..

Adana Meslek Yksekokulu Radyo Televizyon Programcl

AYDINLATMA ESTET
Ders Notu-1

IIK UYGULAMALARI

ADANA 2013

1.AYDINLATMANIN AMALARI
Bir TV yapm ya da film ekimi esnasnda evremizi, ekimini yapmakta olduumuz objeleri veya nesneleri grebilmemiz iin belli younlukta k gereklidir. Filmde ve televizyonda aydnlatmadan bahsederken sadece nesnelerin grnebilir olmasndan bahsetmiyoruz. Aydnlatma bir grnt iinde yer alan malzemeyi ileyen, giderek yerinde bir deyimle youran ok etkili bir yapm esidir. Aydnlatmann ncelikle amac, en yksek kalitede grnt retilmesini salamaktr. alma esnasnda, TV kameralarnn en yksek kalitede grnt retmesi gerekir. Bu durum film almalar iin de ayndr. Yetersiz veya fazla yaplan aydnlatma filmin laboratuar ilemleri esnasnda, istenilen sonucun ortaya kmamasna neden olabilir. Bunun anlam ise, k seviyesinin (k younluu) kullanlan kamerann objektifinin diyafram aklna uygun olmas gerektiidir. Bu uygunluk grntnn doru poz deerlerini tamas iin gereklidir. Ik uygulamas srasnda, setteki fiziki unsurlar da dikkate almak zorunludur. Aydnlatma; kameralarn pozisyonlarna, ses boomunun pozisyonuna v.b. gibi elere uymak zorundadr. rnein uygun yerletirilmemi lambalar, prompterla yaplan TV ekiminde sunucularn okumasn gletirir. Kamera objektiflerinde parlamalara neden olur. Boom, glgeler oluturabilir. Makyajn etkisini bozabilir, ksaca ustalkla dzenlenmi bir sette problem oluturabilir. yi bir aydnlatmayla grsel etki glendirilebilir. Bilindii gibi grnt sinema ve televizyonda iki boyutlu oluur. Aydnlatmann baars iki boyutlu bir resime nc boyutu kazandrmaktr. Aydnlatma konuya derinlik ve salam bir grn verir. Konuya bal olarak arpc bir grsel etki oluturabilir. Aydnlatma, olay iin uygun atmosferi oluturabilmelidir. Gereki etki oluturulmak istenen dekorlarda, aydnlatma doal grnmeli, yapay kalmamaldr. Aydnlatma, ayrca bize zaman hakknda da bilgi verir, gnn saatini ve hava durumunu bu sayede tahmin edebiliriz. Baarl aydnlatmayla izleyicilerin ilgisi ynlendirilebilir. Aydnlatma, seyircinin dikkatini nemli zelliklere (konulara) ynlendirir. Grnt ynetmenine, kompozisyon dzenlemesine ilikin frsatlar oluturur.

Salkl bir grnt oluturmada ve grntde istenilen atmosferin oluturulmasnda en nemli ge aydnlatmadr. 2

Aydnlatmann ama ve ilevleri unlardr. Kamerann alabilecei yeterli k seviyesini salamak ve renkleri bozmayacak elde etmek. Biimi ve boyutu ortaya karmak. Gerei ya da gerek dn belirtmek. Atmosfer oluturmak.

1.1. BM VE BOYUTU ORTAYA IKARMAK

Sinema ve televizyon grnts iki boyutludur, genilik ve ykseklik. Ik ve glgenin uygun denetimi, boyutlu nesnelerin ekil ve biimlerini, zaman ve uzaydaki durumlarn, birbirlerini ve evreleri ile ilikilerini ortaya karma konusunda son derecede nemli bir rol oynar. Bir nesnenin ekil ve boyutlarn ortaya karmada ktan ok glgeler nem kazanr. rneim; bir kpn aydnlatlmasnda, kpn den glgesi onun boyutunu ortaya kard gibi, grntde de derinlik oluturucu bir ilevi yerine getirir.

1.2. GERE YA DA GEREK DIILII BELRTMEK

Yapay k kaynaklaryla yaplan bir aydnlatma gerein ya da gerek dnn ortaya karlmasnda bir sinema yapmcs iin nemli bir ara niteliindedir. rnein; uzun glgeler akamst ya da sabahn erken saati izlenimini uyandrrlar.

Resim 1.1. : Gerek Dlk

1.3. ATMOSFER OLUTURMAK

Atmosfer, istendik aydnlatmay oluturmada ya da ruhsal durumlarn betimlenmesinde nemli bir etkendir. eitli psikolojik etkiler, mutluluk, sevin, gizemli bir ortam aydnlatma teknikleri ile elde edilir. rnein; alt adan bir aydnlatma yapld zaman allmam, gerek d bir grnt elde edilecektir. Burun sonucunda, yanaklarn elmack kemikleri ve gz kapa stnde altmz doann aydnlatmas ve insann alg sisteminin dnda olumu yapay bir grnt oluacaktr. Bu grnm korkun, esrarengizlik ve gizlilik ifadesi verir. Televizyon (film) yapmlarnda aydnlatmann bir yn ile bilim, bir yn ile sanat olduunu belirten Wurtzel, aydnlatmann ama ve ilevlerini u ekilde belirtmektedir; Televizyon sisteminin teknik gereklerini yerine getirmek, Grntde derinlik oluturmak, Ekran ve perdedeki nemli gelere dikkati younlatrmak, Grntye duygusallk katmak, Zaman belirlemek, Grntdeki tm estetik eleri dzenlemek.

1.4. TELEVZYON SSTEMNN TEKNK GEREKLLKLERN YERNE GETRMEK

Televizyon kameralarnn teknik olarak ideal dzeyde bir grnt oluturabilmesi iin, belli bir dzeyde k iddetine gereksinimi bulunmaktadr. Ayn durum film kameralar iin de geerlidir. rnein; k iddetinin ok dk olduu durumlarda televizyon kameralarnda grntnn olumas mmkn deildir. Ayn ekilde film kameralarnda da yeterli pozlama salanamayaca iin gizli grnt laboratuar aamasndan sonra da ortaya kmayacaktr.

1.5. GRNTDE DERNLK OLUTURMAK

Televizyon ve sinema gibi harekete dayal sanatlar eni ve boyu olan iki boyutlu grntler olutururlar. Grntde derinliin oluturulmas, kamera as dekor ve zenle hazrlanm bir aydnlatmann yaplmas ile olanakldr. Grntde derinliin yanlsamal olarak alglanmas, dokunum, biim ve ekilin ortaya karlmas, aydnlatma ile salanr. rnein; fonda bulunan nesnelere kademeli aydnlatma yaplmas derinlik duyumunun artmasna arac olacaktr.

