ARRASATEkoak -rekin/-dun "-Dun" atzizkiak zerbaiten jabe izatea edo zerbait edukitzea adierazten du.

Adibidez: "bizarduna" , bizarra duenari esaten diogu . Baina askotan gaztelaniaren eraginez, "zerekin" deklinabide-atzizkia oker erabiltzen da. Adibidez , gaztelaniaz una ventana con cristales leiho bat kristalarekin? esan behar dugu? Bada, ez Leiho bat kristalduna esan behar dugu. !ola esango dugu "orri bat graparekin"? ORRI BAT GRAPA !"A ""ieza bat go#arekin"? PIE#A BAT GO$A !"A $ta a#aitzeko, es una cosa con ta%a" gau%a bat taparekin? GA!#A BAT TAPA !"A &I#TEGI BAT!A $uskaraz, ko#unitate edo elkarte hitzak izen o&izial erabili nahi baditugu, ER'I EGO hitza erabili behar dugu. Beraz, ez erabili "$uskal Autono#i $lkartea", baizik eta E!S'AL A!TO"O$IA ER'I EGOA $z erabili "!a&arroako 'oru (o#unitatea", baizik eta "A(ARROA'O (OR! ER'I EGOA LO'AIL!A Lehenengo eta behin ) antes de nada. *deiak aurkezteko erabiltzen dugu: - Lehenengo eta behin, azter ditzagun he#en egoteko arrazoiak. +Antes de nada, analice#os las razones %or las ,ue esta#os a,u-. ESA$OL EA Arkusunka dabil ) /azkura du Arkusunka dabil astana&arreria du eta. +0iene %icores %or,ue tiene varicela.. &IT#/EGIT!RA BERE#IA #era ) no se traduce. 1agunarteko hizkeran ko#odin gisa erabiltzen dugu, esan behar duguna ez bazaigu ateratzen. - #era esan behar nizun. - 02ostenak horko %era horretan daude. A#ALETI' 3aztelaniaren eraginez sarritan gaizki erabiltzen dugun esaldi bat goitik begiratu da. $uskaraz, #irar %or enci#a esaldia esateko )A#ALETI' BEGIRAT!* erabili behar da. BI'OTE ARRIS'!TS!A Gero eta +ago , #enbat eta +ago Gero eta +ago ) 4ada vez #5s +kon%aratiboa. #enbat eta +ago ) 4uanto #5s6 #5s7#enos6 +kontsekutiboa. - #enbat eta gehiago kobratu, orduan eta gehiago nahi. +-uanto ./s cobras, ./s ,uieres. - /erri #oduan, gero eta ezagunagoak gara. +-ada 0e% so#os ./s conocidos co#o %ueblo. 111edo111/111ala111 8aila berdineko %er%ausak lotzeko erabiltzen da. !or#alean, E O adieraz%en %er%ausetan edo kon%letiboetan. $z gaitu osagaien hautaketa egitera behartzen. ALA, batez ere galderetan eta zehar galderetan, hautaketa egitera behartzen gaita. - 9ure %a%erak #ot2ilan edo %oltsan egongo dira.+0us %a%eles estar5n en la #ochila o en la bolsa. - 1au ala bost, zenbat urte dauka se#eak? +4u5ntos a:os tiene el hijo, cuatro o cinco?. Bete itzazu esaldiak edo/ala erabiliz.... "atatak edo %i%errak eros ditzakegu. $z dakit non ezkontzen diren he#en ala herrian. 9er nahiago duzu %atata tortilla ala arraultzak? $uskaratu itzazu esaldiak edo/ala egoki erabiliz... - ;4u5l te gusta el rojo o el azul? 9ein gustatzen zaizu gorria ala urdina? - 0ienes ,ue %oner los %a%eles en la #esa o en el archivador. "a%erak #ahaian edo art2ibategian jarri behar dituzu. - !o s< si vo= a ir o no. $z dakit joango naizen ala ez A IT# LO'!#IOA -arena egin ) hacer el6 !oren kasuan deklinatutako izen edo adjetibo bati egin aditza gehituz sortzen da: - 1eloarena egiten ibili da. +/a andado ha2iendo el tonto. - $z egin zoroarena +!o hagas el loco .

>

-t3%4earren/-t3%4eagatik Batzuetan euskera ikasten dutenen artean, nahasketa batzuk gertatzen dira. /auetariko bat da, -t+z.earren eta ?t+z.eagatik kausalak eta in&initiboa@arren, -agatik, kontsesiboen artean gertatzen dena. Azken hauek nahiz eta &a#iliakoak dira. A!R'E#PE"A #u etort%eagatik/etort%earren, jaia os%atuko dugu. +4elebrare#os la &iesta %or tu venida. 9u etorriagatik/etorri arren jaia os%atuko dugu. +Aun,ue vengas, celebrare#os la &iesta. Bete itzazu esaldiak -t%eagatik/-t%earren/-agatik erabiliz.... $uskaratu itzazu esaldiak -t%eagatik/-t%earren/-agatik egoki erabiliz... - Bero eginagatik, hegoaldera joango gara.+Aun,ue haga calor, nos va#os al sur. . - /ori lehenago ez galdetzeagatik, galdetzearren gertatzen zaizu.+$so te %asa %or no %reguntar antes. . -(asu ez egiteagatik, egitearren zigortu zaituztete.+As han castigado %or no hacer caso.. LO'AIL!A /ala nola ) %or eje#%lo6..$2en%lutasuna adierazteko erabiltzen dugu. Bihar lan batzuk egin behar dituguB hala nola, eskolak %restatu, ikasleei deitu... +8a:ana tene#os ,ue hacer algunos trabajosB %or eje#%lo, %re%arar las clases, lla#ar a los alu#nos. ESA$OL EA &au da pagot5a66 ) CCCDa=a chollo &au da pagot5a %isua tokatu zaio .) CDa=a chollo le ha tocado un %iso &IT#/EGIT!RA BERE#IA &a.aika/.akina bat bider ) "#il veces, un #ontEn de veces..." &a.aika bider esan nion et2era goiz bueltatzeko. ) 1e dije .il 0e2es ,ue volviera %ronto a casa. $ila bider $9. A IT# LO'!#IOA "ahiago i%an )%re&erir 66$uskaraz aditz honen erabilera zuzena %artizi%ioa da. 3oizez 7oan nahiago dut. ) "re&iero ir %or la #a:ana. /ala ere, bi sujeto daudenean ?t+z.ea no#inalizazioa hartzen du. 9u goizez joatea nahiago dut. ) "re&iero ,ue tF va=as %or la #a:ana. Ad71 eta adb-en graduat%aileak

$saldi kon%aratibak sortu behar ditugunean euskeraz, badaude erregularrak ez diren kasu batzuk. /auek askotan buruko #inak e#aten dizkigute. Ai%atutako kasu horiek, honako hauek izando lirateke:
-AGO3A4 -EGI3A4 -E" Ondo/ongi /obeto7hobeki Andoegi7ongiegi Andoen7ongien On3a4 /obe+a. Anegi+a. Anen7hoberen+a. Gai%ki 3aizkiago 3aizkiegi 3aizkien T5arr3a4 02arrago+a. 02arregi+a. 02arren+a. Asko 3ehiago 3ehiegi 3ehien Gut5i 3ut2iago 3ut2iegi 3ut2ien Adibide batzuk ikusiko ditugu... "astela ezin hobeto atera zaizu. +$l %astel te ha salido in#ejorable. &oberena gela bat bilatzea izango da. +1o #ejor ser5 buscar una habitaciEn. GGBete itzazu esaldiak ad7 eta adb-en graduat%aileak erabiliz6. Onegia zen egia izateko.. +$ra de#asiado bueno %ara ser verdad. $rantzun gehien izango duenak lortuko du +1o conseguir5 el ,ue tenga #5s res%uestas. 1ehenengoak izateko, hobeto egin behar dugu.. +1o tene#os ,ue hacer #ejor %ara ser los %ri#eros. $uskaratu itzazu esaldiak ad7 eta adb-en graduat%aileak egoki erabiliz6 - 02arrena da, ezer ez jakitea.+ 1o %eor es no saber nada. - 9uk gehiago daukazu, baina gut2iago dakizu. +0F tienes #5s %ero sabes #enos. - $z ditugu egin gauzak ondoegi. +!o he#os hecho las cosas de#asiado bien. BI'OTE ARRIS'!TS!A Behin batean , Behin Behin batean ) Hrase una vez... Behin batean urreneko herri batean6. +Hrase una vez en un lejano %ueblo.... Behin ) una vez. Behin zurekin joan nintzen bazkaltzera.+Ina vez &ui contigo a co#er.

LO'AIL!A ena den ) en cual,uier caso6..(ontrastea adierazteko erabiltzen dugu. - $san dute ez direla joangoB dena den, ni joango naiz. +/an dicho ,ue no van a irB en 2ual8uier 2aso, =o ir<. ESA$OL EA &orrek aita %uen langile66 ) Ker vago $z du ezer egin. &orrek aita %uen langile66 ) !o ha hecho nada. C$s un vago &IT#/EGIT!RA BERE#IA On egin6 ) CLu< a%roveche - Anderrek sartzean on egin esan zuen. +Ander dijE C,u< a%roveche al entrar. BI'OTE ARRIS'!TS!A Biek esanahi bera daukate 32o.o4, baina lehenengoaren kasuan, erantzuna adberbioa da eta bigarrenean, adjetiboa. - A#a be%alakoa da: ona, altua, tristea6+$s co#o la a#a: buena, alta, triste6. - A#a be%ala dago: ondo, altu, triste6+ $st5 co#o la a#a: bien, alta, triste6. A IT# LO'!#IOA 8aite izan ) ,uerer, a#ar. *ndikatibozko aldietan erabiltzen daB bestetarako #aitatu erabili ohi da. Ahizkotasuna adierazteko #aite izaten erabili ohi da. - Aso #aite zaitut. ) 0e ,uiero #ucho. ahalera Badago euskaraz ezin %artikula erabili beharrean beste #odu jatorragoa ezezko esaldietarako./au da, aditza ezezkoan jarri eta hitzari #odu %artitiboa jarriz. /ona he#en adibideak: $z dago ezer edaterik ) no se %uede beber nada $z daukat ezer edaterik ) no %uedo beber nada $z daukat edaterik ) no %uedo beber $z daukat egiterik ) no %uedo hacer $z daukat nora joanik ) no tengo a donde ir $z daukat ezer egiterik ) no %uedo hacer nada $z daukat inora joaterik ) no %uedo ir a ningFn sitio .enos 8ue 9 nola erabili $rdarak duen aukeretako bat &alta zaio euskarari, hau da, ez dugu #enos ,ue horren %arekorik adberbio eta adjetiboekin erabiltzeko. /orretarako, kon%araketetan erabiltzen diren %artikulak hartzen ditugu. Adibidea: G $stas casas son #enos soleadas ,ue a,uellas. G $t2e hauek ez dira haiek bezain argitsuak. G $t2e hauek haiek baino itzaltsuagoak dira. de%ente 3aztelaniak ez dituen hainbat adiera ditu #olde honek euskaraz. /ona he#en hainbat adibide eta esanahi desberdin: 9intzoa: decente, honestM. Adibide%: dibertsio eta jostatze dezentea 02ukuna, it2urazkoa: decente, ace%table. Adibide%: za%ata hauek dira dituen dezenteenak !ahikoa, aski: bastante. Adibide%:jende dezente etorri da. ara%i 9alantza ugari sortzen zaigu sarri euskaraz idaztean, eta "arazi" aditz-&or#a da horietako bat. !ola idatzi, lotuta ala bereizita? "Arazi" ala "erazi"? 1ehenik eta behin, "arazi" aldaera go#endatzen da euskara baturako. Andorioz, "erazi" baztertu egingo dugu. !olanahi ere, "adierazi" da salbues%en bakarra. Bestalde, aditz-oinari lotua idatziko da beti, hau da, hitz bakarrean: "betearazi", "geldiarazi", "jasoarazi", "ulertarazi"... Azken ohar bezala, zer esan zenbait aditzen aldaera t- dunari buruzB hau da, "sorrarazi" ala "sortarazi"? Bi &or#ak dira zuzenak: "sortarazi" nahiz "sorrarazi", "agertarazi" zein "agerrarazi", "ikustarazi" eta "ikusarazi". bilera batean dago /orrela esan beharko genuke, norbaiti tele&onoz hots egin eta delako horrek tele&onorik ezin duela hartu adierazi nahi dugunean. Baina, azken urteotan beste esaldi batekin erantzuten dugu: "bilduta dago"1

