizim day hi oral deil, babam, yanndaym, anneme dnm: Rahat brak, demi, ac ekiyor. Babam ok yufka yrekliydi. Ama annem, ille de ruh, diyor, cinsleri inatyd zaten, gene balyor: August, se nin ruhunun lmszle erimesi iin! O zaman gzn tavandan aynp soluna dnyor day, babam sonradan an latmt, dnyor onlardan yana, a a bakarak, ne diyor biliyor musunuz? Ama burada sylenmez. Berbat bir ey.

Daynn kendisi gibi ayn. Yok yok, syleyemem... geri, hi kye bu... sylemezsem hi anlalmayacak. Demi ki: eyi mi yalayn... eyimi... anlarsnz ite. Var gcn toplayp bunu syledikten sonra da ruhunu teslim etmi. Olmu bu, aynen. Yatak hl duruyor, ortaya karp hazr edeyim de sahi, istediiniz zaman gelin aln. (er. Sessizlik) KIZ KARDE Ben bir yudum iemem artk. ARKADA Her eyi byle dddiye almayn canm. Hadi, hadi, e refe! Gzel bir hikyeydi ite, o kadar. GELN (Damat'a, hafif sesle) Yani bu kirli amar da ortaya dk mese olmazd! DAMAT Keyfini karma sakn adamcazn! GEN ok ho bir mz var! ANNE jakob, kurabiyeyi bakla kesmesene! BABA u mobilyalarnza bir yakndan baksak m? GELN Tabii ya! ARKADA Sandalyelerin byle geni olmas ok nemli, koltuk gibi, iki kiilik neredeyse. KADIN Ayaklar biraz ince kalyor! GEN Narin bacaklar - cins yaratklarda bulunur! KADIN Nereden bildiniz? ANNE Jakob, u kurabiyeyi elinle yesene! KADIN (Kalkar, dolanr) Kanepe bu mu? Genilii iyi de, deme pek pratik deil. Kendiniz yaptnza gre, tabii bylesi... GELN (Kalkar) Gardrop ne gzel ama, deil mi? Hele u kabart malar! Bilmem neden, bazlarnda hi anlay yok. be kuruu harcayp bir mobilya satn aldlar m tamam, yle bir eya ite, ruhsuz, zevksiz, srf mobilya alnm olsun yeter! Oysa biz kendimizi kattk ona, aln terimizi, sevgimizi ile dik stne, kendi elimizle yaptk dedim ya! ADAM Hanm, ekil oradan, gel otur! KADIN Ne demek o? ine bakacaktm! ADAM Bakalarnn dolabnn iine baklmaz! KADIN Aman canm, iimden geldi ite. Sen hep daha iyi bilirsin zaten. yi peki bakmayveririm ben de n'olmu! Hani, dtan yle pek ahm ahm grnmyor da, bu kabartma ssler

demode oldu artk, imdi renkli perdeyle cam yaplyor fi lan, belki iin ok gzeldir, onu greyim demitim. ADAM yi, anladk, otur artk. KADIN Ne biim konuma bu? Gene ikiyi fazla kardn! Kade hine su kartracam, yoksa dayanamyorsun. DAMAT Madem grmek istiyorsunuz, bakn canm, ilgilenmeniz houma gitti. te anahtar. A gster Maria! GELN Elbette. Hemen! Yalnz, doru anahtar verdiinden emin misin? Bu dnmyor da. DAMAT Bana brak. yi bak ren sen de. Kilidi kendim monte et tim. (Urar)kahrolas I N'oldu buna be? Tu! (fkelenir) Re zil ey! GELN Grdn m ite, sen de kvramadn! DAMAT Kilit ters mi dnm ierde nedir? Anlamadm gitti. KADIN inde grecek fazla ey de yoktur belki, bouna zahmet etmeyin. Zaten kilidini amak bu kadar zorsa nemli bir ku sur saylr! ADAM (Tehditle) Otursana sen! ok konutun! KIZ KARDE Yoo, artk ayaklandk madem, dans edelim haydin! GEN Evet, iyi fikir! Masay yle yana ekeriz! DAMAT ok gzel! Dans, dans! Ama, mzik nasl olacak? ARKADA Ben alarm. Gitarm getirmitim, aralkta duruyor.

(Gider alr. Herkes kalkar. Adam 'la Baba, soldaki sehpaya gider otururlar: Ttn ierler. Daniat'la Gen, masay kaldrp saa e kerler)
GEN Yere koyarken yava olun! DAMAT Gerekmez. Hzl da koysak dayanr, bir eycik olmaz! (Masay serte brakr. Bir ayak yamuluverir) te bu kadar! Haydin dansa! GEN Grdnz m, bir aya gitti! Daha yumuak koymanz gerekirdi. GELN Ne gitti? DAMAT Hi canm, sorun deil! Haydin, dans ediyoruz! GELN Sen de dikkat etmezsen yani! KADIN Dktnz aln terini dnn! Ama kaliteli tutkal dk mek belki daha iyi olurdu. DAMAT Sizin de amma sivri diliniz var! Benimle dans eder misi-

'niz? KADIN A aa, ilk dans kannzla yapmanz gerekir herhalde! DAMAT Doru ya, tabii. Gel Maria! GELN Hayr canm, ben Herr Hans'la dans edeceim! KIZ KARDE Eee, benim kavalyem kim olacak peki? GELN (Adam a) Dansa kalkmaz msnz? ADAM Yok yok, karmn dilinden kurtulamam sonra, KIZ KARDE Ben akta m kalaym yani? ADAM Ama hakszlk bu, dans etmek istemiyorum ki! (Kalkar, Kz Karde'e kolunu uzatr)
ARKADA (Kanepeye oturmu) Vals alyorum! (Balar)

(Damat'la Kadn, Gen'le Gelin, Kz Karde'le Adam, dans eder ler)

KADIN Daha hzl, daha hzl! Atl karnca gibi!

(Olduka hzl dnerler. Dans biter)

KADIN ok gzeldi. Dans bilen belli oluyor.

(O hzla kendini kanepeye brakr. Kanepe bir atrdar. Kadn'la Arkada frlayp kalkarlar)
ARKADA atrdad. KADIN Bir yerini krdk galiba. Benim yzmden! DAMAT Sorun deil! Tamir ederim ben. KADIN Nasl olsa bu iin ustassmz, sorun deil! GELN ok hzlydnz, oturuunuzdan belli. KADIN Evet, kocanz insann ban dndryor! KIZ KARDE Eee, hounuza gitmedi mi? ADAM Gitti gitti, bugn pek holandm dorusu. KADIN Kalbin var, dikkatli ol! ADAM Korkuyor musun? KADIN Ucu bana dokunur hep. DAMAT Otursak iyi olacak. GELN (Arkada a) Ne gzel alyorsunuz! ARKADA Sizi dans ederken grnce... DAMAT Hop hoop, gevezelik istemez! Oturalm! Siz dans sevdi niz mi? GEN Hem nasl! Biraz daha dans etseydik! DAMAT Olmaz. BABA arap kalmad m? Sohbeti cilalyor ne gzel.

DAMAT Masay gene ortaya ekelim. (Gen ile birlikte tutup kald rrlar) Ama bu kez dikkatli olun!

(Anne arap getirir. Herkes sandalyesini ekip oturur)

KADIN ark da syleseniz, u keyifle dinlemek pek ho olur. ARKADA yi ark syleyemem. DAMAT Aman canm, nasl olursa olsun, eleniyoruz ite/syle bir eyler. KADIN Kocam da ark syler aslnda. Gitar da alar. GEN Aaa, haydi aln! KADIN Gitar orada! ADAM Benden geti artk. KIZ KARDE Hayr, aln alm! ADAM Ya szler aklma gelmezse? KADIN Hep unutursun zaten. KIZ KARDE Bir tane, bir tane olsun syleyin! ADAM Bir taneyi hatrlarm belki. KADIN nceleri hep alard. Evlendik, brakt. Bu koyvermilii beni bunaltyor. O kadar ok ark biliyordu ki, sonra sonra unuttu, hep taklr oldu, bunam gibi. Kala kala tek bir ar ks kald. Haydi onu syle bari imdi! ADAM Peki, syleyeyim.

(Gitar akort eder. Balar)

Ak beldesinin perisi! Kulak verin! Bir zamanlar kimleri...

(tesini getiremez)
Bir zamanlar... Yok. Gelmiyor ite aklma. Bunu da unutmuum. Sonuncuy du. KADIN Erken bunama ite! DAMAT Dert etmeyin. Ben hi mi hi ark syleyemem mesela, sorun mu? GEN Biraz dans edelim yleyse. ARKADA Evet, dans edelim. Ben de istiyorum imdi. yle be nim aldm gibi bir valsi siz de alarsnz besbelli! Septima, La majr. Evet Frau Maria, imdi sra bende! KADIN Ama canm istemiyor artk. DAMAT yleyse biz seyredelim.

BABA Maria iyi dans eder.

(Gein'e Arkada dans ederler) ADAM (Gitar tngrdatr) La majr, byleydi galiba.. ARKADA. (Ateli) Dansnz harika! Daha hzl, daha hzl!
DAMAT Yerlere yuvarlanmayn da! KADIN (Damat'a) Benim byle dans etmeme izin yok. KIZ KARDE Yapabilir misiniz ki? KADIN Kavalyesine bakar. ARKADA (Kesilmi) Damarlarm atlayacak. Al, karn sana tes lim. Mthi dans ediyor. Bir yudum bir ey ieyim! BABA Artk masaya gesek ha? Byle hi konuamyor insan. DAMAT Evet, evet, haydi gein! (Gelin'e hafif sesle) Yoksa dans m tercih ederdin? GELN Masada yerleri deitirelim. (Arkada 'a) Siz yle oturun! Siz (Kadn'a) uraya gein isterseniz. (Kadn, Damatn yanna oturur) Baba, sen ba keye. DAMAT (ie aar) elim! elim! Tadmzn, tuzumuzun erefine! GEN Yuvamzda! ARKADA Kendi elceizimizle kurulmu! BABA Prost! Maria, sen daha bacak kadar ocukken arap ierdin, biliyor musun? Dedenin ok houna giderdi, sana arap ve rirdi, sonra da dans etmeni isterdi, ama sen hep uyuyakalrdm. KADIN yleyse bugn imeseniz daha iyi! Ne dersiniz? ADAM Bu kadar gzel dans eden grmedim hi! ARKADA imdi keyfimi buldum. Bata biraz durgundu ortalk. Ama gzeldi gene de. (Kalkmak ister) A, ne oluyor? (Sandal yesine bakar) Sandalyeden kurtulamyorum, ne batt byle? GELN Bir yeriniz acmad ya? ARKADA Kymk takld galiba. DAMAT Sorun deil. ARKADA Evet, sandalye iin sorun deil belki, ama en iyi pantolonumdu bu! DAMAT Deme! Benim iin en iyi pantolonunu giydin ha? ARKADA Neyse. ark syleyeyim bari. DAMAT ok zldysen, ark sylemesen de olur. ARKADA (Gitarm alr) Yoo, canm yle istedi.

DAMAT Hayr yani, eer keyfin katysa.. ARKADA Kamad, kamad... DAMAT Pantolonun yrtld diye yani... ARKADA Dans iindi. BABA Her eyde bir hayr vardr, derler. Forst da hep byle derdi! ARKADA ("Bekret Balad "m8 syler) KADIN (Gler) DAMAT Biliyorum. Senin en iyi arklarndan. (Kadna) ok mu holandnz? Neyse, ben arap getireyim! ARKADA Evet, iyi arkdr. zellikle ahlaki yan! (Geline) Sev diniz mi? GELN Bilmem, pek anlamadm galiba. KADINvSizi kastetmiyor ki zaten. BABA (Huzursuz) na nereye kayboldu? GELN Ne bileyim ben? DAMAT Herr Mildner de yok. O niye arld sahi? GELN Bizim kapcnn olu. DAMAT Hizmeti yani. GELN Birlikte kmlar herhalde. BABA yi ki kmlar da bu arky duymadlar. Ama sen gene de bir bakver Maria! KADIN Belki asl onlar anlamlardr arky! ADAM Sevgili anneniz de hl mutfakta galiba. DAMAT Evet, krema yapyor. GELN (Damat'a alak sesle) Ne iren espriydi! DAMAT Sen onunla yle dans ettikten sonra... GELN Rezil oldum. DAMAT Yaptn danstan m? GELN Hayr, senin arkadalklarndan! (kar) ARKADA te imdi tam neemi buldum. Kafay ektim mi, tan r ben olurum! DAMAT Tann kafay ekti mi ktip oluyor demek, ktip bey. ARKADA (Biraz sinirlice gler) yi, ok iyi. Bu yata bu zek! ADAM Aklma bir fkra geldi: Tanr bir gn kyafet deitirip gez meye km. Ama kravat takmay unuttuu iin hemen ta nmlar, yakalayp tmarhaneye atmlar. ARKADA Bu fkra byle anlatlmaz! Espriler gme gitti.

BABA yiydi iyi, ama Josef Schmidt bir gn gerekten tmarhane yi boylad? Bakn nasl oldu:... (Kz Karde, Gelin ve Gen, girerler) KIZ KARDE Annenize yardm ediyorduk, mutfakta krema yap yor. DAMAT Sorun deil. Keyfimiz iyi. Fkralar anlatyoruz. GEN Harika bir krema oluyor ama. KADIN Frnda m piiyor? KIZ KARDE Yoo. Krema frnda piirilmez ki! CADIN Haa, ben de, yznz byle al al olduuna gre, krema y fnna verdik, diyeceksiniz sandm! (Glerek kendini san dalyeye atar. Sandalye atrdar) Ay!

(Frlayp kalkar)
ARKADA Bir ey mi krld? KADIN Korkanm... sandalye... DAMAT mknsz! sterseniz stne kp hora tepin, bir ey ol maz ona. santim kalnlkl kuaklar attm. KADIN Olsun/gvenip oturamam artk. Kanepeye gidiyorum. KIZ KARDE Ona demin oturmutunuz da, bir aya krlmta ya! ARKADA (Sandalyenin altna eilip bakar) Gerekten bir ey ol mu buna. Hem bu sefer, kymk filan deil. nsanlarn elbi selerini byle tehlikeye atmayn ama, deil mi? DAMAT Haa, bu sandalye sahi. Bu biraz netameliydi. Kuaklar ksa gelmiti. Bu olduunu bilsem baka sandalyeye oturun derdim. GELN O zaman da o sandalye bu oluverirdi! ADAM Burada bo bir tane var ite, tamam/ (Sessizlik)' ANNE Krema geldi! Scak arap da hazr! Buyrun! ARKADA Olaanst! Scak arap/ (Serte dorulur) Ah! Sorun deil, kol, bu kez yalnzca kolu oynad. Bir tarafm da yrtl mad! elim!

(Sandalyenin kolluu krlmtr)

DAMAT yle tatl tad. Prosit! HERKES Prost! DAMAT Senin salna anne! ANNE Sa ol, ama arab gzelim yeleinin stne dkme sakn,

BABA

daha imdiden leke yapmsn! Sz sandalyeden almken... Rosenberg irketinin salo nunda mteriler iin hep u alaak sandalyeler vardr ya, onlardan konmutu, hani oturunca insann dizleri burnuna gelir. Oturan yle gevetirdi ki Rosenberg srf bu sayede zengin oldu. Sonra yeni binasna geti, daha gzel eyalarla dedi, ama sandalyeleri hi deitirmedi. Dokunakl biim de hep derdi ki: Bu basit mobilyayla ie baladm ben. Hi unutmak istemem, yoksa burnum byr de tanrnn gazab na urarm! KADIN Ama sandalyeleri isteyerek krmadm herhalde, deil mi? Benim ne suum var yani? ADAM Sana bir ey diyen olmad ki! KADIN yi ya. Bylece su bende kald. ARKADA Havann rengi deiti gene. Gitarla bir eyler mi alp sylesem acaba? DAMAT Yorulmadysan. ARKADA Ne yorgunluu? DAMAT Dans, iki. Miden de hastadr yazk! ARKADA Hasta mata deilim ben. DAMAT Srekli Natron yutan kimdi9? ARKADA te o sayede hastalm kesildi oktan. DAMAT Sen bilirsin, kendi iyiliin iin syledim. ARKADA Eksik olma. Ama yorgun deilim.

(Sessizlik)
GEN Tiyatroda "Baal" oyununu izleyeniniz var m? ADAM Evet, rezalet! GEN Ama, bir enerji, bir g vard iinde. ADAM Demek ki, gl bir rezalet. Zayf olanndan daha da k t. Rezillik, bir de yetenekli olunca, mazur mu greceiz ya ni? Size hi yaktramadm.

(Sessizlik)
BABA Bu modemlerde aile hayat hep kirletiliyor. Oysa Almanlar olarak elimizdeki en iyi eyimiz o! ARKADA Doru sze ne demeli?

(Sessizlik)
DAMAT Eee, elenin artk biraz. Biricik dn gecem bu benim.

Kazk gibi oturup durmayn. in! Ben ceketi karp atyo rum ite! (karr)

(Sessizlik)
ARKADA skambil kdn var m? Tarokko10 oynayalm. DAMAT Ktlar dolapta. KADIN O da almyor, ARKADA Keskiyle alr belki. GELN Daha neler. Ciddi sylemiyorsunuz herhalde. ARKADA Eninde sonunda amanz gerekmeyecek mi? GELN Bugn deil ama! DAMAT Ktlar almak iin... ARKADA (ok kaba) Eee, siz syleyin yleyse, baka ne yaplr burada be! KADIN br eyalar grsek! DAMAT yi aklnza geldi. Ben nden gidiyorum!

(Herkes ayaklanr)
KIZ KARDE Ben burada kalyorum. GELN Tek bama? Olmaz yle ey! KIZ KARDE Niyeymi? GELN Her eyin bir haddi var. KIZ KARDE yleyse sylyorum ite: Sandalyem knk, o yz den kalkmak istememitim! GELN Niye krdn? KIZ KARDE Ben krmadm ki, kendisi krld. ARKADA (Yoklar) Kmldamadan oturur dikkatli olursanz bir ey olmaz. BABA Haydin, br eyalara bakacaksak gidelim. ARKADA (Kadn a usulca) Masa gene de iyi dayand. DAMAT yle fevkalade eyler saylmaz tabii... KADIN Dayankl olsunlar da!.. DAMAT Gelsene Maria! GELN (Kalkmaz) Sen git, geliyorum!

(Herkes orta kapdan kar) KADIN (k srasnda Arkada'a) Damat ceketini kard ayol! ARKADA (Gene tk srasnda) Saygszlk. Herkes bildiini oku
yor. GELN (Masaya dayanr, alar)

DAMAT (Ayrlp gelir) El fenerini alaym. erinin elektrii yanm yor, arza var. GELN Niye onu da ustaya yaptrmadn? DAMAT Neyin var senin? Kz Kardein de daha usturuplu davra nabilirdi yleyse. GELN Ya senin arkadan? DAMAT Sayg bekleyen yle dans etmez. GELN Sonra o Mildner! Gelinin kzlnn stne amma da bas tryordu. Mosmor oldum, herkes de fark etti ite. Gzlerini bir de bana dikmi! Hem o talihsiz ark nereden kt? Bir eylerin hman alyor olmal. DAMAT Ya o pis espri? Senin gibi birine dokunmaz diye dn d zahir. GELN Azm topla, senin arkadan o! Ben senin dediin gibi bi ri deilim! DAMAT Nasl defetmeli bunlar yahu? Yiyorlar, iiyorlar, drdrlarndan, vrvrlarmdan geilmiyor, ama bir trl gitmek bil miyorlar! Dnse bizim dnmz! GELN Ama ne dn! DAMAT yle deme. Bir savuup gitsinler... GELN Her eyin iine ettiler. DAMAT Bir yalnz kalalm! Eyvah geliyorlar. GELN Gitmelerini istemiyorum ki! Daha felaket olacak o zaman! DAMAT (Ceketini hzla yeniden giyer) Baya serin buras.

(tekiler kapda grnr)

BABA Mutfakta kalakaldk. Yatak odasnda k yok. ARKADA Rahatsz etmiyoruz ya? KADIN (Glme krizi tutar) ADAM Neyin var gene? KADIN Her ey ok komik! ADAM Komik olan ne? KADIN Her ey, her ey. Knlan sandalyeler, kurulan yuva! Bu olup bitenler! (Katlrcasna gler) GELN Emmi, ltfen! KADIN Her ey dklyor. (Glerek kendini bir sandalyeye atar. Sandalye atrdayarak ker) Bu da! te bu da! Yere oturaym bari!

ARKADA (O da birlikte gler) Gerekten de! Seyyar tabure getirseymiz! ADAM (Kadn ' yakalar) Sen hastasn. Bu gidile her eyi krp d kersin, sandalyelerin ne kabahati var? (Damat"a) Kusura bakmayn nolur! ARKADA Oturalm canm, nasl olursa olsun. Eleniyoruz ya, sorun deil!

(Otururlar)
KIZ KARDE In yanmamas ne kt! Yataklar gerekten g zeldi oysa. KADIN Ik da yanmad sahi. GELN Biraz daha arap getirsen Jakob! DAMAT Bodrumda. Anahtar var. GELN Bir saniye!

(karlar)
KADIN Tuhaf bir koku var! ARKADA Demin fark etmedik. KIZ KARDE Ben bir koku almyorum. KADIN Anladm. Tutkal kokusu bu! ARKADA Kolonyay bunun iin armaan etmitim onlara. Hem de tam yarm ie! KADIN Ama artk hibir ey bu keskin tutkal kokusunu bashramyor. GELN (Dner) BABA Seni byle eikte grmek ne gzel. Kk kzken de gzel din. Ama artk bydn. KADIN Elbise de iyi biilmi. GELN Evet, numara yapmaya ihtiyacm yok ok kr. KADIN Bu ta bana m? GELN Sana m geldi? KADIN Sra kkte oturan, ta atmamal! GELN Kimmi sra kkte oturan? KADIN Elbise yle iyi biilmi ki, hi belli olmuyor, senin.. ARKADA Prost! arap harika! GELN (Alar) Ama bu... Ama bu kadar... ADAM Ne oluyor? DAMAT (Dnmtr) arap geldi! Ne oldu sana?

KIZ KARDE Ne olacak, patavatszlk! KADIN Neymi patavatszlk? BABA Sakin olun canm! Prost! DAMAT (Kz Karde'e) Konuklara saygszlk etmesene! KIZ KARDE Ama konuklar sayn einize saygszlk edebilirler, deil mi? KADIN Ben hibir ey demedim! ADAM Dedin! Senin yaptn, terbiyesizlik! KADIN (Gergin) Ben sadece gerei syledim! DAMAT Ne gerei? KADIN Numara yapmayn canm! ADAM (Eilir) Kolla kendini! KADIN Biri hamileyse, hamiledir, o kadar! ADAM (Masann bir ayam koparp karsna frlatr, o da doruca

gardrop stndeki vazoya gider. Kadn alar)

DAMAT (fkeyle Kz Karde 'e) Senin vazondu o! KIZ KARDE Deer verseydin oraya koymazdn! DAMAT Sana laf yetitirecek halde deilim, nk benim masa da gitti.

(Masa ayakta duruyor mu, diye yoklar)

ADAM (Sinirli sinirli dolanr) imdi ben ona odun atm oldum, ben hdk oldum imdi. Hep byledir ite. O ezilen zavall, beri yontulmam zorba. Peki yedi yl dayandm da kim ge tirdi beni sonunda bu zorbala? almaktan yle yorgun derdim ki, ona el bile kaldramazdm. Ben iyiysem, o mut laka hastadr. Ben iiyorsam, para sayar, ben paray saydm m balar alamaya. Bir keresinde ok sevdiim bir tabloyu, frlatp atmak zorunda kalmtm, srf o beenmiyor diye. Beenmiyordu, nk ben sevmitim. Ama sonra o attm tabloyu alp kendi odasna ast. Ben grnce de pek holan d, bence hi fena deil, dedi, atlm eyi yerden toplamak zorunda kalm diye bir de bana sitem etti. Tepem att, aldm tabloyu, bu sefer de, benim hibir eyim olmayacak m, diye alamaya balad. Byle bulunmaz bir eyi bile benden esir gedin, dedi stelik. Bu byledir ite. Hepsi byledir bunla rn. Evlendiin andan itibaren, artk hanmna hizmet eden bir hayvan bile deil, bir hayvana hizmet eden insan duru

muna dersin, bu da seni her eye mstahak aalk biri yapar.

(Sessizlik)
DAMAT (Kendini zorlayarak) Biraz daha imek istemez miydiniz? Saat daha dokuz! ARKADA Oturacak sandalye kalmad ki! GEN yleyse dans edelim! ARKADA Dansa karnm tok! DAMAT Demin pek hlanmtm ama! ARKADA O zaman henz mabadma kymk batmamt! DAMAT Yok yahu? (Gler) O yzden mi byle sklm pklm duruyorsun. ARKADA Kendi sandalyemin kymyd sanki! DAMAT Yoo. Benim sandalyem. di! Zaten o da yok artk. ARKADA yleyse gidelim bari. (kar) GEN ok teekkrler. Gzel bir akamd. Ama nce pardsm giyeyim. KADIN Beni eve brakverin! ADAM (kmtr. Elinde karsnn eyalaryla dner) Byle bir ka rm olduu iin tekrar zr diliyorum. DAMAT Rica ederim. KADIN Eve gitmeye cesaretim yok. ADAM cn byle alyorsun deil mi? Ama oyun bitti artk, cid di ol. (Kadn koluna takar) Gidiyoruz. (Kadn sessiz ve ezik, ko

casyla kar)
DAMAT Her eyi zkkmlandlar imdi de gidiyorlar. Daha akam yar olmadan bir bamza kalacaz. GELN Az nce defolup gitmelerini istiyordun! Bir dakikan bir dakikana uymuyor ite, grdn m? Beni de sevmiyorsundur artk. ARKADA (apkas kafasnda, girer, kzgndr) Bu pis koku dayanl maz olmu neredeyse! DAMAT Hangi pis koku? ARKADA Tutmayan tutkal kokusu. Bu moloz ynna konuk a rmak da utanmazlk dorusu. DAMAT Ha, tabii, o yaptn utanmaz espriden holanmadm iin ve koltuumu paraladn iin zr diliyorum senden.

ARKADA Su toplam gerdek yatan beklemeyi tercih edersi niz belki. yi geceler!

(kar)
DAMAT Cehennemin dibine! BABA Biz de gitsek iyi olacak. Mobilyay konuuruz daha. Yatak lar da ne zaman isterseniz alabilirsiniz. Kimsenin ilgilenme dii hikyeler anlatmak her zaman daha iyidir. nsanlar kendilerine braktn m kaldramyorlar. Yr na! KIZ KARDE Bu gzel akamn byle bitmesi yazk! Ne de olsa biricik akam yani. Hans diyor ya: Ardndan yaam kavgas gelecek. GELN Sen de yle olmas iin elinden geleni yaptn ok kr. Hem, ne zamandan beri Herr Mildnere Hans demeye bala dn? GEN Tekrar teekkrler. Benim iin ok gzel bir akam oldu.

( karlar)
DAMAT Aman neyse, gidebilder! GELN Bizim rezaletimizi de tm kente tayarak. Utan verici! Sabah olunca herkes bizde olup biteni duyacak, pencereleri nin ardnda ks ks glecekler bize. Kilisede arkamzdan ba kp, mobilyalar, yanmayan elektrii, yetmeyen kremay, he le en korkuncu da, hamile gelini dnecekler. Oysa ben er ken doum diyecektim. DAMAT2 O mobilyalar be ay geceli gndzl almaya mal ol du. Bunu hi dnmyorsun galiba. Sen onlarla sarho gi bi dans edince, onlar da edepsiz arklardan keyiflenip l gnca dnd durdular, sandalyeleri krana kadar! Senin ar kadand o hanm! GELN3 arky syleyen de senin arkadand! Mobilyalarnn ca n cehenneme, dias bile yok, neymi, grn nemli deil mi, yeter ki rahat olsunmu! Bitene kadar be ay geince be nim hamileliim de ortaya kt ite! Bu tala yn, bu pa avralar, bu rezil iilik! Ne demeye evlendik ki biz! DAMAT Tamam, onlar gitti, imdi kendi dn gecemiz balam bulunuyor. yi!

(Damat, ileri geri dolamaya balar. Gelin sadaki pencereye gi der)

GELN Peki, benim o arkada bildiim, bugne kadar doru d rst tanmadm hatunu benden nce dansa kaldrmak da ne oluyor, ha? Duyulmu grlm ey mi? Ayp be! DAMAT Mobilyalarma dil uzatt da ondan! GELN Ah sevsinler, yumuattn da dili ksald sanki!

(Sessizlik)
DAMAT Bakalanmn yapamadn yapmaya cret edince haz medemiyorlar ite. Hele kendi yapamadklarnn iyi olduu nu grdler mi, mutlaka acsn karyorlar. Bunlann bir te kini bile yapmay beceremezler tabii, dnemezler, kesip biemezler bile! Ama bir kck hata, tutkaln kt olmas, azlanna sakz verdi byle. Aamaaan, dnmyorum artk!

(Gardroba gider, amaya altr)

GELN Hep yzne vurulacak! Bu yaptn unutmayacam!

(Hkrarak alar)
DAMAT Kt tutkal yaptm m? GELN Alay etme, alay etme, tanr yanna brakmaz! DAMAT Brakmyor zaten! Hay kilit gibi senin! Ne halin varsa gr!

(Kapya yklendii gibi ieri gcrtir)

GELN imdi de bir kilit yznden koca dolab krdn! DAMAT Hayr, dolab atm ve gndelik hrkam aldm ve sen de ortal toplayacaksn. Daha ne kadar bu dkntnn iinde dolanacaz? GELN (Kalkar, ortal toplamaya balar) DAMAT (Hrkasn srtna geirmi, dolabn yannda para saymakta) Pek ucuza da kmad stelik. Bodrumdaki araplar amak fazlayd! GELN Masa sallanyor. ki baca eksik olunca... DAMAT Scak arap! Yemek! Tamirat da ok tutacak imdi. GELN Sandalyeler, gardrop, kanepe! DAMAT Bok soylar! GELN Mobilyalarn'senin! DAMAT Kendi elimizle kurulmu yuva! GELN ini dn biliyoruz ya! DAMAT Daha bir zenle bakarz!

GELN (Oturur, elini yiiziine kapatr) Bu utanca da! DAMAT Gelinlikle toparlaman art m? Berbat edeceksin. imdi den leke yapmsn bile! GELN Bu hrkayla amma zayf grnyorsun. Yzn de ok deitirdi. yi deil ama. DAMAT ya sen, ne kadar yalanmsn sanki! Alaynca belli olu yor. GELN Artk kutsal bir ey kalmad! DAMAT imdi dn gecesi! (Sessizlik. Damat masaya gider) Hep sini iip bitirmiler. Masa rts bile benden fazla imi. i eler bo, ama kadehlerde artklar!.. Tek kuruu boa harca mak yok! GELN Ne yapyorsun yle? DAMAT Kadehlerde kalanlar iiyorum. Hele una hi dokunul mam! GELN Ben yapamam! DAMAT Dn gecemiz deil mi? GELN (Bir kadehi ahr, uzatp niceler, sonra kafasna diker) DAMAT Her ne kadar, hamile olduun iin, bakireliine iiyo rum, diyemesem de... GELN Yerin dibine getim bugn. imdi de sen stne basyor sun ite. Kimin suu peki? Senin kei inadn yznden... DAMAT (Aldrmaz) te, kendi yuvamzn duvarlar iinde, ailenin baklar altnda... GELN (Ac ac gler) DAMAT ...soyumuzu oaltmann ilk gecesi bizi bekliyor! Mu kaddes denen o i! GELN enen ald! DAMAT Ksacas, senin salna iiyorum kancm ve mutlulu umuza!

(erler)
GELN Sylediklerinin hepsi doru saylmaz, ama evet, dn gecesi hep biraz taknt olur ite, doru! DAMAT Daha kts de olabilirdi. GELN Senin o arkadanla! DAMAT Senin o yaknlannla! GELN Kavga etmemiz art m?

DAMAT Hayr! Dn gecesinde...

(Kadehleri birbiri ardna yuvarlarlar)

GELN Dn gecesi! (ki genzine kaar, inadna gler) Aman pek ho! Aman ne gzel, dn ve gecesi! DAMAT yle tabii! N'olmu! Prost! GELN Ne edepsiz arkyd o? (Kkrdar) "Zampara yatnp kz... ylesiniz ite siz! "Merdivende becerdi!" DAMAT (Zplar) Ya babann hikyeleri? GELN Hele kz kardeimin krtmas? Glmekten leceim! DAMAT O rfnt da yerlere yuvarlanyordu neredeyse! GELN Gardrop almaynca nasl aptallatlar ama? DAMAT ini gremediler ya, oh! GELN Aman, iyi ki gittiler! DAMAT Bir grlt, bir pislik! GELN kimiz yetmiyor muyduk yani? DAMAT Biz bizeyiz ite. GELN Ne illet hrka o? DAMAT u gelinlie bak!

(nnden yrtp ikiye ayrr)

GELN Yrtld ite! DAMAT Olsun! (Gelin 'i per) GELN Seni azgn seni! DAMAT Seni gzel seni! Bu ne beyaz memeler! GELN Ah, acyor, canm benim! DAMAT (Gelini kapya doru eker, kapy aar, kolu elinde kalr) Ka p kolu, hah hah haaa, bu d gitti! (Kolu krmz fenere doru frlatr, fener sner, aa der) Gel! GELN Ama karyola? Hah hah haaa! DAMAT Evet karyola, ne var? GELN O da knlverir! DAMAT Dert mi yani?

(Gelin'i kapar gtrr. Karanlk. Karyolann atrday duyu lur)

SON

DLENC veya L KPEK

[ Der Bettler oder der tote Hund ]

Trkesi
Ylmaz Onay

258 Dilence veya l Kpek

KLER
Kayzer Dilenci Askerler

(Bir byk kap. Sanda, paavralar iinde, iri yapl, uuk aln l delikanl bir dilenci km oturuyor. Paavralarnn arasna kk bir laterna gizlemitir. Sabahn erken saati. Bir top at duyulur. Kayzer, askerlerin eliinde gelir; salar uzun, kzla a lar ve aktr. Srtnda mor bir post vardr. anlar alar.)
KAYZER Tam da en byk dmanma kar kazandm zaferi kutlama trenine giderken ve lke benim adm kutsal kara dumana bularken1, kapmda bir dilenci oturmu sefalet koku yor. Ama byk olaylar arasmda bir hi olan bu yaratkla yine de konumaya deer.2 (Askerler geri ekilir) anlarn niye al dn biliyor musun be adam? DLENC Evet. Kpeim ld. KAYZER Pis bir aka m? DLENC Yok. htiyarlk ite. Sonuna kadar dayand. Bacaklar ni ye titriyor diye dnyordum. n ayaklarn gsme atm t. Hava souyunca da btn gece ylece yattk. Sonra sattaha kar oktan lmt, ben de onu kendimden ayrdm. Artk eve de gidemem, rmeye balad kokuyor. KAYZER Niye kaldrp atmyorsun? DLENC Bu seni hi ilgilendirmez. imdi atk suda alm ukur gibi snd cierin; nk aptalca bir soru sordun. Sorman sa ma zaten. KAYZER Yine de soruyorum ite, kim bakyor sana? nk eer kimsen yoksa buradan ekip gitmen gerekir; burada hibir le in kokmasna, hibir ln kopmasna izin yok. DLENC lk m atyorum ben? KAYZER imdi de sen soruyorsun, iinde anlamadm bir aa lama olsa da yani. DLENC Evet, ne bileyim, sz konusu olan benim. KAYZER Seni dinleyecek deilim. Ama sana kim bakyor? DLENC Bazan bir olan bakar, annesi patates toplarken bir me lekten domu. KAYZER Hi olun yok mu? DLENC Gittiler. KAYZER Kayzer Ta Li'nin l kumlarna gmlen ordusuyla m?

DLENC l seferine ktnda, adamlar: Oras ok uzak, geri dn Ta Li, dediler. Ama o her defasnda: Bu lkenin zapt edil mesi gerek, diyordu. Ayakkablar eriyene dek her gn yr dler, sonra derileri para para oldu, dizleri stnde yrme yi srdrdler. Bir kezinde hortum, bir deveyi ekip ald. Gz gre gre ld deve, derken bir vahaya rastladlar: te vatan mz, dediler. Orada Kayzer'in kk olu bir sarnca dp bouldu. Yedi gn yasn tuttular, aclan sonsuzdu. Bir bakt lar, atlan lyor; bir baktlar, kanlan yanlarnda yok. Derken rzgrla kum birlikte geldi, rtt stlerini, olay bitti, ses kesil di, lke onlann olmutu ve ben adn unuttum. KAYZER Nereden biliyorsun sen bunlar? Hibiri doru deil. Olanlar tmyle farklyd. DLENC O ok glenip de ben onun ocuu gibi olduumda, s rnerek katm, nk ben kimsenin boyunduruuna gire mem. KAYZER Neden sz ediyorsun? DLENC Bulutlar geldi. Gece yansna doru hava alp yldzlar ikh. O zaman sesler kesildi. KAYZER Bulutlar grlt m kanyordu? DLENC Geen hafta taan rman kenarndaki kulbelerde insanlann pek ou taknda ld, ama suyu yanp kmadlar. KAYZER Btn bunlan bildiine gre, sen hi uyumaz msn? DLENC Yeniden talara yaslannca, yeni doan ocuk viyaklar. Ardndan yeni bir rzgr balar. KAYZER Dn gece gkyz prl pnld, rmakta kimse boulma d, doan ocuk da olmad, rzgrsa hi yoktu burada. DLENC Sen herhalde kr, sar ve bilgisizsin. Ya da kt niye tinden yapyorsun bunu,

(Sessizlik)
KAYZER Ne yaparsm sen genellikle? imdiye kadar hi grmedim seni. Hangi yumurtadan ktn? DLENC Bugn fark ettim, yamursuz getii iin bu yl msr mahsul kt, yle karanlk bir lk rzgr yalyor ki tarlalan. KAYZER Bu doru. Msrlar hi iyi deil. DLENC Bir de otuzsekiz yl nce olmutu byle. Msr mahsul gnete kavrulmu yok olmak zereydi ki bir yamur boan

d, bir yamur, ortala fareler kt, tm baka tarlalar le e virdi. Ardndan kylere yayld fareler ve insanlar yemeye baladlar. Yeyince de geberdiler. KAYZER Bunu hi bilmiyorum. tekiler gibi bu da uydurma za hir. Tarihte byle bir eyin zerresi bile yok. DLENC Tarih yok ki. KAYZER Ya skender? Ya Kayzer? Ya Napolyon? DLENC Hepsi hikye! Bu Napolnon'la kimi kastediyorsun? KAYZER Dnyann yarsn fethedip de burnunun byklnn kurban olmutu hani! DLENC Buna ancak ikisi inanr, bir o, bir de dnya. Yanl. Asln da Napolyon bir krek galerisinde krek ekiyordu ve yle kaln kafalyd ki, herkes: "Dirseklerimiz smad iin krek ekemiyoruz," diyordu. Krek ekmedikleri iin gemi batnca da kendi kafasna hava pompalad ve hayatta kald, tek ba na, sonra sk demirlenmi olduu iin yeniden kree aslma s gerekti, aadan baknca nereye gittiini grmyordu, her kes bouldu. Napolyon, dnyann durumuna ban sallad, ba fazla ar olduu iin dt. KAYZER imdiye dek iittiim en baya ey. Bu hikyenle beni hayal krklna urattn. tekilerin hi deilse anlatl g zeldi. Neyse, Kayzer hakkndaki fikrin nedir? . DLENC Kayzer filan yok.3 Sadece halk yle birinin var olduu nu sanyor, biri de var, kendini Kayzer sanyor Sonra gerein den fazla sava arabas imal edildiinde ve trampetiler al may rendiklerinde, sava kar ve bir dman aranr. KAYZER Ama Kayzer u anda hasmn yenmi durumda. DLENC Yenmedi ki, ldrd onu. Aptal, aptal ldrd. KAYZER (Gayretle) Sk bir dmand, inan bana. DLENC Herifin biri benim pirinleri talyor. Benim dmanm odur. Elinin kuvvetiyle nlenmiti. Ama kanserden ld, ta butunu kapatrken elini araya sktrdlar, hi farknda bile deillerdi, tabutu tarlarken o el orada asl kalmt, yle bo, aresiz, plak. KAYZER yle yatp durmak skc gelmiyor mu hi? DLENC Eskiden bulutlar gkyznde aa doru akp gider lerdi, srekli. Onlar seyrederim. Hi bitmez.

KAYZER imdi gkte hi bulut yok. Demek ki sen samalyorsun. Gne gibi ak bu. DLENC Gne yoktur ki. KAYZER Sen, hatta belki de, tehlikeli, kakn lgn bir harikasn! DLENC yi bir kpekti, yle sradan deildi. Her eyi hak edi yor. Hatta et getirirdi bana, gece de benim paavralarn iinde uyurdu. Bir keresinde ehirde bir grlt koptuydu, kimseye doru drst bir ey vermiyorum diye herkes bana karyd, hatta askerler yrye gemiti, ama kpek hepsini pskrt t. KAYZER Niye anlatyorsun bunlar bana? DLENC Seni aptal grdm iin. KAYZER Eee, daha daha? DLENC Sesin zayf kyor, demek ki korkaksn; ok soruyorsun, demek ki uaksn sen; bana tuzak kurmaya alyorsun, de mek kendinden emin deilsin, hi mi hi emin deilsin; bana inanmadn halde dinliyorsun beni, demek sen zayf bir in sansn; nihayet, tm dnyann senin etrafnda dndn sa nyorsun, oysa ok daha nemli insanlar var, benim gibi mese la. Kald ki sen, kr, sar ve cahilsin. Baka ktlklerini he nz bilmiyorum. KAYZER Manzara ho deil. Peki hibir erdem grmyor musun bende? DLENC Hafif sesle konuuyorsun, demek ki alakgnllsn; ok soru soruyorsun, demek bilgi peindesin; her eyi yokluyorsun, demek ki kukulusun; yalan sanlan eyleri dinliyor. sun, demek saduyulusun; her eyin senin evrende dnd ne inanyorsun, demek baka insanlardan daha kt deil sin ve daha aptalca eylere inanmyorsun. Ayrca fazla gr gyle kafay yememisin, seni ilgilendirmeyen eye kafam takmyorsun, ok bilip bir ey yapmayan deilsin. Baka er demlerini kendin benden iyi bilirsin, ya da kimse kim. KAYZER ok zekisin. DLENC Her yalakalk vgye deer. Ama bunun iin sana bir ey demem. KAYZER Ben, bana yaplan her hizmeti dllendiririm. DLENC Elbette ya; alk beklediini, sradan ruhun belli ediyor.

KAYZER Sana hibir eyin hesabn sormuyorum. Bu da m sra dan? DLENC Evet. nk bana hibir ey yapamazsn zaten. KAYZER Zindana attrabilirim seni. DLENC Serin midir oras? KAYZER Hi gne grmez. DLENC Gne yoktur, dedim ya. Hafzan zayf m ne? KAYZER Seni ldrtebilirim. DLENC Ondan sonra arhk bama yamur yamaz, haarat st me gelmez, midem durulur, imdiye dek tattm en byk sessizlik olur. ULAK (Gelir ve Kaizer'e hafif sesle bir ey syler) KAYZER Fazla uzamazm, de. (Ulak gider) Byle eyler yapmaya cam sana. Ne yapacam dnmekteyim. DLENC Kimseye syleme sakn. Yoksa sonra ne yaptna bakp sonu karrlar. KAYZER Beni kmsediklerini sanmyorum. DLENC Herkes kamyor benden. Ama aldrmyorum. Sadece merakllar, gevezelikleriyle, sorularyla can skyorlar. KAYZER Ben skyor muyum cann? DLENC Bugn sorduun en aptalca soru bu. Utanmazn birisin sen! Bir insann dokunulmazlna hi saygn yok. Yalnzlk nedir bilmiyorsun, bu yzden benim gibi bir yabancdan alk bekliyorsun. Herkesin sayg gstermesine bel balamsn. KAYZER nsanlara egemenim. Sayglar bundan! DLENC Atn gemi de ata egemen olduunu sanr; krlangcn ga gas, onu ynlendirdiini syler; palmiyenin tepesi, aac g e doru ektiine inanr! KAYZER Kt bir insansm sen. Hani anma halel gelmeyeceini bilsem, seni yok ettirirdim. DLENC (Bir laterna karr ve almaya balar) BR ADAM (Bel krarak gelir geer) DLENC (Laternay saklar) Bu adamn bir kars var, adam soyu yor. Geceleri parasn almak iin stne yatyor. Bazan adam uyanp karsn sarkk memeleri ve korkulu gzleriyle, iman, plak, stnde grveriyor. O zaman sanyor ki kars akn dan dayanamayp geceleri kendisini seyre dalyor. Bu yzden

arada gzne arpan kk aldatmalarna gz yumuyor. KAYZER Bak yine baladn. Tek kelimesi bile doru deil. DLENC Yr g it Adileiyorsun. KAYZER Olamaz. DLENC (Laternasn alar) KAYZER Ne o, resepsiyon bitti mi imdi? DLENC imdi birazck mzikle hepsi gkyzn daha gzel ve yeryzn daha verimli gryorlar, yaam sreleri uzuyor, birazck ses yznden kendilerini ve komulann balyor lar. KAYZER yleyse de bakalm hi deilse, hem beni ekilmez bu lup hem de niye o kadar ok ey anlattn? DLENC (Umursamaz) Srf kpeimin lmn unutmak iin yaptm gevezelii dinleyecek kadar burnu ar byk olma dn iin. KAYZER Gidiyorum. En gzel gnm berbat ettin. Duraklamamalydm. Acmakla ilgisi yok. Senin tek marifetin, benimle byle konuacak kadar cretkr olman. Bu yzden herkesi de beklettim! (Gider, askerler ona elik eder.)

(anlar yine alar.)

DLENC (Kr olduu fark edilir) Gitti ite. Hava byle scak oldu una gre len ncesi olmal. Olan bugn gelmez. ehirde elenti var. O aptal da imdi oraya gitti zaten. Yine kpeimi dnekaldm.

SON

EYTAN KOVMA
[ Er treibt einem Teufel aus ]

KLER Baba Anne Kz Delikanl Papaz Beki retmen Belediye Bakan Kyller

(Krmz kiremitleriyle kocaman atl tek katl ky evi. Binann nnde bir bank. Austos akam)
1

(Delikanl ile Kz bankta oturmakta)

DELKANLI Gzel bir akam! KIZ "Krmz kzler"de dans var bugn. Mzii duydun mu? DELKANLI Evet, iki nefesli alyor. KIZ Annem beni brakmaz ki. DELKANLI Niye? KIZ Tehlikeliymi, yle diyor annem. DELKANLI Evet, dikkatli olmak gerek. KIZ Mziin sesi imdi taa buraya geliyor. Rzgrdan. DELKANLI Hava bozabilir. Bugn ok scakt. KIZ Ksa srede yldzlar kacak herhalde. O zaman bir de inek lere bakmam gerek. DELKANLI nekler iin ne ho! KIZ Niye ki? DELKANLI Sen onlara gidiyorsun ya. KIZ Grecekleri var. DELKANLI Bana gelmezsin ama. KIZ Gerekmiyor da ondan. DELKANLI Holanmyorsun da ondan. KIZ Havann bozacan sanmam. DELKANLI Yoksa yataktan kman gerekecek. KIZ Salona. Orada annem dua eder. DELKANLI Yatakta dua etmek varken. KIZ neklere gitmem gerek imdi. DELKANLI Yldzlar kmad ki daha. KIZ Farkndaym.
(Sessizlik)

DELKANLI Ne demek bu?

KIZ demek. DELKANLI Sylesene. BOZ Gerekmez. DELKANLI Syleyecek misin? KIZ Sen bu kadar aptalsan, sylemem. DELKANLI Cezan veririm bak. KIZ Gleyim bari! DELKANLI (Kz pmeye alr) imdi gl bakalm! KIZ Dudamdan pemedin ki! DELKANLI Sen yle san. KIZ Sen ptn m sanyorsun? DELKANLI Kendin de biliyorsun. KIZ ok mu karanlk geliyor sana? DELKANLI Evet ya, korkuyorum. KIZ u kolunu ek! Utannm. DELKANLI Senin kolun o. KIZ u kolu diyorum. DELKANLI Haa, o mu, senin olsun. KIZ neklere gideyim artk. DELKANLI Ayaklarn da m var? KIZ Sonra da gider yatanm. DELKANLI Ayaklarnla ha? KIZ Laf m bu imdi? DELKANLI Hangisi? KIZ Bu sylediklerin ite. DELKANLI Dndm yok ki. Yldzlar kyor. KIZ Sen de ineklere gider misin hep? DELKANLI Beni kuruyor musun ne? KIZ Kurunca mzik alar msn sen de? DELKANLI Hi anlayamaz oldum artk. KIZ Hepten aa dtn yani. DELKANLI inde miydim ki? KIZ Sapttn. DELKANLI Ters bir ey sylemedim ben. KIZ Sylediin doru muydu yani? DELKANLI imdi baka tellerden alacam ama... KIZ yi olur, nk annem geliyor.

(Anne gelir)
ANNE Jakob merhaba! DELKANLI yi akamlar. ANNE neklere bakm miydin? KIZ Daha vakti var. ANNE Yant senin vaktin yok, deil mi? KIZ Niyeymi? (Dorulur) DELKANLI Hep ineklerden konuuyorduk zaten. ANNE Akimdan hi kmaz ki. DELKANLI neklere gitmem gerek, diyor. ANNE Ama gitmiyor. DELKANLI Kzlar byledir ite. ANNE Amma iyi biliyorsun! DELKANLI lk bakta belli olur! ANNE Bu kadar uzun zaman darda kalmak olmaz. KIZ Btn gn i yaptm. DELKANLI Hakl, doru sylyor. ANNE Sen de, hendek kazann hk deyicisi! DELKANLI Haldi ama yani: ANNE imdi dua iin anlar alar. KIZ alana kadar darda kalabilirim, deil mi? ANNE Olmaz, ierde olman gerek. DELKANLI O niye imdi? ANNE yle icap ediyor. DELKANLI Ya dans daha gzelse? ANNE O yzden, ieri! KIZ Evet ya, dans tehlikeli! ANNE Yok canm? Konuup durma! Ne bilirsin ki! DELKANLI Hakl ama ite. ANNE Yine mi? DELKANLI Olur bazan. ANNE Hibir ey olmaz. Haydi sen ineklere. KIZ Daha ok erken! ANNE Erken de neymi? Karanlk bast bile.

