NOTASI SIGMA,
BARISAN, DERET DAN INDUKSI
MATEMATIKA
4.
KU
i1
= K U i
i1
5. (U i Vi ) =
i 1
Notasi Sigma :
6.
i1
n
7.
U i =
i1
8.
U i =
i 0
U i +
i1
i m
i m+ p
U i = U 1 + U 2 + U 3+ . . . + U
9. a.
n
i1
b.
i 1
i 2
U i p =
(U i + Vi ) 2 =
n
n +1
i m+1
i 1
i1
i1
i1
U i +1 =
n+ p
U i
n 1
U i=
(U i Vi ) 2 =
i 1
n p
i m p
i+ p
U i + 2
U iVi +
i1
U i - 2
2
i1
i 1
U iVi +
i 1
i1
i1
dengan i=n
i = indeks penjumlahan
i =1 disebut batas bawah penjumlahan
i = n disebut batas atas penjumlahan
{1,2,3,,n} adalah wilayah penjumlahan
Contoh:
2i
i 1
1.
= U 1 + U 2 + U 3+ . . . + U
i1
dimana:
n
2.
i1
k1
3.
n 1
a = suku pertama
b = beda
n = banyak suku
i1
www.belajar-matematika.com - 1
Rumus-rumus :
1. Suku ke n barisan aritmetika (U n) ditulis sbb:
U n= a + (n-1) b
Barisan baru: U 1, ,U ,,
U ,,
2
3 U ,4 U
2. Jumlah n suku pertama deret aritmetika (S n) ditulis
sbb:
n
S n = U 1 + U 2 + U 3+ . . . + U =n
(a + U n)
2
n
= (2a +(n-1) b)
2
hubungan U ndan S adalah:
n
U n = S n - S n 1
1
(a + U n)
2
Sisipan:
'
n'
n'
'
'
=
(a + U n ) atau S n = { (2a + (n '-1) b }'
2
2
U n ' = U n maka,
Sn '=
n'
(a + U n)
2
jawab:
Jadi r =
U
Un
U2
= 3 = . . .=
U1
U2
U n 1
a, ar, ar 2, ar , 3. . . , ar n 1 , ar n
10 bilangan
Banyaknya suku baru: n '= n+(n-1)k
= 2+(2-1)10 = 12
Jumlah deret yang terbentuk :
n'
Sn '=
(a + U n)
2
12
=
(60+110)
2
= 1020
a + ar + ar 2+ ar +3 . . . + ar
+ ar n
a = suku pertama
n = banyaknya suku
r = rasio
Rumus-rumus:
S 10
Sn =
a (r n 1)
untuk r >1
r 1
Sn =
a (1 r n )
untuk r <1
1 r
Hubungan U
U n = ar n
Jawab:
'
dan S
U n = S n - S n 1
3. Untuk n ganjil, maka suku tengah barisan geometri (U t)
adalah :
n'
= { (2a + (n '-1) b }'
2
U t=
10
=
{2.5+(10-1)2} = 5(10+18) = 140
2
aU
. n
Sisipan:
Suatu barisan geometri:
a, ar, ar 2, ar , 3. . . , ar
www.belajar-matematika.com - 3
n 1
, ar n
Jawab:
Barisan baru : 48, sisipan1, sisipan2, sisipan3, 768
'
'
'
'
'
k +1
,
3 sisipan
U 2 barisan lama
k +1
r '=
3+1
16
24 = 2
k +1
k +1
r = (r ')
k +1
'
Rasio barisan baru, r =
n '= n + (n-1) k
ar = a(r ')
768
= 16
48
2
Deret : a + ar + ar +
ar +3 . . . + ar
terhingga dengan n suku.
n 1
+ ar n disebut deret
2
Deret : a + ar + ar +
ar +3 . . .
disebut deret tak hingga (n nya tak hingga)
' n ''
a [(r ) ]1 '
; r > 1 atau
r ' 1
'
Sn
'
a [1 (r ' ) n ' ]
=
; r '< 1
'
1 r
a
1 r
1 1 1
+ +
+...
