BABASAN JEUNG PARIBASA SUNDA SARTA HARTINA

Alak-alak cumampaka resep jeung hayang dipuji batur, boga rasa pangpunjulna. Anu handap hayang nyaruaan nu luhur, nu hina hayang nyaruaan nu mulya. Alak paul tempat anu lain dikieuna, ngeunaan jauhna jeung pisusaheunana. Alus panggung = alus laur hade ome tegep dedeg pangadegna. Ambek nyedek tanaga midek ari napsu pohara gedena, ngan masih bisa meper diri napsu kapegung. Ambekna sakulit bawang gampang pisan ambek, jeung mun geus ambek teu reureuh sakeudeung. Anak puputon anak nu kacida didama-damana, nu pohara dipikanyaah. Anjing ngagogogan kalong mikahayang nu lain lain, nu pamohalan pilaksanaeun (Mikahayang nu moal bakal kasorang). Ari diarah supana, kudu dipiara catangna Naon bae nu mere hasil ka urang kudu diurus bener bener. Ari umur tunggang gunung, angen angen pecat sawed ari umur geus kolot tapi hate ngongoraeun keneh. Asa dijual payu ngungun dumeh nyorangan di panyabaan, jauh ti indung bapa. Asa ditonjok congcot meunang kabungah nu gede, anu saenyana teu diarep arep.

Bali geusan ngajadi tempat dilahirkeun. Balung kulit kotok meuting teu eureun eureun nyeri hate ti baheula nepi ka kiwari. Balungbang timur, caang bulan opat belas, jalan gede sasapuan beak karep ku rido jeung beresih hate. Banda tatalang raga lamun urang papanggih jeung karerepet, gering upaman, euweuh halangan urang ngajual barang nu aya pikeun ngabela diri, meuli ubar sangkan waras.

Belang bayah gindi pikir boga pikiran goreng ka papada kawula.

BABASAN JEUNG PARIBASA SUNDA SARTA HARTINA

Bengkung ngariung bongkok ngaronyok babarengan sok sanajan dina hina, rugi, atawa cilaka. Beurat birit hese jeung sungkan dititah. Beurat nyuhun beurat nanggung, beurat narimakeunana pohara narimakeunana kana pitulung, ngan teu kawasa ngedalkeun ku lisan atawa tulisan, anging gusti nu ningali.

Beureum paneureuy seuseut batan neureuy keueus hese pisan, seuseut seuat ngahasilkeun maksud. Beuteung anjingeun ngeunaan ka jelema nu beuteungna cara siga beuteung anjing. Bilih aya turus bengkung Bisi salah pokpokanana. Biwir nyiru rombengeun resep mukakeun rasiah sorangan atawa rasiah batur. Biwir nyiru rombengeun !esep ngucah ngaceh rasiah atawa kaaeban boh nu sorangan boh nu batur.

"

Cara gaang katincak anu tadina rame kacida, ayeuna mah jadi jempling pisan. Cara jogjog mondok carekcok bae, mani gandeng nacer. Cara simeut hiris, tai kana beuheung beuheung #ohara bodona, beunang dibobodo atawa ditipu ku batur. Cecendet mande kiara Nu leutik nyaruaan anu gede, nu miskin nyaruaan nu beunghar. Ceuli lentaheun $ok gancang nyaritakeun ka batur naon bae anu kadenge, turtaning tacan karuhan eta beja teh bener henteuna.

Daek macok embung dipacok daek ngarah kana rejeki atawa pakaya batur, tapi diarah rejekina atawa pakayana ku batur mah embung. Dagang oncom rancatan emas ari modalna gede kacida, ngan batina anu diarah kacida leutikna.

BABASAN JEUNG PARIBASA SUNDA SARTA HARTINA

Dah bawang dah kapas tah barangna tah duitna. Daluang katinggang mangsi $usuganan katuliskeun aya jodo (waris). Desa maca cara nagara mawa tata Ngagambarkeun yen kaayaan jeung adat kabiasaan di desa jeung kota (nagara) teh beda-beda. Deugdeug tanjeuran pada ngadeugdeug pada nongton, jadi tongtonan kulantaran pinter dina kasenian.

