y

c u -tr a c k

.c

Arapa Sfatlar ve simler

ARAPA SIFATLAR

Sfat- Mebbehe, sm-i Tafdl, Mblaa-i Fil, sm-i Mensb, sm-i Mekn, sm-i
Zamn, sm-i let, sm-i Tasgr

Sfat- Mebbehe

Fiilin belirttii manann kendisinde sabit ve srekli olarak bulunduunu gsteren, fiilden
tremi sfatlara sfat- mebbehe (benzetilen sfat) denir. sm-i fillere benzediklerinden bu isim kullanlmtr. Ancak ism-i filler fiilin ifade ettii ii geici olarak yaparlar.
Sfat- mebbeheler ise sabit, kalc hl ve durumu ifade eden sfatlardr. Trkede kan,
-ken; -kn, -kin; -l, -li; -k gibi eklerle elde edilirler. Mesel: unutkan kelimesi kan
ekiyle elde edilmi bir sfat- mebbehedir. Bunun ism-i fili unutan eklindedir. unutan kelimesinde unutma ii geici bir durumdur. unutkanlk ise kiide sreklilik gsteren bir sfat eklindedir.
Sfat- mebbehe ile ism-i fail arasnda dier bir fark ise, sfat- mebbehelerin sadece geisiz fiillerden elde edilmesidir. sm-i filler hem geili hem de geisiz fiillerden
tretilebilirler.
Arapada sfat- mebbehelerin birok vezni bulunmakta ise de Osmanl Trkesinde
veznin kullanm dierlerinden daha yaygndr. Sfat- mebbeheler vezin deitirilerek elde edilebilir. Ancak her kelime her vezinden kullanlamaz. Bu ynyle sem saylrlar. Sfat- mebbehesi yaplacak kelimenin hangi vezinden kullanldn renmek iin
lgate baklmas gerekir. sm-i faillerden bu ynyle de ayrlrlar. sm-i failler kysdir,
her masdardan belirli kurallarla tretilirler.
Osmanl Trkesinde sk kullanlan sfat- mebbehe vezinleri unlardr:

Efal (
)

Ef al vezni renk ve kusurlar bildiren kelimelerden sfat elde etmek zere kullanlr.

ebyaz (ak)
esmer (buday renkli)
asfer (sar)
ahdeb (kanbur)

beyz (aklk)
sumret (esmerlik)
sufret (sarlk)
hadeb (kanburluk)

.d o

.d o

lic

to

bu

y
bu
to
k
lic
C

O
W

h a n g e Vi
e

PD

XC

er

O
W

F-

h a n g e Vi
e

PD

XC

er

F-

c u -tr a c k

.c

y
o

c u -tr a c k

.c

22

Osmanl Trkesi-II

avec (eri)
ebkem (dilsiz)

Fal (
)

Sagr (kk)
kebr (byk)
lezz (lezzetli)
azm (byk)
ceml (gzel)

bekmet (dilsiz olmak)

sgar (kklk)

sekr (sarholuk)

kesel (tenbellik, yorgunluk)

Faln (
)

avec (erilik)

sekrn (sarho)
ferhn (sevinli, mutlu)
hayrn (akn, aa kalm)
kesln (tenbel, yorgun)

kiber (byklk)
lezzet
azamet (byklk)
ceml (gzellik)

ferah (sevin)
hayret (aknlk)

semr (esmer, siyaha alan

kumral renk)

) vezni ile yaplr.

esmer

hamr (ok krmz, kzl

renk)

ahmer

kuvvet

Sfat- mebbehenin mennes (dii) ekli fal (

ll

Naks kelimelerde vezin fa (

) eklindedir.

kav (salam, kuvvetli)

ak (haydut, ekya)

gan (zengin)

ceyyid (iyi, temiz, saf)

sab (kk ocuk)

Ecvefde vezin feyyil (

) eklindedir.

seyyid (Hz. Muhammedin

soyundan olan

meyyit (l)

heyyin (kolay, hafif, nemsiz)

ekvet
(haydutluk, ekyalk)
gunyet (zenginlik)
sabvet (ocukluk)

ciydet (iyilik, saflk)

siydet (seyyidlik)
mevt (lm)
hevn
(kolaylk, hafiflik, eersizlik)

.d o

.d o

lic

to

bu

y
bu
to
k
lic
C

O
W

h a n g e Vi
e

PD

XC

er

O
W

F-

h a n g e Vi
e

PD

XC

er

F-

c u -tr a c k

.c

y
o

c u -tr a c k

.c

23

2. nite - Arapa Sfatlar ve simler

Aadaki kelimeleri karlarnda yazan sfat- mebbehe veznine evriniz ve anlamlarn

szlkten reniniz.

