Standar Kompetensi
Siswa bisa nglairake/ mbeberake pikiran, panemu, gagasan lan pangrasa lesan mawa tanggap crita kanca,
nyritaake pengalaman pribadi, maca nyuara, lan nulis karangan.
Kompetensi Dasar
Nyemak : Ngrungoake critane kanca
Wicara : nyritaake pengalaman pribadi kang miket
Maca : Maca kanti nyuara bab dongeng
Nulis : Nulis karangan
Indikator
1. bebarengan ngrungoake crita kancane
2. paring pitakon utawa mangsuli pitakon
3. nyritaake pangalaman pribadi
4. mangsuli pitakon kang magepokan karo pengalaman pribadi
5. maca dongeng kanti nyuara
6. mangsuli pitakon babagan dongeng
7. nulis aksara jawa
8. nulis ukara pawarta
Tujuan Pembelajaran
1. Siswa bisa ngrungoake crita kancane
2. Siswa bisa paring pitakon utawa mangsuli pitakon
3. Siswa bisa nyritaake pangalaman pribadi
4. Siswa bisa mangsuli pitakon kang magepokan karo pengalaman pribadi
5. Siswa bisa maca dongeng kanti nyuara
6. Siswa bisa mangsuli pitakon babagan dongeng
7. Siswa bisa nulis aksara jawa
8. Siswa bisa nulis ukara pawarta
Materi Ajar
Ngrungoake critane kanca
nyritaake pengalaman pribadi kang miket
Maca kanti nyuara bab dongeng
Nulis karangan
Langkah-langkah Kegiatan
A. Kegiatan Awal
Guru paring apersepsi
Guru paring acuan marang muride
B. Kegiatan Inti
Pertemuan Kawitan :
1. Siswa ngrungoake teks kang ngemu pengalamane kanca
2. Siswa mangsuli pitakon
3. Siswa nyritaake pangalaman pribadi
4. Siswa mangsuli pitakon kang magepokan karo pengalaman pribadi
5. Siswa maca wacan dongeng kanti nyuara
6. Siswa mangsuli pitakon babagan dongeng
C. Kegiatan Penutup
1. Guru nggawe kesimpulan bab piwulangan
2. Siswa ngerjakne tugas evaluasi
V. Sumber/Bahan Belajar
Buku Basa Jawa
Buku Sapala
Buku Pedalangan
Buku LKS Basa Jawa
Parag gambar wayang/ wayang
Gambar poster Huruf Jawa
VI. Penilaian
Tes Praktek
Tes Tulis
Sajerone proses
Standar Kompetensi
Siswa bisa nerangake tembung “geneya lan piye”, tembung saroja, unggah-ungguh basa, mangerteni profil lan
tokoh wayang.
Kompetensi Dasar
Paramasastra : Mangerteni cara ngetrepne tembung pitakon “Geneya” lan “Piye”
Mangerteni Tembung Saroja
Kawruh Basa : Mangerteni Unggah-ungguh Basa kang awujud basa ngokos, ngoko alus, krama lugu
lan krama inggil
B. Kegiatan Inti
Pertemuan Kawitan :
1. Siswa migatekake cara ngetrepne tembung pitakon “geneya” lan “Piye”
2. Siswa nyoba nggawe ukara kang ngemu tembung “geneya”
3. Siswa nyoba nggawe ukara kang ngemu tembung “piye”
4. Siswa migatekake pangerten bab tembung saroja
5. Siswa migatekake nggawe ukara kang ngemu tembung saroja
6. Siswa migatekake pangerten Unggah-ungguh basa kang awujud basa ngoko, ngoko alus, krama lugu
lan krama inggil
7. Siswa nggawe ukara kang ngemu tembung-tembung basa ngokos, ngoko alus, krama lugu lan krama
inggil
8. Siswa maragake carane ngetrepne basa krama lan ngoko alus ing ngarep kelas
9. Siswa diskusi profil wayang mligine Arane Pandhawa
10. Siswa diskusi kanggo dhuduhake satria lan negarane Pandhawa
11. Siswa maca dongeng Crita rakyat
12. Siswa diskusi kanggo mangsuli pitakon crita rakyat
C. Kegiatan Penutup
1. Guru nggawe kesimpulan bab piwulangan
2. Siswa ngerjakne tugas evaluasi
V. Sumber/Bahan Belajar
Buku Basa Jawa
Buku Sapala
Buku Pedalangan
Buku LKS Basa Jawa
Parag gambar wayang/ wayang
Gambar poster Huruf Jawa
VI. Penilaian
Tes Praktek
Tes Tulis
Sajerone proses
Standar Kompetensi
Siswa bisa mbeberake pikiran, penemu, udarasa, ekspresi diri kanti maca crita wayang, ngrungokake crita
wayang, maragakake pacelaton lan nulis karangan.
