AKADEMKBAKI

UluslararasHakemliSosyalBilimlerEDergisi
ISSN:1694528X

Say:12

Mays2007

ktisatveGiriimcilikniversitesiTrkDnyasKrgzTrkSosyalBilimlerEnstitsCelalabatKIRGIZSTAN

BRDEOLOJOLARAKMLLYETLK

Dr.Kksal AHN Sakarya niversitesi ..B.F. Kamu Ynetimi Blm ksahin@sakarya.edu.tr

ZET Bu almann problematii XIX. ve XX. yzyllara damgasn vuran milliyetiliin hzlanan kresellemeyle birlikte sorgulanan bir ideoloji haline gelmi olmasdr. Milliyetiliin ideolojik anlamda ne gibi esaslar olduu sorusu zerine bina edilen aratrmada milliyeti esaslarn gnmz artlarnda geerli olup olmad hususuna da deinilmektedir. Verilerin yorumlanmas neticesinde milliyetiliin; ulus esasl sosyal ve siyasi rgtlenme (ulus devlet anlay), milli egemenlik, milli kimlik, lkesel, idari, siyasi btnlk ve lkedeki ekonomik kaynaklara tam olarak hkim olabilme gibi esaslar olduu; bu esaslardan kaynaklanan toplumsal ve siyasi kurumlarn kreselleme artlarnda da varln ve nemini koruduu gibi sonulara ulalmtr. ANAHTAR KELMELER Milliyetilik, Modernleme, Ulus

ABSTRACT This study discusses that nationalism that was predominant in the 19th and 20th centuries has become a questionable ideology in the process of fast-growing globalization. The research focuses on ideological principles of nationalism as well as whether these principles are applicable to todays circumstances. When data was interpreted, it was concluded that nationalism has principles such as nation-based social and political organization (national state approach); national sovereignty; national identity; integrity in terms of country, administration and politics; and total control over economic resources in the country. Another conclusion is that social and political institutions that stem from those principles are still important and continue to exist in the circumstances that globalization creates. KEY WORDS Nationalism, Modernization, Nation

AKADEMKBAKI
UluslararasHakemliSosyalBilimlerEDergisi
ISSN:1694528X

Say:12

Mays2007

ktisatveGiriimcilikniversitesiTrkDnyasKrgzTrkSosyalBilimlerEnstitsCelalabatKIRGIZSTAN

GR Milliyetilik, milli hisse dayal duygu, davran tarz ve tutumlar anlamnda olduka eskilere gtrlebilse de; bir ideoloji veya siyasi hareket olarak modern dnemlere ait bir olgudur. Bu haliyle milliyetiliin, son iki asr zarfnda dnyann ulus esasl olarak dzen kazanmasnda, bir siyasi rgtlenme biimi olarak ulus-devlet modelinin ortaya kp evrensellemesinde ve yaanan uluslama srelerinde barol oynad sylenebilir. XX. yzyln son eyreiyle birlikte milliyetiliin ve ulus esasl dnya dzeninin bir tartma konusu haline geldii grlmektedir. Bu evre ulus devlet modelinin ilevsel ve felsefi olarak yetersizletii, yeni dnya artlarnda milliyetiliin gerek his gerekse ideoloji olarak marjinalleecei ynndeki yaklamlarn sklkla gndeme geldii bir dnem olmutur. Bu yaklam savunanlara gre sanayi toplumunun bilgi toplumuna dnmesi ve milli snrlarn nem kaybetmesi insanln ulus devlet ve milliyetiliin olmad yeni bir uygarlk aamasna geldiini gstermektedir. Modernite (sanayi toplumu) artlarna hitap eden ulus, milliyetilik, ulus devlet, milli kimlik, milli ekonomi hatta milli kar gibi kavram ve uygulamalar geerliliklerini kaybettikleri gibi dnyann bar ve istikrar iin birer tehdit unsuru haline gelmilerdir (ahin, 2007:10,11). Bu minvaldeki yaklamlarn toplumsal ve siyasi yaplanma asndan XVIII. asrn sonlarndan bu yana hkim ideoloji olduu sylenebilecek milliyetilii sarst kabul edilmelidir. Akas, eanl olarak yaanan teknolojik gelimelerin zaman ve mekn skmas oluturarak dnyay kltmesi, Neo-liberalizm ve post modernitedeki ykseli, gelimi batl lkelerin serbest piyasa anlayna dn, dou blounun kyle kutupsuz bir dnyann boy gstermesi gibi sreler milli snrlarn nemsizletii savlarn glendirirken milliyetilii de adeta bir hedef tahtas haline getirmitir. XXI. yzyln balarnda ortaya kan manzara ise doksanl yllarn bu popler ngrlerinden olduka farkldr. Yaanan youn sosyal ve siyasi gelimeler nedeniyle hengmeyi andran, bir gei sreci sonunda deien artlara ramen milliyetiliin poplerliini ve geerliliini srdrd grlmtr. Son on sene zarfnda Dnyann drt bir yannda milliyeti hareket, duygu ve tutumlar hzla ykselmi, milli kimlik, milli egemenlik, lkesel btnlk gibi milliyeti esas ve uygulamalar en geerli siyasi ve sosyal kurumsallamalar olarak -bir evrim, bir yeniden yaplanma yaanmakla birlikte- varln ve nemini korumutur. Ayrca giderek yaylan, ekonomik ve siyasi liberalizmi trpleme araylar neticesinde yldz parlayan balca uygulamalar milliyeti prensiplere dayal politikalar olmutur. En nemlisi ise, milliyetiliin devlet eklinde kristallemesi denilebilecek olan ulus devlet modelinin yerini alabilecek bir devlet biimi belirmedii gibi ulus devlet yeni bir formla egemenliini perinlemektedir. te bu makaleyle amalanan modern dnemlere damgasn vurduu gibi yksek modernite, post modernite, bilgi a vb. kavramlarla ifade edilen kreselleme artlarnda da nemini koruyaca anlalan milliyeti ideolojinin temel prensiplerini ortaya koyabilmektir. Makalenin sonu blmnde ise Acaba bu esaslar gnmz artlarna gerekten hitap etmiyor mu? sorusundan hareketle milliyeti prensiplerin gnmz artlarndaki durumu deerlendirilmeye allm, kreselleme-milliyetilik etkileimi ortaya konulmak istenmitir. Bu analizlerin yaplmas ve konunun rahat bir ekilde kavranabilmesi ilk olarak tarihsel srete milliyeti ideolojinin ortaya k artlarndan (modernlemeden) ve milliyetiliin dnsel temellerinden bahsetmeyi gerektirmitir.