( ltf)

( kllet)
( ceml)

( seflet)
( sevd)
( arec)

( humret)
( nedm)
( eb)

( at)

( fal)
( fal)
( fal)
( fal)

( ef al)
( ef al)
( ef al)

( faln)
( faln)

( faln)

sm-i Tafdl

Fiilin ifade ettii niteliin bir varlkta, bir nesnede, teki varlk veya nesnelere gre daha
fazla ya da en fazla bulunduunu ifade eden sfatlara ism-i tafdl ad verilir. Trkede sfatlardan nce daha, daha ok zarflar; kesin fazlalk ifadesinde ise en gibi zarflar getirilerek elde edilir.

) vezni kullanlr.
ekber (en byk, ulu)
kiber (ululuk, byklk)

asgar (en kk)

sgar (kklk)

eref (en erefli)

eref
eshel (daha kolay)
suhlet (kolaylk)
azam (en byk)
azamet (byklk, ululuk)

sm-i tafdl iin sadece ef al (

ll

) eklindedir.
eedd (ok fazla iddetli)
iddet
irret (geimsiz, huysuz)
eerr (ok erli)
Nks olan kelimelerin vezni ef ( ) eklinde olur.

akv
(en
kuvvetli)
kav (salam, kuvvetli)

Mzaf olan kelimelerde vezin efell (

.d o

.d o

lic

to

bu

y
bu
to
k
lic
C

O
W

h a n g e Vi
e

PD

XC

er

O
W

F-

h a n g e Vi
e

PD

XC

er

F-

c u -tr a c k

.c

y
o

c u -tr a c k

.c

24

Osmanl Trkesi-II

evl (daha iyi)

vel (sahip, mlik)

al (daha iyi, en yksek, en yce)

al (stn, yce)

) veznindedir.
kbr (daha byk, en byk)

vust (orta)

uzm (en byk)

sugr (pek kk)

sm-i tafdlin mennes ekli fal (

ekber
evsat
azam
asgar

Aadaki kelmelerden ism-i tafdl yapnz.

(liykat/lyk)

(nedret/ndir)

(cehlet/chil)

(lzm/lzm)

(keml/kmil)

(seflet/sefl)

(kerem/kerm)

(kesret/kesr)

(sebk/sbk)

(kllet/kall)

\
\

\
\
\

Mblaa-i Fil

Mblaa-i fil, filin yapt ii oka ve srekli yaptn ifde eder. Bu nedenle
Mblaa-i ism-i fil ad da verilir. Trkede filin bana daha, pek, pekok gibi zarflar ilve ederek elde edilir.
Arapada birok vezni bulunmakta ise de, Osmanl Trkesinde iki vezni sklkla kullanlr.

)
Fal (

meddh (ok ok ven)

medh (vmek)

seyyh

seyhat

ressm

resm

.d o

.d o

lic

to

bu

y
bu
to
k
lic
C

O
W

h a n g e Vi
e

PD

XC

er

O
W

F-

h a n g e Vi
e

PD

XC

er

F-

c u -tr a c k

.c

y
o

c u -tr a c k

.c

25

2. nite - Arapa Sfatlar ve simler

kezzb
(yalanc, ok yalan syleyen)

(btn yaratlmlarn rzkn

veren, Allah)

Rezzk

kizb (yalan)

rzk (yiyip iecek ey)

halk (yaratmak)

Hallk (hereyi yaratan, Allah)

sarrf

sarf

attr (gzel koku satcs)

tr (gzel koku)

hamml

haml (yk)

bezzz (bez satan)

bezz (pamuk veya ketenden

yaplan dokuma)

gayr (ok gayretli)

gayret

acl (ok aceleci)

acele

resl (eli, peygamber)

rislet (elilik)

cesr (cesretli)

cesret

Filin yapt ii srekli ve ok yapmas nedeniyle meslek ismi elde etmek iin de kullanlr.

kassb (kasap)

)
Fal (

kasb (kesmek)

A) Aadaki kelimeleri mblaa-i fil vezninden fal veznine eviriniz ve szlkten anlamn bulunuz.