&

Elmu ajug pinter ari mapatahan batur mah, tapi prak ku sorangan henteu. Elmu sapi samiuk (ngahiji) kana kagorengan. Elmu tumbila nu boga imah ngarugikeun ka tatamu. Elok bangkong nuju sakarat, ngan kari tunggu dawuh bae. Endog sapatarangan, peupeus hiji, peupeus kabeh kasusah atawa karerepet anu tumiba ka dulur, baraya atawa sobat, balukarna ngabingungkeun atawa nyusahkeun ka sarerea.

Endog tara megar kabeh najan saindung sabapa hneteu sarua milikna, rejekina atawa darajatna.

'

Galehgeh gado darehdeh tapi henteu terus kana hate. Gancang pincang kulantaran digawena buru buru jeung kurang ati ati hasilna teh teu nyugemakeun. Gantung denge hanteu terus bisa ngadengekeun hiji perkara jeung pohara hayangna neruskeun ngadengekeun. Gantung teureuyeun (anteu terus daharna sabab dahareunana geus beak atawa daharna kapaksa kudu eureun heula ku lantaran aya dahareun nu didagoan.

BABASAN JEUNG PARIBASA SUNDA SARTA HARTINA

Gede gede kayu randu, dipakeke pamikul bengkung, dipake lincar sok anggang, dipake pancir ngajedig Ngeunaan ka jelema anu jangkung ahrelung tur dedeg ngan hanjakal gawena jeung karajinanana goreng.

Gede gunung pananggeuhan Adigung kulanatran boga kolot atawa baraya baleunghar ataw jareneng.

ade gogog hade tagog (ade basa jeung hade tingkah lacuna. ade ku omong goreng ku omong )mongan nu hade balukarna hade jeung omongan nu goreng, goreng deui balukarna. alodo sataun lantis ku hujan sapoe *ahadean anu sakitu gedena tur lilana leungit pisan ku kagorengan atawa kasalahan sapoe. ambur bacot murah congcot 'oreng sungutna jeung sok mindeng nyarekan deuih tapi berehan sok daek barangbere dahareun. ampang birit gampang jeung daekan dititah. anteu gedag bulu salambar (anteu sieun atawa gimir saeutik eutik acan. apa hapa ge ranggeuyan &nya ari miskin tea mah, ngan lumayan da ari salaki mah boga. apa hapa ge ranggeuyan Miskin miskin oge da boga salaki nu ngurus jeung nangtayungan. arewos bojong (arewos anu cukup tarikna, nepi kadenge ku jelema anu deukeut kalawan tetela pisan. aripeut ku teuteureuyeun 'ancang atoh dina meunangna rejeki, boh dahareun boh duit kalawan teu ngingetkeun balukarna ieu teh rejeki halal atawa haram.

!eu aing uyah kidul Boga rasa pangleuwihna ti pada batur, boh ngeunaan rupa, pangarti, pangaboga, pangkat atawa kakawasaan.

BABASAN JEUNG PARIBASA SUNDA SARTA HARTINA

!lang along margahina, katinggang pangpung dilebok maung, rambutna salambar, getihna satetes, ambekanana sadami, agamana darigamana, kaula nyerenkeun Masrahkeun sagalagalana hadena gorengna, bagja cilakana (biasana sok dipake dina seserahan).

!ndung lembu bapa banteng ,i indung jeung bapa turunan menak jeung beunghar. !nggis batan maut hinis #ohara risina, pohara paurna. !nggis manan maut hinis, rempan batan mesat gobang +nggis jeung paur kabina bina. !pis kulit beungeut 'ede kaera. !wak nangtang sujen -ani nyorang picilakaeun, pibalaieun atawa pibahayaeun.

"abung tumalapung sabda tumapalang milu nyaritakeun hiji perkara sakapeung nempasan omongan batur, nyeta nyeta siga nu nyaho, padahal teu nyaho nanaon. "adi maung malang jadi panghalang, ngeunaan ka lalaki nu ngahalangan pijodoeun hiji awewe. "adi sabiwir hiji jadi carita jalma loba. "adi senen kalemekan mindeng dicaritakeun batur.