AKADEMKBAKI
UluslararasHakemliSosyalBilimlerEDergisi
ISSN:1694528X

Say:12

Mays2007

ktisatveGiriimcilikniversitesiTrkDnyasKrgzTrkSosyalBilimlerEnstitsCelalabatKIRGIZSTAN

1. MLLYETLN BR DEOLOJ OLARAK DOUU Milliyetilik bir ideoloji olarak Sanayi Devriminden sonra Bat Avrupada ortaya kmtr. Sanayi Devrimini gerekletiren lkelerde, XV. yzyldan beri yaanmakta olan toplumsal deime sreci (modernleme) hzlanm, oluan yeni kolektif ihtiyalar neticesinde sosyal ve siyasi alanda n plana kan balca ideoloji milliyetilik olmutur (Smith, 2001: 46, 47). Avrupada XV. ve XIX. yzyllar arasnda, geleneksel toplum yapsnn nihayetlenmesiyle sonulanan bir sre yaanmtr. Modernleme olarak ifade edilen bu srete -bilhassa sanayi devriminin etkisiyle- nemli toplumsal deiimler gereklemi; sosyal hayatta bilgi ve ticaretin nem kazanmasyla toplumsal yapda; tarma dayallktan kentlilie, kapal ekonomiden geni alan (lkesel) ekonomisine, homojenlikten uzak snf esasl topluluk1 grnmnden, gl milli btnle doru bir deiim gereklemitir (Oppenheimer, 1997: 138140). Toplumsal yap ve ilikilerdeki bu denli dnmlerin tabii bir neticesi olarak yeni sosyo-politik ihtiya ve reeteler gndeme gelmektedir. Modernleen Avrupada kendini hissettiren balca kolektif ihtiya olarak toplumda geleneksel anlamda sregelen btnln bozulup paralanmasyla su yzne kan btnleme ihtiyac gsterilebilir. Yerel ve geleneksel ortamlarndan kopan insanlarn farkl meknlarda bambaka bir yaam tarzyla hayat mcadelesine girimesi, kentlemenin etkisiyle geleneksel grup aidiyetlerinin ve mevcut btnletirici deerlerin yava yava silinmesi toplumsal anlamda bir btnleme krizine yol am, yeni btnletirici kimlik ve duygular nemli bir ihtiya olarak kendini gstermitir (Hekimolu, 1989: 136; Eraydn, 1998: 264). Bu arada yaanan hzl deiim karsnda, mevcut siyasi ve idari yaplanma da yetersiz kalmaya balam, yeni oluan toplumsal yap, iyi organize olmu, otoritesi tartlmayan merkezi bir hkmeti de gerektirmitir (Hekimolu, 1989: 133,137). Modernlemeyle birlikte geleneksel dnemde normal karlanan toplumsal eitsizliklerin de ortadan kaldrlmas gereken bir mesele haline geldii grlmektedir. Bu deimenin temelinde; refahta, okuryazarlkta, sanayilemede ve kitle iletiim aralarndaki gelimelerin yatt sylenebilir. Ekonomik ve kltrel donanmlar srekli artan ve o gne kadar siyaset dnda kalm olan toplumsal kesimler siyasal sisteme girme ve nitelikli kamu hizmeti talep etme dzeyine gelmilerdir (Huntington, 1966: 58). Yeni katlm talepleri karsnda mevcut siyasi kurumlarn yetersiz kal ve sorun haline gelen toplumsal eitsizliklere, eanl yaanan; dini esaslarn toplumsal hayatta nem kaybetmesi srecinin de eklenmesiyle siyasal sistemde nemli bir meruiyet boluu olumu, nihayetinde modernleen toplumlar bir demokratlama ve yeni meruiyet kayna bulma ihtiyac ile de ba baa kalmtr (Huntigton, 1966: 57, 58; Habermas, 2002: 19). Toplumsal yap ve zihniyetteki deime doal olarak siyasi alanda da etkisini gstermi, modern toplumun ihtiyalar dorultusunda yeni siyasi kurumlar ve ideolojik yaklamlar gelimeye
1