(sayd)

(ay)

(gufrn)

(mevc)

(mekr)

(fahr)

(nehb)

(sihr)

.d o

.d o

lic

to

bu

y
bu
to
k
lic
C

O
W

h a n g e Vi
e

PD

XC

er

O
W

F-

h a n g e Vi
e

PD

XC

er

F-

c u -tr a c k

.c

y
o

c u -tr a c k

.c

26

Osmanl Trkesi-II

(cebr)

(hiss)

B) Aadaki kelimeleri mblaa-i fil vezninden fal veznine eviriniz ve szlkten anlamn bulunuz.

kr

vildet

ketm

cehalet

hased

ind

(fahr)

acz

kizb

lecc

sm-i Mensb

Aitlik, mensupluk anlam veren sfatlara ism-i mensb ad verilir. Kelimenin ifade ettii vasfn konuya herhangi bir ekilde nisbet edilmi olduunu gsterir. Kyas olarak,
yani belirli bir kural ile elde edilirler. Osmanl Trkesinde kullanm olduka yaygndr. Arapada isimlere ve masdarlarn sonuna eddeli bir ye ve tenvin getirilerek (-iyyun) elde edilirler. Ancak Osmanl Trkesinde edde ve tenvin okunmaz; ye uzun
eklinde okunur.

beer (insan)

ilm (ilimle ilgili)

ilm

kamer (ay ile ilgili)

kamer (ay)

hiss
hiss (duygu)

skdar (skdarl)
skdar
Badad (Badatl)
Badad

stanbul (stanbullu)
stanbul
Sonu zid ( ) harfi ile biten kelimelerde bu harf ( ) harfine dntrldkten sonra ( ) harfi eklenir.
beer (insan ile ilgili)

.d o

.d o

lic

to

bu

y
bu
to
k
lic
C

O
W

h a n g e Vi
e

PD

XC

er

O
W

F-

h a n g e Vi
e

PD

XC

er

F-

c u -tr a c k

.c

y
o

c u -tr a c k

.c

2. nite - Arapa Sfatlar ve simler

ukdev
(dm ile ilgili, dm gibi)

ukde (dm, ba)

ananev (rf ile ilgili)

anane (rf, det)

Bosnev (Bosnal)
Burusav (Bursal)
Edirnev (Edirneli)

Bosna
Burusa
Edirne

) veya ( ) ile biten kelimelerde bunlar atlarak ( ) harfi getirilir.

ticr
ticret
siys
siyset
mill
millet

vah
vahet
idre
idr

Sonu zid (

ARAPA SMLER
sm-i Mekn

Tredikleri fiilin gerekletii yeri bildiren kelimelerdir. Vezinleri ism-i zamn ile ayndr.
Osmanl Trkesinde vezni kullanlr.

Mefal (
)

makad (oturulacak yer)

merkez (bir eyin ortas)
mesken (ev, skin olunacak yer)
mahrec (kacak yer)
medhal (giri, girilecek yer)

kud (oturmak)
rekz (dikme, sabit klma)
skn (mesken)
hurc (kma, k)
duhl (ieri girme)

) veya ( ) ile biten kelimelerde bu harfler kaldrlarak ( ) harfine dnr ve vezin mef ( ) eklini alr:
met (klanacak yer, klak)
etv (k, souk)
mer (otlak, mera)
ray (otlatma)
kinci asl harfi ( ) veya ( ) olan kelimelerde bunlar ( ) harfine dnr, vezin
) veya mefle ( ) eklini alr:
mefl (
nr (aydnlk, parlaklk)
menre (k yeri, minare)

nevm (uyumak, uyku)

menme (dek, yatak)

