Mari Mengenal Ilmu Faraidh

Firman Allah dalam Surah An-Nisaa ayat 11, yang bermaksud: Ibu bapa kamu dan anak-anak kamu, kamu tidak mengetahui siapa di antaranya yang lebih dekat serta banyak manfaatnya kepada kamu !"embahagian harta pusaka dan penentuan bahagian masingmasing seperti yang diterangkan itu ialah# ketetapan dari Allah Sesungguhnya Allah adalah $aha $engetahui lagi $aha %i&aksana' Sabda (asulullah SA), yang bermaksud: "ela&arilah Ilmu Faraid dan a&arkannya kepada *rang lain +erana aku akan di,abut !nya-a# dan ilmu tersebut &uga akan di,abut *leh Allah .alu akan timbullah fitnah harta sehingga nanti akan ada dua *rang berselisih tentang pembahagian harta pusaka dan mereka tidak tahu siapakah yang akan dapat menyelesaikan masalah mereka' - (i-ayat Al-/akim, Al-%aiha0i dan Ibn $asud "ela&arilah ilmu Faraid dan a&arkannya kepada *rang lain +erana sesungguhnya ia adalah sebahagian dari ilmu yang banyak 1api malangnya ia adalah ilmu yang dilupakan dan ia ialah ilmu yang mula-mula akan di,abut dari umatku' -(i-ayat Al2/akim, %aiha0i dan Abu /urairah AYAT-AYAT FARAID Surah Al-Nisa Ayat 11 Allah perintahkan kamu tentang !pembahagian pusaka untuk# anak-anak kamu, iaitu bahagian se*rang anak lelaki menyamai bahagian dua *rang anak perempuan 1etapi &ika anak-anak perempuan itu lebih dari dua, maka bahagian mereka ialah dua pertiga dari harta yang ditinggalkan *leh simati 3an &ika anak perempuan itu se*rang sa&a, maka bahagiannya ialah satu perdua dari harta itu 3an bagi ibu-bapa !simati#, tiap-tiap se*rang dari keduanya, satu perenam dari harta yang ditinggalkan *leh simati, &ika simati itu mempunyai anak 1etapi &ika simati tidak mempunyai anak, sedangkan yang me-arisinya hanyalah kedua ibu bapanya saha&a, maka bahagian ibu ialah satu pertiga +alau simati itu mempunyai beberapa *rang saudara !adik-beradik#, maka bahagian ibunya ialah satu perenam !"embahagian itu# ialah sesudah diselesaikan -asiat yang telah di-asiatkan *leh simati, dan sesudah dibayar hutangnya Ibu bapa kamu dan anak-anak kamu, kamu tidak mengetahui siapa di antara mereka yang lebih dekat serta banyak manfaatnya kepada kamu !"embahagian harta pusaka dan penentuan bahagian masingmasing seperti yang diterangkan itu ialah# ketetapan dari Allah Sesungguhnya Allah $aha mengetahui lagi $aha %i&aksana ' Surah Al-Nisa Ayat 14 3an bagi kamu !suami# satu perdua dari harta yang ditinggalkan *leh isteri-isteri kamu, &ika mereka tidak mempunyai anak 1etapi &ika mereka mempunyai anak, maka kamu mendapat satu perempat dari harta yang mereka tinggalkan, sesudah ditunaikan -asiat yang mereka -asiatkan dan sesudah dibayar hutangnya 3an bagi mereka !isteri-isteri# pula satu perempat dari harta yang kamu tinggalkan, &ika kamu tidak mempunyai anak 1etapi kalau kamu mempunyai anak, maka bahagian mereka !isteri-isteri kamu# ialah satu perlapan dari harta yang kamu tinggalkan, sesudah ditunaikan -asiat yang kamu -asiatkan dan sesudah dibayarkan hutang kamu 3an &ika simati yang di-arisi itu, baik lelaki atau perempuan, yang tidak meninggalkan anak atau bapa, dan ada meninggalkan se*rang saudara lelaki !seibu# atau se*rang saudara perempuan !seibu#, maka bagi tiap-tiap se*rang dari keduanya ialah satu perenam 1