#ai teu kalis ku angin /nggal jelema awal ahir tangtu bakal pinanggih jeung kasusahan. #ajeun pait tungtung amis manan amis tungtung pait ,ibatan ahirna matak susah, leuwih hade dicaritakeun ti heula naon anu matak pisusaheunana. #ajeun panas tonggong asal tiis beuteung *ajeun teuing cape gawe asal bisa dahar kalawan cukup. #alapa bijil ti cungap Ngucah ngaceh rasiah sorangan anu matak cilaka. #andel kulit beungeut euweuh caer 01.

BABASAN JEUNG PARIBASA SUNDA SARTA HARTINA

#atempuhan buntut maung Batur anu salahna atawa anu boga dosana, tapi urang anu kudu nyanghareupan balukarna. #atumbukan catur kadatangan carita 2oba anu embung sabab ngagedekeun jeung ngagugulukeun panyerewedan. #awas anjing kadempet lincar Mere parentah ka batur teu kalawan sabar, malah bari ambek ambekan sagala. #awas budak rodek hulu ,eu ngupama, teu ngajenan, teu ngahargaan pisan.

$ain ku tulang munding kabeureuyan mah, ku cucuk peda arek cilaka mah ku kasalahan anu leutik oge bisa, teu kudu ku kasalahan anu gede bae. $ain lantung tambuh laku, lain lentang tanpa beja lain leumpang maladra +ndit ti imah kalawan ngandung maksud anu tangtu, lain lapmah sakaparan paran henteu puguh anu dijugjug. $andung kandungan laer aisan 'ede timbanganana, gede pangampurana. $angsung saur bahe carek $ok gampang ngagelendeng atawa nyarekan. $auk buruk milu mijah = piritan milu endogan pipilueun kana hiji kalakuan ku lantaran kabawakeun ku batur, henteu kalawan kahayang sorangan, nepi ka goreng katenjona. $euleus jeujeur liat tali pohara adilna, dina mutus hiji perkara tara beurat sabeulah, jeung loba pertimbanganana. $eunggeuh cau beuleum ,eu lutreuk dina ngajalankeun hiji pagawean. $eutik burih euweuh kawani.

%alengpeng pakel ku munding, ngajul bulan ku asiwung Ngajalankeun (mikarep) hiji perkara anu taya pihasileunana. %aliding sanak (enteu adil, pilih kasih. %angpengkeun kuya ka leuwi Nitah mulang ka lemburna, atawa nitah pindah ka tempat bali geusan ngajadi. %apay ka puhu leungeun Mamawa ka kolot atawa ka guru, turtaning kolot atawa guru mah teu nyaho naon naon jeung euweuh patalina saeutik eutik acan. %arebutkeun paisan kosong Marebutkeun hiji perkara anu teu aya hasilna atawa mangpaatna.

BABASAN JEUNG PARIBASA SUNDA SARTA HARTINA

&epakeun jurig pateuh #uguh urang nu goreng tapi kagorengan urang teh ditamplokeun ka batur sangkan urang sorangan salamet. &ete porot ngeumbing lesot "ukup ari ihtiar mah kalawan mangrupa rupa akal tarekah tapi teu hasil bae. &ete semplek nincak semplak *ieu salah kitu salah. &ete semplek nincak semplak Ninggang dina salah jeung rugi bae, turug turug kasusah nambahan deuih. &ete taraje, nincak hambalan *udu merenah, lamun aya uruskeuneun teh urang kudu datang ka nu handap heula, kakara terus kaluhur. &eukteuk curuk dina pingping Ngadakwakeun nu lian, tapi nu ngadakwakeunana meula susah, sabab milu katarik kana perkara, milu adu hareupan jeung hakim. &eukteuk mani anggeus, rokrok pondokeun peunggas harupateun (euras hatena teu sabar dina nyanghareupan rupa rupa kasusahan jeung babari luluasan. &eundeun piheuleut nunda picela Neangan pilantaraneun supaya jadi goreng supaya temahna papisahan teu ngahiji deui. &gabejaan bulu tuur Ngabejaan jalma nu geus nyahoeun. &gabudi ucing teu wani nembongkeun atawa ngedalkeun kahayang atawa kadeudeuh. &yeungeut damar di suhunan mintonkeun kakayaan, atawa barangbere supaya dipuji. &yeungseurikeun upih ragrag Akey akeyan nyeungseurikeun batur, dumeh buuk geus bodas huntu geus ompong, tonggong geus bengkung turtaning ieu the kahareup mah ku urang sarerea bakal kasorang. &yiar batuk piaraheun Nyiar pigujrudeun, pipaseaeun. &yicikeun cai, murulukeun lebu turun cadu (cacaduan), pantang ngalampahkeun hiji perkara anu dilarang ku luluhur. &yieun catur taya dapur nganggit hiji dongeng nu teu aya galurna. &yieun heuleur jeroeun huma (enteu raket jeung dulur pahare-hare bae. &yieun pucuk ti girang pangheulana neangan piaseaeun. &yiruan mah teu resepeun nyeuseup nu pait 2umrahna manusa teu resep reureujeungan jeung nu teu boga. &yiuk cai ku ayakan #agawean nu mubadir, moal ngahasilkeun naon naon. &yium bari ngegel )mongannana hade ngan hate jeung maksudna goreng . $alakina dipisobat ari pamjikanana dibogohan atawa sabalikna. &yokot lesot ngeumbing porot ,eu aya usaha anu ngahasilkeun. &yolok mata buncelik nganyenyeri, ngahina atawa ngawiwirang di hareupeunana. &yuhun nanggung ngelek ngegel !ebo pisan, babawaanana loba naker. &yuhunkeun bobot pangayon timbang taraju Menta pangampura jeung menta timbangan da geus puguh rumasa ari salah jeung dosa mah.

