Yol Ve Projesi

YILDIZ TEKNK NVERSTES
NAAT FAKLTES
HARTA MHENDSL BLM
2011-2012 GZ DNEM
YOL ve PROJES
DERS NOTLARI
Ad Soyad: Mehmet Serta AYHAN

Lisans: Yldz Teknik niversitesi Harita Mhendislii
Yksek Lisans: Yldz Teknik niversitesi Uzaktan Alglama ve CBS
retim yesi:
Yrd. Do. Dr. Arzu SOYCAN
STANBUL, 2011
indekiler
1.Ulatrma .............................................................................................................................................. 3
1.1. Karayolu Snflandrmas ............................................................................................................... 3
2. Karayolu ve Elemanlar le lgili Genel Tanmlamalar .......................................................................... 3
3. Projeye Etki Eden zellikler ................................................................................................................. 6
3.1. Src ve Yayalarn Genel zellikleri ........................................................................................... 6
3.1.1. Normal Fiziksel zellikler....................................................................................................... 6
3.1.2 Geici Fiziksel zellikler .......................................................................................................... 7
3.1.3. Akli zellikler ......................................................................................................................... 7
3.1.4. Ruhsal zellikler .................................................................................................................... 7
3.2. Karayolu Tatlarnn Genel zellikleri .......................................................................................... 7
4. Gr Uzunluklar ................................................................................................................................ 8
4.1. Duru Gr Uzunluu (Duru Uzunluu, Fren Emniyet Uzunluu) ............................................. 8
4.2. Gei Gr Uzunluu .................................................................................................................. 9
4.2.1. Kar Ynden Tat Gelmemesi Halinde Gei Gr Uzunluu........................................... 10
4.2.2. Kar Ynden Tat Gelmesi Halinde Gei Gr Uzunluu ................................................ 10
5. Yol Geometrik Standartlarnn Seimi ............................................................................................... 11
5.1. Yol Standartlar: .......................................................................................................................... 11
5.2. Yol Standartlarnn Seiminde Etkili Olan Faktrler:................................................................... 11
5.2.1. Yolun Snf ........................................................................................................................... 11
5.2.2. Proje Hz .............................................................................................................................. 12
5.2.2.1. Proje Hz Seimindeki Faktrler ................................................................................... 12
5.2.3. Projelendirme Yol Hizmet mr ......................................................................................... 12
6. Bir Yolun Projelendirilmesinde Dikkate Alnacak Trafik Deerleri..................................................... 12
6.1. Yllk Ortalama Gnlk Trafik ...................................................................................................... 12
6.2. Saatlik Trafik ............................................................................................................................... 12
6.3. Beklenen Trafik ........................................................................................................................... 12
6.4. Doal Trafik Art ....................................................................................................................... 13
6.5. Trafik Art Faktr ..................................................................................................................... 13
6.6. Proje Trafii ................................................................................................................................ 13
6.7. erit Says................................................................................................................................... 13
7. Geki Aratrmas ............................................................................................................................... 14
7.1. Sfr Poligonu izilirken Dikkat Edilecek Hususlar ....................................................................... 15
8. Yatay Kurplar ..................................................................................................................................... 17
Lisans: Yldz Teknik niversitesi - Harita Mhendislii
Yksek Lisans: Yldz Teknik niversitesi - CBS ve Uzaktan Alglama
Ticari amala olmamak ve kaynak belirtmek kouluyla her trl ortamda ksmen ya da tamamnn oaltm ve datm serbesttir.
2
8.1. Basit Daire Kurplar ..................................................................................................................... 17
8.2. Bileik Kurplar ............................................................................................................................. 18
8.3. Ters Kurplar ................................................................................................................................ 19
9. Yol Projesi Yapm Aamalar .............................................................................................................. 20
10. Kurplarda Tatlarn Stabilitesi ......................................................................................................... 23
10.1. Deversiz Kurpta Savrulmaya ve Devrilmeye Sebep Olan Hz.................................................... 23
10.2. Deverli Kurpta Savrulmaya ve Devrilmeye Sebep Olan Hz ...................................................... 24
10.3. Enine vme ................................................................................................................................ 25
10.4. Sademe ..................................................................................................................................... 25
11. Dever ............................................................................................................................................... 26
11.1. Deverin Uygulanmas................................................................................................................ 27
12. Gei Erileri .................................................................................................................................... 29
12.1. Gei Erisinin Uzunluu .......................................................................................................... 30
12.2. Klotoid ...................................................................................................................................... 30
12.3. Simetrik Gei Erisi ................................................................................................................. 32
12.4. Kurbun Klotoid Parametresinin Seimi..................................................................................... 32
13. Yatay Kurplarda Genileme (Geniletme) ....................................................................................... 36
14. Proje notasyonlar: .......................................................................................................................... 39
15. Yatay Kurplarda Hz Snrlamas: ...................................................................................................... 39
16.Gei Erili Kurplarda Dever Uygulamas ......................................................................................... 40
17. Boykesit izilmesi (Proje in) .......................................................................................................... 44
18. Dey Kurplar .................................................................................................................................. 44
18.1. Eimlere Gre Dey Kurp Tipleri ............................................................................................ 45
18.1.1. Parabolik Dey Kurp zellikleri........................................................................................ 46
18.1.1.1. Parabolik Dey Kurp Hesaplar ................................................................................. 46
18.1.1.1.1. Kapal Dey Kurplar ........................................................................................... 46
a) Gr Uzunluu (S) Kurp Uzunluundan (L) kkse (S<L) ........................................... 46
b)Gr Uzunluu Kurp Uzunluundan Bykse (S>L)...................................................... 47
18.1.1.1.2. Ak (Dere) Dey Kurplar ................................................................................... 48
18.1.1.1.3. Alt Geitlerde Dey Kurp Uzunluu ................................................................... 48
19. ENKESTLER ...................................................................................................................................... 55
20. STNAT VE KSA DUVARLARI ........................................................................................................... 55
21. HACM HESABI ................................................................................................................................. 57

1.Ulatrma
1. Karayolu Ulatrmas (Karayolu, Demiryolu)
2. Su Ulatrmas (Deniz, Gl, Nehir, Kanal)
3. Hava Ulatrmas
4. Boru Ulatrmas
5. Kablolu Ulatrma
Karayolu: Her trl tat ve aracn ulamna olanak salar.
lkemizde idari snrlamaya gre drt alt balk altnda incelenir.
1. Otoyollar
2. Devlet Yollar
3. l Yollar
4. Ky Yollar
1, 2, 3nc maddedeki yollar Karayollar Genel Mdrlne bal, 4nc maddedeki yol Ky
Hizmetlerine baldr. Bunun dnda evre ve Orman Bakanlna bal yollar da mevcuttur.
1.1. Karayolu Snflandrmas

1. Yolun Getii Blgenin zelliine Gre: Krsal yol, kent ii yol
2. Yolun nemine Gre: Ana yol, yan yol
3. Yol platformunun durumuna gre: Blnm yol, blnmemi yol
4. Kaplama durumuna gre: Asfalt yol, beton yol, stabilize yol, toprak yol
Dnyada yollar ilevlerine gre;
1. Ana yollar
2. Toplayc yollar (Tat kapasitesi ve seyir sresi ana yollara gre daha azdr)
3. Yerel yollar (Seyir sresi olduka ksa ve yolculuk konforu olduka dk
2. Karayolu ve Elemanlar le lgili Genel Tanmlamalar

Karayolu
Her trl tat ve yaya ulam iin kamunun yararlanmasna ak arazi erididir.
Karayolu Trafii
Karayolunu ulam amac ile tek balarna veya birlikte kullanan motorlu veya motorsuz tatlar ile
yayalarn yol zerindeki hareketleridir.
Geki (Gzergah)
Bir yolun arazi zerinde izledii dorultudur.
Plan
Yolun yatay bir dzlem zerindeki izdmdr. Bir yolun ekseni planda dz giden ksmlar ile bunlar
arasnda kalan eri ksmlardan oluur. Dz ksmlara aliynman, eri ksmlara da kurp denir.