DELKANLI Ama birbirimizi gryoruz hl. ANNE O zaman inekler bir daha grnmez olur. KIZ kzler grnr canm. ANNE Sen ona bakma Jakob. Daha ok gentir. DELKANLI Bu yata yle olurlar. KIZ Aman ne zek! BABA'NIN SES Hanm! ANNE Bana baryor! eri girmemiz gerek artk. yi geceler Jakob! DELKANLI yi geceler! Kznz biraz daha kalabilir mi? KIZ Olmaz, ben de gideyim. DELKANLI Yldzlar grnene kadar, ha? ANNE neklere! (eri girer) DELKANLI Niye kalmak istemiyorsun? KIZ stemiyorum da ondan. DELKANLI Annen kabul edecekti. KIZ Ama srf ben istemedim diye. DELKANLI Bu yzden mi istemedin? KIZ yle diyorsun, ha? DELKANLI Bir ey dediim yok benim. KIZ Gidiyorum ite. DELKANLI Yoksa dayak var. KIZ Dinliyor musun yoksa? DELKANLI Evet, aklaynca. KIZ Tu! Utan utan! DELKANLI ok ho oluyor. KIZ Ciddi olamazsn. DELKANLI Sen de holanyorsun. KIZ Sen yle san! DELKANLI Ne diye hep kar karlar ki! KIZ Neye kar karlar? DELKANLI Bulumaya. KIZ Byle yapma ama! DELKANLI Bir sakncas m var? KIZ Bence yok! DELKANLI Ee, bak ite! KIZ Ama annem babam saknca gryor!

DELKANLI Niye peki? KIZ Seni tanmadklar iin. DELKANLI Ama sen kendini tanrsn, deil mi? KIZ Evet, seni de tanrm. DELKANLI Ooo, sayg deer bir tandn var. KIZ Artk giriyorum ieri. DELKANLI Yorgun musun? KIZ De ki yle! DELKANLI Ben tarm seni ieri! BOZ Yerlere dersin. DELKANLI (Kz' kucaklar) Dyor muyum? KIZ Yok. Ama brak. Bir gren olsa! DELKANLI Doru, burada bizi grrler. KIZ Braksanabe! DELKANLI Bir pck verirsen! KIZ Ya annem! DELKANLI stemez tabii! (Kz' brakr) KIZ Hi ho deildi bu. DELKANLI Niye? pn ok hotu. KIZ yleyse gidiyorum ite. DELKANLI Buyur git. KIZ Atein dindi ya, "Buyur git". DELKANLI Kalaym m yani? KIZ Ben yle bir ey demedim! DELKANLI Yldzlar kt! KIZ neklere gideyim artk. DELKANLI Bugn yamur yok. KIZ Houna gitmedi mi? DELKANLI Gitmedi. Sizin duvarda atlak var. KIZ Varsa n'olmu? DELKANLI Hii. yi bile. KIZ Lf m bu imdi? DELKANLI Yamur indirince. BOZ Eee? DELBCANLI Sen grnyorsun. KIZ imdi grnmyor muyum? DELKANLI Ama i amarnla deil!

KIZ Yamurda i amarmla m grnyorum? DELKANLI Evet. Dua ederken. KIZ Gzetledin, ha? DELKANLI Sylememi istiyorsun yani! KIZ Bir eycik grmedin sen. DELKANLI Grmedim tabii canm. gmleinin sa omuzunun rl olduunu da grmedim mesela! KIZ Yalan! DELKANLI Gstereyim mi? KIZ Baka bildiin ne? DELKANLI nek ahrnn stnde yatyordun, deil mi? KIZ Duvar atlandan bunu da m grdn? DELKANLI Yakn zamanda da at altnda yatyordun! KIZ Nereden biliyorsun? DELKANLI Daha mstehcenini de grdm. KIZ Sus be! DELKANLI Daha daha mstehcen. KIZ Btn bunlar grdn, ha? DELKANLI En mstehceni sen deilsin stelik, KIZ Numara yapyorsun! DELKANLI Numara, ya! Ama nden, ta gibisin dorusu. KIZ Yuh! Terbiyesiz! DELKANLI nden tahta gibi deil de ta gibi olmak terbiyesizlik mi? BABA (Evden sesi gelir) Anna! KIZ (Srar) DELKANLI (Kz'a sarlr. Kulak kesilirler) KIZ Brak beni. dm koptu. DELKANLI Bir daha kopabilir. KIZ Artk ieri girmem art. Hi bahanem kalmad. DELKANLI Yldzlar grnd diye mi? KIZ Evet. Babam da anyor. DELKANLI Ban bu yana evirirsen yldzlan grmezsin. KIZ Ama yzm oraya evirmem ite. DELKANLI Niye? Isrr m? KIZ Peki, ama hemen de ekerim. DELKANLI ekersin elbette.

KIZ Bizi gryorlardr kesin. DELKANLI yice karanlk oldu canm! KIZ Elini ek ama. DELKANLI Hangisini? KIZ u elini, hem de u elini. Bu olmaz. DELKANLI Oluyor ite, baksana. KIZ Olmaz. Benim gitmem art. DELKANLI Ne kadar yumuak bedenin var! KIZ Actyorsun. DELKANLI Beni gryor musun? KLZ Bakarsam grrm. DELKANLI Gzlerin kapal yani, ha? KIZ Brak beni. DELKANLI Bu da m actyor? KIZ Bana bak, brak gideyim ben. Yapma! DELKANLI Scacksn. KIZ Ellerin souk. DELKANLI imdi smr. KIZ Aman!

(Ayrlrlar)
DELKANLI Eyvah!

(Binann arkasna kaar)

3

(Baba gelir)
BABA Nedir bu halin Anna? KIZ Baba sen misin? BABA Ne yapyorsun burada? KIZ H. Oturuyordum. BABA yle oturuyordun, ha? KIZ Evet ya, yorulmuum da... BABA Yapayalnz? KIZ Elbette. Bize kimse gelmez ki. BABA Kimse gelmez, yle mi? KIZ neklere gitsem mi imdi? BABA Git ya, lanet olas, ineklere git imdi tabii! (Kza vurur) Gs-

teririm ben sana, gece yans heriflerle oynap gzel ismini ktye karmak neymi bakalm! KIZ (Alayarak geri gider) BABA (Kznn ard sra gider. Sahne boalr) DELKANLI Aha, imdi oldu ite! Kvam geldi. imdi sra bir son rakinde. (kar)

(an sesleri)
4

(Odada mum )
ANNE (Kafasn pencereden dar uzatr) Gzel bir akam. Bsswald mahsulnn kokusu taa buralara geliyor. Rzgr harika. (Geri ekilirken) Byle bir gn her zaman bulunmaz. Geceye keyifle giriyorum.

(Kafa grnmez olur, k sner. atnn stnden "Kk Ay" yldz kmesi grnr) 5 (Delikanl bir merdivenle gelir. Sessizce yaklar)
DELKANLI Ik yok. yi. Kzcaz teselli edeyim. Hazr alyor* ken iyi gider. Tam kvam. htiyarlar ok hakl.

(Merdiveni binann grnmeyen n duvarna dayar)

Dardan grrler yoksa,. Buradan hi tehlike yok.

(Trmanr. Tepeye gelince)

Baksana! Ne var ne yok? KIZTN SES Eyvah! Ya grrlerse! DELKANLI'NIN SES Demek ki hemen pencereyi iyice aacak sn! KIZ'IN SES eri giremezsin herhalde! DELKANLTNIN SES Senin moruk mu syledi bunu? KIZ'IN SES Edepsiz! DELKANLI'NIN SES Tamamdr. Artk kimse grmez.

(Sessizlik. Rzgr. Karyola gcrts)

(Baba aada sadan gelir. Kulak verir)

BABA Amma rezillik! Gecenin yansnda! (Merdiveni grr) Haydaa! Bu ne bu? (Merdiveni kaldrr) Bir bu eksikti.

(Bir sopa alr eline. Yeniden ne kar. Sadan kaybolur. Sonra ba samaklar tepme sesi duyulur. Ardndan keskin bir lk, sonra da bir haykr)
BABA'NIN SES Asana! Kahrolas domuz veledi!
7

(Delikanl ile Kz bir at aras penceresinden atya kp pence reyi artlarndan kapatrlar)
DELKANLI Sss! KIZ Dayaktan ldrr beni! DELKANLI Kes sesini!

(Sessizlik)
KIZ Bizi bulur! DELKANLI Susmazsan bulur tabii!

(Kap krlma sesleri gelir)

KIZ Kapy krd girdi! DELKANLI Bizi de duyacak, sussana! KIZ Bizi anyor, imdi de aa iniyor. Ne dnr ki? DELKANLI Gider yatar. KIZ Merdiveni ekmi. Yatmaya gitmez. DELKANLI Seni anyor besbelli. KIZ Ne diye uydum ki sana? DELKANLI Uslu dursaydn! KIZ O zaman bir eycik olmazd! DELKANLI Durum kt. KIZ nsem mi ki aa? DELKANLI Yalnz sklrsn. KIZ Neredeydin derse ya? DELKANLI Tuvaletteydim dersin. KIZ Seni ieri almasaydm keke!

DELKANLI Boversene! Aksilik oldu diye yani? nce keyifliydi ama, deil mi? KIZ Beni kap dan eder. DELKANLI Hi de yapmaz yle ey. Yaparsa adn ktye kar nk. Ama benim canma okurlar. KIZ Yalnz kendini dn bakabm! DELKANLI amarlarn kurusun diye avluya asmasaydn! KIZ Yani duvar atlandan grmedin yleyse, ha? DELKANLI imdi aa inmeyi dnmyor musun? KIZ Benden kurtulmak istiyorsun deil mi? dm kopuyor! DELKANLI yle. Burada yldzlan seyret o zaman. Ssss! 8

(Baba homurdanarak gelir. Sol nden yukar bakar)

BABA Anna! Kany uyandrsam kyn kulana gidecek. Bu kz kaybolmad ya! Herif niye yukan kt ki yoksa? Ben merdi vendeydim. Eee?

(Homurtuyla sadan geri gidip kaybolur)

DELKANLI Hadi ama artk! KIZ Artk bedenimin yumuakl kalmad, deil mi? DELKANLI eri girmeye bak hemen. Yoksa bela yaacak! KIZ atya kmasaydm keke! DELKANLI Bence de yle imdi! KIZ (at aras penceresine doru srnmeye kalkar) DELKANLI Dur, gelen var! Rahat durmazsan eneni datmm haa! KIZ EyvaK Papaz!
9

(Papaz ile Beki)

PAPAZ Bugn kimleri grdn bakalm? BEK Kimseyi grmedim daha. Evlerin iine de bakacak deilim. PAPAZ Doru. O fuhu yuvalan da bunun iin deil mi zaten? BEK Evet, en ok da oralarda ocuk yaplyor. PAPAZ Gzel bir gece. Bir de gezinti yapverdim. Dans ok

daha iyi. ieride nem var. BEK nce saanak indirecek sandm. Ama birden at. PAPAZ Rzgr bulutlan datt. Pnl prl oldu stelik. BEK Her dakika daha da aydnlanyor sanki. Yldzlardan. PAPAZ Bak, "Kk Ay" orada. Tam kepe gibi. Grdn m? BEK Evet evet, harika! PAPAZ Nereye bakyorsun ki? O r a d a! BEK Papaz efendi? PAPAZ Evet, ne var? BEK Yukarda biri oturuyor. PAPAZ Nerede? BEK Frick'in evinin atsnda! PAPAZ Sahi! ki kiiler. BEK Yaklaalm hele!

(Yaklarlar)
PAPAZ Biri kz, biri erkek! Skandal bu! BEK Bir bu eksikti! PAPAZ stelik aty trmanyorlar imdi de! BEK Belki aas fazla nemli gelmitir! PAPAZ Anna bu! BEK Yahut onlar da "Kk Ay"y seyretmek istiyordur! PAPAZ Brak espriyi. Felaket bu! Heeyy, kim o yukandaki?

(Sessizlik)
BEK Bir ey sylemezlerse grnmeyeceklerini sanyorlar. Ya da diyecek bir ey bulamyorlar! PAPAZ Bu Anna besbelli! Eeyy, atdakiler, sar msnz? RETMEDN SES Nedir, ne oluyor? PAPAZ Gelin hele gelin! Rezalet! RETMEN (Belediye Bakam ile birlikte gelir) Ne o? Tarock par tisi mi eviriyorsunuz? PAPAZ atya baksanza? RETMEN Vay canna! En gzel manzara nlann! BELEDYE BAKANI Amma i! Ne yapyorlar ki yle yukanda? BEK Bizi bekliyorlard belki de. Hibir eyi iitmiyorlar! PAPAZ Frick'i uyandrsana! RETMEN O da grsn! BELEDYE BAKANI Yeni rzgr gln grsn!

BEK Leylek yuvasn, leylek yuvasn!

(Kapy alar)
KYLLER (Gelirler) Merhaba papaz efendi! Frick'in atsna bak! - Vay be! - Bir ey iittikleri yok! - ok yukardalar!

(Glmeler) BABA (Dar kar) Ne var? Yangn m? KYLLER (Kahkahay koyverirler)

RETMEN Yok yok, yangn deil. BABA Ne peki?

(Glmeler)
BELEDYE BAKANI Yok bir ey. Eleniyoruz ite. BABA Deli etmeyin adam! Sylesenize!

(Kahkahalar)
PAPAZ Evinizle nasl ilgilenmek bu? Tanr verir cezasm! BABA Anlamadm.

(Kahkahalar)
BEK Kznz eytan alm! BABA Nerede o sahi? BEK eytanla ba baa senin atda oturuyor! (Mthi kahkahalar).

SON

KARANLIKTA IIK2
[ Lux in tenebris ]

KLER Paduk Bayan Hogge Din Grevlisi Muhabir Yamak Ahali Bayan Hogge'nin Kzlan

Genelev soka. Sa yanda ve geride, ak duran krnz cam ka plar ve stlerinde krmz fenerleriyle genelev'ler. Sokak, arkaya doru uzanmakta ve sonra dik ayla sola dnmektedir. Sol yan da, bir yarkla ne alan ve yarn esintili bir perdeyle kapatl d byk bir bez adr. Bu giriin sanda bir masa ile sandalye. adr, belli aklkta bir tahta perde ile evrili. adrn stnde, "Ik gelsin/ 3 Halk aydnlatma!" yazlt byk bir tabela asl. adrn tepesinden tm soka kire beyaz bir k aydnlatmak tadr
1

(Gece. Aktaki masann nnde kzl sal bir adam olan Paduk, kasann bana oturmu bilet kesmekte)
BEKPADUK Ulkus Molle4, bir Mark! Belsoukluu5, bir altm! Frengi6, ikibuuk Mark! Sktrmayn! BR ADAM Konferans imdi mi? BEK PADUK dakika iinde. BR KADIN Mum mu bu? BEK PADUK stn buyrun, krk Fenik. Frengi istemez miydi niz? KADIN Bu mumdan m, yoksa... BEK PADUK Mumdan modeller ve alkol iinde saklanm numuneler. KADIN O zaman Frengi de istiyorum. BEKPADUK ki buuk Mark. BR ADAM BelSoukluu. BEK PADUK Buyrun. Tamamdr. BR KADIN Frengi. Hayr, sadece Frengi. En korkuncu o, yle deil mi? BEK PADUK Sadece Frengi olmaz. Konferans Belsoukluu ile balyor. Demek ki Belsoukluu. BR KADIN (Orada duranlar arasnda) Kz kardeimin btn gece uykusu kat, ylesine etkilenmi. BR BAKA KADIN Ben de imdi bir kalkp geleyim dedim. Yok sa Perembe'leri sinemaya giderim.

LK KADIN Yalnz bu sokak bile verilen paraya deer. BEK PADUK Haydin bakalm! Paralar hazr olsun! Belsoulduu bir Mark. Ulkus Molle, birbuuk Mark, Frengi ikibuuk Mark. ADAM Belsoukluu. BEK PADUK Bir Mark. Bu verdiiniz sadece elli Fenik! ADAM Daha fazla vermem. BEK PADUK yleyse giremezsiniz. Sradaki! ADAM Grrz bakalm. Elli Fenik'ten fazla param yok diye o iren hastalklardan korunamayacak mym? BEK PADUK (Bir sonrakine) Frengi ikibuuk Mark. yle? ADAM yle mi, bilet alamyorum yani ha? BEK PADUK Alamazsnz. ADAM Ya benim salm ne olacak? Kanm? ocuklanm? BEK PADUK Ya burann eyas? Giderleri? Vergisi? Konferans? Hemen gidin buradan, yoksa polis annm! ADAM (Kfrederek sadan kar) KADIN Fena bozuldu adam! KNC KADIN Nereye gidiyor ki acaba? NC KADIN Suratnda intikam arzusu okunuyordu! LK KADIN Gerekten de! Bakn, kardakilere gidiyor ite! ADAM (Sadaki genelev'e girer) Alak domuz eteleri! BEK PADUK Elli Fenik'le mi? Afiyetler olsun! Belsoukluu bir Mark. Eveeet, imdi konferans balyor. Darda kalan muhteremler ltfen bir yanm saat bekleyecekler. imiz gece boyunca sryor.

(Dorulur, perdeyi ekip kapatr. Bazt kimseler hl solda dikilmi durmaktadr. Yeni gelenler de orada toplarlar. adrn iinden tekdze sregiden ne dedii anlalmaz bir ses duyulur) 2
MUHABR (Paduk'a) Adm, Schmidt. "En Yeni Haber"in muhabi riyim. Birka dakikanz var m? BEKPADUK Gezetecisiniz, le mi? Var evet, buyrun. MUHABR Burada byk apl bir i yrtyorsunuz galiba, yle mi? BEKPADUK Dolup tayor!

MUHABR Pek gzel! P e k o k gzel. BEK PADUK yledir. MUHABR Amaan gzellii asndan, demek istedim. BEK PADUK Aynen katlyorum. MUHABR Gsterdiiniz nedir sahi? BEK PADUK Benim tesisimde cinsel hastalklarn yaygn etkisi izlenir. Toplumumuzu rten fuhua kar bir uyan! Hastalk kapm olanlara, o zehir onlan maddeten ve manen mahvet meden nce, tedaviye bavurma ans yapyoruz. MUHABR B e l l i bir doktorun reklam mdr bu? BEK PADUK Ne diyorsunuz siz? En geni insan sevgisidir kay namz! Adi durumdaki binlerce inan dnn efendi! EFEND (Notahr) BEK PADUK Belki alkoln tahrikiyle zayf bir anda kokumu sefahat orospularnn kollarna ablan binlerce fuhu kurban! MUHABR Anlyorum, anlyorum, bir idealistsiniz siz. Byle insan kardelerinizin iyilii iin urama fikrine nasl vardnz? BEK PADUK Yllar boyu byk kentin sefih hayatn inceledim. Ruhu nasl harap ettiini, bedeni nasl ezdiini grdm. kinin ve alkoln nasl fuhua ve dnayete srklediini gzledim. MUHABR Cinayete de, ha? Siz ok sekin bir Alman'snz doru su, biliyor muydunuz bunu? Sanki yllarca gazetedlikle har neir olmusunuz gibi. Bir yksek eitim grdnz m? BEK PADUK Ben yalnzca halk mektebinde okudum. Annem babam yoksuldu, beni kazan sahibi bir insan yapmaya yete cek paralan yoktu. MUHABR Mthi gzel bir ifade. Genliinizden ve geliiminiz den de biraz sz etmenizi rica etsem? Giriiminizin uyandrd genel ilgi vesilesiyle hani... BEK PADUK Benim hayatim apak kamuoyunun gzleri nn dedir. Kendi kendini yetitirmi bir adamm ben ayn zaman da. Babam, iki bamllndan sefalete srklenmi bir bakkald. Annem hayat boyunca hastalklyd. te ocuk luum hep byle yoksulluk, mahrumiyet ve kmlmalarla geti. MUHABR Bu sayede, toplumsal sefaletin farkna erken vardnz, bunun o derin bilindne erken eritiniz besbelli, yle mi? BEK PADUK yle, bu sayede!

MUHABR Ve, tm belalarn kayna olarak fuhuu grdnz, de il mi? BEK PADUK Evet evet. MUHABR Bu nedenle tam da bu soka setiniz, ha? BEK PADUK Gayet tab. Dman, bulunduu yerde ezilmelidir. Bu lanetli bela yuvalarna gidecek olanlar, bylece o bela larn sonularn incelemi olurlar. O talihsizlerin sonuncusu da bu sefalet yuvalarna srtn dnene kadar, durup dinlen mek yok. MUHABR Sizi dinlemek bir zevk. Sergiyi salt geceleri mi ayor sunuz? BEK PADUK Evet evet, ayn nedenle. MUHABR Bu yzden gecelerinizi feda ediyorsunuz. BEK PADUK Altm artk. MUHABR zellikle bu en st dzey incelikli mcadele tarzna erimek iin hangi yolu izlediinizi sorabilir miyim? Herhalde ancak tam eytanca bir nefret, buraya vardrabilirdi. BEK PADUK Ne demek yani? MUHABR Bir yerde mi okudunuz, bir yerde rneini mi grd nz ve ne gibi bir rnekti bu, ya da yaadnz bir olay m, di yelim bir ilahi ilham m dndrd bunu? BEK PADUK Bir ilahi ilham, denebilir. MUHABR Ne tr bir ey? BEK PADUK Baktm ki, burada insanlarn saln ellerinden almak iin bir de stelik onlardan para alnyor. Alnan para karlnda insanlara hi deilse salklarm koruma olana verilse ok daha iyi olur, diye dndm! MUHABR Demek asl para dncesi arlktayd. BEK PADUK (arr) Asla. O nasl sz? Maneviyat dncesi esast elbette ki. Bu zavall insanlar mahveden eyin, cehalet olduunu dndm, tehlikeden habersizler. Bu zevk yuvala rnn ne demek olduunu gstermek gerekiyor. O zaman bu balonlar patlar, herkes de kurtulur. MUHABR Giri creti alyorsunuz ama? O da m eitim amal? BEK PADUK Pek tab! Para demedii eyi nemsemez ahali. Frengi bende ikibuuk, oysa karda en az be Mark. arap ha ri stelik.

MUHABR (Kinayeli) Oradaki hakikisi yalnz. BEK PADUK Konu ok ciddi efendi! MUHABR zr dilerim. Konferanslarnzn etki durumu nedir? BEK PADUK Her akam kapal gie! MUHABR zleyenler etkileniyor mu, onu soruyorum. BEK PADUK Ancak bu kadar olabilir. Baylanlar m dersiniz, kusanlar m... MUHABR Ooo, harika. BEK PADUK Dahas var: Kardaki evler sinek avlyor. Kiralk levhalar asmlar. MUHABR Nereden biliyorsunuz? BEK PADUK Bu kta her giren grnr. Kimse grnmyor. Kald ki, ieride kazklanacak biri varsa, piyano sesinden de anlalr. MUHABR Baarnzn enfes bir kant oluyor bu! Gerekten dhi yane bir fikir! Bu sonuca ulamak ok zor olmutur besbelli! BEK PADUK Tm yenilikler gibi! Kent glkler kard, zel likle de gece iletmesinden dolay. MUHABR Bu alan size veren, kent deil mi ama? BEK PADUK Doru. MUHABR Buray kurmak iin gerekli paray da adn vermeyen hayrseverlerden aldnz? BEK PADUK Oras yle. Neyse imdi, konferans bitti. MUHABR reneceimi rendim ben. ok teekkrler. Gazete de yaynlanacak. BEK PADUK Memnun oldum. Gazeteleri severim. Bir sonraki konferansa girmek ister miydiniz? MUHABR Hayr. yle eylerden pek holanmam. BEK PADUK Ama belki bir sonraki gsteriye kalrsnz. Ksa bir konuma yapacam. MUHABR Teekkr ederim. Bir baka vesileyle mutlaka dinlerim sizi. Konumanz harika!
3

(Kapdan insanlar kp damaktalar)

IKANLAR Fena oldum. Midem kalkt. O kaplan iyi ki koy

mular; bak ne diyeceim: Sonunda insana gelen tiksinti, aynen bir genelevden kyorsun gibi yani. BR ADAM (Orada beklemekte olan) Girdiine deiyor mu? IKAN ADAM Kesin- zellikle Frengi blmn tavsiye ederim. ok gzel eyler var. DN GREVLS (Paduk'a) zninizle: Bendeniz Benkler. Din grevlisiyim. Hristiyan Katolik Kalfalar Birlii7 Bakan. Enstitnz ziyaretten geri kalmak istemedik. BEK PADUK Giri herkese serbest DN GREVLS (Arkasnda kalfalar saf olmutur) Sormas ayp, indirim var m acaba? BEK PADUK Yok. Normal olarak, yok*. Ama siz, kalfalar bir liiydiniz deil mi? DN GREVLS Evet ya. BEKPADUK Katolik? DN GREVLS Hristiyan Katolik. BEK PADUK O zaman bir ayrcalk yapabiliriz. Ka kiisiniz? DN GREVLS Ancak yarmz geldik maalesef. Ha, sahi: Yetmi

.
BEK PADUK O zaman bir konferans tmyle siz kapatn. Yz Mark yeter yle olunca. DN GREVLS Tm blmler iin mi? BEK PADUK Evet evet. Belsoukluu, Ulkus Molle ve Frengi. DN GREVLS Buyrun yz Mark'. BEK PADUK lahi sylemek yok ama. DN GREVLS Pek tabii. BEK PADUK (Muzipe) Gece vakti rahatsz etmeyelim kimseyi. DN GREVLS Ne gibi? Burada ev yok ki! BEK PADUK Ya karmzdakiler? Ben buraya geleli oradakiler uyuyor da hani. DN GREVLS Haa, anladm, fevkelade! Yok yok, ilahi syle meyiz. BEK PADUK Evet, buyrun. (Kalfalar Birlii'ni ieri gtrr. Ken disi kar gelir) Konuklan bir onbe dakika kadar beklete ceim. Daha uzun srmez bu kez. (Muhabir'e) Belki yann akam bir bakarsnz. MUHABR Olur. Teekkr ederim.

(Gider)
BEK PADUK Daha da sessizleecek. Saat oniki'den sonra kimse gelmez olur. Ondan sonra yine de beklemek felaket. Ama ite k yznden... (Yukar bakar) Ik harika dyor. (Tahta per deye gider) Tam bir sessizlik. Battlar. Yatak kurudu. Irmak ya ta deitirildi! Nasl da sessiz! Grelim bakalm bir daha pi yano alnacak m!
4

(Sada krmz kapnn altnda Bayan Hogge grnr)

BAYAN HOGGE Paduk! BEK PADUK Ha? BAYAN HOGGE (Sokaktan kar gelir) Biraz vaktiniz var m? BEK PADUK Elbette var. Konferans sryor. BAYAN HOGGE iniz iyi ha? BEK PADUK Kapal gie. BAYAN HOGGE Paduk! BEKPADUK Bay Paduk... BAYAN HOGGE zr dilerim. Bay Paduk. Hani, eski ahbap, di ye dnmtm de. BEK PADUK (Mrltyla) Hatrlayamadm. BAYAN HOGGE Eski mteri, canm! BEK PADUK (evresine baknr) Ne istiyorsunuz siz? Hi yapa cak iiniz kalmad m? BAYAN HOGGE Temizlikteyiz. Ama bizde banza gelen yanl anlamadan dolay zr dilemek istemitim. BEKPADUK (Souk) Ah, gerekmez! BAYAN HOGGE Size yaplan kt muamele! BEKPADUK ereftir! BAYAN HOGGE Byk bir iletmede oluyor ite yle eyler... BEK PADUK Hl byk m acaba? BAYAN HOGGE Alay brakn imdi. BEK PADUK letmenizi biraz klmeye zorlayarak size iyilik yaptm dnyorum, mterilerinize daha iyi muamele edebilirsiniz belki diye. BAYAN HOGGE Ama sizde de gerekten hi para yoktu.

BEK PADUK Evet yoktu. Bu yzden zaten biraz para kazan may dndm. BAYAN HOGGE B i z i m paramz kazanyorsunuz. BEK PADUK Ama n a m u s l u c a kazanyorum. BAYAN HOGGE Ne demek o? Bizim ekmeimizle oynuyorsunuz. BEK PADUK arabnz var ya elinizde son kalan. BAYAN HOGGE Ya zavall kzlarm benim? BEK PADUK Srf s i z i n olduklar iin zavall onlar. BAYAN HOGGE Yal bir kadna gerekten glk karyor sunuz. Bizde kap dar atldnz iin ok zlyorum ben. BEK PADUK Ben de yle. Ama sizinkine kar ben kendim iin bir ey yaptm. BAYAN HOGGE En iyi mterilerimizdendiniz. BEK PADUK Yine de bir kerecik param kmaynca dar attnz. BAYAN HOGGE Hele syleyin bakalm: Bu hikye de ne oluyor? Bu edepsiz eyleri gsterip duruyorsunuz. nsanlar dzelmek istermi gibi! BEK PADUK Meselenin b u olmadm gayet iyi biliyorsunuz. Tek dndm, o soka nasl a y d n l a t r m sorusuy du. Sizin utan verici iinizin iine nasl k tutulabilir'di! BAYAN HOGGE Yani srf intikam almak iindi ve btn derdiniz, "uraya bakn" dercesine bir spot tutmakt, yle mi? Btn bu komedi bunun in mi yani? Yok hayrseverler, yok messese, srf o spot uruna, ha? BEK PADUK Evet. Hi yoktan ve bir bama elimde spot lam basyla burada dikilemezdim ya. Srf sizin yznzden! Onu da yapamam ki. Parann ne kadar gerekli olduunu bana gsteren siz oldunuz. BAYAN HOGGE ok aalk bir adamsnz! BEK PADUK ltifat ediyorsunuz. Benimkisi sadece bir yn insana iyi gelen gzel bir bulutu. BAYAN HOGGE Yok canm? yi biliriz s i z i ! BEK PADUK Aslnda benimle ilgili olarak dikkatinizi ektim sizin. BAYAN HOGGE Kzlara eziyet ettiniz, yan plak alayarak bana kotular, para demediniz, rezalet kardnz, herkesin en tezi-

li siz, erefsiz pislik, bu yzden bizde kap dar atldnz, b i z d e atldnz kap dan! BEK PADUK lyken dirilen, nc gn ge ykselen8, ben, bir hayr kuruntunun yaratcs! Maneviyatn sava eri, ben! Kapitalist! BAYAN HOGGE Paavra! Bok herif! Sen, kokmu alak!

(Saa geneleve gider) 5

BEK PADUK (Masaya dner) Sprnt! Aalk haspa! Srf Kal falar Birlii bu kez beni ereflendirdi diye ekemedi. Haset! BR ADAM (Bekleyenler arasnda soldan biri) Onunla meseleniz nedir? BEK PADUK Size Ne? ADAM Ben devlet grevlisiyim. Az nceki hesaplamanz beni el bette ki ilgilendirir. BEK PADUK Adi bir yaratn biz ahlak neferlerine her zaman sratt amurlardan bu. ADAM Yine de yarn bir tahkikat yaptraym bakalm. Burada ya plan, yabana bir paraya dayanyor!

(Selam vermeden tkar)

BEK PADUK (Ardndan bakakalr) Kahrolas! Heriflerin kulakla r amma da uzun! Bela kabilir... Hh, o eblehin dedii gibi be nim azm iyi lf yapar. Yarn da hayatm gazetede yer alacak. Aka. Sarsa hibir ey olmakszn. Hm... Ama yine de bel ki her trl aibeyi ortadan kaldrmak iin bir eyler yapmak hi fena olmaz! 6

(Gsteri bitmitir. Kalfalar Birlii dan boalr)

BEK PADUK (Din Grevlisi'ne) Nasl, beendiniz mi? DN GREVLS ok iyi... Yani ite... yeryz cehennemi bu zat en! BEK PADUK Deil mi ya? Dpedz cehennem! Ve hepsi de esasnda fuhutan ileri geliyor! Papaz efendi, msaadenizle iimi bir dkeceim. Dolmuum9, anlarsnz ya.

(Bir an iin adra girer, sonra alkolde saklanm hastalkl organ rneklerinin bulunduu ieleri getirip masaya brakan yamay la birlikte dner. Kalfalar gzlerini dikmi bakyorlar Ayrca bek leyenler de soldan gelirler. stelik, Paduk'un konumasnn ilk cmlelerinden sonra sokakta da hareketlenme olur. Geneleo'lerden koyu renk sokak giysileri iinde kzlar, birer ikier kar gelir ler. Tahta perdenin yanna iliirler, birou da seslice kkrdayarak sokakta salnr. Ama sonra hepsi sessizce tahta perdenin stn den izler)
BEK PADUK Sevgili gen dostlarm benim! Sefahatin sonular n grdnz ite, fuhuun sebep olduu korkun hastalklar grdnz. Ahlaki ciddiyete hizmet etmek zere olumu bu messesenin tam da bu alanda yer almas, bir rastlant deil dir. Bir trensel protestodur! (Tahta perdenin ardndaki kzlan

aret eder ve hemen elinde iki numune iesiyle masann stne kar) Sevgili gen dostlarm, bu protesto o evlerde kalan talih
sizlere ynelik deildir, o evlerin kendisine, o evlerin ruhuna yneliktir! O evlerin iinde, kleler gibi yaayp tann armaa n bedenlerini kendilerinin olmayan paralar karlnda sat mak zorunda kalan talihsiz kzcazlar sulamyorum ben. (Giderek daha da fazla o kzlara ynelerek) Ancak yontulmam larn katlanabilecei bir durumdur onlarnki. Onlar kurbandr. Onlarn kaderi, yk beygirlerinin, mahkmlarn, lmcl has talarn kaderinden daha korkuntur! lmsz ruhlarnn g p gidiine, bedenlerinin rmesine seyirci kalmak, her y vk serserinin, her prsm rezilin emrine amade olmak ve erkeklerin hayvani ehvetleri uruna, tedavisi imknsz hasta lklar kapmak zorundadrlar. (ieyi sa tarafa, doru ykseltir) Bu irinli yaralann yiyip bitirdii damak ve az, bir zamanlar sizin gzel azlarnz gibi kilise korolarna katlmt, bu yara tomurlanyla kapl harap olmu ba, bir annenin elleri oku yordu bir zamanlar, sizinki gibi. (Mumdan yaplm bir modele eilir) Cerahatten delik deik olmu bu gsn zerinde sizlerdeki gibi bir kk ha aslyd herhalde. (Baka bir mum modele eilir) Ve u vck vck kemirilmi gzler, dnyaya ilk aldklarnda, bir anne baba yreini sizin gzleriniz gibi mutlulukla doldurmutu. Unutmayn! Ayartmalar sizi buldu

unda ve eytan sizi ardnda unutmayn bunu, hibir zaman! Belki hl zamannz vardr, belki anslsnzdr da henz sizin iin ok ge olmamtr. Nankrlk etmeyin, kredin? Unutmayn! Yeni bir hakszlk yapmayn!

(Masadan iner)
DN GREVLS yi sylediniz. Ancak tanrnn sekin kulu byle konuur. Teekkrler! BEK PADUK (Numune ieleriyle) stirham ederim, grevimdi. DN GREVLS (Paduk'un nihayet boalm olan elini skar. Kalfalarla birlikte ar ar ve sessizce kp gider) BEK PADUK Bugn baka seans yok. Temizlik yaplacak!

(Geriye gider) 7 (Ahali dalr. Kzlar da yine genelev'lerine girip kaybolurlar)

BEK PADUK (Dner, arkasndan da Yamak' gelir) Bahi topladn m? YAMAK Evet. Birka Mark. BEK PADUK Ver onlar bana! YAMAK Benim onlar! BEK PADUK Hi de deil. Utanmazln lemi yok. Paran ben dyorum. YAMAK yleyse u andan itibaren pis iinizi kendi banza grrsnz. Zaten hep hava cva! BEK PADUK Kovuldunuz. YAMAK yle mi? Pek gzel. Bu kez gerekten gidiyorum. Bu kez hesabnz tutmad. Her eyin bir haddi var. Verdiiniz p a r a hibir iimi grmyor zaten. renlikler de cabas. Bitti ama artk! BEK PADUK Ciddi misiniz? YAMAK Yine yelkenleri indirdiniz, deil mi? Ama gemi olsun. Bu kez yutturamazsnz. eri gidip eyam topluyorum ite. Bu pis eylerin bekiliini kendiniz yapn.

(Paray masaya frlatr)

BEK PADUK Para senin olsun be canm. Demem o deildi. Bir den fena sinirlendin.

YAMAK Yok yok, bu kez bitti. Kesin. Hem bana 'siz' deyin baka lm.

(eri gider)
BEK PADUK Lanet olsun! Bugn her ey iyi gidiyordu. Yapt m konuma da imdiye kadarkilerin en iyisiydi. Paskalya'nm ne olduunu10 imdi anlyorum. Ruh benim stmdeydi bugn. Ama ans hep aptallan bulur ite. (Oturur) Bir de u bekleme yok mu? Guruldayan bir mideyle! Bu evrede de kimse bir ey getiremez. Meer ki bir d olsun. Bulacam ya mak Latince kelimeleri renene kadaaar! Sknt! Hele o me mur! Eek herif! Gammazlk!

(Cin arpm gibi evresine baknr. Sadaki genelev kapsnn nnde birileri belirmitir. Zili alarlar)
LK e bak, bu delik niye kapal ki? KNC u k yetmezmi gibi! u rezil projektr! NC ADAM Asanza! yaplyor elbet burada, ha?

(Kap alr, girerler)

BEK PADUK Ne ii var ki bunlann? (Tahta perdeye gider) ki haf tadan beri ilk kez gelen oluyor!

(Bazlar daha gelip arkada bir yerlere girerler)

8 BEK PADUK (Masaya dner, bam sallar, kasay nne eker, pa

ray sayar)
BAYAN HOGGE (Sadaki kapdan kar, sokaa gelir, kulak verir.

Sessizce tahta perdeyi geer ve Paduk'un arkasndan konuur)

Nasl Bay Paduk, yeter mi o kadar? BEK PADUK (Bir srar. fkeli) Ne demek oluyor bu? Def olun gidin! BAYAN HOGGE Yava olun Bay Paduk; ilk mteriler yine kapmzdalar. BEK PADUK Hh. Mzik sesi duymuyorum, hani? BAYAN HOGGE Mzik herkese alnmaz ki. nce be Marklk larla balar yine i. Ama daha iyisi gelecek besbelli. BEK PADUK Eh, sizin bileceiniz i. BAYAN HOGGE Baksanza Bay Paduk, bir sandalye alabilir mi

yim? BEKt PADUK Hepsi o mu? BAYAN HOGGE O kadar. Sandalyeyi bouna istemiyorum, BEK PADUK ("Kasay kitler) Daha on dakika nce yaptklarnzn ardndan... BAYAN HOGGE Ardndan... bir eyler oldu. Bir eyler, diyorum. BEK PADUK Ben bir ey grmedim. BAYAN HOGGE lkin, yeni mteriler geldi. Bu benim iin. kin cisi, siz bir konuma yaptnz. BEK PADUK O konuma da benim iindi. Evet. yi fark etmisi niz. BAYAN HOGGE Siz farknda deilsiniz oysa. yi dikkat etmemi siniz. O konuma, bir samalkt! BEK PADUK Samalk m dediniz? BAYAN HOGGE Evet ya. Bizler asndan. Papaz iin bir ey yok. Sizin ve benim amdan, var! BEK PADUK Hi fena deil dorusu. Elendirici. (Sandalyeyi getirir) te sandalye! Aklayacak msnz bana? BAYAN HOGGE Evet, teekkrler. (Oturur) Zaten teekkre gel dim size. Az nceki yanl anlama nedeniyle de zr dilemek istiyordum. BEK PADUK Benim konumama gelin. BAYAN HOGGE imdi, sizin konumanz, anladma gre, be nim kzlarn fena halde smrld anlamn tayordu. ok da gzel dile getirdiniz. Ne var ki, tam doru deil. ok etki li biimde az sarm irinli yaralardan sz ederken, o azn bir zamanlar katld kilise korolar yerine pekl itii ik ilere de deinebilirdiniz, biliyor musunuz; ama etkisi daha az olurdu. Kafalarysa, ounlukla o pek etkili anne elceizi deil, daha az tannm belalnn yumruklar okamtr. Neyse, bunu anlatacak deilim. Kendiniz lsn bilirsiniz. Bizim yanmzda az ders almadnz. in para getirmesi gerek tii dorudur. Normal zamanda sizinkini bir hayli aar hatta. BEK PADUK ok iyi konuuyorsunuz. Sizi dinlemek bir zevk. Ama peki benim konumam niye samalk oluyor? Sandalye yi bunun karl olarak aldnz ya! BAYAN HOGGE Pek sevinemeyeceksiniz. Ben sizi adm adm ha

zrlayaym. nce krllk ve sizin grnmnz hakknda bir ift sz: imdilik iyi kazanmaktasnz, nk sergilediiniz de erli nesneleri kendi bedenlerinde ok-pahalya izlemeleri d nda pek kimse grmemitir. Ama s i z d e h i k i m s e i k i n c i k e z g e l i p i z l e m e y e c e i i i n - kibundan hi kukunuz olmasn - sizin hikye bir yerde biter. Benim iimse sizin batmanzdan iki hafta sonra yine balar. Benim mterilerimin says 6000'lere varyor. Hemen giritiimiz ay dnlatma almas sayesinde bunlarn byk blm, sizin kaba, tiksinti verici, kitlelerin en adi igdleri olan korkaklk ve yobazlklanna seslenen enstitnze uramaktan alkondu. Alkonamayan ve sizin etkinizle hayatn en byk zevklerin den, yani ite evlilik dahil akn zevklerinden tiksinmeyi seen br blm ise, size uradktan sonra iki hafta kadar bizim i letmeden uzak durdu. Sizin marifetiniz yznden gelir kayb mz az deil, ama ite bir kerelik. V e b i z i m e n s t i t m ze yine s r e k l i g e l i n me k t e !

(Sessizlik)
BEK PADUK (Masas banda Bayan Hogge'nin karsna oturur, alnnda ter damlalar belirmitir) Bunun, benim konumamla uzak yakn bir ilgisi yok. BAYAN HOGGE yle. Bildiim kadaryla sizin iinizin asl, fuhu yoluyla hastalk bulamasn smrmekte yatyor. Bunun fuhua zarar, ancak sizin bu bilgiyi iletmenizle mmkn. Sonra geer gider ve bizim iimiz yine nceki gibi geliip byr. Ama sizin konumanz, hastalk bulatran eyin kendisini, ya ni fuhuun btnn yok etmeyi hedefliyordu. Dolaysyla kendi iinizin de kaya stne oturtulmu ev gibi dayana olan kendi ocanz sndryordu konumanz. Ksacas: Er kekleri hastalk bulamasna kar aydnlatmanza hi aldr mam. Hibir etkisi yok onun. Ama kzlarm aydnlatmaya kalkarsanz, o zaman fuhu yerle bir olur, beraberinde de has taln bulama kayna yok olur ve siz kendiniz de batarsnz! (Zafer kazanm gibi, ama korku dolu) te bugn kzlanm yine alayarak stme salmakla, tam da bunu yaptnz siz. Syle yin imdi: Konumanz samalk deil mi?

(Sessizlik. Paduk burnundan solur. Bayan Hogge onun alnn

mendiliyle kurular)
BEK PADUK (Olabildiince umursamaz) yi, peki. Baka? (Sessiz lik) Kitap gibi konuuyorsunuz. BAYAN HOGGE Yksek okul bitirdim ben. BEK PADUK yi. Baya etkilendim. Sizin de az nce etkilendi iniz gibi. Peki ama imdi ne olacak? BAYAN HOGGE (Rahat bir soluk alr) Ha yle! Havanz deiti! Sandalye iin teekkre de sra geldi imdi! Size tavsiyem: Bu ray kapatn, kazandnz paray getirin bizim enstitye yatnn!

BEK PADUK (Dorulur) Bu ne demek oluyor? BAYAN HOGGE Aynen sylediim gibi! BEK PADUK Ya benim adm sanm? Bu alan bana tahsis etmi olan kent? Gazetedeki makale? BAYAN HOGGE Kk bir tatszlk. Ama sonu byk baar! BEK PADUK Yapamam. Rezil olurum. Sizin sylediinizi ben de dndm. Ama olmaz. BAYAN HOGGE Ne demek, rezil olurum? Siz beni batrmaya - ve kendinizi de tabii - byle devam ederseniz, ben de kendimi olabildiince kurtarmaya bakarm. Sizin esas derdinizin de bizden kalma kuyruk acs olduunu aklamak zorunda kal rm! Ondan sonra maliye bakan olursunuz belki. BEK PADUK Kulaa hi de fena gelmiyor! Ama ya o harika fi kir! Sonra bana reva grdnz muamele... BAYAN HOGGE Carmen size o muameleyi yaptnda parasz pulsuz nsz biriydiniz. Oysa imdi patronlardan oluyor sunuz, Carmen'e ne isterseniz yaparsnz artk! En son fotoraftan grm mydnz? BEK PADUK Yoo. Biraz kopmutum! BAYAN HOGGE (Gsnden fotoraflar karp gsterir) te Car men, arkadan ve yandan! Bu, Ludmilla, enfes, nlplak n den. Bu gzler! Bu memeler! Dudaklar! Btnyle bu ba, yz! 11 BEK PADUK (Bir sarslr) Gzel. Sizin messeseyi bir ziyaret edeyim! (Kasay koltuunun altna alr) Buraya artk kimse gelmez zaten. Hem Lind var ya. Haa, sahi... Lind, bir eyrek saat daha kalverirseniz, bir iim var da! 1 . YAMAK (ten) Bir dakika bile uzamasn sakn!

BEK PADUK (Kendi kendine) Burada zaten her ey inie gemi!

(Bayan Hogge'nin ardndan saa. kisi krmz kapdan girip kay bolurlar. Hemen ieriden piyano sesi gelir. Bir kzn l. Dans sesleri)
9

BEK PADUK (Sadan kar. Salar dalm, giysisi kark, ama kasa koltuunda) imdi o eek memur tahkikatn yapsn baka lm. Kendi elimle bilgi sunacam. (Masann yannda durur) Lind! Yine nereye kayboldunuz? YAMAK (Dar szlr) Evet Bay Paduk? BEK PADUK te kalmak m istiyorsunuz yine? YAMAK Yani bir artla ki... BEK PADUK Buyrun gidin! inize son verildi! (Keyiften bouhrcasna) Def olun! Yoksa ben sizi dar atacam! Sizi smrgen sizi! Paavra! Kokmu rezil! YAMAK Bunun hesabn sorarm ama. Gemiinizi ortaya sereyim de grn siz! BEK PADUK Hi durmayn! Aynen syleyin: Ben genelev sahi biyim. Syleyin: Gnde yz Mark kazanyorum. Gidin herke se yayn, ap arasnda hl bir eyi olan herkese. Yaylann! YAMAK (karken) Hergele! BEK PADUK (Bir piyano ezgisini mrldanr) Sahi, ii daha b ytmek bakmndan (Sandalyeye kp levhay indirir) aydnla tn filmler iin bir sinema yapmal belki; polisten izin kopar mak iten bile deildir byle bir eyde. likilerimiz sayesinde sezdirmeksizin birden ihya oluruz. te bu kadar. Btn mese le fikirlerde. (Giriteki levhay alr. evresine baknr. Srtr) En ge iki hafta iinde i yine alr. Daha bugnden ilk mteri ler balamt.

(Bir dmeye basar, lamba sner. Mrldanarak, ar ar, kasa syla saa gider, krmz kapdan girip kaybolur Piyano mzii ve dans patrts). SON

BALIK AVI
[ Der Fischzug ]

BALIKI Sabah m gelseydim yani? Haydi, mutfaa! Yak, haydi! KADIN (Saa gider) Bir gn bu ikiden gebereceksin ya! BRNC ADAM i zor kadncazn. BALIKI Kimin ii kolay ki. Fena halde uykum var, kadn! KADIN (Dner) Yine ne baryorsun? BALIKI Yka beni! KADIN Gecenin bir ortasnda m? BALIKI Y-ka, dedim! Gzlerimi kapadm m gkyz kzl pem be. Cennette gibi, yalnz ii kalkyor insann. KADIN (Balk'ntn kafastm suyla ykar. Balk uyudu uyuyacak) KNC ADAM (Srtr) Yataktan yeni kalkm. BRNC ADAM Belli. KNC ADAM Kzm kedi gibi olurlar o zaman. BRNC ADAM Dolgun da yani. KNC ADAM Herif tam hyar bir aptal maymun! BALIKI Lanet ki lanet! Pipomu meyhanede brakmm. Kadn, git getir onu! KADIN Gecelikle mi? BRNC ADAM Bir gidip baksak m ki? KNC ADAM Baksak, ya. BRNC ADAM Ben bir bakaym m? KNC ADAM (Kadn'a) Gece vakti oraya gitmen olmaz! BRNC ADAM Gzler falta gibi alr! KNC ADAM Ben bir bakarm! BRNC ADAM Ben de giderdim.

(Kimse kmldamaz)
KADIN Orada bana gler herkes. KNC ADAM Bir gidivermeli! BRNC ADAM Birimiz bir kou gidebiliriz tabii. KNC ADAM Uzak deil ki, hemen urackta! BRNC ADAM Bunun iin senin gecelikle kman gerekmez. KNC ADAM Ben varken kesin olmaz. BRNC ADAM Evet evet, o bir kou gidiverir. Biz varken yani imdi... BALIKI Ama dnp kahveye yetieceksin, Jrgen! KNC ADAM Hemen! (Ayak sryerek kar) KADIN Kahveyi biraz bekleyeceksiniz. imdi pier.