BABASAN JEUNG PARIBASA SUNDA SARTA HARTINA

&yukcruk walungan mapay mapay wahangan *alawan taliti pisan nalungtik luluhur, imeut pisan pancakakina.

'ait daging pahang tulang Arang gering. 'ait daging pahang tulang cageur teu keuna ku panyakit naon bae. 'akotrek iteuk 2aki rabi ti ngongora napi kakolot pisan, pada pada geus jadi aki-aki nini-nini. 'aluhur luhur diuk pagede gede kauntungan dina nyiar kipayah. 'anday tara bogaeun bedog $asarina ari tukang mah sok tara bogaeun. 'apadon los ka kolong "idra jangji, teu nedunan jangjina. 'eureum kadeuleu beunta karasa +nget bae, teu bisa poho. Biasana mah lain kana barang tapi ka jelema anu dipikancinta.

(aweuy beuweungeun rambay alaeun 2oba dahareun da loba pepelakan. (umbak caringin di buruan dina hiji kasusah atawa karerepet geus boga teu boga kolot anu mepelingan ka urang. (umbak kuntieun (enteu lengkep, aya bae anu kurang nu matak cua kana hate. (up ku padung rap ku lemah, katuruban ku taneuh beureum Maot. $asarina ngeunaan kanyeri anu satungtung hirup moal poho sanajan nepi ka maot. (usuh luput gancang pincang Migawe naon bae anu rurusuhan, temahna matak kaduhung sabab hasilna teu matak nyugemakeun.

)abobot sapihanean $auyunan, sapapait samamanis sabagja sacilaka. )abuni buni anu ngising sanajan dibunian atawa disumputkeun oge ari laku lampah anu goreng mah awal akhir sok kudu kanyahoan bae. )agalak galakna macan taru nyatu anakna sanajan pohara bengisna nu jadi indung-bapa, umuna tara tega ka anu jadi anak. )agolek pangkek sacangreud pageuh (anteu cidra kana jangji. )aherang herangna cai beas 'alibna hate teh hese pisan beresihna ka jelema anu geus bukti tas nganyernyeri ka urang. )aherang herangna cibeas, moal herang cara cisumur $asarina lamun geus aya pacengkadan sok tara hade deui cara bareto samemeh aya pacengkadan. )akecap kadua gobang 'ampang ngambek jeung gampang ngadek deuih.

