FAKULTETI I EDUKIMIT
PROGRAMI UDHHEQJA N ARSIM
QENDRA N PRISHTIN
PUNIM SEMINARI
PRDORIMI I TRAJTAVE JONORMATIVE T PREMRAVE N PUNIMET E
NXNSVE T SHKOLLAVE T MESME T ULTA DHE PUNA E
MSIMDHNSIT N MNJANIMIN E TYRE
Mentor:
Prof.dr. Bahtijar Kryeziu
Kandidatt:
Ilmi Kimari
Naim Bajrami
Meriton Hoti
Prishtin,2014
Page 1
Prmbajtja
l.
Prmbajtja....1
ll. Hyrja2
lll. Premri--Njohuri t prgjithshme...3
lV. Ndarja e premrave.4
V. Premri vetor...5
Vl. Pasqyra e lakimit t premrave vetor5
Vll. Pasqyra e trajtave t shkurtra t bashkuara.7
Vlll. Vendi I trajtave t shkurtra.8
lX. Prdorimet e trajtave t shkurtra 9
X. Ktu po japim disa t dhna lidhur me gabimet e nxnsve.10
Xl. Prfundimi.12
Xll. Literatura...13
Page 2
Hyrja
Pr kt tem seminari ne si grup kemi marr eset e shkruara nga nxnsit e kasave t
nnta t shkolls s mesme t ult n Sfel, komuna e Podujevs.
Duke u nisur nga prvoja jon me nxns dhe konsultimet me kolegt tan , q punojm
me klast e ciklit t mesm t ult, kemi vrejtur se n prgjithsi te nxnsit e ksaj moshe
bhen gabime n t shkruar dhe n t shqiptuar t premrave t ndyshm.Gabimet m t mdha
bhen te prmrat vtor e sidomos te trajtat e shkurtra t premrave vetor.
Andaj detyr e par pr evitimin e ktyre gabimeve sht te arsimtari gjuhs shqipe, i cili
duhet t`i shpjegoj sa m mir dhe t`ua ngilit n kok mir e drejt fmijve kto probleme
gjuhsore.Nse nxnsi i shkolls s mesme t ult do t`i msoj mir premrat , ai do t di t`i
prdor mir e drejt do here dhe do ta kuptoj rndsin e tyre n fjali.
Te ne n prgjithsi gjuhs m shum i japim rndsi n ciklin e mesm t ult, sepse n
ciklin e mesm t lart m shum po i ipet rndsi letrsis, prandaj mendoj se edhe n ciklin e
mesm t lart duhet t`i ipet rndsi m e madhe gjuhs dh t shtohet numri i orve t gjuhs
shqipe sepse gjat vitit shkollor nuk sht i mjaftueshm numri i orve ekzistuese vetm nga 2
- 3 or n jav.
Mendoj se shtimi i orve t gjuhs edhe n ciklin e mesm t ult do t`i kontribonte m
shum ngritjes dhe msimit t gjuhs son t bukur. E them kt duke u nisur nga fakti se p.sh
gjuha shqipe gati sa sht barazuar me gjuhn angleze n klasn e nnt.Klasa e nnt i mban
tri or n jav gjuh agleze ,kurse gjuha shqipe katr or n jav.Un mendoj se duhet shtuar
numrin e orve t gjuhs te kjo klas, sepse fjala bjen te gjuht suedeze, gjermane ,frenge ato
i kan n klasn e par nga 10-1l or n jav n ciklin fillor, kurse te ne i kemi vetm 7 or n
jav d.m.th te ne nga katr or m pak se te shtetet e lartprmendura.
Po t`i kushtojm rndsi m shum fondit t orve t gjuhs , besoj se edhe suksesi dhe
puna me ta do ishin n nj nivel shum m t lart , sepse nxnsi do ket gjuh shqipe do
dit( n ciklin e mesm t ult) dhe do ta ket intersimin m t madh pr lndn e gjuhs
shqipe.Mendoj se pa e msuar mir gjuhn shqipe nxnsi n fillore dhe t mesme, ai nuk do
t mund t`i msoj as lndt tjera si gjuh gjermane ,frenge , angleze etj.
Prandaj ne si msimdhns jemi munduar t japim sado pak mendimet tona lidhur me
shtimin e orve t gjuhs shqipe si lnd msimore q msohet n shkollat tona.
Pr kt tem t seminarit jemi prqndruar n gabimet q bjn nxnsit gjat hartimit t
eseve t ndryshme, prandaj barra m e rnd dhe detyra m e madhe bie te arsimtari i gjuhs
shqipe pr t`i evituar kto gabime n t shkruar dhe n t shqiptuar t nxnsve .