Resim 1.2. : Grntde Derinlik

1.6. EKRAN VE PERDEDEK YOUNLATIRMAK

NEML

GELERE

DKKAT

Ik ve glge, izleyicinin dikkatini ekmeye ve dikkati sahnedeki belirli gelere yneltmeye yardmc olur. rnein; eer bir nesne bir dierine gre daha fazla aydnlatlrsa, grsel ilgi bu blge zerine younlaacaktr. Bu trde bir ilgi ynlendirmesi zellikle, haraket halinde olan ana oyuncunun dier oyunculardan daha fazla aydnlatlmasyla gerekletirilir. Bu yntem ok sk olarak kullanlr.

Resim 1.3. : Grntde nemli Noktaya Dikkat ekme

1.7. GRNTYE DUYGUSALLIK KATMAK

Aydnlatma, izleyicide grntlenen sahne ile ilgili olarak youn bir duygusal etki oluturur. rnein; karanlk ve glgesi youn bir aydnlatma hzn, mutsuzluk, karamsarlk duygusu uyandrr. Parlak ve glgelerin az olduu bir aydnlatma ise mutluluk ve huzur duygusu uyandrr.

Resim 1. 4: Neeyi Belirtmek

1.8. ZAMANI BELRLEMEK

Bir aydnlatmann yaplmas srasnda grnt ynetmenleri tarafndan en sk olarak yararlanlan zellik n zaman betimleyebilme gcdr. Uzun glgeler ya akamstn ya da sabahn erken saatlerini belirtir. Bazen k kaynaklarnn nne bilinli olarak filtreler yerletirilir ve mevsimlerin veya zamann belirtilmesine yardmc olunur. lkbahar mevsimini betimlemek iin yeil renk filtrelerinden yararlanmak, sonbahar betimlemek iin turuncu, k mevsimi iin mavi ve beyaz tonlarn yelemek yaygn bir kullanm yntemidir.

1.9. GRNTDEK TM ESTETK ELER DZENLEMEK

Ik, grnt ynetmeni ve ynetmenin istekleri dorultusunda estetik eleri grnt dzenlemesi iinde birletirir. Aydnlatmann nasl kullanlacan ve aydnlatmadan nasl yararlanlacan bilmek iin ilevlerini iyi bilmesi gereklidir. Aydnlatmann ilevlerini sralarken daha nce anlattklarmzn bir tekrarn yapm olacaz aslnda. Dikkati ynlendirme: Estetik olarak gerekletirilmi bir aydnlatma, grnt erevesi iinde istenilen yerlere dorudan izleyicinin dikkatini ynlendirmeye, nesneleri daha nemli klmaya yarar. Grnt erevesi iinde olup da boyut zellikleri ve biimleri asndan ikincil ya da daha az nemli olan nesnelerin grsel etkilerini azaltma konusunda nemli bir etkendir. Dikkati zerine ekmek istediimiz nesneyi aydnlatrken, onun dndaki dier nesnelerin daha az aydnlatlmas gerekir. Ya da normal bir k younluunda, evredeki dier nesnelerden daha ok aydnlatlarak dikkatler o nesne zerine ekilebilir. Biimi ortaya karma: Aydnlatma, nesnenin seilmi blmlerinin grnmlerini ortaya karr. Hacmin d hatlarnn, kenarlarnn ve orannn grntsn ortaya karr. zellikle portre almalarnda bu durum ok nem tar.

evreyi tanma: Aydnlatma ile nesneler, nesnelerin evresi ve birbirleri ile olan ilikileride belirlenir. Grsek sreklilik salama: Grsel adan sreklilik aydnlatma ile salanr. Teknik ynden gereksinimi karlama: Kameralar belli dzeyde bir k olmadan grnt sinyali oluturamazlar. Net bir grnt iin gerekli miktarda k olmaldr. Bu teknik bakmdan gereklidir. Ancak gerekli k iddeti kamerann merceine, kamerada kullanlan filme, kamerann retim teknolojisine gre farkllk gsterir.

2.TEMEL AYDINLATMADA KULLANILAN IIKLAR

Temel aydnlatma ile kastedilen; aydnlatlacak konunun tek olarak ya da iinde bulunduu ortam ile birlikte aydnlatlmasdr. Bu aydnlatmann yaplabilmesi iin deiik zellikte k kaynaklarna ihtiyacmz vardr. Bu kaynaklar:

2.1. ANAHTAR IIK

Sert bir k kaynadr. Kamera pozisyonuna uyacak ekilde yerletirilir. Genellikle cismin 45 derece stne doru yerletirilir. Bu n temel grevi nesnenin grlmesini salamaktr. Nesneyi biimlendirdii iin bu a biimleme da diyebiliriz. Anahtar k kaynaklar mercekli k kaynaklarndan seilmelidir. Nesne zerinde sert glgeler oluturarak nesnenin dokusunu ve konturlarn ortaya karr. Temel aydnlatmay salayan klar arasnda younluu en yksek olan anahtar ktr. Bir topu kamera merceinin yanndan n k alacak ekilde yerletirilmi bir kla aydnlatrsak, topun dz bir diske benzediini grrz. Ancak, topun bir yzn aydnlatacak sert, ynlendirilmi bir k kayna yerletirirsek topun glgesinide grrz. Topun k kaynana yakn olan taraf parlak aydnlatlm, uzak kalan taraf ise daha koyu olarak aydnlatlmtr. Top kendi glgelerini oluturur ve biz bylelikle onun boyutlu doasn grrz.
Resim 1.5. : Fresnel

2.2. DOLGU IIK

Glgeleri doldurarak aydnlatma kontrastn kontrol eden ayn zamanda gzlerdeki prlty salayan yumuak ve dank bir k kaynadr. Dolgu anahtar n kullanld durumlarda gereklidir. Anahtar n ters tarafnda gz seviyesine ve kamera aksna daha yakn olacak biimde yerletirilir. Bu n temel amac anahtar n oluturtuu sert glgeleri yumuatmak ve anahtar n aydnlatmad koyu glgelerde detay oluturmaktr. Dolgu n zelliini gne nn nn kapatan, etkisini azaltan ve yumuatan bulutlu havada gkyznden szlen a benzetebiliriz. Dolgu ile anahtar n k younluklar birbirlerinden farkl olmaldr. Dolgu n younluu anahtar ktan daha az olmaldr. Aksi durumda dolgu anahtar nn oluturduu glgelere ek glgeler oluturur ve resim boyutlu zelliini yitirip dz bir resme dnr.

Resim 1.6. : Yumuak Ik

Dank aydnlatma kaynandan gelen dolgu , dokuyu bastrr ve glgeli alanlardaki ilgiyi, daha fazla glge oluturmadan arttrr. Yzey zerindeki tonal dalgalanmann en aza inmesini salar. Ancak istenmeyen glgelerden gelen dank nlemek olduka zordur.