BABASAN JEUNG PARIBASA SUNDA SARTA HARTINA

)akiriciking duit sakocopoking bogo Naon bae anu matak narik kana hate urang. )aluhur luhur punduk tara ngaliwatan hulu $apinter pinterna murid pangartina moal ngaluhuran guru. )amar polah samar rasa (enteu puguh tingkah upamana ku sabab tepung jeung jalma anu dipikacinta tapi kakara disidem dina hate bae, tacan bruk-brak )angsara di geusan betah ,euing ku miskin, teu boga naon naon pisan kulantaran geus embung digawe nyiar kipayah. Anehna the ari hirup mah hayang keneh. )apu nyere pegat simpay #aturay papisahan. )areundeuk saigel sabobot sapihanean sabata sarimbangan $auyunan, layeut, tara aya pacengkadan. )atengah buah leunca ,eu jejeg ingetan, langlang lingling, kurang saeundan. )atungtung deuleu Ngagambarkeun anu upluk-aplak lega pisan )aumur nyunyuhun hulu $aumur hirup rumingkang di bumi alam. )aungkab peundeuy )mongan anu pondok tur kurang manis. )engserang padung Ngeunaan awewe atawa lalaki anu boga keneh napsuna cara baheula keur ngora keneh, sasarina aya di jelema nu geus kolot, nu tereh paeh. )entak badakeun teu ceehan dina gawe, mimiti pohara getolna, tapi beuki lila beuki ngedul nu tungtungna teh diantep teu dipigawe pisan. )ereg di panto logor di liang jarum nyingkahan hirup kumbuh jelema loba, sabab loba dosa, loba kasieun jeung kaera, betahna dinu suni nu teu aya jelema. )ereg dibuana logor diliang jarum *ulantaran loba kasalahan atawa dosa, embung cicing di nu rame, sabab sieun, karesepna the di nu suni, nu euweuh jelema. )eukeut ambeu seukeut deuleu loba mata-matana jeung pinter nyusud perkara (keur pagawean pulisi). )eukeut tambang manan gobang $akumaha gagahna wanina jeung ngalawana oge jalma jahat mah awal ahir tangtu katangkep pulisi. )euneu hurung cai caah *eur ambek, keur amarah, keur napsu. )euneu hurung dipancaran Nu keur napsu, heug ditambahan pisan pikakeuheuleun, tangtu bae ngambekna jadi tambah. )eungit angin-anginan $eungit pisan meleber ka mana-mana )euseut batan neureuy keueus (ese pisan. )ibanyo laleur 2edis pisan, teu nyesa saeutik eutik acan.

*amiang meulit ka bitis Malindes ka diri sorangan. *amplok batokeun Berehan teuing nepi ka urang mah susah. *araje nangeuh dulang pinande $aban tugas kudu dilaksanakeun kalawan alus sarta bener. *aya tangan pangawasa .iga anu dipupul bayu, henteu boga tanaga.

BABASAN JEUNG PARIBASA SUNDA SARTA HARTINA

*aya halodo panyadapan taya eureuna digelendeng atawa di dicarekan (,erus bae digelendeng atawa dicarekan). *eng anak teng, anak merak kukuncungan sipat-sipat nu aya di anak, babakuna nu hadena, sasarina loba anu diturunkeun ku kolotna. *eu aya sarebuk samerang nyamu ,eu aya saeutik eutik acan. *eu beunang dikoet kunu keked ,euing ku koret, tara pisan tutulung ka nu butuh tatalang ka nu susah. *eu boga pikir rangkepan ,eu boga curiga saeutik eutik acan.

+lah muragkeun duwegan ti luhur masing nyaah kana rejeki meunang hese cape ladang kesang, pacuan arek dimonyah monyah. +lah ngaliarkeun taleus ateul /lah nyeubarkeun 3itnah. +lah ngukur baju sasereg awak /lah menyimpulkan nurutkeun diri sorangan +lah pagiri- giri calik, pagirang- girang tampian /lah rebutan kakawasaan +lah pangkat memeh jeneng /lah adigung adiguna hayang nyaruaan ka nu geus jeneng. +lah tiis tiis jahe kudu iatna, kudu cingceung. +lah unggut kalinduan ulah gedag kaanginan /lah kagoda, ulah kaganggu atawa kabengbat ku rypa rupa, lamun urang keur nyanghareupan hiji maksud anu hade. +ncal tara ridu ku tanduk %uduluran karumpul kabeh. +lah nyaliksik ku buuk leutik /lah nyangsarakeun rakyat leutik. +yah tara tees kaluhur 'alibna sipat indung bapa anu harade atawa anu goreng sok diturunkeun ka anak incuna.

,aspada permana tingal Bisa nyaho kana naon naon anu bakal kajadian. ,iwirang di kolong catang nya gede nya panjang wiwirang nau pohara gedena.