+alau pula mereka !saudara-saudara seibu itu# lebih dari se*rang, maka mereka bersekutu pada satu pertiga !dengan mendapat sama banyak lelaki dan perempuan#, sesudah ditunaikan -asiat yang di-asiatkan *leh simati, dan sesudah dibayar hutangnya5 -asiat--asiat tersebut hendaknya tidak mendatangkan mudharat !kepada -aris--aris# !1iap-tiap satu hukum itu# ialah ketetapan dari Allah 3an !ingatlah# Allah $aha $engetahui lagi $aha "enyabar ' Surah Al-Nisa Ayat 167 $ereka !*rang-*rang Islam# meminta fat-a kepadamu !-ahai $uhammad mengenai masalah +alalah# +atakanlah: 8Allah memberi fat-a kepada kamu dalam perkara +alalah itu, iaitu &ika sese*rang mati, yang tidak mempunyai anak dan dia mempunyai se*rang saudara perempuan, maka bagi saudara perempuan itu satu perdua dari harta yang ditinggalkannya, dan dia pula !saudara lelaki itu# me-arisi !semua harta# saudara perempuan, &ika saudara perempuannya tidak mempunyai anak +alau pula saudara perempuannya itu dua *rang, maka keduanya mendapat dua pertiga dari harta yang ditinggalkan *leh simati 3an sekiranya mereka !saudara-saudaranya itu# ramai, lelaki dan perempuan, maka bahagian se*rang lelaki menyamai bahagian dua *rang perempuan Allah menerangkan !hukum ini# kepada kamu, supaya kamu tidak sesat, dan !ingatlah# Allah $aha $engetahui akan tiap-tiap sesuatu ' Sebab turun ayat Faraid /adis ri-ayat %ukhari dan $uslim baha-a isteri Saad bin (abi telah menemui (asulullah bersama 4 *rang anak perempuan Saad dan berkata: 9a (asulullah, ini 4 *rang anak perempuan Saad yang mati syahid di medan :hud Sesungguhnya bapa saudaranya telah mengambil semua hartanya, dan mereka tidak dapat berkah-in tanpa harta %ersabda (asulullah: Allah akan memutuskannya, maka turunlah ayat 11 Surah Al-Nisa

HARTA PENINGGALAN (al-Tarikah) 3ari segi bahasa: Semua peninggalan simati samada bernilai atau tidak 3ari segi syarak: Semua peninggalan simati yang bernilai samada terikat dengan hutang atau pun tidak JENIS HARTA PENINGGALAN 1 /arta Alih seperti 3uit, Akaun %ank, 1abung /a&i, +)S", AS%, Saham, "elaburan,1akaful, +ereta, $*t*r, "erniagaan, (umah Se-a, %arang +emas, /utang dan dan lain-lain 4 /arta 1ak Alih seperti 1anah, (umah HAK SI MATI ATAS HARTA PENINGGALAN 1 "engurusan ;ena<ah 4 /utang Simati = )asiat !tidak lebih 1>=# kepada bukan -aris ? /arta Sepen,arian @ Agihan %aki /arta $engikut /ukum Faraid WASIAT /ukum asal adalah -a&ib !1AB: Al-%a0arah# Diwajibkan atas kamu, apabila seorang di antara kamu kedatangan (tanda-tanda) maut,
2

jika ia meninggalkan harta yang banyak, berwasiat untuk ibu-bapa dan kaum kerabatnya secara ma'ruf (adil dan baik). ni adalah kewajipan atas orang-orang yang bertakwa!. Ayat ini dinasakhkan bila turunnya ayat Faraid )asiat hanya dib*lehkan pada had 1>= harta kepada bukan -aris $aka tidak sah -asiat kepada -aris ke,uali dengan persetu&uan semua -aris lain "ersetu&uan itu perlu berlaku selepas kematian pemberi -asiat 3ari sudut perundangan di $alaysia, -asiat terbahagi kepada 4: )asiat :ntuk %ukan Islam !Akta )asiat 1C@C# )asiat :ntuk Drang Islam: - )asiat SiEil !$elantik "emegang Amanah bagi harta lebih ($4 &uta# - )asiat Syarie !1>= kpd bukan -aris, sebagai amal &ariah# HARTA P SAKA (al-Irth) Semua harta milik sah simati yang mempunyai nilai atau tidak sama ada harta fi<ikal atau apa-apa hak dan kepentingan yang berkaitan dengannya seperti harta berbentuk alih atau tak alih, mata -ang, hak atau kepentingan si mati atau manfaat selepas diselasaikan hak-hak seperti urus &ena<ah, hutang, -asiat, harta sepen,arian dan sebarang peran,angan harta yang dibuat semasa masih hidup PENGERTIAN ILM FARAID Ilmu yang menerangkan -aris yang layak dan tidak layak me-arisi harta pusaka simati serta bahagian yang layak diterima dan ,ara pembahagiannya KELE!IHAN MEMPELAJARI ILM FARAID Sabda nabi SA) yang bermaksud: '%ela&arlah ilmu Faraid dan a&arkannya kepada *rang lain kerana ia adalah separuh ilmu Ia akan dilupakan dan ia akan men&adi perkara pertama di,abut dari umatku' !(i-ayat Ibn $a&ah# %erkata Saidina :mar r a: '%ela&arlah ilmu al-Sunnah, ilmu Faraid dan ilmu %ahasa Arab sebagaimana kamu mempela&ari al-Furan'!(i-ayat Imam al-3arimi# SE!A! PEWARISAN Nasab !keturunan>hubungan darah# "erkah-inan )ala !tuan yang membebaskan hambanya# R K N PEWARISAN Simati )aris /arta "usaka SYARAT PEWARISAN +ematian pemilik harta yang pasti !hakiki>hukmi# )aris dipastikan masih hidup $engetahui hubungan antara -aris dengan simati