Son harfi (

27

.d o

.d o

lic

to

bu

y
bu
to
k
lic
C

O
W

h a n g e Vi
e

PD

XC

er

O
W

F-

h a n g e Vi
e

PD

XC

er

F-

c u -tr a c k

.c

y
o

c u -tr a c k

.c

28

Osmanl Trkesi-II

mezr (ziyret yeri, kabir)

mekel (yemek yenecek yer)

matre (kuu ok olan yer)

zevr-ziyret (ziyret etmek)

tayr (ku)

lk asl harfi elif ( ) olan kelimelerde elif ( ) hemze ( )ye evrilir.

memen (emin yer)

mecel (su toplanan yer)

Mefil (
)

mark (gnein doduu yer)

marib
(gnein batt taraf, bat)
mescid
(secde edilen yer, namazgh)
merci (mracaat edilecek yer)
maskt (decek yer)

ekl (yemek yeme)

emn (gven, emniyet)
ecil (su birikintisi)

ark (dou)
garb (bat)

secde

skt (dme)

vaz (koyma, konulma)

nzl

ders

milh (tuz)

rc (dnme, vazgeme)

) ile balayan kelimelerin ism-i mekn bu vezinde yaplr.

mevk (yer, bir eyin meydana
vuk (olma, olu)
geldii yer)

Sls mcerred hlinde (

mevzi (bir ey konulacak yer)

mevlid (doulan yer veya zaman)

vildet (domak, dou)

vkb
(yava yava yrmek)
kinci asl harfi treli olan kelimelerin ism-i mekn bu vezinden olur:

mevkib (yava yrnecek yer)

menzil
meclis
mehbit (inecek yer)

Mefale ( )

medrese
mahkeme
matbaa (basmevi)
manzara (baklp seyredilen yer)
memleha (tuz karlan yer, tuzla)

cls
hbt (inmek)

hkm
tab (kitap basmak)
nazar (bakmak)

.d o

.d o

lic

to

bu

y
bu
to
k
lic
C

O
W

h a n g e Vi
e

PD

XC

er

O
W

F-

h a n g e Vi
e

PD

XC

er

F-

c u -tr a c k

.c

y
o

c u -tr a c k

.c

29

2. nite - Arapa Sfatlar ve simler

sm-i Zamn
Fiilin gerekletii zaman gsteren kelimelerdir. Osmanl Trkesinde mef al (

) vezinleri kullanlr.
mebde (balama zaman)
mevlid (doum zaman)
mevid
(sz verilen yer veya zaman)

mef il (

) ve

bed (balama, ilk)

vildet (domak, dou)
vad (sz verme)

Bu iki vezin ism-i mekn vezinleri ile ayndr. Kelimenin ism-i zaman veya ism-i mekn m
olduu cmlenin anlamndan karlabilir.
A) Aadaki kelimeleri ism-i mensb eklinde yaznz.

kitb

lisn

dny

edeb

ekl

nisbet

asker

tabat

det

iktisd

(kabr)

(bahs)

(ibdet)

(skn)

(vsl)

(vildet)

B) Aadaki kelimeleri karlarnda belirtilen ism-i zamn ve ism-i mekn vezinlerine evirerek anlamn szlkten reniniz.

(nzl)

(mef al)

(mef al)

(mef al)

(mef al)

(mef il)

(mef il)

(mef il)

.d o

.d o

lic

to

bu

y
bu
to
k
lic
C

O
W

h a n g e Vi
e

PD

XC

er

O
W

F-

h a n g e Vi
e

PD

XC

er

F-

c u -tr a c k

.c

y
o

c u -tr a c k

.c

30

Osmanl Trkesi-II

(ecer)

(mlk)

(ltf)

(mef ale)
(mef ale)
(mef ale)

Okuma almas
Resim 2.1
Ahmed Ltfi Efendi,
Tarih-i Ltf I,
stanbul 1290, s. 251

sm-i let

Fiilin bahsettii ii yapmaya vasta olan kelimelere ism-i let ad verilir. Bunlar let ve
edevt ismini ifade ederler. Sadece geili masdarlardan gelirler. vezni vardr.