Boy kesit
Plandaki yol ekseninin bir doru boyunca alarak dey bir dzleme iz drlmesidir. Boy kesit
eimli olarak devam eden dz ksmlar ile bunlar birbirine balayan erilerden oluur. Dairesel ya da
parabolik olan eri ksmlara dey kup denir.
Yol En Kesiti ve Yol Elemanlar
Yol Ekseni
Yol kaplamasnn ortasndan getii varsaylan dorultudur. Eksen izgisi blnmemi yollarda kar
ynden gelen trafiin kullanabilecekleri yol ksmn gstermek iin yol zerine izilen boyuna
dorultudaki izgidir.
Platform
Yolun enine ynde, blntsz, kaplama ve banketlerden oluan ksmdr. Platform genilii, erit
says, erit genilii ve iki yandaki banket geniliklerine baldr.
PlatformGenilii 2
3,5
erit
erit
says
genilii
2 1,5 10.00m
Banket Banket
says
genilii

PlatformGenilii 4
3,5
erit
erit
says
genilii
2,5
Banket Banket
says
genilii
3.00
2 (2 3,5 2,5) 3.00
Orta refj
genilii
Banket
Yol kaplamasnn iki yannda bulunan, kaplamaya bitiik, kaplama kenar ile ev ba arasnda kalan
ksmdr. Minimum 1.00 metre ile maksimum 3.00 metre arasnda deiir.
Kaplama
Temel tabakas zerine ina olunan ve trafiin dorudan doruya temas ettii bitml karmlar.
Beton, parke ve benzeri malzemeyle yaplan tabakadr. Esas grevi dzgn bir yuvarlanma yzeyi
temin etmek olan bu tabaka bir ya da birka tabaka halinde ina olunur. Bunlardan en stte bulunan
tabaka trafiin ve iklim koullarnn bozucu etkilerine kar koyan anma tabakas ile bunun altndaki
binder tabakasdr.
Alt Temel Tabakas
Tesviye yzeyi zerine serilen ve genellikle kum, akl, ta kr gibi granler malzemeden ina olunan
tabakadr.
Temel Tabakas
Alt temel ile kaplama tabakas arasna yerletirilen ve granlometrisi ile dier koullar belirli olan
doal kum, doal akl veya krma ta ile az miktarda balayc, ince malzemeden oluan tabakadr.
Yol gvdesinde zel nemi olan bu tabakann balca grevi kaplamadan gelen trafik ykn taban
zerine yaymak, bu arada trafiin darbe tesirlerini yok etmektir.
Tesviye Yzeyi
Tat ve yayalarn ulamlar srasnda karayolunu kolaylkla kullanabilmeleri iin doal zeminin belli
bir enkesit ekline dntrlmesi gerekir. Bu amala yol enkesitinde baz yerler kazlr, baz yerler
doldurulur. Bu kazma ve doldurma ilemine toprak ii ad verilir. Doal zeminin dzeltilmesi olan bu
ie uygulamada toprak tesviyesi veya ksaca tesviye denir. Toprak ii sonucu ortaya kan yzey ise
tesviye yzeyidir. Tesviye yzeyinin uygun enine ve boyuna eim verilerek bir greyder yardm ile son
olarak dzeltilmesi ilemine ince tesviye ya da reglaj denir.
Hendek
Yolun yarma kesimlerinde, banket ile yarma evi arasnda uzanan ve yol platformu ile yarma evine
gelen ya sularnn toplanp akt kanaldr.
Kafa Hendei
6
Yarmalarda yamalardan akan ya sular erozyon yolu ile evin bozulmasna neden oluyorsa ev
tepesinden biraz geride tesviye erisi hattna paralel yaplan gen veya yamuk kesitli hendeklerdir.
ev
Dolguda platformun d kenar ile doal zemin, yarmada hendek taban ile doal zemin arasndaki
eik yzey bu dolgu veya yarmann evidir.
En ok kullanlan ev eimleri:
Dolgu evleri: 3/2, 3/1, 4/1
Yarma evleri: 4/1, 1/2, 3/2, 1/1
Kamulatrma Genilii
Yol yapmna balamadan nce geki boyunca yeterli genilikteki arazinin kamulatrlmas gerekir. Yol
gekisi boyunca uzanan ve her iki yandaki snrlar ile belirli olan bu alann geniliine kamulatrma
genilii denir.
Kamulatrma genilii yol maliyetinde nemlidir. Yol yaplan blge kalknr. Daha sonra burada
kamulatrma yaplrsa ok fazla maliyet gereklidir. Bu nedenle kamulatrma genilii nceden iyi
belirlenmelidir.
Alt Yap
Yolun toprak ii sonunda daha nceden saptanan kot ve enkesit ekline getirilmi ksmdr. Menfez,
drenaj tesisleri, istinat duvar gibi sanat yaplar alt yap iine girer. Alt yap yolun tayc ksmn
oluturur.
st Yap
Yolun trafik yklerini tamak ve bu yk taban zemininin tama gcn amayacak ekilde taban
yzeyine datmak zere alt yap zerine ina olunan alt temel, temel ve kaplama tabakalarndan
oluur.
Yol Taban
Altyap ve st yapdan oluan yol gvdesinin oturduu doal zemindir.
Enine Eim
Yol yzeyine den ya sularnn platformu bir an nce terk edebilmeleri iin yol enkesitine
eksenden banket ya da kaplama d kenarna doru olmak zere her iki tarafta verilen eimdir.
Boyuna Eim
Yola boyuna dorultuda verilen eimdir. Yolun snf ve arazinin topografik yapsna bal olarak
deiir.
Yksek standartl yollarda boyuna eim dk olur. Boyuna eim artarsa yakt maliyeti de artar.
Blnmemi Yol
zerinde kar ynlerden gelen trafii ayran fiziki bir engelin bulunmad tek platformlu yoldur.
Orta Refj
Blnm yollarda kar ynlerden gelen trafie ait platformlar ayran ve yol kaplamasna gre daha
yksek veya daha dk kotta bulunan ksmdr.
3. Projeye Etki Eden zellikler

3.1. Src ve Yayalarn Genel zellikleri
3.1.1. Normal Fiziksel zellikler
1. Grme zellii: Gr as, gr uzakl, renk krl, gz kamamas

7
2. Mesafe Takdiri: (Tatlarn trafik annda (seyir) aralarndaki mesafe, yola kan bir yayaya
arpmama)
3. itme zellii: Sesli uyaranlara kar verilen zellikler
4. ntikal Reaksiyon zellii: Src ve yayann tehlikeyi alglamas ile reaksiyon verme sresi (0,751,00 saniye arasndadr)
3.1.2 Geici Fiziksel zellikler
1. Yorgunluk
2. Alkol, la
3. Hastalk
3.1.3. Akli zellikler
1. Zeka
2. Bilgi
3. Tecrbe
4. Okuma ve lisan bilme
3.1.4. Ruhsal zellikler
1. Dikkati toplama
2. Kurallara uyma
3. Sabrl ve serinkanl olma
4. Kaza ve srat eilimli olma
3.2. Karayolu Tatlarnn Genel zellikleri

1. Tat Cinsleri: Motorlu ve motorsuz tatlar. Projelendirme motorlu tatlar iin yaplr. Motorsuz
tatlar ky yakn durumunda dikkate alnr.
2. Tat Boyutlar:
Maksimum Genilik = 2,5 metre (istisnalar hari)
Maksimum Ykseklik = 4,00 metre
Maksimum Uzunluk (Kurp yarapn belirlerken nemlidir)
3. Tat Arlklar: Ar aralarn getii yollarda st yap kalnl daha fazla olmaldr.
4. En Kk Dn Yaraplar
5. Hzlanma ve Yavalama Yetenei: Kavak, sollama geii, hzlanma eridi planlamas iin nemlidir.
6. Motorlu Tatlarda letme Maliyeti: Yakt, ya tketimi, lastik eskimesi, zaman ve benzeri yoldan
kaynaklanan iletme maliyetini asgariye indirmek iin planlama iyi yaplmaldr.
7. Harekete Kar Direnler
a)Yuvarlanma Direnci
b)Hava Direnci
c)Eim Direnci
d)Kurp Direnci
e)Eylemsizlik Direnci

4. Gr Uzunluklar
4.1. Duru Gr Uzunluu (Duru Uzunluu, Fren Emniyet Uzunluu)
lr : reaksiyon uzunluu
tr : intikal - reaksiyon sresi(0,75 : 1,00sn)
v :tatn hz (m / sn)
V : tatn hz (km / h)
l f : fren uzunluu
g : yer ekimi ivmesi
s : yolun eimi (%), kta (), inite ()
f : srtnme katsays
L fe : duru uzunluu
g 9,81m / sn2
v (m / s )
V (km / h)
3.6
V 15.93 l f ( f
s)
lr v tr 0.278 V tr
v2
1
V2
lf
0.00394
2g f s
f s
v2
1
V2
L fe lr l f v tr
0.278 V tr 0.00394
2g f s
f s
rnek
ki tat boyuna eimli bir yolda ayn erit zerinde hareket halindedir. V1 50 km / h hzla hareket
eden tat rampa yukar hareket etmekte, V2 70 km / h hzla hareket eden tat aa doru
hareket etmektedir. Bu iki tat fren yapmak suretiyle arpmay nlemek iin iki tat srcsnn
birbirlerini grmeleri gereken minimum uzaklk ne olmaldr? ( tr 1 sn, f 0.50, s %6 )
zm

L fe(min) L fe (1) L fe(2) 0.278 50 1 0.00394
502
702
0.278 70 1 0.00394
31.41 63.34 94.83 m
0.50 0.06
0.50 0.06
rnek
Bir otobs %7 eimli bir yolda yoku yukar karken, kar ynden 90 km / h hzla gelen bir otomobil
ile ayn eritte karlamtr. Otobs ofr tehlikeyi nlemek iin fren yaparak 8.30 metrelik fren izi
sonunda durabildiine gre arpma olmamas iin iki tat ofrnn birbirini ka metre uzaklktan
grmesi gerekir? ( f 0.60, tr 1 sn )
zm
Votobs 15.93 8.30 (0.6 0.07) 37.6 km