Oakina, gaztelaniazko "esta reunido"7"esta reunida" esa#oldearen eraginez esaten dugu hori. $zin esan oker dagoenik, baina hobe genuke "bilera batean dago" esaten ohitzea, erdarakada hori baztertzeko. Beraz, "zuzendariak ez dauka hitz egiterik, bilduta dago eta" esan beharrean "9uzendariak ez dauka tele&onoz hitz egiterik, bilera batean dago eta". atertu $uria hasi duela adierazteko esa%ide desberdinak onartzen dira, esaterako, "euria hasi du", "ari du" edo "euria da". Alderantzizko gertaera adierazteko ordea, nola esan, "euria gelditu da", "euria egiteari utzi dio" edo "atertu du"? Bada, "atertu egin duela" esatea da egokiena. $ta "atertu" bezala2e, "ateri dagoela" esango dugu: "goazen, ateri dagoen bitartean ", adibidez. /ortaz, ez esan "euria gelditu da", baizik eta6 "Atertu du". "$uria egiteari utzi dio"... $z. "Atertu du". $ta, azkenik, ez esan "ez dago euririk", baizik eta... "Atertu du"1 aurreko egunean Araingoan euskaraz ohikoa den akats baten berri e#an nahi dizuegu. Askotan, igarotako egun, aste, hilabete edo urteei erre&erentzia egiterakoan beste egunean edo beste astean bezalako esa#oldeak erabiltzen dira. $uskarak baditu lehenaldi hori adierazteko &or#a %ro%ioak, aurreko, joan den edo lehengo hitzak erabiliz egiten direnak hain zuzen ere. /onela, beste egunean erabili ordez aurreko7lehengo egunean erabiliko dugu edo beste hilean esan beharrean joan den hilean esango dugu. Adibideak: Aurreko/lehengo egunean 'eparekin topatu nint%en1 $9 Beste egunean (e%arekin to%atu nintzen. Joan den hilean neguko beroki berria erosi nuen1 $9 Beste hilean neguko beroki berria erosi nuen. Joan den urtean/Iaz 'roa%ian i%an nint%en oporretan1 $9 Beste urtean (roazian izan nintzen o%orretan. esa.oldea Larrutik ordaindu ) pagar caro Larrutik ordainduko du%u nire lagunei #in egin izana. Pagaras caro el haber hecho dao a mis amigos. esaera %aharra Azaroa bero, negua gero. bera/berdin /il honetan bera eta berdin hitzen artean dagoen desberdintasuna azaldu nahi dizuegu. Bera-k behin baino gehiagotan erre%ikatzen den objektu, %ertsona6 bakarra adierazten du. Atzo jantzi nuen soineko bera jantziko dut bihar ere +$9 berdina. Bigarren saria ere idazle berari eman diote. +$9 berdinari. Berdin-ek berriz, objektu, %ertsona6bat baino gehiago izanik, beraien erabateko antza adierazten du. -Gu bion kotxeak berdinak dira. +$9 berak. -Nire semeak ez du berdinik munduan. +$9 berarik. lau pertsonarent%ako bidaia Aski garbia eta zehatza da euskara batuan "-a" bokalaz a#aitzen diren izenei dagokien jokabideaB hau da, bokal hori berekin dutela erabiltzen dira beti: "eliza ederra", "edozein gauza", "anaia bat", "gaiztakeria hori"... Beraz, ez dute a#aierako "-a" galtzen. Baina, ai%a dezagun zenbait zalantza. 9alantza #ugagabeak sortzen digu, besteak beste, erdaraz ez dagoelako #ugagaberik, baina euskaraz %lurala eta #ugagabea bereizi egiten dira. Adibidez: "bi %ertsonak egin du"B hori #ugagabea da, baina "bi %ertsonek egin dute"B hori %lurala da. Beraz, lehen kasuan, #ugagabean, gaztelaniazko "dos %ersonas" esaten ari gara, eta, bigarrengoan, berriz, %luralean, "las dos %ersonas". *kus dezagun izenburuko adibidea. Ando esanda al dago "lau pertsonent%ako bidaia"? Bada, ez LA! PERTSO"ARE"T#A'O BI AIA esan beharko da. "1au neskei e#an diete saria"... esan beharrean, LA! "ES'ARI E$A" IETE SARIA esango dugu. Azkenik, "hiru en%resek botatzen dituzte zaborrak ibaira"... esan beharrean, &IR! E"PRESA' BOTAT#E" IT!#TE #ABORRA' IBAIRA esan beharko dugu. +Oakineko hiru en%resa zehatz ez badira, behintzat.. ospelak eta egutera /otzaren ondorioz, gerta liteke, batez ere neguan, oinak os%eltzea, baina "os%el" hitzak badu beste adiera bat ere. $guzkiak jotzen ez duen toki itzaltsuari deitu ohi zaio os%elaB "os%ela" edo, "laiotza" eta "ainubea" Beraz. neguan #endi aldera doanak sarri aurkituko ditu "bazter os%el, laiotz edo ainubeak", eta, aldi berean, ohartu ere ohartuko da "os%eletan, laiotzetan

eta ainubeetan elurrak asko irauten duela". Baina, eta nola deitu beste aldeari? /au da, os%elik, laiotzik edo ainuberik gabeko lekuari? $guzkiak bete-betean jotzen duenari? Bi hitz e#an ditzakegu: "egutera" edo "eguzkialdea". /auek, toki hauek, eguzkiak gozo-gozo laztantzen ditu, beraz, os%eletik ihes egin nahian dabilenak hort2e du bere aukera: eguteran. bat e.an eta bi hartu "oi% esan de%akegu, Bada, badirudi neurriz kan%oko zerbait egin dugunean, edo agindutakoa baino aurrerago joan garenean. De#agun et2eko neska edo #util gaztea gauean ha#arretan et2eratzeko hitz e#anda irten dela et2etik. 3oizeko hiruretan edo lauretan et2eratzen bada, hori2e entzun dezake bere gurasoen ahotik:"bat e.an eta bi hartu". "Eskua e.an eta besoa hartu" izan daiteke antzeko beste esaldi bat. $ta, baita ere, "behat%a e.an eta bihot%a hartu".+ !ar la mano " tomar el brazo # bat ere eta batere Batzuetan, ez dakigu "bat ere" eta "batere" bereiztenB hau da, lotuta edo bereizita idatzi behar diren. 1ehenik eta behin, bereiz ditzagun bi hitz horien adierak. /itz bakarrean idazten den "batere" hitza adjektibo zein adberbioen graduatzailea da, eta erabateko gabezia adierazten du. Adibidez: "e% %idan batere po%ik e.an" esaten badugu, ez zidala "inolako" %ozik e#an esan nahi dugu. Bereizita idazten denean aldiz, "bakar bat ere" edo "bat bera ere" esa%ideez ordezkatuko dugu, Adibidez: "e% %uen hit% bat ere ulertu", edo "e% %uen hit% bakar bat ere ulertu", edo "e% %uen hit% bat bera ere ulertu". Gogoratu: "Batere" ) "inolako" "Bat ere" ) "bakar bat ere" ) "bat bera ere" bi ordu irauten du $uskarak bere-berea du ekintzak adierazteko aditzak erabiltzea, eta, hortaz, ez dago gaztelaniaren bideari zertan jarraitu. Adibide batzuetan ikus dezakegu. "Eskolak bi orduko iraupena du" ala "eskolak bi ordu irauten du"? 9ein esaldi hobetsiko genuke? 1ehen esan dugunaren arabera, ekintza hori adierazteko aditza erabiltzen duena: "eskolak bi ordu irauten du". $#an ditzagun beste adibide batzuk: "1iburuen sal#enta et2ez et2e burutzen da" ala "liburuak et2ez et2e saltzen dira"? Bigarren aukera hobe: "liburuak et5e% et5e salt%en dira". $ta , "ez dakite nola gauzatu koordinaketa" ala "ez dakite nola koordinatu"? /obe "e% dakite nola koordinatu" esatea

bere burua% beste egin 3aztelaniazko suicidarse esateko euskaraz, bere buruaz beste egin edo bere burua hil erabiltzen dira. Beraz, ez erabili "suizidatu" aditza, eta, gogoan hartu izenordain indartuak erabili behar direla, hau da, neure burua, zeure burua, bere burua eta abar.. /ortaz, ez esan "gizon hura suizidatu egin zen", baizik eta... "Gi%on hark bere burua% beste egin %uen", edo "gi%on hark bere burua hil %uen". belearena egin Adibide azkar batez noiz erabiltzen dugun azalduko dugu. De#agun, ohikoa den %oteo edo t2ikiteoan gabiltzala, ba2oerditan, alegia. 0aberna honetan nik, beste hartan zuk eta hurrengoan beste batek. /orrela izan ohi da, t2andan-t2andan, ba2oerdiak ordaintzeko #odua. 9er gertatzen da? 0artean badela beti norbait ordaintzeari izkinat2o egiten saiatuko dena, eta, berak inoiz ordaintzeke, beti inoren kontura edaten jarraitu nahi duena. Bada, horri dagokio hil honetako esaldia, hau da, "orain ere belearena egin du horrek esango dugu norbaiti ordaintzea dagokionean eta ordaintzen ez duenean. Bat %enbat%ailea 3aur egun gero eta gehiagotan erabiltzen dugu "bat" hitza , baina gogoan izan euskaraz "bat" zenbatzailea dela beste edozeren gainetik. /ortaz, erdararen eraginez "una" "un" indeter#inatuak erabiltzen diren #oduan erabiltzea ez da egokiena. /ona ondorengo adibideak: lan bat aurkit%ea %aila da111 LA"A A!R'IT#EA #AILA A Al&er bat zara esan beharrean... nola esango genuke? AL(ERRA #ARA 9arata bat badago gela honetan... &A! A #ARATA &A! GELA &O"ETA'OA6 zerbait egiteko gogo handi bat izan zuen.....#ERBAIT EGITE'O GOGO &A" IA I#A" #!E" Ant%ara-7okoa $uskaraz ezin dugu "a la oca" jokatu, baizik eta A!09AQA-OA(AA! AQ*0I *kus ditzagun joko honek gaztelaniaz dituen esaldi ezagun batzuk: "de oca a oca = tiro %or,ue #e toca"

