PENDIDIKAN ALAM SEKITAR -PAS

1.0 PENGENALAN KEPADA ISU

Sejak kebelakangan ini, masalah pelupusan sampah dan sisa toksik
menjadi agenda utama negara. Ini berikutan dengan pencemaran air di
Sungai Chembong akibat daripada pengaliran air kotor dari tapak pelupusan
sampah milik Maljis Perbandaran Kajang (MPK). Selain itu, terdapat juga
syarikat pelupusan sampah yang menggunakan tasik atau kaasan tadahan
air sebagai tapak pelupusan sampah. Ini berlaku di !ohor, di mana Syarikat
Setara Kristal Sdn. "hd. yang bertanggungjaab menyelenggara tapak
pelupusan sampah di Kampung Sri #angi telah membuang sampah$sampah
ke dalam tasik di kampung tersebut di "atu Pahat, !ohor. Ini menunjukkan
pihak yang bertanggungjaab bagi menyelesaikan masalah sampah di
negara kita ini, telah menjadi seperti api dalam sekam apabila tidak
bertangungjaab dalam menyelesaikan masalah ini.
Selain itu, masalah pembuangan sisa toksik seperti yang berlaku di
tanah ri%ab Klang apabila &'' tan sisa toksik jenis (luminium )ross telah
dibuang di situ oleh pihak yang tidak bertanggungjaab. Sisa toksik ini
sangat berbahaya kerana aluminium nitratnya boleh menghasilkan gas
ammonia yang boleh menjejaskan perna*asan dan penglihatan manusia.
Pembuangan sisa toksik secara tidak terancang ini telah menyebabkan
kerajaan terpaksa menangung kos sebanyak +M,.- juta seperti yang berlaku
di ladang kelapa sait "atu . / !alan 0ong Peng dimana sisa toksik yang
dibuang secara haram terpaksa dipindahkan ke Pusat Perlupusan Sisa
1oksik "ukit 2enas , 2egeri Sembilan dengan mengupah pekerja Syarikat
Kualiti (lam Sdn. "hd.
1
PENDIDIKAN ALAM SEKITAR -PAS
Isu pelupusan sisa toksik dan sampah secara haram kini semakin
menarik untuk dilihat kesudahan penyelesaiannya. Isu itu kini menjangkau
dimensi akauntabiliti, transparensi, kredibiliti, amanah, memperkasakan hak
rakyat dalam mendapatkan pampasan kerosakan pencemaran, moti* serta
unsur jenayah alam sekitar yang berkaitan serta jangkaan rakyat terhadap
pembaharuan dalam sistem penyampaian yang berkaitan dengan kerja$kerja
pemantauan dan penguatkuasaan.
2. 0 PUNCA/SEBAB
)i bandar$bandar negara dunia ketiga, pengurusan sampah sering mengalami
masalah. Pembuangan sampah yang tidak diurus dengan baik, akan
mengakibatkan masalah besar. Kerana penumpukan sampah atau membuangnya
sembarangan ke kaasan terbuka akan mengakibatkan pencemaran tanah yang
juga akan berdampak ke saluran air tanah. )emikian juga pembakaran sampah
akan mengakibatkan pencemaran udara. (tau pembuangan sampah ke sungai akan
mengakibatkan pencemaran air, tersumbatnya saliran dan banjir. Selain itu,
3ksploitasi persekitaran adalah menjadi isu yang berkaitan dengan pengurusan
terutama persekitaran kota. Masalah sampah sudah saatnya dilihat dari konteks
perbandaran. Kesukaran untuk mencari lokasi land*ill sampah dan perhatian
terhadap persekitaran dan kesihatan telah menjadi isu utama pengurusan bandar
dan sudah saatnya dilakukan pengurangan jumlah sampah dan air sisa dan
peningkatan kegiatan kitar semula.