L fe(min ) L fe ( otobs ) L fe ( otomobil ) 0.278 37.6 1 0.00394
37.62
902
0.278 90 1 0.00394
104 m
0.60 0.07
0.60 0.07
rnek
50 km / h hz kstlamas olan dz bir yolda seyreden bir otomobilin nne sa taraftan bir yayann
kt, ofrn derhal frene bast, otomobile ait asfalt zerinde 45 metrelik fren izi bulunduu,
yayaya arpma noktasnn, fren izi bandan itibaren 32. metrede olduu anlalan bir trafik kazasnda
otomobil ofrnn hz kstlamasna uymas halinde kazann nlenip nlenemeyeceini tespit ediniz.
( f 0.60, tr 1 sn, eim 0)
zm
Voto 15.93 45 (0.60 0) 82.78 km / h

502
30.32 m
(0.60 0)
Yani ara 82.78 km / h hzla deil de 50 km / h hzla gitseydi 30.32nci metrede duracakt ve 32nce
L fe ( kstlamal) 0.278 50 1 0.00394
metredeki yayaya arpmayacakt.
4.2. Gei Gr Uzunluu

Sollamayla gei iin gerekli olan uzunluktur.
Tat Takip Aral
Bir ara nndeki arac belli bir mesafe ile takip etmelidir. Buna tat takip aral (mesafesi) denir.
d a bV cV 2 tat takip aral

a 5 8 tat boyu
b 0.2 0.306 sabit katsay
c 0.001 0.0065 sabit katsay
lkemizde aadaki forml kullanlyor. Bu formlde 3. terim ihmal edilebilir.
d 8 0.2 V 0.0065 V 2

10
4.2.1. Kar Ynden Tat Gelmemesi Halinde Gei Gr Uzunluu
ls : gei uzunluu
ts : sollama sresi
A tat iin, ls ( A) V1 ts
B tat iin, ls ( B ) V2 ts
ls V1 ts d1 V2 ts d2
ts
d1 d 2
V1 V2
ls V1
d1 d 2
V1 V2
Projelerde byle yaplmayacak ama dler eit alnrsa yaklak hesapta,
d1 d2 d iin,
ts
2d
V1 V2
ls
2d V1
V1 V2
4.2.2. Kar Ynden Tat Gelmesi Halinde Gei Gr Uzunluu

11
Ls
d1 d 2
(V1 V3 )
V1 V2
d1 d2 d iin,
Ls ls V3 ts
2d V1
2d V1
2d
2d
V3 ts
V3
(V1 V3 )
V1 V2
V1 V2
V1 V2 V1 V2
rnek
ki eritli bir yolda V1 90 km / h hz ile seyreden bir otomobil nnde V2 70 km / h olan baka bir
otomobili sollamak istemektedir.
a)Otomobilin nndeki tat gvenli bir mesafede sollamas iin gerekli sollama mesafesi ne
olmaldr?
b)Kar eritten V3 80 km / h hzla gelen bir tat olmas halinde sollama mesafesi nedir?
zm
a)
d1 8 0.2 V1 8 0.2 90 26 m
d2 8 0.2 V2 8 0.2 70 22 m
ls V1
d1 d 2
26 22
90
216 m
V1 V2
90 70
b)
Ls
d1 d2
26 22
(V1 V3 )
(90 80) 408 m
V1 V2
90 70
5. Yol Geometrik Standartlarnn Seimi

5.1. Yol Standartlar:
2. Yatay ve Dey Kurp Yaraplar
Plan ve Boy Kesit

3. Yatay Kurplarda Enine Eim Dever
4. Boyuna Eim
1. Genilik
5.2. Yol Standartlarnn Seiminde Etkili Olan Faktrler:

1. Yolun Snf
2. Proje Hz
3. Hizmet mr
5.2.1. Yolun Snf
1. Trafiin cinsi (Tr yolu olmas gibi)
2. Trafiin miktar
3. Topografik zellikler (Kstlayc bir etkendir)
4. klim zellikleri
5. Zemin Koullar
12
6. Arazi Kullanm ekli (Krsal, Kentsel)
7. Kent i Yollar in Yaya Hareketleri ve Estetik
8. Mali Olanaklar
Yolun snf bu zelliklere gre belirlenir ve buna uygun proje hz tayin edilir.
5.2.2. Proje Hz
Vp : Proje hz
Baka tatlarn etkisi sz konusu deilken normal hava koullarnda gvenle yaplabilecek en yksek
hzdr. (Tek bir ara iin)
Temel Hz ( VT ): Grup halindeki tatlarn hareketlerini esas alan hz deeridir.
5.2.2.1. Proje Hz Seimindeki Faktrler
1. Yolun krsal ya da kentsel oluuna,
2. Yolun snfna
3. Arazinin topografik durumuna,
4. Trafiin karakteristiine baklr.
5.2.3. Projelendirme Yol Hizmet mr
n : Projelendirme yol hizmet mr

Yl cinsinden ifade edilir.
6. Bir Yolun Projelendirilmesinde Dikkate Alnacak Trafik Deerleri

Y .O.G.T : Yllk ortalama gnlk trafik
S .T : Saatlik trafik
30ST : Otuzuncu saat trafii
6.1. Yllk Ortalama Gnlk Trafik

Yolun herhangi bir kesitinde bir yl ierisined iki ynden geen trafiin gn saysna blnmesi ile elde
edilen deerdir. (Gn says 365 alnr)
6.2. Saatlik Trafik

Bir saatlik dilimde geen ara saysn anlatr.
30uncu saatten sonra deerlerde ani deiiklikler meydana gelir.
30ST
1
YOGT
6
6.3. Beklenen Trafik

Beklenen Mevcut Trafik
Trafik Trafik Art

Trafik Art:
1. Doal Trafik Art: Kii says ve ara art
2. yiletirme Sonucu Oluan Trafik Art
a) Saptrlan Trafik: Yeni yol yapldnda buradan gelen trafik
13
b) Doan Trafik: Yolun saptrlmas
c) Gelime trafii
6.4. Doal Trafik Art

Tn : n yl sonraki trafik
T0 : Hesap ylndaki trafik
a : Trafiin yllk art yzdesi (Yllk trafik art yzdesi )
Tn T0 (1 a)n
6.5. Trafik Art Faktr

: Trafik art faktr
Tn T0 (1 a)n
(1 a)n
T0
T0
(1 a)n
6.6. Proje Trafii

Tasarlanan yoldan geecek olan tat saysdr.
PT : Projetrafii
PK : Pratik kapasite
PT
1
YOGT
6
Sonu tat/saat cinsinden olup, ondalkl karsa bir st tam sayya yuvarlanacak
6.7. erit Says

erit PT
Says PK
PK 1000 tat / saat / erit
erit says ondalkl karsa her zaman bir st tam sayya yuvarlanr.
rnek
Yeni ina edilmekte olan karayolunun iletmeye al ile ilk ylda 910.000 tatn geecei ve yllk
trafik art yzdesinin %11 olaca tahmin ediliyor. Yolun hizmet mr 20 yl olacana gre, proje
trafiini hesaplaynz ve erit saysna karar veriniz.
zm
(1 a)n (1 0.11)20 8.062

1
1
910000
YOGT 8.062
3349.96 3350 tat / saat
6
6
365
erit PT 3350
3.35 4 erit
Says PK 1000
PT
Deerlere uygun tahmini bir en kesit izilir.

14
rnek
Planlanan bir yol iin trafik miktar 399.025tir. Saptrlacak ve doacak trafik 70.000 olarak tahmin
ediliyor. Trafik art yzdesi %9 ve hizmet yl 20 yl sonunda dikkate alnacak proje trafii nedir?
zm
(1 0.09)20 5.6044
YOGT
399025 70000
1285 tat / saat
365
1
5.6044 1285 1200 tat / saat
6
erit 1200
1.2 2 eritli bir yol
Says 1000
PT
7. Geki Aratrmas
S0 : Sfr poligonu aratrmasiin seilen eim
H A : A noktasnnykseklii
H B : B noktasnn ykseklii
L : Ave B arasnda haritadan llerek bulunan dz uzunluk
h : Haritada ykseklik erileri arasndaki kot fark
l : Sfr poligonunun araziyeuyan kenar uzunluu, pergel aklnn arazideki deeri
m : Haritann lei
l ' : Pergel akl
15
Geki Aratrmas: Alternatif gekilerden en ekonomik olan gekinin aratrlmas ilemidir.
Sfr izgisi (Sfr Poligonu): nceden belirlenmi olduu eimle yol zerinde geireceimiz izgidir.
Balang eimi seilirken A ve B noktalar arasndaki ortalama eim kullanlacaktr. Eimi S 0 a
indirgiyoruz.
HB H A
L
h
h
l=
100
tan S0
S0
l' =
h
m tan
rnek
1/5000 lekli bir haritada ykseklik erileri arasndaki kot fark 5 metre olduuna gre balangta
seilen %4 eimi iin sfr poligonunun bir kenarn oluturan pergel akln hesaplaynz.
zm
h
5
0.025m 2.5cm
m tan 5000 0.04
h
5
l
125m
tan 0.04
l'
h=5 ve 1/5000 lek iin baz eim deerlerine gre pergel aklklar;
S (%)
l (m)
l '(cm)
0.5
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
1000
500
250
166.67
125
100
83.33
71.42
62.5
55.56
50
20
10
5
3.33
2.5
2
1.67
1.43
1.25
1.11
1
7.1. Sfr Poligonu izilirken Dikkat Edilecek Hususlar

1. Eri iki noktada kesilmez.

16
2. Eriye teet olunmaz
3. Sert dn olmaz.
4. Burada tepeden ini var. Tnel olabilir. Ancak maliyet asndan uygun deildir.
5. ki ykseklik erisi arasna sanal eri yerletirilerek teet ve iki noktada kesme durumlar ortadan
kaldrlr.