Avrupadaki ortaa krallklarnn her biri eitli dillere, geleneklere sahip topluluklardan oluan ve dank blgeleri kapsayan devletler eklindedir.

AKADEMKBAKI
UluslararasHakemliSosyalBilimlerEDergisi
ISSN:1694528X

Say:12

Mays2007

ktisatveGiriimcilikniversitesiTrkDnyasKrgzTrkSosyalBilimlerEnstitsCelalabatKIRGIZSTAN

balamtr. Modernleme ile ortaya kan kurumsal ihtiyalara genel itibariyle milliyeti prensipler dorultusunda zm retildii sylenebilir (n, 2000; ahin, 2007). Toplumsal ve siyasi yaplanma ulus esasl olarak oluurken btnlemenin salanmas noktasnda milliyetiliin, siyasal rgt ve usullerin kurumsallamasnda da milliyetilik ve demokrasinin devreye girmesiyle nihai sistem olarak ulus-devlet modeli ortaya kmtr. Modernitenin devlet biimi olarak kurumsallaan ulusdevlet (Cokun, 1997: 175; Giddens ve Pierson, 2001: 83) modernitenin ihtiyalar olan aidiyet, entegrasyon, mtereklik ve biz olmaya milliyetilie dayal gl bir motivasyonla cevap verebilirken, demokratlama ve yeni meruiyet kayna bulma ihtiyacn da karar alma ve icra srelerinde halka yer vererek gidermeyi baarmtr. Bir siyasi yaplanma biimi olarak ulus-devlet modelinin; milli egemenlik ve milli kimlik gibi temel unsurlar ile; lkesel btnlk, siyasi btnlk ve idari btnlk gibi yapsal zelliklerine bakldnda, tamamnn milliyeti ideolojinin siyasi yaplanmaya yansmalar olduu fark edilecektir (ahin, 2007: 123-131). 2. MLLYETLN DNSEL TEMELLER Milliyeti ideolojinin dnsel manada ilk izlerini, aydnlanmann halka yakn bir yorumu olarak ifade edilebilecek Neo-Klasik akmda grmek mmkndr. Fransz ihtilalinin hazrlaycs olduu sylenebilecek olan Neo-Klasizm de, aydnlanma dncesinin iyi tabiat ve iyi insan yaklamlaryla yine bu dncenin bir rn olan doal haklar retisinin halkn anlayabilecei bir ekilde yeniden yorumlanmaya alld grlmektedir (n, 2000: 3, 4). XVIII. yzyl ortalarnda Fransada ortaya kan bu dnce akmnda; yurt kavramnn n plana karl, yurtta yaayan topluluun yeleri arasnda politik eitlik dncesi, egemenliin kayna olarak halk n iaret edilmesi, lkesel btnle verilen nem ve bu btnl salayacak gl ve etkin bir devlet fikri ana temalar olarak gze arpmaktadr. Neo-Klasik eserlerde karlalan figrlerin banda ise; Eski Yunanda yurtlarna ballklar ve yurtlarn kutsallatrmalar ile tannan Ispartallar gelmekte, gerek mutluluk politik eitlikle zdeletirilmekte, yurdu kuatarak politik eitlii gerekletirecek gl bir devlet fikri sklkla ilenmektedir. Neo-klasiklere gre, devletin temel grevi, insanlarn gnlnde yurdu ve eitlii yceletirip, bu kavramlara ve kendisine gl bir aidiyet ba gelitirebilmektir (n, 2000: 35). Her ne kadar milliyeti ideolojinin nvelerini ierse de Neo-Klasizmin, evrenselci temelde bir dnce ekol olduu belirtilmelidir. Oysaki milliyetilik evrensellikle balarn tam olarak kopartlmasyla hz kazanabilecek bir ideolojidir ve bunu gerekletiren dnce akm da on dokuzuncu yzylla birlikte gelien Romantizm olmutur. Akldan ziyade vicdan ve zellikle de duygular nemseyen bir entelektel yaklam olan romantizm de, ncelik aydnlanma da olduu gibi akl da deil duygu dadr (Timur, 2002: 77, 78). Evvela birey kapsamnda dillendirilen Romantizmin2 zamanla gelien kolektif yorumu milliyeti ideolojiye hz kazandran eleri de iermektedir. Romantizmin kolektif yorumlan, duygu youn ieriiyle