/ona he#en biz%ahiru #odu: A"T#ARA BAT ETA A"T#ARA BI; BERRI# ERE "IRI izan daiteke #odu bat. A"T#ARA BATETI' BESTERA "I BA AE#PA A ERE A!RRERA6 A"T#ARATI' A"T#ARARA #! GEL I EGO"GO #ARA6 Ooko honek badu beste esaldi ezagun bat ere: "de %uente a %uente = sigo %or,ue #e lleva la corriente ". Bi aukera: #!BIRI-#!BIRI BERRI# ERE "IRI #!BITI' #!BIRA #! #A! E ORAI" I' BEGIRA6 &i%tegi Batua /egoaldean, gaztelaniaren eraginez, "boligra&o" erabiltzen dugu./ala ere, $uskaltzaindiak bere /iztegi Batuan "bolalu#a" hitza hobesten du, "boligra&o" hitza gaztelaniaz bakarrik esaten delako. Beraz, saia gaitezen "boligra&o" gut2iagotan erabiltzen, eta gehiagotan beste hitz hau BOLAL!$A behar da/behar du Araingoan behar izan aditzarekin zein den erabili behar dena azalduko dugu.!ola esango duzu "hori horrela izan behar da" edo horrek horrela izan behar du ? Ba6 "horrek horrela izan behar du" esan beharko genuke. /au da, "behar izan" aditzak nor-nork jokaera eskatzen du. /au da, beti "du" erabiliko dugu aditz laguntzaile gisa, eta ez "da". Ondorengo esalditan nola esango du%u: "datorren astean joan beharko 66666 atorren astean 7oan beharko dugu"1 "zuek ere etorri behar 66 esan zeniguten "#uek ere etorri behar %enutela esan %eniguten"1 /au da, euskaraz esaldi hauek guztiak "-n" jarriz egiten ditugu. egingo nuke A%ustu-#undura #ugatuz, esa#olde bat baino gehiago dago euskaraz, gaztelaniazko "a%ostar-Sa" adierazteko. /orietako bat "egingo nuke" da . Andoko itzul%enak ikusiz hobeto zehaztuko dugu . !ola esan euskaraz Apostar$a a %ue ganan los azules" "Egingo nuke urdinek iraba%iko dutela"1 Apostar$a a %ue &ulen 'endr( con nosotros) "Lepoa egingo nuke <ulen gurekin etorriko dela"1 A#aitzeko, gogoratu beste #odu batzuk ere badaudela: "$gingo nuke" ) "a%ustu egingo nuke" ) "le%oa egingo nuke" deskuiduan Batzuetan, oharkabean esan nahi du. 3aztelaniaz, %or descuido, inadvertida#ente. Adibide%: Panpina deskuiduan hautsi %ait1 Baina, badu beste adiera bat: #enturaz. 3aztelaniaz, %or casualidad Adibide%: eskuiduan ikusten badu%u; esaio%u etort%eko a%kar1 LO'AIL!A Orobat ) as- #is#o, igual#ente. 9erbait gehitu nahi dugunean erabiltzen dugu. -Orobat &a#atu asko etorri dira 9ine#aldira.+As= .is.o #uchos &a#osos han venido al 9ine#aldi. Birdeklinabidea $uskaraz, !AQ, !AQ*, !AQ( eta !AQ$! kasuak izan ezik, beste deklinabide kasu guztiak izen bati atzikituta erabili nahi baditugu, -ko atzizkia erantsi behar diogu. -!on T !ongo -!ora T !orako -!orekin T!orekiko -!orentzatT!orentzako Adibide bat%uk ikusiko ditugu111 (ot2ean ahaztu zait zuretzako o%aria. +Ke #e ha olvidado tu regalo en el coche.. Bere lankidearekiko jarrera oso ezkorra da.+Ku actitud %ara 2on los 2o.pa>eros es negativa. /aiekiko harre#ana as%aldi #oztu nuen. +/ace tie#%o cort< la relaciEn 2on ellos. 3azte asko zeuden Donostirako autobusean. +/ab-a #uchos jovenes en el autobus de onosti. Oosebarentzako o%aria %oltsan dago. +$l regalo para <oseba est5 en la bolsa. BI'OTE ARRIS'!TS!A "orekin ? 9erez "orekin ) 4on6soziatiboa +laguntza, kidetasuna6. #ere% ) 4on6 instru#entala +bidea, tresna6. - 1agun batekin gelditu naiz +Gbatez.. +/e ,uedado 2on un a#igo.. - Gorri% #argotu dute. +/an %intado 2on rojo..

burutu adit%a Badakigu adiera asko dituela, baina, erabil ote dezakegu erdarazko realizar aditzaren ordain gisa? Adierak aipatuko ditugu: >. !orekin burutu: nahi edo behar dena lortu. Adib.: lanarekin burutu ezinda nabil J. !ori burutu: garaitu edo gainditu Adib.: Nork burutu zuri jokoan* N. A#aitu", "buru e#an", "bururatu" edo "bete". Adib.: "ekainean hasia eta urrian burutua" Beraz, $uskara zuzenean "burutu" ezin da "realizar" erdarazkoaren kide gisa erabili, "a#aitu"-ren kide baita, besteak beste. Beraz, erdarazko "realizar" aditzaren ordain gisa "egin" aditza erabil dezakegu, adibidez, baina ez "burutu". 1an ona egin duzu +/as reallizado un buen trabajo. 1an ona burutu duzu +/e#os logrado realizar nuestro objetivo. ESAL I BERE#IA Tripa truk lan egin ) 0rabajar a ca#bio de co#ida. - Iztan tri%a truk lan egiten du. +0rabaja en la cosecha a ca#bio de co#ida... &IT#/EGIT!RA BERE#IA Gorrian ) cruento, e2tre#o, duro6 - A&ganistanen jende asko dago #iseria gorrian. +$n A&ganistan ha= #ucha gente en e2tre#a #iseria. A IT# LO'!#IOA $ere%i i%an ) #erecer +la %ena. algo (asu honetan, nahiz eta transitiboa izan, ez du ?k hartzen. - Bilera egitea .ere%i du. +&a .ere2ido la pena hacer la reuniEn.. LO'AIL!A Ostera ) en ca#bio, sin e#bargo. Aurkaritza adierazteko: - $satea erraza daB egitea, ostera, zailagoa da.+ Decirlo es &5cilB sin e#bargo, hacerlo es #5s di&-cil.. &IT#/EGIT!RA BERE#IA &aatik ) %or,ue s- +%or,ue lo digo =o.. - 9ergatik egin behar ditut orain et2eko lanak? /aatik. +;"or ,u< tengo ,ue hacer ahora los deberes? "or,ue s-. BI'OTE ARRIS'!TS!A Gero eta +ago ? #enbat eta +ago Baina ) juntagaila da +%ero. Bi ideiaren arteko kontrakotasuna adierazten du Baino ) kon%arazioak egiteko - /au beste hura baino garestiagoa da - "/eldu zen, baina berandu" - "/eldu zen, baino berandu" dagoeneko eta hone%kero &O"E#'ERO esa%ideak ziurtasunik eza adierazten du, hiztunaren ustea edo hi%otesia. Adibidez: "honezkero 8adrilen izango da". Beraz, esaldi horren bidez sus#oa adierazten dugu. Oakin ez dakigu ziur. AGOE"E'O esa%ideak aurkakoa adierazten duB hau da, ikusitako edo egiaztatutako gauzak ai%atzen dira. $saldi hau ondo dago? "honezkero jaiki zara, e " DA3A$!$(A OA*(* 9AQA, $ esan beharko genuke. $gin ditzagun ariketa batzuk: "!olatan ari zara zu 66666.. lanean?" "!A1A0A! AQ* 9AQA 9I DA3A$!$(A 1A!$A! 666666 esnatuko zen "... /A!$9($QA $K!A0I(A 9$! ARA#O "AG!SIA Arazo nagusia ala arazo nagusiena? "!agusi" hitza, adjektibo gisa, garrantziaren edo gorabeheraren arabera lehena denari eransten zaio. Adibidez "aste nagusia", "#eza nagusia", "kale nagusia", etab. /au da, !agusia, berez da goren #ailakoa hortaz nagusiena baztertu behar dugu. /au dela eta, "ara%orik nagusiena" edo "ke%karik nagusienak" esan ordez, ARA#O "AG!SIA eta 'E#'A "AG!SIA' esan beharko genuke. &I#TEGI BAT!A $le bakarra edo bi ele? !ola idatzi behar daB torti1A ala torti11a? /onetan esan behar da $uskaltzaindiak ?ll gaztelaniazko gra&ia bera hobesten duela. Beraz, "bilete", "bilar" edo "bonbila" Vguztiak ere ele bakarrezV idatzi beharrean guztiak bi elerekin idatziko ditugu: BILLETE, BILLAR eta BO"BILLA.3oiko galderari erantzunez, TORTILLA idatzi behar da.

dator eta badator Aditz trinkoek, hau da, laguntzailerik gabekoek +"dator", "dakit", "zoaz", "gabiltza".... beren ekintza baiezteko #odu berezi bat daukate. Aditz trinko hauek ba %art-kula hartzen dute. &ona he.en adibide bat%uk : /izketan ari garela ez dugu dakit erantzuna , esan behar "badakit erant%una" baizik. $z esan "datoz gure lagunak", baizik eta )badato% gure lagunak". 8odu berean gaizki dago "zatoz gurekin*", "ba 3al4 %ato% gurekin," galdetu behar baita. Beraz, "dakizu" ez, "badaki%u" uena/duela "Duela" eta "duena" nahasteko arrazoia gaztelaniako ",ue" izan ohi da. Askotan entzuten da: zein +ikel* ,le zuria duena ala ile zuria duela* Batzuetan, "%ein" galderari erantzuten dioteB adibidez, ile zuria duen +ikel, edo +ikel, ile zuria duena kasuan. $ta, beste batzuetan, berriz, "%er" galderari erantzun beharko lioketeB alegia, zer esan dugu +ikelez* ,le zuria duela. Beraz,8ikel el del %elo blanco, el ,ue tiene el %elo blanco esaldiak sortzen du nahastea. /orrelakoetan bada ile %uria duena esan behar da. Adibideak: ,zeba bat daukat -egazpikoa dena, eta ez -egazpikoa dela. Badaukat alkandora bat oso polita, hau da, oso polita dena, eta ez oso polita dela. Gure amak, hiriaren erdian bizi denak, horixe esaten du, eta ez, gure amak, hiriaren erdian bizi dela, horixe esaten du. Paila%o 7ant%iko nai% *nauterietan asko entzun dugun esaldia dugu honakoa, baina nola esan behar da, pailazoz mozorrotuko naiz ala pailazo mozorrotuko naiz* Bi horien artean, pailazo mozorrotuko naiz hobetsi behar da, eta pailazoz mozorrotu baztertu. Arduan, galdera egitekoan ere, ezin esango dugu .ertaz mozorrotu zara* Bada, aukera bat baino gehiago daude: nola edo zelan mozorrotu zara*, zer mozorro jantziko duzu* edo zein izango da zure mozorroa* Kaia gaitezen erantzunekin beraz. Nola edo zelan mozorrotuko zara? galdetuz gero... "ailazo jantziko naiz, %ailazo #ozorrotuko naiz, %ailazoaren #ozorroa jantziko dutB %ailazoen #oduan #ozorrotuko naiz, etab. BILERA BATEA" AGO B*1$QA BA0$A! DA3A B horrela esan beharko genuke, norbaiti tele&onoz deitu eta %ertsona horrek tele&onorik ezin duela hartu adierazi nahi dugunean. Baina, azken urteotan beste esaldi batekin erantzuten dugu: "bilduta dago". Oakina, gaztelaniazko "esta reunido"7"esta reunida" esa#oldearen eraginez esaten dugu hori. $zin da esan oker dagoenik, baina hobe da "bilera batean dago" esaten ohitzea, erdarakada hori baztertzeko. Beraz, "zuzendariak ez dauka hitz egiterik, bilduta dago eta" esan beharrean. "9uzendariak ez dauka tele&onoz hitz egiterik, bilera batean dago eta". APROPOS /ilabete honetan a%ro%os hitzak izan ditzakeen esanahi desberdinak aztertuko ditugu: >. Beraria%; nahita; propio1 Apropos egin zuen. J. T5ant5etan1 Apropos esan zien, baina besteek benetan hartu zuten. N. Egokia; aukerakoa1 -eku aproposa da oporretan joateko. Punta-puntakoa "unta hitzak gailur, tontor, gain, er%in adierazi nahi du. Baina, %unta-%untako esa#oldeak nabar#en, a%arteko, itzel edo itzelezko ere esan nahi du. 3aztelaniaz honela itzul daiteke: sobresaliente, e2traordinario7a. Puntako bertsolaria: un bersolari sobresaliente Punta-puntako ida%lea: un7a escritor7a e2traordinario7a 3ogoan dugu, hala ere, gaztelaniaz %untero7-a ere esan daitekeela zenbait testuingurutan. Puntako ikerketa-lana: *nvestigaciEn %untera, %ionera Punta-puntako barrutia: Qecinto %untero ea etort%en %aren6 /ilabete honetan jende askok egiten duen okerra azaldu nahi dizuegu. /ar dezagun adibidea: "a ver si vienes". Askok "ea etort%en ba%ara" esaten dute, gaztelaniazko "si" kalkatu egiten dutelako, eta baldintzazko "ba-" erabiltzen dute euskarazB baina gaizki dago. Adibidez: "A ver si vienes " esateko "$a etortzen %aren " esan behar da. !ola esango duzu beste #odu batean esaldi hau:ez dakigu et2era itzuliko bada ". E% dakigu et5era it%uliko den Beste esaldi bat: "ez dakit nora joango banaiz "