2.3. ARKA IIK

nemli bir aydnlatma eitidir. Aydnlatma lemesini tamamlar, derinlik etkisini glendirir, fon nnde yaplan aydnlatmalarda nesne ile fonun birbirinden ayrlmasn salar. Dorusal aydnlatma yapan sert bir k kaynadr. Arka k frensel mercekli

spotlardan seilir. Arka k yerletirilirken konuyla ayn aksta olmasna dikkat edilir ve 45 derecelik bir ayla yerletirilir. Tepe n dzenlenmesinde aydnlatlacak olan konunun renklerini, k yanstma deerlerini de bilmek gerekir.Genellikle parlak nesneler koyu nesnelerden daha az arka k gerektirir. rnein sar sal oyuncunun koyu tenli ve koyu elbiseli oyuncuya oranla daha az younlukta arka aydnlatlmasna ihtiyac vardr.

2.4. FON III

Temel aydnlatma yntemi asl olarak k kayna ile gerekletirilir. Ancak fon grntde nc boyut etkisi oluturduundan yani iki boyutlu bir yzeyde n boyut etkisi ortaya kardndan nemlidir. Fon iin soft light denilen yumuak ve dank k veren k kaynaklar kullanlmaktadr.

3.IIKLARIN YERLETRLMES
Lambalarn ayarlanmasnda en klasik yntem her defasnda nce bir lambay yakmak, sonra onu sndrp bir dierine gemektir. Ancak bu yntem ok fazla lambann aydnlatt setlerde, aydnlanmayan alanlarn fark edilmesini zorlatrr. Aydnlatmann baarl olabilmesi iin kullanlan her lambann uyaraca etkinin nceden bilinmesi iimizi kolaylatracak bize yardmc olacaktr. Lambalar kurmada en iyi yaklam, bir lambay yerletirdikten sonra bir sonrakini eklemek ve yava yava genel etkiyi oluturmaktr. Bazen btn klarn yaklm olduu bir ekilde almak zorunda kalabilirsiniz. Bu durumda kalrsanz hangi n hangi alanda etkili olduunu anlayabilmek iin, n nnden elinizi geirin veya ap kapatn. Eer lambalar rastgele yerlere ynlendirilmilerse gz rahatsz edici durumlar oluabilir. Lambalar yerletirilirken istenmeyen glgelere neden olan ve st ste binen anahtar klara dikkat etmek gerekir. Lambalar kurmak deneyim ve bilgi iidir. Grmek istetiimiz yeri aydnlatrken, aydnlatmann atmosferi oluturma ve oluturan aydnlatma unsurlaryla, pencereler, meknn kendi aydnlatma kaynaklar vb.kaynaklarla ilikisinin kurulmas gerekir. Stdyo ortamnda, d ekimlerde veya televizyon almalarnda monitr kullanarak yaplan k dzenlemesinin izlenmesi ok yararl olacaktr. Bu sayede parlaklk, kontrast ve renk deerlerini ayarlayabiliriz. Lambalar yerletirirken aydnlatlacak olan konunun nceden incelenmesi ve daha sonrasnda klarn yerletirilmesi faydal olacaktr.

10

3.1. KONU
lk iimiz lambalar yerletirmeden nce konuyu incelemektir. Bu konuyla ilgili ortaya karmak, vurgulamak istediimiz ynler nelerdir? Bunlar dnnz. Konuyla ilgili problemler ortaya kabilir. Koyu gz ukurlar olan kiiler veya byk apka kullanan kiiler aadan anahtar k kullanmay gerektirebilirler. Bazen de k yansmalar problemoluturabilir. Bir tablo zerinde ya da cam ayna vb. bir nesne zerinde aynasal yansmalar olabilir. Bunu ortadan kaldrmak iin baz a deiiklikleri yapabiliriz ya da yzeyi matlatran spreyler kullanabiliriz. Film ve TV ekimlerinde netlik her zaman istenmeyebilir. Bazen dikkati bir konuya ekmek iin grntdeki baz yerlerin flu grnmesini isteyebiliriz. Burada net alan derinliinin ne kadar olmas gerektii nemlidir. Aydnlatlacak konunun sabit veya hareketli olmasda bizim iin nem tayan bir unsurdur. Konunun ekim alarda nemlidir. Tek bir adan ya da farkl alardan ekilen grntlerde ve a deiimlerinde kamera ve boom glgelerine dikkat ekmek gerekir. Bir de dekor glgelerine dikkat etmek gerekir.

3.2. ANAHTAR IIIN YERLETRLMES

Anahtar n konumlandrlmas ok nemlidir. Nesne ve kamera arsnda farkl yerlere konan anahtar k deiik sonular dourur. Eer anahtar k 45 dereceden daha az bir ayla yerletirilirse gerekle uyumayan grntler oluur. Bu da istenmeyen bir durumdur. Anahtar n 45 dercelik bir ayla yerletirilmesi nc boyut etkisinin ortaya knda belirleyicidir. Eer anahtar k nesnenin zerine kamerann hemen yanndan veya kamerann tam arkasndan verilirse, kamerann nesneye gre bulunduu konumda grd tm yzeyler aydnlanacaktr. Anahtar n bu ekilde kullanm derinlik etkisini ortadan kaldracaktr. Anahtar ayarlarken kamerann pozisyonuna, konunun ynne ve aksiyona dikkat etmek gerekir. Anahtar yerletirirken u sorular sormak gerekir: Anahtar k konuyu aydnlatmaya yetiyor mu? Konu eer hareketliyse anahtar n durumu uygunluunu koruyor mu? Anahtar n aydnlataca alan belli mi? Sadece konu mu yoksa geni bir alan m aydnlatlacak?

11

ekil 1.1. : Anahtar In Yerletirilmesi

Sadece belli bir alan aydnlatacaksak ve snrlamak gerekiyorsa lambann n tarafna tutturulmu kepengler ve bayraklar kullanabiliriz. Anahtar n kamera alarna uyup uymadna dikkat etmek gerekir. Eer yeterli gelmiyorsa ikinci bir anahtar k kullanmak gerekir. Anahtar n nesneye olan uzakl belirlenirken pratik olarak u kurala uyulur: Anahtar n nesneye uzakl nesne yksekliinin iki kat olmaldr. Anahtar k bir programda sunucunun iki metre zerinde ise, sunucunun anahtar a uzakl drt metre olmaldr. Grntde ama sadece gstermek deil ayn zamanda da boyut elde etmektir. Anahtar yerletirirken boom glgeleri olmamasna dikkat etmek gerekir. Anahtar n ynlendirilmesi ok nemlidir. Eer ok dik olursa gz ukurlarna, uzun burun ve boyun glgelerine dikkat etmek gerekir. Eer alak konumlandrlrsa da oyuncularn gzlerinin kamamas ve gzlklerde parlama gibi istenmeyen durumlara yol aabilir. Oyuncularn fondan ayr olarak aydnlatlabilmeleri iin oyuncular fona 2 veya 3 metreden daha fazla yaklatrmamak gerekir.