ADAM So ol, m deilim. KADIN Sana da iyi gelir canm. ADAM Ben daha ift grmyorum. KADIN O zaman kapa gzlerini sen de. ADAM Ik kt geliyor. KADIN Uyudu uyuyacak. ADAM. ok fazla iti. KADIN Domuz, n'olacak! ADAM Eve byle gelinir mi hi. KADIN Hep byle geliyor. ADAM Sen, gzel grnyorsun... KADIN Srf gecelikleyim... ADAM Olsun. BALIKI (fkeyle) Olsun tabii! Su ok souk. Kahve oluyor mu? Olsun da ne? KADIN Su souk oluversin. BALIKI Sen k dan, tavuk! KADIN Ama Jrgen gidiverdi ya benim yerime. ADAM Ben kalmak istedim. KADIN (Gler, kar) BALIKI Yine az ald, dan kmasn diye. Ben hayvanm san ki! Srf tembellik! Hepsi sprnt bunlann! ADAM Gideyim artk ben. BALIKI Yeterince ekmemi miydin kafay? ADAM Bam dnyor. BALIKI Otur, otur. ADAM Oturdum mu uyurum. BALIKI Hi kaldramyorsunuz ite! ehvete ok dknsnz, bu sizi gten dryor. Oysa ben her eye dayannm. ADAM (Saa gider, kap aralnda) Yatak scackt deil mi? KADIN kmak zorunda kalnca! ADAM Yar plak! KADIN Bu iki kp yznden! ADAM Sonra da mutfan bu buz gibi ta! KADIN Felaket! ADAM Scack ayaklara! KADIN Niye iersiniz ki hep?

ADAM KADIN ADAM KADIN ADAM KADIN ADAM

Benim karm yok, o yzden. Ya karn olsa? O zaman her ey bambaka olurdu. yle derler hep. Ben yle deilim. Sarho da olmadm zaten. u tavay tutabilir misin bir zahmet? O kadar sarho deilim.

(Mutfaa gider)
BALIKI (Ban masadan kaldrr) Kafam kazan gibi. Frl frl d nyor. Bir de u rezil mum! Munken! Yine kafay ikiye sok mutur! Snger gibi iiyor herif. ki beleti sanki... Nereye git ti ki bu? Eyvah! Aykmam gerek, aylmam gerek. Ayaaaa kalk! Haz'ol! Saaa dn, mar! (Solda geride duran su fsna gider) Belini e! Balklamaaa atla! (Kafasn suya sokar) Brr! (Mutfakta bir tava der) Heey! Ne oluyor? (Sallanan ve su

damlayan kklyle eilmi, saa gider, kulak verir. Sonra sende leyerek yine sola geri dner) Kadn! KADIN (Hzla gelir) Ne gene? Gene ne var? BALIKI nln ver! abuk! (Tepinir)
KADIN Kafan nereye soktun ki? Bulak suyuydu o! BALIKI Pek de berrakt ama. nlk! KADIN (Askdan bir nlk alr, Baltk'y kurular: Saa seslenir) Dikkat et tamasn Munken! BALIKI Hah, haydi davran! Kahve! Yine sabahn krn bulma sn! Kna tekmeyi yemeden kaynamyor mu yoksa? (nl karsnn beline dolar) Byle dolaacaksn ite! Papaz ara ym m? imdi: Mar! (Bir tekme atar, Kadn saa gider. Balk masaya oturur, dnmeye balar) Dikkat et tamasn! Herif maymun gibi zom. nsan yan plak. Ben uykuya dalyorum, ne olursa olsun. Uyumak! nsan yok mu oldu, olmad m? Ik yoksa hayvanat doluur. Hem de kendi evimde! Atarm onu dan, kapy srglerim, srg ald m rezillik ieri. yle st ste brakmam, kar gider, ben de hibir ey grmem. Sknt! Pislik! En iyisi uyumak! KADIN (Kahveyi getirir) Al, zkkmlan! ADAM (Kadn'm arkasnda) Bu iyi gelir!

(Kahve ierler)

BALIKI Otur! Oraya! Sen de, a getir! KADIN A ne yapacaksn? BALIKI (Masaya vurur) Yaknda grrsn! ADAM imdi gece vakti? KADIN (A getirir) imdi bala m kacaksn yoksa? BALIKI Balk, hah hah haa! KADIN Btn gn hi balk tutmadn! Hep kafa ektin! Busun i te sen! BALIKI (Cokuyla) Kafay ektim mi en gzel dnceler gelir ak lma! Kafay ektim mi balk tutarm. A tamir et! KADIN imdi, gecenin yansnda, ha? (A onarmaya geer) BALIKI (Masaya vurur) imdi, gecenin yansnda! ADAM Bu hi ho deil. imdi uyumaktan baka bir ey yapma mal kimse! Senin hi uykun yok mu? BALIKI Kafay bulmu birinde ne kadar olursa o kadar. Tamam msm? ADAM Meyhanede hl iiyorlar! BALIKI Johannis Yortusu!2 ADAM Uyusalar daha iyi ederler. CADIN Dzgn insanlar gibi... BALIKI Bzm gibi! nsan yatp da kendini bir koyverdi mi, bir delik vardr orada kadn, apa demiri gibi arlar, ker, lk gibi kalr, bir ey bilemez olur, tklm tktr, hibir ey fark et mez artk... Tamam msm? ADAM (Ayaa kalkar) Bende de arlama balad, yle hissediyo rum. Kahve iin ok teekkrler. yi uykular!

(Gider)
KADIN yi geceler Munken! Bu zom olmu paavray eve tad n iin sana da teekkrler! BALIKI (Masaya vurur) Kaldr! KADIN Bunun yarn da var! BALIKI Tembellik istemez! Doru mutfaa! Temizle kaldr! Bula yka! KADIN (Mumu alr) Oooff, kemiklerime kadar uyku indi! BALIKI Mum burada kalacak! Frla! (Kadn gider) Masann alfan da ayaklar. erefe! Kahveyi o domuz der. Kokusunu mu ald ayaklarn stndeki bacaklann, sonra da, hep yle, el gl,

brakmaz, ylece kutsal lkeye gelirsiniz! Afiyet olsun! (Ayaa

kalkar, a alr, arkaya gider ve mrldanarak unlar yapar: A ni iine yerlemi yataa tutturur, ar bir ta alr yatan alt kenarna yuvarlar. Btn bunlar belli belirsiz yaplr ama bu ara da bir kez de yatan stne kmtr) Hah, bu byle, bu da
byle, imdi buyursunlar, iyi-dzen, benim-canlanm! ehvete buyrunL Kafa ekin!.. Kurnazlk yar!.. Kediler gibi gen!.. (Yataktan iner) imdi bir de kafam suya daldraym yine, son ra ml ml uyku... (Tkezleyerek gider)

(ki Adam gelir girerler)

BRNC ADAM Birlikte gzelce eve gidebiliriz imdi! ki kii tek kiiden daha gldr. KNC ADAM imdi ben pipoyu getirdim, sense keyfine baktn. BRNC Kahve iildi ama. KNC Ben btn gece ortalkta dolanrken senin evde kalp da benim kahvemi imen yakk alr myd bilmem. BRNC steyerek yapmadn ki. KNC ki kere yuvarlandm. BRNC O kadar ok imeseydin! KNC Ya da gitmeseydim! BRNC Sen gensin daha! KNC Bu yzden ben gittim. Dndm ki, yallar hi de yle gl deillerdir. BRNC Gidelim! Kimse yok burada! KNC Bir hoa kaln deseydim. BRNC Pipoyu oraya braksan da olur! KNC Ama oradan hoa kaim diyemem! BRNC Rahatsz etmesene. Yalnz kalmak isterler! KNC Daha yatmamlardr! BRNC Kar koca, ha? KNC Ooo, yetti ama artk: Avm elimden alyorsun hep! BRNC Anlamadm! KNC Tam tercmesini syleyeyim yleyse: Kadm benim de ho uma gidiyor. BRNC Ne kadn? KNC Deli etme beni Mimken. BRNC Utan utan! Byle bir gen kpeksin, ha?

KNC Ya sen, yana bana bak! BRNC Kadn kocaya sadk. KNC Neresinden sadk? BRNC Yrekten. KNC Bizim iimiz kalalarla oysa. BRNC Konumuyorum artk. ok ahlakszca bu. KNC Olsun, ben de bir girimek istiyorum. BRNC Mack'e sylerim bak! KNC Evi bana ykarm senin BRNC Bir dene bakalm! KNC dlek! BRNC Ukal! KNC Pis herif! BRNC zentici maymun!

(Birbirlerine girerler) BALIKI (Gelir, kkl nne dklm) Ne oluyor size? Domuz
gibi imisiniz! Benim kulbemde! Bu kadar yorgun olmasam size delii gsterirdim!

(tekiler ayrlr)
BRNC ADAM O balatt! KNC ADAM Yalana! BALIKI (Deri mindere uzanr) BRNC ADAM Dar gel dar! KNC ADAM Gr bakalm. BRNC ADAM yi geceler Mack! KNC ADAM Uyudun mu? imdi, belli olur kimin kaca.

(kisi giderler. Sessizlik. Uzaktan dalga sesi) KADIN (Kapda belirir) Herif! Herif! Uyuyor! (Esneyerek gerinir) BALIKI (Yan uykuda) Pencereyi kapa! Bu illet mzik! KADIN (Pencereyi kapar) Niye minderde yatyorsun ki?
BALIKI Kapa eneni! KADIN Pantolonunu karacak hali yok! Hayvan ite! Esniyor! Uyudu bile! Artk uyanmak bilmez. Yatamz orada durup durur! stnde o yok! Kabahat kendinde! nek miyim ben? (Yataa otunr) Saat iki olmu. Drtte hava aydnlanr. O onbire kadar uyur. Ama sonra kap grnr! Bakalar bala gi der, bunun gibi deiller ki. Hibir eyim olmayacak m benim?

imdi uyuyor! (Mumu alr, pencereye koyar) Nerede ki bu? Daldysa eer! ok da bo biri deildi hani! Hah, geliyor! Ama bu grlt ne? Eyvah! Ne bu grlt? (Nefes ve yumruklama ses leri duyulur. Kadtn dar bakar) Jrgen bu, ie bak! imdi de kavga ediyorlar! Tanrm, sen bilirsin! Alt etti neyse, ok kr!

(Seslenir)
BRNC ADAM (Pencereye koar) Merhaba, sensin ha? KADIN Sen ne istiyorsun peki? ADAM Amma soru haa! KADIN Niye? Penceremde ne iin var diye soramaz mym? ADAM I niye oraya koydun yleyse? KADIN Onun uyuduunu bilesin diye. ADAM Uyuyunca koyacam sylemitin, KADIN Ve imdi uyuyor ite. ADAM Ve ben de, geliyorum ite. KADIN Gel demedim ki ben. ADAM Onun uyuduunu niye bildiriyorsun peki? KADIN Beni dvmesinden korktuunu sylemitin de. DM Dvmedi mi seni? KADIN Niye dvsn ki? ADAM Mutfakta seni byle grnce! KADIN Zil zuma sarhotu! ADAM I pencereye niye koyuyorsun peki? KADIN Tamam, haydi! Grecekler imdi! ADAM (Pencereden ieri szlr) te byle! Sizi anlamak da am ma zormu! (I alr) KADIN tekine ne oldu? ADAM Kulann tozuna bir tane patlattm. KADIN Sonra? ADAM Rahat yerinde. KADIN Sakm bir ey olmasn da... ADAM Hm. KADIN Buraya gelsene, yer var! ADAM (evresine k tutar) Hemen! KADIN Mindere uzanm o! ADAM Dan kmayalm m? KADIN imdi olmaz. Bizi grrler. Ne yapyorsun sen?

ADAM (Balk'mt yzne k tutar) Uyuyor mu, diye bakyo rum... KADIN Evet, evet. Uyandracaksn. ADAM Dan ksaydk... KADIN Bura houna gitmiyor mu? ADAM Sen houma gidiyorsun! KADIN ura nasl? ADAM Niye olmasn? KADIN O zaman mumdan da tasarruf edebilirsin! (Titreyerek) Sa bah erkene de gerekecek daha! ADAM (Mumu sndrr, yoklayarak yrr) Szp kalm! KADIN Minderin stnde! ADAM Yatakta deil! Senin dizin mi bu? KADIN Evet. Dikkatli ol! yle otur! ADAM Zom olmu zoml KADIN Hayvan gibi bir ey. ADAM Senin elin mi bu? KADIN Ne diye bu kadar ok iiyor ki? ADAM Ben onu eve tayaym diye. KADIN Ben de yataktan frlayaym diye. ADAM Scak myd? KADIN Bekliyordum. ADAM Gecelikle... KADIN Btn gn tek balk tutmad. ADAM Onun iin sabit olta ayarlamal, ha? KADIN Diyorum ya, domuz herifin teki! ADAM (Kadn'dan daha gayretle) Senin memen mi bu? KADIN Brak beni! ADAM Acyor mu? KADIN Brak diyorum! ADAM I koyan sensin! KADIN Ama bu... yasak. ADAM 6. Emir gerei3. KADIN Azn alkol kokmuyor! ADAM Ben dzgn adammdr. KADIN Dizimi brak! ADAM imdi yatn daha rahat oldu!

KADIN ADAM KADIN ADAM KADIN ADAM

Ay! eksene! Sen ek! Hah, byle daha rahat Hayr! Yapma! Kvranp durmasana!

(Ta, byk bir grltyle yere der. Kadn hafif bir lk atar, adam kfr basar, sonra sessiz dururlar) BALIKI (Kafasn kaldrr) Ah ah, gk atrdad! Haydaa! Bu size pahalya mal olacak ama! (Kalkar, yakar) Epeydir k kul lanmadnz, deil mi, domuzlar! (Yataa doru) Afiyet olsun,
Munken! Burada msn? Ne yakt ama! imdi tayor mu? Hahaha! Domuzlar! Balk avlamak diye buna derler! Cennet bu! Tanr iyilerin nasibini uykuda verirmi4, Munken!

(Pencereye gider)
ADAM (Kfreder, dnp durur) Lanet olsun! A bu! BALIKI Haa, fark ettin demek! Hi zahmete girme! Kurtulamaz sn! Kanm onard ya onu! Hem bugn daha hi balk tutma mtm! yle uykum vard ki! (Pencere pervazlarm gmbrde tir) Heey! Balk ki ne balk! Gelin de bir bakn genler! Gelin hele! Bakn ne var burada! sa akna ne yakaladm bakn! SESLER Akln m oynattn? Ne var? BALIKI Balk! Balk! SESLER Kafay m buldun? BALIKI Gelin gelin! Balklara gelin! ADAM Lanet herif! Senin aybn bu! BALIKI Benim aybm idi, Munken! Balklara! Balklara!

(Kapya gider)
BALIKILAR (eri dalarlar) ~ Neymi? - Ne diye bu kadar ama ta yapyorsun? Kk bir ey mi tuttun? BALIKI Elime dt, elime! Balklar dt! TEKLER (Kaflarn uzatrlar) Burada m? Daha demin dut gibi sarhotun! BALIKI ok sarhotum. O yzden dan kamadm. Burada av ladm bal! TEKLER Kafay tm bu! Kars nerede ki? Ancak onunla akl bamda laf edilebilir imdi.

BALIKI Karm yok artk. yle sarhoum ki, onu balk olmu g ryorum. Rzgr duyuyor musunuz? Sevgili tann bu kpk lerle gelen!5 k dan, diyor, byk bir av bekliyor seni!6 TEKLER Bandan aa su dkmeli! Delilik alameti bunlar! BALIKI (Bu ana kadar grnty kapatyorken, uzaklaarak hayk rr) Balklar ha balklar! TEKLER (Yaklarlar) lm m? Ceset mi o? Biri daha yanmda. ki kiiler. l m? (Hepsi gler) stlerinde a var! Biri kars, teki de Munken! BRNC ADAM (Adan km, yatakta) u laneti aln hele! Kahro las, stmze bir ey rtn hi deilse! BALIKILAR (Kahkahalar iinde) Alkanlk, dedi kadn ylan bal na ve derisini yzverdi. - Sen beni, ben de seni, dedi kadn gerdek gecesi erkee. - Orada upuzun yatman ne gzeldi de likanl. - Orada yumuack yatyorsun. Oraya erimek zordu herhalde, ha? BALIKI Bahse girerim, oradan kurtulabilmek iin hepinize birer testi iki smarlamaya razdr. BRNC ADAM Birer testi iki, kabul moruk eytan, ama bir rt gelsin! BALIKI (Birine) kiyi hemen getir evlat, yoksa sonra piman olur, sznden dner! Bu balklan aln delikanllar, gtrn boazn suyuna atn da bir serinlesinler. Aln u sn, tayn onlan zenle, ayin gibi tayn, gzel de bir ilahi syleyin! Her zaman bulunmaz bylesi! BALIKILAR (A bir sna asarlar ve kahkahalarla ikisini bir arada dar gtrrler) Hafif olun bebeler! Fazla kvranmayn! - i nize ara verin! - Eer dnersen, osuruktan iyisindir, o geri dnmez nk. BALIKI Pnl pnl balklar! Baln ls burda, iman, yals, canl canl zplyor! Brakn suya yzsnler, ben brakm onla r! Azat edin gitsin, vazgetim ben! Nasl byk bir avd ama! Gitmeyin kaim hepiniz. nk cenaze yemeine davetlisiniz. Karm bence ld, iyi mald! Haydi bakalm, ann smarla d ikiye yumulun ve benim kt halime sevinin! Yanma ge lin, derdimi def edin benim!

(Balklar otururlar Bykfyla iki gelir, Bazlan arkt syler.

Kt oynanr)
BALIKI (klar yakar) Kadehlerdeki bu mumlar, cenaze mealele ri. Glp de sndrmeyin sakn! Masa bir l evinde bulunu yor, kusacanz gelirse kafanz birazck uzak tutun! Kadehler meyhaneden geldi, nk karm ldnden kadehlerin yeri ni ben bilmiyorum. BRNC Rzgr kyor. Dars souyacak. in, snrsnz! KNC. Amma elenceliydi bu akam! Kvranmalar gzel deil di, sonra istemeksizin ylece yatmalar, derken kimsenin ol mad arafa bakakalmalar. Hahaha! BALIKI Ltfen, bir l evinde glmeleri brakn yani. Biraz ses siz iemez misiniz? Masann altna girmek istediimin farkn da deil misiniz? NC yi bir kadmd dorusu, seni ayakta tutuyordu. Ykyor du, taryordu, bir de tekmelerini yiyordu. BRNC Amma rzgr kt! Baksanza nasl rzgr kt? DRDNC mene bak sen! Rzgrdan sana ne? NC Gecelikle gzel grnyordu haa, benden sylemesi! KNC Kefendi o, kefen, anlaana! BRNC Gecelii yukar tutup, bir ey grnmesin diye Munken'e nasl yapta, sulusu sensin, Mack! DRDNC kiye ve balangtaki gzel hikyeye karn bu ne tatsz hava byle. (ki balk - Beinci ve Altinct - dner) BENC Byk tantana oldu. ALTINCI Hak ettiler ama. BENC Senin yatanda yaptklar yani, edepsizlikti! ALTINCI A burada ite7. yi haykrtlar haa. BENC Niye kimse bir ey demiyor ki? Cenaze km gibi! ALTINCI kiler ortalkta, kandan kurtulunmuken! BALIKI Oturun, ama gevezelii de brakn. Benim kanm ld! imdi rzgr var, dindiinde kanm yok artk. yi bir kadmd, tann en iyiyi seti. Rzgr esmekte, kulak verin, iin, diyelim: Kanm frtnada bouldu. KNC O kadan da fazla! Aptallkt bu! DRDNC Senin yatanda yapmamalyd. BALIKI Tarn beni cezalandrd. ok fazla imitim! En iyiydi be-

nim kanm. Rzgr patlad, teknede batt o! in ve onun ruhu na dualar edin! Selam sana Meryem, Tanrnn inayeti seninledir8 Tanrm, onun ruhunu ilelebet huzura eritir.

(Tek bana dua eder)

BENC Samalk bu! Tanrya hakaret! ALTINCI Fena sarho. NC Fazlas fazladr, demi adam ve karsn dverek ldr m. KNC Kendin yatsaydm ya! Bir kiiye yer vardr sadece. DRDNC Ya da bir gzel sopa ekseydin. Ama imdi ok ayp oldu! NC Ahlakszlk bu. BALIKI Ahlakszlk m? Sizsiniz ahlaksz! Ben tannnn sillesini ye miim, bir de siz alay ediyorsunuz! Karm kaybeden kim bu rada? Byk bir gnahkrm ben, bir ayya, kokmu bir paav ra, ama tann cezam vermi bir kere ve kimse bana glemez. BALIKILAR (Kalkarlar) ldrd bu... Gidelim. kiyi yanmza . alalm. Zavall kadn, bu ayya hak etmiti. Kadncaz byle birini her zaman bulur. BALIKI Haksz konuuyorsunuz. Kimin bana gelmi ki bylesi? Hi utanmanz yok, dar grlsnz! Ruhumun derinle rine dek aa iindeyim ben! (er) BALIKILAR Fy aln nnden, doru meyhaneye. Bu manyak lat! BALIKI (Ayaa kalkar, fya sarlr) Bu cenaze yemei, sizler de davetlilersiniz. Ama kafay buldunuz, kt eyler sylyorsu nuz imdi! Zavall ruhunuzdan utann! BALIKILAR (Fy ondan almaya urarlar) Braksana ihtiyar pislik! Ver u fy! Gebertiriz seni yoksa! BALIKI Azgnlk alnnza yazlm sizin, hayvanlarda grd nz gibi, tadnz haset dilerinizden damlyor! Paavras nz siz! Kokmusunuz! rmsnz! BALIKILAR (Kapya ynelirler) Tann bizi bunun errinden koru sun: Bu olmu iyice! - Samalyor, hep ryada grm! - Tik sindim, bir daha sarho olmak istemem. - Brakn mumlarnn yarmda yatsn. Tanrnn bir mucizesiyle fnn iinde boulur gider belki de! (Giderler)

BALIKI (Iklar fleyip sndrr, yalnz tanesi kalr. Sandalye

leri tekmeleyip atar. nne bakar kalr) KNC ADAM (Solda pencerede) Baksana! BALIKI (Dner) O da kim? Ha, sen misin? Gir ieri! Karm ld! KNC ADAM (eri szlr. Yz kanldr) Sarho musun sen?
BALIKI Rzgn iitmiyor musun? Karm bouldu. KNC ADAM Ne zaman? BALIKI Demin. KNC Ne biliyorsun? BALIKI Tann beni uyandrd. Baktm ki karm yatakta lm. Sanki bir balk gibi grnyor, tamam m? Haydi ama, i be nimle. yle yalnzm ki! KNC Seni anlamyorum. Buras biraz rktc. ki senin mi? BALIKI Evet evet, buyur i! Karmn a smarlad! KNC Bir a m vard? BALIKI Bir sr. Ama ikiyi ancak sonuncudan alabildim. KNC Epeydir burada byle tek bama oturuyorsun, ha? BALIKI Yoo. Birileri vard. Gldler sonra ekip gittiler. Benim rezilliimi grdler, imdi her yerde anlatyorlar. KNC Ben kt oluyorum. Gitmem gerek. BALIKI Yzn niye kanl? Sana da m birisi vurdu? KNC Ben fena dtm. Sarholuktan. BALIKI Bama kaza geldiine gre sen benim yegne dostumsun. Beni bizzat tann vurdu. Ona kalbimi verirdim ben, buyur al, derdim. Ama o benim daha da sevgili kanm ald. imdi ii yorum ve gyorum. Kabahat Tanrda. KNC Ne zaman oldu bu? BALIKI Demin. Gnlerin sonunda tann bana sordu: Sen gm sn, nereye def edeyim seni? Ben dedim: Cehenneme gnder, karma kavuaym! DLENC (Kapda grnr. Arkasnda da bir Kadn Dilenci vardr) Gel! Burada iki var m? Burada iki bulunuyormu, yle de diler de. BALIKI Girin girin, oturun. Cenaze yemei var burada. Karm ld. Beni ereflendirdiiniz iin mutluyum. DLENC (Kadn Dilenci ile otururlar) yi bir kadnd herhalde, ha? BALIKI ller iin hep iyi denir. in!

KADIN DLENC Darda rzgr var. Buras scak. DLENC ki gzel. nsann karsn kaybetmesi ok ackl. BALIKI ok yalnz kalyor insan. Ama bir sr hayvan var! (Ma saya vurur) Hayvanlar! Kafam suya soktuumda a fikri gel di aklma. Yukarya yldzlara baktm, dndm: Bunun fay das olur. DLENC Sanki bir hikmet dile geliyor sende. Mthi kavryor in san. (ok ier)

(Buradan sonra ikisi sol arkada minderdedirler. Arada kkrdama ve mrltlar gelir) BRNC ADAM (Sada kapda, stnden sular akyor) Bana bak, ken
di ikimden bir yudum alabilir miyim? BALIKI (Hayal grm gibi) Kafam suya soktuumda ben de ay nen byle kapda duruyordum birader. BRNC Doru, ama ikiyi fazla karmayacaktn! BALIKI Gelip oturabilirsin, ama sesini kes! Artk fkeli deilim. Seni karmn boulduu rzgr m kurulad? Otur, i! Her ey bo!9 (Sarholuktan glkle konuur) BRNC (Masaya yanar) KNC (Dikilir. Horozlanrlar) Buraya oturaym deme sakn! BRNC (Gvensiz) Onunla konumam gerek. KNC (ne kar, ama sallanmaktadr) Seni geberteyim mi, domuz! BRNC (er) Ben iyice ayldm. KNC (Oturur) Ben de seni geberteceim. Yann. BRNC Ona bir ey sylemem gerek. (er) KNC Tanrdan sz ediyor. Ne ola ki? BRNC Bir eyler oldu. (er) KNC Buras pek ho deil. BRNC arkadaki ne? KNC Cenaze davetlileri. BALIKI (Bulank) Tanr bana darbe vurdu. Tanr beni ikinin iin den avlad. Rzgn iitiyor musunuz? Onun, o r z g r n iinde dolanyordum! BRNC Utanmanz yok sizin. KNC Senin ikin yznden! BRNC Kadncaz gece vakti darda dolanp duruyor, eve gir meye cesaret edemiyor. Bu rzgrda! Bu herif ok fkeli zahir!

KNC Kp gibi imi durumda. BRNC (Bahk'ya) Delikanl, hepimiz gnahkrz!10 BALIKI (Ona sartlr) O bouldu gitti, ben imdi yapayalnzm, kimsem yok. BRNC (er) Onu yeniden kabul etmen gerek. (Srekli ier. Balk , kafasn masaya dayar) Be ocuum var benim. (Masann al tna yklm olan kinci Adatn'a) Syle ona!1 ok sarho. Yre im eziliyor benim. (Alar) Kadn tekrar kabul etmen gerek. Herkes grd. Berbat durumdaym. BALIKI Yalnzz. Yapayalnz. Dinleyin! Frtna bu!

(Sessizlik. Frtna)
KADIN (Omuzunda a, ayn ekilde stnden sular akarak kapda durur) Hl fkeli mi? BRNC Uyuyor!

(Yalpalayarak ona doru gider, sarlmak ister. Kadn onu geri iter)
BRNC Senin iin konutum. KADIN Defol git! (A yere frlatr) BRNC Sana hi iyi olmad... KADIN Yr evine! (Kapya kadar iteler onu, geri dner, kinci'yi e ker, dar srkler) Domuz! Domuzlar! Dar! BALKI (Glkle dorulur, zor konuur) Hep hayvanlar. Ama dua edin. Ruhlarnz iin bir ruhlar ayini! Hayvanat. Rzgr. Ruh.

(Oturur. Uyur)
KS (Bataki gibi, sarho, birlikte giderler) KADIN (Pencereyi kapatr. Fy dker, oday ikiyle ykayp siler. Dilencilere denk gelir) Bunlar ne bye? DLENC Yoksul insanlar! KADIN Dan? Hi utanmanz yok mu? KADIN DLENC Dars souk! Bir de rzgr! KADIN (Sprgeyle dan atar onlan) Toz olun haydi! (Silerken ya rm az Bahk'ya) Niye o kadar itin ki? Kahve yapaym m? (Yant yok) Az kald a azgn suya atacaklard, domuzlar! (Balk'ya bakar) Uyuyor.

(Iklar sndrr; BalJc'y srtlar, yataa gtrr) SON

OVA
I Prrie ] Hamsun'dan esinlenen opera

316

Ova

KLER1

Zachaus Lizzie Polly, a* adam

Bir iftlik evi. Sa yanda, sol yanda ve arka solda, plak, beyaz, dmdz tasarlanm duvarlar. Orada kap iin bir delik ile kk pencereler: Mutfak. Sandan ova grnr.
1

Akama doru.
ZACHUS (Yerde oturmu gkyzne bakmaktadr) LZZE (Solunda bir bankta amar ykar) ZACHAUS Hep yalnzca mavi olan bir mavi gkyz! Hep o rezil otlar! Beyaz duvarlar! Ve bir trl ba edemediimiz buday! Tanrm, ne skc! Elim de yanyor stelik, nasl dayanacam buna?
T \77\V

Dn ki, zaman geldiinde yeerecek olan ottan ve gkyznden ve iinde uyunabilen duvarlardan baka bir ey yok, eer altysan buday bitiyen eer. Ama bir ey yapmyorsun ki sen. ZACHUS (fkelenir) Parma gstereyim mi? (Bardak iindeki parma ykseltir) Otlarn iinde diz km, makine yalyorum, kzgn gne, terden gzlm bulanyor. Atlar aha kalkyor ve ben byk bir ac duyuyorum, ayaa kalkp haykryorum ve kesilmi parma aryoruz otlann arasmda minik bir l gibi. imdi onu yam iine koymu, kaldrp gsteriyorum, nk benim parmam o. Ve bu yzden, alamyorum ite. LZZE Ona bakp durma hep! Ann gazetesi var.

Sklyorsan a onu, oku! A akamlar okur! ZACHUS

Onun mukaddesat o! Farkn varmamak! Ama, dediini yapyorum! (Mutfaa gider; gazeteyle dner) (Soldan A Polly girer. Zachus'u gazeteyle grr)
POLLY Benim gazetem deil mi o Tembel yaratk Zachus'un elindeki? Grlm ey mi bu, Lizzie? LZZE ok sklm! Gazete okuyor ite. Kavga edip durmayn hep! POLLY Gazeteyi hemen veriyor musun bakaym! O pis ellerini ek gazeteden! Kara sal haydut seni, kpek! mrnde asker grdn m hi? Ya da bir Ford'a iinden bakmlm var m? Yok elbet, bilmezsin, nk bir maymunsun sen. Ama kendini saknmaya bak, Benden sylemesi, sakn kendini! ZACHUS (fkeyle) Ya senin yaptn ne? ok mu matahsn? Bir yemek yaparsn, kimse yiyemez! Pudinginin ii sinek doludur! Fazla uzatma artk! POLLY Kes sesini! Ayln ne ki? Washington'da evlerin mi var, Yoksa dn buzalam inein mi? ZACHUS (Gazeteyi frlatp atar) Defol git, gazeten de senin olsun! Saygl bir adamm ben, getirip koyacaktm yerine! Zaten ii srf pislik dolu!

POLLY Haydutsun, miskinsin ite! Okumay ne bilirsin ki! Srf Lizzie'nin nnde byk grnmek iin yapyorsun! Sen ve gazete! Hh, gleyim bari! ZACHAUS (Sakin, tehdit dolu) imdi, gidebilirsin. (Sert,) Orda dikilip durmasana, tkrme yere! Seni cvk kpek seni!

(kar)
POLLY inde srf pislik doluymu! Okuyamyor da ondan! Gazetesi hi yoktur ki! Gln! Arada bir boynunu kvnveriyorum ite byle. LZZE Brakabilirdin ona! imdi dmanlk oluyor! Fena azarladn dorusu! POLLY Azarladm m? Peki niye? Size hava atmasn kaldramyorum, Lizzie! Sizden hep holandm. Kimi gece uyanp bir i ekiyorum, ovaya vuruyorum kendimi, ylesine doluyum sizinle. kp gezebiliriz. Ben atlan karrm. Siz gmleklerimi ykardnz, ben de elim paavralar iinde sizin iin alrdm. Ve gece birlikte olurduk, San Francisco'da veya Boston'da, yeter ki buradan ok uzak olsun. LZE Ben burada kalmay daha ok isterim. Burada da gmlek ykayabilirim. Srtndakinden baka gmleklerin var m? Yoksa ben San Francisco ya da Boston'da evde pineklerken sen barlarda kafa ekip

o tek gmleini de berbat ederdin! POLLY kime hkim olurum, meleim! Sen yanmda olunca imeme gerek kalmaz ki! LZZE inizi b u r a d a yapn! Ama bir ey syleyemem! "Belki/' diye dnn! Bundan sz etmeyelim artk!

(amar teknesiyle kar)

4 POLLY (Mutfaa geer, zgndr) Gerilince nasl da gzelleiyor! Ayrca da gururlu! Tam benlik bir kadn! Giderek etkiliyorum yine de! Neydi o benim gazetemi alm pis olan! Ama aznn payn verdim: Kara sal haydut! yle kalalar vardr ki onda, Hayal bile edemezsiniz siz!

(kar)
5 ZACHUS (Elinde su doiu amar teknesiyle soldan girer. Gmlei

ni karp ykar)
Terden iyice sertlemi, stelik Gne de kurutmu! Polly'nin suyu bu! Ama iinde kendi gmleimi ykyorum! ADAMLAR (Ovadan gelip eve girerler) BRNC ADAM Merhaba Zachaus! Elin nasl oldu? Daha da iti mi? Ooo, gmleini kendisi ykayabilir olmu bile!

KNC ADAM Hem de PolTnin suyunda! Yamur suyunda! Polly'nin yamur suyunu arm! NC ADAM Kendini Polly'den sakn, Zachusf Polly kincidir! Bellei de gldr! stelik yastnn altnda bak bulundurur!

(Adamlar glerler. Ellerini ykarlar. Salarn tararlar. Hava kararr)

6

POLLY (Mutfaktan gelir) Yemek hazr gibi! Bugn pirin yiyeceksiniz! Keyfim gcr! Bu su ne, Zachus? BRNC ADAM O, iyi su, Polly! POLLY (Zachus'un stne yrr) Sana bu suyu kim verdi? ZACHUS Ben kendim aldm. POLLY (Barr) Benim suyum ol Sen, rezil kle, onu aldm, ha? Seni yalana! Hrsz! Kpek! ZACHUS Ya yaptn puding iindeki sinekler! Peki evvelsi gece nereye gittin? Lizzie anlatt, glmekten knlyorduk! POLLY u kk domuzun yaptna bak! Benim kendi suyumu! KNC ADAM (tekiler gibi glerek) Gmlek de Zachus'un kendi gmlei mi Polly? ZACHAUS Al suyunu bama al! (Tekneyi boaltr)

Kullandm ite! POLLY (Yumruunu onun gzne sokurcasna) Bunu gryor musun bunu? ZACHUS Evet. POLLY Sana bir tattracam da. ZACHAUS Maan skarsa!

(Yumruklarlar. tekiler glr. Zachaus der)

POLLY Hah, devrildi ite! Brakn yatsn yerde! Bir asker devirdi onu! KNC ADAM ld galiba! POLLY (Byklenerek) Gebersin! eytana havale ettim onu! Brakn yatsn! Amerikal Daniel VVebster4 mi bu yoksa? Gelmi bana pudding yapmay retecek, ben ki generallere yemek yapmm! Ovann albay m o yoksa, ha? BRNC ADAM yi syledin Polly! ZACHAUS (Dorulur, nceki gibi) Gel haydi gel, tavan baca! ADAMLAR (Hayran) Bu harika! Tavan baca dedi! Yeni batan! Yumruklara kuvvet! Zachaus mthi ama! POLLY (Glmser) Sama! Ha it sopasyla yumruklamm, Ha onunla!

(Havalca ar ar mutfaa gider)

ZACHUS (Gmleinin suyunu skar, srtna giyer) ADAMLAR (Mutfaa giderler. Orada k grnr bu kez)

LZZE (Gelir) Seni yendi mi, Sachus? ZACHUS Kat! LZZE Az, kokmu rk dilerle dolu. Bir de iren biimde ttn ier, iki zkkmlanr, hem karakteri de ok kt! ZACHUS Odana kmt ama! LZZE Kapm kitlemitim! ZACHAUS Sen yle de! LZZE Kskanyor musun? Birileri seni kskanyor da! ZACHUS nemli deil! Beni seviyor musun? LZZE Bu soru da biraz fazla. (Sessizlik) Ama akamlan canm sklyor ou kez. (Sessizlik) Hi gezmeye kmaz msn? ZACHUS Akamlan iten yorgun dyorum. Sonra da yatp uyuyorum. LZZE Ya imdi, bu parmakla? ZACHUS imdi belki gezmeye kanm. LZZE Akam yemeinden sonra kanm ben. O zaman otlar bir gzeldir ki! Ana siz erkdder anlamazsnz! ZACHUS Ben hep saa giderim. 118 numaral buday tarlasnn oraya! Mahsuln olgunlama durumunu grrm orada! LZZE Bugn ok gzel bir gece olacak! ZACHUS Herhalde zevkini karmml LZZE (Giderken) Bugn keyfim yerinde.

(kar)

ZACHUS O beni yere ykt! imdi bunun hesabn verecek! Gazetesi yatak odasnda! ocuk gibi!2

(Ovaya bakar)
Gk karardka ayrlar daha bir aydnlanyor. inde oka ylan var ama akbabalar bulamyor onlar. Tarlalarda bir demet gryorum, Uzanp yatm gecenin iinde.

(Sessizlik. Mutfaktan biraz grlt gelir. Sada ov: v rip bir yeile brnr) 9
POLLY (Mutfaktan) Gazetem gitmi! Zachus nerede? Zachus nerede diyorum! Gazetem yok oldu madem! ZACHUS (Yar solda, karanlkta) Buradaym ite. Adm Sachus. POLLY Gazete sende mi? ZACHUS Bana niye soruyorsun? ADAMLAR (Mutfaktan) Yine mi gazete? nce suydu Polly! POLLY Gazeteyi ald! ZACHUS Evet, bende. Ama artk hi yok. Kullanyordum onu! Pis domuz yavrusu!

(Adamlar gler)
POLLY (Ar) Yatak arafmn iinde bir bak var.

Belki bu konuyu dnsen iyi olur! Bekle biraz, dostum!

(kar)
ADAMLAR (Glerler) ZACHUS Ne diyor bu? Bu bak samal da ne oluyor? Fareler gece stme gelince yzm eker miyim? Yerde dp kaldm m? Pudingin iine sinekleri ben mi koydum? Ama beni sakn kzdrma! Kendimi tanyamaz olurum! Grtlaklarn yerini biliyorum!

(Mutfaa gider)
ADAMLAR Haydin yemee! Bugn pek keyifli!

(Sessizlik) 10
POLLY (kar gelir) . Gazete oydu ite! Byk ikago yangnn yazyordu. Br kundaklamayd o. inde Cuppri ve reks firmasnn pencerelerinin hikyesi vard. Frisco'daki zavall hizmeti kzn dokunakl anekdotlar vard iinde. Yelkenleri imi grnen gemilerin ykleri ve buradakinden farkl insanlarn oturduu binalarn ve baklamalarn ve pek ok daha baka eyin ykleri, satlk eyler, kullanlanlar ve her eyin deeri, bunlarn hepsi vard gazetede, ben okudum. Burasi nasl da yalnz byle!

11 Mutfakta grlt.
ZACHUS (Kapda grnr) Sylesene Polly, bu benim parmam deil mi?

(Bir eyi ykseltmi gsteriyor)

Ve Polly, parman ucundaki trnak benim trnam deil mi? Tanmayacam m sanmtn? KNC ADAM Ne o sahi? ZACHUS Parmam buldum, kesilen parmam Yemein iinde buldum. Piirmi onu. Benim yemeimin de iine koymu. te bu de trnak. ADAMLAR (Kahkahalarla glerler) Senin kendi parman piirip Bir de senin yemeinle sana verdi ha? Birazn srm msm ne? Bir yann eksiltmisin bile, ha? ZACHUS Gzm grmyor artk! Dnmedim ki... Bilmem ki...

(Dner, darya ovaya gider)

ADAMLAR (Glerler) Onun parman m piirdin sen? Katil herifin tekisin! Glmekten ldrrsn! O da onu yemi!

(eri girerler)
12 LZZE {Polly'ye) ok fenayd bu! Utan! Nefret ediyorum senden! Zachus'a gidiyorum artk!

(Gider)
133

A ieri gider. Sessizlik. Sonra Adamlar gelir.

BRNC ADAM Akam lnd!

KNC ADAM Serinletiyor. NC ADAM ok yorgun olmasam! POLLY (Soldan, bir bakla grnr) KNC ADAM Nereye Polly? NC ADAM Bakla ne yapyorsun? POLLY (kar. Ovaya geer) BRNC ADAM Polly bakla gidiyor. NC ADAM Lizzie de gitmi. A sarmsak soan kesecek! KNC ADAM Lizzie pis bir ylan. BRNC ADAM Burada da baka kadn yok ama. KNCADAM Demek ki Lizzie temizdir. NC ADAM Yukarya kimseyi sokmuyor! KNCADAM Ama A yukar kmt ite! BRNC ADAM Lizzie hayr diyor. KNC ADAM Birok ayrnty biliyor A. NC ADAM Dinleyin, ne bu? KNCADAM Hii! Hortlaklar! NC ADAM Bir ey atld sanki! BRNC ADAM Ben bir ey duymadm! NC ADAM Bir lk duydum sanki! KNC ADAM Kim lk atacak ki! BRNC ADAM Sana yle gelmi. Hi ses yok, her ey dingin. Budaylar bir yeil deniz gibi. Gidelim. Uyuyalm. KNCADAM Polly daha ay yapacak bize! 14 LZZE (Gerginlik iinde gelir) Zachus'u grdnz m? Zachaus nerede? 118 numaral tarlaya gideceini sylemiti. Orada yok! BRNC ADAM Orada yatracak mydm onu? A'y yaptn gibi, ha!

LZZE Aramak gerek onu. Polly de yok ortada!

(Gider)
15 KNC ADAM Ak bu ite! Hepsi kuruntu! Kolayna lmez insan! BRNC ADAM Ben yatmaya gidiyorum.

(Kalkmaya dazlanr)
NC ADAM Heey, A orada ite! Gelsene Polly! 16 POLLY (Ar ar) Ne istiyorsunuz? BRNC ADAM ay istiyoruz, Polly! ay yapsana bize! POLLY (Mutfaa gider) NC ADAM Konusana Polly! Yoksa ay yapmaya gnll olmazsn! Neredeydin ki? KNC ADAM Zachaus nerede sahi, Polly? BRNC ADAM aya onu da beklemek istiyoruz! POLLY (Mutfak kapsnda dner, ar ar) Zachaus'un arhk geleceini sanmam! (ok yksek mzik. eriden Lizzie'nin yrtc sesi) SON

AIKLAMALAR
NCL BAAL GECEDE TRAMPET SESLER DN DLENC ve L KPEK EYTAN KOVMA KARANLIKTAK IIK BALIK AVI OVA

NCL

Te m el

M etin

Bertold Eugen: ncil. Drama 1 Perde, "Die Emte"de, Ocak 1914, No.6 (Augsburg renci dergisinin bu saysnn fotokopisi).

Tarihe
Yaz sonu 1913: Oyunun yazl. Olaslkla Ocak 1914: renci dergisi Die Ernte'de yaynlan. 1967: Brecht'in lmnden sonra ilk yaynlan: "Gesammelte Werke in 20 Bcinden"de, 7. Cilt, Suhrkamp Verlag, Frankfurt a.M.

M e t n i n O l u u m y k s
Onbe yandaki Brecht, 1913 yaz sonu ilk dramatik eserini ya zar. Eser, 16. Yzylda Nederland'n spanyol-Katolik birliklerine kar verdii zgrlk savandan fiktif bir blm sergiler. Oyun, birok ynden Brecht'in gerek evdeki, gerekse okuldaki kiisel ya antlaryla ve ncelikle de okuduklaryla balantldr. Babas Berthold Friedrich Brecht Katolik'ti; annesi Sophie ise Protestan'd. Do laysyla Brecht, dinsel adan karmak bir ailede bym, ama esas olarak Protestan eitimi grmtr. Daha ilk ocukluk ylla rnda bykanne Brezing ona ncil'den satrlar okur. Anne, ocu un eitiminde Incil'deki deyileri ska kullanr ve yetimekte olan delikanlya srekli ncil okutur. Yirmiiki yamda Brecht (1920), ilk oyununu yazd yalarnda annesinin eitmesinde ncil'in tad rol ileyen bir de iir yazar: "ncil " Annem: Efendimiz yaln inam sever, evlat, derdi Ve hep ndl'i masamda koyard nme Gzlerim kapanana dek okurdum o ncil'i Sonra sabahna taptaze uyanrdm yine. Dinsel eitim uygulamasyla alay eden bu iir, ayn zamanda anneye ballk ifadesidir; son ktasnda Brecht'in Protestan kilise sine kabul treninden (konfirmasyon) ncil alnts vardr (braniler 13,9):

"Annem yatyor imdi topran aitmda Benim konfirmasyon cmlesini onun azndan duyar gibiyim: Yrein salam olmas bir harika." Augsburg'daki Bavyera Kraliyet Lisesi'nde Brecht, 1908 EylTnden 1917 paskalyasnda (sava nedeniyle) zorunlu mezuni yete kadarki sekiz buuk yllk eitim sresince, ilkokuldan da ho cas olan papaz Paul Detzer'den "Protestan din retisi" dersi al mtr. Hristiyan dnya gr normlarna ynelik olarak Brecht'in bu oyunda ortaya getirdii eletirel tartma, kesinlikle her iki okulda da ad geen ders iinde sz konusu deildir. Alman ca ana bilgi dal erevesindeki edebiyat dersi de byk lde H ristiyan dininin etkisindedir. Brecht'in kulland "Almanca Oku ma Kitab", dinsel deer tasarmlarn politik yurtseverlik tutumla ryla birletiren ve anavatan uruna ehadetin dinsel yceltilmesinin arlkta olduu pek ok metin ve konu sunar. Edebiyata ilgi duyan bir renci olarak Brecht, bunlardan pek ounu okumu ol mal, rnein 1913 yaz tatilinde Theodor Korner'in, Macar kenti Szigeth'i Trk-slam kuatmasna kar kont Zriny'nin savunmas n gsteren "ackl oyun"u Zriny'yi (1812) byk olaslkla oku mutur. Yine Detlev von Liliencom'un Kurban bala-dn da oku mu olabilir. Bu baladda, bir Kzlderili kz, kabilesini Yce Ruh'un fkesinden kurtarmak iin -"nril"dekine benzer biimde erkek kardei tarafndan beklenen- zveriyle kendini Niagara elalesin den aa atar ve atarken de sa'nn, "te tamamland," szn n ler. (Bkz. "Deutsches Lesebuchfr bayerische Mittelschulen / Bavye ra Orta renimi in Alman Okuma Kitab", hg. v. A. Ipfelkofer u.a., Bamberg 1908 ff., Band 6, S.174f.) Brecht, en nemli edebi esinini, okul dnda ayrca Friedrich Hebbel'in Tevrat'a sonradan sokulmu Judith kitabndan kaynakla nan Judith tragedyasndan alm olabilir. (10 ubat 1913'teki onbeind ya gn vesilesiyle Brecht'e annesi ve babas, 1913 paskalya snda Hebbel'in be ciltlik toplu yaptlarn art arda armaan etmi lerdi.) Anlatya gre Holofemes'in komutasndaki ok tanrl Asur ordusu, Yahudi kenti Betlehem'i kuatmtr. Kent ahalisi sefalet ekmektedir. yknn gerek Tevrat'taki, gerekse Hebbel'deki bu k noktas, Brecht'in oyunu ile koutluk gsteriyor. Gerek Tev rat'ta, gerekse Hebbel'de Judith,, Asur ordughnda Holofemes'e

gider, birlikte ak gecesi yaama arzusu numarasna bakomutan aldatarak gece onun ban keser. Yahudi birlikleri, basz kalp pa nie urayarak kaan Asurlulan yener ve zafere ular. Judith'm en derin dinsel duygularla davrand Tevrat'tan farkl olarak Hebbel, bu eskj hikyeyi, Holofemes figrnn nem kazand ve Judith ile Holofernes figrlerinin e deerde partnerler olarak kar kar ya geldikleri bir tarzda biimler. Judith, son tahlilde akn kazan may hak eden tek erkek olduunu bile bile ldrr Holofemes'i. Brecht'teki Belediye Bakan'nn Kz ise, Tevrat'n Judiih'inden farkl olarak ve hele Hebbel'in Judith'inden iyice farkl olarak, ba langtaki bir kararszln ardndan dman komutan ile bir ak gecesi geirerek kurban olmay reddeder ve kent der. Ad geen Hebbel yaynma Theodor Poppe'nin yazd giri de Brecht'e fikir vermi olabilir. Poppe, Hebbel'in gnlklerinden, "Tanrnn, onun eliyle bir mucize gerekletirmesinin ardndan, ka ranlk bir gizemden rker gibi kendinden rken" bir "yaln-soylu kz" tasarmna ynelik "yce fikri" alntlyor. Hebbel'in gncesin deki 6. Mart 1838 gnl notu yle: "Tanrnn kendisi bile, eer y ce hedeflere erimek adna bir kiiyi dorudan etki altna alr ve kendi keyfi giriiminin (bu durum varsa ona ilikin deyimleri de kullanabilmemiz gerekir) dnya arkna girmesini uygun grrse, kendi ileyiini de bir an iin duran veya baka trl ynelen ayn arkn dilileri arasnda ezilmekten koruyamaz." {Hebbels Werke in zehn Teilen, hg.v. Theodor Poppe, 1. Cilt, 2. Blm, Berlin/Leipzig/Viyana/Stuttgart o.J., S.8f.) Hebbel'in gnlklerinde ortaya koyduu ite bu yaklam, Brecht'in Judith'e ynelttii eletirinin hedefi olmutur. Yllarca sonra bile yle bir not der Brecht: "Hebbel'in tuttuu bu yol ba na gittike daha da kmaz grnyor. Byiik insanlar yerle bir eden kaderin tarzndaki byklk deildir bizi yakalayan, yalnz ca kaderiyle grnen insandr." (alma Gnl, 21 Aus. 1920.) Kaynaklk eden, elerle karlatrma bize, oyunun toplumsal vurgusunun -Belediye Bakan'nn ailesinin refah ile kentteki sefa letin yzletirilmesin Brecht'in kendine zg bir eletirel katks ol duunu gsteriyor. Augsburg Lisesi 6 A snfndaki baz liselilerin kard renci dergisi Die Ernte (rn), ncil oyununu yaynlar. (Bu derginin,

Brecht arivince fotokopisi ekilmi olan tek kopyasma artk ula lamyor). Derginin redaktrleri, Brecht ile Julius Bingen'dir. Dergi, teksirle krk kopya baslyordu. Toplam olarak alt say km, ye dinci says hazrlk aamasnda kalmtr. Bu renci dergisinde Brecht, birok makale, iir, yk, yaz yaynlad. 1914 Ocak'mdaki 6. Saynn hemen tmn ncil oyunu kaplar. Bu oyun, Brecht'in "Bertold Eugen" deiik ismiyle imzalad tek rndr. Brecht'in yaamnda ncil (Kutsal kit^p) nemli rol oynamtr. 1920'deki bir gncesinde yle not dp: "Ama Incil'deki belli szleri ldrmek olanaksz. Direniyorlar da direniyorlar. nsan, se vimedeki gibi, kendini srtndan aagi yoklayan rpertiler altnda buluyor." (. Gnl, 4 Eyll 1920.) Uzun sredir geni kesimler ce burjuva kart ve din kart bir yazar olarak bilinen Brecht, 1928 ylnda kendini, bir gazete soruturmasnn ynelttii, edebiyat olarak, "En ok etkilendiiniz yedir," sorusuna: "Gleceksiniz ama: ndi" yantn vererek yorumluyor. (En Gl Etki, Die Dame'de, Berlin, Die lose Blatter eki, 1928, No.l, S. 16.) Bu yantn ger ee uygunluu, Brecht'in, dilsfel oluumuyla Luther ncil'inin dili ne dayanan birok metninde grlmektedir. "Kuralsz Ritimlerle Kafiyesiz iir stne" makalesinde Brecht, ncil dilinin zgl nite liini "tavrl" olarak belirtiyor. Eserlerinin byk blmnde, ak tarma olarak veya antrma, dntrme, yabanclatrma olarak, bolca ncil alnts bulunur. Ana oyununda ncil'in yrhld .10. Tablo'da olsun, Galilei/nin Yaam oyununun 10. Tablosunda izil mi sayfalaryla dev;bir ncil'in getirildii 10. Tablo'da olsun ncil, dorudan eylemin nesnesi olmakta. Bu b a s k d a k i m e t n i n d z e n l e n m e s i n e a i t n o t : Elyazsyla yazlm rend dergisinden alnma fotoktopinin kimi yerleri silik durumdadr; yle yerlerde, orijinalin Bertolt Brecht Arivi'nde bulunan transkripsiyonuna bavuruldu.