Mifal (
)

mifer (sava bal, tolga)

mibred (ee)

gufrn (rtmek, gnahlarn

balanmas)
berd (eelemek)

mihsad (orak)

hasad (ekin bimek)

miskab
(matkab, delmeye yarayan let)

sakb (delme, delinme)

.d o

.d o

lic

to

bu

y
bu
to
k
lic
C

O
W

h a n g e Vi
e

PD

XC

er

O
W

F-

h a n g e Vi
e

PD

XC

er

F-

c u -tr a c k

.c

y
o

c u -tr a c k

.c

2. nite - Arapa Sfatlar ve simler

)
Mifl (

mifth (anahtar)

feth (ama, balama)

mkrz (makas)

karz (kesmek)

mihtt (cetvel tahtas)

hatt (izgi)

kens (sprmek)

mikys (l leti)

Mifale ( )

miknese (sprge)
micrefe (ate krei)

cerf (yerden bireyi atmak)

migsel (banyo tas, ibrik)

gasl (ykama)

mkleme (kalemlik)

kalem

mihbere (mrekkeb kab)

hibr (mrekkeb)

ll
Misal kelimelerde mif l (

kys (benzetmek, karlatrmak)

mkt
mzn

) vezni iin ml (
) vezni kullanlr.

vakt
vezn

sm-i Tasgr

smin kklk hlini bildiren kltme isimlerine ism-i tasgr ad verilir. Trkede ck,
-cik; -caz, -ceiz gibi eklerle yaplr. Arapada ise bu i iin fuayl (

) , fuayil ( ) ,

) olmak zere 3 adet vezin mevcuttur. Ancak Osmanl Trkesinde Arapa

ism-i tasgr ok az kullanlr. Fuayl ( ) vezni dierlerine gre daha ilektir:

fuayl (

Fuayl (
)

ubeyd (kulcaz)
uzeym (kemikik)
hseyn
buteyn (karnck)

abd (kul, kle)

azm (kemik)
hasen
batn (karn)

31

.d o

.d o

lic

to

bu

y
bu
to
k
lic
C

O
W

h a n g e Vi
e

PD

XC

er

O
W

F-

h a n g e Vi
e

PD

XC

er

F-

c u -tr a c k

.c

y
o

c u -tr a c k

.c

32

Osmanl Trkesi-II
Resim 2.2

Ahmed Rf at, Lgat-i

Tarihiye ve Corafiye
V, s. 92.

.d o

.d o

lic

to

bu

y
bu
to
k
lic
C

O
W

h a n g e Vi
e

PD

XC

er

O
W

F-

h a n g e Vi
e

PD

XC

er

F-

c u -tr a c k

.c

y
o

c u -tr a c k

.c

33

2. nite - Arapa Sfatlar ve simler

zet
1

Arapada Sfatlar Oluturan Kelimeleri Tanyabilmek

Bu nitede gsterilen sfat trlerinden sfat- mebbehe, sfatn belirttii manann kendisinde sabit ve
srekli olarak bulunduunu gsteren, fiilden tremi
sfatlardr. sm-i fillere benzemeleri nedeniyle byle adlandrlmlardr. Ancak ism-i filler fiilin ifade
ettii ii geici olarak yaparlar. Sfat- mebbehelerin belirttii sfat kalcdr. Trkede kan, -ken; -kn,
-kin; -l, -li ekleriyle yaplr. Mesel, konumak kelimesinin ism-i fili konuandr. Bu kelime konuma
iinin filde geiciliini gsterir. Sfat- mebbehesi olan konukan ise kalc bir sfat ifade eder. Dier
bir sfat tr olan ism-i tafdl, fiilin ifade ettii niteliin bir varlkta, bir nesnede, teki varlk veya nesnelere gre daha fazla ya da en fazla bulunduunu gsteren sfattr. Trkede daha, daha ok, en gibi zarflarla elde edilirler. Mblaa-i fil, filin yapt ii oka ve srekli yaptn anlatr. Bu nedenle mblaa-i
ism-i fil ad da verilir. Trkede filin bana daha,
pek, pekok gibi zarflar ilve ederek elde edilir. Aitlik, mensupluk anlam veren sfatlara ism-i mensb
ad verilir. Kelimenin ifade ettii vasfn konuya herhangi bir ekilde nisbet edilmi olduunu gsterir.
Arapada Sfat Yapan Vezinleri Belirleyebilmek
Sfat trleri vezinle elde edilir. Ancak ism-i mensb
trnden sfatlar vezinle deil, kelimenin sonuna

) harfi getirilerek yaplr.