3.3.DOLGU IIIN YERLETRLMES

Dolgu n yksek younluklu olarak kullanmaktan saknnz. nk grntdeki derinlik etkisi azalr, kontrast olduka zayflar ve fon ok parlak grnr. Kt yerletirilmi anahtar n etkisini rtmek iin yksek younlukta dolgu kullanmaynz. Dolgu kendisini hissetirmeye balad anda yanl kullanlyor demektir.

12

ekil 1.2. : Dolgu In Yerletirilmesi

Dolgu anahtar k seviyesini ykseltmek iin kullanlmaz, dolgu glgeleri aydnlatacak ekilde kullannz. Dolgu n dik al olarak kullanmaynz. Dolgu dank olmaldr. Gerekirse k kayna zerine datc filtre taklabilir. Dolgu nn seviyesine dikkat etmek gerekir. Yanl seviyede setin yan ve arka duvarlar ok parlak grnr. Dolgu n younluunun anahtar k younluunun yars kadar olmas gerekir. Anahtar k konuya ne kadar nden gelirse dolgu a gereksinme o kadar az olur.

3.4. ARKA IIIN YERLETRLMES

Arka k, konuyu fondan ayrarak, konunun iinde bulunduu ortamn boyutlarnn kavranmasna katkda bulunur. Arka kenar aydnlatlmasnn yapld durumlarda kulanmak gerekmez. Arka dik durumda kullanmamak gerekir. Arka n dik kullanld durumlarda kafa dzleir ve k burnun ucunda patlak oluturur. Konunun fona yakn olduu ve fondan uzaklatrlamad durumlarda arka k kullanmamak gerekir. nk byle bir durumda arka k istenen etkinin ortaya kmasn zorlatracaktr.

13

ekil 1.3. : Arka In Yerletirilmesi

Arka n arkadan konunlandrlmasnn bir sonucu olarak nesnenin glgesi n tarafa der. Bu durum nesnenin biimini ve derinliini vurgular. Grntnn grsel etkisini glendirmek iin arkadan 45 drecelik bir ayla yaplan aydnlatmada, salara da k tarlarak ba evresinde aydnlk bir alan oluturulur. Bu durum zellikle sinema ve TV aydnlatmasnda ok nemlidir. Mat ve cansz grnen salar ve arka olmayan nesneler grsel olarak zayf ve etkisiz kalrlar. Arka n seviyesinin iyi ayarlanmas gerekir. Alak olarak konumlandrlan arka k ereveye girebilir, ayrca objektifte parlamalara neden olabilir. Arka n younluuna da dikkat etmek gerekir. Genellikle anahtar k younluunun 1/3 kadar olmaldr.

3.5. FON IIININ YERLETRLMES

Fon aydnlatmas yaplrken zel bir stil ierip iermeyecei, ortamla ya da belli duygusal durumlarla ilgisi olup olmayaca hakknda n aratrma yapmak gerekebilir. Fonun ekim iindeki nemini belirlemek gerekir. Fon konuya hkim mi olacak yoksa yakn planlarn arkasnda bir leke olarak m grnecek? Fon aydnlatmasnn ayrntlarn belirlemek asndan bunu bilmek gerekir.

14

ekil 1.4. : Fon Inn Yerletirilmesi

Fonun renk tonlaryla konunun renk tonlarnn karmamas iin bunlarn ayr tonlardan mmknse kontrast renklerden seilmesi yararl olacaktr. Fondan nce konuyu aydnlatmak gerekir. nk konu aydnlatlrken fona den k fon aydnlatmasn gereksiz klabilir. Ama mmkn olan her yerde fon aydnlatmas yapmay salayn. Fonu aydnlatrken, fon yzeyindeki defolarn, fon bitime noktalarnn belli edilmemesi iin gerekirse fon zerinde sahte glgeler oluturulabilir.

3.5.1. Fon Inn zellikleri

Sunucunun fon nndeki konumalar sk sk kullanlan bir ekim tekniidir. Kamera fonun karsnda yerini alr. zel durumlar haricinde objektif ykseklii sunucu gz hizasna ykseltilir. ekim lei belirlenir. Sra k yapmna gelir. Bu srada dikkat edilmesi gereken baz unsurlar vardr.

Resim 1.7. : Fon Iyla Aydnlatma

15

ekilen resmin yaynlanaca yer; fotograf kd, sinema perdesi veya televizyon ekran iki boyutludur; yani derinlik yoktur. ekimi yaplan konu ile fon arasndaki mesafeyi vermek zordur. Daha iyi bir derinlik elde etmek amacyla fondan yararlanlabilir. Fona uygulanan dekor, aksesuarlar, hacimli nesneler ve fonun rengi bize yardmc olabilir. Bu nesnelerden yararlanarak, k yardmyla derinlik oluturulabilir. Eer fon dz bir yzeyse k ve renk kontrastlklar ile derinlik salamaya almak akllcadr. FON RENG: Renklerin insan beyni zerindeki psikolojik etkisi dnlerek fon rengi seilmelidir. Genelde rengin koyuluk oran insan yz rengi esas alnarak seilir. nsan yz renginden daha koyu tonlar, insan yznde seyircinin dikkatinin toplanmasn salayacaktr. nsan yznn tonuyla veya ekilen konunun rengiyle ayn renk ve tonlarda fon rengi kullanlmas doru deildir. Koyu renklere k iddeti uygulayarak ak tonlar oluturmak mmkndr. Aslnda daha kolaydr. Bu nedenle koyu renkler fon iin daha uygundur. Ak renkler ise daha kontrolszdr. Koyu tonlar elde etmek iin fondan kesmek gerekir ki bu daha zor olacaktr. Ak renklerde yansma daha ok olacaktr. Ak fon rengi zerine k yapldnda daha da ak grnecektir. Bu durum yksek kontrastlara neden olur. Fona hi k verilmezse ve siyah bir zemin elde edilirse, siyah bir fon boyas, perdesi kullanlrsa buna "Uzay Boluu" ad verilir. Burada derinlik meydana gelemez, sonsuzluk ifadesi oluturulur. Ama bu ise kullanlabilir. Ancak konuyu, konu bir insan ise onun siluetini ortaya karmak iin objeye uygulanan geri kullanmak arttr. Fon beyaz ise iki boyutlu ekrandan ve kontrasttan dolay, fon konudan daha nde grnecektir. Konu fon iinde siyahta olduu gibi kaybolacak, fakat olduundan daha geride, fon iine gmlm gibi hissedilecektir. Herhangi bir nesnenin ekiminde nesnenin siluetinin ortaya kmas amacyla ve sanatsal amalarla fon ndan yararlanlr. rnek olarak projektr kepenginin silueti, hem zemine uygulanan ve aktan koyuya doru yumuak gei yapan bir beyaz k, hem de fona uygulanan mavi renkli kla ortaya karlabilir. FON MESAFES: Fon ile sunucu arasnda en az bir buuk insan boyu mesafe olmaldr. ( 3 metre ) Bunun nedenlerinden biri k kaynann oluturduu glgenin fona dmesinin nne gemektir. Eer sunucuya anahtar k haricinde birka tane de dolgu kullanlacaksa, bu klarn hepsinin fona da dmesi kanlmazdr. Bu nedenle 3 metre mesafe, bu klarn fona dmesini engelleyecektir. Bir baka nedeni de fona yaplan n sunucuya yansmasdr. In fon renginde yansd gzlemlenebilir. Bu da istenmeyen etkilere neden olur.