Satr
DPNOTLAR

Aklamalar

(Dipnot numarasndan sonra gelen parantez iindeki deerler, kitabn Al manca basksndaki sayfa ve sabr numaralarn gstermektedir.)

1. (9,12-18) Ve dokuzuncu saatte ...ld.] Bkz. Markos ncil'i 15, 29-37; Matta nciVi 27, 41-50; Yuhanna ncil'i 19, 30. Bu ile metni, ad geen /nriZ'Ierdeki blm ve szlerden yaplm bir montajdr ve sa'nn ilesinin u bak altndaki bir stilizasyonudur: "Herkese yardm etti, ama kendine hayr dokunmuyor." 2. (10,6) Ama iaretler belirdiyse ...sadk olun.] Bkz. Luka Incili 21, 20-28: "Yerualim'in ordular tarafndan kuatldn grnce bilin ki, kentin yklaca zaman yaklamtr. O zaman Yahudiye'de bulunanlar daa kasn [...]" sa'nn, Yerualim'in igaline ynelik kyamet ifadesi, alnt olarak dorudan finaldeki yok edilme felaketine gnderme yapyor. Ayrca bkz. Vahiy 2,10: "lm pa hasna,da olsa sadk kal, sna yaam tacn vereceim." 3. (10,12-14) Oysa ben size diyorum ki ...paylan.] Bkz. Levililer 19,18; Yeaya 58,7; Paulus'tan Galatyallara Mektup 5,13. Bu tek per delik oyunun merkezindeki bu bakasn sevmeyi buyuran Kutsal Kitap alnts da eitli blmlerden bir araya getirilmitir. 4. (10,19) Babasn ya da annesini ...yoktur.] Matta 10,37. Byk Baba bu ncil deyiini bir kez daha kullanr (13,14 vd.). 5. (11,23)" man edin," demi efendimiz. ] Bkz. Matta nciVi 10,32. 6. (12,21) ekil! Kanna girme! ] sa'nn snanmasna antrma. Bkz. Matta ncil'i 4,10: "Elini benden ek, eytan!" 7. (12,34) Ahab ] M.. 900'lerde srail Kral Ahab, kars sabel'in kkrtmasyla, Naboth'un ban ele geirmek iin onu hiley' le ldrtmt (bkz. Tevrat. Krallar 21,1-19). 8. (12,34-36) Darda insanlar lk la ...onu grmyorsun] Bkz. Yeaya 6,9 vd. ve Matta ncil'i 13,13 vd. 9. (12,36) kyamet gn] Mukaddes Kitap'm, zamann bitimin de varlacak ilahi mahkeme tasarm (bkz. Matta nciVi 12,36). 10. (13,11) Kim ki insanlarn nnde beni inkr eder... ] Matta n ciVi 10,33. 11. (15,8) Bizimle kal, efendimiz ...dnd ] Bkz. Luka ncil'i 24, 29. Bu alnt Luka ncil'inden aynen alnmtr. Orada gerek genle rin tanmadklar sa, gerekse akam ve gn dnm, yaam sonu nu ve lm imleyen metaforlar deildir. Bat ile lmn aktar m, Brecht'te, din derslerinden ve dua kitaplarndan gelmedir.

BAAL
Temel M etin

1919 Yazm: Baal, Elisabeth Hauptmann Arivi'nden daktilo metin, Akademie der Knste der DDR (Alman Demokratik Cum huriyeti Sanatlar Akademisi), Berlin. 1922 Yazm: Baal, Potsdam: Gustav Kiepenhauer Verlag 1922. 1926 Yazm: Erkek Baal'in Yaam yks. Dramatik Biyografi ('Baal'in Sahne Uyarlamas)", Elisabeth Hauptmann Arivi'nden daktilo metin, Akademie der Knste der DDR (Alman Demokratik Cumhuriyeti Sanatlar Akademisi), Berlin. Ek: Baal (1955) yazmndan iki sahne, "Stcke (Oyunlar)", 1. Cilt7ten, Berlin/DDR: Aufbau-Verlag 1955.

Tarihe
1918 Nisan'mdan Temmuz sonuna dek: 1918 yazmnn kaleme alnmas ve stnde allmas. 1919 yaz: 1919 yazm stndeki almann bitimi. 1920: Bir yeni yazmn gnmze kalmayan ilk basks, Georg Mller Verlag, Mnih. 1922: Yeni yazmn Gustav Kiepenhauer Verlag tarafndan ilk yaynlan, Potsdam. 8 Aralk 1923: Baal'in Leipzig Altes Theater'da ilk oynan (1922 Yazm). Yaklak 1925 sonundan 1926 bana dek: Erkek Baal'in Yaam yks'nn ortaya k. 14 ubat 1926: Berlin Deutsches Theater'da Genlik Sahnesi'nce Erkek Baal'in Yaam yks'nn ilk oynan. 1930 civan: Asosyal Kt Baal'in reti oyunu tarzndaki sahne leri iin fragmanlar. 1954: Baal stnde yeniden alma. 1955:1955 yazmnn, "Stcke (Oyunlar)" 1. Cilt'te ilk yaynlam, Aufbau-Verlag, Berlin/DDR. 1966: Brecht'in lmnden sonra 1918,1919 ve 1926 yazmlan-

nn "Baal, Drei Fassungen (Baal, Yazm)" olarak Dieter Schmidt'in eletirel editrl ve yorumuyla ilk yaynlan, Suhr kamp Verlag, Frankfurt a.M. Metnin Oluum yks

1918 Yazm: Mart 1918'de Brecht, arkada Caspar Neher'e u haberi iletir: "XV. yzylda Bretagne'da katil, sokak soyguncusu ve balad airi olan Franois Villon stne bir oyun yazmak istiyorum" (Caspar Neher'e mektup, Mart 1918). O sralar Villon'un yaam ve yaptla ryla Brecht ok ilgilenmiti, iirlerinde de ondan esinlendii hi az deildir. Neher'e yazlan satrlar, Baal'e ynelik bir dnsel n adma iarettir. Bu iaret, geni anlamda Brecht'in stnde urat , Villon'un, Rimbaud'nun, Verlain'in ve Frank VVedekind'in ya am ve yaptlarndan meydana gelen edebi ve tematik malzemeyi gstermektedir; ki bir baka oyunun itkisi 1918 ilkbaharnda ve ya znda Baal'in ilk yazmm salayacaktr. O yln yaz smestrinde Brecht, Mnih'teki tiyatro bilimcisi Arthur Kutscher'in bir seminer etkinliinde, Hanns Johst'un Yalnz. Bir nsan-Bati (1917) oyununa bir "antitez" yazmak istediini aklar (Brecht'ten kalanlar iinde, kayna ve tarihi bellisiz gazete kupr). Johst'un oyununun prmiyeri, 30 mart 1918'de Mnchener Kammerspiele'de yaplm ve bu, Brecht'in arkada evresinde ateli bir tartmaya neden olmutu. Arkada Hanns Otto Mnsterer'e yazd 1 Mays 1918 gnl mektupta Brecht, "yan komedi BaaT'in tamamlandm bdirir. Drt gn sonra da oyunun adm "Baal Tkmyor! Baal Dans Ediyor! Baal Ge kyor!!!" olarak ta sarladm iletir Mnsterer'e (Hanns Otto Mnsterer'e 5 mays 1918 gnl mektup). Brecht, Caspar Neher'e 31 Mays'ta ve Hazi ran ortasnda yazd mektuplarda da ve gerek 1918 yazmnn ndeyiinde ("Son Arzu"), gerekse 1919 yazmnn ndeyiinde de ("Dostum Orge'ye") bu ada deinmitir. lk Baal metninin, Mns terer'e yazlan her iki mektuptan ksa sre sonra bitirildiini gste ren dayanaklar var. rnein Brecht'in bir baka arkada Otto Bezold, gncesine 21 Mays 1918'de, bir nceki hafta sonu, yani de mek ki 18 ve 19 Mays gnleri, Haindi Kt Fabrikas'nn

(Brecht'in babas o fabrikann direktryd) bir sekreterine arkada nn oyununu yazdrd notunu dm. Daktiloda tamamlan m metin 20 Mays Pazartesi akam Brecht ve Bezold tarafndan kontrol edilir. Ardndan da Brecht, metni Bezold'e armaan eder. Demek ki 20 Mays 1918'de Baal'in ilk daktilo yazm tamamlanmr. (Bkz. Dieter Schmidt, 'Baal' ve Gen Brecht", Stuttgart 1966, S.65. Schmidt, konuyu soruturmu olan Erich Maiberger'in sun duu malzemeye dayanmaktadr.) alma bununla bitmemitir kukusuz. Haindi Kt Fabrika snn o zamanki bir sekreterinin anmsadna gre sekreter, bir hafta sonu firmann daktilosunda Brecht'in msveddesinden yine Baal'in tapajn yapmr. Yazlan metin toplam 44 sayfa tutmu ve 8 kopya olarak yazlmr. Teekkr olarak Brecht ona bir gl ile bir de u notla bir hafif roman armaan eder: "Teekkrlerle / Si zin / Bert Brecht / Augsburg Haziran 18". (Bkz. "Erich Maiberger, Bert Brechts Augsburger Jahre (Bert Brecht'in Augsburg Yllan"),

"Geschichte des realgymnasiums Augsburgs vom 1864 his 1964'

(1864'ten 1964'e Augsburg Lisesi'nin Tarihi)"nde/hg. v. Otto Knrrich, Augsburg 1964, S. 114-126.) Brecht, Temmuz ortalarna kadar metinde yine baka deiik likler yapm olabilir. rnein "Gitar in arklar" adl iir derle mesine de ald "Baal'in arks"m, metne u notla koymutur: "7.VII.18'de Lud ile birlikte" ("Lud": Ludwig Prestel). Yaz smes trinin sonuna doru, ama en ge de 1918 Temmuz sonunda Brecht, oyunu referans iin Arthur Kutscher'e sunar. teki sunulanlar, Lion Feuchtwanger, Jakob Geis ve Alfred Kerr'dir. Bu 1918 yazmnn tek daktilo kopyas, Jakob Geis'tan bize kalmtr ("Baal. Tiyatro Oyunu"). Brecht Baal'i yazarken herhalde Yohst'un oyununun kitap ola rak yaynlanm metnini de biliyordu (Mnih 1917,2. Bask: 1918). Oyunun ana figr olan 'Yalnz', evresince yok saylan, bilinme yen gen Grabbe'dir. Grabbe, tam Napolyon stne yazd bir oyunu yeni bitirmi ve nihayet nleneceini ummaktadr ki ocuunun ve karsnn lmyle en derin bir aresizlie boulur. Kaderinin suunu, bir kezinde bedenini bir postacya sunmu olan ve bu nedenle oluna inanmayan annesine ykler. Arkada Hans Eckardt'm nianls sabella'y ifal eder. sabella bu utana taya

maz ve kendini suya atar. Grabbe memuriyetten atlr ve ikiye d er. Belediye lokalinde yurttalar, gizliden gizliye onun yazdklar n sunmasn hesapladklar bir domuzlukla Grabbe'yi ayltrlar. Ama anlalmam air Grabbe'nin, Byk skender stne yazd yeni oyunundan sklrlar. Pansiyoncusu kadn, Grabbe'yi oda dan karr; Grabbe, hasta ve zayf dm olarak, yalnz bana, ac bir sefalet iinde lr. ocukluunda annesinin kendisini eit tii biimde, elleri nde kavumu, umutsuz bir pozisyonda son bulur. Baal'in 1918 yazmnda Johst'un oyunundaki baz figrlere ve sahnelere benzerlikler akr. Grabbe/ nin sabella'y ifal ettii gi bi Baal de arkada Johannes'in nianlsn ifal eder. Baal de ark larn bir meyhanede ahaliye sunar. Bir Posta, Baal'e iten aldn iletir. Annesi, olunu yalanclkla ve ie yaramazlkla sular. Ama Johst'un oyununa kartlklar ve ondan farkllklar da da ha batan itibaren glce ortaya gelir. Brecht'te ortam, karanlk ve trajik deildir. Krn genilii ve gn derinlii egemendir. Baal, sofuluk ile umutsuzluk arasnda yalpalamaz, canl ve yabanldr, Brecht'in sonradan geriye baknda saptayaca gibi "kendi sonu na dek yaam dolu"dur ve "bakalarna da sonuna dek yaam ve rir" (. Gnl, 11 Eyll 1938). Hanns Otto Mnsterer'in anlar na gre Baal'deki zel atmosferi, pek ok ayrntda Augsburg'un renkleri ve gen Brecht'in arkada evresinin yaptklar belirlemek tedir. Baal'in ataras odas, Brecht'in Bleichstrasse'deki odasna benziyordur; Lechrain'in yaban fndklklar olsun, esas yortu iin ev duvarlarna konan akkayn aac gvdeleri olsun, Graben'deki veya Heddenbach'taki tavernalar olsun, btn bunlara oyunun sahnelerinde de rastlamaktasnzdr. Brecht'in arkadatan, "Mace raclar Balad"n, Gablers Taveme'de aynen Baal'in konyak mey hanesinde veya kahverengi ahap lokalinde sylendii gibi syl yorlard (Bkz. Hanns Otto Mnsterer, " Bert Brecht. Erinnerungen aus den Jahren 1917-22' - Bert Brecht. 1917-22 Yllarndan Anlar", Zrih 1963, S.109 vd.). Yalnz ve tannmam bir dhi olan Grabbe'den farkl olarak Baal, ahaliye onlar elendiren bir balad sylemektedir. Baal, anne sini sever ve sayar. Onun hatrna burjuva koullarnda dzenli bir yaama balama deneyini gze alr.

Johst'taki bir Hans Eckardt figr Brecht'te iki olur: Hayran Jo hannes ile mziki Ekart. Brecht'in Ekart'nda, Johst'un Eckardt'ndan farkl olarak deiik izgiler oluur, Baal ile Ekart'1 etkileyen homoerotik dostluk-nefret motifleridir bunlar. Baal'in syledii ba z arklarda da olduu gibi bu, Fransz airler Arthur Rimbaud ile Paul Verlain arasndaki dotluu anmsatr. Baal ld m yoksa srnerek yine doaya m kavutu, sorusu nun yantm ak brakan son sahnede Baal, Johst'un Grabbe'sinden farkl olarak, hasta yatanda bile inatla unu syler: "Ben fare deilim." Baal iin bir baka nemli kaynak da Franois Villon'dan K.L. Ammer'in evirdii iirlerdir (Franois Villon, Des Meisters Werke. eviren K.L. Ammer [yani Kari Klammer], Leipzig 1907). Mnste rer, Brecht7te bu evirinin bulunduunu anmsyor. Brecht'in, Baal ile ayn zamanda, yani 1918 yaznda ortaya getirdii ve gerek Am mer'in evirisiyle, gerekse Baal'in son sahnesiyle koutluklar ie ren "Vom Franois Villon" dizeleri de bunu kantlyor. Oyuna esin veren, Ammer'in "Sorsz" olabilir (S.113 ve 115): "Arkadalar gi bi ekmeini dilencilikle salayan, sefil ortamlarda kalan, bu arada orospularn ve bknlarn dostu olan bir yoksul renci olarak Vil lon, tam bir derbeder yaam sryordu ve ksa zamanda resmi makamlarn dikkatini ekti. Bir gn normal renci elentisindey se, ertesi gn saygn burjuvalara yaplan bir muziplikte yer alr, bir baka gn bir tavernada haydutlarla ve karanlk kiilerle yaplan bir kavgaya karr veya yeyip iip tymelere, polis-beki-jandarmayla atmaya girer, ya da orospularla hrgre dalard - btn bunlarda Villon'un pay vard [...] Yaam, eserlerinde de aka yansr. Onlarda da hep pek sekin olmayan kesimler sz konusu dur. Orospular, caniler, bknlar, serserilie vurmu renciler, hr sz yata meyhanelerin veya en aalk 'gece cafleri'nin sahiple ridir ei dostu; tm saygn kiiler ise alay edilecek veya muziplikle oyuna getirilecek kimselerdi, gvenliki askerler, polis grevlileri, yarg mensuplan, nefretlik dmanlardr." Kiilerden, meknlara (gece cafleri dahil) dek buradaki pek ok ey Baal'e uymaktadr. Bakiinin ad iin pek ok olas kaynak var, ama bunlarn hibiri Baal ile kesin balant kurmaya yetmiyor. Belki burada Hebbel'in Judithi bir rol oynam olabilir; bylece de ncil oyunu

ile Baal oyunlar arasnda bir ilinti kurulabilir. Judith'in birinci per desinde Holofernes Baal'in ahap heykellerinin tahrip edilmesini ve yalnzca Nabukadnezr'a tapnlmasm emreder (Bkz. Hebbels Werke in zehn Teilen' (On Blmde Hebbel'in Eserleri}", hg.v. Theodor Poppe, Gilt 1, kinci Blm, Berlin/Leipzig/Viyana/Stuttgart, S.43). Baal'in 1918 yazmnda ise Hebbel'in oyununa dorudan an trma var. "Baal'in Odas" sahnesinde Sophie Dechant, Baal onu s rkleyip ieri getirdiinde yle der; "Sokak ortasnda orangutan gibi stme saldrdnz. Tiyatroya gidiyordum ve Judith'i oynaya caktm." Nestroy'un Hebbel'e nazire olarak yazd Judith ile Holofer nes'i (1849) Brecht 1919'da biliyordu. O oyundaki byk kahraman maskesinden etkilenmiti. Kald ki burada da balarda Baal'in "Bir ka tavanla yetinen alml bir tann" olarak ad gemekte (Johann Nestroy, Samtliche Werke. Die Parodien (Tm Eserleri. Parodiler)", hg. v. Fritz Brckner u. Otto Rommel, Blm 2, Cilt 4, Viyana 1925, S. 166). Hebbel'in 1913'te Meyers'in Klasikler dizisinden Leipzig'de ya ynlanm bir Judith yazmndaki Holofemes'in Baal stne kimi alardan Brecht'in figr ile dnsel yaknlk gsterebilen gr leri, Brecht'in bu eseri gerekten bildiini akla getiriyor: "Bizim Baal'imiz, ben imdi neysem bir zamanlar oydu, gn gelecek ben, onun imdi olduu gibi olacam! yle eyler yapt ki, bakalar en esrik durumda bile dnmeye cret edemezler, evresini muaz zam varlnn dindirilemez duygusuyla kvl kvl kurtuklarla doldurdu, sonra da belki keyifli bir enliin ardndan kendi eliyle yanna uzatt kendi gibi biriyle sessiz bir l olarak yatp kalnca, onun bittiini kesinlikle kavrayamadlar ve titreyerek birbirlerine yle fsldadlar: "Bizi snyor, o kadar!" Bunun zerine ona ilk kurbanlann atelediler ve ocuklar, torunlan da kurban sundu. Sonsuza dek byle gider mi bu? Hayr! Ama ne zaman ki biri, kurtuklann Baal'den korkusunu, kendi kendinden korku iinde boar, ancak o Baal'in sunan devibilir." (Friedrich Hebbel, Werke (Eser leri)", hg. v. Franz Zinkemagel u. a., Cilt s, Lepzig 1913, S. 19 vd.) Baal ad iin bir baka esin de Georg Heym'in Der Gott der Stadt (Kentin Tanns) iirinden gelmi olabilir (lk basm: Georg Heym,

"Der emie Tag (Sonsuz Gn)" de, Berlin 1911). O iirin ikinci kta sndan: "Akamda krmz kam parlar Baal'in / byk kentler ona diz kerler." Ne var ki Brecht'in bu iiri bilip bilmediinin kuku lu olmas bir yana, Heym'de Baal kentin tanrs iken Brecht'te Baal, doaya ve araziye sk ballyla karakterize edilir. Yine de Heym'iri iiri, ekspresyonist edebiyatn eretilemelerinde bu adn ok kullanldn gstermektedir. Paul Zech'in de Baalsopfer (Baal'in Kurban) adl bir iiri eks presyonizmin dergisi Der Sturm'da. (Berlin 1913/14, Say 160/61) yaynlanmt. Paul Zech'in, Leipzig'de 1917'de Verlag der VVeifien Bcher tarafndan yaynlanm ykler derlemesi " Der schzuarze Baal (Kara Baal)" ok tannmt. Her ey bir yana, Brecht, Baal'i mukaddes kitabn peygamberlerinin polemiinden btn etli can l kar-tann kavramlarnn ad olarak bilir. Baal'in eski ok tanrl dneme ilikin ilevi ie dorudan "Byk Baal'in Korali"nde g rlmektedir. Brecht'in odasnda o zamanlar tavanda Caspar Neher'in byk bir Baal deseni yaptrlm olarak duruyor (Haindi firmasnn sekreterlerinden Babette Daigl'in anlarndan, VVerner Frisch / K. W. Obermeier, " Brecht in Augsburg, Erinnerungen,- Dokumente, Texte, Foto s (Brecht Augsburg'ta, Anlar, Belgeler, Metinler, Fotoraflar)"da, Berlin ve VVeimar, 2., gzden geirilmi basm, 1986, S. 153). . 1919 Yazm: 1919 yazmda, muhtemelen Jakob Geis'm nerisiyle ikinci bir yazm ortaya* kar. Geis o ralar Mnih Ulusal Tiyatrosu'nda "artistik sekreter" olarak almaktadr. Sosyal Demokrat Kurt Eisner'in Bavyera Eyalet Babakanlna atanmasndan sonra 8 Kasm 1918'den itibaren tiyatro, yoldalk temeline oturtulmutur ve intendant olarak seilen oyuncu Viktor Schwanneke tarafndan ynetilir. Onun en yakn alma arkadalar da tiyatro direktr olarak atanan oyuncu Albert Steinrck ile Jakob Geis'tir. 28 Nisan 1919 gnl bir mektubunda Brecht, Geis'tan yle bir ricada bulunur: "Steinrck'ten 'ilk Baal'i alabilir misiniz acaba? Metni ona verdiiniz iin yeniden teekkrlerimle." 19 Mays 1919'da ise Neher, gncesine u notu der: " Baal sahnelenecek, ak gsterim

olmasa da kesin bir zel gsterimde sergilenecek. Yaynlanacak da, yaynevine verildi ve haber bekliyoruz." (VVemer Frisch/ K.W. Obermeier, "Brecht in Augsburg' (Brecht Augsburg'da)", Berlin ve VVeimar 1986, S.154.) Bavyera Sovyet Cumhuriyeti'nin (Mays banda) yklmas zerine Brecht'in ksa sre iinde oyununun sahneleneceine yne lik balangta ykselen umudu da yklr. Bayerische Siaatszeitung gazetesinin (Mnih, 31 Ekim 1919) haberine gre tiyatro direktr Steinrck, salk nedenleriyle grevden affm istemitir. 1920 ilkba harnda da intendant Schwanneke grevi brakr. Ne var ki 18 u bat gnl Mnchener Zeiturg gazetesi, 'Kk Haberler' stunun da yine de Ulusal Tiyatro'nun Nisan ortasnda Baal'i oynayacam yazar. Muhtemelen, ayrlan ynetim bu notla oyun programnda Brecht'e bir destek brakmak istemitir.1 Hatta Brecht'in 1920 u bat /Mart'ndaki bir notu, szlemenin bile yaplm olabileceini gsteriyor: "Baal oyunumu tiyatroya verdim, szleme de yaptlar, ....'e kadar sahnelenmi olacaktm. Sahnelenmedim." (Brecht'ten kalanlar arasnda not). Brecht'in 1918 yazndaki ilk Baal yazm ile 1919'daki ikinci ya zm arasnda geirdii sreci, Gecede Trampet Sesleri almasnda derledii sanatsal deneyimler belirlemitir. Artk ille Johst'un Der Einsame (Yalnz) oyununa ve ondaki deeri bilinmeyen deha konu suna antitez getirme balanmn brakan Brecht, edebi eser ile ede bi dehann zne ilikin o dnemin ekspresyonist tasarmlaryla zerke hesaplamaya arlk verir. Oyunda bu arln ok say da dorudan iareti vardr: August Stramm'n rleri stne ve ekspresyonizmin dergisi "Der Sturm"un nde gelen airleri stne tartma, ekspresyonizmin tiyatro dergisi Phoebus'a. deinilmesi, edebiyattaki ekspresyonist mesihilii antrma, o yllarn edebi yat tartmalarnda byk rol oynayan Whitman, Verlain, Verhaeren ve VVedekind'in adnn gemesi. Bylece burada metni yayn lanm olan 1919 yazm, bu oyunun ille yazllarnda Brecht'i ha rekete geiren younlamalar btnyle dile getirmektedir. Bu ya zm, en kapsaml olandr ve aym zamanda asal kiisini en ayrnt l oluturan yazmdr, en fazla ayrnt ve nans bu yazmda vardr ve Baal'in, sevgilileriyle, arkadayla, annesiyle, iyi denen toplum kesimiyle, kiliseyle, arabaclarla, odun kesicilerle, serserilerle ve

ayrca da doayla ilikilerini en eitli olarak bu yazm sergiler. 1919 Hazirannda Brecht, yapt Mnih'teki Musarion Yayne vine verir; ama geri evrilir. Temmuz sonunda,. Lion Feuchtvvanger'in araclyla Brecht'e, yaptn Mnih 'Drei Masken Verlag' ( Maske Yaynevi)nce kabul edildii haberi gelir. Ama daha bir ka gn gemeden bu verilen sz geri alnr. Brecht'in 1919'dan 1920'ye geite Hartns Johst'a yazd bir mektuptan, oyunu Johst'un kendisine de gndermi ama hibir yant almam olduu anlalyor: "Ne oyundan, ne de sizden kukulanmakszn, Baal'i iyi bulmadnza inanabilirim, her ne kadar Der Einsame (Yalnz) oyununuzla ilintide pek de srarl olmayp eer istiyorsanz ilgili sahneleri atarak onunla gbek bam tmden kesebilir de olsam (ki ister istemez bir blm kalacaktr, ama onlar Per Gynt'te ve ba z bakalarnda da var), benim de yer yer sizin Der Einsame (Yalraz)'da yaptnz ile ayn sulamay yapm olmam sonradan sizi yine de rahatsz etmi olabilir belki." (Hanns Johst'a mektup, 1919 Aralk/1920 Ocak.) 1922 Yazm: Ocak ya da ubat 1920'de Brecht, Johst'a yle yazar: "Bu arada ben oyunumu elden geirdim ve rnein Anne'nin olduu tm sahneleri attm. Bylece Der Einsame'nir (Yalnz) hayaletini olduka gerilere kovuyorum." (Hanns Johst'a mektup, Ocak /ubat 1920.) Brecht 1919 sonunda, muhtemelen yine Feuchtwanger'in araclyla Mnih'teki Georg Mller Verlag ile ilikiye girmitir. Oyun stnde bir kez daha alr ve 1919 sonunda veya 1920 banda nc bir Baal yazm ortaya kar ki ite bu yazmda Brecht, Der Einsame (Yalnz) ile'"gbek ban" "tmden" kesmi ve Anne ile ilgili btn sahneleri "atmtr". Bu yazm, bandan beri Brecht7! pek memnun etmemitir. "imdi gryorum ki berbat etmiim onu", diyerek Baal'den dolay kendini eletirir: "Toprakla yorulmu, daha pervasz, daha sivri dilli, daha yaln olacana, kttan gibi, akademiklemi, par lak, sinek kayd ve mayolu vbg. Olmu." (. Gnl, 19-24 Tem muz 1920). Georg Mller Verlag, Temmuz 1920'de oyunu dizdirir. Bask 600 tane olacaktr, ama bunun yalnzca Brecht'in istedii 20

tanesi baslr, nk yaynevi o sralar baka yaptlarda erotik blmlerden dolay sansrn getirdii glklerle karlamtr ve bir toplatmadan korkmaktadr. Bu basknn bir rnei zerinde Brecht, "Sahne Dzeni"nin bir derlemesini not eder (Devlet ve Kent Kitapl, Augsburg). Bu r nekteki "Moralist Frank VVarschauer'e / 1922" ithafndan o dekor derlemesinin yaklak tarihi de belli olmaktadr. Frank VVarschauer, 1921/22 knda Berlin'e geldiinde Brecht'i konuk eden evsahibidir ve Brecht bu Baal kitabn teekkr iin ona armaan etmi ola bilir. Sahneler sralamasn bundan sonra en ge Nisan 1922'de Augsburg7a dnnden nce yazm olmal: Sahne dzenl emesi 1) Konyak Meyhanesi I 2) ataras odas "Johanna" ataras odas "Sophie B" II 3) Mays Gecesi I 4) Kabare IV 5) Yeil Tarlalar U T 6) Ky Meyhanesi I 7) Bir Kulbe II 8) Ova. Gkyz. Akam V 9) "Gougou" Kulbesi II 10) Yeil Yaprakl Aalk IH 11) Patika. Otlaklar VI 12) Rzgrda Akaaa V 13) Konyak Meyhanesi I 14) Greenwich'ten 100 Dou Boylam VI 15) Patika. Akam. Rzgr VI 16) Ahap Kulbe II I'den IV'ya dek 6 Tablo Ayn ya da benzer sahne dekoru iinde oynanacak tm sahne ler, ayn romen rakam altnda birletirilmek suretiyle temel sahne dzeni alt tabloya ayrlm. Bu "Sahne Dzenlemesi", Brecht'ten kalanlar iinde elimize geen ve hemen ayn zamanlarda ortaya km olan "Baal-rejisi" metni gibi, olas bir sahneleme iin Breht'in dncelerini gstermekte. Oyunu tiyatronun pratik gerek sinmelerine daha glce uyumlulatrana abas, bu yazm al

masnda asal belirleyici olmua benzer. Dikkat edilirse, Georg Mller yaynnda bulunan ve air Baal'in "toplumun iyi kesimi" ile elikiye dt "Aydnlk Bir Oda ve Masa" balkl giri sahnesinden, "Sahne Dzenlemesinde hi sz edilmemitir. Dzenleme, dorudan Brecht'in arklarn arabacla ra syledii "Konyak Meyhanesi" sahnesiyle balyor. Ayn ekil de, Georg Mller metninde henz korunmu olan "Kz Kardeler Sahnesi" de yoktur. Bylece "Sahne Dzenlemesi", 1922 yaznmda belirleyici olan bir vurgu kaymasna iaret etmektedir: Dramatik atmaya daha gl uyum. te yandan, Baal'in burjuva toplum kesimiyle karlamasnn sergilendii baz sahneler de artk karmtr, Brecht'in bu yazmdan honut olmaynn bir nedeni de bu olabilir. Ekim 1922'de Das Programm dergisinin (Mnchener Kammerspiele tiyatrosunun dergisi) "Bert Brecht zel Says"nda ilk kez Ba al'in sahnesi yaynlanr: "Gecede Cafe "Gece Bulutlan"; "Yeil Tarlalar, Mavi Erik Aalar"; "Ky Meyhanesi, Akam". Bu yay nn metinleri, Kiepenhauer Verlag'n 1922 ve 1923 basmlarndaki metinlerle hemen tpatp ayndr. Bu basmlarn, Lepzig'deki Poeschel & Trepte Basmevi'nde baslm olan ilki, 800 tane olarak ya ynlanr. Yaynn metni de, 8 Aralk 1923'te Leipzig'deki oynana temel olur. (Bu basmn Brecht'ten kalanlar iinde bulunan bir r neini, Sophie Barger roln oynayan oyuncu tekst olarak kullan mt.) Brecht'in Kasm 1922'de Gecede Trampet Sesleri, Baal ye Vahi Ormanda oyunlaryla Kleist dl'n kazanmas zerine yaynevi bu kez Gebr. Wolffsohn tarafndan baslan daha ok sayda bir ya yma karar verir, o da muhtemelen 1923'te tamamlanmtr. 1920,1922 ve 1923'teki farkl basmlarn metinleri arasnda y le az fark vardr ki bunlar, bir yazmn varyantlar olarak grlebi lirler. 1926 Yazm (Erkek Baal'in Yaam yks): Bu "dramatik biyografi", Baal'in drdnc yazmdr. nc yazm zerinde alma muhtemelen 1925 sonu ile 1926 banda ve D e u t s c h e s T h e a t e r ' m Gen Sahne'sinde Moriz Seelers'in yne timinde gerekleen sahneleme iin yaplmtr. Prmiyer tarihi 14

Ocak 1926'dr. Rejiyi Bertolt Brecht yapmtr. Yirmili yllarn ortalarndan itibaren "yeni nesnelciliksin edebi yatnda daha da iddetle tartlan byk kent ve teknik sorunsa lyla hesaplama iinde, oyunun, Baal'i bir "edilgin deha" ("ndeyi"te mesafeli biimde nitelendii gibi) olarak gsteren, temelden deimi, kar-bireyci bir yazm ortaya kar. Ocak 1926'da Die Scene dergisi (Berlin, say 1, S- 26), "lk Baal Tasarm" makalesini yaynlar. O makalede Brecht, oyunun gerek ten yaam bir adamn, yani eitimli bir montr olan Josef K.nn yksn ilediini bildirir. 'Josef K., A.da barnamaz duruma ge lince, bak bir eczac ile birlikte uzaklara gitmi, ama sonra 1911 dolaylarnda A.ya geri dnm. Lauterlech'teki bir meyhanede b aklarn ekildii bir itimede o eczac arkada, kesine yakn bir olaslkla Josef K. tarafndan ldrlm. Josef K., bunun ardndan kaarcasna A.y terk etmi ve Karaormanlar'da sefalet iinde ld sanlyormu." Elisabeth Hauptmann'n 18 Ocak 1926 gnl bir alma notu na gre Brecht, yky aklamak iin bu metni yazmtr (Bkz. Eli sabeth Hauptmann, Notizen ilber Brechts Arbeit 1926 /Brecht'in 1926'daki almasna likin Notlar", "Sinn und Form, Zzveites Sonderheft Bertolt Brecht' /Sinn und Form, kinci Brecht zel Says'nda, Berlin/Demokratik Alman Cumhuriyeti, 1957, S.241). Josef K. kiilii buna gre oluturulmutur. Makalenin, Erkek Baal'in Ya am yks'ndeki tarihselletirici, iletici, nesnel karaktere hizmet ettii kesindir. Ne var ki Brecht bir baka notunda da, tm figrlerinin iinde sadece Baal'in gerekten yaam olduunu, ama adnn farkl ol duunu vurguluyor. Geri hemen unu eklemeyi de ihmal etmiyor: Onu kendisi tanm deildir, yalnzca arkadalarnn o adama ili kin anlattklarn dinlemitir ("Der Mann baal ... und die Geburt dramatischer Gestalten /Erkek B aa l... ve dram kiilerinin douu", Brecht'ten kalanlar iinde). Baal figr, Brecht'i daha sonraki yl larda da srekli megul etti. 1930 dolaylarnda konunun reti oyunu tarznda dzenlenmesine ynelik "Der bse Baal, der asozia le l Asosyal Kt Baal" karalamalar ve sahne fragmanlar, Brecht'ten kalanlar iinde mevcuttur.' Burada belli ki oyunun yeni bir yazmndan ok Baal figrn artk Marksist temele dayal

dram korseptine oturtan apayr bir baka yapt hedefi sz konusu dur. Ne var ki bu aba birka giriimden sonra baarsz kalr. 16 Austos 1938'de bile . Gncesi'sine u notu dmtr: " Asosyal Kt Baal'in Serveni'ne ne zaman balayabileceim?" Austus 1937'den balayarak Wieland Herzfelde'nin Prag'daki Malik-Verlag Yaynevi, Brecht'in Toplu Yaptlar'm yaynlamay stlenir. Bas k drt dit olarak tasarlanmtr. Ama ancak ilk iki cilt yaynlanabi lir. Baal'i de ierecek olan nc dit ile drdnc dit, Alman i gali tehlikesi byynce Wieland Herzfelde'nin Londra'ya kama s nedeniyle tamamlanamaz. nc cildin dzeltme kopyalan el de bulunmad iin Brecht'in bu bask iin deiiklikler yapp yap mad bilinemiyor. Eyll 1938'de nceki yazmlarn eletirel bir deerlendirmesini yapar Brecht: "Toplu yaptlarn yaym nedeniyle Baal'i hzla gz den geirdim. Yazk. Hep yanm kalm bst gibi kolsuz bacaksz oldu, bir de stelik kitap olarak yaynlanmas iin (iki kez) ve oy nanmas iin ameliyat yapld. Bu arada anlam hemen tmyle yi tip gitti. Baal, o provokatr, o, nesneleri olduklar gibi deerlendi ren, o, hayata hakkn veren ve bakalarna da bunu yaptran... Onun o 'keyfinin istediini yap!' tutumu, ok eye gebeydi, iyi i lenirse elbet. Bunun iin zaman ayrsam m, diye soruyorum ken dime. (Asosyal Kt Baal reti oyunlan hep saklyd.)" (. Gncesi, 11 Eyll 1938.) Brecht, nihayet 4 Mart 1939'da yle not dm: "Asosyal K t Baal'in servenlerinden kk reti oyunlar karmay niin bir trl baaramadm ancak bugn kavradm: Asosyal olanlar hibir rol oynamyorlar. Rol oynayanlar dpedz retim aralannn ve baka yaam kaynaklarnn mlkiyetini elinde tutanlar, ite asosyaller de yalmzca byle varlar. Elbet onlara hizmet edenler ve hizmetkrlarn hizmetkrlan da sz konusu, ama ite yalmzca by le. hsanlk dmannn aments de tam bu asosyal ileyiin var ldr, asosyal kiliklerin varldr, vb." Brecht'in Baal figr iin yeni bir tasanm arad yllarda, gerek ana figrnde Baal'i anmsatan izgiler bulunan "Untergang des Egoisten Johann Fatzer /EgistJohannFatzer'in k" oyunu, ge rekse Baal motiflerinin srdrld "Geschichten vom Herrn Keuner / Bay Keuner'in ykleri" ve nihayet iinde yine temel fikir

olarak Baal'in yansd "Die Reisen des Glcksgotts / Mutluluk Tanrsnn Seyahatleri" operas iin fikirler, taslaklar ve arklar or taya kmtr. 1955 Yazm Baal'in son yaynlannn stnden otuz yl getikten sonra Brecht, Suhrkamp Verlag, Frankfurt a.M. iin, Baal'i, Gecede Tram pet Sesleri'ni ve Kentlerin Vahi Ormamnda'y ieren bir lk Oyun lar dldi (Cilt 1) hazrlar. Baal'in basm iin, herhalde 1923 banda Berlin'de Gebr. VVolfenssohn'un basti ikinci Kiepenhauer yayn nn provalarn uygun grr. ok az deiiklikle aynen alnr. 30 Nisan ile 15 Mays 1953 arasnda Elisabeth Hauptmann ile Brecht ilk dzeltmeler iin provay okurlar. Burada Brecht kapsaml dei iklikler yapmaya karar verir; ayrca, 1922 yazmnn basks yann da 1926 yazm olan Erkek Baal'in Yaam yksn de baslm grmek ister. Ama yaynevi iin zaman asndan bu istekleri yeri ne getirme olana bulunmaz (bkz. Elisabeth Hauptmann'dan Suhrkamp'a, 28 Haziran 1953). Brecht bu istediklerini ancak Aufbau-Verlag tarafndan yaplan "Stcke / Oyunlar" yaynnda (Cilt 1. Berlin/DAC 1955) gerekle tirebilir. Bu yeni ve son Baal yazmnda Brecht byk oranda 1922 yazmnn 1953 Suhrkamp Verlag yaynyla nne gelen sahneler dizisini ve metnini esas alr. Kapsaml deiiklikler ncelikle birin ci sahneye ynelmektedir ve Brecht bunun iin 1919 yazmna d ner. Gerek Johannes R. Becher'in "Vorberetung / Hazrlk" iirin den ye Georg Heym'in " Der Baum /Aa" iirinden yapt alnt larla ve gerekse "Genie und Irsmn/Deha ve lgnlk" kitabyla (1864) kendi dneminde byk tartma dourmu Cesare Lombroso'ya gnderme yaparak, Mnih'teki ekspresyonist Revolution dergisinin adna deinerek, 1919 yazmnda yer alan ekspresyo nizm polemiinin altn izer. Ayrca 1920 ylnda kaleme alnm ama imdiye dek hibir yazma girmemi yeni bir final sahnesini metne ekler. te yandan Brecht, 1919 yazmnda Anne'nin bulun duu sahneleri elden geirerek oyuna yeniden sokmak isterse de bu niyetini gerekletirmez. (1955 yazm, daha sonra 1957'de de Suhrkamp Verlag tarafndan " Stcke / Oyunlar" 1. Ciltle alnr Berlin/Frankfurt a.M.)

Oyunun stndeki bu son almada, Brecht'in eski oyununa kar elikili tutumu ar basmaktadr. Bu durum ayrca onun "Bei Durchsicht meiner ersten Stcke /lk Oyunlarm Gzden Geirir ken" adl makalesinin eitli geliim aamalarnda Baal'e ilikin ge tirdii saptamalarda da grlr. Makalenin ilk metninde Baal ok az eletiri almaktadr: "Baal oyunu, diyalektik dnmeyi ren memi olanlara ok zor gelebilir- Onlar bu oyunda salt tekbencili in yceltilmesinden baka pek bir ey bulamayacaklardr. Deiti recek gcm olmad iin naslsa yle brakyorum; aklamay bi le canm istemiyor. Oyunda bilgelik eksik, itiraf ederim." Daha sonra makaleye, oyuna kar mesafeyi daha da artran ama oyunun almlannda pozitif olanaklar da imleyen bir parag raf sokulur: "Oyunun temel almlan bugn benim iin hemen he men kavranamaz durumdadr, ancak oyun yine de, doayla, dille ve erotik ya da yan erotik insan ilikileriyle kesin ok zevkli ba lantlarn ortaya kaca bir ortam sunuyor grnmekte." (Elisabeth Hauptmann Arivi'nde daktilo metin, Akademie der Knste der DDR.) Son olarak Brecht, baslm ndeyie, Mutluluk Tanrsnn Seya hatleri operasnn tasarm stnde durduu ve "yine Baal'deki te mel dnceyle balantl olan" uzun bir blm koyar. Baal'in asosyal bir toplum iindeki asosyal konumunun, bu kez deiik toplumsal koullar perspektifinde baka bir tarihsel ve moral hak llk kazandn aklar. "Bu Tanr, doudan gelerek, byk bir sa va sonras harap olmu kentlere girmeli, insanlan kendi refah ve mutluluklan urana mcadele iin hareketlendirmeye almal." Blm, znde yine Baal'in 1919 yazmyla balantl u cmleyle biter: "nsanlarn mutluluk zlemini tmden ldrmek olanaksz dr."

M etin Yazmlar
1918 Yazm: Bu oluumdaki Baal, yalnzca Brecht'in ve bir baka elin elyazs ile dzeltilmi (Jacob Geis'ta bulunan) bir daktilo kopya olarak ulamtr bize. ok sayda yazm hatasyla doludur. Belli ki metin, hzla ve byk oranda syleyip yazdrlarak elde edilmi ve ancak

geliigzel bir kontroldan gemitir. Bu yazmda birok ey henz Johst'un Yalmz oyununa kartla dayaldr ve Baal, bir burjuva varolu salama abasmdadr. Bu yazmn ortaya kmasnn ardn dan yazlm olan 'Byk Baal'in Korali metni, oyunun ortasna yer letirilmitir (bkz. leride verilmi olan sahneler dizili emalar; aada verilen rakamlar da o emalardan alnmtr). Envanter ad altnda verilmi Kiiler listesi yledir: "Baal, lirik air. Annesi. Johannes, arkada: Anna, onun nianls. Ekart, m zisyen. Ahali. Karikatrletirme yok." Bu 'Kiiler' listesinde "Sophie"nin ad eksiktir; aynca, eylemli kii olarak Sophie Dechant'n bulunduu tm sahneler zel bir kda ve besbelli hazr bir me tinden baklarak yazlm olduu iin, o blmlerin Anna [=Johanna] aksiyonundan sonra oyuna eklendii kabul edilebilir. Son Arzu balkl ndeyi metninin hemen tm, 1919 yazmndaki Dostum Orge'ye ndeyiiyle ayndr; yalnz, "Bilinmesi gerekir ki Baal, 30 yann stne dek hi azar iitmeksizin yaam srmtr," cmle si yoktur. Onsekiz ktalk Fahie Evlyn Roe'nin Destan iiri yalnzca 1918 yazmnda bulunuyor. iirin ilk yazb Baal iin deildir, ne var ki burada teki yazmlardan baz farklar vardr. Aynca 1918 yazmn daki Gece Bulutunun arks'mn da baz yerleri iirin daha sonraki biiminden farkldr. Ayn ey, Ormanda lm iin de geerlidir. Dahas, aadaki sahneler yalnzca 1918 yazmnda vardr: "Aal Tarla Snr" (3). Bu sahnede Baal, birlikte Frstenhof oteline gitmek zere Emmy ile buluur; "Baal'in Odas" (6). Johannes'in Anna'y (=Johanna'y) Baal'in meknna gtrd sahne; "Baal'in Odas" (8). Bu sahnede Baal ile Johannes arasnda An na stne sert tartma olur, Johannes nianlsn Baal'e "devret mek" ister, ama Baal artk ondan holanmadm belirtir; "Redaksiyon Odas" (11). Baal'in, kuvvetle direnmesine karn haylaz gemii nedeniyle redaksiyondan atld sahne; "Kuruni Hapishane Avlusu" (16). Baal'in hapishaneden anne siyle kol kola kt ve ona yeni bir yaama balama sz verdii sahne; "Kr Meyhanesi. Akama Doru" (19). Bu sahnede Baal, Bakirele re ark'y syler ve bir gen kzdan, para karl kendini bT ky

delikanlsna vermesini ister. Asimda sz konusu arknn yalnzca ad verilmekte. Belki de Baal'in Meyhane sahnesinde syledii ve "Ah bakire yosma, sen en iyisi ... " dizesiyle balayan kta, o iir dendir. (Bkz. 1919 yazm son Konyak Meyhanesi sahnesi.) Daha sonraki yazmlarda Redaksiyon Odas sahnesinin bir ben zeri yoktur. Bu sahne henz bir air ve eletirmen olarak "mazbut" burjuva konumuna gelmenin yolunu arayan bir Baal'i gstermek tedir. Bu sahnenin metni aada veriliyor. Burada Baal ile Johannes arasndaki konumann metni ("Yaamak bir harika [...] baka bir ey grnmez de olsa..."), aka Arthur Rimbaud'nun Le Bteau ivre (1871, "Sarho Gemi") iiriyle balantldr. ef'in ve Yetkili'nin Baal'in eletirisine ynelik davranlarnda Brecht'in Augsburg'daki tiyatro eletirmenliinin yaantlar yansyor.