Kompetensi Dasar
Nyemak : Midangetake crita wayang
Wicara : maragakake pacelaton
Maca : Maca crita wayang
Nulis : Nulis karangan kang manut karo lakone gambar kang semadya
Indikator
1. Midangetake crita wayang
2. Mangsuli pitakon kang magepokan karo wacan
3. Maragakake pacelaton
4. Mangsuli pitakon kang magepokan karo pacelaton
5. Maca crita wayang
6. Mangsuli pitakon kang magepokan karo crita wayang
7. Migatekake gambar banjuur ngidentifikasi lakone
8. Nulis karangan kang manut karo lakone gambar kang semadya
B. Kegiatan Inti
Patemon Kawitan :
1. Siswa midangetake crita wayang kang diwacakake kanca
2. Siswa diskusi kanggo mangsuli pitakon kang magepokan karo wacan
3. Siswa nyoba maragakake pacelaton ing ngarep kelas
4. Siswa mangsuli pitakon kang magepokan karo pacelaton
5. Siswa maca crita wayang
6. Siswa mangsuli pitakon kang magepokan karo crita wayang
7. Siswa migatekake gambar banjuur ngidentifikasi lakone
8. Siswa nulis karangan kang manut karo lakone gambar kang semadya
C. Kegiatan Penutup
1. Guru nggawe kesimpulan bab piwulangan
2. Siswa ngerjakne tugas evaluasi
3. Guru paring PR
V. Sumber/Bahan Belajar
Buku Basa Jawa
Buku Sapala
Buku Pedalangan
Buku LKS Basa Jawa
Parag gambar wayang/ wayang
Gambar poster Huruf Jawa
VI. Penilaian
Tes Praktek
Tes Tulis
Sajerone proses
Standar Kompetensi
Siswa bisa paring pangerten tembung kana, kono, kene, aksara murdha, aran panggonan, aran penggawean,
apresiasi tembang macapat.
Kompetensi Dasar
Paramasastra : Paring pangerten cara ngetrepne tembung kene, kono lan kana
Paring pangerten paugeran Pangetrepan Aksara Murda ing panulisan aksara Jawa
Kawruh Basa :Paring pangerten arane panggonan
Paring pangerten arane penggawean
Kasusastran : Paring apresiasi bab tembang pocung lan maskumambang
Indikator
1. Paring pangerten cara ngetrepne tembung kene, kono lan kana
2. Nggawe ukara kang ngemu tembung kene, kono lan kana
3. Paring pangerten paugeran Pangetrepan Aksara Murda ing panulisan aksara Jawa
4. Nyoba nulis aksara murdha
5. Paring pangerten arane panggonan
6. Paring pangerten arane penggawean
7. Paring apresiasi bab tembang pocung lan maskumambang
8. Nembangake pocung
B. Kegiatan Inti
1. Siswa migatekake penjelasan bab pangerten cara ngetrepne tembung kene, kono lan kana
2. Siswa nggawe ukara kang ngemu tembung kene, kono lan kana
3. Siswa migatekake penjelasan bab pangerten paugeran Pangetrepan Aksara Murda ing panulisan aksara
Jawa
4. Siswa nyoba nulis aksara murdha
5. Siswa migatekake penjelasan bab pangerten arane panggonan
6. Siswa migatekake penjelasan bab pangerten arane penggawean
7. Siswa mangsuli pitakon isian bab arane panggonan lan penggawean
8. Siswa migatekake penjelasan bab tembang pocung lan maskumambang
9. Siswa nembangake pocung
C. Kegiatan Penutup
1. Guru nggawe kesimpulan bab piwulangan
2. Siswa ngerjakne tugas evaluasi
3. Guru paring PR
V. Sumber/Bahan Belajar
Buku Basa Jawa
Buku Sapala
Buku Pedalangan
Buku LKS Basa Jawa
Parag gambar wayang/ wayang
Gambar poster Huruf Jawa
VI. Penilaian
Tes Praktek
Tes Tulis
Sajerone proses
Standar Kompetensi
Siswa bisa nglairake / mbeberake pikiran, panemu, gagasan, lan pangrasa kanthi lesan lumantar maca
pemahaman, Ngrungoake pacelaton, mbeberake urutan nindakake pakaryan, lan ngringkes wacan
Kompetensi Dasar
Maca : Maca kanti paham
Nyemak : Ngrungoake Pacelaton
Wicara : Mbeberake urut-urutan nindhakake pakaryan utawa carane nglakoni pakaryan
Nulis : Ngringkes wacan
Indikator
Maca : Maca kanti paham
Mangsuli pitakon kang magepokan ana teks wacan
Nyemak : Ngrungoake Pacelaton kang diparagakake kancane
Mangsuli pitakon kang magepokan karo pacelaton
Wicara : Migatekake carane gawe layangan
Nindakake carane ngawe layangan
Nerangake carane nggawe layangan
Mangsuli pitakon bab carane nggawe layangan.