Bireyi ve bireyin duygularn esas alarak gelien ilk romantik dalgann anarist bir karakterde olduu ve pek rabet grmedii belirtilmelidir. Daha sonralar gelien, duygu ve cokunluu toplumsal anlamda ele alarak, bireysellii ikinci plana atan romantizmin kolektif yorumu asl manada romantik dalgay oluturmutur. te bu romantik dalga tm Avrupada taraftar bulan, filizlenmeye balayan milliyetilik akmn da krkleyen dnsel gelime olmutur (n, 2000: 8).

AKADEMKBAKI
UluslararasHakemliSosyalBilimlerEDergisi
ISSN:1694528X

Say:12

Mays2007

ktisatveGiriimcilikniversitesiTrkDnyasKrgzTrkSosyalBilimlerEnstitsCelalabatKIRGIZSTAN

Neo-Klasizmdeki ana unsurlar ekirdek etni3 lerin temel deerleri ile yourmaya balam, szgelimi Neo-Klasizmdeki halk ulusa, yurt vatana dnmtr. Bu noktada, kolektif romantizmin bireysel mutluluu ulusla zdelemeye baladn da belirtmekte fayda vardr (n, 2000: 5, 28). Toplumsal hayat ve brokraside say ve etkinlikleri giderek artan aydnlar, on dokuzuncu yzyl boyunca arlkl olarak kolektif romantizm ve milliyetiliin etkisinde kalmlardr. Bu dnemde Avrupa lkelerinde milliyetiliin kalbi niversitelerde atm, bata tarihiler olmak zere antropolog ve edebiyatlar milliyetiliin gelimesinde ve ulus oluumlarnda barol oynamlardr (Smith, 2002a: 205208). Romantizmin ve gelien tarih almalarnn milliyetilie ynelik entelektel ilgiyi giderek arttrd XIX. yzyln ikinci yars boyunca, Avrupann hemen hemen her lkesinde entelektel kesim; gelimenin ve mutluluun yolu olarak; tek, birlemi ve gl millet tezini gndemde tutmu, toplumlarn milletler halinde yaplanmasnn baskc ynetimlerin sonunu getirecei ve milletleraras ilikilerde istikrar salayacan savunmutur. Bu sralarda, kltrel hayatta, milli dillere verilen nem, halk arklarnn poplerlii, milletlerin gemiine ynelik almalar devaml gndemdedir. Milli aristokrasi ve orta snflarda ok tutulan bu gr ve almalar halka ulatrma dncesi halklk akmna yol am; birok lkede halk okullar oluturularak, milli efsaneler, destanlar ve iirlerle dolu eitim programlar uygulanmtr (n, 2000: 3233). Milliyeti dnceye hz kazandran bir baka gelimenin de, Avrupada halk egemenlii dncesinin giderek glenmesinin olduu sylenebilir. XVIII. yzyldan itibaren poplerleen; soylularn egemenliine kar kan yaklamlar milliyeti akm ve dnce iin de de kendine yer bulmu, liberalizm ve milliyetiliin bu bulumas milliyeti ideolojinin temel kriterlerinden olan milli egemenlik ilkesine kaynaklk etmitir. Bu noktada, Avrupada, on dokuzuncu yzylda younlaan ve ilk milliyeti hareketler olarak grlen; krallk ya da imparatorluklara kar bamszlk amal ba kaldrlarda; en az milli his ve gurur kadar demokratik talep ve ideallerin de etkili olduu belirtilmelidir. Ayrca, milliyetiliin, bata ulus olmak zere, demokrasinin siyasi birimlerini temin etmi olan tarihsel g oluu da son derece nemlidir. Bu bakmlardan, liberal dncenin kaynaklk ettii, egemenliin milletle bulumas srecinde milliyetiliin etkinlik kazanmas nemli bir dnm noktas olarak deerlendirilebilir (Nodia, 1998: 105, 106; Anderson, 1995: 9799). 3. MLLYET DEOLOJDE TEMEL ESASLAR Milliyeti ideolojinin temel esaslar toplumsal, siyasi ve ekonomik kategorilerde ifade edilebilir: Her eyden nce milliyetiliin bireylerin ancak bir ulus iinde yaayarak gerek zgrle ve mutlulua ulaabilecekleri esasna dayand belirtilmelidir (Smith, 2001: 5758). Baka bir ifadeyle, milliyeti ideolojinin mihenk noktas ulustur. Bu ideolojide ulus sosyal ve siyasi rgtlenmenin kalbine yerletirilmitir. Modern toplumlarn varl ve gelimesi iin byk nem tayan gerek