Punca terjadinya pembuangan sisa toksik dan pelupusan sampah yang tidak
terurus adalah disebabkan oleh pelbagai *aktor di antaranya ialah sikap manusia itu
sendiri yang membuang sampah merata$rata khususnya di tempat$tempat tumpuan
iaitu pusat rekreasi,ini terbukti dengan tersiarnya di dalam media massa terdapat
2
PENDIDIKAN ALAM SEKITAR -PAS
pusat 4pusat peranginan yang dilimpahi sampah sarap yang dibuang oleh segelintir
masyarakat yang tidak bertanggungjaab. Menurut kajian Suguna (5.67), sampah
sarap merupakan bahan pepejal yang terhasil dari akti8iti manusia. )alam
perkembangan pembangunan dan teknologi yang pesat masyarakat semakin lupa
akan kepentingan persekitaran yang sihat, mereka hanya berlumba$lumba mengejar
kesenangan hingga mengabaikan persekitaran. 9antas dengan ini akan merumitkan
lagi kerja$kerja pelupusan sampah oleh pihak berkuasa.
Selain itu, akti8iti$akti8iti perindustrian yang berkembang pesat seperti industri
petrokimia dan industri baja kimia juga merupakan pemyumbang terbesar
perlimpahan sisa$sisa toksik,sebagai contoh, sesetengah industri yang terletak di
kaasan estet perindustrian mungkin mengeluarkan sisa$sisa toksik yang berbau
busuk misalnya kilang pembuatan berasaskan hasil pertanian seperti getah dan
kelapa sait,kilang pembuatan ini akan menghasilkan asid atau menggunakan
bahan asid dalam akti8itinya. Sekiranya kaasan pelupusan bahan toksik tidak
diuruskan dengan baik akan menyebabkan pencemaran berlaku.
)i kaasan yang padat dengan industri tetapi tidak diuruskan dengan baik yang
kemudiannya pula terletak berdekatan dengan sungai biasanya akan melepaskan
sisa$sisa toksik dan en*luen ke dalam sungai,sisa$sisa seperti bahan radioakti*,
ammonia dan sul*ur serta bahan kimia daripada pearna$pearna kain akan
menyebabkan pencemaran berlaku. )i Malaysia, *enomena ini berlaku kerana
kegagalan pengilang$pengilang menyediakan kaasan buangan sisa dan tapak
pulupusan yang khas di kaasan kilang masing$masing.
Industri perkapalan juga penyumbang limpahan sisa toksik. Malaysia
merupakan di antara negara di dunia yang mempunyai industri pekapalan dan
pelabuhan yang berkembang pesat,dengan adanya syarikat perkapalan di antara
terbesar di dunia dan pelabuhan tercanggih iaitu syarikat perkapalan MISC dan
3
PENDIDIKAN ALAM SEKITAR -PAS
Pelabuhan 1anjung Pelepas.dengan perkembangan yang pesat ini juga kita juga
tidak terlepas daripada berlakunya perlimpahan sisa toksik. Ini berlakunya kerana
tumpahan minyak akibat pelanggaran kapal di perairan sesebuah negara dan
pengurusan pelabuhan yang tidak sempurna oleh pihak yang bertanggungjaab.
Pertumpahan minyak di lautan sukar untuk di di atasi dan ia memerlukan kos yang
begitu tinggi untuk kerja$kerja pembersihan.
:ntuk pengetahuan umum, Industri pertanian juga merupakan salah satu
punca terjadinya *enomena ini. )i antara akibat daripada akti8iti pertanian sama ada
yang disebabkan oleh hasil bungan cecair atau pepejal, seperti aliran air yang
bercampur dengan racun makhluk perosak, baja dan sisa makanan, najis haian
dan sisa makanan atau hakisan serta debu daripada pembajakan. Kalau kita lihat
kes yang berlaku di sungai ;ombak dan Sungai Klang yang merentasi "andaraya
Kuala 9umpur yang tercemar akibat daripada pembuangan sisa sisa buangan dan
toksik. 1idak cukup dengan itu di Sungai Sepang di Selangor pula tercemar kerana
pembuangan sisa$sisa dan najis dari ladang khin%ir yang tumbuh bagai cendaan di
sepanjang tebingnya.)i sini jelas menunjukkan bahaa industri pertanian juga
penyumbang akan limpahan sisa toksik yang tidak terurus.

4
PENDIDIKAN ALAM SEKITAR -PAS
3.0 KESAN/ AKIBAT
Pembangunan sumber manusia dan ekonomi telah menghasilkan
banyak sisa buangan dan pembuangan sisa toksik. Ia memberi impak yang
besar kepada alam sekitar khususnya. )iantara kesan$kesan yang
pembuangan sampah dan sisa toksik adalah<
3.1 Kesan kepada kesihatan
Semua jenis pencemaran mempunyai kesan dan berbahaya
kepada manusia serta spesis lain jika ia terlalu serius. Pencemaran
kesan dari pembuangan sampah boleh mengakibatkan implikasi
terhadap kesihatan manusia. Pelbagai penyakit akan timbul kesan
dari pembuangan sampah dan sisa toksik. Ia boleh menjejaskan
bahagian dalaman dan luaran manusia seperti organ$organ dalam
badan dan kulit.