B. Kegiatan Inti
1. Siswa maca kanti paham
2. Siswa mangsuli pitakon kang magepokan ana teks wacan
3. Siswa ngrungoake Pacelaton kang diparagakake kancane
4. Siswa mangsuli pitakon kang magepokan karo pacelaton
5. Siswa Migatekake carane gawe layangan
6. Siswa mindakake carane ngawe layangan
7. Siswa nerangake carane nggawe layangan
8. Siswa mangsuli pitakon bab carane nggawe layangan.
9. Siswa maca teks wacan
10. Siswa ngringkes wacan
C. Kegiatan Penutup
1. Guru nggawe kesimpulan bab piwulangan
2. Siswa ngerjakne tugas evaluasi
3. Guru paring PR
V. Sumber/Bahan Belajar
Buku Basa Jawa
Buku Sapala
Buku Pedalangan
Buku LKS Basa Jawa
Parag gambar wayang/ wayang
Gambar poster Huruf Jawa
VI. Penilaian
Tes Praktek
Tes Tulis
Sajerone proses
Standar Kompetensi
Siswa bisa paring pangerten kawruh kewan (gamane, mangane, solahe lan tembung khusus bab swarane) ,
ukara tanduk lan ukara tanggap, ngurutake ukara morat-marit, piranti, lan apresiasi geguritan
Kompetensi Dasar
Paramasastra : Paring pangerten bab kawruh basa babagan
Gamane kewan
Managane kewan
Solahe kewan
Swarane kewan
Indikator
Paramasastra : maca materi lan mangsuli soal pitakon babagan
Gamane kewan
Managane kewan
Solahe kewan
Swarane kewan
2. Kawruh Basa :Siswa bisa nerangake ukara tanduk lan ukara tanggap
Siswa bisa nggawe ukara tanduk lan ukara tanggap
Siswa bisa ngurutake ukara morat-marit
Siswa bisa nerangake gunane piranti
3. Kasusastran : Siswa bisa maca geguritan
B. Kegiatan Inti
1. Siswa migatekake katrangan guru bab materi Gamane kewan, Managane kewan, Solahe kewan lan
Swarane kewan.
2. Siswa mangsuli pitakon kang magepokan karo kawruh bab gamane kewan, Managane kewan, Solahe
kewan lan Swarane kewan.