REDAKSYON ODASI

Baal ile Bir Kz

BAAL Oturun kk hanm! Akamlan asla gezmeye kmayn! Sz ve rebilecek misiniz bana? Son zamanda geceleri... yooo, bakn dinle yin: Dizelerinize gelince, be para etmez. Etmez tabii. yi dinleyin yleyse: "Leylaklar ne tatl kokuyordu." Sama ite! Ama ltfen du run: Buna karlk size bir hikye anlatacam. Bir kzcaz caddede seke seke yryor, iyice karanlk basm, dkknlarn kapanmasn dan ok sonra yani. Kzn karsna bir adam kar, evresinde dola nr, ardna taklr,, tkezler, apka kanr, apka da kt bir klk aynca, en dk kalite. imdi u Haziran ortasnda kalpl apka! Kz caz ksaca bir ey syler; yzn nasl evirdiini gryorum. Ya adam, o ne yapyor? Kahroldu, kt, asfalta serildi, mi dersiniz? Ah, ne gisi var! O adam m? Kzcaza bir tokat akediyor, bir to kat ki, kulak tozuna, yanak kzartmas, sper kalite. Hi de srf gs termelik deil! Ya kzcaz? Darack omuzlannm nasl sarsldm gryorum, hknklan yle iddetli. Ve dpedz kollanm adama brakyor, adam alp kz gtryor. Yol rmak kenarndaki fundal a kar. O blgeyi bilir misiniz? Akamlan tm aalar sarma do la iftlerle doludur. Dahas: Evvelsi gn adam yine grdm ve hakknda bir eyler rendim. (Redaktrm ya ben.) Desinatr, krk yalarnda, krk zppe, zavall hasta kansyla be ocuu var. blis herif! O zamanki kzcaz, bir retmen kz, imdi tmden herifin

yanna tanm, tm komular vr vr eder. Herif imdi iyi geinsin ler diye iki kadm birden dvyor. (Uzaklara bakar) Ne o, niye titri yorsunuz ki? Hm. (Onu sakinletirmek iin dizlerini okar) EFREDAKTR (Girer) KIZ (Kendini toplar, dorulur, hkrklarla dan kar) EF Ooo, iyi i dorusu! Zrlayan bakireler, koturan genler, hani az n ce iirini "dzelttiiniz". Ve saire, ve saire! Neyse. (Ohrur) Don Carlos nasld? BAAL Buyrun eletiri yazm. Harika! EF Olacak i deil. Ben yerin dibine batran eletiriyi severim! Hi yu muak bal deilimdir. Neyse, verin bakaym. BAAL ok gzel bir oyun. Kral muazzam bir adam. Daha az nemli ola rak gzel pasajlarla yeniyetme bir gen, bir de az ishaline uram ikin pikin bir kaknem. Ama ite o kral! Yalnz biraz fazla uzundu oyun. Birinci perdede tavandaki lambalan saydm. Barsaklar birbi rine yapm, havalandrma berbat. En gzel oyun olsa ne yazar. n san rahat olmaynca. nc perdede nmdeki adamn kolal ya kasn inceledim, barsaklanm boaltma ihtiyac duydum, iten ie ve derinden. nsan doasnn ho ve bedensel bir zevkli iini hallet menin keyfine vardm. Drdnc perdede arkamdaki localar say dm, derken oyun ok daha gzel oldu. Ama ben gitmek zorunday dm, yazk ki. Anmsadma gre yldzl gkyznn elektrik kub besi altnda olmalyd. Gece yansna doru iini mthi bir rzgr doldurdu. Nasl da akt her yan. Bir bank stnde uyumuum. Dn akamdan beri o oyunu yapm olan lgn iyi adam pek sevi yorum. EF Ama bir dinleyin bakalm, buna iyi bir eletiri diyorsunuz. ey, de ilsiniz herhalde, ha...? Posa adl kiilik, benim gzel amcamn st lp yeniden uyandnlm lei? Kral. Tiyatro basitlikleriyle grkemli ce sarma dola olmu. Aznz burnunuzu datr sizin, cancaam! Neyse, yine de renkli en azndan. Enikonu esas olan da bu. An lamszm, samaym, kimin umurunda? Ama biliyor musunuz: slp, rezalet! Dans eden pnar Byle bir ey grdnz m hi? Bir pnar asla ve kat'a dans etmemitir, etmez! karn onu. Aynca, ol madk tablolar, yaplan, ben zaten sildim. Bizim yanmzda nce Almanca renmeniz gerek. Gazete, tuvalet kd deil. Burada sizden on kat fazla kazanan insanlara sesleniyorsunuz. tesini biz getiririz. Orijinal bile saylr hani. Tebrikler. Hemen Yetkili'ye gste riyorum! (kar)

BAAL (Masann altndan bir ie karr ier) GEN (ekingen ve besbelli kendinde deil gibi girer) Kusura bakmayn, size bir iir getirmitim. Kranewitter. Maximilian, Hermann. Ama benim iirim deil. Deitirmisiniz. Bambaka, olmu. Tek bir dize bile kalmam, her ey benim olmaktan km! BAAL Yok canm, konu yine de sizin! GEN Bu demektir ki (fkeden titreyerek) benden aldnz onu! Beni g ln duruma drdnz! Size sayg duymuyorum! (Gitmeye davranr) BAAL (Kalkar, elini Gen'in omuzuna koyar) Ne diye iir yazacaksnz ki? Yaamak bir harika; Truncu gkyznn altnda, mthi aknty la birlikte, plak, srt st uup gider gibi, ve gkyznn morla tndan, sonra da bir delik gibi karardndan baka bir ey grnt

mez de olsa... Ya da sivri ve gcrdayan dilerle bir meyveyi diler gi bi... veya bir dman iner gibi... yahut bir matemden mzik ya par gibi... ya da ak acsyla hkrarak elma yer gibi... veya ak bir kadn bedenine eklemler ve karyola ayaklan kmlacak kadar zorla yaltaklanarak abanr g ib i... yahut yorgun ayaklar insan frlatacak olduunda orman havas pompalar gibi... A r a d a yine urayn de likanl! (Dner) EF (Yetkili ile birlikte girer. Gen, gzlerinde yala tekrar tekrar eilerek kar) Aha, bu da bugn ikinci. Her eye alyor insan. . YETKL Benden sylemesi: Eletiri baslmayacak. (ok gergin ve sinirli) EF nce bir okusaydnz. YETKL Hayr, gerekmez. Hi mi hi yapmam bunu. Schiller'e dokun mak yok. Deil mi ki bana 2000 Mark iin basm ii smarlayan tiyat ro direktr oynuyor o oyunu, ilgilenmek yasak. O paray size d yorum ben. Tm redaksiyonun gideri o paradan karlanyor. BAAL Bu vesileyle ben de son makalem iin dokuz Mark rica edebilir miyim ltfen? YETKL Hi ilgisi yok Bay Baal. Siz biraz daha gayret etseniz iyi olur. Yazdnz hi keyifli de ve tehlikeli. Ben size zel grleriniz iin vermiyorum paray. EF Ama bana hibir eyi yasaklamanz kabul edemem. YETKL Kabul etmek zorundasnz demek ki! EF Bakn dinleyin: Ayn fikirdeyiz elbet. O makalede ... YETKL Hi fark etmez. Yasaklyorum. EF Schiller'e kar bir ey y<5k ki o makalede. YETKL Mesele o deil. Btn mesele, tiyatro direktrnn yapt ey

den kyor. 2000 Mark, beyim. EF (Barr) O zaman basmayz biz de. (Sessizlik) YETKL Kusura bakmayn, yle sinirliyim kl EF Szm bitirmeme izin vermeniz yeter. Yoksa her zaman ayn fikirdeyizdir biz esas itibariyle. YETKL Elbette. Esasta hep ayn fikirdeyizdir. EF kimiz de srf gazetenin iyiliim istiyoruz ya! YETKL Kukusuz, srf gazetenin iyilii. KTP (Kap aralmda) Bay Baal'le ilgili bilgi geldi efendim, YETKL Hemen! (kar) EF Telalanmayn. mzasz ihbarlar aldk da: Sizin sabkal olduunuz bildiriliyor. Ahalinin nnde eilenlerden deiliz lbet. Ama yine de gzetmek durumundayz. Gerekten de ok kt yazlm olan ele tirinizle ilgili durumu gryorsunuz! Ama bizim zerre kadar nyar gl olmadmza gvenebilirsiniz. BAAL Kusura bakmayn, bir dar kmam gerek. EF (Dosta) Tabii, buynn.
(Baal, ieyi elbisesinin altna gizleyerek kar)

YETKL (Hzla ieri girer, okur) Bu harika ite! Bu pek gzel dorusu! D pedz hapis yatm! O an fark etmitim ama! Bugn tiyatro direkt rne kar yazsndan yine belli oldu! Kendine yeterince ekidzen verebilirdi oysa. Ahlaki, dini sulardan tr iki ay yatm. Ck ak ak! EF (Bilgi notunu okur) Tyler rpertici! Hemen iine son verilmesi gerek. BAAL Beylerin istedii? (Biraz sallanyor, elleri ve sesi titriyor. mitir) YETKL ten atldnz. Eyanz toplayn. EF (fkeden titreyerek Baal'e) Sizi sabkal sizi! YETKL Bizi dolandrmsnz, ayp ayp. BAAL yi i yaptm size. EF syankrsnz! Hemen terk edin bizim buray! Temiz bir yerdir! Bir de terbiysizlemeye kalkmayn. BAAL (Onu iteler. Sandalyesine oturur) Gitmiyorum ite. YETKL yerinin huzurunu bozmak bu. EF klesi! BAAL Bakn beyler, beni iyi dinleyin: Hakszlk etmitim, bolukta kal dm. Sonra hapse dtm ve cezam ektim. yi halim grld. Soruhrabilirsiniz. Hi olmad gibi altm. Tam belimi dorulttum ki imdi beni yine yere arpmak istiyorsunuz. Artk kovulmama izin vermeyeceim. Burada kalyorum.

YETKL misiniz siz. Syledikleriniz olacak ey deil. BAAL Bir yal annem var beyefendi! EF Duygu smrs yapmaya kalkmayn sakn. Resmen belgeli dolan drcsnz. Yalnz hapiste yatmakla kalmayp bir de varyetede bu lunmusunuz. Toz olun. Kendimi tutuyorken yok olun. BAAL (Masaya yaparak) Ben... burada... kalmak istiyorum. Bir daha y klmak istemiyorum... dehet veriyor bana ... YETKL Sarhosunuz da ondan! Haydi gidin artk efendiJ (Daha yumu ak) Biz cellat deiliz. Siz de bize bir ey yapm deilsiniz. Haydin yolunuza. Gzellikle kn, skandal olmasm. Gzmz stnzde! EF (Bir banknot atar) Alacanzdan da fazlas. stn zaten veremezsi niz... Byleleri, elindekini avucundakini ikiye verir, kalann da fahielere yedirir. BAAL (Ban masann stnde kollarnn arasna gmer, banknotu elinde buruturur. Hkrr. Dorulur. Redaksiyondan kar) YETKL Tannya kr. (Burnunu siler)

1919 Yazm:

Baal'in bu yazmndan elimizde bir tek daktilo metin var. O da,

stnde daha sonra elle yazlm "eski yazm" kayd ile Akademie der Knste der DDR'deki (Demokratik Alman Cumhuriyeti Sanat lar Akademisindeki) Elisabeth Hauptmann Arivi'nde bulunuyor. Bu kez Byk Baal'in Korali oyunun bandadr. Baal'in orman lar iindeki yaamn ve yaptklanm gsteren dokuz sahne yeni ele alnmtr: "Akamda Aalar" (7). Baal'in odun kesicilerle birlikte Teddy'nin cesedi bamda oturup tekilerin pay olan ikiyi imi oldu u sahne; "Tomruklardan Yaplma n Gibi Mekn" (8). Bu binada Baal ile Ekart k geirmektedir; "Ova. Gk. Akam" (15). Baal'in, hamile Sophie'yi kendinden uzaklatmp tek bana brakt sahne; "Kahverengi Ahap Lokal. Gece. Rzgr" (16). Baal ile Ekart'n, Gougou, Bolleboll ve Dilendler'le karlat sahne; "Ky Meyhanesi. Akam " (18). Baal'in kyllerden btn boala rn ayn anda oraya getirmelerini istedii sahne; "Yeil Yaprakl Aalk. Geride Irmak" (20). Baal'in Ekart'a, onu

sevdiini ve artk kadnlardan holanmadm aklad sahne; "Rzgrda Akaaa" (22). Baal'in artk Ormanda lm baladm sunduu sahne (1918'de bu balad daha " Kyl Meyhanesi"nde gel miti). u iki sahne yalnzca 1919 yazmnda vardr: "Bar" (10). Baal'in para kazanmak iin kabaretist olarak anla ma imzalad sahne; "Kahverengi Manzara. Yamur" (21). Baal'in bir gen kz bir st orbasna satt sahne. 1922 Yazm: Bu yazm, iki kopya daktilo ve basm olarak bize ulam du rumda. Elinizdeki yayn, Gustav Kiepenhauer Verlag'n ilk basm na (1922) gre yapld. Oyun, o metniyle ilk kez tannp etkinlik ka zanmtr. Elimizde bulunmayan Georg Mller 1920 basm birka bakm dan farkllk gsterir: Byk Baal'in Korali yoktur; 1922'de 1, 2, 3 olarak numaralanm ve Dilend'nin laterna mziiyle birbirine balanm ataras odas sahnesi (1922 basmndaki 5, 6 ve 7. sahneler), henz birbiriyle balantsz olarak yan yanadrlar; "Ak amda Aalar" (13) ve "Bir Kulbe (14) ile 1919'un: "Tomruklardan Yaplma n Gibi Mekn" sahnesi yoktur; "Yeil Yaprakl Aalk (17) sahnesi, "Kahverengi Ahap Lokal. Gece. Rzgr" (16) sahnesinden nce gelmektedir. Rol kiilerinden Sophie Dechant'm ad, 1922 yazmnda Sophie Barger olur. nceki her iki yazmda da en nemli kilerden olan ve "kKiiler" listesinin ikinti srasnda yer alan Anne kiilii karl m ve bylece Anna-Oul temas ieren sahneler de dmtr.

"Kahverengi Aa Ktnden Yaptlma Kire Badanalt Evler"

(8) sahnesi yenidir. 1918 yazmndaki "Sala Bir Meyhane nnde Sokak" sahnesinin Katolik yortusu motifini yeniden ele alr. Ne var ki, 1918 yazmnda Baal, dua eden kalabal isyana tevik edip iki polis tarafndan gzalna alnrken, 1922 yaznmdaki bu yeni sah ne, Baalile yeni devreye sokulan Serseri figr arasndaki diyaloa younlar. Bu diyalog ise, Paskalya'ya ilikin eski bir gelenek gerei yeilken kesilip binalarn duvarlarnda yortu iin kurutulan dallar yznden aalarn ektii ac stnedir.

Yeni bir sahne olan "Taze obandd Dallar "nda (19) Baal, kskanlktan arkada Ekart'm sevgilisini ifal eder. Bu da Baal'in Ekart' ldrd "Konyak Meyhanesi"ne (21) bir hazrlktr. Yine, Baal'in kam gsteren "Greemvich'ten 100 Dou Boyla m" sahnesi de bu yazma yeni eklenmitir. Gece Caf'sinin ad, Gecenin Bulutlarndan iirine uyarak Gece Bulutlan olmutur, ama iir bu yazmda artk kullanlmaz, onun yerini "Patika. Otlaklar" (18) sahnesindeki "Suda Boulan Kz" bala d alr. Bylece su ve ceset motifi, oyunun srekli bir esi olur. Oyunun sonuna doru yer alan "Konyak Meyhanesi" (21) sah nesinde oka deiiklik vardr. Belki pek kk, ama nemli bir deiiklik, Ekart'm kucana oturan Garson Kz'n Sophie Barger'e benzemesidir. Bylece Baal'in fkelenmesi baka bir nedene ba lanmtr. Baal'in bir yanda Sophie Barger'den ve Ekart'tan acl sevgi beklentisi ile br yanda kalc hibir e ilikisine giremeyii arasn daki eliki, nceki yazmlardan daha arlkl olarak dramatik ak siyonun merkezinde yer almaktadr. 1926 Yazm (Erkak Baal'in Yaam yks): Elinizdeki yaynda 1926 yazm iin, Gustav Kiepenhauer Ver lag tarafndan sahne teksti olarak oaltlm daktilo metin esastr. Metin hatasz deildir ve yer yer Brecht, el yazsyla dzeltmeler ve dolaysyla hafif deiiklikler yapmr. Metne tkenmez kalemle yaplan iki ek, muhtemelen ellili yllarda Brecht bu yazm gzden geirip lk Oyunlar cildine hazrlarken yaplm olmal. Erkek Baal'in Yaam yks'nde sahneler dizisinin daha azal mas ve yknn daha sertlemesi gze arpar. 1919 yazmnn 29 sahnesine karlk bu yazzmda yalnzca 13 sahne vardr. yk, tarihselletmlmitir. yk, ndeyi'te belirtildii gibi "Baal'in 1904 ylnda edepli insanlar iinde air olarak ortaya kyla balar" ve

"Baal 1912'de Oduncularn Arasnda

Sefil Bir Biimde lr"

balkl sahneyle son bulur. Buna gre oyun aka sava ncesinde gemektedir (daha nceki yazmlarda ise oyunun, oynand za manda getii savlanyordu). Sahnelerin numaralanmas ve sahne balklarnn tamamlanm cmleler eklini almas da yknn epikletirilmesine yardm edi

yor. Olay, teknik ama kaydrlmtr. Baal'in meslei montrlktr, yani artk nceki yazmlarda olduu gibi redaktr ya da bro memuru deildir. Baal'in abaras odas, oto barakasna dnr. Byk kentlerin sorunsal diyaloun konu btnn belirler. Bu yazmda yle der Baal: "Dz alan son gren biz olacaz. Orman szcn 49 yl iinde szlkten silebilirsin." nceki yazmlarda figrler, Emilie, Mch veya Johannes gibi, epizot figrleri iken, 1926 yazmmda .olayn srekli figrleri olarak gsterilirler. Sophie Barger de bu kez oyunun sonunda bir birahanede i kadn nesnel liinde bir ilevde tekrar ortaya kmaktadr. 1919 yazmndaki gar son kz Luise'nin ve 1922 yazmndaki Sophie'nin izgilerini edin mitir. Bylece Baal'in ak artk trajik bir sona ermez. Gndelik banalite vurgulanr. 1955 Yazm: Brecht, 1955'te Aufbau-Verlag tarafndan yaynlanacak Oyun lar'm 1. Cildi iin, zaten 1953'teki Suhrkamp yayn nedeniyle ba layp da orada gereklemesi olanaksz hale gelen deiiklikleri gerekletirdiinde, ncelikle en geni deiiklii 1. Sahnede yap mtr. Bunun iin 1919 yazmnn giri sahnesi olan "Suare" sahne sini yeniden ele alr ve deitirerek "Yemek Odas sahnesi yapar. "Gen Bayan"n okuduu iirler bu kez Johannes R. Becher'in Hazrlk iiri ("air parlak uyumlardan kanr...") ile Georg Heym'in Aa iiridir ("Gne kuruttu onu...". Bu iirlerin kaynak land dergi olaraksa, 1913'te Verlag Heinrich ES. Bachmair'de ya ynlanm bir ekspresyonist dergi olan Revolution ad geer. (Hein rich E Bachmair, yeni elden geirmede de iirlerin seimi iin Brecht7 e yardma olmutur.) 1919 yazmnda "korkun naivite" ni telemesiyle Heine dile gelirken burada Homeros'tan sz edilir. r nekler olarak Whitman'a/Verhaeren'e, Verlain'e gnderme yaplr ken Wedekind'den vazgeilir. Giri sahnesi yarmda Brecht'in zel dikkati oyunun bitiine y nelmitir. Baal'i bu kez, daha 1920 ylnda yazm olduu, ama L. Feuchtvvanger'in tavsiyesiyle VVeimar Cumhuriyeti dneminde hibir yaynma almad "Ormanda Sabah Erken " sahnesiyle bitirir. Suhrkamp Verlag'm 1953'teki lk Oyunlar yaynnda da bu sahne hl eksiktir. Bu sahne, Baal'in ld ya da doaya doru sr

np gittii sorusuna yant vermeyerek oyunun sonunu ak bra kan bitii deitirir. Odun kesiciler, konumalarnda Baal'in ld n kesinlerler. Ama Brecht, sahnenin u son cmlelerini izmi tir (Brecht'ten kalanlar iinde daktilo kopya):
BRNC imdi kendi cesedinin yannda derdi ki: Aa gvdelerinin arasndaki a bakn! DRDNC (Ayaa kalkmtr) Srf hayatta olmak bile gzel.

Her iki sahne, elinizdeki yaynda oyuna ek olarak basld. Aufbau yaynnn banda Byk Baal'in Korali, onsekiz ktali olarak 1919 yazmndakine benzer biimde konmutur. Ama 1922 basmndan da ring yapsn almtr. 1953 Suhrkamp metnine kar lk drt kta daha eklenir. Az ilerde eitli yazmlarn sahnelerinin yerleimini gsteren bir ema verildi. Deiik yazmlardaki birbirine uyan sahneler, on larn ierik olarak birlikteliklerinin de grlebilecei ekilde birle tirildi. Kabaca grlebilir olmas iin baka sahnlerle olan daha k k metin yaknlklarn gstermekten vazgeildi. Yukardan aa ya rakamlar, deiik yazmlardaki sahneler dizisini belirtmektedir. Bu k i t a p t a k i m e t n i n d z e n l e n r i t e s i n e a i t : DPNOTLAR
(Dipnot numarasndan sonra gelen parantez iindeki deerler, kitabn Al manca basksndaki sayfa ve satr numaralarm gstermektedir.)

191? Yazm: Temel metinde, Elisabeth Hauptmann'm kurun kalemle ve yer yer de Brecht'in tkenmezle koyduu, Aufbau Yaynevi'nin 1955'teki Oyunlar 1. Cilt basm iin yaplan deiikliklerle balanl notlar vardr. Bunlar yayma alnmamtr. 1. (22,34) Whitman ] Temel metinde "VVhitmann". Gerek bu ya zm hatasnn, gerekse yer ad olan Philippi'nin Phillippi olarak yanl yazlmasnn 1918 yazmnda da bulunmas, byk olaslk la ilk yazlan kopya zerinde alma yaplm metnin yazma ve rildiini gsteriyor.

360

Aklamalar

1922 Yazm: 2. (84,1) Pfanzelt ] Temel metinde yanl olarak "Pflanzelt". Gustav Kiepenhauer Verlag'n ikinci yaynnda ithaf: "Georg Pfarzelt'e," diye yazlmken, daha sonraki Suhrkamp ve Aufbau basklannda yeniden "Dostum George Pfanzelfe" diye yazlmtr. 3. (84,4) Kiiler ] Kiiler listesi sonradan eklemedT. 1926 Yazm: 4. (140,22) Kiiler ] Kiiler listesi sonradan eklendi.

Sahneler Dizili em as:

ferleri Y azmlardaki1 Sahne adlan 1918 1919 1922 1926 1955 (Ksa yazm) 1 1 1 18 1 Byk Baal'in Korali 1 2 Suare (Brnl. Baylar ve Bayanlar), 2 Aydnlk Bir Oda ve Masa (Mech. Emilie Mech. Johannes. Dr. Piller, Baal) 2 1. Tablo. Yemek Masas Bulunan Bir Oda (Mcich. Emilie Mach. Johannes Schmidt. Dr. Piller. Baal.) 2 Yemek Odas {Mech. Emilie mech. Pschierer. Johannes Schmidt. Dr. Piller. Baal.) 2 3 3 3 Baal'in aaras Odas (Baal. Johannes.) 3 2. Tablo. Oto Barakas (Baal. Johannes.) Aal Tarla Sran (Baal. Johannes. Sonra Emilie.) Baal'in at Aras Odas (Baal. Sonra Anne. Posta. Johannes. Anna [=Johanna].) Meyhane (Baal. 4 Yurtta. Ekart. Johannes. Garson Kz Marie.) Konyak Meyhanesi (Baal. Arabaclar. Ekart. Johannes. Johanna. Emilie. Garson Kz Luise.) 3. Tablo. Birahane (Baal. Eckard. Bir Orospu. Emilie. Srcler.) 3 4 '5 -

1918 1919 1922 1926 1955 Baal'in Odas (Baal Anna [-Johanna], Johannes.) Baal'in Odas {Baal. Anna [-Johanna].) Baal'in ataras Odas (Baal. Anna [=JohannaJ.) 4. Tablo. Oto Barakas (Baal. Johanna.) Baal'in abaras Odas 1 (Baal. Johanna.) Baal'in Odas (Baal. Johannes.) Baal'in ataras Odas 2 (Baal. iki Kzkarde. Ev Sahibesi.) Akamda Aalar (Baal. Oduncular. Ceset.) Sala Bir Meyhane n Sokak (Baal. Katolik Yortusu Alay.) Kahverengi Aa Ktnden Yaplma Kire Badanal Evler (Baal. Serseri.) Tomruklardan Yaplma tn Gibi Mekn (Baal. Ekart.) Bir Kulbe (Baal Ekart. Sonra Sophie Barger.) Baal'in Odas (Baal. Sophie Dechant. Sonra Anne.) Baal'in at Aras Odas 3 (Baal Sophie Barger. Johannes.) 5. Tablorto Barakas (Baal. Sophie Barger.) Redaksiyon Odas (Baal. Kz. ef Redaktr. Yetkili.) Bar (Baal. Kara Derili John.) Gece (Baal. Sophie Dechant.) Aalar Altnda Mays Gecesi (Baal Sophie Barger.)
6 7

6
5

5 8 9
-

5 6 13

6 13

8 8 14 10 9
7

14

7 6

11 * 12

10 11 9 -

Bir Kabarenin Kulisinde (Baal. Sunucu. arkc Kadn. Genler. Pikkoio.) Bir Kabarenin Kulisinde (Bani. Kara Derili John, arkc Kadn. Gen Sanatlar. Pikkoio.) Gecede Cafe "Gecenin Bulutlan" (Baal. Mjurk. arkta Kadn. Piyanist. Lupu.) 6. Tablo. Gecede Caf "Dikenli Kakts" (Batl. Mjurk. arkta Kadn. Piyanist. Lupu. Mach.) Gecede Cafg "Gecenin Bulutuna" (Baal. Mjurk. Lupu. arkc Kadn. Piyanist.) Gecede Cafe (Baal. Ekart. Sonra Sophie.) Hapishane Hcresi (Baal. Rahip.) Kuruni Hapishane Avlusu (Baal. Anne.) Ova. Gk. Akam. (Baal. Ekart. Sophie.) 7. Tablo. Ova, Gk ve Akam (Baal. Eckart. Sophie.) Kahverengi Ahap Lokal. Gece. Rzgr (Gougou. Bolleboll. Dilenci. Maja. Baal. Ekart.) Patika. Gne. Tarlalar (Baal. Ekart.) Yeil Tarlalar. Mavi Erik Aalan (Baal Ekart.) V Kr Meyhanesi. Akama Doru (Baal. Delikanllar. Kz.) Ky Meyhanesi. Akam (Baal. Ekart. Kyller. Sonra Papaz.) Ekin Tarlas Yannda Patika (Baal. Ekart; Gecenin Bulutu arks) Patika. Otlaklar (Baal. Ekart; Suda Boulan Kzn Balad) 8. Tablo. Kr, len ncesi, Rzgr (Baal. Eckart.)

13

12

10

10

14 15 16

13 14 15

15

15 8

16

16

16

17

17 11 * 11 12

19 20

18 19

12

18 9

18

Yeil Yaprakl Aalk. Geride Irmak (Baal. Ekart.) Taze obandd Dallan (Baal Gen Kadn.) Kahverengi Manzara. Yamur (Baal. Anna, bir gen kz. Ekart.) Rzgrda Akaaa (Baal. Ekart; Ormanda lm Balad.) Kyl Meyhanesi (Baal. Ekart. Gen. Kz. Ormanda lm Baladt.) Akamda Ak Pencereli Dans Lokali (Baal Ekart. Kz. Delikanllar.) Baal'in Annesinin Odas (Anna. Doktor. Baal.) Bir Parkta Bank. Gece (Baal. Aklar.) 9. Tablo. Manzara. Gece. (Baal. Eckart.) Meyhane , (Baal. Ekart. Watzmann. Luise. ki Polis.) Konyak Meyhanesi (Baal Ekart. Luise. Watzmann. Johannes. ki Polis.) Konyak Meyhanesi (Baal. Ekart. Watzmann. Johnannes. Sophie'nin Benz. Garson Kz. ki Adam.) 10. Tablo. Birahane (Baal. Eckart. Emlie. Johannes. , Meyhaneci Sophie.) Greenwich'ten 10Dou Boylam (Baal.) 11. tablo. Baal Kayor. Greenwich'ten 10 Douda. (Baal.) Patika. Akam. Rzgr. Sanak (2 Jandarma.) Otlak Arasndan Yol (Baal Kyl Kz.) Orman. Bir Ahap Kulbe (Baal. Oduncular.) 12. Tablo. Gece. Yamur (Baal Oduncular.) Ormanda Sabah Erken (Oduncular.)

20 21 22

19 19 " 20 21

17 19 20

23 22 23 24 26 24 25 -

10

21

21

11

22 12 25 26 27 27 28 29 23 24 13 -

23 24

25

5. (157,10) 7. Tablo ] Temel metinde yanllkla .Tablo denmi. 6. (158,28) 8. Tablo ] Temel metinde yanllkla 9.Tablo denmi. 7. (159,4) deitirilebilir ] Temel metinde "deitirilemez"; bu hatay Brecht, ellili yllarda kurun kalemle dzeltmi. 8. (159,8-11) Ahap kullanlmaz ... olursak: ] Brecht bu szleri ellili yllarda daktilo metne kurunkalemle eklemi. 9. (159,27) 9. Tablo ] Temel metinde bu sahnenin numaralamas eksik. 10. {166,37) Kendi bana geber! ] Temel metinde nlem yerine soru iareti var.

O y u n u n S a h n e l e n i i ve Y a n k l a r
1918 ve 1919 yazmlan, Brecht hayattayken hi oynanmad ve yaynlanmad. 4 Ekim 1922'de Brecht'e, Augsburg'da iki telgraf gelir: Birinde, Max Reinhardt'n grevlendirmesiyle (Berlin'deki, YO) Deutsches Theater' yneten Felix Hollnder, Baal ile Gecede Trampet Sesleri ve Vahi Ormanda'nn kendisini fena halde etkilediini bildirmek te ve Brecht'ten her oyunun oynan haklarn Deutsches Theater'a vermesini rica etmektedir. tekinde ise muhtemelen Kiepen hauer Verlag'n bir alan olan Bay Schayer, Brecht7e, hemen otuzbin Marklk bir "gvence denmesi" karlnda eserlerin hepsi nin haklarn ynetmen Hollnder'e devretmesini nermekte. Brecht, 4/5 Ekim 1922'de Kiepenhauer Verlag'a telgraf ekerek, "1922'de sahnelenmesi ve Klpfer'in oynamas kouluyla Baal an lamasn kabul edebilirim," jder. Eugen Klpfer o sralar Berlin'in eitli tiyatrolarnda oynamaktayd ve Brecht de onu kendi oyunla rndan birinde grmeyi istiyordu. Ama proje gerekleemedi. Ancak bir yldan fazla bir sre sonra* 8 Aralk 1923'te Baal, 1922 yazmyla Leipzig'de Altes Theater'da ilk kez oynanr (Reji: Alwin Kronacher, Dekor: Friedrich Tiersch, Baal: Lothar Kmer, Ekart: Hans Zeise-Gtt). Sahne dzeninde Byilk Baal'in Korali'ndeki yldzl gkyz ve bulutlar srekli sahnede kal ir. eitli oda sahneleri eyalarla im lenir. Brecht bu sahneleme'iin Leipzig'e gelmitir ve prmiyerde

selama kar. Yazar ve eletirmen Hans Natonek, 10. Aralk 1923 gnl Neue Leipziger Zeitung gazetesinde bunu yle arlatr: "Is lklar ve yuhalar ile alklarn att hengmede rkm, solgun, zayf bir olan kt sahneye, yazar Bertolt Brecht, hemen kaar gi bi yeniden kulise kotu, sonra korku iinde ancak tiyatro direkt rnn desteinde yeniden sahneye geldi. Yznde sanki: 'Tanrm, ben ne yaptm,' diyen bir ifade vard. ...Oysa ben, Baal gibi bir oyu nun yazarnn, saldn sanana kar inadna erkeke gs gere ceini tasarlardm/' Hans Natonek, Brecht iin, "Alman dramasnn byk umudu," diyerek, oyunu "skandal snrnda sert" bul mutur. Leipzig seyircisi, "hi olmad kadar evceizlerinden d ar urama dnmleredir. 9 Aralk 1923 gnl Berliner Brsen-Courier'de Herbert Jhering ise yle yazar: "Brecht'in dahiyane sahne balad Baal, dn Leipzig Altes Theater'daki prmiyerde, oyun srasnda seyircide oluan huzursuzluu ve bititeki slklamalar bastnrcasna byk hara retle uzun uzun alkland." Buna karn Jhering, yine de oyunu "yetersiz" bulmutur, hatta Baal'i oynayan Lothar Kmer'in "sakat VVegener tonlaryla" almas ve oyundaki harika lirik blmleri "yerle bir etmesi" yznden gecenin "bansz"lmdan sz eder. Ne var ki izlenim her eye karn "allmam ve enikonu arp cdr. 11 Aralk 1923 gnl Leipziger Tageblatt gazetesinde Hans Georg Richter, Kerr ile Jhering'i Leipzig'e ekmi olmay Kronacher'in bir kazanm olarak kaydeder. Ama o da Kmer'i Baal rol iin "fazla olgun, ar ve esasnda fazlaca uslu" bulur ve onun yerine Heinrich Georg'u nerir. Egbert Delpy, 10 Aralk 1923 gn Leipzi ger Neueste Nachrichten gazetesinde u zeti yapar: "Yksek geri limli beklentilerin bylesine radikal biimde snmesi pek grlme mitir." Ve Berliner Tageblatt'ta Alfred Kerr, 11 Aralk 1923 gn, Brecht iin "lirikte yetenekli," der; fakat drama yazar olarak "k pk saan bir tekrarc [...] Alt st: bir filler cenneti"dir. Her ne kadar olumsuz deerlendirmeler, eletirilerinde yine de lml olsalar da, Leipzig Kent Meclisi Heyetinin bavurusu zerine Karma Tiyatro Kurulu'nca prmiyerden sonra oyunun hemen kal drlmasna karar verilir. Erkek Baal'in Yaam yks, VVeimar Cumhuriyeti dneminde

 deiik sahneleme ile gsterilmitir. 1922 yazmnn ilk oynan ile birlikte, Brecht hayattayken yaplan oynanlarn tm bunlar dan ibarettir. 14 ubat 1926'da Berlin Deutsches Theater'm Gen Sahne'sinde Pazar matinesi erevesinde Erkek Baal'in Yaam yks'nn pr miyeri yaplr (Reji: Bertolt Brecht, Dekor: Caspar Neher, Baal: Os kar Homolka, Eckart: Paul Bildt, Emilie Mach: Sybill Binder, Sophie Barger: Gerda Mller, Johannes ve Sunucu: Hans Heinrich von Twardovski. Yan rollerde de Margo Lion ve Helene Weigel vardr). ndeyi'i ve sahne balklarn Sunucu sunar. Leipzig'de olduu gibi buradaki oynanta da hncahn dolu tiyatroda grlt kar. Oyun gecikmeyle balar ve seyirci grlt yapmca tam da o srada sahnede tek bana olan arkc Kadn'n oyuncusu, Hans Henny Jahnn'n bildirdiine gre, piyanonun stne zplar ve tulara ayaklan ile basar, beraberinde de Marseillaise'i syler. (Bkz. Hans Henny Jahnn, Vom armen B.B. / Zavall B.B. stne", "Sinn und Form. Zweites Sonderheft Bertolt Brecht f Sinn und Form'un kinci Bertolt Brecht zel Says", Berlin/DDR, 1957, S. 424) Alfred Kerr'in gerek oynana gerekse oyuna ynelik antipatisi o kerteye var m ki, kkrtc glmeler ve konumalarla oyunu taciz etmeye a lm (Bkz. Herbert Jhering, Von Reinhardt bis Brecht, Cilt 2, Berlin ve VVeimar 1961, S. 174-177.) Eletirilerin btnnden kan sonuca gre oyun, olayl geme sine karn kalc izler brakmtr. zellikle Neher'in sahne dze ni, Homolka'nm Baal'i oynay, Sybille Binder'in Emilie'si ve bunlann yannda Brecht'in rejisi de vgyle ne karlr. 15 ubat 1926 gnl Vosische Zeitung' da (Berlin) Monty Jakobs, oyunda en kt niyetli seyircinin bile kendini kurtaramayaca bir "zorlu ekicilik" olduundan sz etmekte. 21 Mart 1926'da Erkek Baal'in Yaam yks, Vyana'da Theater in der Jozephstadt tiyatrosundaki "Yenilerin Tiyatrosu" dizisinin ilk oyunu olarak sergilenir (Reji: Herbert Waniek, Dekor: Georg Telcher, Baal: Oskar Homolka). Ellibir yandaki Hugo von Hofmannsthal bunun iin "Yeninin Tiyatrosu" adl bir n oyun yazar: Sahne, Theater in der Josephstadt tiyatrosunda bir broyu gsterir. Rejisr Herbert VVaniek, oyuncular Oskar Homolka, Hermann Thimig, Gustav Waldau le

kltr tarihisi ve ykc olan dramaturg Egon Friedel, oyuncu olarak kendilerini oynarlar. Dramaturg Friedel, an birey'den kurtulmak istediini syler: "a, ondokuzuncu yzyl besleyip bytm olan onaalnc yzyln dourduu bu hilkat garibesini tamakta fena zorlanyor." (Hugo von Hofmannsthal, "Lustspiele /Gldrler", Cilt 4, Frankfurt a.M. 1956, S. 429.) Oskar Homolka ona hak verir, ama gemiten beri gelen tiyatro sanatm benimse mi Hermann Thimig, bu "paradoks"u kabullenemez. Hofmannsthal, yeni tiyatronun bireysel kart eilimini ironiyle ele alrken, Brecht'i de onun temsilcisi olarak grmektedir. Oyun baarl olur. Berliner Brsen-Courier'de 25 Mart 1926 gn skar Maurus Fontana yle yazar: "Bir srpriz daha. Seyirci. Ama yalnzca allm tiyatro kalplar iin srpriz: Tiyatro bir anda seyirci bulmutu. Kk Josephstadt'n tiyatrosu iin olaanstyd bu. stelik se yirci yalnz salonu doldurmakla da kalmayp oyunu birlikte gtr d." 16 Kasm 1927'de de Erkek Baal'in Yaam yks'nim Kassel'deki Kleines Theater'da prmiyeri vardr (Reji: Erich Fisch, Ba al: Hans Schulze, Eckart: Hans Klasen, Emilie Mch: Lilian Berley, Johanna: Lore Semmt). Bu sahnelemede Erich Fisch, tablolarn havallm glendirmek ve lirik alt tonu aa karmak iin "dra matik biyografi"yi 1922 yazmndan paralar katarak btnlemitir. Ancak Berliner Brsen-Courier'in 18 Kasm 1927 gnl eletiri sine gre Fisch, bunu yaparken: "Bir baladesk izginin ve ritmik salnmm kalanm da yutan o genileme iinde, kendini yitirmi"tir.

Satr A klam alar

1919 Yazm: 11. (17,1) Baal ] Bu adn szck anlam: "Efendi" ve "Mlk sa hibedir. Kenan ilindeki eski sraillilerin en byk tanrsdr Baal. Ona tapnmann trenleri, Kutsal Kitapm peygamberlerince uy gunsuz bulunmu ve kar klmtr. Kutsal Kitap'\n at pole mikte Baal, kfirliin kar tanrlarnn genel bir ad olur. 12. (18,1) Dostum Orge'yei ] Orge (George de denir), Brecht'in

Augsburg'dan bir ocukluk arkada olan Georg Pfanzelt'tir. Pfanzelt liseden arkada deildi, Bleichstrasse'nin hemen yaknndaki Klauckastrasse'de oturan bir genlik arkadayd. Brecht'ten drt ya bykt, mzie ok meraklyd; gayet iyi piyano ve gitar a lard. Georg Pfanzelt sonradan Augsburg Hastanesinin bahekimi oldu. " Hauspostille/ Ev Vaazlar" kitabndaki kimi iirler de onun la balantldr. Erkek Baal'in Yaam yks dahil tm Baal yazm lan Georg Pfanzelt'e adanmtr. 13. (18,10) Felaket bir Sokrates ve Verlain kafatasdr o ] Baal'in d grnne ynelik bu dikkat ekici niteleme, Otto Hauser'in Verlain evirisine gndermedir (Paul Varlain, Satumische gedichte. Galante Feste, VVeimar 1918, S.IX). Hauser, nsz'nde Verlain'in kafasnn "Absent tutkunluunun etkisiyle gittike daha ok Sokrates'inki veya Faunus'unki" gibi olduunu yazar. Verlain kendisi de A Eugen Carriere /Eugen Carriere in" (1890) iirinde kendi kafatasn Sokrates'inkine benzetir. 14. (19,5) Byk Baal'in Korali ] Bu, iirin ilk yazm ve ilk ba ldr. 18 ktalidir ama henz " Bertolt Brechts Hauspostille / Ber tolt Brecht'in Ev Vaazlan"nda yer alacak olan (1927) son kta yok tur. BaaVin eitli yazmlarnda bu iirin kta says deimektedir. Hauspostille'de ise rin bal Erkek Baal'in Koral'i'dir ve dokuz ktadr. 15. (22,1) Suare ] Soiree: (Franszca'dan) Akam toplants. Brecht daha 1913'te, Augsburg'daki renci dergisi Die Emte'de yazd Der Dichter (air) anlatsnda airlerin okuma yaptklan bir suareyi tasvir etmektedir. O anlatda bir eletiri, airin birinin yle sine onuruna dokunur ki, delloyla onu yeniden kazanmak duru munda kalr. Baal'in yaam anlay ve kendi arklaryla ilgili tututmu ise bunun aksidir. 16. (22,31) Heine ] Heinrich Heine kastediliyor. Tek perdelik Dn oyununda da sz Heinrich Heine'ye gelir. 17. (22,33-38) Walt VVhitman' anmsatyorsunuz... ] Bu diyalog da ad geen Walt VVhitman, Emile Verhaeren, Paul Verlain ve Frank YVedekind, Brecht'in gzdesi olan airlerdir. 18. (23,1) erdemli ] "Gen Bayan"m buradaki: "Ama siz daha erdemli olmann avantajn tayorsunuz!" saptamasn Brecht, 1955 yazm iin yapt uyarlamada 1919 yazmnn giri sahnesi

ne el atarken tam tersine dntrr: "Ama siz daha erdemsiz ol mann avantajn tayorsunuz." 19. (23,14) Avrupa edebiyatnn ... mesih'i ] Mesih'i ekspresyo nizme gnderme. Ekspresyonist edebiyatn iindeki bu ynelimin temsilcileri arasnda, Franz Werfel, Walter Hasenclewer, Ludvvig Rubiner, Johannes R. Becher, Emst Toller vardr. "Yeni bir an a ln" bildirecek bir nder airin, bir mesih'in yceltilerek beklenii, Ludwig Rubiner'in "Der Kampf mit dem Engel /MelekTe Kav ga" yksnde zellikle ak biimde dile getirilmitir (Ludwig Rubiner, " Der Mensch in der Mitte / Ortadaki nsan"da, 1917). 20. (23,23) A. Stramm ] Der Sturm dergisinin nemli airi, eks presyonist yazar August Stramm. Dil younlamasna ve sentaksn deneysel kullanmna ynelik zel teknik gelitirmitir. 1915'te yzba olarak Dou Cephesi'nde ld. 21. (23,29) Novotny ] Pragl air, romana ve oyun yazan sabella Novotny olabilir. 22. (24,11) A. Skram ] Norve'ti yazar Berthe Amalie Skram? Otto Bezold metni yazdrrken yanlm olabilir. Brecht, harfin s tne izgi koyarak ift m'i imlerdi, dolaysyla burada da August Stramm denmek istenmi olmal. (Bkz. Hanns Otto Mnsterer'den Klaus Schumann'a mektup, 14 Ekim 1962; Mnsterer'den kalanlar, Mnih Devlet Kitapl.) 23. (26-7) Philippi'de grrz yine! ] ntikam alma tehdidini ifade eden bir deyi. Augustus ile Antonius, M.. 42'de Philippi'de Brutus ile Cassius komutasmdaki Roma cumhuriyetilerini yen milerdi. Bu deyi, Shakespeare'in Jl Sezar oyunundan alnmadr (IV,3). O oyunda Sezar'm ruhu, kendisini ldren Brutus'a gr nr ve Philippi'de yine greceklerini syler. 24. (28,16) Eli kirli olana her ey kirli grnr ] Bkz. ncil, Paulus'tan Tltus'a Mektup, 1,15 "Yrei temiz olana her ey temizdir [...]" Friedrich Nietzsche, Zerdt Byle Dedi (1883/84), 3. Ksm: Eski ve Yeni Levhalara Dair, Bl. 14, "Temize her ey temizdir [...] Domuza her ey domuzdur!" 25. (28,23) Cehennemler aras dansta...Ve cennetlerin ] Baal bu rada "Konyak Meyhanesi"nde iki ktasn okuduu " Ballade von den Abenteuerern / Maceraclar Balad"ndan serbest alnt yapyor. 26. (31,8-25) Orge derdi ki bana:... ] Bu iirin Bertolt Brecht'in Ev

Vflazlon'ndaki ad Orge'nin arks'dr. 27. (32,5) Yanma gel! ] Goethe'nin Faust, Birinci Blm, Zin dan sahnesinde Mefistopheles, Faust'a byle diyerek onu Gretschen'den kopan. 28. (33,20) Die di! ]. Tevrat, Msr'dan k, 21,24. 29. (34,15) Lethe ] Yunan mitolojisinde yer altndaki unutma r ma. ller lkesine gm olanlarn, yaamlarndaki anlar unutmak iin o rmaktan imeleri gerekirdi. 30.x (35,9) biri ] Dii olan aalamak iin. 31. - (36,5) trnanla kazp karmak ] Gerek Auslassungen eines Martyrers rinde, gerekse otobiyografik nitelik tayan Annem stne ark'da Brecht, insann l annesini topraktan tmaklanyla kazp karabilmesine benzer imaj kullanmtr. 32. (36,25-27) Baksana kalfa, zaman olur, ...ryp gidene dek ] Baal'in bu szlerinde Suda Boulmu Kzn Balad'nda dile getirilen motifler vardr. 33. (37,18) Aprbs le deluge.] (Franszcadan) Tufandan sonra. 1922 yazmnda Brecht, bu deyiin evirisini bir metafor yaparak kullanr (Bkz. 97,16-18: "An Danda [...] Tufandan sonra kalkar sn. [...] Tufanda ak ve temiz ykanm dncelerini, Baal, kara su lar zerinde uan gvercinler gibi uumaya brakyor.") "Aprfes nous le dluge!" (Bizden sonras tufan!) Bu deyii de Fransz Kral XV. Luis'nin etkili metresi Jean-Antoinette Foissson (Marquis de Pompadour), Prusya Kral II. Friedrich'in Rossbach Savandaki galibiyetini (1757) duyunca kullanm. Bu cmle, daha E. Friedrich zamannda ok yaygn kullanlan bir sz olmutu. 34. (37,30) Olan olmu bir kere! ] Rudolf Baumbach'n 1894'te Ludwig Keller tarafndan bestelenen Bin ein fahrender Gesell iiri nin nakaratndan yerlemi bir. deyim: "Kan dolar, keyif gcr / Olan olmu bir kere." 35 (42,28) ben k a f a iisiyim ] 1918 Kasm devriminde eit li kentlerde ve bu arada Mnih'te de kurulmu olan "Kafa ileri Sovyetleri"ne gnderme. 36. (46,12) yaratklar.] Yine kadnlar aalamak iin. 37. (47,3) Kara Derili John ] Bu figr, 1918 yazmndaki "Sunu cu" yerine getirilmitir. Daha sonraki yazmlarda da Mjurk olur. 38. (48,19) salncakta ] "Kayk salncak" kastedilmi olmal.