G G R PEWARISAN /amba $embunuh pemilik harta %erbe<a agama KATEG"RI PEWARISAN MENGIK T T R TAN 1 Ashabul Furud 4 al-GAs*bah = al-(addu ? Ha-i Arham @ al-(addu !kepada suami atau isteri# 7 As*bah Sababiah 6 )asiat lebih daripada 1>= A %aitulmal !bagi kateg*ri pe-arisan di atas, pelaksanaan di $alaysia ialah n* 1, 4 dan A# WARIS-WARIS DARI KALANGAN LELAKI 1 Anak lelaki 4 Iu,u lelaki ke ba-ah !dari anak lelaki saha&a# = %apa ? 3atuk ke atas @ Adik beradik lelaki seibu sebapa 7 Adik beradik lelaki sebapa 6 adik beradik lelaki seibu A Anak saudara lelaki !dari saudara lelaki seibu sebapa# C Anak saudara lelaki !dari saudara lelaki sebapa# 1B %apa saudara seibu sebapa 11 %apa saudara sebapa 14 Sepupu lelaki !dari bapa saudara seibu sebapa# 1= Sepupu lelaki !dari bapa saudara sebapa# 1? Suami WARIS-WARIS DARI KALANGAN PEREMP AN 1 Anak perempuan 4 Iu,u perempuan ke ba-ah !dari anak lelaki saha&a# = Ibu ? Nenek !sebelah emak>sebelah ayah# @ Adik beradik perempuan seibu sebapa 7 Adik beradik perepmpuan sebapa 6 Adik beradik perempuan seibu A Isteri Perhatian: ;ika berhimpun semua -aris lelaki, maka yang akan me-arisi ialah: 1 Anak lelaki 4 %apa = Suami

3an &ika berhimpun semua -aris perempuan, maka yang akan me-arisi: 1 Anak perempuan 4 Iu,u perempuan !dalam sesetengah keadaan saha&a# = Ibu ? Adik beradik perempuan seibu sebapa !dalam sesetengah keadaan saha&a# @ Isteri 3an &ika berhimpun semua -aris lelaki dan perempuan, yang akan me-arisi ialah: 1 Anak lelaki 4 Anak perempuan = %apa ? Ibu @ Suami>Isteri $anakala -aris--aris yang lain adalah terhi&ab dengan mereka #ARA-#ARA PEWARISAN 1 "e-arisan dengan furudh iaitu bahagian yang telah ditetapkan dalam al-Furan )aris yang me-arisi ,ara ini dipanggil "shabul #urud 4 "e-arisan dengan $a%sib ("sobah). Iaitu me-arisi baki selepas dit*lak bahagian "shabul #urud atau me-arisi semua harta &ika tiada Ashabul Furud MEWARISI F R D SAHAJA 1 Ibu 4 Adik beradik lelaki seibu = Adik beradik perempuan seibu ? Nenek @ Suami 7 Isteri MEWARISI AS"!AH SAHAJA 1 Anak lelaki 4 Iu,u lelaki dan ke ba-ah !dari anak lelaki saha&a# = Adik beradik lelaki seibu sebapa ? Anak saudara lelaki dan ke ba-ah !dari adik beradik lelaki seibu sebapa saha&a# @ Adik beradik lelaki sebapa 7 Anak saudara lelaki dan ke ba-ah !dari adik beradik lelaki sebapa saha&a# 6 %apa saudara seibu sebapa A Sepupu lelaki dan ke ba-ah !dari bapa saudara seibu sebapa# C %apa saudara sebapa 1B Sepupu lelaki dan ke ba-ah !dari bapa saudara sebapa saha&a# MEWARISI F R D ATA AS"!AH ATA KED A-D ANYA 1 %apa 4 3atuk MEWARISI F R D ATA AS"!AH $SE#ARA !ERASINGAN% 1 Anak perempuan 4 Iu,u perempuan !dari anak lelaki saha&a#