17
8. Yatay Kurplar
S : Aliynmanlarn Kesime Noktas ( Some)
S : Kilometre art ynnde kurba balang teet noktas
T : Kilometre art ynnde kurbun biti teet noktas
B : Bisektris Noktas (Yatay kurba developman boyu orta noktas)
t (T) : Teet uzunluu (tanjant boyu)
L : Kiri boyu ( Byk kiri)
b : S B uzunluu, bisektris boyu
: Yatay kurp merkez as ( Aliynman dorultular sapma as)
: Some kesime as
: Kurbun herhangi bir noktasndan izilen kiri ilebu nktadaki teetin arasndaki sapma as
8.1. Basit Daire Kurplar
t R tan
b R (sec 1) R
1
2
cos
d D
g R
ST

18
L 2 R sin
ST
2
8.2. Bileik Kurplar

7 tane parametresi vardr.
, 1 , 2 , R1 , R2 , t1 , t2 bunlardan ikisi uzunluk olmak zere 4 tanesi verilirse, geri kalan 3 tanesini
hesaplayabiliriz.
1. Durum:
1 .2 , R1 , R2 biliniyor
, t1 , t2 isteniyor
1 2
S1 A S1C R1 tan
1
2
S2 C S2 B R2 tan
2
2
S1 S2 S1C S2 C R1 tan
R2 tan 2
2
2

19
sin 1
SS2
sin 2
SS1
sin(200 )
Buradan SS1 , SS2 bulunur
S1 S2
t1 SS1 S1 A
t2 SS2 S2 B
2. Durum:
, 1 , R1 , t1 biliniyor
2 , R2 , t2 isteniyor
2 1
S1 A S1C R1 tan
1
2
SS1 SA S1 A t1 R1 tan
sin 2
SS1
sin 1
SS2
1
2
sin(200 )
Buradan SS1 , SS2 bulunur
S1 S2
CS2 S1 S2 S1C S2 B
t2 SB SS2 S2 B SS2 CS2
R2 CS2 cot
2
2
8.3. Ters Kurplar

20
1. Durum:
S1 S2 , l , 1 , 2 , R1 biliniyor
R2 isteniyor
S 2 S2 S1 S2 R1 tan
R2
S1 S2 R1 tan
tan
2
2
l R2 tan 2
2
2
1
l
2
9. Yol Projesi Yapm Aamalar
h
m tan
H HA
S0 B
L
l'
Pergel akl ile A noktasndan balanarak B noktasna kadar gelinir. Ancak bu ilem sonucunda en
son B noktasnda bitmeyebilir. Bu durumda bittii nokta B noktas ise, aradaki fark kesilen eri
saysna blnr ve pergel aklna eklenerek yeniden pergel akl hesaplanr. Bu durumda
ekildeki gibi B noktasnda biterse aradaki fark kesilen eri saysna blnr ve pergel aklndan
karlarak yeniden pergel akl hesaplanr. Bylelikle A noktasndan B noktasna kadar sfr poligonu
geirilmi olur.
Eer zor bir pafta olursa %2, %3, %4, %5 gibi eimler seilerek her eimin kendi pergel aklnda
Adan Bye Bden Aya gidilir. Bu sfr poligonlarnn kesiim noktalar some noktalarnn atlaca
yerler olarak seilir.
21
Sfr poligonu geirildikten sonra aliynman oluturmak gerekir. Bunnu iin sfr poligonundan
yararlanlr. Sonra some noktalarnn yerleri seilir. Seilirken de dolgu ve yarma miktarnn (sfr
poligonu ile yeni geirilen someler arasndaki izgiler arasnda kalan alan) yaklak olarak birbirine eit
olmas gerekir.
Bu ilemlerden sonra ilk yaplacak olan noktalar saysallatrmaktr. Yani koordinatlarn

hesaplanmasdr. Bundan sonra A, S1 , S2 , S3 , B koordinatlar belirlenir.
Daha sonra noktalar arasndaki aklk alar ve aliynman uzunluklar hesaplanr.
1)
( AS1 ) arctan
YS1 YA
X S1 X A
( S1 S 2 ) ...
( S 2 S3 ) ...
( S3 B) ...
2)
AS1 L1
YAS1
sin( AS1 )
X AS1
cos( AS1 )
S1 S2 L2 ...
S2 S3 L3 ...
S3 S4 L4 ...
3)
Sapma alar hesaplanr.
1 ( S1 S2 ) ( AS1 )
2 ...
3 ...
Bu aamalardan sonra aliynmanlar arasna kurp yerletirmek gerekiyor. Bunun iin minimum kurp
yarap belirlenir ve bundan byk kurp geirilir.

22
d : Dever
e : Enine srtnme katsays

V p : Proje hz
Rmin
Vp2
127 (d e )
d 0.00443
Vp2
R
Daire yay uzunluklar yani developman uzunluklar bulunur;
Ti S i Si Ti Si Ri tan
1
2
ig R
Kiri uzunluu ve benzeri dier eyleri de hesaplamamz gerekir. Yani kurp asal elemanlar bulunur.
Li 2 R sin
i
2
Si Bi Ri
1
cos i
Si Oi
Ri
cos i
2
Yol eksen denkleminin hesab yaplr. Bunu yaparken Adan Bye btn karakteristik noktalarn
kilometresi bulunur.
LAB L1 T1
km S1
1 2
L2 (T1 T2 ) 2 ...
2
2
2
kmB1
km T1
km S 2
kmB2

23
10. Kurplarda Tatlarn Stabilitesi

F : Merkez ka kuvveti
W : Tatn arl (kg )
v :Tat hz (m / sn)
R : KurpYarap (m)
g : Yerekimi ivmesi (9.81 m / sn 2 )
P : Merkezka kuvveti dengeleyen enine kuvvet ( Enine srtnme kuvveti )
e : Enine srtnme kat says

e : Tatn tekerlekleri arasndaki mesafe ( Aks aral)
h : Tatn arlk merkezinin yol yzeyinden olan ykseklii
Vsav : Savrulmaya sebep olan hz (km / h)
Vdev : Devrilmeye sebep olan hz (km / h)
10.1. Deversiz Kurpta Savrulmaya ve Devrilmeye Sebep Olan Hz
W v2
F
g R
Vsav 11.3 e R
km / h
Vdev 8.0
km / h
Re
h

24
10.2. Deverli Kurpta Savrulmaya ve Devrilmeye Sebep Olan Hz
Vsav 11.3
km / h
Vdev
km / h
R ( e tan )
1 e tan
e
R (h tan )
2
11.3
e
h tan
2
rnek:
R 150m
tan d 0.06 %6
h 1.45m
e 1.95m
e 0.30
Verilen basit daire yayl yolda deverli ve deversiz durumda savrulma ve devrilme hzlar nedir?
zm:
Deversiz durumda;
Vsav 11.3 e R 11.3 0.30 150 75.8km / h

Vdev 8.0
Re
150 1.95
8.0
113.6km / h
h
1.45
Deverli durumda;
Vsav 11.3
Vdev
R ( e tan )
150 (0.30 0.06)
11.3
83.8km / h
1 e tan
1 0.30 0.06
e
1.95
R (h tan )
150 (1.45 0.06
)
2
2
11.3
11.3
120.9km / h
e
1.95
h tan
1.45
0.06
2
2

25
10.3. Enine vme

p : Enineivme
km / h
rnek
0.08
V
9.81 d
12.96 R
p (+) ise merkezden da doru

p (-) ise merkezden ie doru
10.4. Sademe
Enine ivmenin birim zamandaki deiimidir.
p ' : Sademe
km / h
V3
V d
V3
p'
L
46.7 R L 36.7 L
46.7 R p '
p ' 0.3 0.6 m / sn3 arasnda olmal

Projede kullanlacak olan sademe ile gei erisi uzunluu hesab;
p ' 0.4m / sn3 L
V3
18.7 R
rnek:
R 300m
d 0.06
V p 80km / h
Bir daire kurpta yukardaki parametreler verilmitir.
a)Buna ait enine ivme deeri ( p ) nedir?
b)Enine ivmenin sfr olmas halinde hz nedir? (Tyo: p yerine 0 konur)
c) V 20km / h olmas halinde enine ivme (p) nedir?
zm:
V2
802
9.81 d
9.81 0.06 1.058m / sn2
a) p
12.96 R
12.96 300
b) 0
V2
V2
9.81 d
9.81 0.06
12.96 R
12.96 300
V 9.81 0.06 12.96 300 47.8km / h

c) p
V2
202
9.81 d
9.81 0.06 0.486m / sn2
12.96 R
12.96 300
rnek:
Proje hz Vp 90km / h , kurp yarap R 250m , maksimum dever dmax 0.06 ve gei erisinin
uzunluu L 120m ise,
a)Sademe ( p ' ) nedir.
26
b) VP 110km / h, R 400m, p ' 0.4m / sn 3 ise L (gei erisinin uzunluu) nedir?
c) VP 110km / h; R 400m, p ' 0.46m / sn3 ise L (gei erisinin uzunluu) nedir?
Cevaplar:
a) p ' 0.519m / sn3
b) L 177.94m
c) L 154.90m
zm:
a) p '
b) L
V3
903
0.520m / sn3
46.7 R L 46.7 300 120
V3
1103
178.13m
46.7 R p ' 46.7 400 0.4
V3
1103
154.90m
c) L
46.7 R p ' 46.7 400 0.46
11. Dever
d : Dever
V p : Proje hz
R : Minimum kurp yarap
Ld : Rakortman boyu
d 0.00443
Vp2
R
Dever belli bir uzunluk boyunca uygulanr. Bu uzunlua rakortman boyu denir.
Ld 0.0354
VP3
R
Dever sadece basit daire kurplarda uygulanr. Gei erili kurplarda uygulanmaz.
Deverin lineer hale gelmesi demek, at eklinde olan eimin dz hale gelmesi demektir. Bunun iin
rakortman uzunluu boyunca dever uygulanr.
NEML: nce hesapla dever bulunur. Eer bulduunuz dever maksimum deverden kkse,
bulunan dever kullanlr. Maksimum deverden bykse maksimum dever kullanlr. Sonra bu deverin
uygulanaca rakortman boyu bulunur. Rakortman boyu ( Ld ) minimum 45 metredir. Hesaplarda 45
metreden kkse 45 metre alnr.