Austos 1918'de Brecht Augsburg7taki Hanns Otto Mnsterer'e gnderdii mektupta/ "Burada panayr vard. Kayk salncakta sal lanmaktan imanm gevredi," diye yazm. 1918'de ayrca Kayk Sa lncak stnde iman Adam adl bir oyun da tasarlar. Bkz. Kayk Salncakta Sallanmak stne - Hamule ve Ah, itilmemi Olanaklar balkl iirleri. 39. (48,32-35) beyaz bulutsun ... dolu dizgin. ] "Konyak Mey hanesi" sahnesinde de Ekart: "Gel, Baal karde! ki ak gvercin gi bi maviliklere kanat rpalm!" der (32,18 vd.). "Baal'in Odas" sah nesinde Baal, Sophie Dechant'a: "Bu rezil maaraya bir beyazlk gerekiyordu! Bir bulut!" der (44,29 vd.) Bylece Ev Vaazlar'ndaki Marie A.dan Anlar iirinde de bulunan imajn geliimi ortaya k yor. Bkz. Aklar iiri. 40. (49,7-10) mek, ok karartr geceyi...} Ak arks iirinden 3. Kta. 41. (50,15) Richard Wagner gibi ] 1922 yazmnda "at Aras Odas" sahnesinde (101,38) bir VVagner operasna gndermeyle u reji aklamas vardr; "Aada bir harmonyum, Tristan' almak ta." 42. (50,36) Phbus ] Heinz Eckenroth'un Mnih'teki PhbusVerlag Yaynevinde kard, ekspresyonizmin balang dne minden aylk Phoebus dergisinde ncelikle Mnihli yazarlar eks presyonist tiyatro slubunu tartyorlard. 43. (51,15) Ben miniim, temiz kalbim... ] Bu dizeler u ocuk duasn alaya almakta: "Ben miniim,/ temiz kalbim,/ iinde yal nz banmr, / benim sa Peygamberim." 44. (51,17-32) Dolgun kala grnce ben... ] Bu iirin, Bert Brecht ve Arkadalarnn Gitar arklar 1918 derlemesindeki ad "Baal'in arks" dr. 45. (58,36) Bouque la madame j Franszca'daki "bouguer" (zor la pmek) fiili salt 16. yzylda orada burada kullanlrd. 1922 ya zmnda bu "Bouque ia Madonne" kfrne (szck karl: "Madonna'dan bir pck gasbet!") dnmtr. 46. (59,28) Bir ormandan gelmiti ] Bkz. "Ben Bertolt Brecht, Karaormanlar'dan" dizesi ile balayan Vom Armen B.B. / Yoksul B.B. stne iiri. 47. (60,7) aacn sonsuz ge uzanan dingin doruundaki o b

yk huzuru ] Goethe'nin Gezginin Gece arks'na gnderme. Ayr ca bkz. Bertolt Brecht'in Ev Vaazlar'ndaki "Nefes Ayini". 48. (60,12) acyla alad. ] Matta Incil'i 26,75. 49. (60,37) Ninni bebeim, darda rzgr ...] "Paytak rdek"
ninnisinden: Ninni de neymi otlarda bu hrt? rdekiklerin yokmu ayakkabs. Ayakkabcda da yokmu ki kalb Nasl yapsn rdekie ayakkab! 50. (62,7) Sanda fareler ] Bkz. Georg Heym'in "Kk su s anlar yuva yapm sama" dizesiyle balayan Ophelya iiri (Heym, Der ezoige Tag, Berlin 1911). Gottfried Benn de Schne Jugendde ayn motifi kullanr (Benn/ Morgue und andre Gedidtet, BerIin-Wilmersdorf 1912). 51. (62,37) mdrmn ] Kiiler listesindeki Bro efi ve ilk sahnedeki "Ev sahibi", yani Emmi'nin kocas. 52. (66,29-39) Yreim, gece bulutu gibi hznl ] Bu iirin 1918 yazmndaki ad Gece Bulutunun arks'dr. 53. (67,13) ieme organ ile cinsel organn ) Bkz. Heinrich Heine'nin Teoloji stne iiri: Dost, bir gzel dinledim seni, Sen de bir gzel akladn ki: Tanr her eyi bilgece yaratm nsanda unlar ift yapm Gzler, kulaklar, kol ve bacak. Oysa baz organlar tek olacak rnein burun bir, az bir tane. Peki syler misin yleyse: Doann yaratcs Tanr, Malum mstehcen organ Niye yle yapm ki yani nsan onu kullanarak hani Hem srdryor soyunu Hem de dkyor suyunu? 54. (70,5) mek zaruret oldu ] Gorch Fock'un (asl ad Johann Kinau) Denize kmak Zaruret Oldu romanna (1913) gnderme. Kinau, 31 Mays ile 1 Haziran 1916'daki Skagerrak Savanda ehit

dt. Ak deniz balklna ilikin o romannn ad, filo donan m iin bir slogan oldu. 55. (70,21-71,34) Ve bir adam ld sonsuz ormanda ] 1918'de ya zlan Ormanda lm iiri, eitli Baal yazmlarnda hep deiiklik geirmitir. Ev Vaazlar'nda (1927) ilk dize yledir: "Ve bir adam ld Hathory ormannda" ve iir, u dizeyle son bulur: "Atlarn srdler oyalara." 56. (75,23-26) Nefreti, tiksintisi ] VVatzmann'n burada syledii ark, Sabunlu Urgan Gnderildiinde Orge'nin Yant iirinin 7. K tasdr. Bertolt Brecht'in Ev Vaazlar'nda da yar. 57. (76,6) sonsuz bakire, ...lekeli hamileliinin] Hristiyanlkta ki, bakire Meryem'in lekesiz hamilelii dogmasna gnderme. 58. (76,21-24) Aalar var daha ynla ] VVatzmann'n burada syledii ark, Sabunlu Urgan Gnderildiinde Orge'nin Yant i irinin 5. Ktasdr. Bertolt Brecht'in Ev Vaazlar'nda da yar. 59. (76,31) yeil salarnda fareler ve yosun ] Bkz. DN. 50. 60. (76,38) Yeni bir Adem olun. ] Eski bir deyi. "Eski Adem" diye, ounlukla insann hl sren ok tanrl eski kfr dnemi kastedilir. ''Yeni bir Adem olmak" ise, yeni ve baka bir insan ol mak anlamna gelir. Luther bu deyii pek ok vaaznda ve ayrca kendi din kitabnn 4. Esas blmnde kullanmtr. 61. (77,7-33) Gnein gevrettii... ] Baal burada, daha sonraki yazmlarda drt kta olan ye deien Maceraclar Balad'nn k tasn okur. Ayrca Bertolt Brecht'in Ev Vaazlar'nda da var. 62. (77,13) Uyu kuzucuk, uyu. Sevgilin de bir kuzu. ] Joachim Heinrich Campe'nin Uyu bebecik uyu, darda bir kuzu... (1779) o cuk arksna gnderme. 63. (78,13) Tarok ] zellikle Bavyera ve Avusturya'da yaygn, Skat benzeri bir kt oyunu. 64. (79,15-18) Drt ayak da olabiliriz... gebermenin daha iyi ifa desidir.] Franois Villon'dan iirinin son iki dizesiyle karlatrnz: "Drt ayan uzatp geberdiinde / Bu uzanmann tadna yard glkle." 65. (81,38) Sevgili Tanrm ] Baal, biti monologunda be kez tanry anar. 1922 yazmnda ise bu, "Sevgili Baal!" olur, ama bu nunla Baal'in kendine mi, yoksa mitolojik Baal'e mi (Bkz. Baal ak lamas) seslendii belirsiz kalr.

1922 Yazm: 66. (83,1) Baal ] Bkz. DN. 11. 67. (84,1) Dostum Georg Pfanzelt'e ] Bkz. DN. 12 68. (87,7) Cekasack ] 1920'de Brecht'in Berlin'de tand ve o sralar Kiepenhauer Yaymevi'nde grevli olarak Brecht'i ok des teklemi yazar Hermann Kasack'a gnderme. Metnin bu blm nn ncesi ve sonras var. 1922 yazmnn bize kalan her iki dakti lo kopyasnda da Piller yle der: "Mller, sanat koruyucusu gibi deme yapyor." Brecht'in deiiklik almasn tasarlad Georg Mller Yaynevi'ne yaplan bu gnderme, o yaynevinin basmn da: "Meyer, sanat koruyucusu gibi deme yapyor," biiminde de itirilir. Bu, belki de Mnih edebiyat yaamnda arl olan ve yazarlarla itenlikli iliki kurmasyla tannan Kurt Wolff Verlag Yaynevi'nin Mdr Georg Heinrich Meyer'e, dolayl bir dokundur madr. 1955 yazmnda bu gndermelerden vazgeilerek basite: "Bay Mech sanat koruyucusu gibi deme yapyor," denmitir. 69. (89,36) Ard aac ] Grimm Kardeler'in ocuk ve Ev Ma sallar (1812-1822) kitabndaki Ard Aac masalnda da ard aa c, insan dourma yeteneine sahiptir. 70. (93,19) Kz kardeler Hades'ie! ] Erinn'ler (Latince: Furie), Yunan mitolojisinde intikam tanralardr. Hades, eski zamanda yeralt dnyasnn tanrs anlamna geliyordu. Giderek onun ad, yeralt dnyasnn, 'ller lkesi'nin kendisi demek oldu. 71. (93,24-94,11) Orge derdi ki bana: ] Bkz. DN. 26. 72. (95,6) Sevgili kuum benim! ] Richard VVagner'in Lohengrin operasndan deyi: "Elveda, elveda, sevgili kuum benim!" Ne var ki oklukla bu deyiin aitmda "iim hi rahat deil" tonu vardr. 73. (95,39) Matta'nn sonu, olur ] Kt bir sonu bildiren deyi. Matta ncil'inin biti cmlesinden gelmedir:"[...] dnyann sonuna dek" (Matta ncil'i 28,20). 74. (97,16-18) Ar danda... Tufan'dan sonra... ] Nuh'un ge misi, Tufan'dan sonra An Dama oturmutu (Bkz. Tevrat, yarad l, 7,17-8,4). 75. (97,21) Olan olmu bir kere! ] DN. 34 ile karlatrnz. 76. (97,24) gvercinler gibi ] Bkz. Tevrat, yaradl, 7,17-8,4.

77. (97,31) Beni hl ey yapyor musun? ] 1920 Georg Mller basmnda, "Sylesene: Beni hl seviyor musun?" 1923'teki ikinci Kiepenhauer basm iinse: "Beni seviyor musun hl". 78. (97,36) yelkenli gibi ] 1923 Kiepenhauer ikinci basm iin yle deitirilmi: "yara alm yelkenli gibi". 79. (98,15) Baal yatakta yattmaktadr ] 1923 ikinci Kiepenhauer basm iin bundan nceye, zaman belirteci olarak "len" kon mu. Bkz. DN. 81. 80. (98,15) mek, ok karartr geceyi...] Bkz. 49,7-10. 81. (101,18) Baal masada oturmaktadr] 1923 ikinci Kiepenhau er basm iin bunun nne zaman belirteci olarak "Akam" kon mu ve bylece a Aras Odas Sahnesi, sabah, len ve akam, tarzmda sralanmtr. Bkz. DN. 80. 82. (101,24) Msr karanl ] Zifiri karanlk anlamnda bir de yi. Bkz. Tevrat, Msr'dan k, 10,22. Firavun srairiileri brak maynca Musa Msr' gn koyu karanla gmer. 83. (101,26) deneim, sopam ] Mezmur 23,4'e gnderme: "Ka ranlk lm vadisinden gesem bile,/ Ktlkten korkmam./ nk sen benimlesin./ oman, denein gven verir bana." 84. (101,38) Tristan ] Richrd Wagner'in Tristan ve solde ope' ras (1859) kastediliyor (DN, 41'e de bkz.) 85. (102,27) Bu rezil maaraya bir beyazlk ] Bkz. DN. 39. 86. (104,24) aa kadavralar ] Paskalya iin duvarlar ssleyen yeil dallar, yortu iin kurutulur. 87. (104,25) Esas katolik yortusu ] (Eski Almanca'da "Fronleichnam") sa'nn bedeni. sa'nn bedeni ve son akam yemei yortus; Trinitatis'in (Paskalya sonras Pazar'n) ardndan gelen Perembe gn kutlanr. Getirilen "son akam yemei" ekmei. Orada sa'nn bedeni niyetine bir ayinle kutsanr. Luther bu kutlamay Tanrya hakaret sayd iin, zaman zaman iddei Reform karti nitelik ald olur. 88. (105,2-5) sa ile l kpein hikyesini bilir misin? ] Brecht'e bu motifi, Goethe'nin "Dou-Bat Divannn Daha yi Anlalmas in Notlar ve Grler"i esinlemi olabilir. (Werke, VVeimarer Ausgabe, 7. Cilt'te, VVeimar 1888, S. 72) Goethe burada, Fars airi Nizzami'den u alnty yapyor:

Dnyay dolaan Hazreti sa, Bir Pazar yerine uram; Yol ortasnda bir l kpek, Srklenmi bina kapsna, Lein evresinde bir yn insan, Leakbabalan gibi toplanm. Biri demi ki: Kokusundan Beynim dumura urad. teki buyurmu: Ne gerek, Uursuzluktur bunu gmmekHer kafadan bir ses km Kpein lsne kfr iin. Derken sa'ya gelmi sra, Kfr deil gzel sz etmi sa, Doasndan gelmi gzelliin: Dileri nasl da ind gibi, Demi. Bu sz stm herkesi ndsi parlayan Midye misali. Bu sylence, Richard Dehmel'in "Der tote Hund. Nach Nizami f l Kpek. Nizami'den" iirinde de geer {Gesammelte Weke in drei Bnden' de, Berlin 1913, Cit 1, S.151). Brecht bundan da yararlanm olabilir. Daha dk bir olaslkla da, Franz Werfel/ n yalnzca ilk ktasnda bu motife deinen Jesus und der senveg iiri sz konu sudur. (Werfel, Einarder, Oden, Lieder, Gestalten, Mnih 1920, S. 9193.) 89. (106,9) Salncakta gidiyoruz ] Bkz. DN. 38. 90. (107,36) Ben miniim..,] Bkz. DN. 43 91. (107,39-108,3) Odada bir rzgr esti ] Bu iir, 21 Ocak 1920'de Baal iin yazld. iirin, reji aklamas gereince Baal'in sylemesi gereken iki ktas daha var: Ama nce havaya girdi plak isterdi erkei. Kays gibi vcutla Giyinik yatlr m ya?

Gerek vahi oyun bu ehvete hi doyum yoktu. Sonra ykand kurundu: Her ey keyfince olmutu. (Brecht'ten kalanlar iinde) 92. (116,18 ) kafa W 1 Bkz. DN. 35. 93. (118,7) Deirmen ta gibi boynuma aslmsn] Bkz. Markos nciVi 9,42. "Kim bana iman eden bu kklerden birini gnaha drrse, boynuna kocaman bir deirmen ta geirilip denize atlmas kendisi iin daha iyi olur." Hebbel'in Marta Magdalena oyununda da (1844; 1,5) Anton yle der: "Ben de bazan bir deir men tan, yklenip suya atlayacama yakalk gibi boynumda ta yorum - srt pek oluyor insann!" 94. (121,2) Bou.que la madame ] Bkz. DN. 45. 95. (121,34) Bir ormandan gelmiti ] Bkz. DN. 46. 96. (122,13) aacn sonsuz ge uzanan dingin doruundaki o b yk huzuru ] Bkz. DN. 47. 97. (123,5) Ninni bebeim, darda rzgr...] Bkz. DN. 49 98. (123,9) Aclar iinde bir bakire! ] Lat. Virgo dolorosa. Lat. Mater dolorosa'ya, yani armha gerilen olu iin alayan Meryem Ana'ya gnderme. 99. (124,14) akar gidersin ] Bkz. DN. 50. 100. (126,10-29) Boulmu gidiyorken ] Baal burada Suda Bo ulan Kz baladn sylyor. (Bkz. Berolt Brecht'in Ev Vaazlar ii ri). 101. (127,1) ieme organ ile cinsel organn ] Bkz. DN. 53. 102. (127,29) Sevgili ruhum, kes eini! ] Eduard Mrike'nin Schn-Rohtraut baladndan (1838) "Kes sesini, ey yreim"e benzi yor. 103. (128,21) mek zaruret oldu ] Bkz. DN. 54. 104. (128,37-130,12) Ve bir adam ld sonsuz ormanda ] Bkz. DN. 55. 105. (132,14-17) Aalar var daha ynla ] Bkz. DN. 58. 106. (132,38-133,2) Gnein gevrettii... ] Bkz. DN. 61, 107. (133,27) Ik olsun! ] Bkz. Tevrat, yaradl, 1,3. 108. (134,12) Greenwich'ten 100 Dou Boylam ] 10 derece do

u boylam gney Almanya'da Ulm'den gemektedir. Augsburg,

Greenwich'ten 110 doudadr. 109. (134,24-28) Akbabalarn en semizindedir Baa'in gz.) Baal burada Byk Baal'in Korali'nden 11. Ktay okuyor. 1926 yazm (Erkek Baal'in Yaam yks): 110. (139,1) Baal ] Bkz. DN. 11. 111. (140,18) teneke telli bano] Bano: Uzun sapl, gitar benze ri bir telli alg, klasik cazda nemli bir saz. Daha nceki yazmlar da Baal gitar alyordu. 112. (140,27) Orospu ] Fahie'nin daha da aalanan. Ayrca bkz. "Yal Orospudan Gen Orospuya tler" iiri. 113 (142,13) Kleist dl kutlamalar ] Brecht'in 1922'de Baal, Gecede Trampet Sesleri ve Vahi Ormanda iin ald Kleist dl'ne gnderme. 114. (142,25-28) Hafif iirlerin sinik yoksulluu] Emilie burada, ber die Anstrengung /aba stne iirinden 7. Ktay okuyor (Bkz. Bertolt Brecht'in Ev Vaazlar). 115. (143,5-8) Rzgra inat karton kulbelerde ] ber die Ans trengung /aba stne iirinden 8. Kta (Bkz. Bertolt Brecht'in Ev

Vaazlar).
116. (144,35-145,9) Tufan'da... tek zaman dilimiydi ] 1919 yaz nmda, Ichtyyosauros meseli yerine Baal'in burjuva toplumundan yaknmas var. Bu Mesel, "Betrachtungen bei Regen /Yamurda Gzlemler" de de hemen ayn szcklerle yer alyor ve "Der dicke Ham /iko Ham" yks ile birlikte "Tufan stne" balyla 27 Temmuz 1925'te Frankfurter Zeitung'da yaynland. 117. (145,29) Ard aac ] Bkz. DN. 69. 118. (146,25) Eflatun ] "Phaidros ya da Gzel stne" yazsn da (muhtemelen M.. 387'den sonra) Yunan felsefeci Eflatun, yal adama, ak ilikisinin daha manevi bir biimine erimek iin, sevi len olan veya gence bak uyandran seksel ihtiras bastrmay nerir. 119. (149,1) Kz kardeler Hades'te! ] Bkz. DN. 70. 120. (149,22) Matta'nn sonu olur ] Bkz. DN. 73, 121. (150,11) Ar Danda ] Bkz. DN. 33.

122. (150,16) kara sular zerinde uan gvercinler gibi ] Bkz. DN. 76. 123. (153,6 ) Bir kt eylem kefetmek. ] Baal kendisi de kendi ni "kt" olarak niteliyor. Daha sonraki Asosyal Kt Baal fragma n ile karlatrnz. 124. (155,16) Gazla piirin ] Yirmili yllarn reklam slogan. 125. (155,30) Pebeco ] Bir di fralama malzemesi. 126. (156,24) Allons, enfants de la batterie! ] (Franszca) "Batar ya evlatlar, leri!" (Batarya, topu bataryas anlamnda). Fransz devrim arks Marseillaise'm ilk dizesi olan "Vatan evlatlar, ile n in in sulandrlm. 127. (159,18) Suda Boulan Kzn iiri ] Suda Boulan Kz bala d. Bertolt Brecht'in Ev Vaazlarnda. .128. (162,7) bir orman blgesiydi ] Bkz. DN. 46. 129. (162,29-32) Nefreti, tiksintisi] Bkz. DN. 56. 130. (164,1-29) Gnein gevrettii...] Bkz. DN. 61. 131. (165,13) Greemuich'ten 10 Derece Douda] Bkz.DN.108. 132. (165,25-29) Akbabalarn en semizindedir Baal'in gz. ] Ba al burada Bylt Baal'in Korali'nden 4. Ktay sylyor. . 133. (168,24) Klaucke sokak ] Augsburg'da Klauckestrasse'de Brecht'in Baal'i ona ithaf ettii ocukluk, oyun ve genlik arkada Georg Pfanzelt otururdu. thaf, 1955 yazmnda da korunuyor. 134. (169,2-4) Bence Homeros, ... uyarlaycdan biridir. ] 1955 yazmna bu repliin girmesi, yalnzca Homeros'un eposlannm e itli geleneklere dayanp dayanmad veya byk bir airin etkisi gibi filoloji tartmasyla balantl olmakla kalmyor, 1929'da Kuruluk Opera vesilesiyle Kerr vb. eletirmenlerin Brechfe ynelt tii arma-intihal sulamalarna kar da ionik bir dokunma yap yor. 1919 yazmnda ise ayn yerde bir "felaket naivite"den sz edi liyor ve Baal'in iirleri Heine'inkilerle karlatrlyordu. 135. (169,5-9) Walt Whitman' anmsatyorsunuz ... Verhaeren... Verlain] Bkz.DN.17. 136. (169,10) Lombroso ] Cesare Lombroso, " Genio efolia /De ha ve lgnlk" kitabnn yazardr. Lombroso, dahilerin fizyolojik yaplarn da incelemitir. Piller, Lombroso'ya gnderme yaparak Baal'in Verlain ile d benzerlikle rinin de altn iziyor.

137. (169,20) Avrupa edebiyatnn ... mesih'i 3 Bkz. DN. 19. 138. (169,24) "Devrim" dergisinden, ] Revolution adyla km
olan iki ekspresyonist dergi var. ilki, 5. say hari, Hans Leybold ta rafndan 1913'te Mnih'te Verlag Heinrich F.S. Bachmair Yayne vinde karlm iki haftalk bir dergidir. Die Aktion dergisini mo del alm ve arlkla Mnih yazarlarna yer vermitir. Bachmair B redif e metin stnde alrken iirlerin seiminde danmanlk yapt iin muhtemelen Brecht, oyunda o dergiye gnderme yap may dnmtr. kinci Revolution dergisi ise, Friedrich Burschell'in, Verlag Wochenschrift Revolution ze yaynevinde M nih'te 1918'de kard haftalk bir dergiydi; 1918'in devrimci orta mndan manifestolar, grler, notlar ve iirler yaynlard: Yani de mek ki Baal'in ilk yazmlar yaplrken bu dergi kmaktayd. 139. (169,28-170,3) parlak uyumlardan kanr air ] Bu alntla nan dizeler, Johannes R. Becher'in Hazrlk iirindendir ve Brecht . onu, "Kameraden der Menschheit Dchtungen zur Weltrevolution /nsanln Dostlan. Dnya Devrimi in Yazlanlar" adl ekspres yonist antolojiden almtr (1919, hg.v. Ludwig Rubiner). 140. (170,9-37) Gne kaynatt onu...] Gen Bayan burada Georg Heym'in Aa adl iirini okur. Brecht bu iiri, ekspresyonist bir antoloji olan Menschheitsdammerung'dan almtr (1919, hg.v. Kurt Pinthus).

GECEDE TRAMPET SESLER

Temel

Metin

Gecede Trampet Sesleri. Drama, Mnih: Drei Masken Verlag 1922. - Ek: 1953 yazmndan, 4. Perde, Erste Stcke /lk Oyunlar, Cilt 1, Berlin / Frankfurt a.M.: Suhrkamp Verlag 1953, s.164-175.

Tarihe
13 ubat 1919: Spartakus adl ilk yazmn tamamlanmas. Mart 1919: Lion Feuchtwanger oyunu okur, ad Gecede Trampet Sesleri olarak deitirilir. 29 Eyll 1922: Mnih K am m ersp iele'd e ilk oynan (Gecede Trampet Sesleri. Komedi balyla). 20 Aralk 1922: Deutsches Theater'da Berlin Prmiyeri (Gecede Trampet Sesleri ya da Asker Nianls Anna. Komedi balyla). 1922: Mnih, Drei Masken Verlag tarafndan ilk yaymlam (Ge cede Trampet Sesleri. Drama balyla). 1953: Suhrkamp Verlag, Erste Stcke /lk Oyunlar, 1. Cilt, iin yeni yazm (Gecede Trampet Sesleri. Komedi balyla). Metnin Oluum yks

Bize Ulamam 1919/20 yazmlan:

Gecede Trampet Sesleri'nin ilk bir yazm lorudan Berlin'deki 1919 Ocak atmalarnn hemen ardndan oraya kar. 13 ubat'ta Brecht, gncesine Spartakus'u yazmay bitirdiini not eder. Baka bir balk olarak da yine kendisi Hayaletin l ya da Spartakus diye kaydeder. Aynca bir dizi balk da sralar notunda: "Hayaletin lm ya da Barikatta Ak ya da Ak Yznden Katliam Yapan ya da Barikattan Gerdee ya da Per aspera ad astra" (Brecht'ten kalan lar arasnda not). (Per aspera ad astra. Lat. Mcadeleyle Zafere; as lnda tam szck karl: Kaba zler stnden Yldzlara.) Eser olarak oyunun ilk yazm, kesinlikle Baal 'in 1918 yazm ile 1919

yazm arasna denk gelmektedir. Zaman zaman Brecht, Gecede Trampet Sesleri ile Baal'in her ikisi stnde de almtr. Oyunun yks, yalnz zaman olarak deil, konu malzemesi olarak da Kasm devrimiyle ve 1919 bandaki devrimci atmalar la balantldr. O dnemde yzbinlerce asker sava cephelerinden geri dner, ama bunlarn ok az devrimci atmalarda aktif olarak yer alr, tekiler ya "evlerine gider", ya da Brecht'in kardei VValter gibi devrimci kalkmann bastrlmasna katlr. Bu haftalarda Brecht, renci olarak ya Mnih'te ya da memleketi Augsburg'da bulunuyordu. Kasm devrimi olaylaryla gazete merkezlerinin devrimci ii lerce igali arasndaki balanty, dorudan Brecht'in Mnih'teki yaantlar esinlemi olabilir. 6 Aralk 1918'de gazete igalleri iin Mnih'te byk bir gsteri yapld. 1919 ilkbaharndaki devrimci bavyera Sovyetler Cumhuriyeti olaylarna Brecht dorudan katl mamt; Augsburg'da 23/24 ubat 1919'da ii ve asker sovyetleri iktidar ele geirip 21 Nisan'a dek dayandklarnda da Brecht do rudan kalm deildi. Ama oyunda da grld gibi dnemin olaylaryla youn hesaplama iindedir. lk Spartakus yazmndan bize bir ey kalmamtr. Asker Kragler'in eve dn hikyesindeki ok sayda ince ve kendi iinde tu tarl aynnt, bunun temelinde gerek bir yaantnn ve somut kii sel bir karlamann yatt izlenimini uyandryor. Kukusuz, Ber lin'deki sava sonu devrimci olaylarna ilikin basn haberleri de byk rol oynamtr. Bu yalnzca devrimci eylemlerin zamann olaylarna uygunluuyla deil, her eyden nce kiilerin, zellikle de Balicke ve Babusch'un sloganlarla konutuklar ve gazete man etlerini kendi szleri gibi kullandklar diyalog ayrntlaryla da ilintilidir. Babusch'un: "Spartakus mthi silah istiflemi. Gz ka rarm takm!" demesinde (bkz. 184,14 vd.) ya da Balicke'nin: "Ama en ktsn syleyeyim size, savatan dnen askerler, vah ilemi, hrpani, almay unutmu, iflh olmaz maceraclar" ifa desinde (bkz. 182,19-21), Mnih'in tutucu basnnn gazete haberle ri tnlamaktadr. Mart 1919'da Brecht, oyununu referans iin Mnih'te Lion Feuchtwariger'in nne koyar. Feuchtwanger, dokuz yl sonra 4 Ey ll 1928'de Die Weltbhne dergisinde yaynlad "Bertolt Brecht

(ngilizler iin Sunum)" makalesinde dile getirdii gibi, oyundaki "moda d, yabani, gl, renkli, kitaplardan seilmemi, halkn azndan alnm dil"in kendisinde o an uyandrd heyecan hl anmsamaktadr. Marta Feuchtwanger'in nerisi zerine Brecht, oyunun adn Gecede Trampet Sesleri olarak deitirir. Lion Feuchtvvanger'in gen Brecht'e hayranl, onun 1920'de Verlag Georg Mller'den yaynlanan Thomas Wendt oyununda dorudan edebi yansmasn bulur. Belki Feuchtwanger Brecht'i ta ndnda oyununu bir lde yazm bulunuyordu, ama bu kez Thomas Wendt figrne hi kukusuz Brecht'i anmsatan izgiler eklemitir. Brecht'in oyununda esas kiinin ad balangta Tho mas't. Ama Feuchtwanger kendi kahramanna Thomas adn ko yunca Brecht de Kragler'in n adn Andreas olarak deitirir. Ne var ki Feuchtwanger'in olumlu deerlendirmesi, Brecht'in oyununun hemen sahnelenmesine ya da yaynlanmasna varmaz. "Spartakus"un sunulduu bir baka kii olan ve o dnemde M nih'in ii tiyatrosu Die Neue Bhne'de dramaturgluk yapan Oskar Maria Graf, oyunun sahnelenmesini reddeder. (Bkz. Oskar Maria Graf, Gelachter vom Aufien. Aus meinem Leben 1918-1933, Mnih 1966, S.152 vd.) O zamanlar Mnchener Kammerspiele tiyatrosunun dramatur gu olan Rudolf Frank, metni Lion feuchtwanger'den alr ve okur. Frank da Feuchtwanger gibi, oyunun "enfes baladesk"inden ok etkilenir. (Bkz. Rudolf Frank, Spieizeit meines Lebens, Heidelberg 1960, S. 264.) Gncelerinde de grld gibi Brecht, 1920 yaznda oyunun nemli blmleri stnde tekrar tekrar almtr. Geleneksel be perdelik yapdan kurtulup, oyunu bitiren bir drdnc perde yaz maya uramaktadr. Austos bamda, drdnc perdeyi drt kez, beinci perdeyi de kez yazdn ve imdi bir komik bir de trajik bitiin bulunduunu not eder (. Gnl, 3 Austos 1920). Eyll balangcnn notu ise yledir: "H l' Gecede Trampet Sesleri' ile ce belleiyorum, ta deliyorum, deleler geri zplyor. u drdnc perdeyi bonkrce ve basite ilk e balamak, bunu yaparken nc perdede olduka baarl olan ykselii srdrmek ve d nm (15 dakika iinde) glce biimlemek, felket zor. Ve oyu nun batan beri zaten tad ve yazlmasnn nedeni olan gl,

salkl, trajik d biti, tek bititir, tm bakalar bir zm oluyor, zayf bir toparlama, romantie teslim olma oluyor. Burada bir in san, grnrdeki duygu doruundan bir anda dn yapar, tm patetii frlatr atar, hayranlarna ve genlere yz vermez ve uru na o kadar lmcl belalara girip kt karsyla evin yolunu tu tar. Biti tablosu olarak yatak. Fikir ne, grev ne!" (, Gnl, 2 Eyll 1920.) Birka gn sonra unlar yazar: "Trampet"in drdnc perdesini becerememe zaaf, tepemde bir kl gibi asl duruyor. Dnm lirik. Neyin gerektiini biliyorum, ama o atlm yapamyorum bir trl." (. Gnl, 8 Eyll 1920.) Bu 4. Perde (Yaynla nan yazmlarda 5. Perde), bir mihenk ta haline gelir. Yine bir ya knma: "Sr deil bu: Bir perdeyi derleyemedim, be kez giritim, iki yldr, engeli aamadm, utan verici, huzurum kalmad." (. Gnl, 10 Eyll 1920.)

Sahne Yazm 1922:

1919 sonbaharnda ilk uyarlama evresi muhtemelen sonuca ula r, o sonutan bize bir ey kalmamr. Bir sonraki evrenin, oyu nu 1922'deki sahnelemeye hazrlamakla ilintili olduu ise kantl dr. Metnin uzun sre rejisr Otto Falckenberg'in elinde okunmakszn beklemi olmas mmkn. Falckenberg, oyuncu olan ve bur kulmu ayandan dolay zamann bir sredir evde geiren kars nn, okuyacak bir ey bulamaynca ortalkta duran metne el att n anlatr. Kans, okuyunca oyuna hayran olmutur ve Falckenberg de ancak o zaman alr metni, okur. (Bkz. VVolfgang Petzet, Theater. Die Mnchener Kammerspiele 1911- 72, Mnih 1973, S. 150.) Gerekten de oyun, uzun bir uyutulmann ardndan 29 Eyll 1922'de Mnchener Kammerspiele'de Otto Falckenberg'in rejisiyle ilk oynann yapar ve byk baar kazanr. Bundan yalnzca ay sonra da 20 Aralk'ta B erlin D eu tsch es T h eater'd a prmi yer vardr. Rejisr, yine Otto Falckenberg. Berlin oynannn sahne amirlii teksti bize ulam bulunuyor. Balk: Gecede Trampet Ses leri ya da Asker Nianls Anna. Komedi. Bu sahne amirlii teksti, Elisabeth Hauptmann Arivi'nde bulu nan (Akademie der Knste der DDR) daha eski bir daktilo metin den makineye ekilmi. Her ikisinin de, ilk yaynlanm (Mnih'te Drei Masken Verlag tarafndan ve basknn Copyright satinnda

1922 yazyor) metinden en nemli farklar her eyden nce 4. ve 5. Perde'lerde. Sonraki yaynlanm yazmlardan daha gl olarak bu bize ulam daktilo metinlerde, Kragler'in, ya yreinin sesine uyup Anna'y semesi, ya da nyargya boyun eip onu itmesi ara sndaki eliki ilenmi.

Yaynlanm Yazm 1922:

Eyll 1922 sonunda Mnih'teki iik oynantan sonra Brecht, metni ilk yayn iin elden geirir, O metnin banda yer alan ve salt Mnih sahnelemesine ilikin olan "Sahne in Not"a baklrsa (Bkz. 176,3-16), bu elden geirme Berlin prmiyerinden nceye ait olu yor. Berin basnnn ksmen ok sert eletirilerinin gz nnde tu tulup tulmad tam saptanamyor. Muhtemelen Berlin sahneleme si stne alma ile ilk yayn iin alma paralel yrmtr. El de bulunan Deutsches Theater rol alntlarn da bununla akla mak mmkn. "Sarhosun replikleri iin, biri sahne amirlii teks tine (sahne metnine) uyan, tekiyse aka ilk yayn metninden ol duu belli olan iki alnt var. Berlin sahne metni balndaki tr deyimi olan "komedi" ye rine, yayn metninde "drama" bulunmaktadr. Yirmili yllarda oyunun daha sonraki yaynlarnda -1923 ve 1924 Mnih Drei Mas ken Verlag, 1923 Berlin Arcadia Verlag, 1927 Berlin Propylen-Verlag Yaymevlerince - hep ilk yayn metni esas alnmtr. 1953 Yazm: Brecht, ellili yllarn banda Suhrkamp Verlag'da lk Oyun lar'm yaynlamak isteyince yine byk dzeltmelere girer. Dr dnc perde zellikle yle kapsaml deiiklie urar ki, neredey se yeni bir yazmdan sz edilebilir. Oyun bu kez yeniden balang taki gibi "Komedi" olarak yaynlanr. "lk oyunlarm Gzden Ge irirken" (1953) adl makalesinde Brecht, Gecede Trampet Seslerini tmden alta ekmeyi dndn; o dnemdeki bilgilerinin her halde proleter kalkmasnn ciddiyetini gerekletirmeye yeterli olmadn, yalnzca, kalkmaya katlm bir savruk "kahramann ciddiyetsizliine yettiini yazar. Ne var ki, yeniden yaynlanrken de oyuna pek bir ey yapamamtr. Meyhaneci Glubb'a, Kasm gnlerinin devrimci ehidi gen bir ii yeen vermitir. "Bu ii

den giderek - tabii ancak kaba izgileriyle, ama meyhanecinin tedbirlilii sayesinde gittike derinleerek - asker Kragler, bir eit kar pozisyona geldi/'

Metin

Yazmlar

Sahne Yazmlan 1922:

Oyundan bize ulaan - Elisabeth Hauptmann Arivi'nden - en eski daktilo metin, muhtemelen byk apta Mnih'teki ilk sahne lemenin metnini yanstyor. Dzeltmelerden anlaldna gre Anna, metnin daha neki kopyalarnda nge'ymi, Murk da Merk'mi. Perdelerin adlar olan "Afrika", "Karabiber", "Wallkre Alay", "ki Dans", "Yatak", daktilo metne sonradan Brecht tarafndan eklenmitir. Balangtaki drt perde blm de henz bellidir: 3. Perde, "Walkre Alay", ayn ekilde metne sonradan eklenmitir. Yazld kt bakadr,, sayfalar da zel numara almtr. Arkadan gelen perdelere balangta 3. Ve 4. Perde denmitir. Bu daktilo ya zmn en nemli ieriksel bellilii ise, henz hemen tm Berlin yer adlarnn bulunmaydr. Balicke'lerin nian kutlamas yaptlan "Picadillybar" yerine "Yeil Bina" - Augsburg'da Annastrafe s tndeki bir arap meyhanesinin ad byle yazldr. Mnih'teki ilk oynanla ilintili olan daha sonraki "Sahne in Not" da yoktur, onun yerine yle bir metin vardr: "Sahne kktr ve ahap ile mukavva evhalardan meydana gelir. Mukavvalar, sulu ve bitmemi tarzda boyanr, kap, pencere ve duvarlar, hepsi geici olarak grnr. Ayn ekilde, sahnelerin gerisinde srekli ykselen devrimci eylem, salonda zayf ve ha yali gibi hissedilir. Oysa insanlar ok canl olmal ve oyun ocuk su yrmeli. Salonda asl krmz ve yeil pankartlar zerinde oyundan u gibi szler yazldr: "Herkes kendi derisi iinde en iyidir", "Aann gzne inek yal grnsn" ve "yle roman tik bakp durmayn!" Gerek meyhaneci Glubb, gerekse Bulltrotter ve kyl Laar, bu yazmda sonrakilerden daha fazla arla sahiptirler. Glubb, 4. Perde'deki reji aklamasnda yle tasvir edilir: "krmz kei sa kall, zayf, solgun bir insan, gitarla l Askerin Baladm syl

yor". Glubb burada, etkileyici, kei gibi ama ayn zamanda anar ik isyana bir figrdr, Kragler'in devrimci bir kartdr. Martin Luther'in "Ein feste Burg ist unser Gott' (Bizim Tanrmz Salam Bir Kaledir)" koralinden sk sk dizeler okur. 4. Perde'de daha uzunca bir tirad vardr: Her gnk gibi deil bu, beyinde iki de deil, sokaklarda al nan trampet deil. Bu deil. (Bir sandalyeye kar) Sizler, ikide boulmular Sizler, bann kemirdikleri Sizler, sngleyenler Sizler, top ve kllarla katil olanlar Sizler, hep sopa yeyip yzne tkrlmler Sizler, hi sevilmemiler, Gelin, bakn, sizin saatiniz geldi Gelin girin lkeye! 5. Perde'de Babusch da oyunda geen olaylar iin belli bir tarih verir: "9 Kasm 1918"dir bu, yani tam da Kasm devriminin balan g tarihi. 5. Perde'de nge'nin (daha sonra Anna) Brecht tarafndan silin mi bir pasajnda yle deniyordu: "nge, taa oturmu, yukarya ona doru bakar, ylesine sevgi dolu, ylesine efkatli ve kaygl bakar ki, bu kadar olur, ve o soluklanr, gzlerini kapar, havay ci erlerine eker." Bu yazmda Kragler'in ncelikli elikisi, Anna'ya balanmak ya da balanmamak dmndedir. Nihayet aknda karar klar: "Sarholuk ve ocukluk! rm bir ak, ya da akn gc, gazeteler semtindeki kan gl ya da ete girmi ok. Ne haliniz varsa grn! Ak olmay seiyorum ben. imdi sra yatakta, b yk, geni, beyaz yatak, gel!" (Elisabeth Hauptmann Arivi'nden daktilo metin.) Yine elimizde bulunan ve o eski daktilo metinden yazlm olan Berlin 1922 prmiyerinin sahne amirlii tekstinde baka d zeltmeler de yaplm; ncelikle yer isimleri daha ok Berlin'den ol mutur ve "Yeil Bina" da "Picadillybar"a dnmtr. Buna karn yine de sahne amirlii metni ile eski daktilo metin, esasta aydr; her iki daktilo metin de, Drei Masken Verlag tarafndan yaplan ilk basmdaVnden daha eski bir yazmn belgeleridir.

Yayn Yazmlan 1922:

Oyun, yirmili yllarda hep 1922 ilk basm metnine gre oynan m ve tekrar tekrar oaltlmtr. Bu nedenle o yazm, elinizdeki yaynn da temel metni olmutur. lk perde, daha nceki yazm la olduka ayn kalrken, 4. ve 5. Perde'de, zellikle Kragler'in Af rika yaantlarna ilikin, ama ayrca Glubb, Laar ve Bulltrottter'in kiilik belirtimlerine ilikin de, oka satr izilmitir. lk kez bu ya zmda, 1918 Kasm devrimi olaylar ve Berlin'deki 1919 Ocak at malar (genel grev, gazeteler semtinin igali ve Gustav Noske'nin emriyle isyanclarn askeri birlikler tarafndan 8 Ocak'ta ezilmesi vb.), savatan dn yksnn arka plann tekil eden, Berlin balantl bir olay btnne erimitir. Kragler'in Afrika yaantlarnda ksaltmalar yaplmakla birlikte (1953 yalmnda daha da fazla), tm yazmlarda onun bandan ge enlerin esas bir tablosu yine de hep bellidir. Eve dnerken Krag ler'in srtnda, Alman topu birliklerine sava balangcnda veri len eski mavi niforma vardr. ok ksa sre sonra - gri niforma lardan nce yani - esir der, kayp oluunun o kadar srmesi de bunu gstermektedir. Kragler, "Cezayir'de hortlak olarak grev yaptm", der (bkz. 186,39), yleyse muhtemelen kuzey Afrika'daki Fransz esir kam pnda tutulmu oluyor. Hatta bir eit adres bile verir: "Fas, Kazablanka, Kulbe 10" (bkz. 221,38). Yol yapmna sokulmutur. (Bkz. 213,31 vd.: "Yol kaplamas da yaptk. Sr vagonlarnda inerdik aa.") Sr vagonlaryla "aa"ya nakil, yer yuvarlanda Fran sa'nn "yukan", Afrika'nn "aa" olduu tasarmndan gelmedir. Alman Dou Afrikas Kamerun'dan veya Alman gneybat Afri ka'sndan Fas'a gnderilse, Kragler, "yukan" gtrlyor olacakt. Kragler kez kama giriimi yapar. ncde kamay baa rr. Sahte belgelerle spanya stnden memlekete dner. Demek ki sava esirliinden braklp lkesine dnm deil - 1918 Kasm' bunun iin ok erken bir tarih olurdu - kaarak kurtulmu biridir.

1953 Yazm:
Suhrkamp Verlag'm lk Oyunlar Cildi iin yaplan deiiklikler, asla tutumu ve lm diyaloglarda ok kez belirtilmi olan bir gen devrimci iinin devreye sokulmasmdan ibaret deildir; bu

deiiklikler kesinlikle, Brecht'in "lk Oyunlarm Gzden Geirir ken" makalesinde belirttii hususlardan kaynaklanmtr. Her ey den nce artk aksiyon aka tarihselletirilmi ve 1919 Berlin olay larna balanmtr. Meyhaneci'nin Kasm'da ehit olmu yeeni nin anlmasyla "Sarho", u arky syler: Kardelerim ldler hep Ben de lyordum az kald Kasm'da kzldm evet Ama imdi Ocak ay. ok sayda Berlin ayrnts metne katlr. iler, Berlin'in dev rimci mcadelelerle tannm Wedding semtinden gelirler, Hausvogteiplatz buluma yeri olur, muhafz piyade alay iin Berlin'lilerin koyduu deyimle "Mays Bcei Birlii" devreye sokulur, igal edilmi olan Mosse ve Ullstein basm binalar, adlaryla verilir. 1922 yazmnda Garson, 4. Perde'de yle der: "Marseillaise'i pro va ediyor burjuvalar". Bu kez ayn replik: "Enternasyonali prova ediyor burjuvalar," olur. Asker Kragler'in duygulandrc Afrika mahpusluu hikyeleri ok ksaltlmtr; onun yerine, 1922 yaz mnda tek bir ktas sylenen "Bir kpek mutfaa dald" arksnn tamam sylenir. Sonunda bana dnen bu dng iir, Kragler'in kaderci esas tutumunu daha glce dile getirir. En ok deiiklik 4. Perde'dedir. Bu perdenin 1922'deki bal "ki Dans" idi, oysa imdi, l Askerin Balad'Tun son ktasndan bir dize olan "Tan k zl gelir sonra" dr. Ne var ki, gerek Suhrkamp Verlag'm 1953 lk Oyunlar basmmda, gerekse bu deiikliklerin alnd, AufbauVerlag'n 1955 ylndaki Oyunlar cildinde, olayn getii zaman olarak 1922 yazmnda en bata verilmi olan "Kasm gecesi" (be lirtimi, herhalde yanllkla aynen korunmutur. Bu yanllk ancak Brecht'in lmnden sonraki basklarda me tinden karlmtr. E lin iz d ek i M etnin D zen len m esin e ait: DPNOTLAR 1. (181,37). nianlanmaktan yanaym . Ya sen Anna?] Temel me tinde: "nianlanmaktan yanaym, ya sen. Anna?" 2. (231,36) Kardeler selama dururken ] Herhalde temel metin de daktilo hatas var. "Aalar selama dururken" olmalyd.