Kelime zaid bir te ( ) veya he ( ) harfi ile biterse
bu harflerin yerine vav ( ) harfi konulduktan soneklinde okunan bir ye (

ra ye harfi getirilir. Vezinle elde edilen sfatlarn vezinleri yledir:

Sfat- Mebbehe

fal (
)

ef al (

faln (

sm-i Tafdl

ef al (

Mblaa- Fil

fal (

fal (

Arapada Zaman, Mekn, let ve Kltme simlerini

Tanyabilmek
Arapada, fiilin bahsettii ii yaplma zamann gsteren kelimelere ism-i zaman, yapld mekn gsteren kelimelere ism-i zaman, iin yaplmasna vasta olan kelimelere de ism-i let ad verilir. Bunlar
isim grubundan saylrlar. Her biri ayr ayr vezinlerle elde edilirler. sm-i zaman ve sm-i mekn yapan
vezinler ikisinde de ayndr. smin kklk hlini
bildiren kltme isimlerine ism-i tasgr ad verilir. Trkede ck, -cik; -caz, -ceiz gibi eklerle yaplr. sm-i tasgrin baka vezinleri varsa da Osmanl Trkesinde bir tanesinin haricindekiler pek fazla
kullanlmazlar.
Arapada Zaman, Mekn, let ve Kltme Yapan
Vezinleri Sralamak
Arapada zaman, mekn, let ve kltme isimlerinin
sklkla kullanlan vezinleri unlardr:

sm-i
Mekn
mef al

(
)
mef il

(
)
mef ale

()

sm-i
Zamn
mef al

sm-i let
mif al

(
)

(
)

(
)

)
(

mef il

mif l

mif ale

()

sm-i
Tasgr
fuayl

(
)

.d o

.d o

lic

to

bu

y
bu
to
k
lic
C

O
W

h a n g e Vi
e

PD

XC

er

O
W

F-

h a n g e Vi
e

PD

XC

er

F-

c u -tr a c k

.c

y
o

c u -tr a c k

.c

34

Osmanl Trkesi-II

Kendimizi Snayalm
1. Aadakilerin hangisinde sfat- mebbehe ile ism-i
fil arasndaki fark tam ve doru olarak verilmitir?
a. Sfat- mebbeheler kysdir, ism-i filler semdir.
b. sm-i filler geici vasflar, sfat- mebbeheler ise
devaml ve kalc vasflar ifade eder.
c. Osmanl Trkesinde sfat- mebbehelerin kullanm ism-i fillere gre daha yaygndr.
d. Sfat- mebbeheler hem geili, hem de geisiz fiillerden elde edilirler. sm-i filler ise sadece geisiz
fiillerden elde edilirler.
e. sm-i fillerden isim, sfat- mebbehelerden ise sfat elde edilir.
2. Aadaki kelime gruplarnn hangisinde sfat- mebbehe yoktur?
a.
b.
c.
d.
e.

( ebkem) ( kesr) ( esved)

( arec) ( ebyaz) ( kall)
( asfer) ( ceml) ( hayrn)
( cehl) ( ekber) ( sekrn)
( rahm) ( ebleh) ( ahmak)

3. Aadaki kelimelerden hangisi ism-i tafdl anlamn tar?

a.
b.
c.
d.
e.

( ahdeb)
( kebr)
( meddh)
( ahmer)
( asgar)

4. Aadaki gruplarn hangisinde mblaa-i fil anlamn tayan kelimeler birlikte ve doru olarak verilmitir?
a.
b.
c.
d.
e.

( seyyh) ( cesr)
( eshel) ( esmer)
( maskt) ( mahrec)
( azam) ( kerm)
( mevhibe) ( ekber)

5. Aadaki kelime gruplarnn hangisinde ism-i tafdl ve

mblaa-i fil birlikte ve doru olarak verilmitir?
a.
b.
c.
d.
e.

( ketm) ( kerm)
( azam) ( meyyl)
( latf) ( sabr)
( ekrem) ( kesr)
( ferhn) ( sagr)

6. Aadaki eletirmelerden hangisi yanltr?

a.
b.
c.
d.
e.