2 8 32
Berapakan jumlah deret tsb?
jawab:
www.belajar-matematika.com - 4
Induksi Matematika:
1
1
1
; r= 8 =
1
2
4
2
Diketahui : a =
1
memenuhi syarat |r| < 1 atau -1 < r < 1, maka
4
konvergen.
r=
S=
a
2
=
1 r
1 1
2 = 4 = 2
3
6
3
4
diketahui S = 10 ; a = 5
karena S = 10 maka deret tak hingga ini adalah
konvergen.
a
S =
1 r
5
5
10 =
; 1-r =
1 r
10
1
1
1
; r=1- =
2
2
2
Jadi rasionya: r =
1. Buktikan
2 + 4 + 6 + +2n = n (1+n)
langkah 1 :
jawab:
1r=
untuk n = 1
masukkan nilai n =1
2n = n (1+n)
2.1 = 1 (1+1)
2 = 2 terbukti
langkah 2 :
untuk n = k
misalkan rumus berlaku untuk n = k maka rumus menjadi
2 + 4 + 6 + +2k = k (1+k)
1
2
langkah 3 :
untuk n = k+1
berdasarkan langkah 2
2 + 4 + 6 + +2k = k (1+k)
a (1 r n )
a
Sn =
=
( 1 - r n) = S
1 r
1 r
1 5
1
) ] = 10 ( 1 )
2
32
31
310
22
= 10 .
=
=9
32
32
32
S 5 = 10 [1 (
(1-r)
jika n = k +1 didapat :
2 + 4 + 6 + +2k+ 2(k+1) = k (1+k) + 2 (k+1)
k(1+k)
Catatan:
Rumus kanan awal : n (1+n) , kita masukkan n = k+1
Menjadi (k+1) (1 +(k+1)) = (k+1) (k+2) ini yang akan
dibuktikan
www.belajar-matematika.com - 5
jika n = k +1 didapat :
k (1+k) + 2 (k+1) = k + k 2+ 2k +2
1
1
1
1
1
+
+
+...+
+
2
6 12
k( k + 1) (k + 1)(k + 2)
= k 2 + 3k +2
k
k +1
= (k+1)(k+2) terbukti
2. Buktikan
n
m(m + 1)
m 1
k
1
+
k + 1 (k + 1)(k + 2)
=
=
n
n +1
Catatan:
n
, kita masukkan n = k+1
n +1
k +1
k +1
Menjadi
=
ini yang akan dibuktikan
k +1+1 k + 2
jawab:
Nilai m dimasukkan menjadi
1
1
1
n
1
+
+
+...+
=
2
6 12
n(n + 1)
n +1
langkah 1 :
Untuk n = 1
masukkan n=1 ruas kiri dan kanan
1
n
=
n(n + 1)
n +1
k
1
1
1
+
=
+
k + 1 (k + 1)(k + 2)
(k + 1)(k + 2)
(k + 1)(k + 2)
=
1
1
=
(1
1 + 1) 1 + 1
1
1
=
terbukti
2
2
k 2 + 2k + 1
(k + 1)(k + 2)
(k + 1)(k + 1)
(k + 1)(k + 2)
k +1
terbukti
k+2
1
1
1
1
k
+
+
+...+
=
2
6 12
k( k + 1)
k +1
k (k + 2) + 1
(k + 1)(k + 2)
=
Langkah 2:
Untuk n = k
k(k + 2)
1
+
(k + 1)(k + 2) (k + 1)(k + 2)
Langkah 3 :
Untuk n = k+1
Berdasarkan langkah 2 :
1
1
1
1
k
+
+
+...+
=
2
6 12
k( k + 1)
k +1
www.belajar-matematika.com - 6