27
2
Kurbunbalangcndan Ld nce dever uygulanmaya balanacak demektir.
3
1
Kurbunbalangcndan Ld sonra dever maksimum deerineulaacak demektir.
3
11.1. Deverin Uygulanmas

ekilde uygulanr. Ya eksen sabit, ya i kenar sabit, ya da d kenar sabit tutulur.
rnek:
28
R 300m
VP 70km / h
B 12m
d max %8
Olan bir yolda, dever ve dever boyunu bulunuz. Dever uygulamasn gre eksen rotasyonuna gre
yapnz.
zm
VP2
0.07 %7
R
V3
Ld 0.0354 P 40.474m
R
Ld , 45 metreden kk olamayacandan, Ld 45m alnr.
d 0.00443
Ld
45
5m
7 (2) 9
Yani her 5 metrede bir eim deiecek demektir.
2
Ld 30m (Kurbun balangcndan 30 metre nce dever uygulanmaya balanacak demektir)
3
1
Ld 15m (Kurbun balangcndan 15 metre sonra dever maksimum deerine ulaacak demektir)
3
B
hi di
2
Aada bulunan deerlerle eksen rotasyonuna gre dever uygulamas yaplmtr.
rnek:

29
A ve B noktalar arasnda iki basit daire yayndan ve aliynmandan oluan bir yol gekisi verilen artlar
salayacak ekilde gerekletirilecektir.
a) A noktasnn kilometresi 0+0.000 metre alnarak karakteristik noktalarn kilometrelerini
hesaplaynz.
b) Her iki yatay kurp iin dever deeri ve rakortman boylarn bulunuz.
c) Sadece birinci yatay kurp iin eksende rotasyon yaparak dever uygulandna gre, i ve d kenar
ykselme deerlerini hesaplayarak dever diagramn iziniz.
( R1 kurp yarap maksimum dever artna gre, R2 yarap 2 kurp arasnda 150 metre aliynman
uzunluu kalmas artna bal olarak hesaplanacaktr. Bulunan deerler 10 ve 10un katlarna
yuvarlatlarak tam say olarak yaraplar belirlenecektir)
zm:
12. Gei Erileri
Merkez ka kuvvetinin etkisini gidermek iin yalnzca dever yeterli deildir. Gei erileri de bu
kuvvetin etkilerini gidermek iin kullanlr.
1
R

30
K
Lx
L
L
k x
LR
L R parametresine sahip olan btn gei erileri kullanlabilir.
12.1. Gei Erisinin Uzunluu

p ' sademe deeri yardmyla hesaplanr.
p ' 0.3 0.6 deerleri arasndadr.
L
gei
erisi
uzunluu
VP3
46.7 R p '
p ' 0.4m / sn3 alnrsa,

VP3
L
18.7 R
12.2. Klotoid

31
O( A ) : Klotoidin balang noktas

P( E ) : Klotoidin son noktas
X , Y : P noktasnn koordinatlar
X M , YM : Erilik merkez noktasnn koordinatlar
NP TK : Ksa teet boyu
NO TU : Uzun teet boyu
R : Rakordman pay
: Kiri as
S : Kiri uzunluu
: Alnan bir noktadaki teetin yatay eksenle yapt a

Klotoidin parametresi R L A2 dir. Buradan ncelikle A hesaplanr.

radyan
L
2 R
L
g
2R
L

2R
X L
L5
L9
...
40 A4 3456 A8
L3
L7
L11
Y
...
6 A2 336 A6 42240 A10
X M X R sin
YM Y R cos
TK
Y
sin
TU X Y cot
R YM R Y R (1 cos )
tan
S
Y
X
X2 Y2

32
12.3. Simetrik Gei Erisi
1 21
1 1 21
D1 R1
1g
g
t1 ( R1 R1 ) tan
1
2
T1 t1 X M
12.4. Kurbun Klotoid Parametresinin Seimi

nce L gei erisinin uzunluu p ' 0.4m / sn3 alnarak hesaplanr.
VP3
p ' 0.4m / sn L
Lbulunur.
18.7 R
3
A2 R L Abulunur.
A parametresi 100 200 arasnda bir deer kar.
A parametresi 5in kat olacak ekilde bir st deere yuvarlanr.
A2
L
forml ile L tekrar hesaplanr.
R
Sonra geometrik uygunlua baklr.
Geometrik Uygunluk:
L D
2 2
33
Daha sonra aadaki dier artlarn uygunluuna baklr.
1. Konfor art:
p'
VP3
ile sademe tekrar hesaplanr.
46.7 R L
p ' 0.3 0.6m / sn3 arasnda olmas gerekir.

2.Optik Uygunluk:
A parametresi aadaki art salamaldr.
R
A R
3
R
R
den kk kyorsa A
alnr. Eer A parametresi R den byk
3
3
kyorsa A R alnr. Yani ksaca A parametresi koulu salamad durumda limit deer A olarak
Burada A parametresi
seilerek 5in kat olan bir st tamsayya yuvarlanr ve en baa dnlerek btn her ey tekrar
hesaplanr ve uygunluk artlar yeniden kontrol edilir.
3. Dinamik Koul:
Amin 0.17 VP3

Burada bulunan Amin deeri ilk bulduumuz A parametresinden daha kk bir deer olmas
gerekir. Aksi takdirde bulunan Amin deeri 5in kat olacak ekilde bir st tam sayya yuvarlanarak A
deeri olarak seilir, en baa dnlerek btn her ey tekrar hesaplanr ve uygunluk artlar kontrol
edilir.
4.Dever Koulu:
B : Platform genilii
n : erit says
d min d0 : %2 (%2)
Amin
d d max
B
R 0
n
0.005
Burada bulunan Amin deeri ilk bulduumuz A parametresinden daha kk bir deer olmas
gerekir. Aksi takdirde bulunan Amin deeri 5in kat olacak ekilde bir st tam sayya yuvarlanarak A
deeri olarak seilir, en baa dnlerek btn her ey tekrar hesaplanr ve uygunluk artlar kontrol
edilir.
Burada d 0 n iareti pozitif alnacaktr.

34
rnek:
VP 80km / h
R 400m
B 2 3.5 2 1.5 10m
42 g .3800
AS 400m
SB 420m
dever %8
p ' 0.4m / sn3
d 0 %2
Olduuna gre klotoid elemanlarn ve karakteristik noktalarn kilometrajlarn hesaplaynz.
zm:
lk olarak A klotoid parametresi belirlenir.
1. Konfor art:
VP3
803
68.45m
18.7 R 18.7 400
A2 R L 400 68.45 A 165.47
Bulanan A deeri 5in kat olan bir st tam sayya yuvarlanr.
A 170 seilir.
Tekrardan gei erisi uzunluu ( L ) hesaplanr.
p ' 0.4m / sn3 L
L A / R 72.25m
2
170
400
VP3
803
0.38m / sn3
46.7 R L 46.7 400 72.25
0.3 0.38 0.6 olduundan konfor art salanr.
p'
2. Optik art:
35
R
A R 133.33 170 400 olduu iin optik koulu salad.
3
3. Dinamik Koul:
Amin 0.17 VP3 121.64( Amin Aolduundan dinamik koulu salad)

4. Dever Koulu:
ncelikle d max hesaplanr. Daha sonra Amin hesaplanr.
d max 0.00443
80
2
P
V
%7 bulunur.
R
400
Not: Dever maksimum deverden byk karsa dever deerini kltmek iin ya yarap bytlr ya
da proje hz drlr.
d d max
B
10
0.02 0.07
R 0
400
189.74
n
0.005
2
0.005
Bu deer Amin A artn salamaz. Bu nedenle bulunan 189.74 deerini 5in kat olacak ekilde bir
Amin
st tam say deerine yuvarlayarak A 190 seilir ve Lyi tekrar hesaplarz.
A2
A 190, R 400 L
90.25m
R
Daha sonra sademe hesaplanr.
p ' 0.3m / sn3 bulunur.