16

Fon nnde duran bir kii kameraya yaklarsa fondan daha byk bir blm grnr, fona yaklarsa fondan daha kk bir para grnr. Eer fonda bir dekor yaplmsa ve bu dekor hakknda daha fazla bilgiyi seyirciye vermek gerekiyorsa ekimi yaplan konunun fondan uzaklamas, kameraya yaklamas gerekecektir.

ekil 1.5. : ki Ik Yntemi

PARLAKLIK: Fon zerine parlak cisimler konulabilir ve k yansmalar elde edilebilir. Daha ok drama ve mzik elence programlarnda kullanlan bu yntem, fon ile konu arasnda bir k fark elde etmek amacyla uygulanr. Bu parlak klar bilinli olarak uygulandnda fon ile obje arasnda bir derinlik oluturulacaktr. Netlik ekimi yaplan konuya yapldnda fondaki k parlamalar flulaacak ve normalden daha gzel bir grnt oluturacaktr. Aradaki mesafe ne kadar artarsa fondaki k da o kadar olduundan byk grnr. Ayn oranda netliini kaybeder. Bir caddede yaplan ekimde araba farlar bu amala kullanlabilir. Bu sayede hareketli klar elde edilir. FON PERSPEKTF: Fon genelde kameraya paralel durur. Stdyo d ekimlerde ynetmen veya kameraman konuyu duvarn nne yerletirip ekmeyi dnr. Bu dorudur, ancak sanatsal araylarla perspektif kullanlabilir.

17

Eer derinlik isteniyorsa fonu paralel kullanmak gereksizdir. Fonu kamera karsna al koymak da bir derinlik etkisi ortaya karacaktr. Bu sayede yakn noktalara iddetli veya gittike azalan iddette k yardmyla bir derinlik elde edilebilir. zellikle fon zerinde yakn noktalar net, uzak noktalar ise flu yaplarak bir baka derinlik de netlikle elde edilebilir.

18

2. IIK EFEKTLER
2.1. AYNA EFEKT
ekim srasnda ynetmen klardan pek ok istekte bulunur. Iknn grevi mmkn olan her istee cevap vermektir. yi bir k kglge oyunlar ile ok sayda efekt yapabilir. Fonda hareket eden bir obje, basit bir ayna ile yaplabilir. Ayna zerine koyu renkli bir kalemle ii bo bir ku izelim. Bu ilemi bir bant ile de yapabiliriz. Kt bant' ayna zerine yaptrp, maket ba ile izdiimiz kuun iini boaltrz. Projektr kendimize yneltiriz ve ayna yardm ile istenilen fona yanstrz. In iddeti ile oynayarak, yansmann dozunu ayarlayabiliriz. Ik kaynann aynaya uzakl ve aynann fona olan uzakl glgenin netliini etkileyecektir. Deneme yanlma metoduyla uygun efekt bulunacaktr. Fon olarak ayna kullanldnda grnt yansmas elde edilecektir. Ayna nnde duran objenin kamera taraf kl, dier taraf ksz brakldnda bu durum yansmada da ortaya kacaktr. Objenin iki yn hakknda da seyirciye bilgi vermek iin kullanlan yntemdir. Eer objeyi iki ayna arasna yerletirirsek sonsuz grnt yansmalar elde ederiz.. ki ayna arasnda duran kiinin giderek azalan ve netlii bozulan sonsuz yansmas efekt olarak kullanlabilir.

Resim 2.1. : Ayna Efekti

19

2.2. KESNTL IIK

Kesintili k, n ulamak istedii blgeye kesilerek gelmesini salayan efektir. Buna rnek olarak mine veya yangn n verebiliriz. Eer n herhangi bir fona deil de bir insan yzne bu ekilde gelmesi istenirse, knn bunu bir problem olarak kabul ederek zmesi gerekir. Yze verilen k sorumluluu gerektirir. Alay edilmeyecek, filmi komik duruma drmeyecek bir uygulama gerektirir. Yaplan n mineden gelen a uygun olmas arttr. ekilde grdmz aksesuar kesintili, dzensiz k efektleri iindir. Kalnca bir kartonun zerine aliminyum folyo veya gm renkli reflektr yaptrlr. Kartonun zerinde dzensiz kk delikler alr. Karton iki ucundan birletirilerek yaptrlr. Bir k aya kurulur. Karton i yzeyinden k ayana tutturulur. Ik kayna kartona doru ynlendirilir. Ik deliklerden geerek reflektrde yansyp oradan da dar kacaktr. In yansd yer, bizim uygulamay istediimiz blgedir. Ik aya hafife dndrlr. Bu sayede n dzensiz olarak tatbik edilmesi salanr. Ayn amaca hizmet eden baka dzeneklerde kurulabilir. Bu ekilde bir ok efekt yaplabilir.

2.3. SU DALGASI EFEKT

ekil 2.1. : Su Dalgas Efekti

In bir blgeye su yzeyinden yansyarak gelmesini salayan efektir. rnek olarak havuz kenarndaki ekimler verilebilir. zellikle gece almalarnda k havuz yzeyinden yansyarak kontrolsz etkiler oluturabilir. Bir evin genel ekimleri yaplacaksa, ev d cephesinde, havuzdan yansyan n efekti istenebilir. Bu durumda basit bir teknik vardr. ekilde grlen aksesuar, kk bir cam kutu ve aynadan ibarettir. Bu bir cam tepsi de olabilir. Tepsi su ile doldurulur. Ik kayna suya doru ynlendirilir. In iddeti ayarlanabilir. Ik kayna sudan uzaklatrlarak netlik ile oynanabilir. Ayna hareket

20

ettirrilerek, n uygulanaca alana ynlendirilir. Su kk darbelerle hareketlendirilir. Bu sayede havuz yzeyinden yansma geliyormu gibi bir etki oluturabilir.