( kezzb)
(fal) mblaa-i fil
( mzrb) ( mif l) ism-i let
( mescid) ( mef il) ism-i mekn
( medrese) ( mef ile) ism-i mekn
( mifer) ( mif al) ism-i let

7. Aadaki kelimelerden hangisinin Trke anlam yanltr?

a.
b.
c.
d.
e.

ekber (en byk)

mecere (aalk yer)
devleteyn (devletik, kk devlet)
mikys (l leti)
ketm (srr ok saklayan)

8. Aadaki kelimelerden hangisi ism-i mensub saylmaz?

a.
b.
c.
d.
e.

( tel)
( mill)
( ebed)
( Msr)

(hiss)

9. Aadaki eletirmelerden hangisi yanltr?

a.
b.
c.
d.
e.

( ebleh) sfat- mebbehe

( ekmel) ism-i tafdl
( miyr) ism-i mekn
( mkta) ism-i let
( mevlid) ism-i zamn

10. Aadaki kelimelerden hangisi ism-i let grubundandr?

a.
b.
c.
d.
e.

( merkad)
( mezbaha)
( mecere)
( mezbele)
( mkrz)

.d o

.d o

lic

to

bu

y
bu
to
k
lic
C

O
W

h a n g e Vi
e

PD

XC

er

O
W

F-

h a n g e Vi
e

PD

XC

er

F-

c u -tr a c k

.c

y
o

c u -tr a c k

.c

35

2. nite - Arapa Sfatlar ve simler

Okuma Paras I

Kendimizi Snayalm Yant Anahtar

(Ank)-y Marib Boynu uzun ty gzel bir byk kuun ismidir. Bu hayvn mukaddem mevcd olup hicret-i
Nebeviyyeden mukaddemce Peygamber-i ehl-i Ress Hanzala
bin Safvn el-Hamr-i s yhd (Hlid bin Sinn) dusyla
mnkariz olduu baz tevrhde grld. Msrllarn efsne
kablinden olarak beyn etdiklerine gre ank kartal kuu
cesmetinde bir hayvn olup boynunun tyleri altun gibi
parlak sar ve kuyruu beyz ile mahlt penbe renkli ve gzleri gyet gzel imi. Ve mr tamm olduunu biraz evvelce hiss ve o esnda ems dahi yuvasn ihrk etmek cihetiyle
yeniden bir yuva yapp ve iini nebtt- triye ile tezyn edip
zerine oturur ve orackda telef olur gider. Ve kemii iindeki soulcandan der bir ank vcda gelr. Ve bu yavru anasnn cssesini mrr-i sf ile yapd bir mahfaza dernuna
vazla Balbekde ems mabedine gtrr imi. Ank kuunun Arabistn llerinde be alt yz sene muammer olduunu dahi rivyet edeyorlar. (Anknn f zamnin haz
iyn-sz)- vcd olduu yerler uar beytleridir. ranllar
(Smurg) ve (Sreng) derler. (Hm) dahi Anknn gayri olmamak gerek.

1. b

Okuma Paras II
(Nizm- Tulumba)
Vaka-i hayriyeden mukaddem her direnin mretteb hark
tulumbalarna nezret eder tulumbacba nmyla ocak
mutebernndan memr- mahss var idi. Bostniyn-
hssa tulumbaclar gibi ilerinden bazs zhirde yenieri nmyla yd olunmaz ise de nefert esnf delikanllarndan ve yenieri ebehlerinden olup hark zuhrunda her
ocan tulumba nefert balarnda orba tas gibi kalayl ve
zerleri kanc ortadan ise nianl taslar ile etrfdan kouarak hark mahalline saldrrlar. Ve sir vaktlerde balarnda tennr kadar koca bir sark ve omuzlarnda kartal kanad
tabr etdikleri krmz kaput ve baldrlar plak olarak ayaklarna krmz yemeni giyerler idi. Yenierilerden sonra bunlar dahi daldndan yalnz Bb- seraskerde bulunan tulumbalar ledel-cb derme atma takm ile idre olunmakda . Ve asker nefert dahi istihdm klnmakda ise de bu
sretle idresi yolsuz olmala nizma rabt zmnnda bir
mdr tayniyle beher tulumbaya hricden nefert tahrrine
mbderet olundu.