p ' 0.3 0.6 arasnda olup olmad kontrol edilir. Burada bulunan deer uygundur.
Daha sonra klotoid elemanlar hesaplanr:
L g
7 g ,1820
2R
2 28g ,0200
g
D R g 176.03m
L5
L9
90.13m
40 A4 3456 A8
L3
L7
L11
Y
3.39m
6 A2 336 A6 42240 A10
X M X R sin 45.11m
X L
YM Y R cos 400.85m
R YM R 0.85m
Y
30.12m
sin
TU X Y cot 60.21m
TK
42.3800
t ( R R) tan 400 0.85 tan
138.58m
2
2

36
T t X M 138.58 45.11 183.68m

Kilometrajlar:
km A 0 0.000
km A1 AS T 0 216.315
L
0 261.440
2
L
km E1 km S+ 0 306.565
2
D
km B1 km E1 0 394.580
2
D
km E 2 km B1 0 482.595
2
L
km T=km E 2 0 527.720
2
L
km A 2 km T+ 0 572.845
2
km B km A 2 420 T 0 809.160
km S=km A1
13. Yatay Kurplarda Genileme (Geniletme)

Kurp yarapnn 200 metreden kk olduu durumlarda uygulanr. Genileme yolun kaplama
ksmnda uygulanr.
Dk hzlarda;
l : Dingil mesafesi (10 12m)

b : Genileme (ToplamGenileme, Sa Sol )
n : erit says
l2
2R
Yksek hzlarda;
l 2 0.05 VP
b
2R
R
b n
l 2 0.05 VP
2R
R

37
Gei Erisiz Kurplarda Tek Ynl Genileme:

Yalnzca Basit Daireden oluan gei erisiz kurplarda Rakortman uzunluu boyunca genileme yaplr.
rnek:
VP 80km / h
B 2 3.5 2 1.5

Lisans:
Yldzm
Teknik niversitesi - Harita Mhendislii
R 100
l 12m
38
Olan bir yol tasarmna genileme i kenar zerinde gei erisiz kurp eklinde yapnz.
zm:
b 2
122
0.05 80
1.84m
2 100
100
Ld 0.0354
VP3
181.25m
R
Uyar: ekil d kenar iin izildi. kenarda ayn ekilde yolun i ksmndan genileme yaplacaktr.
rnek:
Eksendeki yarap R 200m olan bir kurpta p ' 0.4m / sn3 deerine gre hesaplanacak olan L
gei erisi zerinde her iki ynde genileme tasarmn yapnz.
VP 90km / h
l 10m
B 2 3.5 2 1.5
zm:
102
0.05 90
b 2
0.82m
2 200
200
p ' 0.4 L
903
194.92m 195m
18.7 200

39
14. Proje notasyonlar:

A: Gei Erili
B: Gei Erisiz
C: Eksende rotasyon (deverli)
D: Kenarda rotasyon (deverli)
E: Genilemeli (iki ynl)
F: Genilemeli (ite)
rnein, ACE Tiplemesi: Gei Erili, Eksen Rotasyonlu, Genilemeli ki Ynl proje yaplacak.
15. Yatay Kurplarda Hz Snrlamas:

e : Enine srtnme katsays
Rmin : Minimum kurp yarap
Vkstl : Kstl hz
Rmin
VP2
127 (d e )
km / h
2
rnek
0.08
V
9.81 d
12.96 R
p 1.47m / s 2 alnrsa,
Vkstl 5.4 R
rnek:
VP 90km / st
d max %8
R 250m
e 0.13
40
olduuna gre proje hzn irdeleyiniz.
zm:
Rmin
902
303.71m
127 (0.08 0.13)
Vkstl 5.4 250 85.3814km / st
16.Gei Erili Kurplarda Dever Uygulamas

Not: Gei erili kurplarda rakortman boyu yoktur. Basit dairede vardr. Gei erili kuplarda deveri
uygulamaya yine A noktasndan yani gei erisinin balang noktasndan nce uygulamaya
balarz. Bu mesafeye rampa boyu denir. Bu rampa boyu sonunda dever lineer hale gelmesi gerekir.
Rampa boyu sonunda gei erisi balar.
k : Rampaboyu
Eksen sabit ise;
2 L h1
h2 h1
B
d0
2
B
h2 d
2
h1
Genileme varsa;
B
d0
2
( B b)
h2
d
2
h1
kenar sabitse;
L h1
h2 h1
h1 B d0
h2 B d
Genileme varsa;
h1 B d0
h2 ( B b) d
A : Gei erisinin aliymana teet olduu balang noktas
E : Gei eri sin in kurba teet olduu biti noktas
d 0 : at enkesitinin enine eimi
L : Gei erisi uzunluu
h1 : A noktasndaki dever ykselme deeri
h2 : E noktasndaki maksimum dever ykselme deeri
41
hk 0.02
B
2
d0 d max
2
B
hS dS
2
dS
Not:
hS
h1 h2
ortalamasdr.
2

42
rnek:
Verilenler :
B 10.00m
R 600m
d max 0.08
VP 80km / st
d 0 %2
p ' 0.4m / sn3
n2
B 10m , R 600m yarapl bir yol gekisinde kurba girite klotoid eklinde bir gei erisi
uygulanacaktr. dmax 0.08 ve VP 80km / st olmak zere;
a)Klotoidin A parametresini ve L boyunu tayin ediniz.
b)Eksen sabit duruma gre dever sistemini tasarlaynz.
zm:
a)
VP3
803
p ' 0.4m / sn L
45.63m
18.7 R 18.7 600
A2 R L 165.46 A 170 seilir
3
Optik koul,
R
A R 200 170 600 (salamad)
3
A 200 alrz
Dinamik koul,
Amin 0.17 VP3 121.64m (salad)

Dever koulu,
nce d max hesaplanr
d max
VP3
0.00443
%4.73
R
d dmax
B
10
0.02 0.0473
R 0
600
127.98m (salad)
n
0.005
2
0.005
A 200m
R 600m
Amin
A2
66.67 m
R
b)
10
0.10m
2
10
hk 0.02 0.10m
2
h1 0.02

43
10
0.24m
2
2 h1 L 2 0.10 66.67
k
95.24m
h2 h1
0.24 0.10
h2 0.0473
d0 dmax 0.02 0.047
0.034
2
2
B
hS dS 0.17
2
dS
Deerler ekil zerinde gsterildi.

44
17. Boykesit izilmesi (Proje in)
1,2,,n numaral noktalarn siyah kotlar saysallatrlan pafta zerinden alnr.

Balang ve biti noktalarnda kaz ve dolgu olmamas gerekir. Yani A ve B noktalar iin krmz ve
siyah kotu ayn yerde balayp ayn yerde biter.
Krmz izgi izilirken eer yatay kurp ile dey kurp i ie giriyorsa, yatay kurbun some noktas ile
dey kurbun some noktasn aktrmamz gerekir. Projede bu ekilde aktrlarak yaplacak. Ancak
plan uygunsa yatay kurp ile dey kurp some noktalar arasnda 60 metre braklarak krmz izgi
izilir.
gi : Eim
gi %0.5
gi % max boyuna eim %6

Dey kurp uygulayabilmemiz iin bir sonraki eimden bir ncekini kardmz zaman aadaki
forml salanmaldr.
gi gi 1 %0.5
Krmz izgi kaz ve dolguyu eitleyecek ekilde geirilir.
g1
P1kot Akot
P1km Akm
g2
P2 kot P1kot
P2 km P1km
K .K . : Krmz kot
K .Ki gi xi
K .K1 H A g1 x1
Her yz metrede bir hektometre yazlacak.
18. Dey Kurplar

Tepe dey kurplarda (kapal kurplarda) gr byk bir problemdir. Bu dey kurplarn hesaplar
gr uzunluuna gre yaplr.
Blnm yolda duru gr uzunluuna gre, blnmemi yolda gei gr uzunluuna gre hesap
yaplr.
45
Yaplacak hesaplarda zet olarak gr uzunluuna gre dey kurp uzunluunu hesaplamaya
allr.
18.1. Eimlere Gre Dey Kurp Tipleri

Eimlerin iareti ve dey kurbun ekli nemlidir. Bunlara dikkat etmek gerekiyor.
G g1 g2
G 0 Kapal (Tepe) Dey Kurp
G 0 Ak ( Dere) Dey Kurp

46
18.1.1. Parabolik Dey Kurp zellikleri
1)Yol lmnde yaplan btn llerin yatay bir dzlem zerinde yapld varsaylr.
T1 PT2 T1 BT2 T1 MT2

2)Paraboln denklemi olarak
y k x2
3) PM dorultusunun T1T2 dorultusunun tam ortasndan getii dnlr.
PB PM / 2
4) T1 ve T2 noktalarnn P some noktasndan eit uzaklkta olduu varsaylr.
PT1 PT2
GL
8
G
y
x2
2 L
18.1.1.1. Parabolik Dey Kurp Hesaplar

18.1.1.1.1. Kapal Dey Kurplar
a) Gr Uzunluu (S) Kurp Uzunluundan (L) kkse (S<L)
h1 : Src gz ykseklii
h2 : yol zerindeki engel ykseklii
S : Gr uzunluu
L : Dey kurp uzunluu (!! Duru uzunluu ile kartrlmamaldr !!)
G : g1 g 2
G S2
2h1 2h2