2.4. IIK ANMASYONU

effaf fon arkasndaki bir insan hareketlendirebiliriz. Buna kla yaplan suni animasyon diyoruz. Ik ayana monte edilen dnebilen bir dzenek yardmyla animasyon yaplabilir. Dzenek zerine bir ka tane k monte edilir. Bunlar evlerde kullanlan lambalar da olabilir. Dzenei dndrdmzde k iddeti deien glgeler dzeni grlr.effaf fonun nnden bakldnda ise animasyonu grebiliriz. Ik kaynann objeye, objenin fona olan uzaklklar netlii etkileyecektir.

2.5. OKLU GLGE EFEKT Her k kaynann bir glgesi olduu unutulmamaldr. Baz zel durumlarda, zellikle efekt yapmak, seyircinin dikkatini o noktaya ekmek veya o noktadan uzaklatrmak amacyla objenin bir ok glgesinin olmas istenir. Objenin arkasna, deiik alarda konan bir ka k kaynayla bu salanabilir. Ik kaynaklarnn objeye olan uzakl ve objenin effaf yzeye olan uzakl netlii etkileyecektir. 2.6. EFFAF OBJELER
effaf objelerin zerinden yaplacak detay ekimler bazen bizi zorlar. zellikle mzelerde deerli objeleri ekilecekse, effaf objelerden makro ekimler alnacaksa kolay bir dzenek hazrlanabilir; -Beyaz bir kat veya bir gm renkli reflektr. -ki ykseklik oluturacak tahta. -Yeter byklkte cam. -ki adet kk floresan lamba. Bu malzemeler kolayca her yerden temin edilebilir. Kd masa zerine ularndan yaptrrz. zerine takozlar, sonra da en ste cam koyarz. Ik yaptmzda beyaz kttan yansyan k effaf cismin iini de aydnlatacaktr. Eer bu yeterli olmazsa kt yerine reflektr konulabilir. Fakat cisim daha da koyu renkteyse ve iini grmekte zorlanyorsak, florasan lambalar alttan uygulamak yararl olacaktr.

2.7. MEK EFEKT

imek, ok kuvvetli ve parlak beyaz k veren bir elektrik atlamasdr. Yeryznden gkyzne doru meydana gelir. Bulutlu havalarda, bulutlarn elektrik yklenmesi ve yeryzndeki negatif elektriin pozitif ykl bulutlara boalmasyla meydana gelir. Elektrik akm negatiften pozitife doru hareket eder. Bu doa olayna imek akmas denir. imek akmas srasnda bu byk g k yayd gibi ayn zamanda byk bir ses de meydana getirir. Ik, sesten daha hzl olduundan, imein nce grntsn veya

21

yansmasn grr, sesini daha sonra duyarz. Doa olaylar hem de bu kadar gls insan zerinde psikolojik etkiler oluturmaktadr. Sinema da, bu psikolojik etkiyi kullanarak zellikle gece ekimlerinde seyirciye o an yaatmak ister. imek efektini yapay olarak elde etme yntemleri: Kaynak makinesi: Kaynak makinesinin ark yapt srada kan ve maddenin erimesi srasnda meydana gelen kuvvetli ktan yararlanan pratik sinemaclar, bu olay bir imek gibi kullanmaktadr. Gn projektr: Gn projektrnn yayd kuvvetli k iddetinden yararlanlarak imek efekti yaplabilir. Genellikle dhili meknlara, pencere dndan veya harici kk alanlara uygulanabilir. Strop, mzik ritmine uygun olarak yanp snen ve senkronu ayarlanabilen fla eklinde bir efekt spotudur. Bu spot gn projektrleri veya bir fla kadar kuvvetlidir. Stroptan yararlanlarak imek efekti yaplabilir. Yapay Olarak Yaplan imek I u Yntemlerle Ynlendirilebilir: Ayna: Gn projektr veya kaynak makinesinden yaylan k bir ayna yardmyla konuya ynlendirilebilir. Ayna k kaynana yakn tutulursa daha byk alana etki eder. Aynay bir mekanizma veya el ile sallayarak imek efekti ynlendirilebilir. Reflektr: Gn projektr veya kaynak makinesinden yaylan k reflektr ile ayna gibi ynlendirilebilir. Reflektrn yzey zelliine gre bu k yumuatlabilir veya paralanabilir.

22

3. KONULU AYDINLATMA
3.1. Aydnlatma Terimleri
Aydnlatmann istenilen ama dahilinde yaplabilmesi iin amalanan blgelerin seilmesi ve aydnlatma plannn yaplmas gerekir. Bu aamalardan sonra aydnlatma yaplmaldr. Temel k: Stdyonun her tarafnn aydnlatlmasn salayan son derece dank bir aydnlatmadr. Teknik ynden ok gereklidir. Glgelerin poz seviyesini dengelemede ve ar kontrast drmede etkilidir. Hale : Konunun konturlarnn belirgin hale getirilmesi iin arka kla yaplan aydnlatmadr. Biimlendirme : Doku veya biimi ortaya karan herhangi bir sert k kaynadr. apraz k: Kamerann lens aksyla 30 derecelik ayla konumlandrlm arka ktr. Efekt : Arka plan zerinde, zel kl alanlar oluturan ktr. Yansyan k: Bir tavan ya da gl bir ekilde aydnlatlm duvar, reflektr ve bunun gibi yanstc yzeylerden yansyan klarla elde edilen dank aydnlatmadr. Fon : Sadece arka plan aydnlatan ktr. Gz : Genellikle tek gzde yansyarak ifadeyi daha canl hale getiren k kaynadr . Farkl k kaynaklarnn gzde yapt deiik parltlar da dengeler. Bazen dk younluklu kamera ile yaplr. Kamera : Genellikle yakn ekimlerde kontrast drmek iin kullanlan kamerann stne tutturulmu olan dk younluklu k kaynadr. Nesnenin tanmlanmasn destekler. Sa : Salarda detay ortaya karmak iin kullanlan nokta k kaynadr. Ayarlarnn sa renginin yanstma zelliine gre yapmak gerekir. Kostm : Giysilerdeki dokuyu ve formu ortaya karmaya alan sert ktr. Tepe : Ban st ksmndan gelen dikey aydnlatmadr.

23

Alt k: Kamerann bak noktasnn altna doru oluan glgeleri aydnlatmak, yok etmek ve etkisini azaltmak iin objektif aksnn altnda kullanlan lambadr. Esrarengiz gerilim efektleri ortaya karmak iin de kullanlr. Kontrast kontrol : Kamera pozisyonundan oluan glgeleri aydnlatan ve aydnlanma kontrastn dren ktr. Kenar : Bir yzey boyunca yansyan ve bu yzeyin dokusunu ve konturlarn ortaya karan ktr.