ekirdek etni toplumlarda, nfus tabakalarnn iine szm, demografik olarak baskn, lke corafyasnn hemen tamamnda grlebilen, gemiten bugne merkezi siyasal eliti iinden karan ve kurucu unsur pozisyonunda olan topluluk (etno-merkez) olarak ifade edilebilir (Smith, 2002a: 183).

AKADEMKBAKI
UluslararasHakemliSosyalBilimlerEDergisi
ISSN:1694528X

Say:12

Mays2007

ktisatveGiriimcilikniversitesiTrkDnyasKrgzTrkSosyalBilimlerEnstitsCelalabatKIRGIZSTAN

toplumsal homojenlik ve dolaysyla btnlemenin, gerekse siyasal (politik ve yasal) btnln ancak ve ancak ulus temelli bir yaplanma ile salanaca dnlmektedir. Yine, milliyetilere gre mutluluun anahtarlar olarak grlen saduyu ve hukuk bir birikim olarak sadece ulusta mevcuttur ve bu husus refah ve mutluluk hedefleri iin dikkate alnmas gereken balca konulardandr (Smith, 2002a: 174; een, 2003: 42). Milliyeti ideolojide, siyasi manada alt izilmesi gereken iki esastan bahsedilebilir: Birincisi, siyasi egemenliin sahibi ve kayna olarak ulusun kabul edilmesiyle, siyasal sistemin meruiyet zeminini ulusun tekil etmekte oluudur. Ulusun sahibi ve kayna olduu en yksek otoriteyi ieren egemenlik ise blnmez bir btn olarak formle edilmitir. (Pierson, 2000: 113). kincisi de; snrlarn milletin yaad corafyann belirledii, milli kimliin biimlendirdii ve egemenliin ulusta olduu devlet anlaynn (ulus-devlet) varldr. Ksacas, toplumsal sistemi ulus zerine ina eden bu ideoloji de siyasi ve idari yaplanma da buna gre dizayn edilmitir. Buna gre; ulus, egemenliin tek sahibi ve kaynadr. Bir lkede tek bir ulus ve milli kimlik olmaldr ve milletin egemenlik gcn kullanan siyasi yap da, lke snrlar dhilinde tartlmaz etkinlikte nihai tek bir otoriteden tekil edilmelidir (zzet, 1969: 30; n, 2000: 18, 20). deolojinin kltrel boyutunun ise daha ok ulus un kriterleri ile ilgili olduu, bu kriterlerin de toplumsal homojenliin ancak milletin ortak deerleri ile salanabilecei dncesinden kaynakland sylenebilir. Bu ortak deer noktalar daha ok ekirdek etninin dili tarihi ve kltrnden kaynaklanan objektif unsurlar olmakla birlikte, kader ve ama birlii gibi subjektif unsurlar da sz konusudur (Smith, 2002a: 275; Hocaolu, 2003: 48). Tm bunlardan tr, milli kltr almalar ve bir milli kimlie ulama milliyeti hareket ve politikalarn nemli bir unsurunu oluturmaktadr. Milliyetilie gre, milli kimlik, dier kimliklerin temelini oluturan onlardan daha st bir kimliktir. Milliyetiliin btncl yaklam lkedeki etnik, corafi ayrlklar, olumu veya olumaya msait ekonomik veya tarihi kaynakl blgesellemeleri ortadan kaldrma, homojenize etme amacn gder. Hedeflenen corafi, kltrel ve siyasi anlamda trde bir yap oluturmaktr. Bu dorultuda, ekirdek etninin kltrel deerlerinin uluslama srecinde n plana karlarak tm topluma ve lkeye ortak bir kimlik kazandrma amac byk nem kazanmaktadr. deolojinin ekonomik boyutuna ise milli ekonomi dncesi damgasn vurmaktadr. Bu noktada milliyeti ideoloji de; kendi ekonomik kaynaklarna sahip olabilmenin ki bu dikkat edilirse corafi btnle ve ulusal egemenlii de iaret eder- nemli bir ulus olma kriteri olduu belirtilmelidir. Dolaysyla, milliyetilikte ulusun ekonomik gelimesini esas alan, milli kaynaklara ve pazara yn verebilen bir devlet anlay da sz konusudur ki bu durumun devletin egemenliini koruma veya arttrmayla da alakal bir gelime olduu sylenebilir (n, 2000: 4346; Hobsbawm, 1995: 4149). Ekonomik manada milliyeti ideoloji, serbest ekonomiye kaplar kapatmayan ancak devlet ve ekonomiyi birbirine bal gren bir ideoloji grnmndedir. Buna gre; milli kaynaklara tam olarak hkim olma, bunlar en verimli ekilde kullanma, milli rekabet gcn arttracak politikalar gelitirme gibi hususlarda devlet de nemli rol oynayacak bir kurumdur (n, 2000: 4346; Yetkin, 2003: 45).