47
b)Gr Uzunluu Kurp Uzunluundan Bykse (S>L)
L 2S
h1 h2
Duru gr uzunluuna gre (Blnm Yol ise bu hesaplar kullanlr);

Karayollarnn belirledii standart deerler kullanlr. Yani,
h1 1.14m
h2 15cm
alnarak,
S L iin, L
G S2
4.2
S L iin, L 2 S
4.2
G
Not: h1 ve h2 dikkate alnmadan bu formllerle hesap yaplr.
S L fe 0.278 VP tr 0.00394
VP2
f s
Lmin 120m
Gei gr uzunluuna gre (Blnmemi Yol ise bu hesaplar kullanlr):
h1 1.14m
h2 1.37m
S L iin, L
G S2
10
S L iin, L 2 S
10
G
Not: h1 ve h2 dikkate alnmadan bu formllerle hesap yaplr.
S LS
d1 d 2
V1
V1 V2

48
V1 VP
(V1 VP V3 kar ynden gelen ara varsa)

V2 V1 15km / st
Lmin 120m
Bulduumuz deerler Lmin 120m den kk karsa L 120m alnr.
18.1.1.1.2. Ak (Dere) Dey Kurplar
h : Farn yol yzeyinden ykseklii
: Far nntat ekseninden dey sapmas

S L iin, L
G S2
2 h S tan
S L iin, L 2 S
2 h S tan
G
Burada bazen duru gr uzunluuna gre hesap yapn denebilir. Ama normalde buna gerek yoktur.
Gece olduu durumlarda far uzunluu dikkate alnabilir.
S L iin, L
G S2
1.22 0.035 S
1.22 0.035 S
S L iin, L 2 S
G
Buradaki S ya S far dr ya da duru gr uzunluu olarak alnr.
Konfor art;
G V 2
3.90
(Burada G yzdeli alnr)
Estetik art;
L 30 G
( G tamsay olarak alnr. rnein G g1 g2 0.04 0.02 0.02 %2)

*
Drenaj Kriteri;
L 43.6 G
( G tamsay olarak alnr. rnein G g1 g2 0.04 0.02 0.02 %2 yani G %4.4 ise 4.4 alnr )
*
18.1.1.1.3. Alt Geitlerde Dey Kurp Uzunluu
S2 G
h h
8 H 1 2
2
h h
8
S L iin, L 2 S H 1 2
G
2
H 4.40m, h1 1.83m, h2 0.46m alnrsa,
S L iin, L

49
S L iin, L
G S2
25
S L iin, L 2 S
25
G
rnek:
VP 90km / st
Pkm 2 595m
Pkot 432.50m
S far 80m
g1 0.014
g 2 0.058
olduuna gre dey kurbu uygun olarak tasarlaynz. T1 den 50 ve 150 metre ilerideki noktalarn
krmz kotlarn hesaplaynz.
( T1 : Dey kurbunbalang noktas )
zm:
nce kurbun ak (dere) kurp mu yoksa kapal (tepe) kurp mu olduu belirlenir.
G g1 g2 0.014 0.058 0.044 0 Ak ( Dere) Dey Kurp
0.044 802
70.05m ( S L salamad)
1.22 0.035 80
1.22 0.035 80
S L L 2 80
68.64m (S L salad)
0.044
S LL
Kriterlere bakalm:
1.Konfor,
Lmin
0.044 902
91.39m
3.90
2.Estetik,
Lmin 30 G 30 4.4 132m

*

50
3.Drenaj,
Lmin 43.6 G 43.6 4.4 191.84m

*
L 200molarak alnr.Yani10'un katolacak ekildebir st tam sayya yuvarlanr.

Not:
Snavlarda 10un kat olacak ekilde kendine en yakn st deere yuvarlanacak. Projelerde
kendisinden sonra gelen yatay ya da dey kurpla aralarnda 60 metre kalana kadar L deeri
seebiliriz. Dey kurp uzunluu belirlendikten sonra T1 ve T2 noktalarnn kilometrelerini ve krmz
kotunu belirleriz.
Sonra e mesafesi hesaplanr. Yani BP hesaplanr.
G L 0.044 200
1.1m
8
8
Bkot Pkot e 433.60
L
432.50 0.014 100 431.10m
2
L
T2 kot Pkot g2 432.50 0.058 100 438.30m
2
L
T1km Pkm 2595 100 2 495m
2
L
T2 km Pkm 2595 100 2 695m
2
T1kot Pkot g1
ekilde iaretlenen 1 ve 2 noktalarnn krmz kotlar tablo yardmyla hesaplanr.

0.044
0.014
xi
Nokta No
ri g1 xi
T1kot ri
yi
G
xi 2
2 L
Krmz
T1kot ri yi
Kot
200 m
T1
431.10
431.10
1
B
2
50
100
150
200
0.70
1.40
2.10
2.80
431.80
432.50
433.20
433.90
-0.275
-1.100
-2.475
-4.400
432.075
433.600
435.675
438.300
T2
Temel Bilgi:
Balangca olan mesafesiyle eimi arptmz zaman bire r deerini verir.

51
T1 in yksekliine her bir nokta iin bulduumuz r deerini eklersek her bir nokta iin eri zerindeki
deerleri belirlenir.
rnek:
VP 80km / st
P1km 0 460m
P1kot 372.00
g1 %4.2
g 2 %2.6
tr 1sn
f 0.30
Herhangi bir yol tanmlamas yaplmamsa eim her zaman negatif alnr.
smax %5
Bunun nedeni L fe deerinin daha byk kmasdr.)
olduuna gre dey kurbu tasarlaynz. Kurp balangcndan itibaren 50 metrede bir noktalarn
krmz kotlarn hesaplaynz.
zm:
ncelikle kurbun tipi belirlenir. Sonra t r , f ve smax a gre duru gr uzunluuna gre hesap
yaplr.
G g1 g2 %6.8 0 Kapal (Tepe) Kurp

Uyar: G deeri yuvarlatlmaz. 6.8 olarak alnr.
S 0.278 VP tr 0.00394
VP2
802
0.278 80 1 0.00394
123.104 m (!! Bu deer yuvarlatlmaz)
f s
0.30 0.05
Kapal kurp formllerinden,
S Liin, L
G S2
4.2
S Liin, L 2 S
0.068 123.104
4.2
245.36m (S L salad)
4.2
4.2
2 123.104
G
0.068
L 245.36m 250m ye yuvarlanmas gerekir. Ancak bu rnekte projeye gre yapmak istersek
L 300m ye yuvarlayabiliriz. Projede daha yksek deerlere yuvarlanabilir. Bir sonraki kurpla
arasnda 60 metre kalana kadar yukar yuvarlanabilir. rnei L 300m iin zelim.

52
G L 0.068 300
2.55m
8
8
Bkot Pkot e 369.45m
L
365.70m
2
L
T2 kot Pkot g 2 368.10m
2
L
T1km Pkm 0 310m
2
L
T2 km Pkm 0 610m
2
T1kot Pkot g1
0.068
0.042
xi
Nokta No
ri g1 xi
T1kot ri
yi
G
xi 2
2 L
Krmz
T1kot ri yi
Kot
300 m
T1
365.70
365.70
1
2
B
3
4
50
100
150
200
250
300
2.1
4.2
6.3
8.4
10.5
12.6
367.80
369.90
372.00
374.10
376.20
378.30
0.28
1.13
2.55
4.53
7.08
10.20
367.52
368.77
369.45
369.57
369.12
368.10
T2
rnek:
Yeni projelendirmekte olan blnm bir karayolunda maksimum boyuna eim smax %8 , proje hz
VP 100km / st tir. Projenin 3 385. inci kilometresinde gabali ykseklii 4.40 metre olan bir kiri
bulunmaktadr. ki krmz izgi kolunun ( g1 ve g 2 ) tekil ettii boyuna eim g1 0.060 ve
g2 0.073 tr. T1 den itibaren her 50 metrede bir noktalarn kilometrelerini ve krmz kotlarn
hesaplaynz.
( f 0.30 , tr 1sn , Pkot 375m )
zm:
Kiri ve gabali ykseklii verildiine gre alt geit formlleri kullanlr.

53
1002
206.89m
0.30 0.08
G g1 g2 0.060 0.073 0.133 Ak ( Dere) Dey Kurp
S 0.278 100 1 0.00394
S L iin, L 2 S
S L iin, L
G S2
25
L 227.75 230m
25
25
2 206.89
225.81( S L salamad)
G
0.133
ri g1 xi
xi
Nokta No
0.133 206.89
227.75(S L salad)
25
T1kot ri
yi
G
xi 2
2 L
230 m
Krmz
T1kot ri yi
Kot
T1
381.90
381.90
1
2
B
3
4
50
100
115
150
200
230
-3
-6
-6.9
-9
-12
-13.8
378.90
375.90
375.00
372.90
369.90
368.10
-0.723
-2.891
-3.824
-6.505
-11.57
-15.30
379.62
378.79
378.82
379.41
381.47
383.40
T2
rnek:
ki eritli tek platformlu bir yolda VP 90km / st olduuna gre,

a) Gr uzunluunu bulunuz.
b)
Pkm 0 618m
Pkot 379.00m
g1 0.02
g 2 0.04
olduuna gre dey kurp tasarmn yapnz. T1 , B , T2 ve T1 den sonra her 30 metrede bir
noktalarn kilometraj ve krmz kotlarn bulunuz.
zm:
54
Blnmemi yol olduu iin,
d1 d 2
V1
V1 V2
V1 90km
V2 V1 15 75km / st alnr.
Not: Sollanan tatn hz sollayan tattan 15 km/st daha dk alnr.
d1 0.2 V1 8 26m
d2 0.2 V2 8 23m
26 23
90 294m
90 75
G g1 g2 0.02 0 Kapal (Tepe) Dey Kurp
S
Eimlere gre bunu izecek olursak,
Kapal kurp formlleri kullanlr.
S L iin, L
G S2
10
S L iin, L 2 S
10
88m (S L salad)
G
Lmin 120 olduundan L 120m alnr.