Contohnya sodium boleh menjadi implikasi kepada masalah
jantung, nitrat pula mampu menyebabkan masalah darah, merkuri
dan plumbum boleh mengakibatkan masalah sara*.
Sesetengah bahan pencemaran boleh menyebabkan barah.
")1 (racun serangga) adalah toksik dan ia boleh mengubah
kromosom manusia. PC" (Polychlorinated biphenyls) boleh
merosakkan hati dan sistem sara*, gangguan kulit, muntah$muntah,
demam panas, cirit$birit dan keadaan yang tidak normal yang
berbahaya.
5
PENDIDIKAN ALAM SEKITAR -PAS
3.2 Pencea!an Ba"
(pabila sesuatu kaasan itu terdapat banyak timbunan
sampah sarap ia akan menyebabkan pencemaran bau. 1empat
pelupusan sampah mengeluarkan bau busuk akibat pengeluaran gas$
gas ammonia dan hidrogen sul*ida.
Penghasilan sisa gas dari kaasan perindustrian juga
menyumbangkan masalah ini semakin melarat. "ahan$bahan
buangan yang terhasil dari penghasilan bahan kilang dilepaskan ke
kaasan yang tidak sepatutnya dan sisa$sisa itu terkumpul disuatu
tempat contohnya di sungai akan mengakibatkan penghasilan bau
yang tidak menyenangkan.
Pencemaran yang keterlaluan ini akan menyebabkan rasa
tidak selesa kepada penduduk yang tinggal berhampiran kaasan
pembuangan sampah. Ini dapat menghilangkan nilai estetika
setempat dan keharmonian akan terjejas.
3.3 Pencea!an Ai!
Cecair lelehan daripada pemendapan sampah sarap
mengadungi bahan cemar toksik. 9elehan toksik ini boleh meresap
jauh ke dalam sistem air baah tanah dan mencemarkan air.
"ahan ini juga boleh melarut resap atau mengalir ke tempat
lain apabila hujan. "ahan yang yang meresap ke dalam baah tanah
6
PENDIDIKAN ALAM SEKITAR -PAS
akan mengalirkan ke sungai$sungai. Ini akan menyebabkan
pencemaran air akan berlaku.
3.# Kesan Kepada $id"pan Ak"atik
(kti8iti pembuangan sampah sarap dan sisa toksik ke dalam
sungai atau saluran air menyebabkan alam sekitar rosak dengan
teruk terutama di tempat yang mengalami pencemaran air.
Pencemaran air memberi kesan kepada sistem eko laut, muara, tasik
dan air dari tanah.
"agaiamanapun, pencemaran air bukan hanya memberi kesan
kepada alam sekitar, malah turut memberikan kesan kepada spesies
yang menggunakan alam sebagai habitat. =idupan liar akuatik adalah
antara mangsa pencemaran air. Sejenis pencemaran yang
memberikan kesan kepada air ialah bentuk *i%ikal, seperti
peningkatan suhu. >leh kerana air dialirkan daripada kilang industri
yang mengadungi sisa$sisa toksik, hampir 5? sehingga &? miligram
air yang dipanaskan dialirkan ke dalam sistem penyejuk air.
(pabila air panas itu dialirkan keluar ke sungai, suhu air
sungai itu akan meningkat. =asilnya, ia akan mengganggu
perhubungan ekologikal di antara sistem air dan hidupan akuatik.
Malah, peningkatan suhu alau sedikit adalah bahaya kepada
pelbagai ikan dan hidupan akuatik lain yang terdapat di dalam sungai.
7
PENDIDIKAN ALAM SEKITAR -PAS
3.% &"an' Pe("an'an Be!k"!an'an
9angkah$langkah pembaik pulih untuk pelupusan sampah
telah dilakukan oleh pihak yang tertentu. "eberapa re%ab tanah telah
digunakan sebagai kaasan pelupusan sampah. !ika akti8iti
pembuangan sampah ini berlanjutan dan semakin berleluasa tampa
dikaal, ini akan menyebabkan ruang untuk pelupusan sisa buangan
sampah semakin banyak.