O y u n u n S a h n e l e n i i ve Y an k lar Gecede Trampet Sesleri, 29 Eyll 1922'de ilk kez M n ch ener K am m erspiele'd e oynanr. Brecht'in bir oyununun da ilk oyna ndr bu (Reji: Otto Falckenberg, dekor: Otto Reigbert, Andreas Kragler: Envin Faber). Panolar, "Sahne in Not"ta belirtildii gibi, duvarlar gsteren yaklak iki metre ykseklikli mukavva levhlardand. Arkada bir fon stne byk kent, "ocuk resmi slbun da" resmedilmiti. Kragler'in her antresinden birka saniye nce, kt fener biimindeki ay krmz olarak yanyordu. Efektler yal nzca imleniyordu. Son perdede Marseillaise gramofonla alnd. Ancak ilk oynan srasnda Brecht'in nerdii gibi salonda "Her kes kendi derisi iinde en iyidir" veya "yle romantik bakp dur mayn," yazl pankartlarn asl olduu saptanmamtr. Brecht'in prmiyere ahsen davet ettii Herbert Jhering, 2 Ekim 1922'de Berliner Brser-Courier gazetesinde "Sansasyonel bir Ede biyat Prmiyeri" balyla heyecanl bir ksa not yaynlar. Sonra 5 Ekim'de Jhering ayn gazetede oyunun ve sahnelemenin ayrntl bir vgsn yaynlar: "Yirmidrt yandaki yazar Bert Brecht, bir gecede Almanya'nn edebi ehresini deitirdi. Bert Brecht ile zamana yeni bir ton, yeni bir melodi, yeni bir vizyon geldi/' Jhering'e gre sanatsal olay olan, Brecht'in, Gecede Trampet Ses leri oyununda, zamann olaylanru imdiye kadar olduu gibi yal nz syletmekle kalmayp gstermi olmas deildir. Asl olay, tm gncel malzemenin te yan olan zamann, onun oyunlarnda bir art plan, bir atmosfer olarak etkimesidir. "Brecht, zamann deheti nin etine, sinirlerine ilemitir". Jhering, Otto Falckenberg'in oyu nun hznl melodisine duyarl bir kulaa sahip olduunu, ancak oyuncularn bunu srekli koruyamadn yazar. "Ama barol iin oyuncuyu bulmutu Falckenberg. Erwin Faber, geri dnnde ni anlsn bir vurguncunun kollarnda bulan sava esirini harika bir karmak gerilimle veriyordu." Hermann Sinsheimer, ilk perdeyi ver, drdnc ile beinci yi eletirir. O perdelede dramatik fikir eksiktir. "Kammerspiele, ya zarn bu ilk oynanan eserine srkleyici etkinlikte bir gsterim ka

zandrm. Falckenberg, diyalogun ve aksiyonun patetik gerilimini ok iyi yanstm, figrleri ve sahneyi glce yerli yerine oturt mu ve gerek ortamlar, gerekse art planlan etli canl yaratm. [...] Reigbert'in dekorlan, sahneye ftriste atilml ritmi salyordu. [...] Bir dram yazan penesini gsteriyor, bir rejisr, sanatn, bir d zine oyuncu da yeteneklerini sergiliyorlar. Sevinle umutlandk!" (Mnchener Neueste Nachrichten , 30 Eyll 1922.) . Augsburg'daki Bayerische Arbeiter-Zeitung gazetesinde - ksa sre nce ad "Volkwille" idi ve Brecht'i kendi "alanlarndan sayyordu - Erich Kunik ile birlikte gazetenin editrln yapan yirmi yandaki Alexander Abusch, Mnchener Kammerspiele'nin Augsburg turnesinde sergiledii oyunu eletirir, ama burjuva kar t etkisini de ne karr. yknn devrimci olay ile balantsn "gerek d" bulur ve "salt edebiyat biimlemesi" olarak grr: Bir bakyorsunuz, zel aranm bir edebiyat esrikliinden kaynakl ve salt tiyatro olarak kalan anlar oluyor, sonra bir bakyorsunuz "bu kez yine (Picadilly'ninManke'sinde ve Garson'da) bilinsizce baa rlm proleter insan kiilii" ortaya kyor. Abusch'a gre oyun, "iyi burjuva oyuncularn bile proleter insan oynamada ne kadar baarsz kalabildiklerini" gstermektedir. "Augsburger Stadttheater'da kk burjuva tiyatro seyircisinin cmlesi, Brecht'in oyunu nun ierik bombardmanna uram gibi oturuyordu." (Bayerische Arbeter- Zeitung, Augsburg, 23 Eyll 1922.) 13 Kasm 1922'de Berliner Brsen-Curier gazetesi, Brecht'e Kleist dl'nn verildiini duyurur. Brecht'e bu dl, Herbert Jhering'in nerisiyle ve dorudan Gecede Trampet Sesleri, Baal ve Vahi Ormanda adl oyunu iin verilmitir. 20 Aralk 1922'de D eu tsch es T h eater'd a oyunun Berlin pr miyeri yaplr (Reji: Otto Falckenberg, dekor: T.C. Pilartz, Andreas Kragler: Alexander Granach). Provalarda Brecht, sahnelemenin iz gilerini keskinletirmek iin srekli mdahelede bulunmutur. Bu almay Max Reinhardt, salondan izler. 21 Aralk 1922 gnl Ber liner Tageblatt gazetesinde yaynlanan ktleyici eletirisinde Alfred Kerr yle yazar: "(Brecht, ters ynde at yapan "topu", Kayzer'in mezan stnde at koturuyor.)[...] Bu yetenekli yahni a snda dil, salataya dnm. [...] Ve oyunun h erk es kendi derisi iinde en iyidir! Yeter ki romantik olmasn!' finali, ancak vurguncu

Balicke ailesinin onaylayaca bir bititir. Baboo! Heheeyy!" Bunun zerine Herbert Jhering yeniden kaleme sarlr ve Kerr'i, her eletirisinde ekspresyonizmi ve edebiyat genliini gmd, tiyatroda gerekten yeni bir ey olduunda bunu gremedii iin eletirir. Jhering, tartmay ilkesel bir dzeye tar: "Bu mcadele kiisel grler atmas deildir, btnyle tiyatronun olanaklar mcadelesidir." Ama oyuna ynelik olarak o da eletirel bir deer lendirme yapar ve oyunun, batan itibaren durumu szn gerili mlinden gelitirmek yerine natralist ayrntlarla stilize adallk iinde dald grn dile getirir. O da rol dalmnn salt oyuncularn tiplerine bakarak yaplp onlarn oyunculuk gcnn gzetilmediini.belirtir ve yle zetler: "Oyun, Hollaender sahne lerinin bir eylemi, sezonun bir olay idi ve Brecht'in de yznden yazk ki ifade her zamai szn gereklerine uygun deildi. Eer Trampetler, esnek olduu kadar da gerilimli olan dilden giderek oy nanm olsayd, son perdeler ve zellikle drdnc perde de, "an lamsz barma" olarak deil, keskin ve alaca, yukar ve aa sa lman sahne vizyonlar olarak ortaya kacaklard." {Berliner Brsen-Courier, 22 Eyll 1922.) Sonu olarak Berlin sahnelemesi baarsz olmutur. 1923 Ocak banda oyun repertuvardan kaldrlr. Mart 1923'te H am bu rger K am m ersp iele'd e yaplan sahne lemenin rejisr Erich Scoenlank'tr. Lothar Rewalts, Kragler rol n stlenir. Rewalts, bar arayan bir insan sergiler. Anm ni formasnn arkasmda esirlik numaras hl durur. Hans Harbeck, Picadillybar Manke'sini, Paul Kemp de onun kardei olan Zibebe'nin Manke'sini oynamtr. Ekim 1925'te oyun, Frankfurt/der ehir Tiyatrosu'nda oyna nr (Reji: Victor Sordans, Andreas Kragler: Hans Eyck). Orada Emst Busch, Murk rolndedir. Brecht'in, muhtemelen 1927 ylna ait olan bir notuna (Gecede Trampet Sesleri'ne nsz") gre oyun, "yaklak elli burjuva sahne sinde" oynanm. Weimar Cumhuriyeti dneminden belirlenenler 25 deiik sahnelemedir ve bunlarn dokuzu srf 1923 ve 1924 yln dadr. Mays 1929'da Gecede Trampet Sesleri, Paul Becker'in sanat y netmenlii altndaki Wiesbaden Kleines Haus'ta sahnelenir. Gerek

Nazi Partisi NSDAP, gerekse milliyeti Deutsch-Nationale Volkspartei ve merkez partisi Zentmmspartei, basnda bir "tiyatro sava " tehdidi ieren "ak protesto" kampanyas balatrlar (Bkz. Frankfurter Zeitung, 16 Mart 1929). Mays 1930'da oyun, Kopenhag'da Fors0gscenen im Folketeatret'te sahnelenir. Sava sonras ilk oynan 22 Haziran 1955'te Stuttgart'da Linden-Museum'un byk salonunda Yksek Teknik Okul'un Stdyo Sahnesi tarafndan gerekletirilir. Bu sahneleme, Federal Alman ya'daki yeniden silahlanmaya kar protesto olarak yaplmtr. (Reji: Manfred Raymund Richter). Bir ay sonra ayn oyun, Ulusla raras renci Tiyatrolar Haftas erevesinde 23 Temmuz 1955'te Erlangen'de gsterilir. Satr Aklamalar

3. (176,1) Bie Banholzer ] Bir doktorun kz ve Augsburg'da Maria-Theria-Schule rencisi olan Paula Banholzer, Brecht'in genlik akdr ve ilk olu Frank'n annesidir (doum: 1919). Frank, 1943'te asker olarak gnderildii Dou Cephesi'nde ld. Paula Banholzer 1924'te tccar Hermann Gross ile eylendi. 4. (176,10) Marseillaise ] 1792'de askrf mhendis Rauget de Lisle tarafndan yazlp bestelenen ve "Allons, enfants de la patrie" (Vatan ocuklar, ileri!) dizesiyle balayan ark. Marsilya'l bala klar 30 Haziran 1792'de Paris'e yrrken bu arky sylyorlar d. arknn ad o zamandan beri "Marsellaise"dir; 1795'ten bu ya na da Fransz ulusal mardr (ayrca Yazlar, Satr Aklamalar b lmnde 14,11'de:1 70'ten bu yana" denmitir. Aslnda her iki ta rihte ulusal m arj karan vardr, YO.) te yandan 22 Nisan 1919'daki "Mnih Proletaryasnn Demonstrasyon Gn" iin datlan bir bildirice "Enternasyonal" yannda Jakob Audorf'un "ilerin Marseillase'i" metni de baslmtr. 5. (176,11) Gramofon ] 1910'da byle aletlerin ticari kullanm balam olmakla birlikte henz ok pahalydlar. Gramofon ile pla n byk yaylm ancak 1919/20 yllannda olmutur. Demek ki Brecht, daha yeni poplerlemekte olan bir iletiim aracn oyu nunda kullanyor. Oyunun bir figr olan Balicke de gramofon

mziini yelemektedir. 6. (176,22) Babusch ] Berlin'li tannm tiyatro eletirmeni, ya zar ve dramaturgu olan Julius Bab'a gnderme olabilir. Babusch'a oyunda Bab diye de hitap edilmekte (rnein: 207,7). 7. (176,24) Gazete Satcs] Sokakta gazete satan. lk kez 1904'te Berliner llustrierte Zeitung tarafndan balatlan, sokakta gazete satl, abone usulne kar, zellikle proleter okuyucular gibi, ga zeteye birka Fenik verebilen ama abonelik iin toplu pein deme yapamayan okuyucu kitlesini kazanmay salyordu. Sokak sat, ayn zamanda ilgi ekici manetleri sesli yaymak iin sansasyonla ra daha gl uyum anlamna da gelmektedir. Kitle iletiim arac olarak basn ve onun slubu, birok diyalogda, gnderme, antr ma ve irdeleme asndan art plan oluturuyor. 8. (177,10) drt yl] Bu zaman sresi, deiik yerlerde ya da drt yl olarak geiyor (bkz. 214,33). 1953 yazmnn her yerinde drt yl olarak sabitlenmitir. 9. (177,22) Gksel ordular ahit d ] Bkz. Luka n cili 2,13. 10. (178,21) yeil dala ermek denir ya ] "Dal yeermemek" ten tretme. Bkz. Tevrat, Eyp; 15,32: "Dal yeermeyecek". 11. (180,23) Aann gzne inek yal grnsn ] ncil'deki kullantan tretilmi bir deyim. 12. (180,28) kilise ayinine ilk katln ] Katolik kilisesinde son akam yemei ayinine trenle ilk katl. 13. (181,21) Aziz Andreas Hazretleri! ] Aslnda: Evlilik ve o cuklarn koruyucusu. 14. (181,37) Picadillybar ] Friedrich Wilhelm Schwechten tara fndan yaplm "Konzert-Cafe 'Picadilly'", Berlin'de Potsdamer Platz yaknndayd. (Ayn adh bir byk Londra caddesi bulunur.) Bu bina, mermerleri ve mozaikleriyle pek atafatlyd. Sava kn ca Austos 1914'te ad "Deutsches Kafeehaus 'Vaterland'" (Alman 'Vatan' Kahvehanesi) olarak deiti. (O haftalarda toplam 12 000 firma, ad deitirmiti.) 15. (182,8) Ksmet bugneymi ] Bu szlerin Almanca'sndaki "Unverhofft kommt of t" deyii, Friedrich Logau'un iir baln dan (1654) gelmedir: "Bir gece geliverir, btn yl grnmez de; bugn ocuk getirir, nianlyken dn gece." 16. (182,12) Askerin babo kalmas ] Alman ordusunun t

myle terhisi, 1918 Ekim'indeki askeri yenilginin hemen arkasn dan olmad. 1918'de Compiegne'deki atekes grmelerinde Al man delegasyonunun bandaki Matthias Erzberger, "bolevik teh likesine kar donanml olmak iin Almanya'ya olabildiince gl bir ordu braklmas gerektiini savunuyordu. taflar, zellikle de ABD ve ngiltere, bu gre ok karydlar. Bali eke, as ker kaaklarn ve devrimci askerleri ktlemek iin o zamanki tu tucu basnn manetlerini kullanyor. 17. (182,34) Akn gcne taparm ] Gerhard Tersteegen'in H ristiyan korali (1757). Birinci Dnya Sava srasnda "yat borusu"nun bir parasyd. 18. (183,14) Deutschland, Deutschland ber Alles - Almanya, Almanya her eyin stnde ] August Heinrich Hoffmann von Fallersleben tarafndan 1841'de yazlm ve ayn yl Avusturya Mar "Tanr Kayzer Franz' korusun" iin Joseph Haydn'm besteledii mzii alan "Almanlarn arks"ntr ilk szleri. Bu ark, Weimar Cumhuriyeti'nde resmi ulusal mar oldu (11 Austos 1922 gnl kararname ile). Ama daha 1870/71'de bu ark gayr resmi ulusal mar olmutu bile ve sk sk milliyeti anlamda ktye de kullanl d. 19. (183,20) Spartakus ] 1917'de sosyal demokrasiden (SPD) ay rlan Bamsz Sosyal Demokrat Parti (UNDP) iindeki devrimci Spartakus grubunun halk arasndaki ad; 11. Kasm 1918'de adn Spartakusbund olarak deitirdi. Arlkla bu birlikten 1918/19'da KPD (Almanya Komnist Partisi) olutu. Bu ad, M. 73'te Roma mparatorluundaki kle ayaklanmasnn nderi olan Spartakus'tan gelmedir. 20. (183,36) Grmeler kesildi] USDP'nin yneticileri, devrim ci liderlerin de onayyla Ocak 1919'da hkmetle grmeye otur mu ve bylece devrimcilere kar silahl kvetlerin toparlanmas iin zaman kazandrmt. 21. (184,17) My home is my castle. ] (ngilizce deyi) Evim kale'mdir. ngiliz hukuk bilimcisi sir Edward Cook'un ifadesinden gelmedin 22. (185,8) Bebeler, rgtlenin! ] Devrimci ii hareketinin: "Tm lkelerin proleterleri, birlein!" sloganna gnderme. 23. (187,8) Nierensteiner! ] Bbrek ta anlamna geliyor. Rhein-

hessen'deki arap blgesi Nierstein'dan kinaye. 24. (188,7) ikyet etmeden ileyi ren! ] "ikyet etmeden i leyi ren; benden sana biricik t". Sylenceye gre, Kayzer m. Friedrich, sonradan Kayzer II. VVilhelm olacak olan veliahd prense byle demi. (195,14'te, bu kez VVilhelm U'ye atfederek Bayan Balicke ayn sz yineler.) 25. (189,27) Ve o senin efendin olacak! ] Bkz. ncil, Efes'lilere, 5,22. 26. (190,21) krmz zm ] Almancas: rote Zibebe. Krmz ku ru zme, yaygn olarak Gney Almanya'da byle denir. Oyunda "krmz ay" ile ve Glubb'un tavernasnn "Die Rote Zibebe" ady la balants var. Kragler'e, "Zibebe'nin hortla" denir ve Glub b'un tavernasndaki Garson'a da "Zibebe'nin Manke'si" denir. Mnchener Kammerspiele'de Gecede Trampet Sesleri'nin prmiye rinden bir gn sonra 30 Eyll 1922'de, gece seans olarak bir edebi kabare "Die rote Zibebe / Krmz zm" sergilenir. Bu kabarede, gitarc diye anons edilen Brecht'in de aralarnda bulunduu, Joachim Ringelnatz, Klabund, Max Schreck, Kurt Horvvitz, Hugo Well, Ludwig Hardt, Annemarie Hase, Liesl Karlstadt, L.Korfl, Kari Valentin ve Josef Eicheim oynuyordu. 27. (190,31) Yorulacak zamanm yok benim ] Sylenceye gre Kayzer VVilhelmTin son szleri buymu (1888). 28. (190,38) Vakit nakittir ] Benjamin Franklin'in "Adzvice to Young Tradesmen /Gen Tccarlara Tavsiye", (1748) yaptndaki: "Remember that, time is money" (Unutma ki vakit nakittir) sznden kalma. 29. (191,8) Hayvanat Bahesi ] Berlin'de mutena bir yerleim blgesi. 30. (191,12) Hough! ] Brecht, Balicke'yi Karl May'm okuru ola rak gstermek istiyor. Kari May'in Winnetou (1893) romannda s rekli "Howgh!" denir. 31. (192,32) Gounod'nun Ave Maria's ] Charles Gounod'nun Margarethe operasmdan (1859) arya. 32. (194,13) Esasnda ... eer... zam bana... sahipse hl ...] Gar son, Anna Balicke'nin "masumiyetini", piyasa romanlarnn jargo nu ile dile getiriyor. O tr romanlarda zambak, geerli bir bekret-masumiyet simgesidir. Mukaddes Kitap kaynakldr: "Ben

aron idemiyim, Vadilerin zambaym. Dikenlerin arasnda bir zambaa benzer, Kzlarn arasnda akm." (Tevrat, Hz. Sley man'n Neidler Neidesi, 2,1 vd.) 33. (194,28) Bab'n Gazeteler semtindeki ] Bkz. DN. 6. 34. (194,37) Boston ] Ar Amerikan valsleri. 35. (194,39) Otururken coku olmaz ] Bkz. Cesaret Ana ve o cuklar, 4. Sahne: "[...] Otururken isyan olmaz." 36. (195,14) ikyet etmeden ] Bkz. DN. 24. 37. (196,18) Kayzer ve lke iin arptnz ] Asker ehadeti iin ok kullanlan bir deyi. Goethe'de yledir:"[...] ve herkes kendin den verecek, Kayzer ve lke uruna kolunu bacan koyacak/' (Goethe, Gtz von Berlichingen mit eisemer Hand, 3. Perde; 1773.) 38. (196,28) Hl bu eski maviler ] Koyu mavi topu niforma s. Dnya Sava'nn balarnda renkli niformalar kaldrlp yerine boz gri niformalar kondu. Kragler'in hl eski mavi niformay tamas ise, onun en bata esir dmesinden geliyor. 39. (196,38) Frtnal gece ] H.W. Petri-Martell'in o dnem po pler olan Seemannslos arksnn ilk dizesi. Brecht o arkdan Vah i Ormanda oyununda, Kuruluk Roman 'da vb. de alnti yap mtr. 40. (197,31) Reel politika ] Bismark dneminde, hedefini reel g oranlarna uydurmaya alan d politika iin kullanlan de yim. 41. (199,3) Tabernakel ] Katolik kilisesinde, sa'nn bedenini temsilen kutsanm ekmein sakland sunak dolab. 42. (200,30) Gazeteler semtinde mcadele sryor ] Gazeteler semti diye Berlin'de yaklak olarak Zimmerstr, Kochstr ile Jeruslemerstr arasnda kalan ve zellikle basn tekeli Ullstein, Mosse ve Seheri olmak zere bykbam binalarnn younlat semte de niyordu. 1919 Ocak olaylar srasnda devrimciler, Lindenstrasse'deki sosyaldemokrat Vonucirts (leri) gazetesi de dahil birok ga zete binasn igal etmilerdi. Bu tarihsel arka plan, oyunun ellili yllarn bandaki elden geiriliinde ok daha glendirilmitir. 43. (204,12) karabiberle... scak su banyosuna oturmak ] Eskiden kadnlar, alkoll ikilere karabiber katarak ve scak su banyosuna oturarak, istenmeyen gebelie ara vermeye urarlard. 44. (204,26) Vialkre alay] Richard VVagner'in VValkre opera

snn (1853) 3. Perdesinin n oyununa gnderme. Cermen mitoloji sine gre WaDcre'ler, ehit savalar Walhalla denen tanrlar ka tma iletirler. 45. (205,26) sahte alkol kartrmlar ] Metilalkol, bir zehirdir ve iilen alkolle kantnlabilir, kullanlmas ar anzalara (krle) neden olabilir. 46. (207,8) Lut'un kars ] Sodom ve Gomora kentleri batarken Lufun kans ka srasnda geri baknca tuz stunu olarak dondu kald (Tevrat, Yaradl, 19,26). 47. (211,8) l Askerin Moritat ] Brecht'in l Askerin Balad iiri (yazl 1918), ilk olarak, Gecede Trampet Sesleri'nm. elinizdeki yayma esas olmu ilk basksnn (1922) ekinde yaynlanmt (Bkz. DN. 65). 48. (211,21) Lazarus] Incil'de bir yoksul, hasta adamm ad (Lu~ ka Incili, 16,19-31); burada genel olarak tm fukaralara genellen mi. 49. (211,35) sevgili kuum] Richard Wagner'in Lohengrin (18461848) operasndan bir deyi (1. Perde, 3. Antre): "Elveda, elveda, benim sevgili kuum!" Bu deyimin yaygn kullanlnda oklukla "iim hi rahat deil" tonu vardr ve o zaman deyi ona gre dei ir. Aynca bkz. DN. 63: "Ben eve gidiyorum imdi sevgili kuum/' 50. (212,7) Elma, bey girin fazla uzana dmez ] "Elma aa di binden uzaa dmez," deyiinin kaba deiimi. 51. (212,19) amal daraacna ] Fransz devriminin, ok pop ler olmu ve daha 14 temmuz 1790 kardelik enliinde sylendii kantlanm nl ansonuna gnderme: "Ah! a ra, a ra, a ra, / Les aristocrates la lateme!" (Ah, haydi, haydi, haydi. / Aristok ratlar daraacna!) 52. (217,3) Uyuyanlara... en iyi hizmeti vermeli ] Mezmurlar'dan 127,2'ye gnderme: "[...] nk rab, sevdiklerine uykuda verir"; aynca bkz. ncil, Romallara 8,28. 53. (217,21) Bir kpek mutfaa dald ] Kragler burada bu sokak arksnn yalnzca bir ktasn syler. Oyunun daha sonraki 1953 yazmnda ise, Kragler'in kaderciliinin altm iyice izmek iin ar knn baa dnen sonuyla tm metni syletilir. 54. (219,7) Kzl Rosa 1 Rosa Luxemburg, Kari Liebknecht ile birlikte Spartakus grubunun lideriydi; KPD'nin (Almanya Kom

nist Partisi'nin) bu iki kurucusu, 15 Ocak 1919'da ldrld. 55. (219,8) Hayvanat Bahesi parknda ] Hayvanat Bahesi kas tediliyor, bu tesis, Berlin'in tam merkezinde, Meclis binas Reidv stag'm tam yanndadr. 56. (219,17) Skagerrak ] Denizin Norve ile Jtland arasna uza yan kolu. 1916'da (31 Mart ile 1 Haziran aras) burada Alman ve n giliz donanmalar arasnda deniz sava olmutu. 57. (219,20) lmek var, dnmek yok! ] Orijinalinde antik dnem kahramanlk deyimi olan "ya kalkanla, ya da kalkan stnde" (kal kanla, zaferle, demek, kalkan stnde, ehit olarak demek) deyimi kullanlm. Kalkan yitirmek ise byk utant. Ayrca bu kulla nmlarda Kragler'in, szcklere yanl taklar eklemesi var ki bu nun ironi iin yapld belirtiliyor (YO). 58. (219,35) Yka beni efendimiz ] Mezmur 51,2'ye gnderme: "Tmyle yka beni suumdan, art beni gnahmdan." 59. (222,14) Posalar yedim ] Luka Incil'i 15,16'daki yitik oul meseline gnderme. Yitik oul, domuz gderken o hayvanlara ve rilen posalarla karrum doyurmak ister, ama kimse vermez. Bu po salar, ncil'de, domuz yemi alarak kullanlmak zere keiboynuzu aac kabuunun preslenmii eklinde geer. 60. (225,4) Talayn beni, burada duruyorum ite ] Yohanna In cil'i 8,7'ye gnderme (sa, Farisilerin zina yapm bir kadm tala masn u szle nler: "inizde kim gnahsz ise o atsn ta"). Ay rca Luther'in 18 Nisan 1521'de Worms Meclisinde syledii u s ze de gnderme var: "Burada duruyorum ite, baka trl yapamam[...]" 61. (225,11) Ebedi diilik onu yukar ekiyor] Goethe'nin Faust, kinci Ksm, biti dizesine gnderme: "Ebedi diilik/ ekiyor bi zi." 62. (226,18) Fredrichsstadt ] Berlin'in merkezinde bir semt. 63. (227,33) Vurguncunun kz ] Anna, sava srasnda kirli i ler evirmi bir "vurguncu"nun kzdr. "Vurguncu" o dnemde, sava zenginlerine ve speklatrlere ynelik genel bir kfr szc yd. 63. (228,9) Ben eve gidiyorum imdi sevgili kuum.] Bkz. DN. 49. 64. (228,36) lmek var, ya da lmemek var ] Bkz. DN. 57. 65. (230,1-232,19) "l Askerin Balad" ] 4. Perde'de Glubb,

l Askerin Moritat'm syler. Ek'te bu, l Askerin Balad olarak baslr. Ev Vaazlarna ise Brechti bu iiri l Askerin Destan ady la alr. (Bkz. DN. 47.) 66. (233,4-6) 1953 'yazmndan. Drdnc Perde ] Bkz. "1953 Yazm" blm. 67. (233,8) Tan Kzl Gelir (sonra) ] l Askerin Balad'ndan bir dize. 1922 yazmnda 4. Perde'nin bal ki Dans' dr. - 68. (233,26) Lazarus] Bkz.DN.48. 69. (233,29) Hausvogteiplatz ] Berlin'de gazeteler semti yalan larnda bir meydan. 70. (233,31) Anhalter'de] Hkmet glerinin igalinde bulu nan Anhalter stasyonu'nda 1919 Ocak'nda atmalar olmutu. 71. (233,32) Vonvarts'te ] DN. 42'yebkz. 8 Ocak'ta Gustav Noske'nin emriyle "Vorvvarts" binasn savunan devrimcilere kar top u birlikleri devreye sokulmutu. 72. (234,5) Enternasyonal ] Paris Komn'nn mar, sz: Eugene Pottier, beste Pierre Degeyter. Daha 1918'de bu mar uluslararas ii hareketine mal olmu bulunuyordu. 1922 yazmnda burada (bkz. DN. 4) Marseillaise a lnr. 73. (234,16) amal daraacna ] Bkz. DN 51. 74. (234,29) Mays Bcei Birlii ] Muhafz piyade alay iin Berlin'lilerin koyduu deyim. Bu birlik daha nce kent dndayd, ama her ilk baharda kentte geit yapmaya gelirdi; bu yzden ad "Mays Bcei" olmutu. 6 Aralk 1918'deki kar devrimci darbe giriiminde bu muhafz piyade alay (Mays Bcekleri) Chausseestrasse'de, aralarnda savatan dnm ve ayn caddedeki Germaniaslen'de yaplan bir Spartakusbund toplansma katilmi pek ok askerin de bulunduu, gsteri yapan bir toplulua ate aar. Bu ci nayete kar, izleyen gnlerde byk protestolar yaplr ve 21 Ara lk 1918'de de Berliner Schloss nnde cenaze treni dzenlenir. 75. (236,23) Siemens ] Wemer von Siemens tarafndan kurul mu olan Berlin elektrik tekeli Siemens firmas kastediliyor. Firma nn en nemli tesisleri, Berlin-Spandau'daki byk sanayi blge sinde bulunan Berlin-Siemensstadt'ta younlamt. 76. (236,34-37; 237,29-33) Bir kpek mutfaa dald ] Bkz. DN. 53. Messingkauf (Bakr Alm)"nda Brecht, oyunculara, yabanclatr

ma tekniini kavramalar iin bu dngsel iiri almalarn ne rir. 77. (238,1) Picadillybar ] Bkz. DN. 58. 78. (238,30) Kzl Rosa ] Bkz. DN. 54. 79. (238,31) Hayvanat Bahesi parknda ] Bkz. DN. 55. 80. (239,1) Skagerrak ] Bkz. DN. 567.

DN Temel M e t in Dn , Brecht'ten kalan malzeme iinde daktilo yazm. Tarihe 1919 sonbahar: Oyunun yazm. 11 Aralk 1926: Frankfurt -Main Tiyatrosunda ilk oynan. Yirmili yllarn ikinci yars: Oyunun adnn Kk Burjuva D n olarak deitirilmesi. 1961: tam olarak ilk basm: Spiele in einem Akt. 35 exemplarische Stcke, Haz. Walter Hllerer, Suhrkamp Yay., Frankfurt-Main. M etnin Oluum yks Bu tek perde ilk oyunu Brecht, baka baz tek perdeliklerle bir likte 1919 ylnda yazd, tasarlannn aym yln Austos aynda ol duu tahmin ediliyor. O zamanlar Brechtin yakn arkada olan Hans Otto Mnsterer yle anmsyor: "1919 sonbaharnn verimi olan oyunlar iinde drt ya da be tek perdelik vard: l Kpek ler, bir kral ile kpeinin lmne matem tutan bir dilenci arasn da diyalog; Dn, bu tek perdelikler iinde daha sonra stelik de Frankfurtda oynanma ansn bulmu tek oyun, eytan Kovma, bir kyl gldr ve Karanlktaki Ik. Bu oyundaki salt ticari iki i letme arasnda - patronlarnn sonunda ortak olarak birletikleri genelev ile aydnlanma adr arasmda - ortaya gelen kavgada ilk kez burjuva kapitalizmi konusu dile geliyor. Bu tek perdeliklerin beincisi olan Balk Av, 28 Kasm 1919da gzden geirmek iin al dm daktilo metinler arasnda yoktu. Dramatik adan en zayf olan l Kpekler, o zamanlar zellikle dil ynnden beni en ok etkileyen oyun olmutu." (Hans Otto Mnsterer, Bert Brecht, Erinnerungen aus den jahren 1917-22, Zrih 1963, S. 140 ve devam.) Oluumlar stne daha yakn bilgiler bulunmayan bu tek per delikleri yazma isteini Brechtte uyandran, ncelikle Augsburg-

da her yl ilk ve sonbaharda yaplan Plrrer Panayrndaki gsteri lerde izledii moritatlar ve sahneler olmutu; ayrca Mnih'de "Wiesn"de renci olarak zevkle izledii panoramalardan da etkilen miti. Sonralar Brecht lk Oyunlarm Elden Geirirken adl maka lesinde bu panoramalar anmsyor: "O kaba resimler, fotoraflar, Madrid'de Anarist Ferrer'in ldrln, Neron'un Roma Ya narken zleyiini veya Bavyeral Aslanlarn Dppel Tabyalanna Saldrs'n ya da Murten Savamdan Sonra Aslan Yrekli Karl'n Ka'm gsterirlerdi." (Aslnda bu balamda tek perdeliklerden deil de daha ok Kentlerin Vahi Ormanndann oluumundan sz ediyor). Brecht, Frank Wedekindin oyunlarndan ve Kari Valentin'in k sa sahneleri ile skelerinden de etkilenmiti. Tek perdelikler, o ya zarlardaki halk yaants boyutlarna zel ilgiyi, ou kez talama ya varan gldry, dildeki iki anlaml sz oyunlarn pek ok ynden anmsatyor (Ama Brecht, Valentin'le ancak 1920'de ahsen tanm ve sonra da ara ara onun Kabarret Klarinette'sinde oyna mtr). Hans Otto Mnsterer'in anlarna gre Brecht'e Miguel de Cervantes Saavedra'nn Ara Oyunlar (Los entremeses; 1615) da r nek olmu. (Bkz.: Hans Otto Mnsterer, Bert Brecht. Erinnerungen aus den Jahren 1917-22 , Zrih 1963, S. 141) Genel bakta Brechtin 1919daki tek perdelikleri, onun oyun yazan olarak resmi tiyatro sanat dnda kendi yerini almas biiminde grlebilir. Dn, Brecht'in 1919'da yazd tek perdeliklerin en kapsam lsdr. Onlann gstergesi olarak Dn, 11 Aralk 1926'da, Brecht hayattayken sahnelenmitir. Brecht'in bu oyunda enine boyuna i ledii, "knk" mutlu sonlu dn sahnelerinin yk modeli, Gece de Trampet Sesleri'nde, Kuruluk Opera'da, Sezuan'n yi nsamnda, Puntla Aa ve Ua MattV de, Kafkas Tebeir Dairesi'nde ve Slatan Dudow'la Brecht'in birlikte senaryosunu yazdklan Kuhle Wampe filminde de grlr. Yirmili yllarn ikinci yansnda Brecht, Berlindeki Arcadia Yaymevince oaltlan sahneleme metni iin oyuna Kk Burjuva Dn adn vermitir. Bu ad deiiklii Tonfilm-Syndikat Tobisin yapmay planlad Kk Burjuva Dn filmi iin dnl m olabilir, ama bu film gereklemedi. Bu yayn, Brecht'ten kalan malzeme iindeki 1919 tarihli tek daktilo metninin yayndr.

E l i n i z d e k i m e t n i n d z e n l e n m e s i n e ait : DPNOTLAR 1. (248,17) Bay Mildner ] Metinde bu adm yazl "Mildner", "Milder", "VVildner" olarak deimekte. Biz tek bir ada indirgedik. 2. (264,28) Damat ] Kaynak metinde: "Adam. 3. (264,33) Gelin ] Kaynak metinde: "Kadn". O y u n u n S a h n e l e n i i ve Y a n k l a r Oyun 11 Aralk 1926da Melchior Vischer'in rejisiyle Frankfurt Tiyatrosunda, Aleksander Lemet-Holenia'nm Ollapotrida (ilk ya yn 1927) oyunu ile birlikte oynand ve pek baarl olmad, Bemard Diebold Frankfurter Zeitung'da 13 Aralk 1926'da yle yazmt: "Bu Dn, kaba gldr olarak ok daha az ey verebilecekken niye 'komedi' olsun ki? Brecht yle mizah dolu ki derinlii yanl yere toplamak zorunda kalm [...] Seyircinin bir yans alklarken bir yans protesto ediyordu. Ama bunun tesinde bir skandal deil - fazla bir Ollapotrida! deil". Satr Aklam alar 4. (242,4f) Gelinin Bayan Arkada ] Oyunda "Kadn". 5. (243,19) Jakob ] Damat. 6. (244,7) na ] Gelin. 7. (248,37) "Es muss ein Wunderbares sein ] Franz Liest'in bir zamanlar ok nlenen bir arks (1857; Sz: Oskar Freiherr von redvvitz- Schmlz, 1849): Harika bir ey olmal ki gnln derin akla Sarlmas smsk Gizlisizce saklszca Mutluluu da hzn de Tamas ortaklaa lk pten ta lme Akn sz yalnzca. Ralph Benatzky'nin m Weissen Rssl (1930) operetindeki "Ha-

rika bir ey olmal, senin akn kazanmak [...]" arksyla kartr maynz. 8. (255,30) Bekret Balad ] Brecht'in bu iiri daha nce 1938'de yazlmt (bkz: Brecht ve Arkadalarnn Gitar iin arklar): KIZOLANKIZ Bekret Balad. Majr. Bir sarlmlar smsk Olan dedi: Benim kz. Karanlk ateler kam Kz iinden: Yalnzz. Olan saf alnndan pt Kz orospu deil nkffetine getirtmez sz. Ah, ellerin ak oyunu! Kz ldracak gibi! u el bir bulsa yolunu Dua ediyor ikisi. Kz da saf alndan pt Orospu deildi nk O i nasl olur sahi... Srf bozmasn diye kz Olan yatt fahieyle O retti boalmay Bu ne zevkli sevime. Kadm bir iim su gibi Olan da kei deildi lk gnaha girdi ite. Kz da o masum olann Yakt kor atei Gitti bir kart zamparann Kucanda dindirdi. (Zampara yanp kz

Merdivende becerdi.) Ah ne scakt o kollar Kz da rahibe mi, ne var Yeni tatt bu keyfi. Sonra huzur duydu olan: O mbarek Mays'ta Kz yalnzca ahundan pp brakmt yaOlan sofu, kz orospu Utan silinmez alndan: Aman ne pis ey bunlar. 9. (258,10) Natron yutan kimdi?] Mide yanmasna kar Natron tabletleri bir zamanlar ok yaygn kullanlan ev ilalanndand. 10. (258,33f) Tarokko ] zellikle Bavyera ve Avusturya'da ok sevilen kt oyunlarndan, Skat benzeri bir oyun.

Temel M etin Dilenci Veya l Kpek, Brecht'ten kalanlar iinde daktilo yaz m metin. Metnin Oluum yks Brecht bu oyunu 1919 sonbaharnda yazar. lk olarak lmn den sonra 1965'te, Demokratik Alman Cumhuriyeti'nin bakenti Berlin'de Henschelverlag Yaynevince, Carl-Ernst Teichmann ve Rosemarie Zimmermann'm yayma hazrladklar: Wer zuletzt lacht. Eine Auszoahl heiterer Stcke f r Laienspielgruppen (Son G len. Amatr Gruplar in Elenceli Oyunlar) kitab iinde yaynla nr. Bunu, 27 Eyll 1967'de Bat Berlin'de Tribne'deki ilk oynan izler. Bu tek perdelik, ncelikle diyalog, espri ve felsefi aklamalar stne kurulu bir masal-oyun tipindedir. Dramatik kiiler, 1919'un teki tek perdelikleri gibi kk burjuva ortamndan gelme deil lerdir; en yksek efendi olan Kayzer, toplumun en alttaki yesi olan Dilend ile kar karya getirilir. (Tek perdeliklerin oluum y ks iin, Dn'n "oluum yks" blmne de baknz.) Metin, Samosata'I Lucianus'un diyaloglarndaki edebiyat gele nei erevesi iinde yer alr. Brecht bu diyaloglar Christoph Mar tin VVeland'n evirisinden okumutur. (Bknz. Lukian, Smtliche Werke, mit Anmerkungen. C.M.VVieland'm evirisine gre ileyen ve tamamlayan Hanns Hoerke, Cilt 1-5, Mnih/Lepzig 1911. Bu yayn Brecht'in kitaplnda bulunuyordu; nc ciltte de gen Brecht'in yazd kmalar ve notlar var.) Elinizdeki yayn, Brecht'ten kalanlar iindeki tek daktilo yazm metne uygun olarak yaplmtr. Yazl 1919'dadr ve zerinde Brecht'in ellili yllarda yapt dzeltmeler vardr. Aslmda yalnzca ilk bir blmde bulu nan ve sonra birden kesilen deiiklikler, esas olarak, ilk metinde Kral olan figre Kayzer denmesi eklindedir. (Elinizdeki yaymda

bu deiiklik sona kadar gtrlmtr.) Kayser'in Dilenci tarafn dan sylenen ad Ta Li, dzeltmeden nce (Kral) Kambyses'mi. (Ta Li adl bir in mparatoru bilinmiyor. Bu, bir olaslkla Stalin'e bir antirmadr.) Aadaki pasajlar, artk okunmaz hale gelmi olan eski metin zerine yine ellili yllarda Brecht tarafndan mrekkeple yazlm tr: DPNOTLAR 1. (271,9) "adm kutsal kara dumana bularken". 2. (271,11) "Ama byk olaylar arasnda bir hi olan bu yaratk la yine de konumaya deer." 3. (273,26-29) "Kayzer filan yok. Sadece halk yle birinin var ol duunu sanyor, biri de var, kendim Kayzer sanyor. Sonra gerein den fazla sava arabas imal edildiinde ve trampetiler almay rendiklerinde, sava kar ve bir dman aranr." Herhalde tm bu deiiklikler gncelletirme amacyla 1954'te yaplm olmal, O yl Brecht, son sayfann arkasna el yazsyla u notu koymu: "Ben de yetenekliydim elbet, krk yl nce zellikle. Gen insanlar ounlukla yeteneklidirler; cinsel hastalktr bu." O y u n u n S a h n e l e n i i ve Y an k lar Oyun, Brecht hayattayken hi oynanmam ve yaynlanmam tr. lk oynan, 27 Eyll 1967'de Bat Berlin'de Tribne'de gerekle ir. (Reji ve dekor: Moritz Milar; Kayzer: Paul Edwin Roth; Dilenci: Hugo Schrader). Etkisi elikilidir. Oyun, bir festival programnda ki sekiz ilk oynan erevesinde ve Polonya'l yazar Bohdan Drozdovvski'nin Klatka, czyli zabawa rodzinna (1962, Kafes ya da Aile Oyunu) ile Franz Kafka'mn Grufhuachter (Mezar Bekisi, yazl 1910, ortaya kl951) ve Polonya'l yazar Jaroslaw Abramov-Newerly'nin Liq/tacja (1961, Ak Artrma) oyunlar ile ayn akam ser gilenmitir; bu almalar ile Brecht'in oyunu arasnda ne bir ilinti ne de bir kartlk vardr. Brecht'in o ana kadar bilinmeyen oyunu nun ilk oynan, zellikle iirilmi beklentilerle anons edilir. So nuta pek ok yayn organnda yazlar kar, ama eletirmenler oyunu ve rejiyi bilerek bilmeyerek Brecht'in son dnem eserleriyle lmeye kalktklar iin yazlarn ounda hayal krklnn getir

dii bir hava egemendir. rnein Spandauer Volksblatt'ta (Bat Berlin) Uwe Sand, 29 Ekim 1967'de yle yazar: "21 yandaki gen Brecht'in imdiye dek oynanmam olarak arivde bekleyen bir etd olan Dilenci ve ya l Kpek'le renkli bir giri yaplyor. Aslnda bu bilgi boluun dan yaknmaya gerek yok, nk Brecht burada ilettiklerini daha sonra ok daha isabetle ve kuvvetle dile getirmi bulunuyor". Hans Joachim Schyle, 4 Ekim 1967 gnl Saarbrckerzeitung'da:"zl metinler, aslnda yalnzca iki Alman'n metinleriydi: Brecht'in dik katlerden kaan, sahneye uygun olmayp daha ok okumaya uy gun olan iki kiili ironik diyalogu Dilenci veya l Kpek ile Kafka'nn Mezar Bekisi fragman [...]," diye yazar. Oynann aynntlan ilgi ekmi olsa da baka ok saydaki eletiride de, yine oyunun sahneye deil okumaya daha uygun ol duu fikri arlk kazanmtr. rnein Dsseldorf'taki 2 Ekim 1967 gnl Rheinische Post gazetesinde Gerd Vielhaber yle yazar: "Brecht'in esprili eskizi Dilenci veya l Kpek, Moritz Milar'n so ukkanl incelikli ynetimiyle bir ilk oynan olarak ritmi tutturdu. Sahne iin elbette verimsiz, daha ok radyo iin, okullarmz iin diyalog tarznda bir okuma metni olarak (stelik acilen nerilecek!) bir rn. Ama zellikle Hugo Schrader'in, len kpeinin yasn tutan dilencideki Teiresias figrn, ondaki 'bireysel dokunulmazlk' Sokrates'i bir ahlaklkla sergiledii bu ikili oyun etkili ol du." (Theiesias: Yunan sylencesindeki Thebai'Ii kr bilici.)

EYTAN KOVMA
Temel Metin

eytan Kovma, Brecht'ten kalanlar iinde daktilo yazm metin. Metnin Oluum yks

Bu tek perdelik oyun 1919'da yazld ve ancak Brecht'in l mnden sonra 1966'da, Frankfurt a.M. da Suhrkamp Verlag tara fndan, Stcke (Oyunlar) 13. Cilt'te yaynland. lk kez 3 Ekim 1975'te Basel Devlet Tiyatrosu tarafndan oynand. Bu kyl gldrs, bir olaslkla Kari Valentin'in sahnelerin den esinlenmedir. Bozulmu otoritenin, ailenin, kilisenin ve kamu ahlaknn sonuta dzelmemesi ile geleneksel gldrden ayrl maktadr. (Tek perdeliklerin oluum yks iin, Dn'n "Olu um yks" blmne de baknz.) Elinizdeki yayn, Brecht'in 1919 ylndan kalanlar iindeki bir daktilo yazm metne uygun olarak yaplmtr. Oyunun Sahnelenii ve Yanklan eytan Kovma, Brecht hayattayken hi yaynlanmam ve oynanmamtr. "Brecht'in bilimneyen bir oyununun 'dnya prmiyeri'" biiminde anons edilerek ilk sahnelenii, 3 Ekim 1975'te Basel'de ye ni Devlet Tiyatrosunun al vesilesiyle gereklemitir (Reji: Richard Peter; Dekor: Erich Offermann). Oynan, gn iinde otuz alt seans gsteri sunulan ve "tiyatro pazar" ad verilen bir enlik erevesinde ve tam da ilk gsteri olarak yer almtr. 1919'un tek perdeliklerinin Brecht'in lmnden sonra sahnelenileri gibi, bu oyun da hak etmedii bir iddia ile anons edilmi ve yle bir beklen ti yaratlmtr. Basndaki saysz eletiriler arlkla dostadr, ama biraz hayal krkl olduu da gzden kamaz. rnein 6 Ekim 1975 gnl Basler Volksblatt gazetesinde Paul Schomo, u saptama y yapar: "Bretolt Brecht'in dnya prmiyeri olarak prezante edilen tek perdelik oyunu eytan Kovma, epey iddiasz bir malzeme olarak ortaya kt, ama seyirciye, nemli oranda sahne dzenlemesine (Erich Offermann) borlu olduumuz oka elence sundu/'

KARANLIKTA IIK
Temel Metin

Karanlkta Ik, Brecht'ten kalanlar iindeki daktilo yazm me tin. Metnin Oluum yks Bu tek perdelik oyun, 1919'da yazlm ve ancak Brecht'in l mnden sonra 1966'da, Frankfurt a.M. da Suhrkamp Yaynevi tara fndan Stcke (Oyunlar) 13.Cilt'te yaynland. 12.Haziran 1969'da, Essen ehir Tiyatrolar tarafndan ilk kez sahnelendi. Oyunun ad, 1917 ylndaki, o dnemin aydnlanma filmleri de nen teki filmleri gibi byk baar salam Ik Gelsin filmini anmsatr. Gazetelerden anlaldna gre ylesi filmler gnn ko nusuymu. 7 Kasm 1919'daki "Tiyatro Yaamndan" adl makale sinde Brecht, unlar yazar: "Sinemalar imdiki gibi domuzluklar gstermeyi srdrrlerse, ksa sre sonra tek bir insan bile tiyatro lara gitmez olacak. Sinema insanlar, cumhuriyeti zgrlkleri serpilip gelitii anda, yoksul kzlara ne kadar acdklarn kefetti ler ve cumhuriyetin gzn ama grevlerinin bilincine vardlar: Aydnlanmann filmi yapld. Kr getirici olmas gerektii iin mal yeni deildi. Ne var ki byle numaralardan pek de holanmayan polis, aydnlatmann bu tarzn imdiye dek hep yasaklamt. Oy sa imdi onlar uvalla para kazanyorlar [...]" Bu oyuna ilikin dorudan esin kayna ise, bir olaslkla, 1919'un 5 Eyll'nden 21 Eyll'ne dek Augsburg'da alan, "Cin sel Hastalklarla Mcadele iin Alman Demei"nin sergisi olmu tur. O sergide her gn doktorlar konferans vermekte ve izleyenler, mumdan modelleri, duvar tablolarn, anatomik preparatlan gezebilmektedir. (Tek perdeliklerin oluum yks iin, Dn' n "oluum yks" blmne de baknz.) Elinizdeki yayn, Brecht'in 1919 ylndan kalanlar arasndaki, kendisinin el yazsyla dzeltmeler yapm olduu bir daktilo yaz m metne gre dzenlenmitir. Brecht'in 1919 sonbaharnda yazd tek perdelikler iinde Karanlkta Ik, ilk kez kapitalist i uygula malarna el att iin zel bir konuma sahiptir.

E l i n i z d e k i m e t n i n d z e n l e n m e s i n e ait:

DPNOT
1. (307,32) Yamak ] Temel metinde buradan itibaren Lind ad kullanlm. Eldeki yaynda onlarn yerine de rol kiisinin nitelii kondu. Son sahne, "sezdirmeksizin"den sonra baka bir makineyle ya zlm. Oradaki metin blm kayp herhalde. Oyunun Sahnelenii ve Yanklar

"Karanlkta Ik", Brecht hayattayken hi yaynlanmam ve oynanmamr. lk kez 12 Haziran 1969'da Essen ehir Tiyatrolar tarafndan Humboldt-Aula salonunda sahnelenir (Reji: Dieter Dom; Dekor: Fritz Riedl; Mzik: Alfons Nowacki). 1919'un teki tek perdeliklerinden farkl olarak bu oyunun ilk sahnelenii, ar bir ddiahlk tamad gibi daha sonra Brecht'in tiyatro kuram dnceleri alanna da girmemitir. Gerek rejisr, gerekse oyuncu lar, her eyden nce elendirmeye bakarlar ki bu istekleri de yeri ne gelir. 14 Haziran 1969 gnl Dsseldorfer Nahrichten gazete sinde Klaus U. Reincke unlar yazar: "Dom, Moritat panolar il tara panayr algclar arasna bir dizi grotesk numara koymu, bunlarn iinde de en bata aydnlatc Paduk rolndeki VVolfgang Schwalm, Chaplin tarz oyunuyla parlyordu. Ne var ki, dorua kan keyifli gldr yznden, ikiyzl burjuva ahlakna ynelik talama etkisizlemiti." Satr Aklamalar

2. (291,1) Karanlkta Ik ] (Latince: Lux in tenebris) Bkz. Yohanna ncil'i 1,5: "Ve karanlkta k grnr; ve karanlk onu kavrama d." 3. (293,8) Ik gelsinl] Bkz. 1 Musa 1.3. 4. (293,16) Ulkus molle ] Frengi'nin n belirtisiyle ilgisi olma yan bir cinsel hastalk. 5. (293,16) Belsoukluu) Bir cinsel hastalk. 6. (293,17) Frengi] 1. Dnya Savaandan sonra Avrupa'da ok

yaygnlaan bir cinsel hastalk. 1 Ekim 1918'den 9 Ocak 1919'a dek Brecht, Augsburg'da bir ihtiyat asker revirinde, cinsel hastalklarla ilgili olan 'stasyon D'de askerlik hizmeti yapmt. 7. (298,6) Hristiyan Katolik Kalfalar Birlii ] Ayakkabclktan rahip olan Katolik Adolf Kolping'in 1846'da kendi adyla Kolping Birlii olarak kurduu Kalfalar Birlii kastediliyor olmal. 8. (300,39 vd.) lyken dirilen, nc gn ge ykselen ] H ristiyan inanc olan Credo'dan (Doktor Martin Luther'in Kk Katechizm'ine baknz, 1529). 9. (301,35) Dolmuum ] "Kalbi dolu olann, azndan taar" (Bkz. Matta ncili 12,34) deyiinin "azm dolmu" olarak terse ev rilmii. 10. (303,38) Paskalya'nn ne olduunu ] Havarilerin leri'ne gnderene: 2,1-4. Faduk, "Kutsal Ruh ile dolu" olduu hissine ka plm ve Havarilerdin Kutsal Ruh'u dile getirmeleri gibi "baka dillerle" vaaz verdiini sanyor. 11. (307,28) messese ] Brecht bu szc ngilizce olarak bu raya kadar okunuuna gnderme ile "etablissemang" eklinde yaz mken burada Paduk'a bir anda doru yazl ile kullandrm: "etablissement".

BALIK AVI Temel Metin

Balk Av, Brecht'ten kalanlar arasmda daktilo yazm metin. Metnin Oluum yks

Bu tek perdelik, 1919 sonbaharnda ya da 1919-1920 knda ya zlm, ancak Brecht'in lmnden sonra 1966'da Frankfurt aJVI.da Suhrkamp Verlag tarafndan Stcke (Oyunlar) 13. Ciltte yaynlan mtr. lk oynan, 11 Ocak 1967'de Heidelberg ehir Tyatrolan'nda gereklemitir. Balk Av, 1919 sonbaharnn teki oyunlarndan biraz daha sonra yazlm olabilir. Hans Otto Mnsterer, "Bert Brecht. 1917-22 Yllarndan Anlar"da (Zrich 1963, S. 140 vd.) bu oyunun 28 Kasm 1919'da bakmas iin kendisine gelen daktilo yazm metinler ara snda bulunmadnn altn iziyor. (Tek perdeliklerin oluum y ks iin, Dn'n "oluum yks" blmne de baknz.) yknn, Homeros'un Odysseia'snda 8. ark 266-366. dize lerde bir n rnei vardr. Birinci Adam ile Balknn Kans'nn yakalanmasi gibi, Afrodite'nin kocas Hefaistos da Sava Tanrs Ares ile ak tanras Afrodite'yi zina halinde basar ve bir a iinde ya kalar. fkeli kocann o ikisini nlerine gtrd teki tanrlar, Brecht'in oyunundaki Balklar gibi kahkahay koyverirler (tanrIarnki "Homeros kahkahas" dr). Elinizdeki yayn, Brecht'in 1919 ylndan kalanlar arasndaki, kendisinin el yazsyla ok sayda dzeltmeler yapm olduu bir daktilo yazm metne gre dzenlenmitir. Bu tek perdelikteki komedi, gerek fars, gerekse st ve alt s lupta grotesk, halksal, absrd ve gereki izgilerin bir karmn dan meydana geliyor. hanet ie dindar duygusallk, cenaze mera simi ile kavga grlt, bir arada dzenlenmi.

E l i n i z d e k i m e t ni n d z e n l e n m e s i n e ait: DPNOT Temel metinde balk ve kiiler yoktur, sonradan eklenmitir. 1. (326,32) Syle ona! ] Temel metinde bu sz reji aklamasn dan nceye konmutur. Oyunun Sahnelenii ve Yanklan

Balk Av, Brecht hayattayken hi yaynlanmam ve oynanmamtr. lk oynan olarak 11 Ocak 1967'de Heidelberg ehir Tiyat rolar tarafndan Cari Orff'un bir Bavyera komedyas olan Astutuli'si ile ayn akamda birlikte sahnelenmitir (Reji: Alfons Lipp; Dekor: Bert Kistner). Basndaki yanklar kapsaml ve eididir. Bu oynana ilikin pek ok gazete gr yazmtr, ounluk dosta-kibarcadr, ama biraz hayal krkl da vardr. rnein 13 Ocak 1967 gnl Rhein-Neckar-Zeitng gazetesinde Edwin Kuntz yle yazyor: "Kartlklarla dolu, tartlmaya deer bir akam oldu. Tiyatronun birbirinden tmyle farkl slup ve oy nan tarz kar karya getiriliyor. Bylece, tiyatronun geniliine ilikin belki niyette olmayan ama sonuta kendini kabul ettiren bir eyler kavranr oldu." Erich Lissner, 13 Ocak 1967 gnl Frankfurter Rundschau gaze tesinde u saptamay yapm: "Alfons Lipps'in sahnelemesi, beklenenden daha epik esneklik li, kontroll, Brecht'in sonraki tiyatro kuram grlerim erkene alan, tavrlara ve gruplara arlk veren bir tarzda grnd bize, ama gl bir canllk atan da tayabilir, daha gerilimli, daha etiyle camyla anlaml olabilirdi. Bert Kistner'in mavi dekoru - kare oyun afii gibi - Neher'e sk bir yaknlk gstermekte. Csseli Ba lk'ya Wolf Fls, tek boyutlu bir snrlamann tesinde kel kafay la zorbal ve duygusall karmatran bir derinlik vermi; Balk nn Kans'nda Dagmar Srensen, sert kumal geceliinin iinde biraz fazlaca rkek uysal kalyordu; sevgilisi VVerner Handrick'te ise gerekli kararllk azd galiba. teki oyuncular da alklar hak etmi glerin iinde yerlerini almlard."