E% dakit nora 7oango nai%en6 /au da, euskaraz esaldi hauek guztiak "-n" jarriz egiten ditugu. BA'ERO <A"T#I "I"T#E" *nauteriak joan berri ditugunez, hona he#en erdararen eraginez, #aiz gaizki erabiltzen dugun esaldia. !ola esan behar da? Bakero #ozorrotu nintzen edo Bakeroz #ozorrotu nintzen. Bakero #ozorrotu nintzen erabili behar da eta bakeroz #ozorrotu baztertu. /au dela eta, galdera egiten dugunean, ezin izango dugu zertaz #ozorrotuko zara? galdetu. $uskaraz hau galdetzeko #odu desberdinak ditugu, hala nola, nola / %elan .o%orrotuko %ara, , %er .o%orro 7ant%iko du%u, Aurreko guztia kontutan hartu eta erantzunak honelakoak izango dira: BA'ERO 7ant%iko nai% / BA'ERO .o%orrotuko nai%

&I#TEGI BAT!A Badira hainbat hitz euskaraz gaztelaniazko asa#blea hitza esatekoB hala nola,batzar, batzarre, biltzar, biltzarre eta bilera... 8aiz gaztelaniaren eraginez asanblada hitza erabiltzen da, baina oker erabilita dago. Beraz, gogoratu: "1angileek asanblea egingo dute" esan beharrean, "Langileek bat%arra egingo dute" esan behar da. egiten eta egitea Bi esaldi erabiliko ditugu hori bereizteko, ez baita berdin esatea, adibidez, "taloak egitea ahaztu zait" eta "taloak egiten ahaztu zait" 1ehenengoan, "taloak egitea ahaztu zaigu" esanda, badakigu taloak egiten, baina ez dugu gogoratu gaur egin behar genituenikB horregatik "ahaztu zaigu taloak egitea". Baina, bigarrengoan, "taloak egiten ahaztu zaigu" esaten badugu, lehen bagenekiela esaten dugu, bagenekiela "taloak egiten", baina orain %rozesua ahaztu eta ez dakigula. Beraz, ez ditzagun nahas bi esaldi horiek, oso #ezu ezberdinak e#ango ditugu eta "Taloak egiTEA aha%tu %aigu" esane% gero; une bateko kontua% ari gara1 "Taloak egiTE" aha%tu %aigu" esane% gero; berri%; egiten aha%tu %aigula diogu1 eta hara non6 Askotan esaten dugu gaztelaniazko esa#oldeak ez direla beti bere horretan, euskaratu behar. Adibide batekin ikusiko duguB #ira %or donde esaldia. 3aztelaniazko esaldi horren kalko okerra eginez "eta begira nondik6" itzul dezakegu baina gaizki dago. /onen ordez )eta hara non6* esan behar dugu. /onegatik guztiagatik ez esan eta begira nondik #endian galdu ziren baizik eta "Eta hara non .endian galdu %iren6* esku-eskura *kus dezagun gaurkoan nola itzuli euskaraz erderakada hau: "bandejan utzi". +dejar 7 %oner en bandeja.. (irol-kontuetan adibidez: baloia bandejan utzi zion esan beharrean baloia esku-eskura ut%i %ion esan behar da. ekainak @A; ekainaren @Aan $saldi batzuk ikusiz nahikoa garbi gera daiteke datari buruz esan nahi duguna, eta hona he#en oker-zuzenketa. Ando esango genuke "maiatzak /0 egin zuten bilera"? Bada6ez 8aiatzak JY" esan beharrean, .aiat%aren @Aan egin %uten bilera" esan beharko dugu. "Aste 1antua Apirilak /2tik /3 arte izan zen" esan ordez... Aste Santua Apirilaren @Btik @C arte i%an %en esango genuke. A#aitzeko, "datorren ekainak 42 egingo dugu bilera" esan ordez, esan dezagun... Ekainaren DBan egingo dugu bilera". urlia ; sandia eta berendia *zenik ezagutzen ez zaien, edo izendatu nahi ez direnak ai%atzeko baditugu hitz batzuk euskaraz. /au da, gaztelaniazko "&ulano", "#engano" eta "zutano", euskaraz "urlia", "sandia" eta "berendia" dira. Beste #odu batzuk ere , baditugu euskaraz. Adibidez: "bata eseri eta bestea zutitu" zirela esango dugu. $do "honelakoak hau etahalakok beste hura" esan duela. $do, azkenik, goian ai%atutako "urlia", "sandia" eta "berendia". Ikus adibideak: !ola esan euskaraz "lo ha dicho &ulano"? "/onelakok esan du", edo "urliak esan du".

"/an venido &ulano, #engano = zutano"... "/alako, halako eta halako etorri dira", edo "urlia, sandia eta berendia etorri dira". Eta baita $ikel ere 3oian agertzen den esaldia erderakada bat dela esan dezakegu. $rdararen kalko bat baita. /au da, erdaraz erabiltzen den esaldi bera da += ta#bi<n 8ikel. . Arazoa da euskaraz hori ez litzatekeela zuzena izango. *zan ere, baita horren az%ian dagoena bai eta delako. $zta-rekin beste horrenbeste gertatzen da. Adibide bat%uk: - Ane etorri da, baita 8ikel ere. +/a venido Ane, ta#bi<n 8ikel. - Ane ez da etorri, ezta 8ikel ere. + !o ha venido Ane, ta#%oco 8ikel . - !osotras no va#os a las &iestas, ellos ta#%oco. +3u ez gara jaietara joango, ezta haiek ere.. - !ik 1iteratura ikasten dut baita 8aitek ere. + [o estudio 1iteratura = 8aite ta#bi<n.. . - Aitite-a#a#ak 3asteizkoak dira, baita gurasoak ere. +1os abuelos eran de Ditoria, los %adres ta#bi<n. - $zin gara et2era sartu, ezta zuek ere. + !o %ode#os entrar en casa, vosotros ta#%oco.. ESA$OL EA' 3aurkoan !oski +bai noski/Enoski baiet%. ikasiko dugu. G!oski baietz erderakada hutsa da, hitzez hitzeko itzul%ena, beraz, erabili euskaraz Bai; noski6 $do bestela, <akina6; &ori5e6; Bai segurki6; Bai; hori5e6 A&arira etorriko zara? Oakina.+ ;Dendr5s a la cena? 4laro ,ue s-. . at%a Adizki hau aditzaren &or#a trinkoa da. 3ogoratu etzan aditzak bi esanahi nagusi dituela: >. [acer, estar tu#bado. J. 4onsistir en6 Beraz, batez ere N.%ertsonaren &or#ak erabiltzen dira + batik bat singularrekoak eta askoz gehiago orainaldikoak lehenaldikoak baino.. $ta hona %aradig#a:
!i natza /i hatza /ura datza 3u gautza 9u zautza 9uek zautzate /aiek dautza nentzan hentzan zetzan geuntzan zeuntzan zeuntzaten zeutzan

Adibide bat%uk: - /e#en datza Antonio 8anero.+A,u- =ace Antonio 8anero.. - Kozialis#oa aberastasuna banatzean datza.+$l socialis#o consiste en re%artir la ri,ueza.. - *stri%ua eta gero, gor%ua lurrean zetzan.+$l cuer%o =ac-a en el suelo des%u<s del accidente.. - *kasturtearen %raktikak ikasitakoa #art2an jartzean dautza.+/ab-a#os ,uedado a las >W:YY = (oro, co#o sie#%re, ha llegado tarde.. - 3ure &a#ilia herriko hilerrian datza.+!uestra &a#ilia =ace en el ce#enterio del %ueblo. - A#a#a han zetzan lanak hasi arte.+1a abuela =ac-a all- hasta ,ue e#%ezaron las obras. O"O$ATOPEIA' $sa#oldeak ikasi beharrean, oraingo honetan ono#ato%eiak ikasiko ditugu. Ano#ato%eia da zerbaiten hotsa islatu nahian sortutako izenda%ena. /izkuntza bakoitzak bereak ditu eta guk gaurkoan, u#e t2ikiek hitz egitean euskaraz erabiltzen ditugun ono#ato%eia ohikoenei erre%aratuko diegu: Aiaian7a%a%an (alera joan Alolo 1otara joan Andi-andi "aseatzera atera A%a 9utitu A%at2 egin $seri A%u7 %a%o Bukatu Arre-arre 9aldika ibili Arrekonkon7errele%o7arret2iko Bizkar gainean ibili edo era#an Bekeke7bekerekeak Ardiak eta bildotsak Bili-bili Ahateak eta

gai i%an Askotan entzuten ditugu "hori kapaz da 55 egiteko" #oduko esaldiak, baina euskaraz ez dugu ka%az izan aditza. /ori gaztelaniazko "ser ca%az" esa%ideari dagokio, eta, horrela erabiltzen duenak kalko okerra egiten du. Beraz, nola esango genuke euskara jatorrean "ez da ezertarako kapaz"? "E% da e%ertarako gai", edo "e% da e%ertarako gau%a" "6raindik kapazak gara hori egiteko" esan beharrean? "Oraindik gai gara hori egiteko", edo "oraindik hori egiteko gau%a gara".