3.2. Tek Kii Iklandrmas

3.2.1. Ik Yntemi
Rportaj, anons veya drama, belgesel gibi konularda tek kiinin ekimlerinde uygulanan k tekniidir. Bu teknikte k kayna kullanld iin " Ik Yntemi" ismi verilir. Kamera kiinin karsndayken, kiinin arkasndan uygulanan geri , kamerann sa veya solundan sunucuya uygulanan anahtar k ve kamerann dier tarafndan uygulanan yumuak k kaynandan ibarettir. Bu teknikte daha ok insan yz ve gvdesinde derinlik ve boyutun oluturulduu sanatsal, kamerann doru resim retebilmesi iin gereken teknik kayglar tayan bir k uygulamas gzlemlenebilir. Anahtar k kamerann solundan verildii halde, anahtar n yzde ve gvde zerinde oluturduu yksek kontrast veya sert glgeler kamerann dier tarafndan uygulanan sert olmayan bir k kaynayla yumuatlmas k ynteminin esasn oluturan temel noktadr. Anahtar k olarak kullanlan n iddeti eer 3 ise yumuak k kaynandan uygulanan n miktar 2 olmaldr. Baka bir deyile anahtar k olarak kullanlan k eer 1000 watt ise dier adan uygulanan yumuak n gc 750 watt olmaldr. Tabii bu estetik araylar ile istee gre deiebilir.

24

ekil.3.1: k yntemi

Stdyo almalarnda siyah veya koyu renkli fon perdeleri yardmyla yaplan uzay boluu derinlii istenen ekimlerde fondan kiiyi ayrarak bir derinlik ve boyut oluturmak amacyla kullanlr. Fon ile konu olan kii arasnda bir derinliin elde edilmesi amacyla metre gibi bir mesafenin bulunmas nerilir. Ayn zamanda bu mesafe projektrlerden uygulanan n, kii siluetini sarmas iin de gereklidir. Daha yumuak kontrastn ve glgelerin elde edildii k sistemini uygularken yumuak k kayna olarak reflektr de tercih edilebilir. Reflektrler sert yanstarak yaps itibariyle binlerce paraya ayrarak datan zellikleriyle bize yumuak k kayna olarak yardmc olurlar. Bu sayede anahtar ktan kaynaklanan sert glgeler yumuatlm olur.

25

Resim.3.1: Reflektr

k yntemi d mekn almalarnda da uygulanabilir. Gne n geri olarak kullanarak ve sert bir reflektrden anahtar k olarak, dier adan tatbik edilen yumuak bir reflektrle sert reflektrn etkisini azaltarak uygulayabiliriz.

3.2.2. ki Ik Yntemi
Rportaj, anons, veya drama, belgesel gibi konularda tek kiinin ekimlerinde uygulanan k tekniidir. Bu teknikte iki k kayna kullanld iin "ki Ik Yntemi" ismi verilir. Kamera sunucunun karsndayken, kamerann sa veya solundan sunucuya uygulanan anahtar ve sunucunun arkasndan uygulanan geri ndan ibarettir.

Ancak bu teknikte daha ok sanatsal kayglar tayan bir k uygulamasdr. Anahtar k kamerann solundan verildii halde geri da ayn adan uygulanmaktadr. Bu durumda konu olan kiinin, n uygulanmad tarafnda bir kontrast elde edilecektir. Zaten amalanan da budur. Bu sayede kiinin gvdesi ve oval kre eklindeki kafasnda bir boyutlandrma, hacim ortaya karlm olacaktr.

26

ekil.3.2:ki k yntemi

Stdyo almalarnda siyah veya koyu renkli fon perdeleri yardmyla yaplan uzay boluu, derinlii istenen ekimlerde fondan kiiyi ayrarak bir derinlik ve boyut elde etmek amacyla kullanlr. Fon ile konu olan kii arasnda bir derinliin ortaya karlmas amacyla metre gibi bir mesafenin bulunmas nerilir. Ayn zamanda bu mesafe projektrlerden uygulanan n, kii siluetini sarmas iin de gereklidir.

27

ekil.3.3: Fon kl iki k yntemi

Bu sistemin daha yumuak kontrastn elde edildii k sisteminden fark, daha yksek bir kontrastn elde edilmesidir. Daha ok drama, belgesel gibi sanatsal kayglarn n planda olduu ekimlerde iyi sonular alnacak bir yntemdir. Tabii ki drama veya belgesel ekimlerinin, hatta eer uygulanmas kanlmaz ise d ekim sunucu ekimlerinde bile gne de geri olarak kullanlabilir. Bir reflektr yardmyla kamera yanndan uygulanan anahtar k yardmyla iki k sistemi uygulanabilir.

28

ekil.3.4: Fon kl iki k yntemi

3.2.3. Tek Ik Yntemi

zellikle Rnesans devrinde sanatlar n insan zerindeki etkilerini aratrmlardr. Bu gn kullanlan k teknikleri de bu zamanlarda retilen sanat eserleri incelenerek bulunmutur. Baz ressamlar zellikle gne mantndan yararlanarak resim yaptlar. Bu resimlerde dahili mekan kullanlsa bile gne nn etkilerini denediler. Tek k kayna insann ocukluundan itibaren doada grd gne nn etkisiydi. Doall temsil eden tek k kayna gnmzde de d ekimlerde yaplan rportaj, anons veya drama, belgesel gibi konularda tek kiinin ekimlerinde uygulanan k tekniidir. Stdyo almalarnda da bu teknikten faydalanabiliriz. Ancak stdyoda uygulanrsa, bu teknikte daha ok sanatsal kayglar tayan bir k uygulamas olacaktr. nk n tek ynden gelmesi konunun dier yznde sert glgelere neden olacak, resimde yksek kontrast elde edilecektir. Bu nedenle uygulama srasnda n as iyi hesaplanarak, etkisi gzlemlenmelidir. In ok sert olduu ve yksek kontrastn etkisini azaltmak istenilen durumda iki veya k yntemi kullanlmaktadr. Tek k kaynanda en nemli unsur; k kaynann dier teknikte olduu gibi nden, kamera yanndan veya konu gerisinden deil, gne mantyla konu zerinden uygulanmasdr. Bu Rnesans dneminde en ok uygulayan Rembrand'dr. Bu nedenle sanat eitiminde "Rembrand I" olarak bilinmektedir. Rembrand tablolarnda tek n en iyi

29

etkilerini uygulamtr. Bilinli yaplan gzlemler ve uygulamann sonucu olduunu grmekteyiz.

Resim.3. 2 :Rembrant aydnlatma

3.2.4. Rportaj Aydnlatmas

Bir stdyo rportaj, prensipte birbirine yz yze bakan iki portre durumudur. Anahtar ve arka klar sadece bir fonksiyonlar olacak ekilde ayarlanmaldr. In etkisi kontrol altnda tutulmaldr. Ancak fonksiyonlarn birletirerek lambalarn saysn drebiliriz. Bu da iki kameradaki resmin deiik ksmlarna katkda bulunan her lamba zerindeki kontrol kaybetme gibi olumsuz bir durum ortaya karabilir. Btn televizyon aydnlatmalarnda lambalarnz, kameralarn nerede olacan ve sanatlarn ilgili hareketlerini bilerek tasarlayn. Aydnlatma tasarnza kamera ve sanatnn deime olasl olan pozisyonlarn da dahil etmelisiniz, veya en azndan bu durumun farknda olmalsnz. Bu sadece deneyimle kazanlr. Sonu olarak ynetmenler srekli fikirlerini deitireceklerdir ve sizin greviniz bu fikirleri uygulamaya koymaktr.