2. (315,22) Johannis ] Johannis yortusu (gn, gecesi), 4. yz yldan bu yana Vaftizci Johannes'in doum kutlamasdr. ok tan rl dnemin gndnm kutlamasnn yerini ald iin, Johannis banyosu, Johannis atei ve yanar flar, tekerlekleri tepeden yu varlamak gibi gelenekler de birlikte gelmitir. 3. (319,35) 6. Emir ] "Zina yapmayacaksn." (5, Musa 5,18'den, Doktor Martin Luther'in "Kk Katechizm"inda, 1529) 4. (320,15) Tanr iyilerin nasibini uykuda verirmi ] Bkz. Mezmur 127,2: "nk dostlarna bunu uykuda sunar." 5. (321,3) Sevgili tanr bu kpklerle geleni] Bkz. Havarilerin leri 2,2: Paskalya mucizesine gnderme. 6. (321,4) k dan... byk bir av bekliyor seni! ] Gen sa ola rak "insan avcs" olan Petrus'un balk avna gnderme (Luka ncili 5,1-11; Matta ncil'i 4,18-22). Brecht'in bu tek perdelii "insan av"nn n tasarmn veren iki deiik edebi kayna, yani Oyseia ile ncil'i birletirmekte. 7. (322,37) A burada ite ] Oysa oyunun devamnda a Kadn'n getirdii grlyor. 8. (323,13) Selam sana Meryem, Tanrnn inayeti seninledir.] Bkz. Luka ncil'i 1,28 ve 1,42: "Ve melek ona geldi ve dedi: Selam sa na yce inayetli! Tanr seninledir!" Cebrail'in Meryem'i selamlay (ngilizce'de de selam; Latince: Ave Maria), Katolik ritelinde dua olarak byk nem tar. 9. (326,2) Her ey bol ] Bkz. Sleyman'n Vaaz 1,2. 10. (326,26) Hepimiz gnahkrz] Bkz. Romallar 3,23.

OVA Temel Metin

"Ova. Hamsun'dan Esinlenen Opera", Brecht'ten kalanlar ara snda elyazs metin. Metnin Oluum yks

Elyazs metnin kapana Brecht'in elle koyduu "3/10/19" ta rihi (3 Ekim 1919) gsteriyor ki Ova da yaklak olarak 1919'un tek tek perdelikleriyle ayn dnemde yazlmtr. Hans Otto Mnsterer, Brecht'in o sonbahardaki edebi rnlerine ilikin anla rnda bu oyundan sz etmiyor, herhalde Brecht bu oyununu ne daktiloya ekilmek, ne de gzden geirilmek zere ona vermedii iin olmal bu. Brecht bu oyununun edebi ncl olarak Knut Hamsun'un 1914'te Macera. Seilmi ykler adyla Almanca'da da yaynlan m (Norveesi, Kratskog. Historier og Skitser, 1930) ykleri ara sndaki Zachcius yksnden yararlanmtr. Hamsun'un yks, zayf olan Zachaus'un kuvvetli olan Polly ile mcadelesini anlatr. yk, Zachaus'un bir parman kaybettii bir kaza ile balar. A Polly, kendi gazetesini okuduu iin Zachaus'a kzmaktadr ve kesilmi parman piirip onun nne koyar. Zachus ise onu vu rarak cn alr. Brecht, ykye Lizzie figrn eklemitir; Hamsun'un metnin de hi kadn yoktur. Zachaus'un parmam kaybettii kaza Hamsun'da anlat iinde meydana gelirken Brecht'in oyununda, daha nce olmu bir olay olarak gemektedir. Breelifte kuvvetli olan Polly, zayf olan Zachus' ldrr..Brecht, Amerika iin bir karak teristik olarak grd bu kuvvetlilerin kendi istediklerini zorla yapmalar olgusunu, daha sonraki Vahi Ormanda oyununda "Ova (Prrie) yapmak" biiminde niteleyecektir. Ama Brecht, ykdeki erkeklerin uykudan nce keyifle cinayet anlatmalarn oyununa al maz. Buna karlk, erkekleri birbirleriyle kavgaya iten motif olarak sklyor olmalarm ve zgrleme olana olarak grnrken ken

di yasasn kra dayatan kent motifini glendirir. (Tek perdelikle rin oluum yks iin, Diin'n "oluum yks" blmne de baknz.) Oyunun elinizdeki yaynlan ilk yayndr. Brecht'in bir okul defterine elle yazd metin esas alnmr. Oyunun alt ad "Hamsun'dan esinlenen opera" olmakla birlikte hi bestesi yaplmambr. Gerek Amerika ortamndan alnma sje, gerekse librettonun zel biimi oyunu 1919'un tm teki tek perdeliklerinden ayr maktadr. Satrlarn dzeni, metnin dzyaz ya da dizeli olduuna yne lik ak bir iaret tamaz. Elinizdeki yayn, temel alman elyazs metne uygundur; satr balarnn kk ya da byk harf yazlla r ve satr bitilerindeki noktalama iaretleri de temel metindeki gi bidir. E l i n i z d e k i m e t n i n d z e n l e n m e s i n e ait: DPNOTLAR 1. (330,1) Kiiler ] Kiiler listesi sonradan eklendi. 2. (337,1) ocuk gibi! ] Temel metinde "gibi"den sonra "gider" diye reji aklamas konmu. lk yazlta tm bu antre, Zachaus'un bataki drt sabrndan ibarettir. Devamm Brecht, kma olarak ek lemi. 3. (339,21) Temel metinde hem bu, hem de sonraki blmn ikisine de 13 says verilmi. Elinizdeki yaymda blm saylar d zeltildi. Satr Aklamalar

4. (335,25) Daniel Webster ] Polly burada, ABD senatosunda parlak konumalaryla egemen olan ve byk poplarite kazana rak 1852'de len politkac Daniel VVebster'i kastediyor.

BRECHT'N YAZILARI NOTLARI

"BAA L" STNE. DOSTUM ORGE'YE!1 Bu tiyatro oyunu, bir meyhanede hi seyirci semeksizin yaz mevsimine vg arks syleyen bir adamn olaan yksn ili yor - ek olarak gerek yaz mevsiminin, gerekse meyhanenin ve ar knn sonulan da var. Adam pek modem bir air deil. Baal, do utan ansl. Bilinmesi gerekir ki Baal, 30 yamn stne dek hi azar iitmeksizin yaam srmtr2. Bu oyunu sahneleyecek olan an ocuudur. Felket bir Sokrates ve Verlain kafatasdr o3 ve4. Ortalamayla yetinmeyip ulara zenen oyunculara: Baal, ne zel likle komik, ne de zellikle trajik bir nitelie sahiptir. Tm hayvan lardaki ciddiyet, onda da vardr. Oyuna gelince, yazar derin derin dndkten sonra yle bir eilim kefetti: Oyun unu kantla mak istiyor: demek isteyince insann kendi payna erimesi mmkndr. demek istemeyince de mmkndr, desin yeter ... Oyun, ne yalnzca bir epizodun, ne de ok sayda epizodlarn de il, bir yaamn yks. lk bata ad: "Baal, tkmyor! Baal, dans ediyor!! Baal, ge kyor!!!" idi.

BAAL REJS5 lk sahne orkestra boluunda oynanabilir. Olmazsa, koral aa dan gelir. (Yukanya doru gney rzgrlar.) 1 -Johannes sahnesi 2,5 m ykseklikli krmz bez perde. nnde iki ahap iskemle. Orkestra boluundan karak (soldan ortaya doru) Baal, gitanyla. Delikanl, toy, zayf, sa yandan. Baal, ayakta. karak balar. Sonra ikisi de otururlar. Johannes "kirli" den sonra (Sayfa 18'de alt ta) ayaa kalkar, "Ama yasa"dan nce (19, ortalarda) oturur. Baal, arya srasnda gitan akord eder. Biti: Johannes ok ezik biimde oturur, Baal kalkar, arkaya gi der. Perde hanltyla alr. 2- Konyak Meyhanesi.

nde ahap bank. n sada bar tezgh, tezghta Luise. (Arka solda bir pencere, masa ve beyaz bulutlar.) Johannes nde ar ar, ba eik, sa yana szlr. Baal (bu arada) barda ayakta duran Arabanlar'a. Kap uzakta sada. 3- ataras odas Krmz perde. Demir karyola. NDEY7 Bertolt Brecht'in yazd bu dramatik biyografide, erkek Baal'in yaamm, yzyln banda geen ekliyle izleyeceksiniz. Baal'in anormalliinin, yirminci yzyl dnyasnda kendine nasl yol bul duunu greceksiniz. Baal, grece insan, Baal, edilgin deha, Baal denen o fenomen, edepli insanlarn arasda ilk ortaya kndan, yaamnn korkun sonlanna dek, en iyi toplumun kadnlarnca akl almaz kullanyla, insanlara davranyla sergileniyor. O ya ratn yaam, sansayonel bir edepsizlikti. Bu edepsizlik, sahne uyarlamas yoluyla ok hafifletildi. Oyun, Baal'in 1904 ylnda edepli insanlar iinde air olarak ortaya kyla balar. Ritmik bir girite Baal'i, plastik olarak her ynyle greceksiniz ve kendi bu luu olan teneke telli bano'su eliinde sunduu nl Byk Baal'in Korali'yle kendi azndan dinleyeceksiniz. LK BAAL TASARIMI8 Baal adl dramatik biyografi, gerekten yaam bir adamn ya amn ele alr. Josef K., diye biriydi bu, onu ne ahsen, ne de bir za manlar yaratt nden anmsayamayan insanlar, bana anlatp dur mulard. K. bir amarc kadnn tek oluymu. Daha batan kt n yapm. Herhangi bir eitim almakszn, artc bilgi ieren konumalanyla en kltrl kiileri bile kendine ekermi. Arkada mn sylediine gre, emsalsiz hareket tarzyla (sigara alta olsun, bir sandalyeye oturuta olsun, vb.) birok gen zerinde yle bir et ki yaratm ki, onun tarzn taklit etmeye balam genler. Ne var ki dncesizce geirdii yaam dnm yznden ve zellikle de kendisi hibir aba gstermeksizin eline geen her frsat utanmaszca sonuna dek ktye kulland iin, battka batm. Karan lkta kalan eitli olaylar, rnein bir gen kzn intihan, hep onun

hanesine yazlm. Usta bir montrm ama bildiimiz kadaryla hi almam. A.da9 barnamaz duruma gelince, batk bir eczac ile birlikte uzaklara gitmi, ama sonra 1911 dolaylarnda A.ya geri dnm. Lauterlech'teki10 bir meyhanede baklarn ekildii bir itimede o eczac arkada, kesine yakn bir olaslkla Josef K. tara fndan ldrlm. Josef K., bunun ardndan kaarcasna A.y terk etmi ve Karaormanlar 'da sefalet iinde ld sanlyormu.

ERKEK BAAL11 ...ve dram kiilerinin douu Bu arada herhangi bir toplulukta sorarlar bana: Nereden akln za geldi? Gerekten olmu mu bu? O insanlar geekten var my m? stelik her seferinde masadakilerin bu soruyu biraz komik, soran da saf bulduu, dikkatimi eker. Soran ben de saf bulurum. Ama ite srf bu yzden de sorduu soruyu asla komik bulmam. Bu soruyu soran, benim masadaki en iyi seyircimdir, doru bir ko numdadr, oyundaki hedefim odur. Ona verdiim cevapta, figrlerimin iinde yalnzca Erkek Baal'in gerekten yaam olduunu, adnn baka olduunu, ayrca kendisini bizzat tanmadm, yalnzca arkadalarn anlattklarn dan duyduumu syledim. Ama eer seyircinin bir hakk varsa, o da kuku duyma hakkdr. Olmadk samalklarla doldurulmutur kafas. imdi dnr: Eer Baal denen adam yaamsa geride gerek izler brakmtr ve bu Brecht de herkese bu konuyu enine boyuna sorup soruturmutur. te bu kabulle o seyirci benim ko numuma geer. Burada bir fenomen gerekten ilgimi ekmitir, onun eylemini ne karlmaya deer bulmuumdur ve felsefesi dikkat ekicidir. Onu yle sergilemeye altm ki, her yapt yar glanabilsin ve onun tm yaam, yaamn kendisine ilikin anah tarlar salasn. teki oyunlarmda belli insanlar deil, ama gayet belirli ve bana temsil edid grnen tipleri meydana getirdim ve onlann bel ge deeri12 tamalarn istemek, tutkum oldu benim. Ama giderek bunun tesinde, gelecein sahnesinde, gerekten yaam ve hatta olabildiince ok insanm tand figrler grmek daha nemli g rnr oldu. zellikle de biz genler, oyunlanmzda yalnzca dk

karakterler ve anlamsz, aklszca eylemler gstermekle sulandk hep. Gerekten kahramanca tipler sunduk. Onlarn igdleri bazan aa grnebilir, ylesi insan tipleri, gerek kendileri iin, ge rekse bakalan iin pek ok bakmdan tehlikeli olabilirlar, ama g dlerinin ve itahlanmn gc inkr edilemez. Aslnda byk dramalann kiilerinin nereden kt, temelde elbet nemsizdir. Yeter ki yaasn onlar. Yine de, byle figrlerin yaam olamayacaklan eklinde bir itiraz, drama yazan iin mt hi ac verici olurdu. Ne var ki ben, genellikle o yazarlarn yaam bildiklerini ve bir insann rnein gazetede okuduklar bir eylemi nin nasl olup bittiini tasarlayabileceklerini hi sanmyorum. eytaniliiyle nl bir tannm oyuncu13, benim oyunumda kendisinin oynayaca bir rolle ilgili olarak: "Figr deil ki bu!" de miti bir keresinde, "Bir yle diyor, bir byle. Ne sylediini bil miyor zaten." Adam bylece, benim figrmn "yaamdan aln m" olmadn sylemek istiyordu; oysa gerekte benim figr mn yalnzca sahiciliini kantlam oluyordu. Kim, bir yle, bir byle demez ki? Ne dediini bilen kimdir? Ancak ok ortalama bir insan. Dram yazarlan tannm insanlan sahneye getirmeye geselerdi - ki ok da iyi olurdu - o zaman yapmalan gereken ey, gayet ak ve sakince, o yaamlann nasl gelitiini gstermek olacakt. Asla o tannm insanlara, srf bilinen olaylarn ortaya gelmesi iin zurunlu grnen eyleri syletemezlerdi; onun yerine, gerekten yaanm izleyerek o figrleri, tm sapmalanyla, tm hatalaryla yle sergileyeceklerdi ki, onlann (tarih kitaplarnn ieriini olutu ran) eylemleri bir o kadar kavranabilir olsun ve bir o kadar feno men niteliiyle ortaya ksn. Eer bir drama yazan nc Richard figrn14 meydana getirmek istiyorsa, yapmas gereken ey, o kiinin yaptklarn olabildiince makul hale getirmek deil, o ya planlarn bize dehet verici, insanlk d, garip gelmesini sala mak, onlar yapan da dikkat ekici ama neredeyse anlalmaz bir hayvan olarak sergilemektir. Bylece seyidde bir birikim oluur, nk dnyann ierik zenginliini ve salt algyla tketilemeyecek tannsalln yaar seyird.

"GECEDE TRAMPET SESLER" STNE

SAHNE N NOT1 Bu drama, Mnih'te u fon nnde oynand: Oda duvarlar ola rak konan yaklak iki metre ykseklikli panolarn arkasndaki fo na ocuk resmi slbunda byk kent grnm izilmiti. Krag ler'in her antresinden birka saniye nce, ay krmz renkte yanyor du. Efektler hafif verildi, Marseillaise2 son perdede gramofonla a lnd. Uarcasna ve mzikal bir etkiyle tempoyu hzlandrmad takdirde nc perdeden vazgeilebilir. Salona, stnde "HER KES KENDNCE EN YDR" veya "YLE ROMANTK BAKIP DURMAYIN" gibi eyler yazl pankartlar aslmas nerilir. "TRAMPETLER" STNE3 Oyunun gizli ekiciliklerini ortaya karmak peindeyim. Asln da omlet yiyen bir adam var, ok grltyle yiyor ama, insann tylerini diken diken edecek bir grltyle kk bir omlet yiyor. Bir adam sz konusu, yani pek de seici olmayan adamn itah sz konusu. Onun sahne zerinde dikkat eken yan, yaam iinde (sahnenin hi de yeterince taklit edemedii yaam iinde) hi mi hi dikkat ekmeyecek olmasdr. Ayak takmdr o. Trajikmi, an izgiymi, itiraf etmek gerek, onun byle eylerden anlad yok tur, hibir grev duygusu yoktur, ondan beklenmesi gereken deil dir yapt, kolayca nne gelen sramay sahiplenmez, orada sa par. Hakknda verilecek nihai yarg asndan onun durumu, sizin romantizminize duyarsz olmad iin daha da ktleiyor, hayal knkl yarattn biliyor o, biraz erkeklik onuru, biraz da tutarl lkla syracak kadan yok onda, tersine umursamazca burun bke rek iz src bahanelerle kvrtmaya alt grlyor, yaknarak yaklap sonra aptalca kpryor, onun da hakl olduunu grme nizi o da istiyor elbet. Oysa siz zaten gryorsunuz, nk aldrd nz yok ki. Ve ekilmez banalliime karn ben de onun varn yo unu size sunacak kadar sevgili dostunuzum elbette, size gz eden ve tam sizin gibi dnen, yani ok az, rnein insann iyi olmama snn ne kadar iyi olduunu dnen. Ve meseleye yle bakarsak

(bakabiliriz de elbet: Birlik olmamz ne gzel, kardee birlik olmu bir halk5, ve gzel olmas da en nemlisi ya zaten), o zaman herifi size teslim etmemi olmam o kadar nemli olmasn, ycelere sizin kadar aklm ermedii iin onun ermesini ciddiye almak istemeyi im, herifin de yreime oturmu olmas. Ama eer adil tartarsa nz, her yerde nurlanmak iin bilet bulabilirsiniz, kahraman ceset leri stnden abonelikler var ya, doru tiyatrolar neyle yayor yoksa? Hem oyun da bunun dnda enikonu gayet romantik, deil mi? "TRAMPETLER"E NSZ6 1- George Grosz ile Konuma7 Burjuvazinin proletaryaya kar olma sav, onun irkin surat dr. Sizi, George Grosz, burjuvazinin dman yapan da, onun fiz yonomisidir, diye dnyorum. Gnmzde burjuvazi ile prole tarya arasmda bir savan srd, epeyce biliniyor. Ne var ki, eer karlkl getirilen argmanlar geerliyse, bu sava zevkler arasndaki bir farka dayanmyor. Ama argmanlar da aldatcdr ve gerekten kantlanabilirlikleri yoktur, her eyden nce: asla va asla gzetilmezler. Burjuvazi tarafndan hakszlk yaplyor, ama hak szlk her yerde. Siz, Georg Grosz, ve ben, hakszla karyz (tm dnya gibi), ama eer hakszl proletarya yapabilseydi, hakszl a daha az kar olacaktk. unu sylemek istiyorum: "Fray eli nize aldrtan" ey, hakszlk olamaz. Ama eer sizin gremediiniz gerekten hakszlk olsayd, bu sizi kar devrimci yapard, ve ben sizi vurur, sonrada antnz dikerdim. Gnn birinde, bir smr len iin duyduunuz zorlamasz bir acyla veya bir smrcye kar duyduunuz zorlamasz bir fkeyle, zorlamaszca elinize fr ay almak isteyeceinize inanmyorum. Resim yapmann sizin iin bir sohbet olduunu ve fizyonomilerin de buna vesile olduunu dnyorum. Bir gn sobetinize adamak iin harika bir frsat ola rak nasl, iinizde belli bir tipik surata ynelik kuvvetli ve dayanl maz bir sevgi bulacanz tasavvur ediyorum. Bu, "egemen snfn suratTyd8. Protesto zevkinin sizi ekebilir olmasn kmsemi yorum, hele ki ylesi domuzluklar yapma izninin ancak sekinle re tannmas nedeniyle sekin olmak zorunda bulunan ve kendile rini sekin sayan kimseleri domuzun kendisi olarak gstermenizi.

rnein bir proleter tipi asal biimiyle ortaya getirmek, protestan anlamda9 bir gerei aa karmak olmuyordu. Bir proleterin, ol duundan baka olmak istemesi iin hibir neden bulunmazd. Srf hayatta kalabilmek iin kendisine dayatlan mthi zorluklar iin de ister istemez en hakiki esas biimini alyordu. Onun durumun da hibir lks ans yoktu. Her burjuva tip, daha iyi grnmekle daha iyi i yapyordu, oysa bir proleter asla i adaml yapmaz. Gnmzde sanabn duruu, sizin duruunuz: Resmin nesnesi ola rak sevdiiniz tip, topluluk olarak hounuza gidemez. Burjuvaziye kar politik dmanlnz, proleter olmanzdan deil, sanat ol manzdan ileri geliyor. Politik tutumunuz (grdnz gibi sizden farkl olarak benim iin ikinci planda gelmekte), aslnda topluma kar tutumunuzdur (resminizin nesnesine deil). Bu sreci, asla si zinki kadar kapsaml olmasa da en az o kadar ciddi biimde yaa dm ben. Burada oyunlarmdan birine, zellikle politik yoldalarnzca hi beenilmeyen kk komedi "Gecede Trampet Seslenene gnderme yapyorum. 2. "Gecede Trampet Sesleri"ni bujuvazinin beenmesi Oyun yaklak 50 burjuva sahnesinde oynand10. Baar b ykt ve bu da yalnzca benim yanl kap aldma kantlyordu. Baandan kesinlikle memnun olmadm. Nedenini hemen saptayamam. im hi rahat deildi, o kadar. Ak olmayan bir gsterim vard, yle ki akn akn elimi skmaya gelenler tam da - oyunumda olamasa bile - esasta kafasna vurmak istediklerimdi. Holanmad kimselere top glleleri yadrp da ardndan ayn kimselerin onu kutlad bir adama dnmtm: Yanllkla mermi diye somun ek meklerle ate etmiim. Sonra da gazetelerden durumu renmeye uranca fark ettim ki, baanmn byk blm sanatsal anlamda gerici basmn fkeli tepkilerinde yatyor. Demek, somun ekmei eletiren de varm! Olay btnyle benim anlamadm bir estetik meseleydi. Ba ka bir zamanda olsa belki yine de bir eyler anlardm, ama tam da imdi, New York ihya olup Moskova yklrken11 ve bu tm dnya nn meselesi olarak grnrken estetik'in lf m olurdu ki. En eski oyunlar gibi en yeni oyunlar da sahnelemeyi beceremeyen burju va tiyarosu, ayakta kalmasn salt slup sorununa balamt. Bat

makta olan tiyatro, batmakta olan bir yk gemisi gibi, belki ok zor ama bir o kadar da nemsiz bir sorunla, sola m yoksa saa m batmal, sorusuyla meguld. Personel ise, aknlkla "Tanrm, sana, daha yakn"12 dnp dolanp alan ve Tanr derken de taburlar daha gl13 olan kasteden mzii eletiriyordu. Felaket bir yan l anlalmay nlemek iin unu da belirteyim ki, gemi benzetme si belki yanl seilmi oldu, nk tiyatro eski bir yk gemisinden ok daha pahal ama ok daha az deerlidir ve birlikte batanlar as la kayp saylmyor, belki aksidir bile. Kald ki hem seyirci hem de sanat takm, ksa bir kendine bakn ardmdan tiyatronun ka nlmaz biimde batmas gerektii14 sonucuna vard ve tiyatrolar bu lklarn bedelini tiyatro reklam gelirleriyle dediler. Hep, aka dnp yaplmaya deer bulduu bir edebiyat almasn birka yudum iki ve birka puroyla15 bitirebilecek du ruma gelen bir adam olduumu iddia ettim. Yalnz mesele, elim den geleni yapnca ne kacan bilemeyiimde. Burada estetik so nulardan sz etmiyorum kukusuz. Trampetler, insann irade zaa f iin pek gzel bir rnek. Ben de onu para kazanmak iin yazp bi tirdim. Ama her ne kadar bylece gerekten ve artc derecede para kazandysam da, zahmetime deer bir baar saladm sy lersem yalan olur. Bazlar, bana para vermeyi baard, ama ben, bir politik oyun yazmay baardm, 3. A k Hikyesi Oyunumun konusunu seerken parasal kayglar etkili olduu iin, kamunun ilgisi nedeniyle mutlaka bir ak hikyesi bana zo runlu grnd. Bu oyunun yazl ciddi bir parasal iti ve tam da bundan dolay mteri seyircinin ihtiyalarn kavrama durumuna geldim. (Yani oyunda maddi ihtiras ile yazmak esast.) Demek ki ak hikyesini teslime hazrdm, ne var ki burada beni temelde mlkiyet sorunu ilgilendiriyordu kukusuz. Bana gnn kahra man tipi olarak grnen Kragler tipi, zaten baka bir eye olanak vermiyordu. Belli bir kadna sahip olmak istiyordu ve eer bu ol mazsa ruhsal adan, ancak kendisinin olan veya olmasm istedii bir eve sahip olamam bir adam olmakla snrlyd. steinin ne denlerine girmem gereine inanmadm. Kadn gerekten de pek istenen biimde koymadm ortaya. Belli bir gncel isellii var ger

i, ama baka eylere gerek duymakszn, yani esasmda bir bakas, bir ei olmakszn da kendini tatmin edebildii iin, o iselliin gl olduu sylenemez. Tm aba, zorunluluktan ve alkanlk tan ibaret kalyor. Ne sana zarar verir ne bana16. Asla, kadnn er kekle yatmaya dpedz ihtiyac olduundan ve bulduu adam al mas gerektiinden hareket eden, neredeyse devrimci denebilecek gl bedensel tatmin talebi deildir bu. Anna Balicke iin erkek, bir zorunlu ihtiya deil, ucuz bir lkstr. Erotik alan, burjuva toplumunda tkenmitir. Edebiyat bunu, seksin artk bir birleme salamayyla saptamtr. Belki gerekte en gl erotik yaam an cak, halka naif bir sanatsallkla ynelen (bilinen etkili szckler17 biimini kullanan) ilkel edebiyatta hl daha egemendir. Halk, ka dnlarn nnde mstehcen szck kullanmn, bunlarn etkisine kuvvetle gvenecei yerde, reddediyorken bu baka ne anlama ge lebilir ki? Bir ak ilikisinde trajik durum ancak iftin bir oda bula mamasyla mmkndr. Artk yatma meselesi babaya sorulamad iin, gnmz koullarnn da dnk gibi olup olmadn orta ya karmak yazk ki zor. Ama yatma ve sevime organlaryla ilin tili mstehcen szcklerin etki gc aka saptanabiliyor. Msteh cen szcklerin verdii zevk, onlardaki gizli kirlilie ok baldr. Hatta zaman zaman bizzat yatmann kendisinin verdii zevk, gizli kirlilikle balantldr. te Anna Balicke'nin Kragler'deki kirli aa la ehvet duymasndaki etkileyici romantik e budur. Burju vazi buna dnselin zaferi olarak bakacaktr. Ben bu ak hikyesi nin bysne yle puslu savlarla glge deceini sanmyorum. Ayrca belki de gerek seksel zevkler ancak cinsel hastalklardan kaynaklanacaktr. Bu, duygular iin, henz yaam belirtileri bulu nan bir atk alan durumunda. Bu cinsel hastalklardan biri de ge belik. Kzn umursamazl sayesinde Murk, hibir snma liman olmakszn ona ncil 'de bile yer alan ok yaygn o tipik salgn has tal, o basit ocuk hastaln bularverir. Aslmda ahlaki dav ranmtr: Kzn kaygl ruh halini igal ederek kendi ekonomik du rumunu pekitirmitir. Ama ahlak, hesap hatasn nlemekte kulla nlr. Ve kz, ahlakszca davranr. Daha ziyade o kirli seksel atmos fere balanr: Gebe vaziyette Kragler ile yatmak.

4 . 1918: Kragler'in demimi Oyun baar kazandnda bu baar, ak hikyesinin ve sahne gerisinde alman trampetlerin baarsyd. (Bu arada, malzemenin poetik ileniini hedefleyen belli bir kiisel tazeliin ve olduka pervasz tercihin de bana ait olduunu itiraf edeyim.) Fon olarak i lemesi gereken devrim, Vezv'n, orba tasn oraya koymak iste yen bir adam ilgilendirdiinden daha fazla ilgilendirmiyordu be ni. Kald ki benim orba tasm, Vezv'e oranla ok kapsaml gr nyordu bana. Sonuta yine de ortaya ilk Alman devriminin tablo su gibi bir ey ktysa ortaya, zlellikle de bu devrimcinin bir tab losu ktysa, gerekten benim yapabileceim bir ey yoktu. Bu devrim, diplomatlarn sinirlerinin laka olmasyla balam ve askerlerce bitirilmi bir savan ardndan geldi. Burjuvazi bu sa va olaanst kuvvetle yrtt. Briey'deki maden ve kmr18 blgelerini almaktan daha aptalca gerekelerle de savalar kanlmtr. Efsanesi, faistlerin ve komnistlerin kafalarnde daha uzun sre beslenip gitmi olan, ordunun srtndaki ihanet ba19, eer baarl olsayd, nicedir ordunun bulunmad bir alana rastlaya cakt: Ordu, dn yolunda vurulmutu. Kragler'ler o zaman k mlard ortaya. Devrim yapmlard, nk bir ksmnn drt yl boyunca grmedii lke deimiti. Kragler'ler ok tutucu kiiler di. Bujuvazinin, burjuva olduunu bilen kesimi tm hkmet mevzilerinden kanca, yerine bunu bilmeyen kesim (yani sosyaldemokratlar) geldi, boalan makamlar doldurma ykmll nn aknl iindelerdi. Onlar da, gmekte olan bir damarda maden mhendisi olan madenciler trnden devrimciydiler. Krag ler'ler, burjuva olmakta zorlanyorlard. Genellikle devrimci sayl dlar, aynca ben de sahnede Kragler'in pek devrimci bir etki brak t deneyimini yaadm. Her ey bir yana, proleter izlenimi brak yordu. Asker elbette proleterlemiti. Derisi ktlemiti. Fabrika lar, gittike ordugha benzer olmutu, grld gibi etkileri de yleydi. Gerek devrimciler, Kragler'i proleter sayarak ve bylesi proleterlere kahraman diye mteekkir olmak durumunda kalarak bu oyundan dolay uzun sre hayflanabilirlerdi. nk onun kah raman olduundan hi kuku yoktu, Ama oyunun tam tamna bir politik oyun olduunu bugn artk asla inkr edemezler. Hi de

kolay olmayan bir bak malzemesi. Kaded bir sosyaldemokrat gelmiti nlerine ve kahraman biiminde gelmiti. Hayatta olsun, sahnede olsun, onu burjuva olarak tanmak zordu. Hi yadsnamaz olan devrim, yitirilmiti. Onu yapan bu tipti. En nemlisi de bu ti pi tanmay renmek olmutur. Burada zel bir derinlii olmayan gndelik romantik ak hikyesi iinde o sosyaldemokrat, o sahte proleter, devrimi sabote eden o kaderci devrimd, Lenin'in ak bur juvadan daha iddetle mcadele ettii20 o tip, Rus devriminden nce uyarc olmas iin onu kitlelere tantmann nasl pek baarlamadiim Lenin'in de kavramakta glk ektii o tip, Kragler buy du ite, acnn yaniden mlke kavuturduu, yalvarp yakaran, hr karan ve istediini alnca da eve dnveren bu devrimriydi. te, proleterlere bu oyun gsterilmedi21. GEREKLERN ZEMN22 Gerekten de Kragler iin, romantik ay olmakszn devrim d nlemez. ocuk gibi biri, ac ekmeyi beceremiyor, iinde bir a r hissettii anda barmaya balyor. Onun devrimi, gerekten de, kans kaplar kitledi diye ortak mobilyalarn darmadan eden ok gergin bir adamnki gibidir. Krmz ay, devrimlerin neredeyse kanlmaz bir aksesuvandr, ok da tehlikeli. Devrim, hibir ey den olmad kadar, halk ayaklanmasndan farkldr. Devrim, iin de aclar gizleyen bir rgtlenmedir. Kragler tipiyle birlikte krmz ay, devrimden kaybolur. Artk ihtiyac kalmaynca tahrip eder. He men de kfreder. Ama burjuvalar tanr, yle romantik bakp dur mayn23, diye seslenir onlara; nk, kendi kaderine hayacanla ka tlmaya kalktklarnda byklenmenin sarholuuna girip yaam dan vazgeecekler, onu da lme giderken grmek isteyeceklerdir. TYATRO N ALIMALARIM24 18 ylndaki devrimden ksa sre sonra Gecede Trampet Sesleri komedisini yazdm. Oyun, bir Alman askerinin dnn tasvir ediyordu, asker, savaa giderken braktndan farkl, yeni, daha ktlemi koullarla karlayor, bir sre devrimd halk kitleleri ne katlyor, ama nceki haklarna ve ykselme olanaklarna kavu unca onlardan ayrlyordu. Gzlediim insaniann davranlarn tasvir etmitim, konumalarndan alntlar yapmtm; onlann dav-

Tanlarn izlemede ve konumalarn derlemede benim kendi tu tumum belirli bir merakt, ama onlar yazarkenki tutumum, hak et mi olmann kutlamasyd, nk benim gibi ve ayn zamanda ya zanlar, genel gzlenebilir olan gerek olaylar not etmekten kan yorlar ve devrimi, insanlarn salt zihinsel ve ahlaksal bakaldrs olarak iliyorlard. "nsan"m "hakszla" kar bakaldrmasn ve "fikir" uruna lmesini selamlyorlard. Birilerinin lmesi oyun ya zarlarnn ilgi alanna giriyordu, ama etli canli, kesin ve akll kar lar iin mcadele ederken gerekten lenler girmiyordu. karlar yle gerektirdii srece mcadele ediyor ve lm gze alyorlar d ve karlar ok eitliydi. Dolaysyla, mcadelelerinin sresi de eitliydi, birou mcadeleyi brakyor hatta kendileri "tkenin ce" kar safa geiyorlard. nsanlarn, kendi karlaryla hi ilgisi olmayan, hatta onlara aykr da debilen fikirler uruna lmeye hazr olduu yalann nmze getiren ideologlara kar kta bi raz ileri gittim: Oyunumdaki montr ok fazla alklattm, kendi si iin dayana olmayan ideale kanmad iin onu gereki bula rak kutladm. Bu nedenle, yine kendilerinin, etli canl, kesin ve akl l, ama ayn zamanda tekilerle kyaslanamayacak derecede daha derin, daha nemli ve daha genel olan karlar uruna mcadele eden br devrimcileri gzden kardm. Kk gereki Kragler'e ve isyana kk burjuva askerlere gsterile katlrken, proleter devrimcilere ve onlarn mcadelesine olan saygm, bu saygmn varln bile bile, glgelemi oldum; ki kk burjuva, gerek ken di snfna, gerekse smry elbette kendisiyle paylaan snfa antaj olarak kullanmak zere o proleter devrimcilerin mcadelesi ni istismar edip, sonra da onlara ihanet etmitir. Mazeret olarak belki, adam olan yazarlarn ve seyircilerinin tiyatroya egemen olan tutumlarnn, kendileri de kk burjuvalar olarak idealist salatalanyla Kragler'lerin aldatmasna katk saladklar, bylece provakatr etkisi yarattklar, kendileri de, asl mcadeleyi veren proleter devrimcilere onlarn ihtiyac olan, yani mlkiyet ilkilerinin tmden deimesinin btn gereklerini asla vermezken bir de "genel", "insansal", "ideal" edebiyat kestikleri iin ylesine ger ilmi olabileceimi belirteyim. Aynen bu Kragler gibi onlar da, hem kendileri iin hem de onun iin lecek olanlar uruna lmeyi red dediyorlard, yalnz Kragler'den daha utanmazdlar ve onun

gerek tavrn gizliyorlard. Bu utanmazlara kar daha utanrca olan alakl methetmekle de ben onlarn da bu alakla ortak olularn unutuyordum. Yine de bu oyunda Alman devriminin neden baarsz olduu gayet iyi grlebilirdi: Yalmzca liderlerinin ihanetinden deil, devrimci halk kitlelerinin kar farkllklarndan da ileri geliyordu yenilgi (ihanet tam da, karlar asla karlan mayacak olanlar da mcadeleye katlsn diye bu kar farkllk larnn grmezden gelindii yerde balad zaten). Ve proleter poli tikas iin asl byk ders urada olmalyd ki, Kragler'lere bu kar farkllnn salt geici, yzeysel ve nemsiz olduunun retilme si gerekiyormu demek: Nitekim antajlar fazla dayanmad. Pro leter politikasnda bu gereki kavrayn eksikliinden dolaydr ki Kragler'ler, on yl sonra devrimlerim proletaryasz ve prletaryaya kar25 yapt.

BRECHT'in YAZILARI NOTLARINA AT DPNOTLAR

"BAAL" N
1918/19: Dostum Orge'ye! 1921 /22 k: Baal Rejisi 1925 sonu / 1926 ba: ndeyi ("Erkek Baal'in Yaam yks"nn Berlin'deki oynan iin). lk Baal Tasanm. 1926 ilkbahar: Erkek Baal (Kassel'deki sahneleme vesilesiyle).

DPNOTLAR
1. (9,4) Dostum Orge'ye ] Metin: Daktilo-Yazl: 1918/19. Metin, Brecht'in arkada Georg Pfanzelt'e adanm (rge deni yor) olarak Baal oyununun 1919 yazmnn bana konmutur. Temel metin olarak elimizde 1918'de "Letzter Wille /Son Arzu" balkl ilk yazl bulunuyor; bakaca fark: 2. (9,11-13) Bilinmesi gerekir ki... srmtr ] Temel metinde ta mamland. 3. (9,14) Felaket bir... kafatastdr o ] "Sokrates'in ve Verlain'in fe laket kafataslann anmsayn". 4. (9,14) Felaket bir Sokrates ve Verlain kafatasdr o ] Baal'in d grnne ynelik bu dikkat ekici niteleme, Otto Hauser'in Ver lain evirisine gndermedir. Hauser, nsz'nde Verlain'in kafas nn "Absent tutkunluunun etkisiyle gittike daha ok Sokrates'inki veya Faunus'unki" gibi olduunu yazar. (Paul Varlain, Satumische gedichte. Galante Feste, VVeimar 1918, S.IX) Verlain kendisi de "A Eugen Carriere, 1890 /Eugen Carriere in" iirinde kendi kafatasn Sokrates'inkine benzetir. 5. (9,28) Baal Rejisi ] M: Msvedde. Y: 1921/22 k. Bu metin muhtemelen Brecht Berlin'de Baal ve Gecede Trampet Sesleri oyunlarn tiyatrolara vermeye alt srada yazlmtr. 6. (10,1) Sayfa 18'de altta ... 29, ortalarda ] Bu sayfa gnderme leri, elimize .ulamam olan baskya aittir: Bert Brecht, Baal, M nih: Georg Mller Verlag 1920. 7. (10,20) ndeyi ] M: Daktilo. Y: 1925 sonu / 1926 ba. Bu metin, 1926 yazm Erkek Baal'in Yaam yks'nim daktilo suyla bize ulamtr. Berlin'de 14 Austos 1926'da Brecht'in rejisiy le Junge Bhne'deki ilk oynanta sunucu tarafndan sylenmitir.

8. (11,1) lk Baal.Tasarm ] M. lk basm. Y. 1925 sonu / 1926 ba . lk Basm: Die Scene, Berlin, Say 1, Ocak 1926, S. 26. Salt basm olarak kalmtr bize. Bu metin, Die Scene dergisinde," Yazarlardan Kendi Eserleri stne" stununda yaynlanmtr. Brecht bu yazy, Erkek Baal'in Yaam yks'nn yeni basm vesilesiyle yazar. Eisabeth Hauptmann, Brecht'in bunu, kendisine yknn aklannda yardma olmas iin gazete haberi biimin de kaleme aldn not etmitir (Bkz. Eisabeth Hauptmann, Notizen ber Brechts Arbeit 1926, Sinn und Form, Zveites Sonderheft Bertolt Brecht'te, Berlin/DDR 1957, S.241). Gerek Joseph K. figr, gerekse onun yks, sanaldr. Gazete haberi slubunu, Brecht, baka oyunlarnda da kullanr. 9. (11,21) A. da] Augsburg kastediliyor. 10. (11,25) Lauterlech'te ] Augsburg'da bir sokak. 11. (11,31) Erkek Baal ] M: lk basm. Y: 1928 ilkbahar. lk Ba sm: Ksseler Neueste Nachrichten gazetesi, 12 Nisan 1928. Salt ba smla bize kalmtr. Erkek Baal'in Yaam yks, Kassel'de 16 Kasm 1927'de Kleines Theat er 'da prmiyer yapt. Gazetenin redaksiyonu, yle bir n aklama koymutur: "Bugn, (Heinrich Marn'dan sonra) Kassel'de son dnemde en ok oynanm olan oyun yazan Bert Brecht'le, oyun kiilerinin kayna stne konuacaz." (Kassel'de Erkek Baal'in Yaam yks'nden sonra 1 Aralk 1927'de Adam Adamdr oynanr.) 12. (12,22) belge deeri ] Bkz. Kleiner Rat, Dokumente anzuvertigen. 13. (13,1) bir tannm oyuncu ] Muhtemelen Brecht'in Vahi Ormanda'da. Shlink'i oynamasn rica ettii Paul VVegener kastedi liyor. 14. (13,18) nc Richard figrn ] Shakespeare'in The Tragedy ofK ing Richard the Third tragedyasnn bakiisi; sahnede, k t ruhlu kiinin prototipi olarak bilinir.

"GECEDE TRAMPET SESLER" N

1922 Sonbahar: Sahne in Not, Trampetler stne (Her iki me tin de oyunun 29 Eyll 1922'de Mnih'teki ilk oynannn ardn dan yazlr) 1926 civar: Trampetler in nsz. 1927 civan: Gereklerin Zemini, Tiyatro in almalarm.

DPNOTLAR
1. (14,4) Sahne in Not ] M: lk basm. Y: 1922 sonbahan. lk Basm: Bertolt Brecht, Gecede Trampet Sesleri. Drama, Mnih: Drei Masken Verlag 1922, S.8. Bu metin oyunun Mn ch ener Kam m erspiele'deki sahneleniinin sahne dzenlemelerini tasvir ediyor. (Reji: Otto Falcken berg; dekor: Otto Reigbert). Bal olmayan bir baka daktilo kopya ise yledir: "Sahne kktr ve ahap ile mukavva levhalardan meydana gelir. Mukavvalar, sulu ve bitmemi tarzda boyanr, kap, pencere ve duvarlar, hepsi geici olarak grnr. Ayn ekilde, sahnelerin gerisinde srekli ykselen devrimci eylem, salonda zayf ve ha yali gibi hissedilir. Oysa insanlar ok canl olmal ve oyun ocuk su yrmeli. Salonda asl krmz ve yeil pankartlar zerinde oyundan u gibi szler yazldr: "Herkes kendi derisi iinde en iyidir", "Aann gzne inek yal grnsn" ve "yle roman tik bakp durmayn!" (Gecede Trampet Sesleri, Bert Brecht'in Kome disi, Deut sches Theater' n sahne teksti, Kasm 1922, Elisabeth Hauptmann Arivi, Berlin). 2. (14,11) Marseillaise ] 1792'de askeri mhendis Claude-Joseph Rauget de Lisle tarafndan yazlp bestelenen ve "Allons, enfants de la patrie" (Vatan ocuklar, ileri!) dizesiyle balayan ark. Marsilya'l balaklar 30 Haziran 1792'de Paris'e yrrken bu ar ky sylyorlard. arknn ad o zamandan beri Marsellaise'dir, 1870'ten bu yana da Fransz ulusal mardr. (Bkz. Gecede Trampet Sesleri; 'Satr Aklamalan': DN.4: Orada "1795'ten beri" denmitir. Aslnda iki kez Ulusal Mar karan vardr. YO.) 3. (14>20) Trampetler stne ] M: Msvedde. Y: 1922 sonbahan. 4. (15,7) insann iyi olmamasnn] rnein Leonhard Frank'n

Der Mensch st Gut (nsan yidir) (1918) eserinde olduu gibi, eks presyonizmin tezlerinden biri olan "insan iyidir" tezine kar bir tez. 5. (15,10) kardee birlik olmu bir halk ] Rtli yeminine gn derme: Kardee birlik tek halk olacaz Friedrich Schiller, WiUelm Teli, (112). 6. (15,22) " Trampetler"e nsz ] M: Daktilo (Elle dzeltilip ta mamlanm). Y: 1926 civar. Bu "nsz" Brecht muhtemelen oyunun 1927'de PropylaenVerlag'daki yaynlan iin planlamtr. 7. (15,24) George Grosz ile Konuma] Brecht, grafiker ve ressam olan George Grosz ile yirmili yllarn ortalarnda tanr. kisi, Ber lin'de Piscator-Bhne'de birlikte alrlar. Daha sonra Grosz, Brecht'in ocuk kitab Die drei Soldateriim ( Asker) resimler (Versuche, Heft 6,1932) ve 1934'te Brecht'in oyunlarn resimlemeyi planlar. 8. (16,12) "egemen snfn surat" ] George Grosz'un Dos Gesicht der herschenden Klasse /Egemen Snfn Yz isimli grafik evrimine gnderme (1921). 9. (16,17) proteston anlamda ] Burada "protesto anlamnda". 10. (17,2) yaklak 50 burjuva sahnesinde ] VVeimar Cumhuriye ti sresince 25 sahneleme belgelenebiliyor. 11. (17,21) Moskova yklrken ] 1918-1920 yllan arasnda gen Sovyeer Birlii'ne kar yaplan mdahle saldrlan kastediliyor (rnein Polonya'nn, Japonya'nn). 12. (17,26-30) batmakta olan bir yk gem isi... "Tanrm, sana, da ha yakn"] Sarah Flower Adams'n (1840) Nearer my God to Thee adl ngiliz kilise arks. Almanya'da, Titanic batarken (1912) gemi orkestrasnn umutsuzluk iinde bu arky aldna ynelik gaze te haberleri zerine nlendi. 13. (17,31) Tanr derken de taburlar daha gl ] II. Friedrich'in bir ifadesine gnderme: "[...] Kendimi, tannnn savata daha gl taburlardan yana olduu n yargsndan kurtaramyorum", Gotha desi Luise Dorothea'ya mektup, 8 Mays 1760, (Euvres, Berlin 1850/51, hg.v. J.D. Preuss, Cilt 18, S.185)'te. 14. (17,39) tiyatronun kanlmaz biimde batmas gerektii ] Bkz. "Drama lyor mu?" soruturmasna Brecht'in verdii yant.

Bu soruturmann n aklamas yledir: "Gnmzdeki biimiy le dramanm ve tiyatronun batacan duyuran ya da hatta bunu saptayan sesler gittike artyor." 15. (18,3) birka yudum iki ve birka puroyla ] Adam Adam d/r\ Elisabeth Hauptmann iin derlenmi esas msveddelerinin ithafnda Brecht 1925'te unu yazm:"[...] Bunun iin 2 gn, yarm ie konyak, 4 ie soda, 8-10 puro harcamm" (Elisabeth Haupt mann Arivi, Berlin). 16. (18,38) Ne sana zarar verir ne bana, ] Luther'e mal edilmi olan seks kuralna gnderme: "Haftada iki, ylda eder 104, ne sana zarar verir ne bana." 178. (19,9) bilinen etkili szckler ] Bylesi szcklerin etkisine Brecht daha sonra da Sonelerinde deinmitir; zellikle bkz. nc Sone, Onnc Sone . 18. (20,19) Briey'deki maden ve kmr ] Briey'deki (Lothringen) yeralt zenginlikleri, Birinci Dnya Sava'nda Alman birliklerinin igal hedeflerinden biriydi. 19. (20,20) Ordunun srtndaki ihanet bak ] Birinci Dnya Sa vaandaki Alman yenilgisini, cephedeki ve vatandaki sosyalist ajitasyona balayan "ihanet ba efsanesi"ne gnderme. Bu formulasyon, 17 Aralk 1918 gnl Neue Zricher Zeitung gazetesinin, n giliz Generali Sir Fredrick Barton Maurice'nin Londra'da yaynla nan Daily News gazetesine verdii demece atfen yaynlad bir makaleden kaynaklanmtr. Hindenburg, 18 Kasm 1918'de Ulusal Meclis'in parlamento aratrma komisyonu nnde, "cephede ye nilmemi olan" ordunun,1918 Kasm devrimiyle "arkadan hanerlendiini" iddia eder. 20. (21,18) ten in in ak burjuvadan daha iddetle mcadele etti i ] nein Lenin'in Bir Adm leri ki Adm Geri yazsna (1904) baknz. 21. (21,24) proleterlere bu oyun gsterilmedi ] Burjuva tiyatrola rnda proletaryann seyirci iindeki oran ok azd, Vo l ks b h n e ' de ise bu oyun sahnelenmedi. 22. (21,28) Gereklerin Zemini ] M: Daktilo. Y: 1928 civan. Temel metinde noktalama hi yok. Bu metin, "Der einzige Zuschauer meiner Sfcfce/Oyunlanmm Tek Seyircisi" yazs ile birlikte bulunan tek daktilo sayfasndadr.

23. (22,4) yle romantik bakp durmayn ] Bkz. "Sahne in Not". 24. (22,10) Tiyatro in almalarm ] M: Daktilo (elle dzeltil mi). Y: 1928 civan. Tarih kesin deil. Brecht, Piscat or sahnesinde oynan iin oyunun tmden yeni yazmn planlar, ama bu sahneleme gereklemez. Brecht'in 18 ve 24 Kasm 1928'de Piscator ve Stemberg ile yapt konumalarn tutanaklarna gre, Gecede Trampet Sesleri'nin politik vurgulan eletirilmitir. (Bkz. Brecht, Schriften zum Theater, G it 2, Frankfurt a.M. 1963, S.272-292.) Elinizdeki metin o eletiriden kaynakldr. 25. (24,3) proletaryasz ve proletaryaya kar ] Nazilerin (Nasyo nal Sosyalist Alman i Partisinin) sosyal olmaktan ok nasyonal denen bir devrim savma gnderme. (Bu cmle, metnin daha sonra yazlm olabileceine iarettir.)