>Y

etort%en bada "Ba-" aurrizkia erabiltzen dugunean, betetzen duen &untzioaren arabera idazkera desberdinak dituela kontuan hartu behar dugu. (asu batzuetan "Ba-" aurrizkia baldintza #arkatzeko hizkia da: A#aia etortzen bada, zinera joango gara. /orrelako esaldietan lotuta idatziko dugu. Beste kasu batzuetan, ordea, ez da baldintzazkoa: )badator A.aia. Dena den, hor ere lotuta idatziko dugu. Beraz, bi kasuetan aditzarekin lotuta idatzi beharko da, bereizketarik egin gabe. Baina, bada salbues%en bat ere. Baldintzazkoa izan ez, eta hizki horren eta aditzaren artean beste hitz batzuk sartzen direnean hain zuzen ere: ba o.en dator A.aia edo ba ote dator A.aia,*1 Arduan, "ba-" aurrizkia bakarrik eta lotu gabe idatzi behar da. baina/baino Askotan, ahozko hizkuntzan bereizketarik egiten ez bada ere, baina eta baino hitzek euskara batuan ez dute adiera bera. "Baina" juntagailua da eta bi ideiaren arteko kontrakotasuna adierazten du, hau da, bi esaldi lotzeko erabiltzen da. Adibidez: "o%ari %olita zen, baina garestia. )Baino) juntagailua aldiz, erkaketa edo kon%arazioak egiteko erabiltzen dugu. Adibidez: "hura baino hobea da hau". >. 8iren kontzertura joan zen baina berandu. J. 8usikari a%arta zen baina oraindik ez zen oso ezaguna. N. "eru bere anaia baino hiztunagoa eta alaiagoa da. P. $lkarrizketa ondo egin zuen baina azkenean ez zuen lan%ostua lortu. R. !ola liteke zuk nik baino nota hobea ateratzea? esa.oldeak - Begitan hartu1 +4oger #ania. - *rakasleak begitan hartu nau eta horregatik sus%enditu dit. +$l %ro&esor #e ha cogido #ania = #e ha sus%endido. - T5intik e% atera. +!o decir ni #u. - 8arkelek e% du t5intik atera arratsalde guztian zehar.+8arkel no ha dicho ni #u en toda la tarde. E% dago/e% daukat+-t3%4erik1 Badago/badaukat+ -t3%4ea1 $uskaraz, ahalera adierazteko badugu #odu bat baino gehiago. /orretako bat ?0+z.ea7-t+z.erik no#inalizazioa dugu. /onekin batera *9A! edo $DI(* aditzak agertzen dira. 1ehenengoa esaldi in%ertsonalak sortzeko eta bigarrena, berriz, %ertsona agertzen denean. - $z dago edaterik.+ !o se %uede beber . - /e#en badaukagu kantatzea.+"ode#os cantar a,u- . Adibide bat%uk ikusiko ditugu111 - Atzo zuri ez zegoen ezer esaterik. +A=er no se te %od-a decir nada.. - /e#en badago erretzea. +A,u- se %uede &u#ar.. &au e% dago aguantat%erik1 E% %egoen e%er ent%uterik1 "iri badauka%u kontat%erik1 - $z daukat inora joaterik.. +!o %uedo ir a ninguna %arte.. - /e#en ez dago hitz egiterik. + CCCA,u- no se %uede hablar . - Badago ahoz hitz egitea. +Ke %uede hablar en voz alta.. LO'AIL!A I%an ere ) de hecho. Aurrekoa indartzeko, biltzeko6 erabiltzen dugu.!or#alean esaldi hasieran agertzen da. - Bota egin duguB izan ere, a%urtuta zegoen.+1o he#os tiradoB de hecho, estaba roto.. ESA$OL EA 9ulotik irten eta %utzura sartu ) *r de 3uate#ala a 3uate%eor. 9ure anaia zulotik irten eta %utzura sartzen da+0u her#ano sale de 3uate#ala = se #ete en 3uate%eor. &IT#/EGIT!RA BERE#IA Ba%o ) estu%enda#ente, e2celente#ente... 1agunarteko hizkeran askotan erabiltzen da. - Ba%o a&aldu dugu.+/e#os cenado estu%enda#ente..

>>

BI'OTE ARRIS'!TS!A !ork bere ? G!orberak bere !ork bere ) 4ada uno lo su=o !orberak bere ) /i%erzuzenketaz egindako akatsa. - !ork bere kot2ea hartu behar du.+4ada uno tiene ,ue coger su coche.. G!orberak bere kot2ea hartu behar du. $9 da zuzena. A IT# LO'!#IOA egiT3#4E" !T#I ) %er#itir hacer -T3%4en no#inalizazioa eta !-!i-!k aditz erregi#ena hartzen du. - Diskotekara sartzen utzi didate.+8e han %er#itido entrar en la discoteca.. e% e%ik111 ere $saldi batean zerbait gehitu eta beste gauza ezagun bat ere ai%atu nahi dugu. 7z ezik5 ere egitura erabiltzen dugu. +!o sElo6. Kino ta#bi<n6.. Adibidez, hor#a garbitu dugu eta #argotu ere egin dugula, indarrean esateko, horma garbitu EZ EZIK margotu ERE egin dugu esango dugu. Beste adibide batzuk: -8ikel $9 $9*( Ainhoa $Q$ ikusi dut. -02okolatea $9 $9*( gailetak $Q$ jan dituzue. agintera trinkoekin Aditz trinkoekin agintera sin%le egiteko, bigarren %ertsonen &or#a trinkoak erabili ahal ditugu. +Adib. 9atoz .. /au baiezko &or#etan erabili ahal dugu. Beraz, ezezkoan, ezin izango esan: 7z zatoz8 (asu horretan 7z etorri8 erabiliko dugu. Adibidea:9oaz kalera, baina ez etorri berandu int5i5u batek esan 9erbait kontatzen digutenean eta nork kontatu digun esan nahi ez badugu, intxixu batek esan digutela esaten dugu. 3astelaniazko dec-rselo un %ajarito %arekoa da. Adib1 ,ntxixu batek ez zarela klasera joan esan dit... E%ean/e%ik $uskaraz bi &or#a hauek baldintzazko esaldietan erabiltzen ditugu. Baina, biak ezezko esaldietan. /ala ere, ezberdintasun t2iki bat dago bi aldaera hauen artean: -8endira joan e%ean, et2ean geldituko nintzateke.+Ebentuala.+$n caso. de no ir al #onte, #e ,uedar-a en casa. -8ikelek egin e%ik, ez du inork egingo. 3Erreala41+Ki no lo hace 8ikel, no lo har5 nadie.. Adibide bat%uk ikusiko ditugu111 0rena egon e%ik, autobusez joango naiz. +Ki no ha= autobFs, ir< en coche.. 1arria izan e%ean, bihar egingo dugu. +Ki no es urgente, lo hare#os #a:ana.. - Ilertu ezik galdetu. +Ki no entiendes, %regunta.. - 3euk ikusi ezean. +$n caso de no verlo. - A#ak jakin ezik. +si no lo sabe a#a. - Arin joan ezik, trena galduko dugu.+ Ki no va#os r5%ido, %erdere#os el tren.. - $nteratu ezean, hobe egongo nintzateke.+ De no haber#e enterado, estar-a #ejor.. - Bera etorri ezik, gu joango gara.+ Ki <l no viene, ire#os nosotros.. LO'AIL!A Era berean ) as- #is#o, de la #is#a #anera... *deiak gehitzeko erabiltzen dugu. -Antzekoak dira, baina, era berean, oso ezberdinak dira.+Kon %arecidos, %ero, as= .is.o, son #u= di&erentes.. ESAL I BERE#IA Begi loreak eduki/i%an ) tener ojos bonitos. -!eskatila horrek begi loreak ditu.+$sa cr-a tiene o7os bonitos4 &IT#/EGIT!RA BERE#IA 'o.un ) general, colectivo Dagoeneko ez da Ga#anko#unean eta horrelakoak erabili behar. - Azkenean iritzi ko.un batera ailegatu gara. +Al &inal, he#os to#ado una decisiEn 2ole2ti0a.. BI'OTE ARRIS'!TS!A -T3%4era ? T3%4eko $sangura aldetik oso antzekoak izan arren, ezin dira trukatu. !or#alean -t3%4era $0AQQ* eta OAA! aditzekin erabiltzen dugu. - Astia neukan eta zurekin egotera etorri naiz.+0en-a tie#%o = he venido a estar contigo. - 8ikel era#an dut #edikuak ikusteko.+/e llevado a 8ikel para 8ue le 0ea el #<dico.
A IT# LO'!#IOA -Bizi izan ) vivir /orrelako lokuzioetan ekintza orain gertatzen denean edo jarraikorra denean, ez dugu Gbizitzen aldaera erabili behar. Bizi izaten izango da aukera kasu hauetan. -8o#entuz 3asteizen bi%i i%aten naiz. +De #o#ento, vivo en 3asteiz.

Galdegaia $uskaraz, esaldian in&or#azio berria daukan atalari GAL EGAIA deitzen diogu. !ahiz eta erderaz hasieran kokatu, euskeraz aditzaren aurrean jartzen dugu. 3ure irakaslea hau da +eta ez bestea..+Fste es nuestro %ro&esor += no otro.. Atal hau oso in%ortantea daB izan ere, galdegaia aldaturik euskaraz esaldi ezberdinak sortzen dira.