AKADEMKBAKI
UluslararasHakemliSosyalBilimlerEDergisi
ISSN:1694528X

Say:12

Mays2007

ktisatveGiriimcilikniversitesiTrkDnyasKrgzTrkSosyalBilimlerEnstitsCelalabatKIRGIZSTAN

SONU: KRESELLEME ARTLARINDA MLLYETLK Son eyrek asrdaki gelimeler milliyetiliin ideoloji ve hareket olarak varln gl bir ekilde devam ettirdiini gstermektedir. Bu balamda, byk deiiklikler yaanan toplumsal ve siyasi hayat en iyi organize edebilecek uygulamalar olarak yine milliyeti esaslardan kaynaklanan kurumlarn n plana kmakta oluu nemlidir. Bu sonuca yol aan balca faktr; moderniteden farkl olduu genel kabul gren yeni toplumsal artlardaki yaplanmann da sanayi ann toplum biimi olan ulusun ierik deitirmesiyle kurumsallamakta oluudur. Kreselleme olarak nitelendirilen hzl ve kapsaml tm deiikliklere ramen ulusun yerini alacak bir meruiyet zemini belirmemitir. Gnmzde zihinlerde st kimlik olarak ulus dnda arm yapan bir kavram olmad gibi ulus; btn ideolojiler iin politik teorinin temel birimi olmaya devam etmektedir (Falk, 2002: 68). Ulus, hala insanlara bir aidiyet ve kimlik vermenin yan sra, hayatmzn her anna damgasn vuran; hayat anlamlandrma, kalknma, gelime ve refah motive etme ilevlerini yerine getirebilen temel kolektif siyasi kimliktir (Bostanc, 2003: 7, 8). laveten kresellemeyle saylar devaml artan ulus-st yaplanmalar ve uluslararas ynetiim mekanizmalarnn da meruiyet temeli ulus olmakta, ulus temelli kurulan blgesel oluumlar ulus-devletlerin salad meruiyetle kurumsallamaktadr (Hrst ve Thompson, 2003: 204, 225; ahin, 2007: 250,251). Ulus-devlet siyasi yaplanma biimi de yeniden yaplanp yeni roller kazanmaktadr. Ulus-devletin yeniden ekillenmesinde balca faktrler olarak deien egemenlik ve kimlik anlaylar dikkat ekmektedir. zellikle 1980 sonras kendini hissettiren kresel lekteki ekonomik ve siyasi deiikliklerin etkisiyle klasiklemi mutlak egemenlie ve kamusal alandaki totaliterlie dayal yaplanmann yerini ulusst ve ulusalt dzeyde egemenlii paylaan, farkllklara ak kamusal alan olan, minimal devlet anlayna dayal ulus devletler almaktadr. Kresellemeyle alansalla ve btnsellie dayal milli kimlik anlaynn deitii sylenebilir. Kltrel ve sosyal farkllklara sabitlik getirmek isteyen klasik homojenletirici ulus anlaynn yerini kendi ierisindeki heterojenlikle homojenlie ulamak isteyen bir ulus anlay almaktadr (Keyman, 2000: 30; Giddens, 2000: 146148). Son on sene zarfnda grlmtr ki, kresellemeye ynelik refah ve kresel medeniyet ngrsyle bunu piyasa ekonomisinin salayaca eklindeki izah abalarna olan ilgi devaml azalrken milliyeti ekonomik uygulamalara doru bir yneli sz konusudur. Byk i evrelerinden birka kii dnda dnyann ulus-devletlerin yok olup gidecei, yerlerini vatansz ok uluslu irketlere brakaca, dnyann tek bir pazara dnecei fikrinden bahseden pek kalmamtr. Paralel olarak ekonomide liberalizme dayal arlklarn trplenmesi areleri aranrken milliyeti kayglar ieren korumac yaklam ve esaslar gndeme oturmaktadr. zellikle art arda yaanan scak para krizlerinin byk etkisiyle Yeni Washington Konsenss olarak keynezyen tedbirlerin de yer ald ekonomik politikalar uygulamaya sokulmaktadr (ahin, 2002). Tm bunlarn yan sra liberalizmin bayraktar olan lkelerin ekonomik milliyetilikten zaten hi vazgememi olular da milliyetiliin bugn noktasnda nemli bir veridir. Son eyrek asra bakldnda ABD, Kanada, Avustralya ve AB lkeleri, tarm sbvansiyonlarn, anti-damping uygulamalarn, gmrk tarifeleri ve kotalar en ok kullanan lkelerdir (Orhan, 2003: 21).