3.2.5. Temel Portre Aydnlatmas

Portre aydnlatmasnda drt temel lamba kullanlr. Bu lambalar ve zelliklerini daha nce anlatmtk. imdi ksaca deinelim.

30

Anahtar k: Bu ana aydnlatma kaynadr ve parlakl kamera pozuna uyarlanacak ekilde ayarlanr. Glgeler oluturarak biim ve ekil verir. Gkteki gne gibidir ve gkte yalnzca bir tek gne olmaldr. Normal olarak bu sert bir k kaynadr. Dolgu : Glgeleri doldurarak aydnlatma kontrastn kontrol eder. Ayn zamanda gzlerdeki prlty salar. Normal olarak yumuak bir k kaynadr. Dolgu yalnzca bir anahtar n kullanlmas durumunda gereklidir. Arka : Vucudu arka fondan ayrr, nesneye yuvarlaklk verir ve yzey yapsn gsterir. Normal olarak sert bir k kaynadr. Arka fon : Kiiyi arka fondan ayrr ve ilgilenilen arka fon ve biimi gsterir. Kapsad alan sk bir ekilde kontrol altna alan sert bir k kaynadr.

Resim.3.3: Portre

3.3. Konu le Gne Arasna Konan Aralar

Gneten dorudan doruya gelen yayarak konu zerindeki sert glgeleri yumuatmak iin, konu ile gne arasna genellikle beyaz tl konur. Beyaz tl bir tr yumuatc olduundan sert glgeleri yumuatarak yumuak glgeler durumuna getirir. Tl byk bir ereveye gerilir. Ortalama olarak 2x3 metre boyutlarnda olmaldr. Bu tlden ereveyi yukarda tutabilmek iin ayaklara ihtiyacmz vardr. Dayankl olduklarndan naylon ya da ipek tller tercih edilmelidir. Tller film evriminde baka amalarla da kullanlabilir. Darda ekilen bir sahnede gne konu zerinde yumuak glgeler yapar. Konunun arkasndaki blge ok parlak ise denge bozulur ve fon parlak grnr. Dengeyi salamak iin konunun arkasna siyah tl konabilir. eitli koyuluktaki tller de yine byle durumlarda kullanlabilir. rnein dengeyi bozan parlak bir eya ya da cisim, uygun koyulukta bir tlle kaplanrsa istenilen tona

31

getirilebilir. Hava perspektifi etkisi elde etmek iin mavi tondaki tller geri planda kullanlabilir. Ayrca sis ve pus etkileri iin beyaz tller de kullanlr.

Resim.3.4: Beyaz tl filtre

Genelde ok byk alanlarda k kesmek veya yumuatmak amac ile tl filtreler kullanlr. D meknlarda alrken gne kontrol edilemeyen bir k kayna olarak almamza tehlike oluturur. Gnei kontrol edebilmek iin dev filtrelere ihtiya vardr. Oysa neredeyse bu kadar byk cam veya polykarbon filtreler bulmak olanakszdr. Tller bu alanda kullanlr. Geni bir ereve ile tl kaplayarak geni alanlara uygulayabiliriz. Hayal gcmz biraz daha kullanrsak, iki balon yardm ile tl ok daha byk alanlarda kullanabiliriz. allacak alan ne kadar byk ise tl de bytmemiz gerekir. Gnee yaklaarak filitreden geen n daha byk alanlara eki etmesini salayabiliriz. rnein; k malzemelerini tayan trlarn zerinde tl erevelerini tripodlarla ykselterek kullanabiliriz. Bir apartmann atsndan da uygulanabilir. Tl filtreler dierlerine gre ucuzdur ve boyutlar byktr. Tllerin zel olarak k amacyla retilenlerinin haricinde pratikte evlerde kullandmz perde tlleride kullanlabilir. Ik kesme zelliine gelince, aslnda evlerimizde tl kullanyoruz ve buradan inceleyebilirsiniz.

32

Tln gzenekleri sk olursa daha fazla kracandan glgeler azalr, gzenekleri bydke daha az krar ve yumuatr. Beyaz renkli tller daha az siyah renkli tller daha ok krar ve geirmez. Renkli tller kendi rengini geirip dier renkleri sadece gzeneklerinden geirecei iin renk scaklna etkili olabilir. Bu durumlarda nceden kelvinmetre ile lmler yaparak kullanmamz gerekir.

Resim.3.5: Siyah tl filtre

3.4.Konunun Glgeli Ksmlarn Aydnlatan Aralar

Konunun glgeli ksmlarn aydnlatmada kullanlan balca aralar yanstclardr. Gne , yanstclar araclyla konuyu aydnlatr. Yanstclar; konuya yaklatka kuvvetli, uzaklatka zayf k verirler. Yanstclar parlak ya da yar parlak olabilirler. Bunlar dz yzeylerdir. Gm rengindeki ok ince alminyum ktlar sert bir yzeye plkalar halinde yaptrlrlar. Yanstclarn rzgrdan devrilmemesi iin ar ve salam olmas gerekir. Renkli ekimlerde gm renginin yerine altn renkli plkalar da kullanlr. Bu altn renkli yanstclar renkli ekimlerde gn nda gece etkisi elde etmek iin kullanlabilir. Renklerinden ayr birde yanstclarn parlak ve mat olanlar vardr. Parlak olanlar daha kuvvetli, mat olanlar daha zayf k verirler.

33

Elde tutulan yanstclar sabit duramayaca iin grnty bozabilir. Bu nedenle sehpa zerinde olanlar tercih edilmelidir. Bir de doadaki her eyi her zaman yukardan gelen k altnda gryoruz. Bu yzden aadan gelen k ou zaman iyi grnt vermez. Normal olarak k her zaman yukardan gelmelidir. Yanstclarn boyu ortalama olarak 1x1 m. olmaldr. Eer yanstclar yeterli gelmiyorsa yanstclarla birlikte lambalar da kullanlabilir. (Bulutlu ve kapal havalarda yanstclar yetersiz kalr.) Kapal havalarda yanstc olarak ayna da kullanlr.

KAYNAKLAR
KAFALI Nadi, TV Yapmlarnda Teknik ve Kuramsal Temeller, mit Yaynclk, Ankara, 1993. VARDAR Blent, Sinema ve Televizyon Grntsnn Temel eleri, Beta Basm, stanbul, 2000 TRT Ktphanesi Lighting

34