>J

Adibide batzuk ikusiko ditugu6 Gure lagunek irabazi zuten jokoa atzo.+!uestros a#igos ganaron el juego a=er. 3ure lagunek at%o irabazi zuten jokoa.+A=er nuestros a#igos ganaron el juego. *onek aitaren o%aria erosi du. +*on ha co#%rado el regalo de aita. /erriko et2ean gela #argotu dugu. +/e#os %intado la habitaciEn en la casa del %ueblo. 8irenek Bilbon bakarrik bizi nahi du78irenek bakarrik bizi nahi du Bilbon.+8iren ,uiere vivir sola en Bilbao. LO'AIL!A Esanak esan ) dicho esto. (ontrastea eta kontzesioa adierazten du. -$z gaude ados. Esanak esan, jarrai dezagun aurrera.+!o esta#os de acuerdo. i2ho esto, siga#os adelante. ESAL I BERE#IA Orpo% orpo 7arraitu ) Keguir desde #u= cerca. -"oliziak orpo% orpo 7arrait%en zion. +1a %olicia le segu=a desde .uG 2er2a. &IT#/EGIT!RA BERE#IA 'asuan-kasu ) en cada caso - 'asuan-kasu beharrezkoa dena egingo dugu.+/are#os lo ,ue sea necesario en 2ada 2aso. BI'OTE ARRIS'!TS!A *nork\ ? !orbait Antzeko esangura badute ere, zehaztasun batek ezberdintzen du. !orbait zehaztua da. *nork, berriz, zehaztugabea.. -!orbaitek galdetzen badu, esaiozu ez nagoela. +Badakizu norbaitek galdetuko duela. +Ki alguien %regunta, dile ,ue no esto=. +Kabes ,ue va a %reguntar alguien. -*nork galdetzen badu, esaiozu ez nagoela. +$z dakizu galdetuko duten. -Ki alguien %regunta, dile ,ue no esto=. +!o sabes si %reguntar5n.. A IT# LO'!#IOA $zin izan7Ahal izan) !o %oder7%oder 8en%eko aditzaren araberako laguntzailea hartzen dute. -3aur e%in gara zurekin etorri. +/o= no pode.os venir contigo. -3aur e%in dugu hori egin. +/o= no pode.os hacer eso. Geroago !ola esan behar dugu #5s tarde euskaraz? Batzuetan beranduago entzun ohi dugu baina egokia den &or#a geroago litzateke. Adibide bat%uk ikusiko ditugu: - 8art2el Z:YYetan etorri zen eta 8addalen >Y #inutu geroago edo handik >Y #inutura. +8art2el vino a las Z:YY = 8addalen >Y #in. #5s tarde. - Oo2e %untu-%untuan heldu da eta (oro >R #inutu geroago.+Oo2e ha llegado en %unto = (oro >R #in. #5s tarde. -Oosune orain garaiz iristen da lantokira, baina lehen >R #inutu geroago. +Oosune ahora llega a tie#%o a la &5brica, %ero antes >R #inutos #5s tarde. Lokailu bat%uk Batik bat: ante todo, sobre todo. - Oende asko egon zen, baina gazteak batik bat.+/ubo #ucha gente, %ero sobre todo jEvenes. Ait%itik: al contrario, %or el contrario..$rrealak galdu egingo zuela %entsatzen genuenB aitzitik, irabazi egin zuen. &alaber: ta#bi<n, as- #is#o - /arreran egin zuen eta halaber gela guztietan +BailE en la rece%ciEn = ta#bi<n en todas las aulas. Esaera %aharra - 1uzez %entsatu eta laster obratu Geroago eta beranduago Bi &or#a hauek ez dira sinoni#oak, askotan beranduago hori geroago haren ordez gaizki erabiltzen bada ere. *zan ere, geroago gero aditzondoaren &or#a kon%aratiboa da eta beranduago berandu-rena. Gero eta berandu sinoni#oak ez direnez, geroago eta berandu ago ere ez. Adibide batzuk ikusiko ditugu: - 8ikel gero etorriko da eta Ane geroago. +8ikel vendr5 luego = Ane #5s tarde. +A,u- sElo esta#os diciendo ,ue cada uno llega en un #o#ento di&erente. - 8ikel berandu etorriko da eta Ane beranduago. +8ikel vendr5 tarde = Ane #5s tarde. +A,u-, en ca#bio, esta#os diciendo ,ue hab-a#os ,uedado a una hora, ,ue 8ikel no llegar5 a tie#%o = Ane llegar5 aFn #5s tarde. - 8art2el Z:YYetan etorri zen eta 8addalen >Y #inutu geroago edo handik >Y #inutura. +8art2el vino a las Z:YY = 8addalen >Y #in. #5s tarde.

>N

- >W:YYetan geldituta geunden eta (oro, beti bezala, berandu heldu da. +/ab-a#os ,uedado a las >W:YY = (oro, co#o sie#%re, ha llegado tarde. - Oo2e %untu-%untuan heldu da eta (oro >R #inutu geroago. +Oo2e ha llegado en %unto = (oro >R #in. #5s tarde. . - Oosune orain garaiz iristen da lantokira, baina lehen >R #inutu geroago. +Oosune ahora llega a tie#%o a la &5brica, %ero antes >R #inutos #5s tarde.. <AI I#A" $sa#olde honek 11$DAQ 41AQA izango zen. $uskaraz oso jatorra da. $rabiltzeko, *zan aditza deklinatu behar dugu. /orrela, subjektua tF bada, jai daukazu erabili behar dugu. Kujektua nosotros bada, jai daukagu erabiliko dugu. Ehun !oizbehinka zenbaki honen idazkerak arazoak e#aten dizkigu. Bi %untu edo gai %lanteatzen dizkigu "ehun" zenbakiak: batetik, nola idatzi, eta, bestetik, nola ahoskatu. 1a escritura = %ronunciaciEn del nF#ero >YY suelen ser %roble#5ticas. *dazkerari dagokionez, ai%a ditzagun bereziki "hirurehun" eta "laurehun" zenbakiak. "/irurehun" eta "laurehun" idatzi behar diraB baina, kasu he#en "Keiehun" eta "zaz%iehun" ditugu, eta ez "seirehun" eta "zaz%irehun". /ort2e dago koska Beraz, laburbilduta, ez idatzi "seirehun" , baizik eta... "seiehun". $z idatzi "zaz%irehun", baizik eta..."zaz%iehun". $z idatzi "zortzirehun", baizik eta... "zortziehun". $z idatzi "bederatzirehun", baizik eta6 "bederatziehun". KElo se escriben con r "hirurehun" = "laurehun" el resto los debe#os escribir sin r: "seiehun", "zaz%iehun", "zortziehun", "bederatziehun". - Azterketa horren bederatziehun ko%ia behar dugu. +!ecesita#os ZYY co%ias de ese e25#en. . - $z da erreza ehun urte betetzea. +!o es &5cil llegar a cu#%lir cien a:os. . - 9enbat nahi duzu? Keiehun +4u5ntos ,uieres? UYY. . - 9az%iehun nahikoa ez bada, eskatu gehiago. +Ki WYY no son su&icientes, %ide #5s. . O"O$ATOPEIA' $sa#oldeak ikasi beharrean, oraingo honetan ono#ato%eiak ikasiko ditugu. Ano#ato%eia da zerbaiten hotsa islatu nahian sortutako izenda%ena. /izkuntza bakoitzak bereak ditu eta guk gaurkoan, jan-edaneko kontuei lotutakoak azalduko ditugu: Bor-bor 1ikido batek irakitea Danga-danga 9urrutada handiak egitea 8auka-#auka Oanaria irenstea "arra-%arra Asko jatea "la-%la 9erbait zartaginean &rijitzea "il-%il 9erbait geldiro-geldiro irakitea "ol-%ol Iraren zarata iturburutik ateratzen 02urru-t2urru $tenik gabe edatea 02urrut $datea 9anga-zanga $datean egiten den zarata 9arra-zarra Asko edatea LO'AIL!A &ala eta gu%ti% ere ) AFn as-66(ontrastea adierazten du. - 8usika talde hori ez da ez zait gustatzen. &ala ere, azken abestia %olita da. +$se gru%o de #Fsica no #e gusta. AHn as=, la Flti#a canciEn es bonita.

Gerundioa $uskaraz ez dago inguruko hizkuntzen gerundioen %arekorik. /ala ere, hizkuntza hauen eraginez, baliabideak ez dira behar bezala erabiltzen. Baliabiderik ohikoenak aztertuko ditugu: -T3%4E" / -3e%4# eta -TA / -3R4I'1 -9enbat neurtzen du #ahai honek? -9e neurri du #ahai honek? 7 9ein da #ahai honen neurria? Adibide bat%uk ikusiko ditugu111 - 3urasoak zalantzak galdet%en utzi ditut. +/e dejado a los %adres despe7ando sus dudas. - (ot2ea lapurtu% ihes egin dute. +/an esca%ado robando un coche. - $goera ikusita, isildu egin ginen. +Iiendo la situaciEn, nos calla#os. - /orrela i%anik, hobe elkartzen bagara. +Siendo as-, #ejor si nos junta#os. $uskaratu itzazu esaldiak -tzeagatik7-tzearren7-agatik egoki erabiliz... - $torri zen zutaz +%reguntando..galdezka - (ot2earen %rezioa ikusiz +viendo., harrituta gelditu zen - 8ikel lana bukatzen +acabando. gelditu da. - !egar eginez ez da ezer lortzen +1lorando, no se consigue nada.. - !ola jakin duzu? 3aldetuz +;4E#o lo has sabido? "reguntando

>P

ESA$OL EA Eutsi goiari6 ) CAni#o Eutsi goiari; neskak6 ) CAni#o chicas &IT#/EGIT!RA BERE#IA Bejondeizula 7 Bejondeigula ) $nhorabuena +a ti. 7 $nhorabuena +a nosotros. -Azterketa gainditu dut +CCC/e a%robado el e2a#en . -Bejondeizula +CCC$nhorabuena . BI'OTE ARRIS'!TS!A "oi% arte, , "oraino1 "oi% arte, ) ;/asta cu5ndo? -"oi% arte egongo gara he#en? +;&asta 2u/ndo estare#os a,u-?. -Bihar arte. +/asta #a:ana. "oraino, ) ;/asta dEnde? -"oraino era#aten du bide honek? +;&asta dJnde lleva este ca#ino?. -"arke harataino. +/asta a,uel %ar,ue. A IT# LO'!#IOA $in egin ) hacer da:o $in hartu ) hacerse da:o $uskaraz gero eta gehiago entzuten dira: $in e.an eta $in egin $in e.an didazu buruan. $in egin didazu buruan. $e has he2ho da>o en la cabeza. $in egin naiz eskuan. $in hartu dut eskuan. $e he he2ho da>o en la #ano. gonbidatu 3aurkoan gonbidatu du edo gonbidatu dio nola ondo erabili ikusiko dugu. Aditz honek, nor-nork sailekoa denez, "du" eskatzen du aditz laguntzaile gisa, eta ez "dio". Beraz, "Kabierri aLalt%era gonbidatu diote* esan beharrean , nola esango dugu? ]abier a&altzera gonbidatu dute Bikoteak A#aiari jatet2e garesti batera a&altzera gonbidatu dio Bikoteak A#aiA jatet2e garesti batera a&altzera gonbidatu DI Bihar &estara gonbidatu didate Bihar &estara gonbidatu !AI0$ hai%ea dabil 3aurko oharra zera da:haizea beti "ibili" egiten dela, eta ez "egon". Askotan entzun izan dugu gaztelaniaren eraginez kriston haizea dago +/ace un viento . esateko. Baina argi dagoena da haizea ez dela inoiz egonean egoten eta ondorioz, haizea dago esa%idea baztertu eta hai%ea dabil esan behar dugu. haatik !ola erantzun benetako erantzun bat e#an nahi ez dugunean? /au da, askotan gaztelaniazko %or,ue si esaldiari erantzun nahirik zergatik bai erantzuten du jendeak. Bistan dago erderakada handia dela eta euskaraz horren ordezko esa#olde egokia badugu eta )haatik) da. Beraz, erantzun nahi ez dugun galdera bat erantzuteko #odu egokia hau2e da : haatik . Gutunak eta helbideak "9enbaitetan trakets sa#ar ibili ohi gara euskaraz gutun edo eskutitzetako helbide eta gainerako zehaztasunak jartzean. "Beharbada, gaztelaniaz ez dugu arazo handirik izaten, baina badira, duda bat baino gehiago euskaraz idazterakoan. Beraz, ondo letorkiguke gaztelaniaz erabiltzen diren hitz batzuk euskaraz nola esan ikustea. "Adibidez, nola esan "U^" edo "U^ %iso"? "M1a" edo "M1 solairua". "R^ izda."? "N1 e%kerra" +bosgarrena ezkerra. "P^ dcha." "B1 eskuina" +laugarren eskuina. "$ntre%lanta B"? "Kolairuartea B". 'argu hartu eta kargua hartu (argu hartu +norbaiti.: besteen egiteen erantzukizuna eskatu. Adibidez, 'argu hart%en datorkit Oosu bere aitaz esan nituen zenbait gauza direla #edio