AKADEMKBAKI
UluslararasHakemliSosyalBilimlerEDergisi
ISSN:1694528X

Say:12

Mays2007

ktisatveGiriimcilikniversitesiTrkDnyasKrgzTrkSosyalBilimlerEnstitsCelalabatKIRGIZSTAN

Kresellemeyle milliyetiliin ok eski devirlerden beri var olan biiminin; yani his ve tutum manasndaki milliyetiliin de giderek glendii grlmektedir. Kresellemenin adaletsiz seyri, srecin bir hegemonya dourmu oluu, gney lkelerinin denetlenen (edilgen) lke konumundan k yollarnn kapatlmasna gsterdikleri ve giderek artan tepki, bata g hareketlerinin younlamasnn toplumsal yapda oluturduu tahribat gibi faktrler milliyetilii bir snma alan haline getirmekte, kresellemeyi evrenselci eilimler kadar milliyetilii de besleyen bir konjonktr grnmne sokmaktadr (Smith, 2002b) Son sz olarak bahsedilen siyasi ve toplumsal gelimelerin nda milliyetiliin moderniteden farkl yeni bir toplumsal yaplanmann belirmeye balad gnmz artlarna hitap etmedii, dnyann gidiatnn ulus lekli yaplanmalarn almas ynnde olduu eklindeki yaklamlara katlmann mmkn olmad belirtilmelidir. Gstergeler milliyetiliin gerek ideolojik ve gerekse his ve tutumlar anlamnda varln gl bir ekilde devam ettirdiini iaret etmektedir. Kolektif kltrel kimlik, kolektif irade ve milli snrlar doktrini gibi milliyeti esaslarn klasiklemi biimleri kreselleme artlarnda kaybolmayp deimekte, milli egemenlik ve kimlik gibi temel unsurlar ekseninde bu prensipler yeniden biimlenirken, ekonomi politikalar tpk bu gne kadar olduu gibi milli karlar ekseninde tesis edilip uygulanmaktadr. KAYNAKA ANDERSON, Benedict (1995), Hayali Cemaatler, ev: skender Savar, kinci Bask, Metis Yaynlar, stanbul. BOSTANCI, M. Naci (2003), Etnisite, Modernizm ve Milliyetilik, Trkiye Gnl, Say 75, s. 533. COKUN, smail (1997), Modern Devletin Douu, Der Yaynlar, stanbul. EEN, Anl (2003), mparatorluk Karsnda Milliyetilik, 2023, , Say 23, Mart, s.4044. ERAYDIN, zlem (1998), Dilin Milliyetilik Hareketlerindeki Rol: Quebeck Milliyetilik Hareketi, Uluslar aras Politikada Yeni Alanlar, Yeni Baklar, Derleyen: SNMEZOLU, Faruk, Der Yaynlar, s. 259265. ERZDEN, Ozan (1997), Ulus-Devlet, Dost Kitabevi Yaynlar, Ankara. FALK, Richard (2002), Yrtc Kreselleme, ev: Ali aksu, 2. Basm, Kre Yaynlar, stanbul. GIDDENS, Anthony (2000), nc Yol, ev: Mehmet zay, Birey Yaynclk, stanbul. GIDDENS, Anthony (1985), The Nation- State and Violence, Polity Press, Cambridge. GIDDENS, Anthony ve Christopher Pierson (2001), Modernlii Anlamlandrmak, ev: Serhat Uyurkulak ve Murat Salam, Alfa Yaynlar, stanbul. HABERMAS, Jurgen (2002), teki Olmak, tekiyle Yaamak, ev: lknur Aka, 2. Bask, Yap Kredi Yaynlar, stanbul. HEKMOLU, H. Birsen (1989), Modernleme ve Siyasal stikrarszlk, Toplum ve Bilim, Say 4647, s. 131142. HIRST, Paul ve Grahame Thompson (2003), Kreselleme Sorgulanyor, Dost Yaynevi, 3. Bask, Ankara. HOBSBAWM, Eric J. (1995), 1780den Gnmze Milletler ve Milliyetilik, ev: Osman Aknhay, 2.Basm, Ayrnt Yaynlar, stanbul. HOCAOLU, Durmu (2003), Saldrgan Kreselleme a ve Yeni Milliyetilik, 2023, Say 24, Nisan, s. 4555.