UYARI: Eer her ikisinde de salamazsa direkt L 120m olarak alnr.
ri g1 xi
xi
Nokta No
T1kot ri
yi
G
xi 2
2 L
Krmz
T1kot ri yi
Kot
T1
380.20
380.20
1
B
2
30
60
90
120
-0.6
-1.2
-1.8
-2.4
379.60
379.00
378.40
377.80
0.075
0.300
0.675
1.200
379.53
378.70
377.73
376.60
T2

55
19. ENKESTLER
UYARI: Krmz kotu geirirken projede bulduumuz krmz kot deerinden 50 cm karlarak izilecek.
Yani boykesitte bulduumuz krmz kottan 50 cm karlacak demektir.
Bu ekilde enkesitler izildikten sonra dolgu ve yarma alanlar hesaplanacak. Cross yntemiyle
bulunabilir. Dolgu ve yarma alanlar en kesit zerinde gsterilecek.
20. STNAT VE KSA DUVARLARI

Dolguda istinat, yarmada iksa duvar yaplr.
Eksenden itibaren 15 metre sonra istinat duvarn izebiliriz.

56
20.1 stinat Duvar
k , H , ht ye gre belirlenir.
UYARI: Enkesitte alan hesab yaplrken istinat duvar alan hesabna katlmaz. ift izgi ile gsterilen
ksm alan hesabna katlr.
Dolgularda siyah kot ile krmz kot eksenden itibaren 15 metrede kesimezse istinat duvar yaplr.
Fyle K duvar kalnl, h ve hT ye bal olarak deiir.

57
20.2. ksa Duvar
K , hT ve H T ye gre belirlenir.
UYARI: ksa duvar alan hesabna katlr.
21. HACM HESABI
Fn1 Fn
ln Alanlar ortalamasna gre hacim hesab
2
l l
V n1 n Fn Uzaklklar ortalamasna gre alan hesab
2

58
LD
FD
L
FD FK
LK
FK
L
FD FK
LD
2
L
VK FK K
2
VD FD
Hacimler Tablosu (Kbaj izelgesi)

Alanlar
No
A
KM
Ara
Uzaklk
0+000
Geit
Noktas
Uygulama
Mesafesi
Alanlar Fark
Hacimler
Yarma Dolgu Yarma Dolgu Yarma
11.04
12.80 3.23
9.57
34.96
2.87
23.64
63.00
4.34
59.775
13.725
12.12 7.53
4.59
18.00
16.57 2.47
14.10
Dolgu
141.31 35.66
(K.K.K.)
Kendi
Kesitinde Yarma
Kullanlan fazlas
35.66
105.65
20.77 100.34 826.45
100.34
10.94
6.60
273.42
29.09
29.09
Cebrik Toplam
Dolgu
fazlas
Yarma Dolgu
105.65
70
1
0+070
0+092
726.11
620.46
415.80
1036.26
1738.85
2775.11
22
273.42 689.22
104
3
0+196
1738.85
18
4
0+214
166.35 103.35
103.35
63.00
2712.11
298.26
44.46
258.80
2453.31
25
5
0+239

59
22.08
11.04
2
47.92 22
u1
34.96
2
22 104
u2
63
2
104 15.55
u3
59.775
2
uA
1 SHF Kaz Dolgu

Son hacimler
fazlas
Kaz KF KKK
Kaz
fazlas
3 Dolgu DF KKK
Dolgu
fazlas
4 SHF DF KF
1 4 olmal
rnek:
A ve B noktalar arasnda proje hz VP 90km / st , platform genilii B 18m , aliymandaki

enine eimi qe %2 , dmax %8 , p ' 0.4m / sn3 olan klotoid gei erili ve deverli iki yatay
kurptan oluan bir yol gekisi tasarlanacaktr. Birinci kurbun R1 yarap maksimum devere gre,
ikinci kurbun yarap birinci kurptan 50 m daha fazla olacak ekilde belirlenecektir. Gerekli tahkikleri
yaparak her iki yatay kurp iin uygun klotoid parametrelerini ve uzunluklarn hesaplaynz. A
noktasn balang alarak btn karakteristik noktalarn ve B noktasnn kilometrajn hesaplaynz.
Sadece birinci kurp iin eksen sabit durumuna gre ykselme deerlerini hesaplayarak dever
diyagramn iziniz. (A parametresi 10un kat olacak ekilde bir st deere yuvarlanacaktr. R deeri
de 10un kat olacak ekilde bir st deere yuvarlatlacaktr)
zm:

Yol Ve Projesi

Diunggah oleh

Informasi Dokumen

Judul Asli

Hak Cipta

Format Tersedia

Bagikan dokumen Ini

Bagikan atau Tanam Dokumen

Opsi Berbagi

Apakah menurut Anda dokumen ini bermanfaat?

Apakah konten ini tidak pantas?

Hak Cipta:

Format Tersedia

Yol Ve Projesi

Diunggah oleh

Hak Cipta:

Format Tersedia

YILDIZ TEKNK NVERSTES

Ad Soyad: Mehmet Serta AYHAN

Ad Soyad: Mehmet Serta AYHAN

1.1. Karayolu Snflandrmas

2. Karayolu ve Elemanlar le lgili Genel Tanmlamalar

Ad Soyad: Mehmet Serta AYHAN

Ad Soyad: Mehmet Serta AYHAN

2 (2 3,5 2,5) 3.00

3. Projeye Etki Eden zellikler

Ad Soyad: Mehmet Serta AYHAN

3.2. Karayolu Tatlarnn Genel zellikleri

Ad Soyad: Mehmet Serta AYHAN

Ad Soyad: Mehmet Serta AYHAN

L fe(min) L fe (1) L fe(2) 0.278 50 1 0.00394

Votobs 15.93 8.30 (0.6 0.07) 37.6 km

Voto 15.93 45 (0.60 0) 82.78 km / h

metredeki yayaya arpmayacakt.

4.2. Gei Gr Uzunluu

d a bV cV 2 tat takip aral

Ad Soyad: Mehmet Serta AYHAN

Projelerde byle yaplmayacak ama dler eit alnrsa yaklak hesapta,

4.2.2. Kar Ynden Tat Gelmesi Halinde Gei Gr Uzunluu

Ad Soyad: Mehmet Serta AYHAN

5. Yol Geometrik Standartlarnn Seimi

2. Yatay ve Dey Kurp Yaraplar

Plan ve Boy Kesit

5.2. Yol Standartlarnn Seiminde Etkili Olan Faktrler:

n : Projelendirme yol hizmet mr

6. Bir Yolun Projelendirilmesinde Dikkate Alnacak Trafik Deerleri

6.1. Yllk Ortalama Gnlk Trafik

6.2. Saatlik Trafik

6.3. Beklenen Trafik

Trafik Trafik Art

6.4. Doal Trafik Art

6.5. Trafik Art Faktr

6.6. Proje Trafii

6.7. erit Says

(1 a)n (1 0.11)20 8.062

Deerlere uygun tahmini bir en kesit izilir.

Ad Soyad: Mehmet Serta AYHAN

7.1. Sfr Poligonu izilirken Dikkat Edilecek Hususlar

Ad Soyad: Mehmet Serta AYHAN

2. Eriye teet olunmaz

Ad Soyad: Mehmet Serta AYHAN

8.1. Basit Daire Kurplar

Ad Soyad: Mehmet Serta AYHAN

8.2. Bileik Kurplar

Ad Soyad: Mehmet Serta AYHAN

8.3. Ters Kurplar

Ad Soyad: Mehmet Serta AYHAN

9. Yol Projesi Yapm Aamalar

Bu ilemlerden sonra ilk yaplacak olan noktalar saysallatrmaktr. Yani koordinatlarn

Ad Soyad: Mehmet Serta AYHAN

e : Enine srtnme katsays

Daire yay uzunluklar yani developman uzunluklar bulunur;

Ad Soyad: Mehmet Serta AYHAN

10. Kurplarda Tatlarn Stabilitesi

e : Enine srtnme kat says

10.1. Deversiz Kurpta Savrulmaya ve Devrilmeye Sebep Olan Hz

Ad Soyad: Mehmet Serta AYHAN

10.2. Deverli Kurpta Savrulmaya ve Devrilmeye Sebep Olan Hz

Vsav 11.3 e R 11.3 0.30 150 75.8km / h

Ad Soyad: Mehmet Serta AYHAN