Pada masa sekarang sisa buangan sampah masih boleh
ditampung oleh pihak perbandaran, tetapi apa akan berlaku kepada
kaasan pelupusan ini pada &' tahun akan datang. Kaasan ini
mungkin semakin berkurangan kerana kaasan yang sedia ada telah
dipenuhi dengan sisa sampah. Kaasan yang sepatutnya boleh
dibangunankan akan digunakan untuk kaasan pelupusan sampah.
Ini memberi impak yang besar terhadap penggunaan kaasan dan
kerugian terhadap pembangunan negara.
Kerajaan negeri !ohor merupakan kerajaan negeri yang
berhadapan dengan krisis penambahan tempat pelupusan sampah.
Ini kerana !ohor merupakan negeri yang mepunyai banyak sampah di
Malaysia dan kekurangan tempat yang sesuai untuk pembinaan tapak
pelupusan sampah. Peningkatan jumlah sampah adalah disebabkan
pertambahan penduduk, perubahan demogra*i dan pertumbuhan
ekonomi.
8
PENDIDIKAN ALAM SEKITAR -PAS
#.0 LANGKA$ )ENGATASI
#.1 Pen'"atk"asaan Undan'*Undan'
Peningkatan kegiatan pelupusan sampah dan sisa toksik yang
menjadi$jadi di Malaysia adalah akibat daripada kurangnya
pemantauan dan penguatkuasaan undang$undang. >leh itu, kerajaan
negeri melalui Pihak "erkuasa 1empatan (P"1) melaksanakan
penguatkuasaan berdasarkan undang$undang yang telah digubalkan
seperti (kta (lam Sekeliling 5.-@ dan (kta (lam Sekitar. )engan
adanya pengubalan undang$undang yang tegas, pesalah alam sekitar
boleh dikenakan penjara mandatori.
)ari segi pemantauan, !abatan (lam Sekitar yang mengguna
pakai Sistem Penjejakan Sisa "erjadual (3$Siss) perlulah
memperaktikan sistem ini supaya lebih e*isen dalam usaha
membenteras pelupusan sampah dan sisa toksik secara haram.
Cadangan Kementerian Sumber (sli dan (lam Sekitar untuk
menggunakan Ikatan +elaan +akyat (+39() dalam usaha
memantau kegiatan pelupusan sampah dan sisa toksik adalah amat
dialu$alukan. Ini memandangkan kepada bilangan kakitangan yang
seramai 57'' orang sahaja untuk memantau kegiatan pelupusan
sampah dan sisa toksik secara haram diseluruh negara. )engan
adanya kerjasama ini, serbuan bersepadu dapat dilakukan apabila
aduan dibuat oleh orang ramai.
9
PENDIDIKAN ALAM SEKITAR -PAS
#.2 )enaikta!a+ Tapak L,-i Pe."p"san
1apak loji pelupusan yang terdapat di Malaysia hendaklah
dinaik tara* untuk mengelakkan pencemaran yang berlaku yang
kemudiannya menyusahkan orang ramai. K
#.3
#.# Pen"("han Dana A.a Sekita!
#.% Pe(a/a!an "nt"k sapah /an' dihasi.kan
%.0 KESI)PULAN/$A&APAN
&U0UKAN1
10
PENDIDIKAN ALAM SEKITAR -PAS
(min +id%uan Ishak. (&''6). Peluang 1ingkat Kelulusan (kademik. "erita
=arian , Mac &''6.
Aaridah (bdul Mana*. (5..,). Strategi Pusat Sumber dalam Pendidikan.
Kuala 9umpur< Penerbit Aajar "akti,.
=a%imah =j. Samin. (&''5). Pengajaran Sumber dan 1eknologi Maklumat.
+etrie8ed pada 5 Mac &''6 daripada . ukm.edu.myBe$learning
Mohd Khairudin Mohd "ali. (&''@). Perkembangan, Pembangunan dan
Penerimaan 3$Pembelajaran )i Institusi Pengajian 1inggi Malaysia. +etrie8ed pada
57 Aebruari &''6 daripada .utm.edu.my
Syaharudin !eli "ohari. (&''7). 3$Pembelajaran . +etrie8ed pada 5 Mac &''6
daripada .idesa.net.my$"erita
.
11