= Adik beradik perempuan seibu sebapa ? Adik beradik perempuan sebapa

JENIS-JENIS F R DH 1 J, K, 1>A, 1>=, 1>7, 4>= !dari al-Furan# 4 1>= daripada baki !i&tihad# J MLAH ASHA! L F R D 1 Suami 4 %apa = 3atuk ? Adik beradik lelaki seibu @ Anak perempuan 7 Iu,u perempuan !dari anak lelaki saha&a# 6 Ibu A Nenek C Adik beradik perempuan seibu sebapa 1B Adik beradik perempuan sebapa 11 Adik beradik perempuan seibu 14 Isteri WARIS MENGIK T F R DH Sa&u 'er Dua $(% 1 Anak "erempuan &ika se*rang dan simati tiada anak lelaki 4 Iu,u "erempuan &ika se*rang dan simati tiada anak lelaki dan anak perempuan = Adik beradik perempuan seibu sebapa &ika se*rang dan simati tiada anak lelaki, anak perempuan dan tiada ayah ? Adik beradik perempuan sebapa &ika se*rang, simati tiada anak lelaki, tiada anak perempuan, tiada ayah dan tiada adik beradik seibu sebapa @ Suami &ika simati tiada anak Sa&u 'er Em'a& $)% 1 Suami &ika simati ada anak 4 Isteri &ika simati tiada anak Sa&u 'er La'an $*+,% 1 Isteri &ika simati ada anak Sa&u 'er Tiga $*+-% 1 Lmak &ika simati tiada anak atau tiada 4 *rang adik beradik atau lebih 4 Adik beradik seibu !lelaki>perempuan# &ika 4 *rang atau lebih

Dua 'er Tiga $.+-% 1 Anak perempuan &ika 4 *rang atau lebih dan simati tiada anak lelaki 4 Iu,u perempuan &ika 4 *rang atau lebih dan simati tiada anak lelaki dan anak perempuan = Adik beradik perempuan seibu sebapa &ika 4 *rang atau lebih dan simati tiada anak lelaki, tiada anak perempuan, tiada ayah dan tiada adik beradik lelaki seibu sebapa ? Adik beradik perempuan sebapa &ika 4 *rang atau lebih dan simati tiada anak lelaki, tiada anak perempuan, tiada ayah dan tiada adik beradik lelaki dan perempuan seibu sebapa 6

Sa&u 'er Enam $*+/% 1 Ayah &ika simati ada anak 4 Lmak &ika simati ada anak = 3atuk &ika simati tiada ayah anak dan ada anak ? Nenek &ika simati tiada emak dan ada anak @ Adik beradik seibu &ika se*rang saha&a 7 Iu,u perempuan !dari anak lelaki# &ika simati ada se*rang anak perempuan saha&a dan tiada anak lelaki 6 Adik beradik perempuan sebapa &ika simati ada se*rang adik beradik perempuan seibu sebapa, tiada ayah, tiada anak lelaki, tiada anak perempuan, tiada adik beradik lelaki seibu sebapa dan tiada adib beradik lelaki sebapa Sa&u 'er Tiga $dari'ada 0a1i% 1 Ibu &ika simati ada suami dan ayah 4 Ibu &ika simati ada isteri dan ayah 1ambahan: 4 masalah di atas adalah i&tihad Saidina :mar al-+hattab yang disepakati para sahabat /ukum asal ialah ibu mendapat 1>= daripada semua harta 1etapi bahagian ayah men&adi kurang daripada bahagian ibu $aka Saidina :mar memutuskan baha-a bahagian ibu ialah 1>= daripada baki !iaitu selepas suami atau isteri mendapat bahagian# dan bakinya adalah bahagian ayah AS"!AH As*bah dari segi bahasa ialah -aris lelaki dari sebelah ayah $anakala dari segi istilah ialah setiap -aris yang tidak memiliki bahagian-bahagian khusus dalam AlFuran dan Al-Sunnah seperti anak lelaki, ,u,u lelaki dari anak lelaki, saudara lelaki kandung, saudara lelaki sebapa, bapa saudara kandung dan seterusnya As*bah terbahagi kepada 4 iaitu Nasabiyyaah iaitu keturunan dan Sababiyyah, iaitu tuan me-arisi harta bekas hambanya yang telah dibebaskan As*bah Nasabiyyah terbahagi pula kepada = bahagian: 1 As*bah %innafsi 4 As*bah %ilgh*iri = As*bah $aalgh*iri

