www.sagadbl.

com

CREATED BY : CIKGU IRWAN

Nota Sains Tingkatan 3

Bab 7 - Elektrik
7.1 Elektrostatik 1. 2. 3. 4. 5. 6. Elektrostatik ialah kajian tentang cas-cas elektrik yang statik/tidak bergerak. Cas elektrik ialah cas positif(+) dan cas negatif(-). Neutral bermakna bilangan cas positif dan negatif adalah sama. Pemindahan cas berlaku apabila dua bahan digosok(pengecasan secara geseran). Cas yang terhasil dari geseran inilah Cas Elektrokstatik. Bahan neutral yang menerima elektron akan bercas negatif manakala yang kehilangan elektron akan bercas positif. 7. Contoh: a. Apabila pembaris plastik digosok dengan kain bulu, elektron dipindah dari kain bulu ke pembaris. Oleh itu, pembaris akan bercas negatif dan kain bulu akan bercas positif.

8. Cas yang sama jenis akan menolak manakala cas yang berlainan jenis akan menarik(daya elektrostatik). 9. Bahan yang bercas ini juga dapat menarik bahan yang neutral. 10. Cas elektrostatik boleh dikesan menggunakan elektroskop.

Gambar elektroskop
mr IRWAN@SMK Bukit Guntong Page 1

www.sagadbl.com

CREATED BY : CIKGU IRWAN

11. Fenomena yang berkaitan dengan cas elektrostatik: a. Kilat- pemindahan cas berlaku antara awan dengan awan atau antara awan dengan bumi akan menghasilkan bunga api(kilat).

b. Pemetik api- digunakan untuk menyalakan penunu Bunsen. Gerakan elektrostatik yang kuat terbentuk di hujung pemetik dan bunga api terbentuk apabila cas melaluinya. c. Palam pencucuh- menghasilkan bunga api apabila enjin dihidupkan.

d. Kapal terbang- tercas apabila melalui udara dan awan, oleh itu tayar kapal terbang boleh mengalirkan cas ke bumi apabila mendarat. e. Lori tangki- tercas apabila bergeser dengan udara,oleh itu rantai besi dipasang bersentuhan dengan permukaan jalan untuk mengalirkan cas ke bumi. f. Konduktor kilat- pada bangunan tinggi untuk menghalang dari disambar petir dengan mengalirkan cas ke bumi.

mr IRWAN@SMK Bukit Guntong

Page 2

www.sagadbl.com

CREATED BY : CIKGU IRWAN

7.2 Keelektrikan 1. Konduktor elektrik membenarkan arus elektrik(elektron) mengalir manakala penebat pula tidak membenarkan arus mengalir. 2. Contoh alat yang boleh menghasilkan cas elektrik ialah: a. Sel ringkas- terdiri daripada dua plat logam yang berlainan jenis yang dicelup kedalam larutan asid, alkali atau garam.

b. Sel kimia- sumber tenaga elektrik yang menukarkan tenaga kimia ke tenaga elektrik. Sel kimia termasuklah sel kering, sel nikel kadmium(boleh dicas semula), sel asid plumbum(boleh dicas semula), sel merkuri, sel litium dan lain-lain. c. Penjana Van de Graff- menghasilkan cas yang banyak pada voltan yang tinggi secara geseran.

3. 4. 5. 6.

Arus elektrik ialah kadar pengaliran cas elektrik. Voltan ialah perbezaan tenaga cas elektrik pada dua titik. Sifat sesuatu bahan yang menentang pengaliran haba dikenali sebagai rintangan. Arah pengaliran elektron adalah bertentangan dengan arus elektrik.

mr IRWAN@SMK Bukit Guntong

Page 3

www.sagadbl.com

CREATED BY : CIKGU IRWAN

7.3 Penggunaan kuantiti elektrik 1. Arus : a. Unit sukatan ialah ampere(A). b. Disukat menggunakan ammeter yang disambung secara bersiri.

c. Pengaliran arus berlaku hanya apabila terdapat perbezaan tenaga cas atau voltan antara dua titik. 2. Voltan : a. Unit sukatan ialah volt (V). b. Voltan disukat dengan menggunakan voltmeter yang disambung secara selari dlam litar.

3. Rintangan : a. Semakin tinggi rintangan, semakin kecil arus elektrik yang mengalir dalam suatu litar. b. Rintangan disukat dalam unit om (). c. Rintangan bergantung pada panjang, ketebalan, jenis bahan dan suhu. d. Rheostat ialah alat ringtangan yang boleh dilaraskan untuk mengawal arus elektrik didalam litar. Contoh rheostat:

mr IRWAN@SMK Bukit Guntong

Page 4

www.sagadbl.com

CREATED BY : CIKGU IRWAN

7.4 Hubungan Antara Arus, Voltan dengan Rintangan 1. Rujuk rajah litar dibawah untuk mengkaji perbezaan antara beza keupayaan dan arus yang mengalir melalui litar dengan rintangan. Rintangan = V = IR

R=

V-Voltan R-Rintangan I-Arus

mr IRWAN@SMK Bukit Guntong

Page 5

www.sagadbl.com

CREATED BY : CIKGU IRWAN

7.5 Konsep Litar Selari dan Bersiri Litar elektrik lintasan yang membenarkan arus elektrik mengalir melaluinya. Arus elektrik hanya mengalir dalam litar yang lengkap. Litar ringkas terdiri daripada sumber elektrik, suis, perintang dan dawai penyambung. Simbol yang digunakan untuk komponen dalam litar:

Litar Bersiri ~ Mentol disambung dari hujung ke hujung

Litar Selari ~ Mentol disambung sebelah menyebelah

mr IRWAN@SMK Bukit Guntong

Page 6

www.sagadbl.com

CREATED BY : CIKGU IRWAN

7.6 Arus, Voltan dan Rintangan dalam Litar Bersiri

Dalam litar bersiri hanya terdapat satu lintasan arus didalamnya. o Jumlah voltan : V = V1+V2+V3 o Arus yang mengalir : I = I1 = I2 = I3 o Rintangan : R = R1+R2+R3

mr IRWAN@SMK Bukit Guntong

Page 7

www.sagadbl.com

CREATED BY : CIKGU IRWAN

7.7 Arus, Voltan dan Rintangan dalam Litar Selari

Dalam litar selari terdapat lebih daripada satu lintasan arus didalamnya. o V = V1 = V2 = V3 o I = I1 = I2 = I3 o 1/R = 1/R1 + 1/R2 + 1/R3

mr IRWAN@SMK Bukit Guntong

Page 8