3. Siswa migatekake katrangan guru bab materi ukara tanduk lan ukara tanggap
4. Siswa diskusi kanggo nggawe ukara tanduk lan ukara tanggap.
5. Siswa migatekake ukara-ukara kang acak
6. Siswa ngurutake ukara acak dadi urutan kang trep
7. Sisa migatekake katrangan bab renane piranti lan gunane ing kauripan
8. Sisa migatekake tuladha maca geguritan
9. Siswa maragakake carane maca geguritan
10. Siswa diskusi bareng kanggo ngonceki karepe geguritan.
C. Kegiatan Penutup
1. Guru nggawe kesimpulan bab piwulangan
2. Siswa ngerjakne tugas evaluasi
3. Guru paring PR
V. Sumber/Bahan Belajar
Buku Basa Jawa
Buku Sapala
Buku Pedalangan
Buku Kumpulan geguritan
Parag gambar wayang/ wayang
Gambar poster Huruf Jawa
VI. Penilaian
Tes Praktek
Tes Tulis
Sajerone proses
Standar Kompetensi
Siswa bisa nglairake / mbeberake pikiran, panemu, gagasan, lan pangrasa kanthi lesan lumantar, maca cepet
ngrungoake udarasa bab hobine kancane, maragakake pacelaton singkat lan nulis karangan cekak
Kompetensi Dasar
Maca : Maca cepet
Nyemak : Ngrungoake udarasa bab hobine kancane
Wicara : maragakake pacelaton singkat
Nulis : nulis karangan cekak
Indikator
Maca : Maca kanti cepet teks wacan nganti 150 tembung
Mangsuli pitakon kang magepokan ana teks wacan
Nyemak : Ngrungoake critane kanca bab hobine
Mangsuli pitakon kang critane kanca bab hobine
Wicara : Maragakake pacelaton cekak
Mangsuli pitakon bab carane pacelaton cekak
Nulis : migatekake carane nggawe karangan ing basa jawa
Mangsuli pitakon bab karangan
B. Kegiatan Inti
1. Sisw maca kanti cepet teks wacan nganti 150 tembung
2. Siswa mangsuli pitakon kang magepokan ana teks wacan
3. Siswa ngrungoake critane kanca bab hobine
4. Siswa mangsuli pitakon kang critane kanca bab hobine
5. Siswa maragakake pacelaton cekak
6. Siswa mangsuli pitakon bab carane pacelaton cekak
7. Siswa migatekake carane nggawe karangan ing basa jawa
8. Siswa mangsuli pitakon bab karangan
C. Kegiatan Penutup
1. Guru nggawe kesimpulan bab piwulangan
2. Siswa ngerjakne tugas evaluasi
3. Guru paring PR
V. Sumber/Bahan Belajar
Buku Basa Jawa
Buku Sapala
Buku Pedalangan
Buku LKS Basa Jawa
Parag gambar wayang/ wayang
Gambar poster Huruf Jawa
VI. Penilaian
Tes Praktek
Tes Tulis
Sajerone proses
Standar Kompetensi
Siswa bisa paring pangerten kosok balen, aran-aran cacahan ing jawa kang ora baku, Paribasan, ukara
panyandra lan ukara panyendu, sinonim (pada tegese), crita wayang lan tembang dolanan
Kompetensi Dasar
Paramasastra : Paring pangerten bab kosok balen
Paring pangerten bab aran-aran cacahan ing jawa
(saunting, saombyok, saobrok, sakandang, satundhun, sadhompol, sediluk, sewengi)
Paring pagerten bab Paribasan
Indikator
Paramasastra : Migatekake katrangan guru bab tuladha ukara bab kosok balen
Mangsuli pitakon bab kosok balen
Migatekake katrangan guru bab aran-aran cacahan ing jawa (saunting, saombyok, saobrok,
sakandang, satundhun, sadhompol, sediluk, sewengi , lsp.)
Mangsuli pitakon bab aran-aran cacahan ing jawa (saunting, saombyok, saobrok, sakandang,
satundhun, sadhompol, sediluk, sewengi , lsp.)
Migatekake katrangan guru bab bab Paribasan
Nggenepi tegese paribasan kang trep
Kawruh Basa : Migatekake katrangan guru bab ukara panyandra lan ukara panyendu
Mangsuli pitakon bab ukara panyandra lan ukara panyendu
Migatekake katrangan guru bab sinonim (pada tegese)
Mangsuli pitakon bab sinonim (pada tegese)
Kawruh Basa : Siswa bisa paring pangerten ukara panyandra lan ukara panyendu
Siswa bisa paring pangerten bab sinonim (pada tegese)
B. Kegiatan Inti
1. Siswa migatekake katrangan guru bab tuladha ukara bab kosok balen
2. Siswa mangsuli pitakon bab kosok balen
3. Siswa migatekake katrangan guru bab aran-aran cacahan ing jawa (saunting, saombyok, saobrok,
sakandang, satundhun, sadhompol, sediluk, sewengi , lsp.)
4. Siswa mangsuli pitakon bab aran-aran cacahan ing jawa (saunting, saombyok, saobrok, sakandang,
satundhun, sadhompol, sediluk, sewengi , lsp.)
5. Siswa migatekake katrangan guru bab bab Paribasan
6. Siswa nenggenepi tegese paribasan kang trep
7. Siswa migatekake katrangan guru bab ukara panyandra lan ukara panyendu
8. Siswa mangsuli pitakon bab ukara panyandra lan ukara panyendu
9. Siswa migatekake katrangan guru bab sinonim (pada tegese)
10. Siswa mangsuli pitakon bab sinonim (pada tegese)
11. Siswa migatekake katrangan bab crita wayang
12. Siswa mangsuli pitakon bab crita wayang
13. Siswa nembangake tembang dolanan “Gundhul Pacul”
C. Kegiatan Penutup
1. Guru nggawe kesimpulan bab piwulangan
2. Siswa ngerjakne tugas evaluasi
3. Guru paring PR
V. Sumber/Bahan Belajar
Buku Basa Jawa
Buku Sapala
Buku Pedalangan
Buku lagu tembang dolanan
Parag gambar wayang/ wayang
Gambar poster Huruf Jawa
VI. Penilaian
Tes Praktek
Tes Tulis
Sajerone proses