Pr prgatitjen e ktij seminari na ka ndihmuar mjaft literatura e pasur q kemi sot n
bibliotekat tona, q njherit sht ishte nj ndihmes e madhe pr ne, shfrytzojm rasti q t`i
prshndesim t gjitha ata gjuhtar q jan marr me shkrimin e drejt t gjuhs son ,q ne
sot t kemi material t mjaftuar pr t`u shrbyer pr t gjitha temat q duhet t`i prgatisim .
Page 3
Premri
1. Njohuri t prgjithshme
Premr quhet ajo pjes e ligjrats, q trgon n nj mnyr mjaft t
prgjithshme realie,tipare ose sasi t pacaktura. Premrat nuk emrtojn, por tregojn.Pikrisht
funksioni tregues prmbn edhe karakteristikn e tyre.Ata jan nj kategori me tipare mjaft t
ndryshme nga njri- tjetri,si nga ana morfologjike ,ashtu edhe nga ana sintaksore, por i bashkon
n nj pjes m vete t ligjrats kuptimi i pergjithshm kategorial i t treguarit.
Premrat mund t prfaqsojn nj emr , nj mbiemr, nj numror ose nj fjali t tr(ose
nj njsi me brthamkallzuesore), p.sh:
- Pastaj lindi dielli.Ai ishte rrethuar me ca re t holla.
-T jepte prshtypjen e njeriut gazmor dhe vrtet i till ishte..
2.Prgjithsisht premrat kan kto katgori gramatikore :
1. Gjinin (mashkullore dhe femrore)
2.Numrin (njjs dhe shums)
3.Lakimin,rasat ( Em. Gji. Dha. Ka. Rrj.)
Disa premra nuk i kan t gjitha kategorit , disa prej tyre jan t pa
ndryshueshm.Premrat vetor dhe pronor kan edhe kategorin e vets.
Numri shums te premrat zakonisht nuk formohet me an t prapashtesave.Te premrat
vetor numri prfitohet me an t formave supletive:
Un-ne,ti-ju, ai-ata.Disa t tjer prdoren vetm n formn e njjsit ose me an t
shumsit:kush, kushdo, secili, disa , shum.
Edhe kategorin e rass nuk e kan t gjith premrat.Premri q,premrat pyets: , far,
premrat e pacaktuar: do, nj, gj etj, nuk ndryshojn sipas rasave.
Kategorit gramatikore t premrave jan t kushtzara nga kategorit e fjalve q
prcaktojn a prfaqsojn,prandaj prshtaten n gjini, numr, dhe ras me ato fjal, p.sh.: ky
nxns,kjo vajz, kta nxns, kto nxnse.
3. Ndarja e premrave
Sipas kuptimit q kan dhe funksionit q kryejn t gjith premrat ndahen 7 grupe:
1.Premra vetor: un, ti, ai(ajo), ne , ju, ata, (ato).
2.Premri vetvetor: vet, vetja (vetvetja)
2.Premra dftor : ky,kjo,ai,(ajo),kt,(kto),ata,(ato).
3.Premra pronor: im,(ime),yt,(jote),yn,I tij,e saj.
4.Premra pyets: kush?cili?cila?`far?
5.Premrat lidhor: i cili,e cila,t cilt, t cilat,q.
6.Premrat pacaktuar: gjith,asnj,askush ,ndonj,secili,do,njri,tjetri
etj.1
Page 4
4. Premri vetor
Premri vetor tregon vetat q veprojn. Kuptimi i vets te kta premra prkon me
kuptimin e tyre leksikor.Premrat vetor kan tri veta.
Premrat e vets s par: un-ne tregojn vetn q flet.N grupin shums bn pjes edhe
folsi.
Premrat e vets s dyt: ti-ju tregojn vetn me t ciln flasim, pra bashkbiseduesin ose
bashkbiseduesit.
Si premra t vets s tret prdoren premrat dftor : ai, ajo(njjs)dhe pr shums
(ata,ato).Kta tregojn frymor ose sende pr t cilt bhet fjal.2
Lakmit i premrave vetor
Kategorin e rass e kan t gjith premrat vetor.N disa forma rasore t disa vetorve sht
vshtir t dallohet tema nga mbaresa ,ashtu si dallohet me lehtsi tek
emrat.Krahaso,p.sh.,format ,mua, ty,ne, na, me format nesh, jush, meje, teje.
Premrat vetor t dy vetave t para kan forma supletive pr numrin shums.Me forma
supletive del dhe vetori i vets s par njjs npr rasa t ndryshme.
Prve trajtave t plota, n dhanore e kallzore vetort e t tri vetave, n njjs dhe
shums, kan edhe trajta t shkurtra.Kto jan fjal t patheksuara, q vendosen zakonisht para,
por edhe pas foljeve.