AKADEMKBAKI
UluslararasHakemliSosyalBilimlerEDergisi
ISSN:1694528X

Say:12

Mays2007

ktisatveGiriimcilikniversitesiTrkDnyasKrgzTrkSosyalBilimlerEnstitsCelalabatKIRGIZSTAN

HUNTNGTON, Samuel P. (1966), Siyasal Gelime ve Siyasal Bozulma, ev: Ergun zbudun, Ankara niversitesi Hukuk Fakltesi Dergisi, 2223, 14. s. 55107. ZZET, Mehmet (1969), Milliyet Nazariyeleri ve Milli Hayat, 2. Bask, tken Yaynevi, stanbul. KEYMAN, E. Fuat (2000), Globalleme Sylemleri ve Kimlik Talepleri: Trban Sorununu Anlamak, Global-Yerel Eksende Trkiye, Derleyenler: KEYMAN E. Fuat ve Ali Yaar Sarbay, Alfa Yaynlar, s. 1739. NODA, Ghia (1998), Milliyetilik ve Demokrasi, Trkiye Gnl, ev: Eralp Yaln, Say 50, MartNisan, s. 102117. OPPENHEMER, Franz (1997), Devlet, ev: Aleddin enel ve Yavuz Sabuncu, Engin Yaynclk, stanbul. ORHAN, Mehmet (2003), Ekonomik Kreselleme, Akademik Aratrmalar, Yl 4, Say 15, s. 17-25. N, S. Seyfi (2000), Mukayeseli Sosyal Teori ve Tarih Balamnda MLLYETLK, Alfa Yaynlar, stanbul. PIERSON, Christopher (2000), Modern Devlet, ev: Dilek Hattatolu, iviyazlar / Kamera Yaynclk, stanbul. SMTH, Anthony D. (2002a), Uluslarn Etnik Kkeni, ev: Derya Kmrc, Dost Kitabevi Yaynlar, Ankara. SMTH, Anthony D. (2002b), Kreselleme anda Milliyetilik, ev: Derya Kmrc, Everest Yaynlar, stanbul. SMTH, Anthony D. (2001), Milliyetilik ve Tarihiler, ev: smail Trkmen, Tartlan Snrlar Deien Milliyetilik, Der: ARMAAN Mustafa, ehir, s. 3163. AHN, Mehmet (2002), Washington Konsenssnden Yeni Washington Konsenssne: IMF ve Dnya Bankas Deiiyor mu?, http://66.102.9.104/search?q=cache:nWFTNJwOHPoJ: www.ir.metu.edu.tr/conf2002/papers/sahin1.pdf+washington+konsens%C3%BCs%C3%BC&h l=tr, 16.12.2002 AHN, Kksal (2007), Kreselleme Tartmalar Inda Ulus Devlet, lgi Yaynlar, stanbul. YETKN, etin (2003), Kapitalist ve Marksist Batl Dnce Biimleri Karsnda Trk Ulusalcl, 2023, Say 23, Mart, s. 4452. TMUR, Feridun (2002), Romantik Milliyetilik: Modernist Evrenselcilie ve Tekbiimlilie Kar Meydan Okuma, Trkiye ve Siyaset, Say 6, Ocak-ubat, s. 7382.