>R

$z digu guri besteek zer egiten duten kargurik hartuko1 (ontuz, ordea, gaztelaniazko adieraren oso antzekoa den beste adiera honekin: (argu jakin bat, batez ere herriad#inistrazioan, eskuratzeko garaian, 'ARG! &ART! #oldeaz baliatzen gara. Beraz, 'ARG! &ART! eta 'ARG!A &ART! esa#oldeek oso bestelako esanahia dute. <aitsi Askotan entzuten da ondorengo esa#oldea: denda hori asko jaitsi da. Bada, auskalo zenbat jaitsi den, ezta? *nork #ugitu ez, eta toki berean baldin badago 3arbi dago su%er#erkatu hori ez dela tokiz #ugitu edo aldatu. $saldi hori beraz, gaztelaniazko ha bajado mucho esaldiaren itzul%ena litzateke. $uskaraz beraz, ondorengo esaldiak erabiliko ditugu jaitsi aditzaren ordez: lehen baino eskasago dabil azken bolada honetan asko galdu du edo, supermerkatuak zuritik beltzera egin du eta ez denda asko jaitsi da. Gu%tiak/ enak Bi zenbatzaile hauen erabilera askotan nahastu ohi dugunez bakoitza noiz erabili behar den argituko dugu hilabete honetan. 3uztiak eta denak .enbat? galderari erantzuten dioten zenbatzaileak dira baina ez dira berdin erabiltzen. Dena izenik gabe, alegia, bera bakarrik erabiltzen da eta singularrean nahiz %luralean deklina daiteke. 3uztia aldiz, bakarrik zein izenarekin erabil daiteke. *zenarekin doanean, atzean jartzen dugu eta dena zenbatzailea bezala, guztiakere singularra zein %lurala har dezake. Beraz, ez dugu "dena" erabiliko guztiaren lekuan. Adibide bat%uk ikusiko ditugu: Dena jan behar da7 /aurrek dena sinesten dute $rantzun guztiak as#atuko ditut 7 !ire datu guztiak e#ango dizkizut? /ortaz, "erantzun denak as#atuko ditut" edo "nire datu denak e#ango dizkizut? bezalako esaldiak ez dira egokiak. Galera handia gertatu %en Askotan erabiltzen dugu "e#an" aditza "aldaketa e#an da", "ez dira baldintza egokienak e#aten" edo galera handia e#an zen bezalako esaldiak egiterako orduan. 3aztelaniazko dar aditzaren eraginez sortzen direla esan daiteke horrelako esa#oldeak baina euskaraz ez dira zuzenak. /orrenbestez gertatu aditza erabili beharko genuke honelako adieraz%enetan: "aldaketa gertatu da", "egoera7baldintza ez da egokiena" edo "galera handia gertatu zen". hobea da / hobeto dago /ilabete honetan ohar bat egin nahi dizuegu , "hobea" eta "hobeto" ondo bereizteko. "&obea" izenondoa da, hau da, "nolakoa" galderaren erantzunaB eta "hobeto", aldiz, aditzondoa, eta, beraz, "nola" galderaren erantzuna. Ikus de%agun ariketa bat egine%: "%ure autoa nirea baino hobeto da" esan ordez... "9ure autoa nirea baino hobea da". "3uk zuek baino hobe irakurtzen dugu" esan beharrean... "3uk zuek baino hobeto irakurtzen dugu". aho bate% $rabaki bat hartu behar denean, gerta daiteke erabaki horretan guztiak ados etortzea, inor ez kontra agertzea. Beraz, nola hartu dela esango genuke erabaki hori? /orrelakoetan, "aho bate%" hartu dutela erabakia esaten dugu. Beraz, esaldi hau okertzat e#an beharko genuke:"denek batera erabaki dute". $saldi horrekin, erabakia denek une berean hartu dutela adieraziko genuke.. Beraz, gaztelaniazko "por unani.idad" esa%idearen ordezko egokia "aho bate%" dugu1 $sate baterako:"ba%kideek aho bate% hartu dute erabakia". andre histeriko bat Arokorrean genero-bereizketarik gabe erabiltzen ditugu hitz gehienak, se2ua bereizi gabeB alegia, "lagun , "u#e", "... *zenondo edo adjektiboek ere ez dute euskaraz genero gra#atikalik baina erdararen eraginez batzuk baditugu. $saterako: tontoa7tontuna, gizajoa7gajoa6 *kus ditzagun adibide gehiago: "8aialenek t2ot2ola-aur%egia jartzen du" esan ordez "$aialenek t5ot5olo-aurpegia 7art%en du" esan beharko genuke. "Andre histerika bat"... esan beharrean "Andre histeriko bat". 1eire tonta da esan ordez )Leire tuntuna da*. <oatea nahi dut Is <oan nahi dut *zen batek agertzen direnean ez dago arazorik: Alkandora gorria nahi dut ) Luiero la ca#isa roja. Alkandora gorriak nahigo ditut ) "re&iero las ca#isas rojas. Baina objetu zuzena aditza denean bi aukera ditugu: /ondarzara 7oan nahi dut ) Luiero ir a la %la=a /ordartzara 7oan nahigo dut ) "re&iero ir a la %la=a 9u et2era 7oatea nahi dut ) Luiero ,ue tu va=as a casa 9u et2era 7oatea nahiago dut ) "re&iero ,ue tu va=as a casa. D1 Bi sub7etuak desberdinak direnean no#inalizazioa +joatea. erabiltzen dugu. "ik A.aia #endira joatea nahi dut +Itiliza#os la no#inalizaciEn joatea cuando los sujetos son di&erentes, en el eje#%lo anterior el sujeto del verbo ,uerer +N,9. = el del verbo ir + Amaia. son di&erentes.

>U

@1 Bi sub7etuak berdinak direnean aditz jokatugabea erabiltzen dugu: "ik #endira 7oan nahi dut. +Itiliza#os el in&initivo +joan. cuando los sujetos son la #is#a %ersona, en el eje#%lo anterior el subjeto del verbo ,uerer +Nik. = el del verbo ir +Ni. son iguales.. G Gogoan i%an: !or#alean I(A! aditz laguntzailea erabili behar dugu +dugu, du.. $ze%zio bakarra esaldi in%ertsonalekin gertatzen da. Adostasun bat lortu nahi izan da. +Kobre 8uO au5iliar han de llevar esta claro ,ue casi sie#%re van con ukan +du, ditu...., la e2ce%ciEn son las &rases i#%ersonales: Ke ha ,uerido lograr una soluciEn. EG!"ERO'O ESAERA BAT#!' Esaera: $gon adi lo eta jango dek #e +"ara sacar las casta:as del &uego ha= ,ue #overse. Egoera: Aitor bere lagunekin tarberna batean dago. /alako batean neska erakargarri bat begira ari zaiola konturatzen da. Aitorrek koadrilakoei ko#entatzen die baina ez da neskarengana joatera hausartzen. 0abernan sartu berri den #util bat,ordea, neska erakargarri horri hurbiltzen zaio eta neskarekin tabernatik alde egitea lortzen du. (oadrilako batek Aitorri zera esaten dio: egon adi lo eta jongo dek #e Esaera: .ure zuzterra eta esku bete euli berdin8 +!o tienes ningFn &unda#ento. Egoera: 3aueko >J.NYak dira eta 8aialen bera lagunekin tabernan egotetik estera heldu berri da. Bihar goizeko Uetan o%orretan joatekoa da eta oraindik ez du #ot2ila %restatu. Arro%ak aukeratu ondoren, #ot2ilarik ez duela konturatu da eta bere aitari deitzen dio eta #ot2ila bat duen galdetzeko. Aitak hau erantzuten dio: nola da %osible oraindik #ot2ila egin gabe izatea? 9ure zuzterra eta esku bete euli berdin 'IROL E$AIT#A' (irol e#aitzei buruz hitz egingo dugu. Astebururo jende askok horri buruz hitz egiten baitu. B : .er egin du Ala'esak* ,rabazi* Bi-bat* !ola esaten da J->? "bi eta bat", inoi% e% bi-bat. $uskaraz ari garenean bi zenbakien tartean $0A jarri behar dugu. Beraz, gogoratu euskaraz "bat-bi doa%" ez litzateke zuzena izango. ESAPI EA' 1$(I0A! $3A!: *kasle askok kontrakoa %entsatu arren, esa%ide hau euskaraz erabiltzen dugu leku bat oso urrun dagoela adierazi nahi dugunean. Adibide batzuk ikusiko ditugu: - $iderrek erositako et2ea lekutan dago1 +1a casa ,ue se ha 2o.prado Eider est/ .uG le7os4 - Bihar %artidua daukagu eta kiroldegia lekutan dago. +8a:ana tene#os %artido = el %olide%ortivo est/ .uG le7os. ESAERA #A&ARRA (andelario elurra darioB Kan Oosek lagunduko dio Lan asko egin du !or#alean esaldi hau gaztelaniazko )ha traba7ado .u2ho* itzul%en ka2karra izan ohi da. /ala ere, nor#alean esan nahi duguna lan handia, .ardula esan beharko genuke. Adibide bat%uk ikusiko ditugu: - 1an handia egin zuen zentroan. +/izE un gran trabajo en el centro. +In sElo trabajo %ero #ucho.. - 1an asko egin zuen (orrikan. +8ucho trabajo, en este caso signi&ica #uchos ti%os de trabajo: #ontar t2oznas, %re%arer bocadillos6.. - 8utilek lan handia egin zuten. +1os chicos hicieron un gran trabajo. - Anak lana sko egiten du hos%ital honetan + Ana hace un gran trabajo en este hos%ital. - Oai honetan egindako lan handia sarituko da. + $n esta &iesta se %re#iar5 el gran trabajo realizado... - $zkontza ondo atera da berak egindako lan handiagatik. +1a boda ha salido bien %or su gran trabajo. ESA$OL EA' 3aur esa#olde berri bat ikasiko dugu. /onako hau da: )Bere burua% beste egin %uen: Se ha sui2idado*. /ori2e esateko beste #odu batzuk badaude. Adibidez: bere burua hil %uen1 Adibide%: - 3izon horrek bere burua% beste egin du gaur goizean.. +$se ho#bre se ha suicidado esta #a:ana... O"O$ATOPEIA' Ano#ato%eiak alde batera hutsita, gaur esa#olde berri bat ikasiko dugu. /onako hau da: )Airea %apaldu eta lurrera erori nai%*. !orbaitek kol%e bat hartzen duenean eta azal%en askorik e#an nahi ez duenean, esa#olde hau erabili ohi da. Adibide%: - 9er gertatu zaizu? - Airea %apaldu eta lurrera erori nai%1 #ehar