5. Pasqyra e lakimit t premrave vetor
Njjs
E. un
GJ. ----DH. mua, m
K. mua, m
Rr. meje
Veta e l
Shums
Veta e ll
Shums
Njjs
ne
----neve, na
ne, na
nesh
ti
----ty, t
ty, t
teje
ju
----juve, ju
ju, ju
jush
Veta lll
Njjs
Mashkullore
E.
GJ. i
DH.
K.
Rr.
ai
atij
atij, i
at(t), e
atij(tij)
Femrore
Shums
Mashkullore
ajo
i asaj
asaj, i
at(t), e
asaj(saj)
ata
i atyre
atyre, u
ata(ta), i
atyre(tyre)
Page 5
Femrore
Ato
i atyre
atyre, u
ato(to) i
atyre(tyre)3
m
t
i
na
ju
u
+ e = ma
+ e = ta
+ e = ia
+ e = na e
+ e = jua
+ e = ua
+ i = m`i
+ i = t`i
+ i = ia
+ i = na i
+ i = jua
+ i = ua4
M derguan n bregdet.
T drguan n bregdet.
I drguan n bregdet.
Na drguan n bregdet.
Ju drguan n bregdet.
U drguan n bregdet.
4
5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
P.sh. Foli me at dhe foli atij. N rastin e par folja sht e kohs s kryer t thjesht , ndrsa
n rastin e dyt folja sh e mnyrs urdhrore e n fund t foljes kemi nj trajt t shkurtr t
rass kallzore t vets s tret i.
Page
10
Page
11
Page
12
Page
13
Prfundimi
Si u pa nga shembujt e m siprm kemi raste kur nxnsi nganjher e pdor mir trajtn
e bashkuar m`i, kurse n nj rast tjetr e pdor gabim ( shih esen e Kosovares).Pastaj te eseja
tjetr e Blerts shohim se ajo ka gabuar te trajta e bashkuar t`i duke prdor gabim trajtn e
bashkuar (t pushtonin) n vend se ta shkruante ta pushtonin).Ndrsa te Argjira vrejm
gabimin te fjalia:sht vshtir pr t`u arritur e prdor pa apostrof paskajoren e foljes. Te
Blinera vrejm gabimin e br te premri un( e prdor pa - n fund premrin vetor t vets
s par).
Marr n pgjithsi nga materiali i shfletuar del se po t`i rrekemi me
prkushtim gjuhs
son,q sht edhe nj ndjenj e knaqsis pr arsimtarin e gjuhs shqipe, nse te fmijt ka
ngecje n kt drejtim. Andaj prkushtimi i arsimtarit t gjuhs po edhe i t gjith msimnsve
tjer duke i kushtuar rndsi t madhe drejtshkrimit dhe drejtshqiptimit t fjalve t gjuhs do t
jet nj shembull i mir pr t gjith nxnsit ton.
Ne si student u munduam t japim sado pak mendimin ton pr punn q po e bjm do
dit me nxnsit ton n shkoll.Po t msohen me koh kto rregulla gramatikore nga
nxnsit do t jet nj pun m e leht n t ardhmen, gjat gjith jet s tyre n t shkruar dhe
n shqiptuar t gjuhs son.
Prandaj rregullat e gjuh jan shembull, ndihmes pr t`u shkruar drejt e pa gabime te do
shqiptar, kudo q jeton dhe vepron sot n bot dhe e krenaris pr gjuhn tone t bukur.
Page
14
Literatura
1. Jashari,Prof.dr.Ali&Kryeziu,Prof.dr.Bahtijar(2010),Gjuh amtare pr studentt e
Fakultetit t Edukimit.Prishtin,fq 2004.
2. Jashari,Prof.dr.Ali & Kryeziu,Prof.dr. Bahtijar,Po aty, fq 2006.
3. Grup autorsh(2002),Gramatika e gjuhs shqipe(Morfologjia),Tiran, fq 220.
4. Jashari,Prof.dr.Ali & Kryeziu, Prof.dr.Bahtijar, Po aty, 2008.
5. Mulaku, Latif & Kelmendi,Ahmet(1984)Gramatika e gjuhs shqipe(Fonetika dhe
Morfologjia),Prishtin,fq 120.
6. Jashari,Prof.dr.Ali & Kryeziu,Prof.dr. Bahtijar,Po aty, fq2009.
7. Sulejmani,Mr.Fadil(1984)Praktikumi i gjuhs shqipe,Prishtin, fq 66.
8.
Demiraj,Shaban (1971),Gramatika e gjuhs shqipe,(Fonetika-Morfologjia)pr
shkollat e mesme,Prishtin:ETMMK, fq 111.
9. Beci, Bahri(2005),Gjuha shqipe pr klasn e tet, Pej, fq 101.
10. Bajqinca,Isa(1983), Drejtshkrimi i premrave, Gjuha shqipe, nr.1,Prishtin fq,16.
Page
15