2. d
3. e
4. a
5. b
6. d
7. c
8. a
9. c
10. e

Yantnz yanl ise Sfat- Mebbehe konusunu

yeniden gzden geiriniz.
Yantnz yanl ise Sfat- Mebbehe konusunu
yeniden gzden geiriniz.
Yantnz yanl ise sm-i Tafdl konusunu yeniden
gzden geiriniz.
Yantnz yanl ise Mblaa-i Fil konusunu yeniden gzden geiriniz.
Yantnz yanl ise sm-i Tafdl ve Mblaa-i Fil
konusunu yeniden gzden geiriniz.
Yantnz yanl ise sm-i Mekn konusunu yeniden gzden geiriniz.
Yantnz yanl ise sm-i Tasgr konusunu yeniden
gzden geiriniz.
Yantnz yanl ise sm-i Mensb konusunu yeniden gzden geiriniz.
Yantnz yanl ise sm-i Mekn konusunu yeniden gzden geiriniz.
Yantnz yanl ise sm-i let konusunu yeniden
gzden geiriniz.

Sra Sizde Yant Anahtar

Sra Sizde 1

(fal)

( latf)

(fal)

( kall)

(fal)

( ceml)

(fal)

( sefl)

( esved)

( arec)

(ef al)

( ahmer)

( nedmn)

(ltf)

(kllet)

(ceml)

(seflet)

(sevd)

(arec)

(humret)

(nedm)

(ef al)

(ef al)

(faln)

.d o

.d o

lic

to

bu

y
bu
to
k
lic
C

O
W

h a n g e Vi
e

PD

XC

er

O
W

F-

h a n g e Vi
e

PD

XC

er

F-

c u -tr a c k

.c

y
o

c u -tr a c k

.c

36

Osmanl Trkesi-II

(eb)

(at)

(faln)

(faln)

( ebn)
( atn)

B)

Sra Sizde 2

(liykat/
lyk)

( elyak)

(nedret/
ndir)

( ender)

(cehlet/
chil)

( echel)

(lzm/
lzm)

( elzem)

(keml/
kmil)

( ekmel)

(seflet/
sefl)

( esfel)

(kerem/
kerm)

( ekrem)

(kesret/
kesr)

( ekser)

(sebk/
sbk)

( esbak)

(kllet/
kall)

(ekall)

Sra Sizde 3
A)

(sayd)

(ay)

(gufrn)

(mevc)

(mekr)

(fahr)

(nehb)

(sihr)

(cebr)

(hiss)

kr

vildet

ketm

cehalet

hased

ind

(fahr)

acz

kizb

lecc

Sra Sizde 4
A)

( sayyd)
( ayy)

(mevvc)

( fahhr)

( gaffr)

( mekkr)

( nehhb)

(sehhr)

kitb

lisn

dny

edeb

ekl

nisbet

asker

tabat

det

iktisd

( cabbr)

(hasss)
ekr
veld

ketm

cehl

hasd
and

fahr

acz

kezb
lecc

kitb

lisn

dnyev
edeb

ekl
nisb

asker

tabi
d

iktisd

.d o

.d o

lic

to

bu

y
bu
to
k
lic
C

O
W

h a n g e Vi
e

PD

XC

er

O
W

F-

h a n g e Vi
e

PD

XC

er

F-

c u -tr a c k

.c

y
o

c u -tr a c k

.c

2. nite - Arapa Sfatlar ve simler

B)

(kabr)

(bahs)

(ibdet)

(skn)

(vsl)

(vildet)

(nzl)

(ecer)

(mlk)

(ltf)

(mef al)

(mef al)

(mef al)

(mef al)

(mef il)

(mef il)

(mef il)

(mef ale)

(mef ale)

(mef ale)

Yararlanlan Kaynaklar
Timurta, Faruk Kadri (2008), Osmanl Trkesine Giri I. stanbul.
Develi, Hayati (2008), Osmanl Trkesi Klavuzu 1-2. stanbul.
Rid (1317), Kavid-i Lisn- Osman. stanbul.

( makber)

( mebhas)
( mabed)

( mesken)

( mavsl)
( mevlid)

( menzil)

( mecere)

( memleket)

( meltafe)

37

.d o

.d o

lic

to

bu

y
bu
to
k
lic
C

O
W

h a n g e Vi
e

PD

XC

er

O
W

F-

h a n g e Vi
e

PD

XC

er

F-

c u -tr a c k

.c