A230ah !inna42i: 1erdiri dari -aris lelaki bermula dengan anak lelaki, ,u,u lelaki dan seterusnya, ayah, datuk dan seterusnya, saudara lelaki kandung, saudara lelaki sebapa, anak saudara lelaki kandung, anak saudara lelaki sebapa dan seterusnya, bapa saudara kandung, bapa saudara sebapa, sepupu lelaki kandung, sepupu lelaki sebapa dan seterusnya A230ah !ilgh3iri: 1erdiri daripada empat kel*mp*k -aris perempuan bila bersama dengan adik beradik mereka yang lelaki $ereka ialah: 1 Anak perempuan bila bersama dengan anak lelaki 7

4 Iu,u perempuan dari anak lelaki bila bersama dengan ,u,u lelaki dari anak lelaki = Saudara perempuan seibu sebapa bila bersama saudara lelaki seibu sebapa ? Saudara perempuan sebapa bila bersama dengan saudara sebapa lelaki "embahagian bagi As*bah %ilgh*iri adalah berasaskan kepada lelaki 4 bahagian dan perempuan 1 bahagian A230ah Maalgh3iri: +husus untuk saudara perempuan saha&a samada saudara kandung atau sebapa apabila bersama dengan anak perempuan dengan syarat tiada anak lelaki dan saudara lelaki

Ma2alah *5 Simati meninggalkan se*rang isteri, ayah dan 1 anak perempuan "enyelesaian: Isteri 1>A, ayah 1>7 M As*bah %innafsi, anak perempuan J Asal masalah ialah 4? isteri =, ayah ?, anak perempuan 14, baki @ untuk ayah Ma2alah .5 Simati meninggalkan se*rang isteri, 1 anak perempuan, 1 adik beradik lelaki seibu sebapa "enyelasaian: Isteri 1>A, anak perempuan J, adik beradik lelaki seibu sebapa As*bah binnafsi 8

Asal masalah ialah A, isteri 1, anak perempuan ?, baki = untuk adik beradik lelaki seibu sebapa :lasan: +eadaan yang sama seperti di atas sekiranya di tempat adik beradik lelaki seibu sebapa itu ialah !mengikut turutan#: adik beradik lelaki sebapa anak saudara lelaki dari adik beradik lelaki seibu sebapa anak saudara lelaki dari adik beradik lelaki sebapa ,u,u saudara dari n* =, n* ? dan seterusnya bapa saudara seibu sebapa bapa saudara sebapa sepupu lelaki dari bapa saudara seibu sebapa sepupu lelaki dari bapa saudara sebapa anak sepupu lelaki dari n* 6, n* A dan seterusnya Ma2alah -5 Simati meninggalkan se*rang suami, anak perempuan dan ,u,u lelaki "enyelesaian: Suami K, anak perempuan J, ,u,u lelaki dari anak lelaki As*bah binnafsi Asal masalah ialah ?, suami 1, anak perempuan 4, baki 1 untuk ,u,u lelaki Ma2alah 65 Simati meninggalkan se*rang suami, anak perempuan, ,u,u perempuan dari anak lelaki "enyelesaian: Suami K, anak perempuan J, ,u,u perempuan 1>7 Asal masalah 14, suami =, anak perempuan 7, ,u,u perempuan 4, baki 1 kepada -aris yang mendapat As*bah 1ambahan: &ika bersama -aris--aris di atas itu ialah: 1 ,i,it lelaki dari ,u,u lelaki N as*bah binnafsi 4 adik beradik lelaki dll N as*bah binnafsi = adik beradik perempuan N as*bah maalgh*iri ? ,i,it perempuan dari ,u,u lelaki N terhalang @ adik beradik seibu N terhalang Ma2alah 75 Simati meninggalkan isteri, 4 anak perempuan, ,u,u perempuan, adik beradik perempuan seibu sebapa "enyelesaian: Isteri 1>A, 4 anak perempuan 4>=, ,u,u perempuan terhalang, adik beradik perempuan As*bah maalgh*iri Asal masalah 4?, isteri =, 4 anak perempuan 17, baki @ untuk adik beradik perempuan Ma2alah /5 Simati meninggalkan isteri, 1 anak perempuan, adik beradik perempuan seibu sebapa, adik beradik lelaki sebapa "enyelesaian: 9

Isteri 1>A, anak perempuan J, adik beradik perempuan as*bah maalgh*iri, adik beradik lelaki terhalang Asal masalah A, isteri 1, anak perempuan ?, baki = untuk adik beradik perempuan :lasan: Sekiranya ditempat adik beradik perempuan itu ialah adik beradik perempuan sebapa, maka dia akan me-arisi As*bah %ilgh*iri dengan adik beradik lelaki sebapa

10