>W

9ehar %artikula "O" edo "O" I' kasuekin erabili behar dugu eta inoiz ez "ORE" kasuarekin. 9alantza agertzen da "O" %ehar denborazko esaldietan erabili ote daitekeen. /ala ere, zilegi da horrelakoak erabiltzea, batzuetan bestelako esa%ideak naturalagoak badira ere. Adibide bat%uk ikusiko ditugu: - 9aila da gure historian zehar antzekoa aurkitzea. +$s di&-cil encontrar algo %arecido a lo largo de nuestra historia. +1o ,ue di&erencia en este caso gure historia osoan: en toda nuestra historia eta gure historia osoan zehar: a lo largo de nuestra historia es sElo un #atiz, %ero en este caso es correcto utilizar esta e2%resiEn.. - /istoria osoan +eta ez G/istoria osoan zehar. ez da halakorik gertatu. +$n toda la /istoria no ha ocurrido algo as-. - $gunero +Geta ez egun guztietan zehar. jarrito da jendaurrean. +A lo largo de todos los d-as se %ondr5 en %Fblico. -Astean zehar bulegoan aurkituko nauzu. +Durante la se#ana #e encontrar5s en la o&icina. "ara llegar a #i casa, tienes ,ue dejar la carretera = tienes ,ue ir a trav<s del #onte. - !ire et2era heltzeko, erre%idea utzi behar duzu eta #enditik zehar joan behar duzu. "eurriak $uskaraz neurriak adierazteko askotan gaztelanaiak eragindako &or#ulak erabiltzen ditugu. /ala ere, gogoratu euskaraz baditugula bestelako baliabideak. 9enbat neurtzen du #ahai honek? 9e neurri du #ahai honek? 7 9ein da #ahai honen neurria? 1au #etro neurtzen ditu. 1au #etro luze da. 7 1au #etroko luzera dauka7du. Adibide bat%uk ikusiko ditugu111 - #enbat lu%e zara? +;4u5nto #ides?. - >,WY #etro lu%e nai%. +8ido >,WY #etros. - Behi hau bi .etro lu%e da. +$sta vaca #ide dos #etros. - 0orloju honek J zentri#etroko lodiera du +0iene un grosor de Jc#s.. - 8etro bat eta hogeita ha#ar zentri#etroko zabalera du oheak +0iene >,NY c#. de anchura. - Arku#e hau ha#aika kilo da +%esa >>(g.. - Bi #etro eta erdi zabal da ar#airua.+$l ar#ario #ide J #etros = #edio de ancho. - Bi kilo ezti zegoen.+ /ab-a dos kilos de #iel.. - /a#ar zentri#etroko sakonera du horrek.+ 0iene >Y c#s. de %ro&undidad. ESA$OL EA Gaur %ort%i ) De ho= en ocho. - Gaur %ort%i ailegatuko gara. +1legare#os de ho= en ocho. &IT#/EGIT!RA BERE#IA &alako P i%ena 3.ugagabea4 ) "tal..." -&alako tokiTA" bildu zirela esan zuten. +Dijeron ,ue se reunieron en 0A1 sitio. &alako P i%ena 3.ugagabea4 ) "tal..." -&alako egunETA" egongo gara. +$stare#os 0A1 d-a. BI'OTE ARRIS'!TS!A "iret%at , "ire uste%1 - "iret%at ) "ara #-/or dagoen o%ari hori niret%at da. +$l regalo ,ue est5 ah- es %ara #-. "ire uste% ) %ara #-, en #i o%iniEn - "ire uste% hori gaizki dago. +[o creo +en #i o%iniEn. eso est5 #al. A IT# LO'!#IOA - &onek ha.ar euro balio du. +$sto 2uesta diez euros. /ala ere, osagarria #ugatua denean edo esangurak eskatzen duenean %lurala ere izan daiteke. -/onek #ilioiak balio ditu. +$sto vale #illones. O.en/ote $uskaraz, bi %artikula hauek zalantza adierazteko erabiltzen ditugu. Baina erabilera aldetik ezberdinak dira. Ote galderetan bakarrik agertzen da B eta o#en baiezko eta ezezkoetan. -$likagaiak jaitsiko o.en dituzte.. +"arece ,ue bajar5n los ali#entos. -3araiz ailegatu ote dira ? +;1legar5n a tie#%o ?. Adibide batzuk ikusiko ditugu... - *kasgai guztiak gainditu o.en ditu. +"arece ,ue ha a%robado todas las asignaturas. - !or ote da?. +;Lui<n ser5?. . - 1ekukoak ez o.en du ezer ikusi. +"arece ,ue el testigo no ha visto nada.. - 9ein ordutan etorri ote ziren atzo? +vendr-an a=er. - Bileran ez o.en dute ezer erabaki. +"arece ,ue no han decidido nada en la reuniEn. -/e#endik joango o#en dira. +"arece ,ue se van a ir de a,u-.. - $giteko gai izango ote dira? +;Ker5n ca%aces de hacerlo?. - $zkonduko ote dira? +;Ke casar5n?. LO'AIL!A /onenbestez ) %or tanto (ausa adierazten du.

>X

- /onenbestez erabakita dago, horrela jarraituko dugu. +"or tanto est5 decidido, seguire#os as-. ESAL I BERE#IA 0zakurraren i%urditik etorri ) venir desde #u= lejos. - *kasle hori tzakurraren i%urditik dator. +$se alu#no viene desde #u= lejos. &IT#/EGIT!RA BERE#IA "eto-%etoa ) castizo, aut<ntico... 1agunarteko hizkeran askotan erabiltzen da. - 8adrildar %eto-%etoa da. +$s un #adrile:o castizo. BI'OTE ARRIS'!TS!A 9er eginik ? zer egiterik - $z dago zer eginik. +!o ha= -!o ha= nada ,ue decir. %ara decir - $z dago ezer egiterik. +!o se %uede hacer nada. A IT# LO'!#IOA - /A*!09A(A09A0 /AQ0I ) to#ar en consideraciEn6 - $z zuten berak esandakoa haintzakotzat hartu. +!o to#aron en consideraciEn lo ,ue <l dijo. !dala/udalet5ea Bi hitz hauek askotan nahasten ditugu euskaraz eta argi izan behar dugu ez direla gauza bera. "Idala" estatuaren ad#inistrazio-#ailarik beherena da, udalerri bat ad#inistratzeko alkateak, zinegotziek eta abarrek osatzen duten giza talde edo #ultzoa, alegiaB eta hortik eratorritako hitzak dira "udalbatza", "udalerri", "udaltzain" eta baita "udalet2e" bera ere. Azken hitz honek adierazten duen bezala, "udalet2ea" edo "herriko et2ea" eraikin bat da, udal-ad#inistrazioaren zerbitzuak eta bulegoak biltzen dituena, hain zuzen ere. /ortaz, 0olosako udaleko alkatea esango dugu 0olosako udalet2eko alkatea esan ordez eta udalak erabaki du esango dugu eta ez udalet2eak erabaki du.
Gustuko tokian111 $saera zahar hau ikasi behar duzu hil honetan: 3ustuko tokian alda%arik ez 3aztelaniazko sarna con gusto no %ica esaeraren baliokidea da.

LO'AIL!A &alaber ) As- #is#o, ta#bi<n. 3ehiketa adierazteko erabiltzen dugu. -/ori gra#atika honetan eta halaber, beste guztietan aurkituko duzu. +$so lo encontrar5s en esa gra#5tica = as- #is#o, en todas las de#5s.
&IT#/EGIT!RA BERE#IA #i%tu bi%ian ) a gran velocidad, r5%ida#ente - #i%tu bi%ian atera zen et2etik. +KaliE de casa r/pida.ente. Sonatua /iztegian begiratuz gero gauza bera dira sonatua eta os%etsua. Adibidez, $uskal /erriko kantari sonatuak. Alabaina, kontuan izan euskarazko sonatu izateak ez duela gaztelaniaren sonar aditzaren adierarik. Beraz, erdaraz esaten badaeste disco suena bien, euskarazko ordaina ezin da izan, inolaz ere, disko honek ongi sonatzen du. /ortaz, nola esan ondorengo esaldiak euskaraz? - Orkestra ondo ent%uten da 'ursaalen1 31a or,uesta suena bien en el (ursaal. - Soinu oneko gitarra da hau; soinu ona du gitarra honek. +$sta guitarra suena bien. /onekin batera, gaztelaniazko tu cara #e suena esaldia itzultzeko ez dugu sonatu aditza erabiliko, adiera bat baino gehiago erabili ditzakegu: ezaguna iruditu, antza hartu edo it2ura e#an. Beraz, nola esango genuke tu cara #e suena %ero no #e acuerdo de tu no#bre? 9ure aur%egia ezagunak iruditzen zait, baina ez naiz zure izenaz gogoratzen K-en burua $uskaraz, esaldi batean izaki bera ai%atzen duten bi izen ditugunean B bigarrenak &or#a indartsua hartzen du. -3izon horrek bere burua hil nahi zuen. +$se ho#bre se ,uer-a suicidar. -9uk zeure burua a%aintzen duzu. +0F te arreglas. Adibide bat%uk ikusiko ditugu111 - 9u zeure buruaren etsairik handiena zara. +0F eres tu #a=or ene#igo. - 9uk zeure buruaz &idatu behar duzu. +0ienes ,ue &iarte de ti #is#o. - $zin diozu zeure buruari engainatu. +!o %uedes enga:arte a ti #is#o. - $z zara ezta zeure burua atontzeko gai. +!o eres ca%az ni de arreglarte. - 9euen burua zaindu behar duzue +CCC0en<is ,ue cuidaros . LO'AIL!A <o de%agun ) su%onga#os. $2en%lutasuna adierazteko. -Oo dezagun gure hi%otesia zuzena dela. +Ku%onga#os ,ue nuestra hi%Etesis es correcta. $KA8A1D$ /AI *(AK* B$/AQ DI9I Ahuntzaren gauerdiko eztula izatea ) Ker una bobada, algo sin &unda#ento. -$san duzuna ez da ahuntzaren gauerdiko eztula. +1o ,ue has dicho no es ninguna bobada. BI'OTE ARRIS'!TS!A Artean\ ? Araindik Artean ) 0odav-a Inea lehenaldikoa edo etorkizunekoa bada, artean erabiliko dugu. Arain bada, oraindik.

>Z

- Atzo artean jendea zegoen o%orretan. +A=er toda0=a hab-a gente de vacaciones.. - 3aur oraindik jendea dago o%orretan.+/o= toda0=a ha= gente de vacaciones. A IT# LO'!#IOA Topo egin ) encontrarse Batzuetan horrelako aditz lokuzioetan izena atzeratzen da galdegaia az%i#arratzeko. - Atzo zure lagunarekin egin nuen to%o kalean . +A=er .e en2ontrO con tu a#igo en la calle. dirutan erosi /0 eurogatik erosi dut .Karritan erabiltzen da esa%ide oker hori, hau da , gaztelaniazko "%or" %re%osizioa euskarazko gatik kausalaren bidez e#aten delako. Beraz, JPY #ila eurotan erosi du et2ea esan beharko genuke. $ra berean , garesti saldu du autoa: UYYY euroTA" esan behar da, ez UYYY eurogatik. planteatu Argi dago aditz hau erderaren kalko nabar#ena dugula, beraz, "%lanteatu"-ren ordez, ko#eni da gure-gureak diren esa%ideak erabiltzea. /au dela eta, "Bileran ara%o bat planteatu da" esan ordez. "Bileran ara%o bat sortu da", edo, baita ere, "bileran gai bat atera da" esango dugu. "denok batera joatea %lanteatu dute" esan beharrean " enok batera 7oateko as.oa aurke%tu dute". %u i%an e%ik 9iur gaude askotan entzun eta ikusi dituzula honelakoak: "autobusak eta ta2iak ezik", edo, baita ere, "za#a orduetan ezik". $uskaltzaindiaren arabera, &or#ula osoa erabiltzea da onena. /au da, i%an e%iketa ez ezik bakarrik. *kus ditzagun adibideak: Andorengo esaldia nola esango duzu beste #odu batean? "/erri honetan i%an e%ik, beste guztietan izan dira" /erri honetani%an e%ik beste guztietan izan dira $ta honako hau? 9uri ezik beste guztiei bidali diegu eskutitza 9uri i%an e%ik beste guztiei bidali diegu eskutitza $ta azkenekoa: Denak joan ziren, a#a ezik "Denak joan ziren, a#a i%an e%ik".

JY